Search

Voldoende zoet water is noodzakelijk voor waterafhankelijke sectoren als landbouw, natuur, drinkwaterbedrijven en industrie. Zelfs in laaggelegen gebieden als Nederland wordt de disbalans tussen watervraag en wateraanbod steeds groter, naarmate waterbeheer, watergebruik en klimaat verder veranderen. Dit artikel is een samenvatting van een peer-reviewed artikel waarin een overzicht is gegeven van de veranderde drainagepraktijk in Nederland, met name vanontwikkelingen in gebruik en ontwerp van buisdrainage tussen 1950-2020: van water afvoeren, naar afvoeren én vasthouden en afvoeren én vasthouden én aanvullen. Op basis van Nederlandse veldproeven met regelbare drainage met subirrigatie en internationale literatuur, geven we inzicht in de componenten van de waterbalans die beïnvloed worden door drainage en subirrigatie. Op basis hiervan geven we een doorkijk naar of en hoe regelbare drainage met subirrigatie ingepast kan worden in het regionale watersysteem.

Voldoende zoet water is noodzakelijk voor waterafhankelijke sectoren als landbouw, natuur, drinkwaterbedrijven en industrie. Zelfs in laaggelegen gebieden als Nederland wordt de disbalans tussen watervraag en wateraanbod steeds groter, naarmate waterbeheer, watergebruik en klimaat verder veranderen. Dit artikel is een samenvatting van een peer-reviewed artikel waarin een overzicht is gegeven van de veranderde drainagepraktijk in Nederland, met name vanontwikkelingen in gebruik en ontwerp van buisdrainage tussen 1950-2020: van water afvoeren, naar afvoeren én vasthouden en afvoeren én vasthouden én aanvullen. Op basis van Nederlandse veldproeven met regelbare drainage met subirrigatie en internationale literatuur, geven we inzicht in de componenten van de waterbalans die beïnvloed worden door drainage en subirrigatie. Op basis hiervan geven we een doorkijk naar of en hoe regelbare drainage met subirrigatie ingepast kan worden in het regionale watersysteem.

Alterra heeft samen met Waterschap Peel en Maasvallei de werking van een speciale variant van peilgestuurde drainage (het systeem Van Iersel) onderzocht. Dit is een drainagesysteem waarbij de drains niet uitkomen op een verzamelsloot, maar worden aangesloten op een verzameldrain die uitmondt in een pvc-koker en waarbij de hoogte van de ontwateringsbasis kan worden gevarieerd: peilgestuurde samengestelde drainage. Het onderzoek vond plaats naar aanleiding van claims van boeren die betoogden dat het juist toepassen van drainage de verdroging tegengaat en de waterkwaliteit verbetert. De belangrijkste conclusie uit dit literatuur- en modelonderzoek is dat peilgestuurde drainage inderdaad kan zorgen voor een structurele verhoging van de grondwaterstand zonder dat de landbouwkundige gebruiksfuncties daaronder te leiden hebben. Voorwaarde is wel dat tegelijkertijd de drainagebasis wordt verhoogd

Veenweidegebieden hebben te maken met bodemdaling en uitstoot van broeikasgassen als gevolg van veenoxidatie. Dit proces wordt versterkt door aerobe omstandigheden in de bodem bij lage slootwater- en grondwaterpeilen, vooral in de zomer. Het gebruik van onderwaterdrains kan bodemdaling verminderen door een verhoogde infiltratie van water uit de sloot naar de veenweidebodem, waardoor grondwaterstanden

Met meer dan 300.000 kilometer aan poldersloten en weteringen vormen de Nederlandse polders een uitgebreid potentieel leefgebied voor onder andere water- en oeverplanten, vissen, amfibieën en insecten. Toch ziet men poldersloten nog vaak slechts als uniforme transportwegen van eutroof water en kreeg de natuurfunctie binnen polders pas recentelijk meer aandacht. In het kader van een afstudeeropdracht van Wageningen Universiteit is onderzoek verricht naar de ruimtelijke verspreiding van de biodiversiteit in één polder. Verschillen in slootdimensies, landgebruik en onderhoud en beheer hebben invloed op het watermilieu en daarmee op de waterfauna. Dit maakt dat een polderdrainagesysteem een hogere ecologische diversiteit heeft dan wellicht gedacht wordt. Juist de kleine poldersloten tonen een hoge ecologische potentie, mits het waterbeheer daarop weet te anticiperen. Dit artikel laat zien hoe en waar ecologische zones binnen de polder ontstaan die verschillen in rijkdom en variabiliteit.

To facilitate crop growth excess water should be drained from the rooting zone to allow root development of the crop and from the soil surface to facilitate access to the field. Basically, there are three drainage methods from which the designer can select being; surface drains, pumped tube wells and horizontal pipe drains. The selection between these techniques is not very straightforward and depends to a certain extend on the preferences of the designer. Yet, guidance is given in this paper on the basis of a set of questions that are grouped in a flowchart. Although the flowchart suggests sharp choices between alternative drainage methods, in reality the choice between the recommended methods overlaps. Partly this is because the values in the selection criteria (questions) are indicative. Further overlap is caused by the construction and operation and maintenance cost of the drainage system under local conditions. These costs are not included in the flowchart.

Bij het uit de grond telen van lelies en hyacinten is regelmatig wateroverlast opgetreden met gewasschade als gevolg. In dit onderzoek werd nagegaan werd of de water-lucht verhouding verbeterd kon worden door het drainagesysteem aan te passen of door het substraat (duinzand) te mengen met perliet. Uit proeven met verschillende substraten en verschillende drainagelagen en mate van afschot, bleek dat het luchtgehalte van bollenzand verhoogd kan worden door daar perliet aan toe te voegen. Toevoeging van grof zand had weinig effect. Grof zand houdt minder water vast en bevat ook na verzadiging en uitdruipen nog veel lucht. Onderin de substraatlaaglaag zit minder lucht dan bovenin (het uitzakeffect). De meeste lucht zit bovenin in een dikkere laag grond. Tussen de verschillende drainagesystemen waren de effecten niet geheel consistent. De resultaten van de verschillende proeven geven aan dat het optreden van schade is afhankelijk was van de duur en het moment van de wateroverlast. Als het substraat 1 dag verzadigd was trad nog geen schade op. Twee dagen wateroverlast in augustus gaf geen opbrengstderving, terwijl 2 dagen in september wel duidelijk schade gaf. Een week wateroverlast gaf veel schade in augustus en oktober, maar had in november geen effect. Er zijn twee typen metingen aan het gewas uitgevoerd om de schade door wateroverlast te kunnen voorspellen: chlorofylfluorescentie tijdens en (direct na) de periode van wateroverlast in augustus en ethanol bepaling in de bollen direct na de periode van wateroverlast in september en november. De gemeten chlorofylfluorescentie aan het einde van de periode van wateroverlast correleerde over het algemeen met de latere schade aan het gewas. Bij twee dagen wateroverlast in augustus werd direct na deze periode een lagere waarde gevonden t.o.v. de controle. Na twee dagen was de efficiëntie van de fotosynthese echter weer op het hetzelfde niveau als die van de controle. Deze behandeling gaf geen duidelijke negatief effect op de opbrengst. Het ethanolgehalte in bollen bleek al na 1 dag wateroverlast een stijgende lijn te vertonen. De concentratie vertoonde een rechtlijnig verband met de duur van de wateroverlast. De afbroeiproeven van het teelt de grond uit onderzoek van 2012 lieten zien dat voor hyacint de teeltwijze (wel of niet ingegraven teeltsysteem) niet leidde tot veel verschil in snelheid van bloemaanleg. Bij afbroei van de kleine bolmaten was het aantal nagels per bol laag maar het aantal nagels per steel werd niet hoger door de teelt boven op de grond met hogere bodemtemperatuur. Bij lelies bleek dat de trekduur van de bollen uit de verschillende teeltsystemen op of in de grond nauwelijks verschilde. Ook de taklengte verschilde niet. Er waren verschillen tussen de teeltbehandelingen in takgewicht en aantal knoppen. De bollen uit de volle grond en de ongeisoleerde kisten, die tijdens de teelt op de grond stonden gaven zwaardere takken en meer knoppen tijdens de broei, dan de ingegraven kisten en de geisoleerde kisten. Deze verschillen zijn niet te verklaren aan de hand van de gemeten bodemtemperatuur(fluctuaties) tijdens de teelt, waarmee de oorzaak van de verschillen onduidelijk is.

Veenweidegebieden hebben te maken met bodemdaling en uitstoot van broeikasgassen als gevolg van veenoxidatie. Dit proces wordt versterkt door aerobe omstandigheden in de bodem bij lage slootwater- en grondwaterpeilen, vooral in de zomer. Het gebruik van onderwaterdrains kan bodemdaling verminderen door een verhoogde infiltratie van water uit de sloot naar de veenweidebodem, waardoor grondwaterstanden

Bij het uit de grond telen van lelies en hyacinten is regelmatig wateroverlast opgetreden met gewasschade als gevolg. In dit onderzoek werd nagegaan werd of de water-lucht verhouding verbeterd kon worden door het drainagesysteem aan te passen of door het substraat (duinzand) te mengen met perliet. Uit proeven met verschillende substraten en verschillende drainagelagen en mate van afschot, bleek dat het luchtgehalte van bollenzand verhoogd kan worden door daar perliet aan toe te voegen. Toevoeging van grof zand had weinig effect. Grof zand houdt minder water vast en bevat ook na verzadiging en uitdruipen nog veel lucht. Onderin de substraatlaaglaag zit minder lucht dan bovenin (het uitzakeffect). De meeste lucht zit bovenin in een dikkere laag grond. Tussen de verschillende drainagesystemen waren de effecten niet geheel consistent. De resultaten van de verschillende proeven geven aan dat het optreden van schade is afhankelijk was van de duur en het moment van de wateroverlast. Als het substraat 1 dag verzadigd was trad nog geen schade op. Twee dagen wateroverlast in augustus gaf geen opbrengstderving, terwijl 2 dagen in september wel duidelijk schade gaf. Een week wateroverlast gaf veel schade in augustus en oktober, maar had in november geen effect. Er zijn twee typen metingen aan het gewas uitgevoerd om de schade door wateroverlast te kunnen voorspellen: chlorofylfluorescentie tijdens en (direct na) de periode van wateroverlast in augustus en ethanol bepaling in de bollen direct na de periode van wateroverlast in september en november. De gemeten chlorofylfluorescentie aan het einde van de periode van wateroverlast correleerde over het algemeen met de latere schade aan het gewas. Bij twee dagen wateroverlast in augustus werd direct na deze periode een lagere waarde gevonden t.o.v. de controle. Na twee dagen was de efficiëntie van de fotosynthese echter weer op het hetzelfde niveau als die van de controle. Deze behandeling gaf geen duidelijke negatief effect op de opbrengst. Het ethanolgehalte in bollen bleek al na 1 dag wateroverlast een stijgende lijn te vertonen. De concentratie vertoonde een rechtlijnig verband met de duur van de wateroverlast. De afbroeiproeven van het teelt de grond uit onderzoek van 2012 lieten zien dat voor hyacint de teeltwijze (wel of niet ingegraven teeltsysteem) niet leidde tot veel verschil in snelheid van bloemaanleg. Bij afbroei van de kleine bolmaten was het aantal nagels per bol laag maar het aantal nagels per steel werd niet hoger door de teelt boven op de grond met hogere bodemtemperatuur. Bij lelies bleek dat de trekduur van de bollen uit de verschillende teeltsystemen op of in de grond nauwelijks verschilde. Ook de taklengte verschilde niet. Er waren verschillen tussen de teeltbehandelingen in takgewicht en aantal knoppen. De bollen uit de volle grond en de ongeisoleerde kisten, die tijdens de teelt op de grond stonden gaven zwaardere takken en meer knoppen tijdens de broei, dan de ingegraven kisten en de geisoleerde kisten. Deze verschillen zijn niet te verklaren aan de hand van de gemeten bodemtemperatuur(fluctuaties) tijdens de teelt, waarmee de oorzaak van de verschillen onduidelijk is.

Het hoofddoel van het project ‘Glastuinbouw Waterproof, grondgebonden’ was het ontwikkelen van een aantal middelen voor telers van grondgebonden teelten, waarmee zij emissiedoelstellingen kunnen halen. De leidende gedachte hierbij is dat een gesloten waterkringloop zoals toegepast bij substraatteelten onhaalbaar is. Emissiereductie zal vooral via het waterspoor behaald moeten worden en daarom is een brongerichte aanpak, de irrigatie afgestemd op de evapotranspiratie, het meest effectief. Het project omvatte in de eerste plaats het ontwikkelen en combineren van een aantal technische hulpmiddelen en in de tweede plaats het installeren en testen in de praktijk. In dit rapport worden de lysimeter en de bijbehorende drainmeter besproken.

Met meer dan 300.000 kilometer aan poldersloten en weteringen vormen de Nederlandse polders een uitgebreid potentieel leefgebied voor onder andere water- en oeverplanten, vissen, amfibieën en insecten. Toch ziet men poldersloten nog vaak slechts als uniforme transportwegen van eutroof water en kreeg de natuurfunctie binnen polders pas recentelijk meer aandacht. In het kader van een afstudeeropdracht van Wageningen Universiteit is onderzoek verricht naar de ruimtelijke verspreiding van de biodiversiteit in één polder. Verschillen in slootdimensies, landgebruik en onderhoud en beheer hebben invloed op het watermilieu en daarmee op de waterfauna. Dit maakt dat een polderdrainagesysteem een hogere ecologische diversiteit heeft dan wellicht gedacht wordt. Juist de kleine poldersloten tonen een hoge ecologische potentie, mits het waterbeheer daarop weet te anticiperen. Dit artikel laat zien hoe en waar ecologische zones binnen de polder ontstaan die verschillen in rijkdom en variabiliteit.

Het hoofddoel van het project ‘Glastuinbouw Waterproof, grondgebonden’ was het ontwikkelen van een aantal middelen voor telers van grondgebonden teelten, waarmee zij emissiedoelstellingen kunnen halen. De leidende gedachte hierbij is dat een gesloten waterkringloop zoals toegepast bij substraatteelten onhaalbaar is. Emissiereductie zal vooral via het waterspoor behaald moeten worden en daarom is een brongerichte aanpak, de irrigatie afgestemd op de evapotranspiratie, het meest effectief. Het project omvatte in de eerste plaats het ontwikkelen en combineren van een aantal technische hulpmiddelen en in de tweede plaats het installeren en testen in de praktijk. In dit rapport worden de lysimeter en de bijbehorende drainmeter besproken.

Sinds 2000 wordt een monitoringprogramma van diadrome vis aan de Waddenzeezijde van de Afsluitdijk uitgevoerd. Het doel van het programma is om trends en ontwikkelingen in de zeldzame diadrome vissoorten (fint, houting, grote marene, rivierprik, zeeprik, zalm en zeeforel) aan de zoute kant van de Afsluitdijk te beschrijven. Deze monitoring levert inzicht in het voorkomen van diadrome vis en kan gebruikt worden voor de evaluatie van het effect van geplande veranderingen in het spuibeheer op de mogelijkheden voor vistrek en de effectiviteit van een vispassage in het nieuwe spuicomplex in de Afsluitdijk.

Sinds 2000 wordt een monitoringprogramma van diadrome vis aan de Waddenzeezijde van de Afsluitdijk uitgevoerd. Het doel van het programma is om trends en ontwikkelingen in de zeldzame diadrome vissoorten (fint, houting, grote marene, rivierprik, zeeprik, zalm en zeeforel) aan de zoute kant van de Afsluitdijk te beschrijven. Deze monitoring levert inzicht in het voorkomen van diadrome vis en kan gebruikt worden voor de evaluatie van het effect van geplande veranderingen in het spuibeheer op de mogelijkheden voor vistrek en de effectiviteit van een vispassage in het nieuwe spuicomplex in de Afsluitdijk.

Hoe beheers je de emissie op een vollegrondsbedrijf onder glas? Een lysimeter kan daar wellicht een bijdrage aan leveren. De eerste praktijkproeven wijzen uit dat de meter aangepast moet worden. Hij moet tot aan het maaiveld meten

Een aantal ondernemers en waterschappen in het Westelijk Veenweidegebied zijn aan de slag gegaan met technologische innovaties. Het ontwikkelingstraject, de impact en het draagvlak kan per innovatie flink verschillen, zo werd duidelijk tijdens de ontwikkeling van de mobiele melkrobot en onderwaterdrainage.

Een aantal ondernemers en waterschappen in het Westelijk Veenweidegebied zijn aan de slag gegaan met technologische innovaties. Het ontwikkelingstraject, de impact en het draagvlak kan per innovatie flink verschillen, zo werd duidelijk tijdens de ontwikkeling van de mobiele melkrobot en onderwaterdrainage.

De geïrrigeerde landbouw heeft te kampen met verzilting en/of wateroverlast, met als gevolg dat er jaarlijks ongeveer een half miljoen hectare landbouwgrond uit productie wordt genomen. In deze studie is de rol van de drainage voor de geïrrigeerde landbouw in de aride - en semi-aride gebieden geanalyseerd en zijn aanbevelingen geformuleerd om de negatieve tendens van wateroverlast en verzilting te keren. Hoewel de bestaande drainagesystemen technisch voldoen en kostendekkend zijn, blijft de ontwikkeling van drainage achter bij de ontwikkeling van de irrigatie. De belangrijkste oorzaak is dat de systemen zijn ontworpen en aangelegd door de overheid, waarbij te weinig rekening wordt gehouden met de belangen van de boeren en de lokale omstandigheden. Daarnaast ligt bij de aanleg het accent vooral op de technische aspecten terwijl de organisatorische aspecten ondergeschikt blijven. Er zijn een drietal aanbevelingen geformuleerd om de rol van drainage in de geïrrigeerde landbouw beter tot zijn recht te laten komen: (i) een betere balans tussen “top-down” en “bottom-up” (ii) van standaardisatie naar een meer flexibele aanpak en (iii) focus op capacity building.

De geïrrigeerde landbouw heeft te kampen met verzilting en/of wateroverlast, met als gevolg dat er jaarlijks ongeveer een half miljoen hectare landbouwgrond uit productie wordt genomen. In deze studie is de rol van de drainage voor de geïrrigeerde landbouw in de aride - en semi-aride gebieden geanalyseerd en zijn aanbevelingen geformuleerd om de negatieve tendens van wateroverlast en verzilting te keren. Hoewel de bestaande drainagesystemen technisch voldoen en kostendekkend zijn, blijft de ontwikkeling van drainage achter bij de ontwikkeling van de irrigatie. De belangrijkste oorzaak is dat de systemen zijn ontworpen en aangelegd door de overheid, waarbij te weinig rekening wordt gehouden met de belangen van de boeren en de lokale omstandigheden. Daarnaast ligt bij de aanleg het accent vooral op de technische aspecten terwijl de organisatorische aspecten ondergeschikt blijven. Er zijn een drietal aanbevelingen geformuleerd om de rol van drainage in de geïrrigeerde landbouw beter tot zijn recht te laten komen: (i) een betere balans tussen “top-down” en “bottom-up” (ii) van standaardisatie naar een meer flexibele aanpak en (iii) focus op capacity building.

Alterra heeft samen met Waterschap Peel en Maasvallei de werking van een speciale variant van peilgestuurde drainage (het systeem Van Iersel) onderzocht. Dit is een drainagesysteem waarbij de drains niet uitkomen op een verzamelsloot, maar worden aangesloten op een verzameldrain die uitmondt in een pvc-koker en waarbij de hoogte van de ontwateringsbasis kan worden gevarieerd: peilgestuurde samengestelde drainage. Het onderzoek vond plaats naar aanleiding van claims van boeren die betoogden dat het juist toepassen van drainage de verdroging tegengaat en de waterkwaliteit verbetert. De belangrijkste conclusie uit dit literatuur- en modelonderzoek is dat peilgestuurde drainage inderdaad kan zorgen voor een structurele verhoging van de grondwaterstand zonder dat de landbouwkundige gebruiksfuncties daaronder te leiden hebben. Voorwaarde is wel dat tegelijkertijd de drainagebasis wordt verhoogd

Afdichtingsmateriaal Enkadrain dient als bovenafdekking van stortplaatsen. De mat dient als alternatief voor de drainage die in het Stortbesluit is voorgeschreven. Het uitgangspunt voor een levensduur van 100 jaar is dat de hemelwaterafvoer gedurende die periode volgens de eisen van het Stortbesluit blijft functioneren. Het Expertisenetwerk Bodembescherming (ENBB) is een project van SenterNovem / Bodem+ en IPO

Drains wordt doorgaans gebruikt voor het afvoeren van overtollig water. De onderwaterdrains kunnen echter ook gebruikt worden om water aan te voeren (infiltratie). Door de dubbele functie van de drains ontstaat een grondwaterregiem met een relatief lage hoogste grondwaterstand en een relatief hoge laagste grondwaterstand. Hierdoor wordt oxidatie van veen in de zomermaanden zoveel mogelijk tegengegaan, terwijl het landbouwkundig beheer niet negatief wordt beïnvloed dankzij een lagere grondwaterstand vroeg in het voorjaar. Deze proef bekijkt op verschillende locaties (Zegveld, Linschoten en in polder Zeevang) wat het effect is van de onderwaterdrainsdrains op de grondwaterstanden en de maaiveldligging

This report presents a “second” opinion of the drainage plan for the teak plantation Farm 70, in Costa Rica. The Dutch Foundation Terra Vitalis has requested this second opinion on the drainage plan prepared by the BARCA Company for Farm 70, Puntarenas, Costa Rica. This teak farm is located in the southwest region of Costa Rica, a region characterized by high rainfall, especially in the period May to November. The BARCA Company is developing the area as a teak reforestation plantation. Because of the heavy rainfall intensity, flat topography, soils with low hydraulic conductivity and impermeable layers close to the soil surface, an intensive drainage system is required. The report discusses options to reduce the risk of high water tables in this teak plantation (71.56 ha)

Drains wordt doorgaans gebruikt voor het afvoeren van overtollig water. De onderwaterdrains kunnen echter ook gebruikt worden om water aan te voeren (infiltratie). Door de dubbele functie van de drains ontstaat een grondwaterregiem met een relatief lage hoogste grondwaterstand en een relatief hoge laagste grondwaterstand. Hierdoor wordt oxidatie van veen in de zomermaanden zoveel mogelijk tegengegaan, terwijl het landbouwkundig beheer niet negatief wordt beïnvloed dankzij een lagere grondwaterstand vroeg in het voorjaar. Deze proef bekijkt op verschillende locaties (Zegveld, Linschoten en in polder Zeevang) wat het effect is van de onderwaterdrainsdrains op de grondwaterstanden en de maaiveldligging