Search

Doktora tez çalısmasının ilk kısmında, yüksek konsantrasyonda krom içeren deri endüstrisi arıtma çamurundan kromun geri kazanılması amacıyla, oksitleyici madde olarak hidrojen peroksitin kullanıldıgı ve çamurun oksidatif olarak arıtıldıgı bir yöntem gelistirilmistir. Bu yöntem Cr(III)’ün alkali ortamda Cr(VI)’ya okside edilmesini takiben sülfürik asit çözeltisiyle ekstrakte edilmesi temeline dayanmaktadır. Oda sıcaklıgında (21ºC) gerçeklestirilen islemlerle yaklasık 4 saat içinde kromun %70’i ekstrakte edilebilmektedir. Elde edilen bulgular degerlendirildiginde gelistirilen oksidatif krom geri kazanma yönteminin; islem süresi kısa, ılımlı islem kosullarında ucuz ve daha az kimyasalın kullanıldıgı etkili bir yöntem oldugu sonucuna ulasılmıstır. Tez çalısmasının ikinci kısmında, gelistirilen oksidatif yöntemin çevresel degerlendirilmesine yer verilmistir. Krom geri kazanma isleminin potansiyel çevresel etkileri, deri endüstrisi arıtma çamuru yönetimi için iyilestirmelerin öngörülmesi için geleneksel çamur depolama islemiyle karsılastırılarak analiz edilmistir. Yasam Döngüsü Analizi metodolojisiyle her iki sistemin çevresel etkileri, Leiden Üniversitesi Çevre Bilim Merkezi tarafından gelistirilen CML (Centrum voor Milieukunde Leiden) yöntemiyle tanımlanmıs etki kategorileri analiz edilerek, nicel olarak belirlenmis ve degerlendirilmistir. Elde edilen sonuçlar, boru çıkısı arıtmaların, arıtma islemi basit ve önemli miktarda atıgın geri kazanılmasını saglamadıgı sürece, materyal ve enerji kullanımı nedeniyle sistemin çevresel etkisini arttırdıgını göstermektedir. Tez kapsamında degerlendirilen etki kategorilerine katkıda bulunan en önemli etkenler; çamur depolama emisyonları, atıksu arıtma islemlerindeki elektrik tüketimi ve krom geri kazanma isleminde kullanılan kimyasalların üretim prosesleri olarak belirlenmistir. Krom geri kazanma islemiyle geri kazanılan düsük konsantrasyondaki kroma karsılık geri kazanma isleminde kullanılan kimyasallardan kaynaklanan emisyonların azaltılması ve kontrolü, üzerinde durulması gereken kritik noktalardır. Buradan hareketle; su tüketiminin azaltıldıgı, ticari kimyasalların yan ürünlerle ikame edildigi ve çamurun anaerobik kosullarda çürütüldügü üç senaryo olusturulmustur. Su tüketiminin azaltılması ve ticari kimyasallar yerine yan ürünlerin kullanılması durumunda, çamur arıtma sisteminin etki kategorilerine katkısında kayda deger bir iyilestirmenin saglanacagı, abiyotik kaynak ve ozon tükenim potansiyeli etki kategorileri dısındaki kategorilerde geleneksel sistemden bile daha düsük etki degerlerine ulasılabilecegi belirlenmistir. Bunun yanı sıra, arıtma çamurunun anaerobik kosullarda çürütüldügü senaryonun enerji yönünden fayda sagladıgı ve çamur arıtma sisteminin çevresel performansını dikkate deger bir sekilde iyilestirdigi tespit edilmistir. Önerilen krom geri kazanma isleminde geri kazanılan krom miktarının bir ton çamur basına 42,63 kg krom olması durumunda, çamur arıtma sisteminin geleneksel sistemden daha iyi bir çevresel profile sahip olacagı saptanmıstır. Bu miktardaki kromun geri kazanılabilmesi için deri endüstrisi arıtma çamurundaki krom konsantrasyonunun çalısmamızda öngörülen degerin yaklasık 20 katı olması gerekmektedir. Tez kapsamında elde edilen sonuçların, krom geri kazanma ve deri endüstrisi arıtma çamuru yönetiminin iyilestirilmesi için bir temel olusturdugu ve özellikle boru çıkısı arıtmaya iliskin islemlerin plan ve karar verme asamasında kullanılmasının yararlı olacagı sonucuna varılmıstır.