Search

Hoe ziet een duurzaam en biodivers nat zandlandschap van de 21e eeuw eruit en hoe ontwikkelen we dat? Dat landschap zal ongetwijfeld een ander zijn dan dat van de 19e en de eerste helft van de 20e eeuw, maar de uitdaging is de totale soortenrijkdom hierin weer voldoende plaats te bieden. Dit artikel biedt een overzicht van de kennis die daartoe ontwikkeld moet worden.

In 2014 moesten de provincies een concept ontwerp-Natuurbeheerplan 2016 opstellen. De provincie geeft daarin aan wat ze waar wil bereiken. Alterra heeft de provincie Noord-Brabant hierbij geholpen. In de provincie Noord-Brabant was al enorm veel kennis over agrarisch natuurbeheer. De vraag was vooral hoe je die kennis bij de nieuwe spelers krijgt en hoe je het nieuwe natuurbeheerplan formuleert zodat het voldoet aan de eisen die de stelselherziening stelt. Passend binnen het ‘korset’ van de agrarische natuurtypen en het nationaal doelenkader. Het is een gezamenlijke zoektocht geworden met een handreiking voor de collectieven als resultaat. Dit is ‘maatwerk voor Noord-Brabant’.

Hoe ziet een duurzaam en biodivers nat zandlandschap van de 21e eeuw eruit en hoe ontwikkelen we dat? Dat landschap zal ongetwijfeld een ander zijn dan dat van de 19e en de eerste helft van de 20e eeuw, maar de uitdaging is de totale soortenrijkdom hierin weer voldoende plaats te bieden. Dit artikel biedt een overzicht van de kennis die daartoe ontwikkeld moet worden.

In vegetatiekundig onderzoek is het gebruik van indicatorwaarden wijd verbreid. In Nederland en in grote delen van Europa wordt veel gebruik gemaakt van het indicatorsysteem van Ellenberg. Dit artikel plaatst kanttekeningen bij deze waarden

Ngeno, K. (2015). Breeding program for indigenous chicken in Kenya. Analysis of diversity in indigenous chicken populations. PhD thesis, Wageningen University, the Netherlands The objective of this research was to generate knowledge required for the development of an indigenous chicken (IC) breeding program for enhanced productivity and improved human livelihood in Kenya. The initial step was to review five questions; what, why and how should we conserve IC in an effective and sustainable way, who are the stakeholders and what are their roles in the IC breeding program. The next step of the research focused on detecting distinctive IC ecotypes through morphological and genomic characterization. Indigenous chicken ecotypes were found to be populations with huge variability in the morphological features. Molecular characterization was carried out using microsatellite markers and whole genome re-sequenced data. The studied IC ecotypes are genetically distinct groups. The MHC-linked microsatellite markers divided the eight IC ecotypes studied into three mixed clusters, composing of individuals from the different ecotypes whereas non-MHC markers grouped ICs into two groups. Analysis revealed high genetic variation within the ecotype with highly diverse MHC-linked alleles which are known to be involved in disease resistance. Whole genome re-sequencing revealed genomic variability, regions affected by selection, candidate genes and mutations that can explain partially the phenotypic divergence between IC and commercial layers. Unlike commercial chickens, IC preserved a high genomic variability that may be important in addressing present and future challenges associated with environmental adaptation and farmers’ breeding goals. Lastly, this study showed that there is an opportunity to improve IC through selection within the population. Genetic improvement utilizing within IC selection requires setting up a breeding program. The study described the systematic and logical steps in designing a breeding program by focusing on farmers’ need, how to improve IC to fit the farming conditions, and management regimes.

In 2014 moesten de provincies een concept ontwerp-Natuurbeheerplan 2016 opstellen. De provincie geeft daarin aan wat ze waar wil bereiken. Alterra heeft de provincie Noord-Brabant hierbij geholpen. In de provincie Noord-Brabant was al enorm veel kennis over agrarisch natuurbeheer. De vraag was vooral hoe je die kennis bij de nieuwe spelers krijgt en hoe je het nieuwe natuurbeheerplan formuleert zodat het voldoet aan de eisen die de stelselherziening stelt. Passend binnen het ‘korset’ van de agrarische natuurtypen en het nationaal doelenkader. Het is een gezamenlijke zoektocht geworden met een handreiking voor de collectieven als resultaat. Dit is ‘maatwerk voor Noord-Brabant’.

Ngeno, K. (2015). Breeding program for indigenous chicken in Kenya. Analysis of diversity in indigenous chicken populations. PhD thesis, Wageningen University, the Netherlands The objective of this research was to generate knowledge required for the development of an indigenous chicken (IC) breeding program for enhanced productivity and improved human livelihood in Kenya. The initial step was to review five questions; what, why and how should we conserve IC in an effective and sustainable way, who are the stakeholders and what are their roles in the IC breeding program. The next step of the research focused on detecting distinctive IC ecotypes through morphological and genomic characterization. Indigenous chicken ecotypes were found to be populations with huge variability in the morphological features. Molecular characterization was carried out using microsatellite markers and whole genome re-sequenced data. The studied IC ecotypes are genetically distinct groups. The MHC-linked microsatellite markers divided the eight IC ecotypes studied into three mixed clusters, composing of individuals from the different ecotypes whereas non-MHC markers grouped ICs into two groups. Analysis revealed high genetic variation within the ecotype with highly diverse MHC-linked alleles which are known to be involved in disease resistance. Whole genome re-sequencing revealed genomic variability, regions affected by selection, candidate genes and mutations that can explain partially the phenotypic divergence between IC and commercial layers. Unlike commercial chickens, IC preserved a high genomic variability that may be important in addressing present and future challenges associated with environmental adaptation and farmers’ breeding goals. Lastly, this study showed that there is an opportunity to improve IC through selection within the population. Genetic improvement utilizing within IC selection requires setting up a breeding program. The study described the systematic and logical steps in designing a breeding program by focusing on farmers’ need, how to improve IC to fit the farming conditions, and management regimes.

The relationship between mean Ellenberg indicator values (IV) per vegetation relevé and environmental parameters measured in the field usually shows a large variation. We tested the hypothesis that this variation is caused by bias dependent on the phytosociological class. For this purpose we collected data containing vegetation relevés and measured soil pH (3631 records) or mean spring groundwater level (MSL, 1600 records). The relevés were assigned to vegetation types by an automated procedure. Regression of the mean indicator values for acidity on soil pH and the mean indicator values for moisture on MSL gave percentages explained variance similar to values that were reported earlier in literature. When the phytosociological class was added as an explanatory factor the explained variance increased considerably. Regression lines per vegetation type were estimated, many of which were significantly different from each other. In most cases the intercepts were different, but in some cases their slopes differed as well. The results show that Ellenberg indicator values for acidity and moisture appear to be biased towards the values that experts expect for the various phytosociological classes. On the basis of the results, we advise to use Ellenberg IVs only for comparison within the same vegetation type.

Jeneverbesstruwelen vormen een karakteristiek onderdeel van de heide- en stuifzandlandschappen van onze pleistocene zandgronden. Binnen de open struwelen van jeneverbes waren tot voor kort botanisch zeer waardevolle mosvegetaties aanwezig. De toekomst van de jeneverbesstruwelen en hun karakteristieke ondergroei is echter onzeker geworden. Dit heeft enerzijds te maken met de jeneverbesstruiken die verouderen en waar sedert ongeveer zestig jaar nauwelijks nog verjonging optreedt, en anderzijds met de ondergroei die is veranderd en verarmd door voortgaande successie en strooiselophoping.

Jeneverbesstruwelen vormen een karakteristiek onderdeel van de heide- en stuifzandlandschappen van onze pleistocene zandgronden. Binnen de open struwelen van jeneverbes waren tot voor kort botanisch zeer waardevolle mosvegetaties aanwezig. De toekomst van de jeneverbesstruwelen en hun karakteristieke ondergroei is echter onzeker geworden. Dit heeft enerzijds te maken met de jeneverbesstruiken die verouderen en waar sedert ongeveer zestig jaar nauwelijks nog verjonging optreedt, en anderzijds met de ondergroei die is veranderd en verarmd door voortgaande successie en strooiselophoping.

The aim of this research was to generate information required to establish a sustainable breeding program for improving the productivity of locally adapted chickens to enhance the livelihood of rural farmers in Ethiopia. The first step was to characterize village poultry production environments and farmers’ objectives for keeping chickens, and to identify factors affecting the choice of genetic stock used in villages. This was achieved by carrying out a questionnaire survey and a participatory group discussion with village farmers in different geographic regions of Ethiopia. The low input nature of village environments, the prevalence of disease and predators, and other factors such as the use of chickens both as sources of eggs and meat, and income determined the choice of chicken breed used by farmers, and thus, should be considered carefully before initiating new breeding programs. The highest importance attached to adaptation traits and the existence of particular preferences for chickens of certain plumage colours and comb shapes were also found to have effects on developing new breeds for village systems. The next part of the thesis focused on identifying important and unique gene pools in local populations. This was achieved by characterizing the local chicken ecotypes both morphologically and molecular genetically. This way the genetic difference between the local populations and the level of genetic diversity within the populations was determined. Attributes important in breeding for tropical conditions such as the pea comb gene, and the naked neck gene have been identified. It was also revealed that the variability found within a single population could explain most of the genetic diversity (97%) in Ethiopian chicken populations. The result of this work is important both from conservation and utilization perspective and assists in maintaining indigenous genetic diversity for current and future generations. Finally, the pedigreed Horro population that was kept on station was used for estimating genetic parameters for the production traits, monthly and cumulative part period egg numbers and growth to 16 weeks of age. Because the pedigreed population was established only recently, data of only 2 generations were available for estimating these genetic parameters. The results are promising but inaccurate due to insufficient amount of data. They would need to be re-estimated when more generations have been produced and thus more data has been generated.

In dit project wordt de lange termijnontwikkeling van mosselbanken, en de factoren die het al dan niet overleven van mosselbanken bepalen, onderzocht. Hiervoor worden door IMARES enkele individuele mosselbanken in detail bestudeerd. Drie mosselbanken worden sinds 1997 gevolgd, één sinds 1998, twee sinds 2002, één sinds 2003 en zeven mosselbanken worden sinds 2006 gevolgd. In deze rapportage wordt de ontwikkeling van deze veertien mosselbanken tot en met 2010 beschreven. De meeste mosselbanken uit het project bestaan inmiddels uit mosselen van meerdere jaarklassen. Uit de gegevens die gedurende de jaren zijn verzameld blijkt dat naarmate een mosselbank ouder wordt het percentage levende mosselen langzaam afneemt tot ongeveer 40%. De rest van het oppervlak van de mosselbank bestaat dan uit lege mosselschelpen, ingevangen schelpen van andere soorten, slakken, andere schelpdieren, pokken en macro-algen. De afname in levende mosselen op een mosselbank wordt voornamelijk veroorzaakt door stormen en predatie. Lokale, matige mosselbroedvallen op individuele mosselbanken kunnen de afnemende mosselpopulatie op de korte termijn in stand houden, maar af en toe optredende goede broedvallen zijn nodig voor lange termijnoverleving van een mosselbank. De laatste jaren zijn veel van de onderzochte mosselbanken bedekt geraakt met Japanse oesters. Toch zijn er tussen de oesters nog veel mosselen te vinden en kan gesproken worden van gemengde mosselbanken. De oesters in de mosselbanken lijken in sommige gevallen voor extra stevigheid te zorgen, hoewel er ook delen met oesters verdwijnen tijdens winterstormen.

The aim of this research was to generate information required to establish a sustainable breeding program for improving the productivity of locally adapted chickens to enhance the livelihood of rural farmers in Ethiopia. The first step was to characterize village poultry production environments and farmers’ objectives for keeping chickens, and to identify factors affecting the choice of genetic stock used in villages. This was achieved by carrying out a questionnaire survey and a participatory group discussion with village farmers in different geographic regions of Ethiopia. The low input nature of village environments, the prevalence of disease and predators, and other factors such as the use of chickens both as sources of eggs and meat, and income determined the choice of chicken breed used by farmers, and thus, should be considered carefully before initiating new breeding programs. The highest importance attached to adaptation traits and the existence of particular preferences for chickens of certain plumage colours and comb shapes were also found to have effects on developing new breeds for village systems. The next part of the thesis focused on identifying important and unique gene pools in local populations. This was achieved by characterizing the local chicken ecotypes both morphologically and molecular genetically. This way the genetic difference between the local populations and the level of genetic diversity within the populations was determined. Attributes important in breeding for tropical conditions such as the pea comb gene, and the naked neck gene have been identified. It was also revealed that the variability found within a single population could explain most of the genetic diversity (97%) in Ethiopian chicken populations. The result of this work is important both from conservation and utilization perspective and assists in maintaining indigenous genetic diversity for current and future generations. Finally, the pedigreed Horro population that was kept on station was used for estimating genetic parameters for the production traits, monthly and cumulative part period egg numbers and growth to 16 weeks of age. Because the pedigreed population was established only recently, data of only 2 generations were available for estimating these genetic parameters. The results are promising but inaccurate due to insufficient amount of data. They would need to be re-estimated when more generations have been produced and thus more data has been generated.

In dit project wordt de lange termijnontwikkeling van mosselbanken, en de factoren die het al dan niet overleven van mosselbanken bepalen, onderzocht. Hiervoor worden door IMARES enkele individuele mosselbanken in detail bestudeerd. Drie mosselbanken worden sinds 1997 gevolgd, één sinds 1998, twee sinds 2002, één sinds 2003 en zeven mosselbanken worden sinds 2006 gevolgd. In deze rapportage wordt de ontwikkeling van deze veertien mosselbanken tot en met 2010 beschreven. De meeste mosselbanken uit het project bestaan inmiddels uit mosselen van meerdere jaarklassen. Uit de gegevens die gedurende de jaren zijn verzameld blijkt dat naarmate een mosselbank ouder wordt het percentage levende mosselen langzaam afneemt tot ongeveer 40%. De rest van het oppervlak van de mosselbank bestaat dan uit lege mosselschelpen, ingevangen schelpen van andere soorten, slakken, andere schelpdieren, pokken en macro-algen. De afname in levende mosselen op een mosselbank wordt voornamelijk veroorzaakt door stormen en predatie. Lokale, matige mosselbroedvallen op individuele mosselbanken kunnen de afnemende mosselpopulatie op de korte termijn in stand houden, maar af en toe optredende goede broedvallen zijn nodig voor lange termijnoverleving van een mosselbank. De laatste jaren zijn veel van de onderzochte mosselbanken bedekt geraakt met Japanse oesters. Toch zijn er tussen de oesters nog veel mosselen te vinden en kan gesproken worden van gemengde mosselbanken. De oesters in de mosselbanken lijken in sommige gevallen voor extra stevigheid te zorgen, hoewel er ook delen met oesters verdwijnen tijdens winterstormen.

Deze studie beschrijft de berekening van de kosten voor het natuurbeleid in de Natura 2000-gebieden, gebaseerd op de aanwezige habitattypen. De kosten zijn afgeleid van het benodigde beheer en de milieutekorten rond vermesting en verdroging. De ligging van de habitattypen is bepaald op basis van het koppelingsbestand ´ecotopen en habitattypen´ en op basis van de stikstofdepositie. In totaal gaat het om een areaal van 56.922 ha. De gemiddelde kosten voor het realiseren van de habitattypen liggen bij 800 euro/ha/jaar, variërend van ruim 100 euro/ha/jaar in Groningen tot 3.250 euro/ha/jaar in Utrecht. Door een andere manier van toewijzing van de habitattypen verschillen de in de huidige studie berekende kosten en arealen met milieutekorten van die uit de eerdere studie naar de kosten van de Natura 2000-gebieden.

Deze studie beschrijft de berekening van de kosten voor het natuurbeleid in de Natura 2000-gebieden, gebaseerd op de aanwezige habitattypen. De kosten zijn afgeleid van het benodigde beheer en de milieutekorten rond vermesting en verdroging. De ligging van de habitattypen is bepaald op basis van het koppelingsbestand ´ecotopen en habitattypen´ en op basis van de stikstofdepositie. In totaal gaat het om een areaal van 56.922 ha. De gemiddelde kosten voor het realiseren van de habitattypen liggen bij 800 euro/ha/jaar, variërend van ruim 100 euro/ha/jaar in Groningen tot 3.250 euro/ha/jaar in Utrecht. Door een andere manier van toewijzing van de habitattypen verschillen de in de huidige studie berekende kosten en arealen met milieutekorten van die uit de eerdere studie naar de kosten van de Natura 2000-gebieden.

In het kader van de Europese Habitatrichtlijn zijn de lidstaten verplicht om periodiek te rapporteren over de Staat van Instandhouding van Habitatgebieden. Een van de aspecten waarover gerapporteerd dient te worden is 'Structuur en Functie'. Dit aspect bestaat uit verschillende onderdelen, waarvan abiotische condities er één is. Abiotische condities kunnen direct gemeten worden, maar in sommige gevallen is het efficiënter die condities te schatten via indicatorsoorten. Dit rapport geeft een overzicht van de soorten die daarvoor gebruikt kunnen worden, en de condities die zij indiceren in relatie tot de per Habitattype gewenste condities. Deze analyse heeft plaatsgevonden voor een selectie van kritische (meest aan grondwater gebonden) Habitattypen, en bouwt voort op eerder door KIWA verrichte analyses op dit gebied.

In het kader van de Europese Habitatrichtlijn zijn de lidstaten verplicht om periodiek te rapporteren over de Staat van Instandhouding van Habitatgebieden. Een van de aspecten waarover gerapporteerd dient te worden is 'Structuur en Functie'. Dit aspect bestaat uit verschillende onderdelen, waarvan abiotische condities er één is. Abiotische condities kunnen direct gemeten worden, maar in sommige gevallen is het efficiënter die condities te schatten via indicatorsoorten. Dit rapport geeft een overzicht van de soorten die daarvoor gebruikt kunnen worden, en de condities die zij indiceren in relatie tot de per Habitattype gewenste condities. Deze analyse heeft plaatsgevonden voor een selectie van kritische (meest aan grondwater gebonden) Habitattypen, en bouwt voort op eerder door KIWA verrichte analyses op dit gebied.

In vegetatiekundig onderzoek is het gebruik van indicatorwaarden wijd verbreid. In Nederland en in grote delen van Europa wordt veel gebruik gemaakt van het indicatorsysteem van Ellenberg. Dit artikel plaatst kanttekeningen bij deze waarden

In opdracht van het RIKZ is onderzocht of de soortensamenstelling van bodemmonsters van de Westerschelde die van te voren waren ingedeeld in bepaalde ecotopen ook significant van elkaar verschilden. Hiervoor is een multivariate statistische methode gebruikt die analyseerde of monsters uit hetzelfde ecotoop meer op elkaar leken dan monsters uit verschillende ecotopen. Gezien de grote fluctuaties in soortensamenstelling door de tijd lijkt het noodzakelijk om data van meerdere jaren bij elkaar te voegen om zo deze variabiliteit enigszins te verminderen. Verder dienen er meer monsters uit de andere ecotopen verzameld te worden om ook hier iets over te zeggen. Verder onderzoek zou ook kunnen kijken naar soorten die kenmerkend zijn voor de verschillende ecotopen en eventuele gevoelige soorten. Andere manieren om deze dit soort gegevens te analyseren worden ook kort aangegeven

Praktische betekenis van de rassenlijst: gebruikswaarde; kwaliteit van uitgangsmateriaal; vegetatief vermeerderd en generatief vermeerderd uitgangsmateriaal; autochtone herkomsten

The relationship between mean Ellenberg indicator values (IV) per vegetation relevé and environmental parameters measured in the field usually shows a large variation. We tested the hypothesis that this variation is caused by bias dependent on the phytosociological class. For this purpose we collected data containing vegetation relevés and measured soil pH (3631 records) or mean spring groundwater level (MSL, 1600 records). The relevés were assigned to vegetation types by an automated procedure. Regression of the mean indicator values for acidity on soil pH and the mean indicator values for moisture on MSL gave percentages explained variance similar to values that were reported earlier in literature. When the phytosociological class was added as an explanatory factor the explained variance increased considerably. Regression lines per vegetation type were estimated, many of which were significantly different from each other. In most cases the intercepts were different, but in some cases their slopes differed as well. The results show that Ellenberg indicator values for acidity and moisture appear to be biased towards the values that experts expect for the various phytosociological classes. On the basis of the results, we advise to use Ellenberg IVs only for comparison within the same vegetation type.

Praktische betekenis van de rassenlijst: gebruikswaarde; kwaliteit van uitgangsmateriaal; vegetatief vermeerderd en generatief vermeerderd uitgangsmateriaal; autochtone herkomsten