Search

Madrider Beiträge, Band 29, Inhaltlich unveränderte digitale Reproduktion der Printausgabe (publiziert 2008), Unchanged digital reproduction of the print edition (published 2008)

Madrider Mitteilungen, Vol. 30 (1989), Folgt.

De nombreux vestiges d’artisanat ont été découverts à Lyon, mais seuls les artisanats du feu sont bien documentés, notamment l’artisanat céramique, avec une douzaine de sites d’ateliers ayant produit toutes les catégories de céramiques, de la sigillée aux amphores, et les ateliers de verriers des quais de Saône. Les autres artisanats ont livré peu de structures et sont surtout documentés par les inscriptions lapidaires et des objets erratiques : creusets et moules de bronziers, chutes de tabletterie, tuyaux de plomb marqués, outillage textile… Malgré une documentation abondante notre connaissance de l’artisanat reste donc déséquilibrée. Il faut aussi noter que ces vestiges d’artisanat sont surtout abondants pour le ier siècle ap. J.-C., alors que les données épigraphiques concernent plutôt les iie et iiie siècles. Many traces of handcrafts have been found in Lyon, but only workshops using forges or kilns are well documented, in particular the glass-working workshops on the banks of the Saône, and pottery workshops, of which a dozen or so sites are known that produced all sorts of ceramic goods, from sigillated pottery to amphoras. Other handcrafts have left few remains and are above all documented in lapidary inscriptions and occasional finds, such as crucibles and moulds used by bronze-workers, scraps from luxury goods, stamped lead pipes, textile production equipment, etc. Despite abundant documentation, our knowledge of handcrafts remains uneven. It should also be noted that evidence of handcrafts is profuse for the 1st century AD but that epigraphic data relate more to the 2nd and 3rd centuries. In Lyon zeugen zahlreiche Spuren von handwerklichen Aktivitäten, doch nur die Tätigkeiten, die mit Feuer arbeiten, sind gut dokumentiert. Insbesondere das Töpferhandwerk ist durch ein Dutzend Fundstätten belegt, an denen alle möglichen Keramikkategorien, von Sigallata bis zu Amphoren, produziert wurden. An den Ufern der Saône wurden zudem Glaswerkstätten entdeckt. Die anderen Handwerke haben nur wenige Strukturen geliefert, sie sind vor allem durch Inschriften auf Stein und durch Streufunde belegt : Gusstiegel und-Formen der Bronzegießer, Drechlsereiabfälle, Bleirohre mit Stempel, Werkzeuge des Textilhandwerks… Trotz einer Fülle von Informationen ist unsere Kenntnis von den handwerklichen Tätigkeiten also noch sehr ungleich verteilt. Es muss zudem bemerkt werden, dass diese Spuren handwerklicher Tätigkeiten insbesondere für das 1. Jh. n. Chr. vorliegen, während die Inschriften eher das 2. und 3. Jh. betreffen.

För att bidra till att öka kunskapen om hur sulfidjord beter sig samt hur detta ska beaktas vid byggande har ett forskningsprojekt genomförts vid SGI. Syftet har varit att för sulfidjord: (I) Öka kunskapen om kompressionsegenskaper inklusive krypegenskaper. (II) Ta fram förbättrade verktyg inom området sättningar vad gäller: (a) laboratorie- och fältförsök (b) fältmätningar (c) prognostisering avsättningar. (III) Ge praktiska rekommendationer för sättningsberäkningar. Forskningsprojektet har, förutom de två provbankarna i Lampen etablerade år 2010 av SGI, omfattat studier av väg- och järnvägsbankar på sulfidjord längs Norrlandskusten.

[nicht vorhanden / not available], Jahrbuch des Römisch-Germanischen Zentralmuseums Mainz, Bd. 8 (1961)

Makalenin konusu, Kilikia Bölgesi'nin dağlık kesiminde bir liman kenti olan Nagidos'taki kazılarda bulunan kandillerdir. Nagidos akropolisinin birçok noktasında kandillere rastlanmıştır. Bunlar, hem Attika hem de yerel üretime ait örneklerden oluşmaktadır. Nagidos'ta en erken buluntular, M.Ö. 7. yüzyılın 2. yarısına tarihlenmektedir. Fakat kentte, M.Ö. 7. ve 6. yüzyıllara ait kandil örnekleri tespit edilememiştir. Nagidos'taki kandiller, Klasik ve Hellenistik dönemlere ait tiplerden oluşmaktadır. Bu kandiller, kentin Klasik ve Hellenistik dönem kontekstlerini ve kronolojisini teyit etmektedir. Attika ithali kandillerin çoğunluğu, ithal ince kapların yoğun olarak ele geçtiği ve M.Ö. 425­350 arasına tarihlenen Z30 kontekstinden gelmiştir. Hellenistik döneme tarihlenen "Yamaç Evler" kompleksinde ise yoğun olarak bu döneme ait yerel üretime ait kandiller bulunmuştur. Ayrıca bu komplekste az sayıda Attika üretimi Klasik dönem kandili de tespit edilmiştir. Nagidos kazıları, Nagidos akropolünün M.Ö. 2. yüzyılın ortalarına doğru terk edildiğini ortaya koymuştur. Bu çalışmada ele alınan kandiller de, bu bilgiyi doğrulamıştır Nagidos ist eine Hafenstadt im Rauhen Kilikien. Thema dieses Artikels sind die Lampen, die an verschiedenen Punkten der Akropolis von Nagidos gefunden wurden. Sie weisen sowohl auf lokale Produktionen als auch auf Attische hin. Obwohl die frühesten Funde wie Terracotten zu der zweiten Hälfte des 7. Jahrhunderts v. Chr. gehören, konnten Lampen aus dem 7. und 6. Jahrhundert v. Chr. nicht nachgewiesen werden; sie stammen aus den klassischen und hellenistischen Perioden und bestätigen zugleich andere Kontexte und Chronologien dieser Zeiten. Die Mehrheit der attischen Öllampen wurden in dem Kontext von dem Graben Z 30 gefunden, die zwischen 425-350 v. Chr. datiert wurde. Darüberhinaus konnten in den "Hanghäusern", die zu der hellenistischen Zeit gehören, viele lokal hergestellte Öllampen entdeckt werden. Ferner wurde in diesem Komplex eine kleine Zahl von attischen Öllampen der klassischen Zeit identifiziert. Ausgrabungen von Nagidos haben hervorgebracht, dass die Akropolis von Nagidos gegen Mitte des 2. Jahrhunderts v. Chr. aufgeg

Het Nieuwe Belichten combineert Het Nieuwe Telen met een belichtingsstrategie om het gewas gericht te sturen en energie te besparen. Samen met een diffuus kasdek werden deze elementen samengebracht om energie te besparen en de productie te kunnen sturen. Tomaten van het ras Komeett werden belicht met twee belichtingssystemen, een afdeling met SON-T belichting, en twee afdelingen met een hybride belichtingssysteem (SON-T en LED-tussenbelichting), waarvan één met diffuus glas. Onder diffuus glas leek het gewas vaak energie over te hebben en meer assimilaten in de vruchten te brengen, waardoor het mogelijk lijkt om met een hogere plantbelasting onder diffuus glas te telen. In deze proef resulteerde de hybridebelichting in een productiestijging van 1.6% t.o.v. SON-T belichting terwijl diffuus glas leverde een productiestijging van 4.9% op. Diffuus glas heeft zijn voordelen nu weer bewezen in een belichte teelt, en ook tijdens de wintermaanden. Er is 83 tot 89 kg tomaten m-2 geproduceerd, met gebruikt van maar 30 kg m-2 CO2. Tijdens de wintermaanden waren er teveel bladrandjes geconstateerd, vooral bij Dir SON-T maar vooral door gebruik van het middel Luna Privilege, is Botrytis goed onder controle gebleven. Voor wat betreft de warmtevraag zijn de energiedoelstellingen gehaald te zijn (21 m3 gas tijdens de teelt), maar het schatten besparing op elektra werd bemoeilijkt door het ontbreken van een referentie. Omdat er eerder in het najaar is begonnen met belichten, zijn er ca. 600 branduren meer zijn gemaakt dan in een praktijkteelt. Next Generation Lighting combines Next Generation Cultivation with a lighting strategy, aimed to steer the crop and save energy. These elements were combined with a diffuse greenhouse for the cultivation of Komeett tomatoes, illuminated with two lighting systems, HPS as reference, and two greenhouses with a hybrid lighting system (SON-T and LED interlighting), one with diffuse glass. The crop often seemed to have extra energy under diffuse glass, bringing more assimilates to the fruits, so that it appears possible to maintain a higher fruit load under diffuse glass. In this trial hybrid lighting resulted in a production increase of 1.6 % compared to HPS lighting, compared to a 4.9% production increase for the same hybrid lighting under diffuse glass. The advantage of diffuse glass is partly due to its, but also because more light is brought into the crop. The crops produced 83 to 89 kg of tomatoes per m2, using only 30 kg CO2 per m2. Too many leaf edges were observed during the winter months, especially under HPS lighting but Botrytis remained well under control due to the use of Luna Privilege. As far as the heat component is concerned, the energy target appears to been well achieved (21 m3 gas during cultivation). The savings in electricity is a more difficult aspect because due to the early planting date, consequently realising 600 more assimilation lighting hours in autumn compared to a commercial crop planted in October.

Het Nieuwe Belichten combineert Het Nieuwe Telen met een belichtingsstrategie om het gewas gericht te sturen en energie te besparen. Samen met een diffuus kasdek werden deze elementen samengebracht om energie te besparen en de productie te kunnen sturen. Tomaten van het ras Komeett werden belicht met twee belichtingssystemen, een afdeling met SON-T belichting, en twee afdelingen met een hybride belichtingssysteem (SON-T en LED-tussenbelichting), waarvan één met diffuus glas. Onder diffuus glas leek het gewas vaak energie over te hebben en meer assimilaten in de vruchten te brengen, waardoor het mogelijk lijkt om met een hogere plantbelasting onder diffuus glas te telen. In deze proef resulteerde de hybridebelichting in een productiestijging van 1.6% t.o.v. SON-T belichting terwijl diffuus glas leverde een productiestijging van 4.9% op. Diffuus glas heeft zijn voordelen nu weer bewezen in een belichte teelt, en ook tijdens de wintermaanden. Er is 83 tot 89 kg tomaten m-2 geproduceerd, met gebruikt van maar 30 kg m-2 CO2. Tijdens de wintermaanden waren er teveel bladrandjes geconstateerd, vooral bij Dir SON-T maar vooral door gebruik van het middel Luna Privilege, is Botrytis goed onder controle gebleven. Voor wat betreft de warmtevraag zijn de energiedoelstellingen gehaald te zijn (21 m3 gas tijdens de teelt), maar het schatten besparing op elektra werd bemoeilijkt door het ontbreken van een referentie. Omdat er eerder in het najaar is begonnen met belichten, zijn er ca. 600 branduren meer zijn gemaakt dan in een praktijkteelt. Next Generation Lighting combines Next Generation Cultivation with a lighting strategy, aimed to steer the crop and save energy. These elements were combined with a diffuse greenhouse for the cultivation of Komeett tomatoes, illuminated with two lighting systems, HPS as reference, and two greenhouses with a hybrid lighting system (SON-T and LED interlighting), one with diffuse glass. The crop often seemed to have extra energy under diffuse glass, bringing more assimilates to the fruits, so that it appears possible to maintain a higher fruit load under diffuse glass. In this trial hybrid lighting resulted in a production increase of 1.6 % compared to HPS lighting, compared to a 4.9% production increase for the same hybrid lighting under diffuse glass. The advantage of diffuse glass is partly due to its, but also because more light is brought into the crop. The crops produced 83 to 89 kg of tomatoes per m2, using only 30 kg CO2 per m2. Too many leaf edges were observed during the winter months, especially under HPS lighting but Botrytis remained well under control due to the use of Luna Privilege. As far as the heat component is concerned, the energy target appears to been well achieved (21 m3 gas during cultivation). The savings in electricity is a more difficult aspect because due to the early planting date, consequently realising 600 more assimilation lighting hours in autumn compared to a commercial crop planted in October.

Nog niet eerder werd er zoveel door PT en LNV gefinancierd onderzoek naar led-belichting gedaan op zoveel verschillende plaatsen. Drie onderzoekscentra organiseerden een rondgang langs hun proeven. Leds leverden nog nergens de productie van Son-T-lampen. Er valt teelttechnisch nog veel te leren voor de leds gaan doorbreken.

Gloeilampen, TL-buizen en ook hoog-frequente TL-Lampen zijn vertrouwde verlichting geworden. De laatste jaren zijn er echter veel meer verlichtingsmogelijkheden bijgekomen. Specifieke verlichting kan zo worden aangepast aan de specifieke eigenschappen van een stal, een verslag over verlichting

Het onderzoeksproject heeft de volgende vraagstellingen: - Hoe is de toepassingsefficiëntie van de beide systemen (FishTrack en stroboscoop lampen) ten behoeve van visweren en visgeleiding bij gemalen voor schieraal? - Wat zijn de daarbij behorende waterhuishoudkundige en visecologische uitgangspunten en randvoorwaarden? - Hoe is de technische toepasbaarheid bij bestaande (Nederlandse) grote én kleine gemalen en wat is de kostenefficiëntie per systeem in zowel een grootschalige als kleinschalige toepassing? Doel daarbij is het verbeteren van de passeerbaarheid van gemalen, zodat schade en sterfte onder passerende (trek)vissen, en dan voornamelijk van de met uitsterven bedreigde Aal, aanzienlijk verminderd wordt.

Het onderzoeksproject heeft de volgende vraagstellingen: - Hoe is de toepassingsefficiëntie van de beide systemen (FishTrack en stroboscoop lampen) ten behoeve van visweren en visgeleiding bij gemalen voor schieraal? - Wat zijn de daarbij behorende waterhuishoudkundige en visecologische uitgangspunten en randvoorwaarden? - Hoe is de technische toepasbaarheid bij bestaande (Nederlandse) grote én kleine gemalen en wat is de kostenefficiëntie per systeem in zowel een grootschalige als kleinschalige toepassing? Doel daarbij is het verbeteren van de passeerbaarheid van gemalen, zodat schade en sterfte onder passerende (trek)vissen, en dan voornamelijk van de met uitsterven bedreigde Aal, aanzienlijk verminderd wordt.

Wageningen UR glastuinbouw heeft samen met Penning Freesia en Pronk Consultancy in 2012 onderzoek gedaan naar de teeltkundige toepassingsmogelijkheden van LED- en zwavelplasmalampen in de teelt van. Met LED onderzoeksmodules is dagverlenging gerealiseerd van 10 uur bij een laag lichtniveau van 4 μmol/m 2 /s. Met zwavelplasmalampen is groeilicht gegeven ter vervanging van SON-T lampen. Rood licht heeft een toename van het cumulatief geoogst gewicht gegeven van 7% in Albatros tot 20% in Red Beauty. Verrood licht had een positief effect op het takgewicht van de hoofdtak. In beide rassen was de lengte onder zwavelplasma lampen korter en in Red Beauty was de lengte onder stuurlicht van alle kleuren ook iets korter dan onder SON-T. Er is in deze proef geen extra stimulering van de groei waargenomen door belichten met 35 μmol/m 2 /s Ecoplasma zwavelplasmalampen ten opzichte van SON-T. Het onderzoek is mogelijk gemaakt door financiering door het Productschap Tuinbouw en uitgevoerd onder begeleiding van de BCO en de landelijke commissie Freesia van LTO Groeiservice.

Wageningen UR glastuinbouw heeft samen met Penning Freesia en Pronk Consultancy in 2012 onderzoek gedaan naar de teeltkundige toepassingsmogelijkheden van LED- en zwavelplasmalampen in de teelt van. Met LED onderzoeksmodules is dagverlenging gerealiseerd van 10 uur bij een laag lichtniveau van 4 μmol/m 2 /s. Met zwavelplasmalampen is groeilicht gegeven ter vervanging van SON-T lampen. Rood licht heeft een toename van het cumulatief geoogst gewicht gegeven van 7% in Albatros tot 20% in Red Beauty. Verrood licht had een positief effect op het takgewicht van de hoofdtak. In beide rassen was de lengte onder zwavelplasma lampen korter en in Red Beauty was de lengte onder stuurlicht van alle kleuren ook iets korter dan onder SON-T. Er is in deze proef geen extra stimulering van de groei waargenomen door belichten met 35 μmol/m 2 /s Ecoplasma zwavelplasmalampen ten opzichte van SON-T. Het onderzoek is mogelijk gemaakt door financiering door het Productschap Tuinbouw en uitgevoerd onder begeleiding van de BCO en de landelijke commissie Freesia van LTO Groeiservice.

Als gevolg van nieuwe wetgeving zullen gloeilampen vervangen moeten worden. De kwekers moeten nu kiezen tussen de alternatieven; LED lampen of spaarlampen. In een onderzoek in de praktijk in 2012 zijn op twee bedrijven proeven aangelegd. Op 1 bedrijf bij 2 rassen en op een ander bedrijf met 2 intensiteiten. Door gebruik van Led lampen kan energiebesparing kan bereikt worden. Het verschil is 150 W voor een gloeilamp ten opzichte van 18 W per LED lamp (Philips), terwijl er niet (veel) meer lampen nodig zijn.

Tweede proef volièresystemen: licht onder de loep. in het onderzoek naar volierehuisvesting voor leghennen. In een eerder artikel kwam het milieuonderzoek aan bod. Nu is de beurt aan het verlichtingsonderzoek. De vraag daarbij was of via verlichting pikkerij in de voliere valt te voorkomen. Het Praktijkonderzoek onderzocht dit met twee typen verlichting in twee typen volieres. Het bleek moeilijk om de gewenste egale lichtverdeling te krijgen

Wat zouden nieuwe typen lampen voor de freesiateelt kunnen betekenen? In een onderzoek bij Penning Freesia werden led-lampen en zwavelplasmalampen op hun nut getest. Rood en verrood stuurlicht in de nacht geeft opmerkelijke resultaten.

Het Brabantse Boereboom Stekcultures wordt ook wel het stekbedrijf van de toekomst genoemd. Tijdens de open dag van vrijdag 7 september jl. werd duidelijk waarom. Het bedrijf in Eindhoven produceert jaarlijks 4 miljoen stekken op bestelling, voornamelijk heesters en vaste planten. Dat gebeurt momenteel deels in een daglichtloze cel, uitgerust met een meerlagensysteem en voorzien van Philips LED belichting.

Van het energiegebruik is assimilatie de grootste kostenpost. Door de belichting efficiënter in te zetten valt dus veel energie te besparen. In de gerberateelt is al een begin gemaakt met 'belichten naar behoefte'. In rozen wordt een dergelijke strategie al toegepast. Ook telers van andere gewassen kunnen hier hun voordeel mee doen.

Het is nog steeds de vraag of het huidige lichtspectrum van SON-T lampen optimaal is voor plantengroei in kassen. Deze vraag speelt ook een belangrijke rol bij de ontwikkeling van nieuwe energiezuinige led assimilatielampen. Om hier voor de praktijk relevante uitspraken over te kunnen doen is onderzoek nodig in klimaatkamers die zijn voorzien van zonlichtbelichting. Deze bestonden tot voor kort echter nog niet. Daarom is in dit project een zonlichtspectrumlamp ontwikkeld en getest in de klimaatkamers van Wageningen Universiteit.

Referaat Anjers die belicht waren met Philips greenpower LED flowering lamp DRWRFR lampen (1,2 W/m2) gaven voor 1 mei een gelijke productie als anjers die waren belicht met Philips flower power gloeilampen (10 W/m2), ook al kwam onder LED lampen de productie wel 5 dagen later op gang. Dit is de meest opvallende waarneming in de proef die Louis van der Hoorn en Wageningen UR glastuinbouw samen hebben uitgevoerd. In de proef zijn LED lampen, spaarlampen, spaarlampen met verroodlampen vergeleken met gloeilampen voor de belichting van Anjers van het ras Goblin. Als spaarlampen gecombineerd werden met LED lampen werd eveneens een sterke vervroeging bereikt, maar de productie op 1 mei lag wel iets onder die van gloeilampen. Als uitsluitend met spaarlampen belicht werd was de productie tot 1 mei tot 30 takken lager. De anjers onder spaarlampen waren zwaarder en hadden meer stek. Onder LED lampen waren de takken ook zwaarder, maar bevatten niet meer stek. Er is een klein temperatuurverschil gemeten. Door de eenvoudige proefopstelling is niet uit te sluiten dat temperatuurverschillen invloed op de resultaten hebben gehad. Abstract Carnations under supplemental lighting with Philips greenpower LED flowering lamp DRWRFR lightbulbs (1,2 W/m2) and flower power light bulbs (10 W/m2) both produced an equally high number of branches before the 1st of May. Even though under LED light bulbs production started 5 days later. One of the striking observations of a trial done by carnation grower Louis van der Hoorn and Wageningen UR Greenhouse horticulture. In this trial flower power light bulbs are compared with Philips PL electronic warm white light, Philips DRW/Fr Led light bulbs and PL light combined with Philips FR LED light bulbs in carnations of the variety Goblin. The combination of PL light and FR LED light bulbs also advanced production, however production on the 1st of May was lower than under Flower power light bulbs. Only PL light advanced floral initiation least of all light bulb types. Branches however had higher average weight and showed more shoots. Plants treated with DRWRFR Led light also gained more weight, but without increase in number of shoots. A difference in temperature is observed. Due to the simple research design it cannot be excluded that temperature disturbed the results of this field trial.

Referaat Anjers die belicht waren met Philips greenpower LED flowering lamp DRWRFR lampen (1,2 W/m2) gaven voor 1 mei een gelijke productie als anjers die waren belicht met Philips flower power gloeilampen (10 W/m2), ook al kwam onder LED lampen de productie wel 5 dagen later op gang. Dit is de meest opvallende waarneming in de proef die Louis van der Hoorn en Wageningen UR glastuinbouw samen hebben uitgevoerd. In de proef zijn LED lampen, spaarlampen, spaarlampen met verroodlampen vergeleken met gloeilampen voor de belichting van Anjers van het ras Goblin. Als spaarlampen gecombineerd werden met LED lampen werd eveneens een sterke vervroeging bereikt, maar de productie op 1 mei lag wel iets onder die van gloeilampen. Als uitsluitend met spaarlampen belicht werd was de productie tot 1 mei tot 30 takken lager. De anjers onder spaarlampen waren zwaarder en hadden meer stek. Onder LED lampen waren de takken ook zwaarder, maar bevatten niet meer stek. Er is een klein temperatuurverschil gemeten. Door de eenvoudige proefopstelling is niet uit te sluiten dat temperatuurverschillen invloed op de resultaten hebben gehad. Abstract Carnations under supplemental lighting with Philips greenpower LED flowering lamp DRWRFR lightbulbs (1,2 W/m2) and flower power light bulbs (10 W/m2) both produced an equally high number of branches before the 1st of May. Even though under LED light bulbs production started 5 days later. One of the striking observations of a trial done by carnation grower Louis van der Hoorn and Wageningen UR Greenhouse horticulture. In this trial flower power light bulbs are compared with Philips PL electronic warm white light, Philips DRW/Fr Led light bulbs and PL light combined with Philips FR LED light bulbs in carnations of the variety Goblin. The combination of PL light and FR LED light bulbs also advanced production, however production on the 1st of May was lower than under Flower power light bulbs. Only PL light advanced floral initiation least of all light bulb types. Branches however had higher average weight and showed more shoots. Plants treated with DRWRFR Led light also gained more weight, but without increase in number of shoots. A difference in temperature is observed. Due to the simple research design it cannot be excluded that temperature disturbed the results of this field trial.

Een 3D model voor lichtverdeling in kasgewassen is ontwikkeld om de meest efficiënte plaatsing van lampen (SONT, LED) te berekenen om hiermee op groeilicht en energie te kunnen besparen. Het onderzoek, in het kader van het programma Kas als Energiebron en gefinancierd door Productschap Tuinbouw en Ministerie van ELI, behelsde de bouw en test van het model, dat rekening houdt met lampposities en -eigenschappen, bladstanden en rijstructuur. De lichtabsorptie en gewasfotosynthese voor een ingevoerd lichtplan wordt gesimuleerd. In het rapport zijn een reeks kansrijke belichtingsscenario’s doorgerekend voor een representatieve gewasstructuur voor tomaat en roos. Het resultaat bleek sterk afhankelijk van padbreedte en aantal bladeren, maar minder van bladvorm en bladhoek. De belichting wordt efficiënter bij gerichtere plantbelichting door aanpassing van de lampreflector, gebruik van tussenbelichting en schermreflectie. Het lichtverlies naar vloer en kasdek worden hiermee gereduceerd. Voor vragen uit de sector is het 3D model nu op verzoek inzetbaar.

De huidige manier van meten van licht en straling in de praktijk geeft geen inzicht in de bijdrage van belichting in vergelijking met de hoeveelheid natuurlijke licht. Gezien het belang van licht en de kosten van belichting, is het gewenst om een betere methode te vinden om de hoeveelheden licht in de kas te kwantificeren. Het beste is te werken met een quantumsensor die fotonen meet in (micro)mol. Omrekening van de ene eenheid naar de andere is erg lastig. Dit artikel beschrijft de achtergrond van lichtmetingen en lichteenheden. De bijgaande tabellen geven een voorbeeld van de omrekening.

Op voorlichtingsavonden wordt vaak een standaardgrafiek getoond die aangeeft welke lichtkleuren de plant het best benut. Die geldt vooral voor groene bladeren. Roos met rood blad gaat veel minder efficiënt om met blauwgroen tot geel licht. Rood licht wordt juist beter benut. Reden om bij gewassen met afwijkende bladkleuren de efficiëntie per lichtkleur te meten als de teler LED-belichting overweegt. Dat kan met een mobiele opstelling van Wageningen UR Glastuinbouw.

Op voorlichtingsavonden wordt vaak een standaardgrafiek getoond die aangeeft welke lichtkleuren de plant het best benut. Die geldt vooral voor groene bladeren. Roos met rood blad gaat veel minder efficiënt om met blauwgroen tot geel licht. Rood licht wordt juist beter benut. Reden om bij gewassen met afwijkende bladkleuren de efficiëntie per lichtkleur te meten als de teler LED-belichting overweegt. Dat kan met een mobiele opstelling van Wageningen UR Glastuinbouw.

Een nieuwe aanpak is nodig in de strijd tegen ziekten en plagen in de glastuinbouw. Verhoging van de plantweerstand is één van de mogelijkheden. Wageningen UR-onderzoekster Jantineke Hofland-Zijlstra bekijkt twee methoden om de plantweerstand te verhogen: via LED-belichting en via endofytische schimmels.

Nog niet eerder werd er zoveel door PT en LNV gefinancierd onderzoek naar led-belichting gedaan op zoveel verschillende plaatsen. Drie onderzoekscentra organiseerden een rondgang langs hun proeven. Leds leverden nog nergens de productie van Son-T-lampen. Er valt teelttechnisch nog veel te leren voor de leds gaan doorbreken.

Wageningen UR Glastuinbouw deed onderzoek bij chrysant naar het effect van verschillende lamptypen. Anders dan verwacht bleken chrysanten onder SON-T-licht een hogere fotosynthese te realiseren en konden de stelen aanzienlijk vroeger (10 tot 14 dagen) worden geoogst. In hoeverre de gekozen verhouding tussen rood en blauw licht bij de LED-lampen de mindere prestaties onder deze lampen verklaart, vereist verder onderzoek.

Tijdens het in dit rapport beschreven project is gekeken naar de effecten van belichting (met LED vs SON-T lampen) op de teeltresultaten van tomaten.

Tijdens het in dit rapport beschreven project is gekeken naar de effecten van belichting (met LED vs SON-T lampen) op de teeltresultaten van tomaten.

Onderzoekers van PPO Lisse hebben de mogelijkheden van led-licht verkend bij met name lelie en tulp. Bij lelie bieden leds perspectief in de voortrek. Tulp kan er bijna de hele broeifase van profiteren. Veel licht is niet nodig, maar meerlagenteelt is een voorwaarde.

De huidige manier van meten van licht en straling in de praktijk geeft geen inzicht in de bijdrage van belichting in vergelijking met de hoeveelheid natuurlijke licht. Gezien het belang van licht en de kosten van belichting, is het gewenst om een betere methode te vinden om de hoeveelheden licht in de kas te kwantificeren. Het beste is te werken met een quantumsensor die fotonen meet in (micro)mol. Omrekening van de ene eenheid naar de andere is erg lastig. Dit artikel beschrijft de achtergrond van lichtmetingen en lichteenheden. De bijgaande tabellen geven een voorbeeld van de omrekening.

Een nieuwe aanpak is nodig in de strijd tegen ziekten en plagen in de glastuinbouw. Verhoging van de plantweerstand is één van de mogelijkheden. Wageningen UR-onderzoekster Jantineke Hofland-Zijlstra bekijkt twee methoden om de plantweerstand te verhogen: via LED-belichting en via endofytische schimmels.

Bij een lichtplan moeten armatuur, lamp en reflector op elkaar worden afgestemd. De laatste jaren is er steeds meer aandacht voor het ontwerp van de reflector. Bij de lichtverdeling zijn er twee uitersten, de breedstraler en de diepstraler. De keuze voor een bepaalde reflector moet zijn afgestemd op het gewas en de hoogte van de kas