Search

Celem artykułu jest ukazanie specyfiki przemian, jakie dokonywały się w pedagogice neotomistycznej w Polsce w XX wieku. Autor stawia tezę, że w nurcie tym nastąpiło ewolucyjne przejście od refleksji właściwej dla koncepcji wychowania do charakterystycznych dla teorii wychowania ujęć zależności między poszczególnymi czynnikami wychowawczymi. Aby wykazać słuszność postawionej tezy, najpierw przedstawiono kontekst odnowy myśli tomistycznej na przełomie XIX i XX wieku. Tomizm jawił się wówczas jako narzędzie dialogu między wynikami badań rozwijających się intensywnie nauk przyrodniczych oraz spekulacją filozoficzną i teologiczną, a przez to jako sposób na przezwyciężenie obecnych u katolików postaw fideistycznych. Odnowa tomistyczna miała zatem nie tylko charakter teoretyczny, ale i praktyczny. Znajduje to odzwierciedlenie w myśli pedagogicznej rozwijanej w pierwszej połowie XX wieku, kiedy to opracowywano zasady wychowania katolickiego. W pracach Jacka Woronieckiego, Konstantego Michalskiego, Andrzeja Gmurowskiego czy Aleksandra Usowicza występują więc odniesienia zarówno do filozofii, socjologii czy psychologii, jak i teologii. W pracach z drugiej połowy XX wieku myśl pedagogiczną można odnaleźć przede wszystkim w dziełach filozoficznych Karola Wojtyły i Mieczysława Gogacza. Ze względu na specyfikę filozofii ich autorzy nie odwołują się do treści chrześcijańskiego Objawienia. Wojtyła i Gogacz badają zależności występujące między poszczególnymi czynnikami procesu wychowawczego, przez co wyniki ich pracy stanowią cenny wkład do teorii wychowania. The article's objective is to present the specifics of the changes taking place in the twentieth century Neo-Thomistic pedagogy in Poland. The author argues that this trend was an evolutionary transition from reflections on specific for upbringing concepts towards theory-of-education specific concepts which include relations between particular educational factors. In order to demonstrate the argument's validity, the article starts with the context of the Thomistic revival at the turn of the 19th and 20th century. Then, Thomism appeared to be a tool to establish a dialogue between the results delivered by intensively developing natural sciences and the philosophical and theological speculations and thus a way to overcome the Catholics' fideistic attitudes. Thomistic revival was therefore not only of a theoretical but also of practical character. This was reflected in educational ideas developed in the first half of the twentieth century when the principles of Catholic education were developed. Therefore Jacek Woroniecki's works not only include a reference to the philosophy, sociology and psychology but also to theology. Pedagogical ideas are also found in Karol Wojtyła's and Mieczysław Gogacz's philosophical works from the second half of the twentieth century. Given the philosophical nature, the authors do not make references to of Christian revelation. Wojtyła and Gogacz examine the interdependences between the various factors of the educational process and therefore their works make a valuable contribution to the theory of education.

Projekt Operacyjny Polska Cyfrowa POPC.02.03.01-00-0039/18

W niniejszym artykule ukazano, iż koncepcja wychowania Woronieckiego odwołuje się do dorobku myśli klasycznej oraz chrześcijańskiej. Osadzona jest na realizmie ontologicznym i teoriopoznawczym w głoszeniu konieczności integralnego, uniwersalistycznego wychowania i kształcenia człowieka. Pedagogika ta przyjmuje założenia antropologii filozoficznej, a także etyki arystotelesowsko-tomistycznej, które ukazują, kim jest człowiek i czym jest dobro moralne jako cel ludzkiego dążenia. Cel ten jest jednocześnie celem pedagogiki, któremu podporządkowane są wszystkie zadania i sposoby wspierania wychowanka. Poglądom pedagogicznym Woronieckiego przypisać należy, oprócz kategorii realizmu, ogólniejszą kategorię uniwersalności. Pedagogika rozumiana jako etyka wychowawcza zakłada integralne wychowanie i kształcenie człowieka, jest zatem skierowana do wszystkich. Realizm tej pedagogiki osadza się na przeświadczeniu, iż każdy powinien w życiu osobowym i społecznym doskonalić się z racji swej potencjalności, którą należy urzeczywistnić w pracy nas sobą samym. The following paper presents Woroniecki's concept of education that harkens back to the achievements of Christian and classical thought. It is based on ontological and epistemological realism in declaring the necessity of integral and universalist human education and training. This pedagogy is based on the assumptions of philosophical anthropology, and Aristotelian and Thomaston ethics; approaches which present who a man is and what moral goodness is as an aim of human struggle. This aim is simultaneously the aim of pedagogy, and thus all undertakings and ways of supporting the learner are to be subordinated to this aim. We can attribute to Woroniecki's pedagogical views, apart from category realism, the more general category of universality. Pedagogy, perceived as educational ethics integral to all human education and training, can be understood as being addressed to everyone. The realism of this pedagogy is based on the conviction that everyone should develop in one's individual and social life in accordance with one's potential, which should be realized by working on oneself.

The following paper presents Woroniecki's concept of education that hankers back to the achievements of Christian and classical thought. It is based on ontological and epistemological realism in declaring the necessity of integral and universalist human education and training. This pedagogy is based on the assumptions of philosophical anthropology, and Aristotelian and Thomaston ethics; approaches which present who a man is and what moral goodness is as an aim of human struggle. This aim is simultaneously the aim of pedagogy, and thus all undertakings and ways of supporting the learner are to be subordinated to this aim. We can attribute to Woroniecki's pedagogical views, apart from category realism, the more general category of universality. Pedagogy, perceived as educational ethics integral to all human education and training, can be understood as being addressed to everyone. The realism of this pedagogy is based on the conviction that everyone should develop in one's individual and social life in accordance with one's potential, which should be realized by working on oneself.

Celem artykułu jest porównanie dwóch teorii cnoty. Pierwszą sformułował Alasdair MacIntyre, odwołując się do myśli Arystotelesa. Druga, opracowana przez Jacka Woronieckiego, powstała na fundamencie filozofii św. Tomasza z Akwinu. Autor artykułu porównuje obydwie teorie, zwracając uwagę na to, jak określają cel ludzkiego życia i jaką teorię dobra zakładają. Woroniecki wskazuje na cel transcendentny, a dobro traktuje jako obiektywne. Wylicza też cztery cnoty, które stanowią fundament wszystkich innych cnót. Są to cnoty kardynalne: roztropność, sprawiedliwość, umiarkowanie i męstwo. MacIntyre uznaje, że cel ludzkiego życia związany jest z uczestnictwem we wspólnocie i dobrami wewnętrznymi, które można zdobyć przez zaangażowanie w życie społeczne. Ponieważ w jego teorii dobro jest relatywizowane, dlatego cnoty też mają względny charakter. Porównanie prowadzi do wniosku, że Woroniecki opisuje cnoty na zupełnie innym poziomie niż MacIntyre. Charakteryzując cnoty, wskazuje na jakości człowieka, które świadczą o jego podmiotowości. Cnoty w ujęciu MacIntyre’a to egzemplifikacje cnót kardynalnych w różnych kontekstach, w których funkcjonuje konkretny człowiek. Obydwie teorie przedstawiają więc cnotę w różnych aspektach i są wobec siebie komplementarne. Druga część artykułu poświęcona została porównaniu pedagogicznych implikacji obydwu teorii. W jego wyniku okazuje się, że Woroniecki wskazuje na wartość doświadczenia obiektywnej rzeczywistości w kształtowaniu cnót, natomiast MacIntyre podkreśla wartość wspólnoty i tradycji poszukiwania dobra, tworzonej w jej ramach.