Search

Bu araştırmanın temel amacı ortaokul sosyal bilgiler ders kitaplarında Küresel İklim Değişikliği (KİD) konusuna nasıl yer verildiğinin incelenmesidir. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesine göre desenlenmiştir. Araştırmada 2020-2021 eğitim öğretim yılında Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı ortaokullarda kullanılan 5, 6 ve 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitapları incelenmiştir. Ortaokul sosyal bilgiler ders kitapları araştırmanın amacı doğrultusunda betimsel analiz yaklaşımı benimsenerek analiz edilmiştir. Araştırmada incelenen ders kitaplarının analizi sonucunda KİD ile ilişkili bilgilere yalnızca 5 ve 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarında yer verildiği, 6. sınıf sosyal bilgiler ders kitabında KİD ile ilişkili olarak sunulan bilgilerin bulunmadığı belirlenmiştir. 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitabında yalnızca KİD’in temel nedeni olan küresel ısınmaya ilişkin yüzeysel bilgilerin verildiği görülmüştür. 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitabındaki KİD ile ilgili bilgiler incelendiğinde, özellikle KİD’in oluşumu, nedenleri ve olası etkilerine ilişkin oldukça sınırlı bilgilere yer verildiği belirlenmiştir. Diğer yandan KİD’in yakın gelecekte olası ekonomik, sosyal ve psikolojik etkilerine ilişkin yüzeysel açıklanmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Bunların yanında KİD’in gelecekteki olası etkilerini en az indirgemek için alınması gereken önlemlere ilişkin de oldukça sınırlı bilgilere yer verildiği görülmüştür. Araştırmanın sonuçları göz önünde bulundurularak, sosyal bilgiler ders kitaplarına ve sosyal bilgiler dersi öğretim programına yönelik birtakım öneriler sunulmuştur.

Gerek göç olgusu gerekse de iklim krizi çağımızın en önemli meseleleri arasında bulunmaktadır. Bu bakımdan iklim mültecileri iki önemli meselenin de kesişim kümesinde yer almaktadır. Buna rağmen, bu kişiler uluslararası gündemin büyük ölçüde dışında, neredeyse görünmez bir halde çözümü bireysel çabaları fazlasıyla aşan problemlerle yüzleşmek durumunda kalmaktadır. Bu makale, hem iklim mültecilerinin görünmezliğine bir refleks hem de neden bu konumda olduklarına dair bir soruşturmayı içermektedir. Bu noktada tüm metin boyunca iki temel noktanın altı çizilmeye çalışılmıştır. İlk olarak mültecilerin bile durumu oldukça kırılgan ve savunmasız iken, iklim mültecilerinin durumu statü yoksunluğu ve dışlayıcı yaklaşımlar sebebiyle çok daha zorlayıcı bir hal almaktadır. İkinci olarak ise, onların içinde bulundukları ve bulunacakları (çünkü iklim değişikliğinin tüm etkileri henüz yaşanmış değildir) zorlukların tek çözümünün küresel planlama, koruma, strateji ve eylemlere bağlı olduğu vurgulanmaya çalışılacaktır. İklim mültecileri için, büyük ölçüde pay sahibi olmadıkları iklim değişikliğinin yıkıcı etkilerinden korunabilmek adına bu son husus bilhassa hayatidir.

Uluslararası güvenliği koruyan ve barışı engelleyen risk ve krizlerin önemli bir kısmı kaynak kullanımının ele geçirilmesi ve bu amaçlasınırların değiştirilmesi hevesi üzerinedir. Bu nedenle toprak bütünlüğünü bozan olgularla karşılaşılmaktadır. Bu olgular sadece ikiülke ile sınırlı kalmayıp küresel ilişkiler ağında tüm dünyayı etkilemektedir. Tarihten gelen toprakların işgali hevesinin iklimdeğişikliği nedeniyle daha da artacağı, deniz seviyesinin yükselmesi ve buzulların erimesi gelecek yıllarda gezegenimizin fizikseldurumunda değişime sebep olacağı tahmin edilmektedir.Bu nedenle çözüm bulunması gereken konular küçük ada devletlerinin tamamen yok olması, kıyı şeritlerinin yapısının değişmesi veyeni deniz yolculuğu rotalarının oluşması kadar kaynakların yeniden dağılımı gibi bir senaryonun uygulamaya koyulması endişesidir.Olası sınır çatışmalarının odağında ülkelerin toprak bütünlüğünün nasıl sağlanacağı, sınır yönetiminin temel ilkeleri, iklim nedeniyleyurt içi ve yurt dışı göç etmek durumunda kalan insanların karşılaşacağı risk ve krizler, ihtiyatlılık prensibinin ne kadar dikkate alındığıve devletlerin bu konudaki hazırlıkları göç senaryoları üzerinden incelenecektir. Bu şekilde iklimsel gelişme ve değişmelerin olumsuzetkilerine yönelik tümden gelim metoduyla Türkiye için de temel ilkeler belirlenmesi amaçlanmaktadır.Yapılan literatür incelemesi sonucunda yapılan çalışmaların iklim değişikliğinin deniz seviyesinde artışa neden olacağına ve bununfiziksel anlamda sonuçlarına dair olduğu görülmüştür. Ancak bu mevcut verileri karar vericilerin nasıl değerlendirmesi gerektiği veihtiyatlılık prensibine dayanarak nasıl bir yol haritası çizmeleri gerektiğine dair çalışma oldukça sınırlıdır. İklim değişikliğinin sınıryönetimi ile ilişkisi kamu yönetimine bakan yönü ile kanımızca incelenmesi gereken bir konudur.

Bu tez çalışması kapsamında, PLM sistemlerinin bir şirkette ürünün yaşam döngüsü boyunca gerçekleştirdiği çeşitli aktiviteler sonucu ortaya çıkan karbon ayak izinin azaltılması ve çevre üzerindeki rolü incelenmiştir. Böylelikle PLM sistemlerinin dolaylı veya direkt olarak küresel iklim değişikliğine ve sürdürülebilir çevreye olan etkilerine odaklanılmıştır. Günümüzde PLM sistemlerinin ürünün tasarımı, gelişimi, üretimi ve servisi boyunca şirketlere sağladığı zaman tasarrufu, verimlilik ve ekonomik kazanımların farkedilmesi sonucunda bu sistemler daha fazla şirket tarafından kullanılmaya başlanmıştır. Bu çalışma kapsamında ise, bilinen kazanımların yanı sıra ürünlerin ve süreçlerin PLM sistemlerinde yönetilmesinin çevreye olan etkisi araştırılmış ve somut sonuçlar ile örneklenmiştir. Bu bağlamda ilk olarak literatür taraması yapılmış ve geçmiş çalışmalar incelenmiştir. Literatür taraması boyunca, çalışmaya ışık tutması açısından iş süreçleri boyunca çeşitli faaliyetlerden ortaya çıkan karbon ayak izleri araştırılmış ve bu karbon ayak izinin PLM sistemleri ile nasıl azaltılabileceği tasarlanmıştır. Uygulama modeline karar verdikten sonra, bir firmada ürünün yaşam döngüsü boyunca tasarım ve üretim faaliyetlerinden ortaya çıkan karbon ayak izi ve bu süreçlerin çevresel etkileri incelenmiştir. Bu noktada bulgular iki bölümde ele alınmıştır. Birinci bölüm, ürünün tasarım ve doküman yönetim safhalarını kapsayan ilk fazında PLM uygulamasının dijital karbon ayak izini nasıl azalttığı, ve çevresel zarara neden olabilecek çıktıların ilk dokümantasyon aşamalarında nasıl kontrol altına alınabileceği örneklemektedir. Bu bölümde, bir ürün ağacında, teknik resim ve bağlantılı belgeleri ile birlikte 73.5 MB yer kaplayan 3 boyutlu bir tasarımın e-posta ile paylaşılması sonucunda 1,47 kg CO2 salınımına neden olduğu hesaplanmıştır. Öte yandan sadece 500 KB boyutunda bir Word begesinin bile bir e-posta yoluyla 20 kişi ile paylaşılması 200 g CO2 salınımına yol açmaktadır. Dolayısıyla bir iş gününde en az 10 adet ekli e-posta paylaşılmasının varsayılması durumunda günlük CO2 salınımı 2 kg, yıllık salınım ise 480 kg olarak bulunmuştur. Böylece bu bölümde yapılan hesaplamalar ışığında, küçük boyutlu bir belgenin ya da tasarım parçasının dahi PLM sistemi üzerinden direkt kullanılmak yerine e-posta yoluyla paylaşılmasının kayda değer bir karbon ayak izi miktarına yol açtığı gözlemlenmiştir. İkinci bölümde ise yaşam döngüsüne bütünsel bir bakışla PLM sistemlerinde bulunan temel kabiliyetlerin sürdürülebilir bir ürün geliştirme ve üretim sürecinde ortaya çıkabilecek karbon ayak izini azaltma üzerindeki etkileri ele alınmıştır., This study examines the role of PLM tools on the environment and how to reduce the carbon footprint which emerges as a result of various activities carried out in a company throughout the product life cycle. Thus, it has been focused on the indirect or direct effects of PLM systems on global climate change and sustainable environment. Nowadays, as companies notice the time savings, efficiency and economic gains that PLM tools provide during the design, development, production and service of the product, these tools have started to be used by more and more companies. In the scope of this study, besides the known advantages, it has been investigated and illustrated with concrete results that the effect of managing products and processes in PLM systems on the environment. In this context, first of all, a literature review has been made and previous studies has been examined. During the literature review, the carbon footprint occurs due to various activities of the companies throughout the business processes has been found, to design a model regarding how these carbon footprint could be reduced with PLM systems. After deciding the implementation model, it has been examined that the carbon footprint of a product which emerges as a result of a design and production activities throughout the lifecycle, and the environmental effects of these processes. At this point, the findings have been discussed in two parts. The first part illustrates how the PLM implementation in the first phases of the product, which covers the design and document management phases, reduces the digital carbon footprint, and how the outputs that may cause environmental damage can be controlled in the initial documentation stages. So, it has been calculated that sending 3D design which has 73.5 MB size with its technical drawing and linked documents via e-mail causes 1.47 kg of CO2 emissions. On the other hand, even a Word document with 500 KB size causes 200 g carbon emissions when sharing it with 20 people through an e-mail. Therefore, considering at least 10 e-mail with attachments are sent in a regular work day, it has been calculated as there will be 2 kg CO2 emissions in one day and 480 kg emissions in one year. According to the calculations which has been made in the first part, it has been observed that sharing even a small document or a design via e-mail instead of using them directly over the PLM systems leads to a significant amont of carbon fooprint. In the second part, the effects of the basic capabilities in PLM systems on a sustainable product development and on reducing the carbon footprint which emerges during production process are discussed with a holistic view of the life cycle.

İklim değişikliği; deniz seviyesinin yükselmesi, şiddetli rüzgâr, yükselen sıcaklıklar, değişen yağış düzenleri ve çevresel tahribatlar gibi çeşitli etkileri bulunan ciddi küresel sorunlardandır. Bu nedenle iklim değişikliği; çevreye olan duyarlılığı ve iklim-bağımlı özelliğinden dolayı turizm sektörünün önündeki engellerden biri haline gelmiştir. Çalışmanın amacı, yeşil ekonomi anlayışı ile küresel iklim değişikliğinin turizm sektörüne etkilerini ortaya koymaktır. Çalışmada dinamik panel veri tahmin yöntemlerinden Arellano ve Bover/Blundell ve Bond Sistem Genelleştirilmiş Momentler Yöntemi (GMM) kullanılarak turizmin GSYH içindeki payının çeşitli değişkenlerle olan ilişkisi incelenmiştir. Araştırma farklı kıtalarda bulunan ve 2017 yılında en fazla turist varışı olan 21 ülkeyi kapsamaktadır. Araştırma bulguları, turizmin GSYH içindeki payının; turist sayısı, İnsani Gelişme Endeksi, orman alanları ve yenilenebilir enerji kullanımı ile pozitif, buna karşılık CO2 emisyonu ve sıcaklık seviyesi ile negatif ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişkiye sahip olduğunu ortaya koymaktadır. Elde edilen sonuçlar analize dâhil olan ülkelerde turizm sektörünün yeşil ekonomi anlayışı ile geliştirilmesi sonucunda ekonomik büyüme ve sürdürülebilir kalkınmaya katkı sağlayacağını belirtmektedir. Turizm sektörünün ekonomik etkisinin arttırılabilmesi için çevreye duyarlı turizm politikalarının geliştirilmesi ve uygulanması gerekliliği araştırma önerisi olarak değerlendirilebilir.

Yerkürede gerçekleşen doğal ve antropojen kaynaklı faaliyetler sebebi ile atmosferdeki sera gazı miktarı atış göstermekte ve iklim değişikliği oluşmaktadır. 1988’de iklimin küresel olarak korunması ve iklim değişikliğinin farkındalığı için Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli oluşturulmuştur. 1997’de ise Kyoto Protokolü ile ülkelere, sera gazı salınımlarını azaltma yönünde sorumluluklar verilmiştir. 2009’da sera gazı emisyonlarını azaltılması ile ilgili sorumluluklar oluşturan Kyoto Protokolüne Türkiye de taraf olmuştur. Bu çalışmada, Bursa Organize Sanayi Bölgesinde otomotiv yan sanayi sektöründe faaliyet göstermekte olan bir firmada karbon ayak izi örneklemesi yapılmıştır. Tesisten temin edilen veriler 2019 ve 2020 yıllarına ait olup uluslararası emisyon faktörleri dikkate alınarak hesaplanmıştır. Sera gazı envanterleri doğrultusunda, incelenen firmada Tier 1 yaklaşımıyla; ısınma kaynaklı kullanılan yakıtlar, elektrik enerjisi tüketimi, su kullanımı, atıksu oluşumu, atık oluşumu, taşeron hizmet yolu ile temin edilen personel veya servis araçlarından kaynaklanan karbon ayak izi miktarı hesaplanmıştır. Çalışma sonucunda atmosfere verilen sera gazı emisyonu, 2019 yılında yaklaşık 16 501 ton ve 2020 yılında ise 12 921 ton CO2 eq olarak hesaplanmıştır. Elde edilen sonuçlar doğrultusunda mevcut çalışmalarla kıyaslama yapılmıştır. Karbon ayak izi azaltımı için yenilenebilir enerji kaynağı kurulması durumunda 2019 verilerine kıyasla 489,538 ton CO2 eq karbon emisyonunun oluşması engelleneceği sonucuna varılmıştır. İnsan faaliyetleri sonucu oluşan sera gazları atmosferde sıcaklık değişimlerine neden olmakta ve bunun bir sonucu olarak doğal afetler yaşanmaktadır. Bu sebeple sera gazlarının salınımının kontrol altında alınması için miktarının hesaplaması ve izlenmesi önem teşkil etmektedir. Due to the natural and anthropogenic activities taking place in the world, the amount of greenhouse gas in the atmosphere shows fire and climate change occurs. In 1988, the Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) was created for the global protection of climate and awareness of climate change. In 1997, with the Kyoto Protocol, countries were given responsibilities to reduce their greenhouse gas emissions. In 2009, responsibility for reducing greenhouse gas emissions related to the Kyoto Protocol which Turkey has been a party oluşmuştur. In this study, a carbon footprint sampling was carried out in a company operating in the automotive supplier industry in Bursa Organized Industrial Zone. The data obtained from the facility are for the years 2019 and 2020 and are calculated by considering international emission factors. In line with the greenhouse gas inventories, with the Tier 1 approach in the examined company; The amount of carbon footprint resulting from fuels used for heating, electrical energy consumption, water use, wastewater generation, waste generation, personnel or service vehicles provided by subcontractor service has been calculated. The greenhouse gas emission released into the atmosphere as a result of the study was calculated as 16 501 tons in 2019 and 12 921 tons of CO2 eq in 2020. A comparison was made with existing studies in line with the results obtained. It has been concluded that if a renewable energy source is established for carbon footprint reduction, 489,538 tons of CO2 eq carbon emission will be prevented compared to 2019 data. Greenhouse gases formed as a result of human activities cause temperature changes in the atmosphere and natural disasters occur as a result. For this reason, it is important to calculate and monitor the amount of greenhouse gas emissions under control for information.

Etkilerini 21. yüzyıl ile birlikte arttıran küresel iklim değişikliğine bağlı olarak aşırı sıcaklık değerlerine ulaşılmakta ve sıra dışı hava olayları meydana gelmektedir. Dünya nüfusundaki artış ve kullanılabilir suyun değer kazanması neticesinde su kaynaklarından daha verimli şekilde yararlanma zorunluluğu ortaya çıkmıştır. Bu bağlamda geleneksel peyzaj tasarım çalışmalarında değişikliğe gidilmesi gerektiği anlaşılmıştır. Araştırmada kurakçıl peyzaj tasarım ilkelerini yurtiçi ve yurt dışındaki örnekler üzerinden detaylı bir biçimde irdelenmektedir. Araştırmanın kapsamını Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Merkez Yerleşkesi oluşturmaktadır. Yerleşke genelindeki kullanım alanlarının mevcut durumları kurakçıl peyzaj tasarım yaklaşımı doğrultusunda irdelenmiş, sürdürülebilir bir peyzaj için çözüm önerilerinde bulunulmuştur. Araştırmada elde edilen bulgular, dünya üzerinde ve ülkemizde yaşanılan iklim değişikliğinin boyutlarını gözler önüne sermekte ve başta üniversite yerleşkeleri olmak üzere su ve enerji kaynaklarının daha verimli kullanıldığı sürdürülebilir peyzajlar oluşturulması için ilkeler sunmaktadır., As a result of the global climate change that increases its effects in the 21st century, extreme temperature values are reached and extraordinary weather events occur. As a result of the increase in the world population and the appreciation of usable water, it became necessary to benefit from water resources in the most efficient way. In this context, it has been understood that traditional landscape design studies should be changed. In the scope of study, the principles of xeriscape are explained and examples from domestic and abroad have been examined. Tekirdağ Namık Kemal University Central Campus was chosen as the sample area. The current situation of the usage areas in the campus has been examined in line with xeriscape design approaches, solutions have been proposed for a sustainable landscape. The aim of the study is to highlight the dimensions of climate change in the world and in our country and to shed light on the works to be done in order to create sustainable landscapes where water and energy resources are used more efficiently, especially university campuses.

Sanayi Devrimi insanlık tarihi açısından pek çok alanda dönüm noktasıdır. Bu noktadan sonra insan ve bilim arasındaki bağ kuvvetlenirken, insan ve doğa arasındaki bağ doğa aleyhine aşınmaya başlamıştır. Sanayi öncesi dönemde atmosferdeki sera gazı yoğunluğu ideal seviyede 280 ppm iken, günümüzde üst sınır olarak kabul edilen 400 ppm düzeyini aşmıştır. Bu yüzyılın sonunda her şeyin aynı devam edileceği varsayılarak hazırlanan referans senaryolara göre yeryüzünün 4-5 ℃ ısınması beklenmektedir. İklim değişikliğinin etkilerinin bilimsel olarak kanıtlanması ve doğal afetlerin sıklığı ve şiddetlerinin artması devletleri, bu konuda tedbir almaya ve uluslararası alanda işbirliği tesis etmeye itmiştir. Bu işbirlikleri Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi, Kyoto Protokolü ve Paris Anlaşması gibi ülkeleri sera gazı emisyonlarının azaltılması noktasında yükümlülük altına alan politika belgeleri doğurmuştur. Ancak bazı ülkelerin ekonomik kalkınmalarını emisyon azaltımının önünde görmelerinden dolayı bu anlaşma ve protokoller etkisini tam olarak gösterememektedir. Ülkelerin bu çekimser tutumları ulus üstü ağ bağların ve yerel yönetimlerin iklim değişikliğinin etkileri ile mücadele noktasında ön plana çıkmasını sağlamıştır. Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli(IPCC), Sürdürülebilir Kentler Birliği) ICLEI, İklim Liderlik Grubu(C40), İklim ve Enerji için Başkanlar Sözleşmesi (Cities, Covenant of Mayors for Climate and Energy) ve Karbon Saydamlık Projesi(CDP) gibi kuruluşlar yerel yönetimler ile işbirliğine girişmekte, iklim değişikliği ile mücadele noktasında yerel eylem planları hazırlanması, bilgi ve tecrübeleri aktarma ve finansman desteği ile yol göstermektedirler. Türkiye iklim değişikliği ile mücadele konusunda uluslararası sürece dâhil olma noktasında erken davranmıştır. Ancak gelişmekte olan bir ülke olması nedeniyle ekonomik büyümesini iklim eylemlerinin önünde tuttuğu için sera gazı azaltım noktasında çekinceli kalmıştır. 2015 yılında imzalanan Paris Anlaşmasını onaylamayan birkaç ülkeden biri konumundadır. Buna rağmen Türkiye Ulusal Katkı Niyet Beyanını (INDC) vermiş 2030 yılına kadar sera gazı salımlarını % 21 azaltım taahhüdünde bulunmuştur. İklim Değişikliği Eylem Planı ve Uyum Stratejisi Eylem Planları hazırlanmıştır. Türkiye'deki yerel yönetimler bu eylem planı ve strateji belgelerinden hareketle eylem planlarını hazırlamaktadırlar.Yerel yönetimler, merkezi yönetimlerden bağımsız fakat ilişki içerisinde bulunarak kendilerine uygun eylem planları hazırlamaktadır. Dünya genelinde 2000'li yıllardan sonra hız kazanan eylem planı hazırlama ve uygulamaları ülkemizde 2010'lardan sonra hazırlanmaya başlamıştır. Büyükşehirlerden ilk olarak Gaziantep Büyükşehir Belediyesi eylem planını hazırlamıştır. Ülkemizde yer alan 30 büyükşehir belediyesinin 2022 yılı sonuna kadar eylem planı hazırlaması gerekmektedir. Ancak 2020 sonu itibariyle sadece 8 tanesinin iklim eylem planı bulunmaktadır. Çalışmamızda eylem planı bulunan büyükşehir belediyelerinin eylem planları azaltım ve uyum konuları da düşünülerek analiz edilmiş, eylem planları belli başlıklar altında incelenmiştir. Hazırlanan eylem planları genel olarak azaltım eylemleri noktasında belli bir standardı yakalamışken uyum konularında eksik oldukları görülmüştür. Çalışmanın son bölümünde iklim değişikliğinin Konya üzerine etkilerine yer verilerek azaltım ve uyum önerilerinde bulunulmuştur. İklim değişikliğinin en büyük etkisi doğa ve toplum üzerinde yaşanmaktadır. İklim değişikliğinden en fazla etkilenen grubun en büyük paydaş olmasından hareketle hazırlanan eylem planlarında en önemli paydaşlardan biri de yerel halktır. İklim değişikliği ile mücadele konusunda başarılı yerel yönetimler arasında kabul edilen Barselona, Seattle ve Portland'ın eylem planlarında vatandaşların görüş ve önerilerine önem verilmiş eylem planları bu doğrultuda hazırlanarak beklentiler noktasında güncellemeler yapılmıştır. Türkiye'de hazırlanan eylem planlarında genel olarak paydaş toplantılarına yer verilmiş ancak halkın bu toplantılara ve plan hazırlığı noktasında katılımı yetersiz kalmıştır. Bu durumdan hareketle Konya ili Selçuklu ilçesinde ikamet eden paydaşlar üzerinde iklim değişikliği algısı, toplumun yerel ve ulusal politikalara bakış açısı, iklim farkındalığı kurumlara ve kendi üzerlerine düşen sorumlulukların tespiti için anket çalışması yapılmıştır. Anketin çıktılarına göre yerel yönetimlere iklim değişikliği ile mücadele konusunda güven eksikliği olduğu, belediyenin bazı çalışmaları olmakla birlikte yeterli ölçüde mücadele verilmediği, birey olarak kendilerini sorumlu hissettikleri görülmüştür., Industrial revolution is the turning point in numerous fields in respect of human history. After this turning point, connection between human and nature started to erode against nature while connection between humanity and science became stronger. Today, green house gases intensity has exceeded 400 ppm value that is regarded as the maximum limit while it was about 280 ppm which is the ideal value. At the end of this century, assuming everything will continue same as today, earth surface temperature is expected to rise about 4-5 ℃. Substantial proving effects of global warming scientifically and increasing frequency and intensity of natural disasters force states and governments to take precautions and seek collaborations internationally. Those collaborations gave birth to policy documents such as United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC), Kyoto Protocol (KP) and Paris Agreement (PA) that makes countries liable and have obligations about decreasing greenhouse gases. However, those agreements and protocols cannot show their effectiveness completely due to some countries that regard their development more prominent that reduction of emissions. Aforementioned uncommitted behaviours of countries makes supranational connections and regional administrations become prominent. Institutions such as Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), Council for Local Environmental Initiatives (ICLEI), Climate Leadership Group (C40), Cities, Covenant of Mayors for Climate and Energy (CCMCE) and Carbon Disclosure Project (CDP) undertake cooperation between regional and local administrations, and they guide them by means of transferring experiences, finances and knowledges on topics such as domestic action plan preparations in respect of dealing with climate change. Turkey acted early on joining international process for tackling climate change. However, it remained hesitative in respect of lowering green house gas emissions because it put economical growth ahead of climate acts since it is a developing country. It is one of the few countries that does not approve the 2015 Paris Agreement. Nevertheless, Turkey declared and gave its Intention of Nationally Determined Contribution (INDC) and committed to reduce greenhouse gas emissions at a rate of 21% till 2030. Climate Change Action Plan (CCAP) and Accordance Strategy Action Plan (ASAP) were prepared. Domestic administrations in Turkey are preparing their own action plans according to those action plans and strategy documents. vii Domestic administrations are preparing action plans that are convenient for them while being in relations to central administration without dependency. Preparing action plans and their applications that were gain speed after 2000s in world general was gain speed in our country after 2010s. Among metropolitans, Gaziantep Metropolitan Municipality was the first that prepared action plan. 30 metropolitan municipalities in our country are expected to prepare their action plans by the end of 2022. However, only 8 of them have readily climate action plan at the end of 2020. In our study, action plans of metropolitan municipalities that have action plans were analysed by also considering reduction and accordance aspects, and action plans were examined in certain titles. Prepared action plans were observed to be lacking in accordance subjects while they seem to reach a standard level in reduction aspects. In the last part of the work, recommendations about reduction and accordance topics are given after effects of climate change on Konya are covered. The highest impact of climate change is realized on nature and society. One of the most important shareholder in prepared action plans is local people, considering that they are the biggest number among shareholders and they are the ones that effected most. Opinions and recommendations of people were considered, and emphasis was put on them in action plans of Barcelona, Seattle and Portland that are accepted as successful domestic administrations in tackling climate change, action plans were prepared according to the aforementioned directions and updates were realized according to expectations. Shareholder meetings were taken into considerations for action plans that are prepared in Turkey, however, attendance and contribution of people (public) to those meetings and plan preparations were remained insufficient. By motivating from these conditions, public survey by questionaries were done in order to detect responsibilities of institutions and individuals in respect of climate awareness, domestic and national political aspects, climate change perception on shareholders living in Konya city Selcuklu county. It is seen that there are reliance deficits to domestic administration on tackling climate change; although there are some studies of the municipality, conducted works are insufficient; individuals are feeling responsible about the topic according to the outputs of the public survey.

Küresel iklim değişikliği konusunda geçmişten bugüne kadar birçok çalışma bulunmaktadır. Bu çalışmalar, yirmi yıl öncesine kadar sıradan bir bireyin dikkatini çekmemekteydi. İlk çalışmalarda "iklimde değişimler var mı" sorusuna cevap aranmıştır. İklimdeki değişimlerin daha sonra neden - sonuç ilişkileri incelenmiştir. Neden - sonuç ilişkileri çerçevesinde halka yansımasına bakılarak, adaptasyon ve önlem konularında araştırmalar yapılmıştır. Sonra bu değişimler farklı alanlarda da incelenmeye başlanmıştır. Yapılan literatür araştırmalarının sonunda Diyarbakır iline ait iklim değişikliği konusunda detaylı çalışmalara rastlanmamıştır. Diyarbakır kent merkezinin belirli bir süreç içerisinde çeşitli iklim değişkenlerinin zamana bağlı olarak bir değişim içerisinde olup olmadığı; varsa bu değişimin hangi yönde olduğu (artış/azalış) ve sebepleri (küresel ısınma/GAP) ile halkı nasıl etkilediği sorularının cevapları araştırılmıştır. Bu amaçla, altmış yıllık bir süreç içerisinde kentin küresel iklim değişikliğinden etkilenip etkilenmediği üzerine analizler yapılmış ve etkilenmiş ise bu etkinin ne yönde ve ne kadar gerçekleştiği tespit edilmeye çalışılmıştır. İklimi tanımlayan (belirleyen) çok sayıda değişken ile çalışılmıştır. Çalışmada; Diyarbakır Meteoroloji Bölge Müdürlüğü'nden temin edilen; günlük ortalama sıcaklık, günlük maksimum sıcaklık, günlük minimum sıcaklık, günlük ortalama basınç, günlük ortalama nem, günlük ortalama rüzgâr hızı, günlük maksimum rüzgâr hızı, günlük toplam yağış yüksekliği ve günlük kar kalınlığı verileri kullanılmıştır. Elde edilen bu verilerin zaman serisi grafikleri ve histogramları belirlenmiştir. Analizler, 1960-2019 yıllarını kapsayan toplum değerleri ile son yirmi (2000-2019) ve son beş (2015-2019) yılı kapsayan iki istatistik örnek üzerinde yapılmıştır. Analizler ayrıca, yerine göre günlük, aylık, mevsimlik ve yıllık ortalama veya toplam değerleri ile tekrar edilmiştir. Bunun yanı sıra, günlük olarak verilerin uzun zaman içerisindeki değişimlerini ve bu değişimin eğilimini belirlemek için Şen trend analizi ile zaman serisi yöntemleri kullanmıştır. Tez çalışması kapsamında, kent merkezinin ikliminde bir değişimin olup olmadığının yanı sıra değişimin nasıl ve neden meydana geldiği de araştırılmıştır. DSİ Diyarbakır Bölge Müdürlüğü'nden temin edilen gölet, baraj ve sulama alanı verileri ile iklimsel/meteorolojik veriler arasında istatistiksel bir ilişkinin (korelasyonun) olup olmadığı da araştırılmıştır. Böylece GAP'ın etkisinin Diyarbakır iklimi üzerindeki etkisi belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışma kapsamında Diyarbakır'daki iklim değişiminin halk üzerindeki etkisini belirlemek amacıyla farklı yaş ve eğitim gruplarından oluşan 1580 kişi üzerinde bir anket çalışması yapılmıştır. Böylece yerli halkın hissettiklerinin akademik çalışma sonuçları ve mevcut literatür ile ne ölçüde örtüştüğü görülmüştür. Yapılan literatür çalışması ve tez kapsamında yapılan analizler, Diyarbakır'ın, ortalama, maksimum ve minimum sıcaklıklarında artışın olduğu ve bu artışın yerli halk tarafından hissedildiği kanaatine varılmıştır. Basınç ve nemde ise sıcaklıkların tersine düşüş yönünde bir trend tespit edilmiştir. Birbirini tersine etkileyen iklim değişkenleri olması nedeniyle basınç ve nemdeki düşüşün sıcaklıklardaki artış trendini desteklediği şeklinde yorumlanmıştır. Kar ve yağmur yağışlarında ise hem gün sayısı olarak hem de miktar olarak çok ciddi azaldığı söylenebilir. İklimsel/meteorolojik değişkenlerdeki bu sonuçlar, gerek baraj gölleri gerek sulama alanlarındaki artış dikkate alınarak buharlaşma yüzeyindeki artış ile birlikte irdelenmiştir. Böylece Diyarbakır'daki iklim değişiminin GAP'tan kaynaklı değil küresel iklim değişikliğinin bir yansıması olarak meydana geldiği kanısına varılmıştır. Anket kapsamında yöre halkına yönelik sorulan sorulara halkın verdiği cevapların analiz sonuçları ile örtüştükleri tespit edilmiştir. Tez toplam altı ana bölümden oluşmaktadır. Tez konusunun amacı ve kapsamını içeren "Giriş" bölümünden sonra konuya ilişkin güncel literatür üzerinde geniş bir tartışma verilmiştir. Yöntembilim (metodoloji) üçüncü bölümde detaylı bir şekilde sunulmuştur. Dördüncü bölüm analizlerden elde edilen sonuçları içermektedir. Çalışma, beşinci bölümde verilen sonuç ve öneriler kısmı ile sonuçlandırılmıştır. Son bölümde ise tezde çalışılan literatürün referansları verilmiştir. There are many studies performed on global climate change from the past to the present. These studies did not attract the attention of an ordinary individual until twenty years ago. In the first lots of studies, the answer to the question of "are there changes in climate" was sought. Later cause - effect relations of changes in climate were studied. In the framework of cause - effect relations, research has been carried out on adaptation and prevention issues by looking at public reflection. Then, these changes began to be studied in different areas. An investigation was made on related literature, however any published studies performed on Diyarbakir climate have not been found. In order to answer the questions of "what happened in Diyarbakir climate" and "What have to be done?" for herein first, the previous researches on the "global climate change" have been abstracted and discussed briefly. For this purpose, within a period of sixty years, analyses were made on whether the city was affected by global climate change and if it was affected, it was tried to determine in what direction and how much it took place. Numerous climatic/meteorological variables have been studied. In this study, the average daily temperature, daily maximum temperature, daily minimum temperature, daily average pressure, daily average humidity, average wind speed, maximum daily wind speed, daily total rainfall, and daily the height of the snow thickness data were used. The data have been obtained from Diyarbakır Regional Meteorological Department; Time series graphics and histograms were obtained from the data at hand. Monthly and 1960-2019 community values, sample values covering the last twenty years (2000-2019) and seasonal data covering the last five years (2015-2019), basic statistical quantities and internal dependencies up to the 5. order were calculated separately. In addition, the method of Şen trend analysis was applied to determine the trends of changes in the data over a long period of time on a daily basis. The study investigated whether there was change in the climate of the city centre, as well as how and why the change occurred. . The results of analysis of pond, dam and irrigation Area information and climatic/meteorological variables from DSI Diyarbakır Regional Directorate were examined in Excel. In the scope of this thesis, all the results of the analysis were discussed with the survey conducted on climate change to the people of Diyarbakir. These analyses and surveys showed an increase in the average, maximum and minimum temperatures in the Diyarbakir climate and this situation is felt by the public. It was determined that the pressure and humidity decreased due to being inversely proportional to the temperature. Snow and rain rainfall in both the number of days as well as the amount can be said to decrease very seriously. When the results of climatic/meteorological variables were examined with evaporation fields, it was concluded that the change was not caused by the GAP but by global warming. It was determined that the results of the analysis carried out with the survey answers also coincided with each other. The thesis consists of six main chapters. Following to the introduction, which includes the aim and the scope of the work, a large discussion made on current published studies is presented. The methodology is given in the Third chapter in detail. Chapter Four includes the results of the analyses made on the subject. The work has been concluded in the Fifth chapter. The references list is given in the last chapter. TÜBİTAK

Bu çalışmanın temel amacı; ormanların iklim değişikliğini önlemedeki rolünü vurgulamak, iklim değişikliği konusunun ormanlarla olan ilişkisinde farklı ilgi gruplarının konuyla ilgili görüşlerini ortaya koymak, Türkiye'nin ormanlarla ilgili iklim değişikliği politikalarını analiz etmek, iklim değişikliği ile mücadelede ormanların korunması ve sürdürülebilir kullanımına yönelik öneriler yapmaktır.Çalışmanın amacı kapsamında; ilk olarak iklim değişikliği konusuyla ilgili temel kavramlar tanıtılmış, ardından iklim değişikliğiyle ilgili uluslararası ve ulusal girişimler açıklanmıştır. Daha sonra iklim değişikliğiyle ilgili bakanlıklar ve bağlı birimlerin kurumsal yapıları değerlendirilmiş, ilgili politika belgeleri ormancılık politikası açısından incelenmiştir. Ardından ilgi gruplarının iklim değişikliyle ilgili görüşleri istatistiksel testler aracılığıyla analiz edilmiştir. Son olarak çalışmanın bulgularına dayalı olarak çeşitli öneriler yapılmıştır.Araştırma çerçevesinde Türkiye'de iklim değişikliği konusu ormancılık politikası açısından yasal, örgütsel, ekonomik ve bilgiye dayalı araçlar kapsamında incelenmiştir. Ayrıca iklim değişikliği konusuyla ilgili çeşitli ilgi gruplarının görüşleri arasındaki farklılıkların ortaya çıkarılması amacıyla Karadeniz, Marmara ve İç Anadolu Bölgesi'nde yönetsel, bilimsel ve sosyal gruplardan oluşan toplam 327 kişi ile anket çalışması yapılmıştır. Elde edilen veriler IBM SPSS 24.0 paket programı kullanılarak istatistiksel testler aracılığıyla analiz edilmiştir.KÜRESEL İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE İLGİLİ ULUSLARARASI GİRİŞİMLER VE TÜRKİYE ORMANCILIK POLİTİKASI AÇISINDAN ÇÖZÜMLERxviTürkiye uluslararası süreçte küresel iklim değişikliği müzakereleri çerçevesinde katılımcı fakat temkinli bir tutuma sahiptir. Bununla beraber Türkiye'nin iklim değişikliği konusunda ulusal ve uluslararası süreçte omurgasını Çevre ve Şehircilik Bakanlığı oluşturmaktadır. Türkiye'nin iklim değişikliği ile ilgili hazırlamış olduğu politika belgeleri mevcuttur. Fakat bu belgelerde ormanların iklim değişikliğini önlemede rolüne yeterli düzeyde önem verilmemektedir. İklim değişikliğiyle ilgili ulusal ve uluslararası süreçte Tarım ve Orman Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı kadar aktif değildir. Tarım ve Orman Bakanlığı bünyesinde Orman Genel Müdürlüğü içerisinde iklim değişikliği ile ilgili daire başkanlığı ya da şube müdürlüğü ölçeğinde bir oluşum bulunmamaktadır.Araştırma kapsamında görüşülen ilgi gruplarının iklim değişikliği konusunda algı ve endişe düzeyleri yüksektir. Katılımcılara göre iklim değişikliğinden etkilenecek sektörlerin başında tarım, balıkçılık ve ormancılık sektörleri gelmektedir. İlgi grupları arasında ormansızlaşmanın iklim değişikliğine etkisi konusunda görüş birliği bulunmaktadır. Türkiye'de çevre sorunları içerisinde küresel iklim değişikliği ilk sıralarda yer almamaktadır. Türkiye'de ormanların bozulması ya da azalmasına sebep olan faktörlerin başında ormanların ormancılık dışı amaçlarla kullanımı kolaylaştıran yasal düzenlemeler gelmektedir. İklim değişikliğinin ormanlar üzerindeki etkileri arasında biyotik ve abiyotik zararların artmasının önemli olduğu düşünülmektedir. Bununla beraber iklim değişikliğinin etkilerinden ormanların giderek daha fazla etkileneceği beklenmektedir.Türkiye'de yeni ağaçlandırmalarla orman alanlarının arttırılması, korunan alanların arttırılması, fosil yakıtlar yerine odunsu biyokütlenin kullanılmasının iklim değişikliği ile mücadelede önemli bir adım olarak görülmektedir. Bununla beraber ormanların su döngüsü üzerinde etkili olması sebebiyle ileride yaşanabilecek su kıtlığına yönelik ilgi gruplarının endişe düzeyleri yüksektir.İklim değişikliği ile mücadelede ilgi grupları arasında en fazla yönetsel grubun çaba göstermesi beklenmektedir. İlgi gruplarının karbon vergisi, karbon ticareti ve iklim değişikliği vergisine olumlu bir bakış açısı bulunmaktadır. Orman alanlarının ormancılık dışı faaliyetlere tahsisinde orman alanlarının zarar görmesine yol açabilecek yasal düzenlemelerden kaynaklı boşluklar olduğu düşünülmektedir. Bu kapsamda yeni yasal düzenlemelere gereksinim bulunmaktadır.İlgi gruplarının görüşlerinin analiz edilmesi ve Türkiye'de iklim değişikliği sürecinin ormancılık politikası açısından değerlendirilmesi sonucunda; Türkiye'nin, kendi özel koşullarının müzakere sürecinde dikkate alınmasına yönelik çabalarına devam etmekle birlikte, Paris İklim Anlaşması'nı meclis onayından geçirmesi daha olumlu bir yaklaşım olacaktır. Bununla beraber, Tarım ve Orman Bakanlığında kurumsal yapının iklim değişikliği çerçevesinde düzenlenmesi, iklim değişikliğiyle mücadelede bölgesel eylem planlarının oluşturulması yararlı olacaktır. Ayrıca iklim değişikliği konusunda ormancılık politika araçlarının daha etkin bir şekilde kullanımının önemine yönelik çalışmalar yapılmalıdır. İklim değişikliği ile mücadelede fosil yakıt kullanımının önüne geçmek ve ormanlar üzerindeki baskıları azaltmak amacıyla yenilenebilir enerji yatırımlarına ağırlık verilmelidir. Bu kapsamda tüm paydaşların etkin bir şekilde yer aldığı katılımcı bir politika belirleme yöntemi izlenmelidir.Anahtar kelimeler: Küresel İklim Değişikliği, Ormancılık Politikası, Uluslararası Süreçler, Paydaş Analizi The main purpose of this study; forests to highlight its role in preventing climate change, climate change is the subject of put forward their views on the issue of different interest groups in the relationship with the forest, Turkey is to analyze climate change policies related to forests, protection of forests in combating climate change and to make recommendations for sustainable use.Within the scope of the aim of the study; Firstly, basic concepts related to climate change are introduced and then international and national initiatives related to climate change are explained. Afterwards, institutional structures of ministries and related units related to climate change were evaluated and related policy documents were examined in terms of forestry policy. Then, the opinions of the interest groups about climate change were analyzed through statistical tests. Finally, various recommendations were made based on the findings of the study.Research in the framework of the climate change issue in Turkey in terms of forestry policy, legal, organizational, was examined under economic and knowledge-based tools. In addition, a total of 327 managerial, scientific and social groups were surveyed in the Black Sea, Marmara and Central Anatolia regions in order to reveal the differences between the views of various interest groups on climate change. The data obtained were analyzed by statistical tests using IBM SPSS 24.0 package program.GLOBAL CLIMATE CHANGE-RELATED INTERNATIONAL INITIATIVES and SOLUTIONS IN TERMS OF TURKISH FOREST POLICYxviiiTurkey participants within the framework of global climate change negotiations in the international process, but has a cautious attitude. However, the backbone of national and international climate change process on Turkey's Environment and Urban Planning Ministry. Turkey has prepared policy documents related to climate change are available. However, these documents do not attach sufficient importance to the role of forests in preventing climate change. In the national and international processes related to climate change, the Ministry of Agriculture and Forestry is not as active as the Ministry of Environment and Urbanization. Within the General Directorate of Forestry within the Ministry of Agriculture and Forestry, there is no department or branch directorate on climate change.The interest groups interviewed within the scope of the research have a high level of perception and concern about climate change. According to the participants, agriculture, fisheries and forestry sectors are the leading sectors that will be affected by climate change. There is consensus among the interest groups on the impact of deforestation on climate change. Global climate change does not rank first among environmental problems in Turkey. In Turkey, the main factors that lead to deforestation or reduction of forests are the legal regulations that facilitate the use of forests for non-forestry purposes. Increasing biotic and abiotic harm is thought to be important among the effects of climate change on forests. However, it is expected that forests will be increasingly affected by the effects of climate change.Increasing forest areas with new afforestation in Turkey, increasing protected areas, using woody biomass instead of fossil fuels is seen as an important step in combating against climate change. However, due to the impact of forests on the water cycle, the concern levels of interest groups regarding future water scarcity are high.It is expected that the most administrative group among the interest groups will make efforts in combating climate change. Interest groups have a positive outlook on carbon tax, carbon trade and climate change tax. It is considered that there are gaps in the allocation of forest areas to non-forestry activities due to legal regulations that may cause damage to forest areas. In this context, new legal regulations are needed.And analyzing the views of interest groups in Turkey as a result of the evaluation of the climate change process in terms of forestry policy; It would be useful for Turkey to pass the Paris Climate Agreement through parliamentary approval, taking into account its specific conditions during the negotiation process. In addition, it will be beneficial to organize the institutional structure within the framework of climate change in the Ministry of Agriculture and Forestry, and to create regional action plans to combat climate change. In addition, studies should be carried out on the importance of more effective use of forestry policy tools on climate change. Renewable energy investments should be concentrated in combat against climate change to curb fossil fuel use and reduce pressure on forests. In this context, a participatory policy determination method should be followed in which all stakeholders are actively involved.Keywords: Global Climate Change, Forest Policy, International Processes, Stakeholder Analysis 179

Fosil yakıtların (petrol, doğalgaz, kömür vb.) yaygın olarak kullanılması kentlerde çevre ve hava kirliliği sorunlarını doğurmuştur. Kent yönetimlerinin hızlı kentleşme ve nüfus artışı ile birlikte küresel ısınmaya bağlı iklim değişiklikleri vb. çevre sorunlarını azaltmak için karbon salınımı ve çevre bilinci ile ilgili acil önlemler alması gerekmektedir. Karbon ayak izi, bir birey, kuruluş ya da sanayi tarafından üretilen sera gazı miktarını ifade eden bir terimdir. Bir işletmenin karbon ayak izini ölçmek için kullanılan sera gazı miktarı tipik olarak metrik ton karbondioksit olarak sunulur. Karbon ayak izinin iki farklı türü vardır: birincil ayak izi ve ikincil ayak izi. Birincil karbon ayak izi, fosil yakıtları yakanlarda yaptığımız etkinlikleri doğrudan yansıtmaktadır. İkincil karbon aya izi ise kullandığımız ürünlerin tüm faaliyetlerini içerir. Bu ürünleri sektörlere taşıma ve üretme süreci karbon ayak izini belirlemektedir. Bu çalışma ile Batman ilinde enerji tüketimine bağlı olarak ortaya çıkan sera gazı emisyonlarının enerji kaynaklı karbon ayak izi belirlenerek küresel ısınmaya bağlı iklim değişikliği ve çevre duyarlılığı konularına dikkat çekmek istenmiştir. Yapılan çalışmada birincil karbon ayak izi IPPCC Metodolojisi ve Tier 1 yaklaşımıyla 2017 yılı için 17.864.468,11 ton CO2 olarak hesaplanmıştır. Şehrin karbon ayak izi parametreleri olarak elektrik enerjisi, doğalgaz, akaryakıt değerleri incelenmiştir. Elektrik enerjisine bağlı karbon ayak izi 367.893,03 ton CO2 olarak belirlenmiştir. Bu değerin %31’ini sanayi kuruluşları, %29’unu Resmi Bina ve Ticarethaneler ve %34’ünü Meskenler oluşturmaktadır. Doğalgaz enerjisi ise 14.954.209 ton CO2 değeri ile karbon ayak izinin büyük bir kısmını oluşturmaktadır. Bu değeri % 34 ile taşıma ve %50 ile konutlar belirlemektedir. Akaryakıt tüketimi ise 37.178 ton CO2 değeri ile karbon ayak izine etki etmektedir., The widespread use of fossil fuels (oil, natural gas, coal, etc.) caused environmental and air pollution problems in cities. Urban governments have to take urgent measures related to carbon emission and environmental awareness to reduce environmental problems such as climate change due to global warming and rapid urbanization and population growth. A carbon footprint is a term that refers to the amount of greenhouse gas produced by an individual, organization or industry. The amount of greenhouse gas used to measure the carbon footprint of a business is typically presented in metric tons of carbon dioxide. There are two different types of carbon footprint: the primary footprint and the secondary footprint. The primary carbon footprint directly reflects our activities in burning fossil fuels. The secondary carbon footprint includes all activities of the products we use. The process of transporting and producing these products into sectors determines the carbon footprint. The aim of this study was to determine the energy-induced carbon footprint of greenhouse gas emissions due to energy consumption in Batman and to draw attention to climate change and environmental sensitivity related to global warming. In the study, the primary carbon footprint was calculated as 17.864.468,11 tons CO2 for the year 2017 with IPPCC Methodology and Tier 1 approach. The carbon footprint parameters of the city were examined as electric energy, natural gas and fuel oil values. The carbon footprint due to electric energy is determined as 367.893,03 tons CO2. 31% of these values are industrial enterprises, 29% are public buildings and commercial establishments and 34% are households. Natural gas energy constitutes a large part of the carbon footprint with value of 14.954.209 tons CO2. This value is determined by transport with 34% and housing with 50%. Fuel consumption, on the other hand, has a carbon footprint of 37.178 tons CO2.

Dünyanın çevreci teknolojilere, politikalara ve yatırımlara yönelmesiyle ortaya çıkan Yeşil Ekonomi yaklaşımı geleceğin ekonomi modeli olarak düşünülmektedir. Günümüzün en büyük küresel sorunlarından biri olan küresel iklim değişikliğinin ulusal ve yerel ekonomilere yansımaları önemlidir. Küresel iklim değişikliği; deniz seviyesinin yükselmesi, şiddetli rüzgâr, yükselen sıcaklıklar, değişen yağış düzenleri, sıradışı hava olayları ve çevresel değişiklikler gibi çeşitli etkileri bulunan en ciddi küresel sorunlardandır. Bu nedenle küresel iklim değişikliği, çevre ile olan yakın bağlantıları ve iklim-bağımlı özelliğinden dolayı turizm sektörünün önündeki en büyük engellerden biri haline gelmiştir. Bu çalışmada küresel iklim değişikliğinin en hızlı büyüyen sektörlerden biri olan turizm sektörüne etkileri incelenmiştir. Turizm sektörü, iklim değişikliğinin etkilerine duyarlı olmakla birlikte çevresel etkileşimler yaratarak gerek etkilenen gerekse etkileyen sektör konumundadır. Bu noktada turizm sektörünü sürdürülebilir bir şekilde geliştirmek için yeşil ekonomi kavramı devreye girmektedir. Bu çalışmanın amacı, yeşil ekonomi anlayışı ile birlikte küresel iklim değişikliğini tüm boyutları ile inceleyerek turizm sektörüne olan etkilerini ortaya koymaktır. Çalışmada dinamik panel veri tahmin yöntemlerinden Sistem Genelleştirilmiş Momentler Metodu (GMM) ile turizmin GSYH içindeki payının, turist sayısı, CO2 emisyonu, orman alanı, İnsani Gelişme Endeksi, yenilenebilir enerji düzeyi ve sıcaklık gibi çeşitli değişkenlerle ilişkileri incelenmiştir. Araştırma bulguları, turizmin GSYH içindeki payının; turist sayısı, İnsani Gelişme Endeksi, orman alanları ve yenilenebilir enerji kullanımı ile pozitif bir ilişki, buna karşılık CO2 emisyonu ve sıcaklık seviyesi ile negatif ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişkiye sahip olduğunu ortaya koymaktadır. Elde edilen sonuçlar analize dâhil olan ülkelerde turizm sektörünün yeşillendirilmesi ile birlikte ekonomik büyüme ve sürdürülebilir kalkınmaya katkı sağlayacağını belirtmektedir. Çalışmada; ekonomik büyüme ve kalkınma hedefi için turizm sektörünün güçlendirilmesi ve turizm odaklı optimal yatırımların çevreye duyarlı olarak geliştirilmesi araştırma önerisi olarak sunulmuştur. The green economy approach emerging with the world's turning towards green technologies, policies and investments is expected to be the future economic model. The impact of global climate change on national and local economies is one of the today's biggest global problems. Global climate change is one of the most serious global problems having a variety of impacts, including sea level rise, severe wind, rising temperatures, changing rainfall patterns, extreme weather events and environmental changes. Therefore, global climate change has become one of the biggest obstacles in the tourism sector due to its close links with the environment and its climate-dependent nature. In this study, the effects of global climate change on the tourism sector, which is one of the fastest growing sectors, were examined. Although the tourism sector is sensitive to the effects of climate change, it is the sector that is affected and affected by creating environmental interactions with its production structure. At this point, the concept of green economy comes into play in order to develop the tourism sector in a sustainable way. The aim of the study is to examine the global climate change with the understanding of green economy in all dimensions and to reveal the possible impacts of the tourism sector. The study examined the relations of tourism with the dynamic panel data estimation methods were conducted with the Generalized Moments Method (GMM) using various variables such as the share of tourism in GDP, number of tourists, CO2 emissions, forest area, Human Development Index, renewable energy level and temperature. As a result of the analysis, the share of tourism in GDP was positively correlated with the number of tourists, Human Development Index, forest areas and renewable energy use and has a negative relationship with CO2 emission and temperature. The results indicate that with the greening of the tourism sector in the countries included in the analysis, will contribute to economic growth and sustainable development. In this study, for the purpose of economic growth and devolopment, strengthening the tourism sector and the development of optimal investments focused on tourism is presented as a research proposal.

21. Yüzyıl ile birlikte etkilerini arttıran küresel iklim değişikliği neticesinde ekstrem sıcaklık değerlerine ulaşılmakta ve sıra dışı hava olayları meydana gelmektedir. Dünya nüfusunda meydana gelen artış ve kullanılabilir suyun değer kazanması neticesinde su kaynaklarından en verimli şekilde yararlanma zorunluluğu ortaya çıkmıştır. Bu bağlamda geleneksel peyzaj tasarım çalışmalarında değişikliğe gidilmesi gerektiği anlaşılmıştır. Kurakçıl peyzaj tasarım yaklaşımı ve ekolojik peyzaj tasarım yaklaşımı sürdürülebilir peyzajların önemini ortaya koymuştur. Tez çalışması kapsamında kurakçıl peyzaj tasarım ilkeleri açıklanarak yurtiçi ve yurt dışındaki örnekler irdelenmiştir. Örnek alan olarak Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Merkez Yerleşkesi seçilmiştir. Yerleşke genelindeki kullanım alanlarının mevcut durumları kurakçıl peyzaj ve ekolojik peyzaj tasarım yaklaşımları doğrultusunda irdelenmiş, sürdürülebilir bir peyzaj için çözüm önerilerinde bulunulmuştur. Tezin amacı dünya üzerinde ve ülkemizde yaşanılan iklim değişikliğinin boyutlarını gözler önüne sermek, başta üniversite yerleşkeleri olmak üzere su ve enerji kaynaklarının daha verimli kullanıldığı sürdürülebilir peyzajlar oluşturulması konusunda yapılacak çalışmalara ışık tutmaktır. As a result of the global climate change that increases its effects in the 21st century, extreme temperature values are reached and extraordinary weather events occur. As a result of the increase in the world population and the appreciation of usable water, it became necessary to benefit from water resources in the most efficient way. In this context, it has been understood that traditional landscape design studies should be changed. Xeriscape design approach and ecological landscape design approach revealed the importance of sustainble lanscapes. In the scope of thesis study, the principles of xeriscape are explained and examples from domestic and abroad have been examined. Tekirdag Namık Kemal University Central Campus was chosen as the sample area. The current situation of the usage areas in the campus has been examined in line with both xeriscape and ecological landscape design approaches, solutions have been proposed for a sustainable landscape. The aim of the thesis is to highlight the dimensions of climate change in the world and in our country and to shed light on the works to be done in order to create sustainable landscapes where water and energy resources are used more efficiently, especially university campuses. 142

Günümüzde teknolojinin gelişmesi, nüfusun, kentleşmenin ve enerji tüketiminin artması ile birlikte sera gazı salınımı ve çevre sorunları ortaya çıkmıştır. Çevre sorunları ve sera gazı salınımlarının sonucu olarak Küresel ısınmaya bağlı iklim değişikliği ülkemiz ve dünyamız için ciddi bir tehdit oluşturmuştur. Ülkemizde de sürdürülebilir kalkınma, yeşil eksenli büyüme ve çevreye duyarlı politikalar önem kazanmıştır. Bu bağlamda kurumların ve bireylerin karbon salınımlarının azaltılması ve çevre duyarlılığının artması beklenmektedir. Bu çalışmada bilim üreten kurumlar olan Üniversitelerden Batman Üniversitesinin karbon ayak izi hesaplanarak küresel iklim değişikliği ve çevre duyarlılığı konularına dikkat çekilmiştir. Karbon ayak izi, günlük aktiviteleriniz sonucunda üretilen karbondioksit ve diğer sera gazlarının miktarını gösterir. Karbon ayak izleri üzerindeki ana etkiler nüfus, ekonomik çıktı ve ekonominin enerji ile karbon yoğunluğunu içerir. Enerji tüketimindeki artışlar sadece sanayinin tüketimiyle değil, aynı zamanda kurumsal sektörlerin enerji tüketimiyle de büyük ölçüde bağlantılıdır. Enerji tüketen cihazların evlerde ve iş ortamında görülme sıklığı, enerji tüketimini önemli ölçüde artırmıştır. Binalarda daha iyi konfor bölgeleri sağlamak için alan ısıtma ve soğutma sistemlerinin kullanılması da aynı şekilde enerji tüketimini arttırmaktadır. Üniversitelerin faaliyetlerini gerçekleştirirken enerji tüketiminden kaynaklı sera gazı salınımını kontrol altına almaya yönelik eylemlerde bulunmaları önemlidir. Bu nedenle karbon ayak izlerini oluşturan bileşenleri bilinmesi gerekmektedir. Bu kurumlarda enerji tüketim bileşenleri olarak elektrik enerjisi, doğalgaz enerjisi ve çeşitli akaryakıtlar ele alınmıştır. Yakıt türleri olarak benzin, motorin ve fuel oil kullanılmıştır. Karbon ayak izini önemli ölçüde belirleyen bileşenin 3.161.238 ton CO2 değer ile elektrik enerjisi olduğu görülmüştür. Doğalgaz ve akaryakıt kullanımını ise özellikle ısınmadan kaynaklı olarak kış aylarında yüksek oranlarda karbon ayak izine katkıda bulunmaktadır. Doğalgaz kullanımına bağlı 361 ton CO2 ve akaryakıt tüketimden kaynaklı 1.256.445 ton CO2 karbon ayak izini belirleyen diğer bileşenlerendir. Sonuç olarak Batman Üniversitesi için birincil karbon ayak izi IPCC Metodolojisi ve Tier 1 yaklaşımıyla belirlenmiş ve 2017 yılı için 3.162.855,445 ton CO2 olarak hesaplanmıştır.

ÖZET BİTLİS VE MUŞ İLLERİNDE İKLİM DEĞİŞKENLERİNİN TREND ANALİZLERİ VE KARŞILAŞTIRILMASI YÜKSEK LİSANS TEZİ Sertaç ATABEY DİCLE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ ANA BİLİM DALI 2018Küresel iklim değişikliği konusunda geçmişten günümüze kadar farklı alanlarda çalışan bilim insanları ve araştırmacılar tarafından ortaya konulmuş sayısız çalışma mevcuttur. Gerek küresel gerekse yerel çapta ele alınan bölgenin ikliminin küresel iklim değişikliğinden etkilenip etkilenmediği konusunda fikirler ortaya konulmuştur. Ancak yapılan literatür araştırmasında iklim değişikliği konusunda Bitlis ve Muş illerine ait pek fazla çalışmaya rastlanmamıştır. Bitlis ve Muş illerinde belirli bir süreç içerisinde çeşitli iklim değişkenlerinin zamana bağlı olarak bir değişim içerisinde olup olmadığı ve varsa bu değişimin hangi yönde eğilim gösterdiği araştırılmıştır. Bu amaçla, otuz yıllık bir süreç içerisinde Bitlis ve Muş illerinin küresel iklim değişikliğinden etkilenip etkilenmediği üzerine araştırma yapılmış ve etkilenmişse bu değişimin nasıl ve ne kadar gerçekleştiği tespit edilmeye çalışılmıştır. İklim şartlarını belirleyen ve kendi içerisinde birbiriyle yakından ilişkili çok sayıda iklimsel/meteorolojik değişken mevcuttur. İklimsel/meteorolojik değişkenler birbirini doğrudan etkilediğinden bu çalışmada çok sayıda iklimsel değişken ile çalışılmış ve bunların uzun dönemde gidişi (trendi) araştırılmıştır. Çalışmada Bitli sile Muş illerine ait, uzun dönem aylık açık gün sayısı, bulutlu gün sayısı, kapalı gün sayısı, ortalama sıcaklık, ortalama bulutluluk, toplam yağış, ortalama rüzgâr hızı, maksimum sıcaklık ve toplam güneşlenme süresi verileri kullanılmıştır. Her iki ile ait meteorolojik veriler Bitlis Meteoroloji İl Müdürlüğü'nden temin edilmiştir. Elde edilen bu veriler excel ortamında zaman serisi grafiklerine dönüştürülmüştür. Böylece tüm bu değişkenler için ayrı ayrı eğilim çizgileri oluşturulmuş ve eğilim çizgisi ve basit doğrusal regresyon denklemleri belirlenmiştir. Belirlenen eğilim çizgisinin başlangıç noktaları ve bitiş noktaları tespit edilmiş, daha sonra bu noktalardaki değerlerin (uç değerlerin – en küçük ve en büyük değerlerin) düşeyde farkı alınarak eğilim çizgisi değişim miktarları tespit edilmiştir. Elde edilen bu denklem ve değerler bir tabloya aktarılmıştır. Hesaplanan eğilim çizgisi değişim değerlerinin, ele alınan meteorolojik değişken için uzun vadede ne anlama geldiği irdelenmiş ve söz konusu değişken açısından Bitlis ve Muş illerinin ikliminde bir değişimin olup olmadığı açısından yorumlanmıştır. İstatistiksel analizlerin yanında ayrıca tüm verilerin değişken türüne göre 26 ile 31 yıl arasında değişen veri uzunluğunca yılın her ayı için ayrı ayrı olmak üzere kontur haritaları oluşturulmuştur. Kontur haritalardaki renk değişimlerinden her bir değişkenin hangi yıllar arasında hangi yönde bir eğilim içerinde olduğu analiz edilmeye çalışılmıştır. Bu kapsamda her bir değişken için oluşturulan kontür haritalar yorumlanarak bölgenin küresel iklim değişikliğinden etkilenip etkilenmediği, etkilenmişse hangi yönde etkilendiği açıklanmaya çalışılmıştır. Tüm bu çalışmaların sonucunda Bitlis ili için açık gün sayısında uzun dönemde önemli ölçüde azalma, bulutlu gün sayısında artma, kapalı gün sayısında azalma, ortalama sıcaklıklarda artma, ortalama bulutluluk oranında azalma, toplam yağış miktarında azalma, ortalama rüzgâr hızında azalma, maksimum sıcaklıklarda artma, toplam güneşlenme süresinde azalma yönünde önemli eğilimler olduğu ortaya çıkmıştır. Muş ili için ise açık gün sayısı ve bulutlu gün sayısı değişkenleri dışındaki tüm değişkenlerde Bitlis'inki ile aynı yönde bir değişim ve eğilim tespit edilmiştir. Bu nedenle Bitlis ile Muş illerindeki iklim değişkenlerindeki uzun dönemde meydana gelen değişimlerin ve dolaysıyla iklimdeki değişimlerin genel olarak birbirlerine paralel bir eğilim içerisinde olduğu söylenebilir. Küresel iklim değişikliğinin varlığını en iyi şekilde sıcaklık değişkeninin gösterdiği iddia edilmektedir. Bu yüzden bu çalışmada hem Bitlis İli için hem de Muş İli için yaklaşık otuz yıllık süreç içerisinde ortalama ve maksimumum sıcaklıklar üzerinde daha detaylı durulmuş ve sıcaklıklarda önemli sayılabilecek düzeylerde artışların olduğu görülmüştür. Ayrıca diğer meteorolojik değişkenlerde de artış veya azalış yönünde önemli eğilimler olduğu görülmüştür. Bu değişimin her iki il için toplam yağış miktarlarında da tespit edilmiştir. Bu çalışma kapsamında yapılan araştırmalar, Bitlis ile Muş illerinin bulunduğu yerel bölgede iklimde önemli değişmeler olduğu, bunun yağışları etkilediği dolaysıyla söz konusu bölgenin küresel iklim değişikliğinden etkilenmiş olabileceği kanısını güçlendirmektedir.Tez, 6 ana bölümden meydana gelmiştir. Giriş bölümünden sonra konuyla ilgili daha önce yapılmış çalışmalara kaynak özetleri başlığı altında değinilmiş ve geniş bir literatür çalışması yapılmıştır. Bu tezde kullanılan zaman serisi grafiği oluşturma, eğilim çizgisi değerleri tespiti ve kontur haritaların oluşturulması yöntemleri tüm detayları ile geniş bir şekilde üçüncü bölümde verilmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular dördüncü bölümde anlatılmıştır. Beşinci bölüm, elde edilen sonuçları ve bu sonuçların diğer çalışmaların sonuçları ile karşılaştırılmasını içermektedir. Altıncı bölüm ise referans listesini içermektedir.Anahtar Kelimeler: Küresel iklim değişikliği, küresel ısınma, sıcaklık, yağışlar ABSTRACT COMPREHENSIVE TREND ANALYSES OF CLIMATIC VARIABLES IN MUŞ AND BITLIS PROVINCES MASTER THESIS Sertaç ATABEY DEPARTMENT OF CIVIL ENGINEERING INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES UNIVERSITY OF DICLE 2018From the past to present, there are numerous studies on global climate change put forward by scientists and researchers working in diverse fields. Both the global as well as the local scale of the region have been proposed as to whether the climate is affected by global climate change. However, there were not many studies found in the literatüre about Bitlisand Mus province in terms of climate change. It has been tried to investigate whether a variety of climate variables are changing due to global climate change in a certain period of time in Bitlisand Mus provinces, and in which direction this change has a tendency if such a change occurs. Within the scope of this study, it has been conducted on whether Bitlisand Muş provinces are affected by global climate change over a period of thirty years and tried to determine how and how much this change occurred if affected. There are a number of climatic/meteorological variables those form climatic conditions and these variables are closely related to each other. Because of climatic/meteorological variables directly affect each other, this subject has been studied with a large number of climatic variables and investigated how as well as how much they changed in the long term. For investiagtion, monthly sunny and cloudy days, daily mean temperature, cloudiness, monthly total precipitation, daily mean wind speed, maximum temperature and total sunshine duration data of both Bitlisand Mus are used. The meteorological data for both cities were obtained from the Provincial Directorate of Meteorology in Bitlis. First, the time series graphs of the data have been obtained. Thus, both the trend lines and the equations depends on simple linear regression analises (SLRA)are created for all these variables. From the trend lines, monthly tendency line, the starting point, and the trend line ending points were calculated, and then the trend line change amounts were determined on a day-by-day basis by taking the difference of these values. These obtained equations and values are tabulated. The calculated trend line change values are examined in terms of the long term for the meteorological variable studied and interpreted in terms of variable whether there is a change in the climate of Bitlisand Mus provinces. In addition to the statistical analysis, contour maps were also created for each month of the year, with data length ranging from 26 to 31 years according to the variable data of all data. From the color changes in the contoured maps, it has been tried to analyze which ternds each of the variables have in which years. In this context, the contour maps generated for each variable were interpreted to try to explain the effect of the region on the global climate change, if so, on which direction. As a result of these studies, for he Bitlisprovince, it has been found that there is considerable decrease in the sunny days in long-term, increase in cloudy days, decrease in overcast days, increase in average temperatures, decrease in average cloudiness, decrease in total rainfall, decrease in average wind speed, increase in maximum temperatures and decrease in total sunshine duration. For the Mus province, increase in the sunny days in long-term, decrease in cloudy days, decrease in overcast days, increase in average temperatures, decrease in mean cloudiness, decrease in total precipitation, decrease in average wind speed, increase in maximum temperatures and decrease in total sunshine duration have been determined. In the light of the findings and conclusions, it has been seen that the long-term changes in the climate variables of Bitlisand Mus provinces, and the changes in the climate are generally parallel to each other. There is a change and tendency in the same direction for all variables except sunny day number and cloudy day number variables. It is claimed that temperature variability is best demonstrated by the existence of global climate change. Therefore, in this study, the average and maximum temperatures for both Bitlisand Mus provinces have been examined in more detail over a period of thirty years and it has been seen that there are significant increases in the temperatures. In addition, other meteorological variables have been found to have significant trends in either direction of increase or decrease. This change was also detected in total rainfall amounts for both provinces.As a result of the research carried out within the scope of this study, significant changes in the climate of the local region in which Bitlisand Mus are located are influencing the precipitation, thus reinforcing the belief that the region may have been affected by global climate change.Key words: Global climate change, global warming, temperature, precipitation. 131

Cylindrotheca closterium İzmir Körfezi'nde özellikle ilkbahar, yaz ve sonbahar mevsimlerinde baskın olabilen diatom türlerinden biridir. Bu tezde Cylindrotheca closterium türünün farklı sıcaklık, ışık şiddeti, nütrient konsantrasyonları ve tuzluluklar altındaki büyüme kinetikleri üzerine çalışılmıştır. Ayrıca türün gelecekte İzmir Körfezi'ndeki durumu küresel iklim değişikliğinin olası etkileri göz önünde bulundurularak tahmin edilmiştir. Işık ve sıcaklık deneyi eş zamanlı olarak yapılmıştır. 18 0C'de maksimum spesifik büyüme hızı µmax= 1,974276±0,167668 gün-1 ve yarı doygunluk sabiti KI=0,047799± 0,027594 olarak elde edilmiştir. Optimum olarak belirlenen %015 tuzlulukta spesifik büyüme hızı 2,012 gün-1 olarak hesaplanmıştır. Farklı amonyum, nitrat, reaktif fosfat ve reaktif silis konsantrasyonlarında elde edilen maksimum spesifik büyüme hızları sırasıyla 2,48144±0,612617 gün-1, 1,92402 ±0,314997 gün-1, 2,082751± 0,051604 gün-1 ve 1,970746± 0,190054 gün-1'dir. Bu nütrientler için bulunan yarı doygunluk sabitleri ise sırasıyla 17,83828±14,40044 μg at-NH4+-N, 27,31992± 19,040738 μg at-NO3--N, 0,252677±0,038891 μM PO4-P ve 0,332320±0,236107 μM Si'dir., Cylindrotheca closterium is one of the diatom species that can be dominant particularly in spring, summer or autumn in İzmir Bay. In this thesis, growth kinetics of Cylindrotheca closterium have been studied under different temperature, light intensity, nutrient concentrations and salinity conditions. The status of the species in the near future in İzmir Bay has also been estimated while considering possible effects of global warming. Temperature and light experiments have been carried out simultaneously and the obtained results at 18 0C are µmax= 1.974276±0.167668 d-1 for the maximum specific growth rate and KI=0.047799± 0.027594 for the half saturation constant. The specific growth rate has been calculated to be 2.012 d-1 at 15 %0 salinity which is determined to be the optimum concentration. Maximum specific growth rates for different concentrations of ammonium, nitrate, reactive phosphate and reactive silica are 2.48144±0.612617 d-1, 1.92402 ±0.314997 d-1, 2.082751± 0.051604 d-1 and 1.970746± 0.190054 d-1, respectively. Half saturation constants that are obtained for these nutrients are 17,83828±14,40044 μg at-NH4+-N, 27,31992± 19,040738 μg at-NO3--N, 0,252677±0,038891 μM PO4-P and 0,332320±0,236107 μM Si, respectively.

Ege Bölgesi'nde bulunan Küçük Menderes Havzası, bölgenin gıda ihtiyacını karşılayan ve hızla gelişmekte olan en verimli havzalarından birisidir. Havzanın mevcut su varlığı temel olarak; sektörlerin, yerleşimin, tarımın ve çevrenin (Yaban hayatı) ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kullanılmaktadır. Ancak gelecek yıllar içerisinde iklim değişikliklerine bağlı olarak suyun azalması durumunda, havza suyunun paylaşılmasında canlı yaşamın en az etkilenecek şekilde davranılması gerekmektedir. Bu proje ile iklim değişikliğine bağlı değişen yağış miktarına duyarlı olarak sektörlere suyun öncelikler belirlendikten sonra ve akılcı bir şekilde dağıtılması için bir model üretilmesi hedeflenmiştir. Gıda üretimi için tarımsal işlevlerin kesintiye uğramadan yürütülmesi su olmadan mümkün değildir. Suyun en önemli kullanımı tarımsal üretim aşamasında gerçekleşmektedir. Bu proje ile yağış miktarının az olduğu ve buharlaşma miktarındaki artışın fazla olduğu kurak dönemlerde, havzada mevcut sektörlerin her biri için su dağıtımının nasıl olması gerektiği belirletip senaryo oluşturuldu. Havzada yağışın az olması durumunda Senaryo / Model; sanayi, tarım, yerleşim ve çevre sektörlerinin su talebi için su yönetim stratejisini açıklamaya yardımcı olur. Minimum ve maksimum toplam evsel su tüketimi, nüfusa ve yıllık kişisel su tüketimine dayalı olarak hesaplanmaktadır. Bununla birlikte ikinci olarak tarımsal amaçlı minimum ve maksimum toplam su tüketimi hesaplanmaktadır. Son olarak da çevre yaşamı su tüketimi, göllerin buharlaşması dikkate alınıp hesaplanmakta ve sanayi için ise gerekli su talebi farklı endüstriler bazında hesaplanmaktadır. Tarımda su kullanımının azaltılması, Sulamada yeni sistem ve yöntemlerin önerilmesi, toprakların geçirgenlik özellikleri dikkate alınarak kesintisiz ürün deseni planlaması, sanayi sektörlerinin suya bağımlılığı dikkate alınarak ihtisaslaşmaların oluşması önerilecektir. Sonuç olarak, dinamik bir model su talebi ve temini üzerine üretildi. Model farklı sektörler için su kıtlığını yönetip su eksikliği sırasında su tahsisini gösterir., Küçük Menderes basin is located in the Aegean Region, western Turkey. Küçük Menderes basin is one of the most productive regions that provide sufficient water to produce food for everyone in this region. Küçük Menderes basin basically provides water for different sectors; industrial, agricultural demand and environmental (wildlife) demand along with municipal (settlement) demand. In the coming years, climate change is expected to pose serious challenges in Küçük Menderes basin. Shortly, it is necessary to treat the basin water in such a way that the environmental demand is least affected. Most water use takes place in agricultural production therefore water scarcity, based on climate change, will directly affect on agriculture water demand. The aim of this research is increasing the understanding of water demand distribution to apply for different future climate change scenarios. Scenario/Model helps to comprehend what is water demand management strategy for different sectors; industrial, agricultural, municipal (settlement) and environmental demand during the lack of rainfall in the basin. In this project, according to the amount of rainfall, sector priorities determined and a model produced for water allocation during the change of years. In the first step, maksimum and minimum total municipal (settlement) demand is calculated based on population and water consumption by person for a year, as it follows in the second step, maksimum and minimum water demand for agriculture is computed. Environmental demand is calculated according to water demand for lakes and industrial demand is calculated by using water demand for different industries. By reducing water use in agriculture, the introduction of new systems and methods in irrigation, considering the permeability of soils, it will be suggested that specialization product dependence of the industrial sectors. As a result, a dynamic model is produced by calculating water demand and supply. Model manages water scarcity for different sectors and indicates water allocation during lack of water.

Bu çalışma kapsamında, ortalama otuz yıllık bir süreç içerisinde Bitlis ve Muş illerinin ortalama sıcaklık iklim değişkeni açısından küresel iklim değişikliğinden etkilenip etkilenmediği üzerine araştırma yapılmış ve etkilenmişse bu değişimin nasıl ve ne kadar gerçekleştiği tespit edilmeye çalışılmıştır. Sıcaklık değişimlerinin tespiti için Bitlis ile Muş illerine ait, uzun dönem ortalama sıcaklık verileri kullanılmıştır. Bitlis ve Muş illerine ait meteorolojik veriler Bitlis Meteoroloji İl Müdürlüğü’nden temin edilmiştir. Elde edilen bu veriler Excel ortamında zaman serisi grafiklerine dönüştürülmüştür. Böylece ortalama sıcaklık iklim değişkeni için ayrı ayrı eğilim çizgileri oluşturulmuş ve eğilim çizgisi denklemleri belirlenmiştir.. Elde edilen bu denklem ve değerler oluşturulan bir tabloya aktarılmıştır. Değişen veri uzunluğunca kontur haritalar oluşturulmuştur. Bu kapsamda ortalama sıcaklık değişkeni için oluşturulan kontur haritalar yorumlanarak bölgenin küresel iklim değişikliğinden ortalama sıcaklık değişkeni açısından etkilenip etkilenmediği, etkilenmişse hangi yönde etkilendiği açıklanmaya çalışılmıştır. Bu çalışma kapsamında yapılan araştırmalar sonucunda Bitlis ile Muş illerinin bulunduğu yerel bölgede iklimde ortalama sıcaklık değişkeni açısından önemli değişmeler olduğu bu değişimin artış yönünde bir eğilim içerisinde olduğu ve ele alınan her iki il için değişimin paralellik gösterdiği sonucuna varılmış dolaysıyla söz konusu bölgenin küresel iklim değişikliğinden etkilenmiş olabileceği kanısı ortaya çıkmıştır.