Search

Güncellenerek “Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği (TBDY-2018)” ismi ile yürürlüğe giren Türk deprem yönetmeliği, tasarım gözetimi ve kontrolü hizmetinden deprem haritasının güncellenmesine kadar birçok köklü değişiklik içermekte ve uygulamaya yeni koşullar getirmektedir. Getirilen en önemli koşullardan bir tanesi “ZF” yerel zemin sınıfı için “Sahaya Özel Zemin Davranışı Analizi” yapılması gerekliliğidir. Bu çalışmada, yönetmeliğin 16.5.2.3 (a) maddesinde serbest zemin modeli oluşturulması için belirtilen ve özellikle büyük açıklıklı yapı projelerinde pratik olarak uygulaması zor olan ve ek maliyet gerektiren “mühendislik taban kayasının bina temelinden itibaren derinliği, en büyük bina genişliğinin üç katından daha az olmayacaktır” koşulu irdelenmiştir. Bu kapsamda, İzmir ili, Konak ilçesi sınırlarında, zemin değerlendirilmesi yapılmış, bölgenin karakteristik zemin türünü temsil eden “ZF” zemin sınıfına ait bir zemin profili, dört farklı derinlik için oluşturulmuştur. Dört farklı deprem düzeyi için ayrı ayrı olmak üzere tasarım spektrumuna spektral uyuşum sağlanacak şekilde dönüştürülen 11 adet deprem kaydının iki yönlü zaman tanım alanında doğrusal olmayan analiz yöntemi ile analizleri tamamlanmış ve farklı derinliklerinin profil davranışına etkileri incelenmiştir. Analizler sonucunda, çalışma kapsamında dikkate alınan zemin profili için yüksek yapı sınıfına girmeyen ve ileri performans hedefi değerlendirmesi gerektirmeyen yeni yapılacak önüretimli betonarme, yerinde dökme betonarme ve çelik binalar için ZE zemin sınıfı için oluşturulan spektrumun derinlik değişiminden bağımsız olarak davranışı karşıladığı belirlenmiştir., The updated Turkish seismic code “Building Earthquake Regulations-2018 (TBDY-2018)” includes radical changes in many aspects such as peer review and the earthquake hazard map hence, it brings new conditions into practical engineering. One of the most important conditions is the concept of "Site Response Analysis" for the soil type “ZF”. This study investigates the item 16.5.2.3 (a) which states that “the depth of the engineering bedrock from the building foundation must not be less than three times of the largest building width. However, the application of this provision is almost difficult especially for the large span structures, and it requires additional cost. In this context, the soil profile evaluation has been made within the borders of Konak district of İzmir province for soil class "ZF" considering four different depths. Non-linear bidirectional time history analyses are performed using 11 pairs of earthquake records which are scaled to match various earthquake levels. The study also evaluates the effect of various depths on the behavior of the soil profile in question. The paper concludes that, for the soil profile addressed in this study, the derived design spectrum related to soil type ZE- regardless of the depth change - is conservative for all periods except the high rise buildings as well as the buildings that do not require advanced performance evaluations such as new designed reinforced concrete buildings, precast concrete buildings and steel buildings.

Bu çalışmada, Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği (TBDY) 2018’e göre yüksekliği 72 m olan ve Deprem Tasarım Sınıfı 1 (DTS) kategorisine giren yüksek bir betonarme yapının, yönetmelikte belirtilen Şekil Değiştirmeye Göre Değerlendirme ve Tasarım (ŞGDT) kriterleri altında doğrusal olmayan analiz göz önünde bulundurularak farklı döşeme tiplerinde performans ve yapısal davranışına ait karşılaştırmaları yapılmıştır. Aynı düşey taşıyıcı sistem içerisinde, betonarme yapılarda sıklıkla kullanılan kirişli plak döşeme, mantar döşeme, asmolen döşeme ve döşemenin sistemle birlikte modellenmediği (plak döşemeli) yapı sisteminden oluşan 4 farklı model dikkate alınmıştır. Her yapı sistemi için kullanılan beton ve donatıya ait malzeme seçimlerinde aynı dayanım özelliklerine yer verilmiştir. Analizlerden elde edilen elastik ötesi şekil değiştirmeler birbirleri ile karşılaştırılmış ve farklı döşeme tiplerine göre performans düzeyleri belirlenmiştir.Sonuç olarak doğrusal olmayan davranış analizlerinde döşeme modellemesinin eleman hasar seviyelerini ve yapı davranışını değiştirebildiği, yapı sistemlerinin katlara ait düzlem içi rijitliğine katkı sağlayarak, düşey elemanların daha çok zorlanmalarına sebep olabileceği görülmüştür., In this study, non-linear analysis is considered under the Evaluation and Design Based on Strain (ŞGDT) criteria specified in the regulation, of a high reinforced concrete structure with a height of 72 m according to the Turkish Building Earthquake Code (TBDY) 2018 under the Earthquake Design Class 1 (DTS) category. Considering the performance and structural behavior of different flooring types, comparisons were made. Within the same vertical support system, 4 different models, commonly used in reinforced concrete structures, consisting of conventional slab system, ribbed hardy slab system, flat slab system and non-modeled floor conventional slab system were considered. The same strength properties are included in the material selection of the concrete and reinforcement used for each building system. Inelastic strains obtained from the analyses were compared with each other and performance levels were determined according to different flooring types.As a result, in non-linear behavior analysis, it has been observed that modeling of slabs can change the element damage levels and building behavior, contributing to the horizontal in-plane rigidity of the building systems and causing more strain on the vertical elements.

In masonry structures, determination of a structural behavior and load-bearing capacity becomes quite complicated when irregular wall bond patterns and the damages developing in load-bearing elements are considered, as well as the unclear in the material parameters. In these cases, preferring simplified approaches in a numerical analysis allows to obtain solution practically. In this study, in-plane damage developments and load-bearing capacities of masonry structure were tried to be determined using a numerical analysis model consisting of truss elements. In this method, which was proposed as an innovative approach in terms of use in masonry structures, frame elements that only load-bearing in the direction of the longitudinal axis were used. Thus, in the structure, it was aimed to obtain the maximum load-bearing capacity and damages that may occur, under external loads with the nonlinear analyzes performed by the equivalent calculation model. In the study based on masonry structures discussed in the literature previously, the advantages and disadvantages of the method were evaluated comparatively. Although the ductility response of a real structure couldn't be fully represented, it was observed that the maximum load-bearing capacity and damage formation zones could be determined with acceptable accuracy. Consequently, the equivalent truss model approach, which is proposed as an alternative to the commonly preferred detailed modeling procedures, is promising., Yığma yapılarda, malzeme parametrelerindeki belirsizliklerin yanı sıra düzensiz duvar örgü biçimi ve taşıyıcı elemanlarda oluşan hasarlar da göz önünde bulundurulduğunda yapısal davranışının ve taşıma kapasitesinin belirlenmesi oldukça karmaşık bir hale gelmektedir. Bu durumlarda nümerik analizlerde basitleştirilmiş yaklaşımların tercih edilmesi, çözüme pratik olarak ulaşılmasına olanak sağlar. Bu çalışmada, yığma taşıyıcı sistemlerin düzlem içi hasar oluşumları ve taşıma kapasiteleri kafes elemanlardan oluşan sayısal analiz modeli kullanılarak belirlenmeye çalışılmıştır. Yığma yapılarda kullanılması açısından yenilikçi bir yaklaşım olarak önerilen bu yöntemde, sadece uzun ekseni doğrultusunda yük taşıyan çubuk elemanlar kullanılmaktadır. Böylece oluşturulan eşdeğer hesap modeliyle gerçekleştirilen doğrusal olmayan analizler ile yapıda dış yük etkisinde meydana gelebilecek hasarların ve maksimum taşıma kapasitesinin elde edilmesi amaçlanmıştır. Literatürde daha önce incelenen yığma yapıların esas alındığı çalışmada, yöntemin avantajları ve dezavantajları karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Gerçek yapıdaki süneklik tepkisinin tam olarak temsil edilememesine rağmen, maksimum taşıma kapasitesinin ve hasar oluşum bölgelerinin kabul edilebilir düzeyde doğrulukla belirlenebileceği görülmüştür. Yaygın olarak tercih edilen kapsamlı modelleme prosedürlerine bir alternatif olarak önerilen eşdeğer kafes model yaklaşımının umut verici olduğu sonucuna varılmıştır.

Gerçekleştirilen çalışmanın amacı mevcut okul yapılarının viskoz sönümleyiciler ile güçlendirilerek yapı üzerindeki etkilerinin incelenmesidir. Bu kapsamda 3 bloklu mevcut bir okul binasına farklı sayıda ve süreklilikte akışkan viskoz sönümleyiciler (FVD) uygulanmıştır. Doğrusal olmayan 3 boyutlu yapı modelleri SAP2000 programı kullanılarak modellenmiştir. En etkili uygulama şeklini tespit edebilmek için 3 farklı uygulama biçimi ile güçlendirilen binalar güçlendirme yapılmamış model ile karşılaştırılmıştır. Kullanılan okul binasının derzlerle ayrılmış 3 bloktan oluşması nedeniyle tüm analizlerde çekiçleme etkileri göz önünde bulundurulmuştur. 21 farklı ivme kaydı çiftinin kullanıldığı çalışmada burulma katsayıları, göreli kat ötelemeleri, tepe yer değiştirmeleri gibi birçok parametre dikkate alınarak detaylı inceleme gerçekleştirilmiştir. Elde edilen sonuçlar değerlendirildiğinde viskoz sönümleyici elemanların sismik talepleri büyük ölçüde azaltabildiği değerlendirilmiştir. Viskoz sönümleyici elemanların kat yüksekliğinin yarısına kadar uygulandığı durumda çatı yer değiştirme talepleri etkin bir şekilde azalmaktadır. Ancak göreli kat ötelenme oranlarında ani artışlar meydana gelebileceği için düzensiz yapılarda sönümleyici elemanların sürekli şekilde yerleştirilmesi önerilmektedir. Kullanılan yapı modellerinde hesaplanan burulma katsayıları viskoz sönümleyici elemanlarla sınırlı oranda azalmıştır. Viskoz sönümleyici elemanların uygulandığı durumda üst kat ivme taleplerinde artışlar meydana gelebilmektedir. Bu nedenle mevcut elemanlar üzerindeki talep artışlarının göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Sonuç olarak viskoz sönümleyici elemanların mevcut güçlendirme yöntemlerine iyi bir alternatif olabileceği değerlendirilmektedir. The aim of this thesis is to evaluate seismic response of an existing school building retrofitted by viscous dampers. For this purpose, fluid viscous dampers (FVD) in different numbers and continuity were applied to an existing school building that have 3 blocks. The nonlinear 3D building models were modeled using the SAP2000 program. In order to determine the most effective application method, the blocks were retrofitted with 3 different retrofit methodology and compared with the non-retrofitted model. Since the investigated school building consists of 3 blocks separated by joints, pounding effects were taken into account in all analyses. In the study, in which 21 different acceleration record pairs were used, a detailed analysis was carried out by considering various parameters such as torsion coefficients, relative story drifts, and roof displacement demands. It can be said that viscous damper elements can greatly reduce the seismic demands. Roof displacement demands are also effectively reduced when viscous damping elements are applied up to the story mid-height. However, this application type has not been evaluated as an effective method since sudden increases may occur in the relative story drift ratios. The torsional coefficients calculated in the used structural models was reduced to a limited extent with viscous damper elements. In cases where viscous damping elements are applied, an increase in the acceleration demands of the upper stories may occur. Therefore, the increase in demand on existing structural members should be taken into account in design stage. As a result, it is considered that viscous damper elements can be a good alternative to existing retrofitting methods.

Son yıllarda nüfusun hızla artması; bina sayısındaki artışa ve bina inşa edilecek elverişli alanlarda azalmaya neden olmaktadır. Artan arsa bedelleri ve bina inşa edilecek alanların azalması, elverişsiz zemin koşullarında çok katlı yapıların inşa edilmesine yol açmaktadır. Zayıf zeminlerde tasarlanan çok katlı yapıların davranışının çözümlenmesi ve yapı-kazık-zemin etkileşiminin incelenmesi güncel ve karmaşık bir problem olmaktadır. Zayıf zemin koşullarında inşa edilen çok katlı yapılarda kazıklı temel sistemi uygulanmaktadır. Çok katlı yapıların inşa edildiği zayıf ve sağlam zeminlerin bir arada olduğu alanlarda kazıkların, statik yükler yanında dinamik yük koşullarının da dikkate alınarak tasarlanması gerekmektedir. Yapı-kazık-zemin etkileşimi, sismik yükleri dikkate alarak dinamik yükler altında tasarım yapılmasını sağlamaktadır. Bu çalışmada; zayıf zemin tabakaları üzerine inşa edilecek çok katlı bir yapının yapı-kazık-zemin-etkileşimi incelenerek kazıklı temel tasarımı yapılmıştır. Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği-2018 (TBDY-2018) Ek.16.C’de Alt Sistem Yaklaşımı içinde yer alan Yöntem II ve Yöntem III kullanılarak her iki yönteme göre tasarım yapılmıştır. Yapı İzmir’de mühendislik özellikleri zayıf bir zemin üzerinde tasarlanmıştır. Tasarlanan çok katlı yapının analizi için, PEER NGA Veri Tabanından zemin profiline uygun gerçek deprem kayıtları seçilmiştir. Tasarım ve deprem kayıtları zaman-tanım alanında ölçeklenmiştir. Derin temel tasarımı iki yöntem kullanılarak yapılmış ve sonuçlar karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır., In recent years, the rapid increase in population has caused an increase in number of buildings and a decrease of the suitable areas for built environment. Increased land prices and decreased suitable areas for built environment caused preference of multi-storey buildings overlying weak soil profiles. Solution to behavior of multi-storey buildings in weak soils and the analysis of structure-pilesoil interaction problem is therefore a current and complicated problem. Pile foundation systems is used for supporting multi-story structures in weak soils. Deep foundation systems underlying structures constructed over varying soil profiles -i.e. weak and strong profiles- should be designed considering static as well as dynamic loading conditions. Structure-pile-soil interaction necessitates design under dynamic loading considering seismic action. In this study, the pile foundation design of a multi storey building constructed on a weak soil profile was made considering the structure-pile-soil interaction. The system was designed in accordance with Methods II and III, which are subsystem approaches in Turkish Building Earthquake Code (TBDY-2018 Annex.16.C). The building was designed on a weak soil profile in İzmir. Real earthquake records from PEER NGA Database suitable for the soil profile in hand were selected. A time history-based design was adopted for scaling earthquake records and design. A comparative analysis of the design of deep foundation system by two methods were made, along with a discussion of the results obtained.

Yığma yapılarda, malzeme parametrelerindeki belirsizliklerin yanı sıra düzensiz duvar örgü biçimi ve taşıyıcı elemanlarda oluşan hasarlar da göz önünde bulundurulduğunda yapısal davranışının ve taşıma kapasitesinin belirlenmesi oldukça karmaşık bir hale gelmektedir. Bu durumlarda nümerik analizlerde basitleştirilmiş yaklaşımların tercih edilmesi, çözüme pratik olarak ulaşılmasına olanak sağlar. Bu çalışmada, yığma taşıyıcı sistemlerin düzlem içi hasar oluşumları ve taşıma kapasiteleri kafes elemanlardan oluşan sayısal analiz modeli kullanılarak belirlenmeye çalışılmıştır. Yığma yapılarda kullanılması açısından yenilikçi bir yaklaşım olarak önerilen bu yöntemde, sadece uzun ekseni doğrultusunda yük taşıyan çubuk elemanlar kullanılmaktadır. Böylece oluşturulan eşdeğer hesap modeliyle gerçekleştirilen doğrusal olmayan analizler ile yapıda dış yük etkisinde meydana gelebilecek hasarların ve maksimum taşıma kapasitesinin elde edilmesi amaçlanmıştır. Literatürde daha önce incelenen yığma yapıların esas alındığı çalışmada, yöntemin avantajları ve dezavantajları karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Gerçek yapıdaki süneklik tepkisinin tam olarak temsil edilememesine rağmen, maksimum taşıma kapasitesinin ve hasar oluşum bölgelerinin kabul edilebilir düzeyde doğrulukla belirlenebileceği görülmüştür. Yaygın olarak tercih edilen kapsamlı modelleme prosedürlerine bir alternatif olarak önerilen eşdeğer kafes model yaklaşımının umut verici olduğu sonucuna varılmıştır.

Deprem, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de insanlığı tehdit eden bir doğa olayıdır. Gelişen teknoloji ile birlikte bu afete karşı önlemler alınmaya çalışılsa da can güvenliğini sağlamak adına depreme karşı dayanıklı yapı tasarlamak büyük önem arz etmektedir. Bu bağlamda, depreme dayanıklı bina tasarımının gerçekleştirilmesi ile ilgili belirli kuralların ve uygulama esaslarının yer aldığı deprem yönetmelikleri oluşturulmuştur. Tez çalışması kapsamında, 1 Ocak 2019 tarihi itibariyle ülkemizde yürürlüğe giren Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği-2018 (TBDY-2018) esas alınmıştır. Bina tasarımında genel anlamda doğrusal-elastik hesaba dayalı dayanıma göre tasarım prensipleri kullanılmaktadır. Buna karşın, binaların gerçek davranışını yansıtan ve doğrusal olmayan analiz yöntemlerinin kullanıldığı şekildeğiştirmeye göre tasarım, binaların deprem yükleri altında performans seviyelerini belirlemek adına önem arz etmektedir. TBDY-2018'de deprem yer hareketi etkisi altındaki gerçek bina davranışının tahmin edilmesini gerektiren yüksek binalar, sismik izolasyonlu binalar gibi önemli binaların tasarımı ve mevcut binalarda şekildeğiştirmeye göre tasarım zorunlu kılınmıştır. Bu tür binalarda dayanıma göre tasarım bir ön tasarım yöntemi olarak benimsenmiştir. Bu kapsamda, söz konusu tez çalışmasında, TBDY-2018 esasları uyarınca dayanıma göre tasarımı yapılmış, bünyesinde A1-burulma düzensizliği ve A3-planda çıkıntı düzensizliği bulunduran, taşıyıcı sistemi boşluksuz perde ve çerçevelerden oluşan 10 katlı betonarme bir binanın performans değerlendirilmesi yapılarak şekil değiştirmeye göre tasarımı tamamlanmıştır. Tez çalışmasında, ilk olarak dayanıma göre tasarım kapsamında, binanın doğrusal-elastik davranışını esas alan üç boyutlu (3D) nümerik modeli ETABS programında oluşturulmuştur. Kolon ve kirişler çubuk eleman, perde ve döşemeler ise kabuk eleman olarak modellenmiştir. Doğrusal-elastik analizde kullanılan etkin kesit rijitlik çarpanları ilgili kesitlere atanmıştır. TS498'de belirtilen yük kabullerine göre döşeme ve kirişlere yük ataması yapılmıştır. Binanın kat kütleleri programa hesaplatılarak serbest titreşim analizi (modal analiz) gerçekleştirilmiş; binanın X, Y ve burulma doğrultularındaki hâkim titreşim periyotları, mod şekilleri ve kütle katılım oranları belirlenmiştir. TBDY-2018'de tanımlı olan elastik ivme spektrumu ve kat kütleleri ile birlikte ek dışmerkezlik etkileri de dikkate alınarak eşdeğer deprem yükü yöntemi uygulanmıştır. Dışmerkezlik etkileri ile X ve Y doğrultularındaki deprem yer hareketlerinin yönleri dikkate alınarak sekiz farklı kombinasyon oluşturulup düzensizlik, göreli kat ötelemeleri, ikinci mertebe etkileri ve devrilme momenti kontrolleri yapılmıştır. Binada A1 burulma düzensizliği ve A3 planda çıkıntı bulunması düzensizliklerinin yer aldığı tespit edilmiştir. Devrilme momenti kontrollerinin sağlanamaması üzerine yapı davranış katsayısında (R) düzeltme yapılmıştır. Burulma düzensizliği katsayısı oranında dışmerkezlik etkileri artırılmış ve eşdeğer deprem yükü yöntemi binaya tekrar uygulanmıştır. Yalnızca düşey yüklerin bulunduğu tasarım kombinasyonu ile birlikte depremin X ve Y bileşenlerinin aynı anda etkimesi durumlarını gözönüne alacak şekilde oluşturulan toplamda 65 yük kombinasyonu için en olumsuz durumu veren yükleme değerine göre kolon, kiriş ve perde elemanların boyut ve donatı miktarları belirlenmiştir. Binanın serbest titreşim modlarının kütle katılım oranlarının X, Y ve burulma doğrultularında yeterli katılımı sağlayamadığından dolayı binaya ayrıca mod birleştirme yöntemi de uygulanmıştır. Mod birleştirme yöntemi ile de yük kombinasyonları oluşturulup tasarım gerçekleştirilmiş ve dayanıma göre tasarım sonlandırılmıştır. Şekildeğiştirmeye göre tasarım kapsamında, binanın doğrusal olmayan davranışı esas alan nümerik modeli yine ETABS programıyla oluşturulmuştur. Malzeme açısından doğrusal olmama durumunu dikkate alabilmek adına kiriş ve kolonlarda yığılı plastisite; perdelerde ise yayılı plastisite kullanılmıştır. Kirişlerin uçlarına M3 eğilme mafsalı, kolonlara iki eksenli eğilme ve normal kuvvet etkileşimini dikkate alabilen P-M2-M3 mafsalı, perdelerde ise kritik perde yüksekliği boyunca bünyesinde doğrusal olmayan beton ve donatı çeliği gerilme-şekildeğiştirme bağıntılarının tanımlanabildiği kesit hücreleri atanmıştır. Kolon ve kiriş kesitlerinin moment-eğrilik ilişkilerinin oluşturulması için XTRACT programından faydalanılmıştır. Moment-eğrilik ilişkileri iki doğrulu olarak idealleştirilerek doğrusal olmayan analize esas olacak etkin kesit rijitlikleri ile göçme öncesi (GÖ) ve kontrollü hasar (KH) performans sınırları için plastik dönme değerleri hesaplanmıştır. Kolonlarda moment-eğrilik ilişkileri oluşturulurken dikkate alınacak eksenel yük doğrusal olmayan düşey yük analiziyle belirlenmiştir. Perde elemanlarında kullanılan kesit hücrelerine atanan parabolik pekleşen donatı ve Mander sargılı-sargısız beton modelleri TBDY-2018'den alınmıştır. X ve Y yönünde kütle katılım oranlarının düşük olması sebebiyle binaya sabit tek modlu itme analizi yöntemi uygulanmamış; Zaman Tanım Alanında Doğrusal Olmayan Analiz (ZTA) yöntemi uygulanmıştır. Analizde kullanılacak yatay deprem ivme kayıtları, tasarıma esas deprem yer hareketi düzeyine uygun deprem büyüklüğü, kaynak mekanizması, yerel zemin grubu ve faya olan mesafelere göre Pacific Earthquake Engineering Research Center (PEER) veritabanında bulunan gerçek deprem ivme kayıtlarından seçilmiştir. TBDY-2018'de yer alan basit ölçeklendirme yöntemi PEER veritabanı tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda, on bir deprem ivme kayıt takımının bileşenlerinin elastik ivme spektrum ordinatlarının karelerinin toplamının karekökü alındıktan sonra ortalamalarından oluşan spektrumdaki ivme değerlerinin, tasarıma esas elastik spektrum ivme ordinatlarının 1.3 katından büyük olması esas alınmıştır. Zaman tanım alanında doğrusal olmayan analizin başlangıç adımı olarak doğrusal olmayan düşey yük analizi tanımlanmıştır. Bu analiz sonucu oluşan deformasyon ve rijitlik durumları esas alınarak yer hareketinin her iki bileşeni aynı anda binaya belirlenen ölçek katsayısı ile çarpılarak etki ettirilmiştir. Analizlerde Rayleigh sönümü kullanılmış olup sınır periyotlar için belirli yaklaşımlar yapılmıştır. Sonuç olarak, on bir adet yer hareket çifti, doğrultuları değiştirilerek binaya etki ettirilmiş, toplamda 22 adet zaman tanım alanında doğrusal olmayan analiz yapılmıştır. Yeni yapılacak binanın deprem yer hareketi karşısında performansını belirlemek adına, ZTA'dan elde edilen istem büyüklüklerinin zaman serisi sonuçlarının en büyük değerlerinin ortalamaları dikkate alınmıştır. Bazı istem değerleri için, doğrusal olmayan analiz için hesaplanan bu değerler ile mod birleştirme yöntemi ile hesaplanan değerler karşılaştırılmıştır. Hesaplamalar sonucunda, TBDY-2018 uyarınca Dayanıma Göre Tasarımda belli oranda hasar oluşumuna izin verilmiş olsa da A1 ve A3 türü düzensizliğe rağmen kolon ve kiriş olarak çalışan elemanların yaklaşık %85' i Sınırlı Hasar Bölgesi' nde kalmıştır. Perde elemanlarda plastikleşmenin zemin kat düzeyinde sınırlı kaldığı ve şekildeğiştirmelerin bütün depremler için yönetmelik hasar sınır değerinin altında kaldığı belirlenmiştir. Mod Birleştirme yöntemi ile bulunan sonuçlar karşılaştırıldığında, tepe yerdeğiştirmelerinin doğrusal olmayan analizde her iki yönde de ortalama %70 oranında daha fazla çıktığı, göreli kat ötelemeleri değerlerinin iki yöntem için de yönetmelik sınır değerleri altında kaldığı, taban kat kesme kuvvetlerinin doğrusal olmayan analiz sonuçlarında yaklaşık 3 katı kadar fazla olduğu gözlemlenmiştir. Bütün olarak bakıldığında, TBDY-2018 esaslarına göre tasarlanan söz konusu binanın tasarım deprem yer hareketi olan DD-2 altında Kontrollü Hasar performans düzeyinde olduğu, ancak Belirgin Hasar Bölgesi' ne geçen çok az sayıda elemanın bulunması nedeniyle oldukça güvenli tarafta kalan bir performans sergilediği söylenebilir. Özellikle perdelerin sınırlı hasar performans seviyesinde kaldığı düşünüldüğünde perde tasarımında daha düşük donatı oranlarının kullanılabilmesine olanak doğmaktadır. Earthquake is a natural event that threatens humanity in our country as well as all over the world. Although precautions are being taken against this disaster with the developing technology, it is important to design an earthquake-resistant structure to ensure life safety. In this context, earthquake regulations have been established, including specific rules and guidelines for the implementation principles of earthquake-resistant building design. Within the scope of the thesis, the Turkish Building Earthquake Code-2018 (TBEC-2018), which entered into force in our country as of January 1, 2019, was taken as a basis. In general, strength-based design principles built on linear-elastic analysis are used in building design. On the other hand, deformation-based design, which reflects the real behavior of the buildings and where nonlinear analysis methods are used, is important in order to determine the performance levels of the buildings under seismic loads. In TBEC-2018, deformation-based design has been made mandatory for important buildings such as high-rise buildings, seismic isolated buildings, which require the estimation of the actual building behavior under earthquake ground motion. In such buildings, strength-based design has been adopted as a preliminary design method. Within this scope, in the thesis study, performance evaluation of a 10-storey reinforced concrete building consisting of shear walls and frames with A1-torsion irregularity and A3-re-entrant corner irregularity designed in accordance with strength-based design principles of TBEC-2018 is done. Therefore, deformation-based design is completed. In the thesis study, first of all, within the scope of strength-based design, a three-dimensional (3D) numerical model rely on the linear-elastic behavior of the building was created in the ETABS program. Columns and beams are modeled as frame elements, shear walls and floors are modeled as shell elements. The effective section stiffness factors used in the linear-elastic analysis are assigned to the related sections. According to the load acceptance criteria specified in TS498, loads were assigned to the floors and beams. Free vibration analysis (modal analysis) of building was performed by considering the floor masses calculated by the program. The dominant vibration periods, mode shapes and mass participation ratios in the X, Y and torsional directions of the building were determined. Equivalent earthquake load method was applied, taking into account the elastic acceleration spectrum and storey masses defined in TBEC-2018, as well as additional eccentricity effects. Eight different combinations were created by taking into account the eccentricity effects and the directions of earthquake ground motions in the X and Y directions, and controls for irregularity, storey drifts, second order effects and overturning moment were made. It has been determined that there are A1 torsional irregularities and A3 re-entrant corner irregularities in the plan. Since the overturning moment controls could not be achieved, the building behavior coefficient (R) was corrected. The eccentricity effects were increased by the ratio of the torsional irregularity coefficient and the equivalent earthquake load method was applied to the building again. Considering the simultaneous effect of the X and Y components of the earthquake, the dimensions and reinforcement ratio of columns, beams and shear walls were determined according to the most unfavorable situations arising from a total of 65 load combinations including the design combination of vertical loads only. Since the mass participation ratios of the free vibration modes of the building could not provide sufficient participation in the X, Y and torsional directions, the mode superposition method was also applied to the building. The design was carried out with also by load combinations created for mode superposition method and strength-based design was finalized. Within the scope of deformation-based design, the numerical model rely on the non-linear behavior of the building was created with the ETABS program. In order to take into account the material nonlinearity, the concentrated plasticity model in beams and columns, while, distributed plasticity model was used in shear walls. M3 moment hinge are assigned to the ends of the beams, the P-M2-M3 hinge which can take into account the biaxial bending and normal force interaction was assigned to columns, and fibers in which nonlinear concrete and reinforcing steel stress-strain relations can be defined, were assigned to shear walls along the critical wall height. XTRACT program is used to create moment-curvature relations of column and beam sections. By idealizing the moment-curvature relations as bi-linear, the plastic rotation values were calculated for the effective section stiffnesses and the Collapse Prevention (CP) and Life Safety (LS) performance limits, which will be the basis for the non-linear analysis. The axial load to be considered when creating the moment-curvature relations in columns is determined by nonlinear vertical load analysis. Parabolic hardening reinforcement steel and Mander confined-unconfined concrete models assigned to the fibers used in the shear walls elements are taken from TBEC-2018. Due to the low mass participation ratios in the X and Y directions, the single-mode pushover analysis method was not applied to the building; Nonlinear Time History Analysis (NTHA) method was applied. The horizontal earthquake acceleration records to be used in the analysis corresponding to the design earthquake ground motion level were selected from the real earthquake records in the Pacific Earthquake Engineering Research Center (PEER) database, according to the earthquake magnitude, the source mechanism, local site class and the distance to the fault that. The simple scaling method in TBEC-2018 was performed by the PEER database. In this context, earthquake selection was done by the following rule: the average elastic spectrum calculated from the 11 acceleration spectrum ordinates after taking the square root of the sum of the squares of X and Y components of each earthquake pair should be greater than 1.3 times of the design basis elastic spectrum acceleration ordinates. Nonlinear vertical load analysis is defined as the initial step of nonlinear time history analysis. Based on the deformation and stiffness conditions resulting from this analysis, both components of the ground motion were simultaneously applied to the building by using pre-determined scale factor. As a result, eleven ground motion acceleration pairs were affected on the building by changing their directions, and 22 nonlinear time history analysis was performed in total. In order to determine the performance of the new building under earthquake ground motion, the averages of the largest values of the time series results of demand parameters obtained from the NTHA were taken into account. For some demand parameters, the values calculated from NTHA analysis were compared with the results obtained from the mode superposition method. As a result of the calculations, although a certain amount of damage was allowed in the strength-based design in accordance with TBEC-2018, approximately 85% of the elements working as columns and beams remained in the Limited Damage Zone despite the A1 and A3 type irregularities. It has been determined that the plasticization of the shear wall elements is limited at the ground floor level and the deformations are below the damage limit value of the regulation for all earthquakes. Compared to the results obtained by the Mode Combination Method, it was observed that the peak displacements are increased by 70% on average in both directions in the nonlinear analysis, the relative storey drift values are below the regulation limit values for both methods, and the nonlinear analysis results of the base story shear forces are approximately 3 times higher. As a whole, it can be said that the building was designed according to the TBEC-2018 guidelines, and that it was at the level of controlled damage performance under the design earthquake ground level DD-2, but it has a very safe performance due to the fact that there are very few elements in the significant damage zone. Especially considering that the shear walls remain at a limited damage performance level, it becomes possible to use lower reinforcement ratios in the design of the shear wall.

Performans Tabanlı Plastik Tasarım (PTPT) yöntemi, tasarımın başında hedef ötelenme miktarını ve aynı zamanda mekanizma durumunu tasarım prensipleri olarak kullanan basit ve güçlü bir tasarım metodudur. Bu çalışmada taşıyıcı sistemi betonarme çerçeveden oluşan binaların tasarımı için, PTPT yöntemi ile 2018 TBDY de deprem etkisi altında bina taşıyıcı sistemlerinin tasarımı için iki temel yaklaşımdan biri olan Şekildeğiştirmeye Göre Değerlendirme ve Tasarım (ŞGDT) yaklaşımının kıyaslanması amaçlanmıştır. Bu tez kapsamında taşıyıcı sistemi moment aktaran betonarme çerçeveden oluşan 4 ve 8 katlı iki adet prototip bina dikkate alınmıştır. Bu prototip binalar her iki yönteme göre ayrı ayrı tasarlanmışlardır. Bu iki yönteme göre tasarımları yapılan prototip binaların zaman tanım alanında doğrusal olmayan dinamik analizleri yapılarak iki yönteme göre tasarlanmış binaların performansları kıyaslanmıştır. The Performance Based Plastic Design (PBPD) method is a simple and powerful design method that uses the target drift as well as the yield mechanism state as design principles at the beginning of the design. In this study, it is aimed to compare the PBPD method and Deformation Based Design Method, which is one of the two basic approaches for the design of building structural systems under the effect of earthquake according to 2018 TBDY, for the design of reinforced concrete frame. Within the scope of this thesis, two prototype reinforced concrete moment frames with 4 and 8 floors are considered. These prototype frames were designed separately according to both methods. The performances of the buildings, designed according to these two methods were compared by nonlinear dynamic time history analysis.

Türkiye’de riskli yapı olarak değerlendirilebilecek eski betonarme binaların beton dayanımları çok düşüktür. Çalışmada, bu tür binalarda bulunan betonarme kolonlar için TBDY 2018’de (Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği 2018) öngörülen hasar sınırları deneysel olarak araştırılmıştır. Bu amaçla, düşük dayanımlı beton kullanılarak dört adet betonarme konsol kolon hazırlanmıştır. Kolonlar yüksek sabit eksenel yük ve artan tekrarlı tersinir yatay yükler altında %5 yer değiştirmeye kadar test edilmiştir. Deney sonuçlarından, kolonların yatay yük-yer değiştirme ve moment-eğrilik diyagramları elde edilmiştir. TBDY 2018’de belirtilen; plastik dönme kapasitesine, beton ve çelik şekildeğiştirmesine bağlı olarak hasar sınırları tespit edilmiştir. Bu hasar sınırlarına karşılık gelen kolon hasarları gözlenmiş ve değerlendirilmiştir. Sınırlı Hasar (SH) sınırına ulaşıldığında, hasarlar genellikle kılcal eğilme çatlakları şeklinde oluşmuş ve sınırlı miktarda elastik ötesi davranış gözlenmiştir. Kontrollü Hasar (KH) sınırında kolon kabuk betonlarında ezilme başlamış ancak, bir kolon hariç, dayanım kaybı olmamıştır. Göçme Öncesi Hasar (GÖ) sınırında, kalıcı hasarlar meydana gelmiş ve kabuk betonu dökülen iki kolonda %10’a kadar dayanım kaybı gözlenmiştir. GÖ hasar sınırından sonra büyük hasarlar ve taşıma kapasitesindeki önemli azalmalar meydana gelmiştir. Hasarlar TBDY 2018’de plastik mafsal olarak tanımlanan Lp=0.5h uzunluğunda bir bölgede yoğunlaşmıştır. Bu karşılaştırmalara göre, TBDY 2018’deki değerlendirme yönteminin yüksek eksenel yük etkisindeki düşük beton dayanımına sahip kolon elemanların hasar sınırlarını belirlemede güvenilir sonuçlar verdiği söylenebilir., The concrete compression strength of old-type reinforced concrete (RC) buildings, which can be evaluated as vulnerable structures in Turkey, is considerably low. In the study, the damage limits according to TBSC 2018 (Turkish Building Seismic Code 2018) for RC columns in such buildings were investigated experimentally. For this purpose, four RC cantilever column specimens were casted with low strength concrete. Test columns were tested up to 5% drift ratio under relatively high constant axial load and cyclic lateral loads. The experimental lateral load-displacement and moment-curvature curves of the columns were obtained. According to TBSC 2018; damage limits were determined depending on a calculated plastic rotation capacity and material strains of concrete and reinforcing steel. Observed damages on columns corresponding to calculated damage limits were evaluated. When the Limited Damage (LD) state was reached, the damages generally formed as hairline flexural cracks and a limited inelastic behavior was observed. At the Controlled Damage (CD) state, the cover concrete crushing onset, but lateral strength was not decreased except for one of the test column. Residual damage has occurred at the Collapse Prevention (CP) limit and approximately 10% strength loss has been observed in two of test columns due to the spalling of cover concrete. Beyond the CP damage limit, major damage and significant strength loss occurred. The damage accumulated in the length of Lp=0.5h defined as the plastic hinge length in TBSC 2018. According to experimental and analytical comparisons, it can be said that the damage limits of TBSC 2018 provides reliable predictions for RC columns with low concrete strength under the effect of high axial load.

Şiddetli depremlerden sonra gerçekleştirilen pek çok saha çalışması, özellikle zayıf zeminler üzerinde bulunan mevcut binaların deprem performanslarının daha da kötüleştiğini göstermektedir. Yapı-zemin arasındaki etkileşimin mevcut binaların deprem performansı üzerinde ne ölçüde etkili olduğunu belirleyebilmek amacıyla 1998 tarihli Türkiye bina deprem yönetmeliğinden önce ve sonra inşa edilmiş toplam 40 adet betonarme binanın doğrusal olmayan analiz modelleri oluşturulmuştur. Ankastre, sıkı, orta ve yumuşak zemin davranışını yansıtan yapı-zemin etkileşimli bina modelleri ayrık yöntem kullanılarak hazırlanmıştır. Farklı zemin durumlarını temsil eden modeller şiddetli depremlerden alınan 20 adet ivme kaydı kullanılarak doğrusal olmayan zaman tanım alanında analize tabi tutulmuş ve binalara ait deprem performansları 2007 tarihli Türkiye deprem yönetmeliğine göre belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlar yapı ve zemin arasındaki etkileşimin özellikle 1998 yılından önce inşa edilen binaların deprem performanslarını olumsuz şekilde etkilediğini, zemin zayıfladıkça eski binaların deprem performanslarının kötüleştiğini göstermiştir. Reconnaissance studies performed after destructive earthquakes have shown that seismic performance of existing buildings, especially constructed on weak soils, is significantly low. This situation implies the negative effects of soil-structure interaction on the seismic performance of buildings. In order to investigate these effects, 40 existing buildings from Turkey were selected and nonlinear models were constructed by considering fixed-base and stiff, moderate and soft soil conditions. Buildings designed before and after Turkish Earthquake code of 1998 were grouped as old and new buildings, respectively. Different soil conditions classified according to shear wave velocities were reflected by using substructure method. Inelastic deformation demands were obtained by using nonlinear time history analysis and 20 real acceleration records selected from major earthquakes were used. The results have shown that soil-structure interaction, especially in soft soil cases, significantly affects the seismic response of old buildings. The most significant increase in drift demands occurred in first stories and the results corresponding to fixed-base, stiff and moderate cases are closer to each other with respect to soft soil cases. Distribution of results has indicated that effect of soil-structure interaction on the seismic performance of new buildings is limited with respect to old buildings.

Gerçekleştirilen çalışmanın amacı Türk Bina Deprem Yönetmeliği 2018 ve Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik-2007’de tanımlı bina performans seviyelerinin karşılaştırılmasıdır. Bu kapsamda daha önce inşa edilmiş 5 farklı betonarme bina bilgisayar ortamında modellenmiştir. Doğrusal olmayan davranış özellikleri eleman uçlarında tanımlanan kullanıcı tanımlı plastik mafsallar ile modele yansıtılmıştır. Statik itme analizi gerçekleştirilen modellerin farklı ötelenme oranları için performans düzeyleri hesaplanmıştır. Elde edilen sonuçlar değerlendirildiğinde her iki yönetmeliğin kesit hasar sınır tanımlarının büyük farklılıklar içerdiği görülmektedir. TBDY-2018 Sınırlı Hasar performans düzeyine karşılık gelen çatı katı deplasman değeri DBYBHY-2007 Hemen Kullanım performans düzeyine göre ortalama %100 daha düşük hesaplanmıştır. Kontrollü Hasar ve Göçme Öncesi performans düzeylerine de Can Güvenliği ve Göçmenin Önlenmesi performans düzeylerine göre sırasıyla %25 ve %33 daha düşük deplasman değerleri altında ulaşılmaktadır. Dikkat çeken bir diğer nokta da Sınırlı Hasar performans düzeyine sistemin akma noktasından önce ulaşılmış olmasıdır. TBDY-2018’de çatlamış kesit rijitliği tanımındaki değişime bağlı olarak bina baskın titreşim periyotları genellikle daha düşük hesaplanmaktadır. Bu duruma bağlı olarak kapasite eğrilerinin eğimi ve plastik mafsal desenleri de farklılık göstermektedir. Her iki yönetmelik arasında hasar düzeyi tanımlarında önemli farkların olması nedeniyle, DBYBHY-2007 kriterlerine göre performans incelemesi gerçekleştirilen yapıların TBDY-2018 kriterlerine göre yetersiz düzeyde çıkması ihtimali bulunmaktadır., This study aims to compare building performance levels defined in the Turkish Building Earthquake Code 2018 and 2007. For this purpose, 5 RC residential buildings were modeled in computer environment. Nonlinear behavior of structural members was reflected to the models by using user-defined plastic hinges. Performance levels of building models was obtained with static pushover analyzes at different roof drift ratios. It is seen that the definition of section damage limits of both regulations has remarkable differences. The roof displacement limit corresponding to TEC-2018 Limited Damage level were calculated 100% lower than TEC-207 Immediate Occupancy damage level on average. Controlled Damage and Pre-Collapse performance levels are also reached at 25% and 33% lower roof displacement values than Life Safety and Collapse Prevention performance levels, respectively. Another point should be emphasis is that the Limited Damage performance level has been reached before yield point of capacity curve. The slope of capacity curves and damage pattern of building models also vary due to change in definition of cracked section stiffness in TEC-2018. There is a possibility that the buildings with performance assessment were carried out according to TEC-2007 may be inadequate according to TEC-2018 considering significant differences in damage level definitions.

Zaman tanım alanında doğrusal olmayan analiz, deprem etkisindeki yapıların davranışını incelemek amacıyla kullanılabilecek en etkin analiz yöntemidir. Deprem yer hareketi etkisindeki yapıların zaman tanım alanında analizleri için hem yapısal modellerin hazırlanması hem de yer hareketinin temsil edilmesi gerekmektedir. Analizde kullanılacak yer hareketi kaydı ise analiz sonuçlarını ve bunlara bağlı olarak yapılacak tasarım ya da performans değerlendirmesini doğrudan etkilemektedir. Bu yüzden, bir yapının bulunduğu bölgenin depremselliği ve yapının üzerinde bulunduğu yerel zemin koşulları ile uyumlu olacak şekilde yer hareketi kayıtlarının seçilmesi, olası bir depremde o yapının göstereceği tepkiyi daha az hata ile tahmin edebilmek için gereklidir. Bu çalışmada, farklı ivme kaydı seçim stratejilerinin, zaman tanım alanında doğrusal olmayan analizlerden elde edilecek yapısal tepkilerin merkezi eğilimi ve saçılımı üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Bu amaçla farklı periyot ve yatay dayanım oranına sahip 36 farklı tek serbestlik dereceli (TSD) sistem ile farklı kat sayılarına sahip 6 betonarme binanın analizleri gerçekleştirilmiştir. Çalışmada ele alınan ivme kaydı seçim stratejileri, hem ivme kaydı setine ait ortalama spektrumun hem de sette yer alan kayıtlara ait bireysel spektrumların, ilgili hedef spektrum ile uyumunu farklı düzeylerde ele almaktadır. Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği’nde tanımlanan ivme kaydı seçim koşulları ile yatay elastik tasarım spektrumu, seçim stratejilerinin geliştirilmesi amacıyla dikkate alınmıştır. Hedef spektrum olarak ZB, ZC ve ZD zemin sınıfları ile uyumlu yatay elastik tasarım spektrumları ayrı ayrı ele alınmıştır. Analizler ile TSD sistemlerde maksimum ötelenme talepleri ve betonarme binalarda maksimum ötelenme oranı ile maksimum göreli kat ötelenmesi oranı talepleri her bir strateji için ayrı ayrı elde edilmiştir. Bu, taleplerin ortalaması ve saçılımı istatistiksel olarak değerlendirilmiştir. Öncelikle ivme kaydı setlerindeki kayıtların spektrumlarına ait spektral saçılımlar ile ivme kayıtlarından elde edilen taleplerin saçılımları karşılaştırılmıştır. Ayrıca ötelenme talepleri dikkate alınarak tek yönlü varyans analizi ve örnekleme analizleri gerçekleştirilmiştir. Ek olarak her bir strateji için medyan ötelenme talepleri ile ortalama ötelenme talepleri ile karşılaştırılmıştır. Son olarak TSD sistem ve betonarme binalar için ötelenme taleplerine ait hasar görebilirlik eğrileri elde edilmiştir. Nonlinear time history analysis is the most effective analysis method that can be used to investigate the behavior of structures under earthquake motions. Structures which are under the nonlinear time history analysis, structural models should be prepared and appropriate ground motion record sets should be represented. Ground motion records used for time history analysis directly affect the response parameters that would be considered for seismic design or evaluation of structures. Thus, selection of ground motion records based on the seismicity of the region and the local soil conditions that a structure located is important for accurate estimation of the seismic behavior of that structure in a possible earthquake. In this study, the effect of the different ground motion record selection strategies on the central tendency and scattering of structural responses to obtained from nonlinear time history analysis was investigated. For this purpose, nonlinear time history analyzes of 36 different single degree of freedom systems (SDOF) with different period and lateral strength ratio and 6 different 3D reinforced concrete (RC) buildings with different floor was carried out. Ground motion record selection strategies used in the study are including both the compliance of the average spectra with the target spectrum and the compliance of each individual ground motion record with the target spectrum. ZB, ZC and ZD local soil classes were taken into consideration for analyses. Four different ground motion record sets for each strategy, SDOF systems and RC buildings were used. Maximum displacement demands for SDOF systems and maximum displacement and interstory drift ratio demands for RC buildings were obtained separately for each strategy. Then mean of the demands and the scattering of the demands around the mean were statistically evaluated for each strategy. The first of the statistical evaluation, the spectral scattering obtained from the ground motion record sets was compared with the scattering of the displacement demands obtained from these sets. In addition, one-way analysis of variance and sampling distribution were carried out considering the displacement demands. Then, median displacement demands for each strategy and ground motion record sets were obtained and compared with mean displacement demands. Finally, the fragility curves of the displacement demands for TSD systems and RC buildings were obtained.

Ülkemizde ve dünyada yapılar terör faaliyetleri sonucunda patlama etkilerine maruz kalabilmektedir. Bu tür faaliyetlerin yapının içerisinde ya da yapıya yakın mesafelerde gerçekleştirilmesi mümkündür. Ülkemizde, sismik yalıtım araçlarının kullanımı 2018 Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği'nde "Deprem Etkileri Altında Yalıtımlı Bina Taşıyıcı Sistemlerinin Tasarımı için Özel Kurallar" başlığı altında yerini almıştır. Taban yalıtımında kullanılan yalıtım birimleri, yapı periyodunu artırarak göreli kat ötelemelerinin azaltılmasını ve yapıya etki eden deprem kuvvetlerinin azaltılmasını sağlamaktadır. Patlama yükleri deprem yüklerinden farklı olarak ani bir darbe yükü şeklinde oluştuğundan sismik yalıtım araçlarının patlama yüklerine karşı etkili olup olmayacağı bilinmemektedir. Bu tez kapsamında sismik yalıtımlı yapılarda patlama etkileri incelenmiş ve sismik yalıtımsız yapı ile karşılaştırılmıştır. Betonarme bir bina modeli oluşturulmuş ve sismik yalıtım aracı olarak kurşun çekirdekli kauçuk sönümleyiciler kullanılmıştır. Patlayıcı tipine ve ağırlığına göre ölçeklenmiş patlama mesafeleri belirlenerek hedef binanın her bir katına gelen patlama yükleri zamana bağlı olarak elde edilmiştir. Sonlu elemanlar yöntemine dayalı analiz yapan SAP 2000 yazılımı kullanılarak Zaman Tanım Alanında Doğrusal Olmayan analiz yöntemi ile patlama yükü analizleri gerçekleştirilmiştir. Yapının farklı mesafelerde ve farklı ağırlıklardaki patlayıcılar etkisinde etki/kapasite oranları elde edilmiştir. Kanada'da tehlikeli madde taşımacılığında kullanılan patlayıcı ağırlıkları ve patlama mesafeleri bu çalışmanın temelini oluşturmaktadır. Bu verilere dayanarak, bir patlama senaryosu kurulmuş, bomba yüklü bir aracın hedef yapıya çeşitli mesafelerde patlatılması sonucunda patlama etkileri dikkate alınmıştır. Sismik yalıtımlı ve yalıtımsız binaların patlama yükleri etkisi altındaki dinamik davranışı karşılaştırılmıştır. Patlama yükleri etkisi altında yalıtımlı ve yalıtımsız binaların performans değerlendirmeleri yapılmıştır. Çalışma sonucunda, taban yalıtımında kullanılan kurşun çekirdekli kauçuk sönümleyicilerin patlama etkilerini sönümlemede etkili olduğu, katlar arası yer değiştirme oranlarını azaltarak yapıya etki eden darbe yüklerinin sönümlenmesini sağladığı ve yapıya gelen taban kesme kuvvetlerini azalttığı görülmüştür. Doğrusal olmayan yöntemlere göre değerlendirme yapıldığında taban yalıtımının yapının patlama etkilerine karşı vereceği tepkiyi azalttığı yapının mod şeklini değiştirdiği, yapıda plastik dönme oranlarını etkilediği görülmüştür. Structures in our country and the world can be exposed to explosive effects as a result of terrorist activities. It is possible to carry out such activities within the building or at close distances to the building. In our country, the use of seismic isolators the Turkish Seismic Code 2018 "Special Rules for Design of Earthquake Impacts Under Isolated Building Structural Systems" took place under the title. The isolation units used in base isolation increase the period of the building and decrease the relative floor displacement and decrease the earthquake forces affecting the structure. It is not known whether seismic isolation devices will be effective against blast loads since the blast loads are formed as a sudden impact load different from earthquake loads. In the scope of this thesis, blast effects in seismic-isolated structures were investigated and compared with non-isolated structure. A reinforced concrete building model was created and lead core rubber bearings were used as seismic isolation tools. The explosion distances scaled according to the type of explosive and the weight of the explosive was obtained and the blast loads on each floor of the target building were obtained depending on the time. Using SAP 2000 software, which makes analysis based on the finite element method, blast load analysis was performed in the time history by nonlinear analysis method. Effect/capacity ratios were obtained under the effect of explosives at different distances and different weights of the building. Explosive weights and explosion distances used in dangerous goods transportation in Canada form the basis of this study. These distances are taken into account when estimating the blast loads. Based on this data, there is an explosion scenario, the bomb is for a loaded, it must be detonated at various distances to the target structure. The dynamic behavior of seismically isolated and non-isolated buildings under the effects of blast loads is compared. Performance evaluations of isolated and non-isolated buildings were conducted under the effects of blast loads. As a result of the study, it has been observed that the rubber core rubber bearings used in the base isolation are effective in absorbing the explosion effects, reducing the displacement rates between the floors, reducing the damping of impact loads affecting the structure and the floor shear forces coming to the structure. When evaluated according to non-linear methods, it was observed that the floor isolation reduces the reaction of the building against the blast effects, changes the mode of the building, and affects the plastic rotation rates in the building.

Dinamik yükler altındaki yapılarda hasara neden olan önemli faktörlerden bir tanesi yerel zemin özellikleridir. Taşıma gücü kaybı, zemin büyütme, sıvılaşma, oturma gibi zemin problemlerinin temel nedeni deprem sırasında bu özelliklerinin değişimidir. Özellikle zemin büyütmesi ve sıvılaşma; ana kaya derinliği, zemin tabakalarının kalınlığı ve cinsi, zeminin dinamik özellikleri, tabakaların süreksizliği ve bölgenin topoğrafik yapısı gibi parametrelerden etkilenmektedir. Bu parametrelere bağlı olarak meydana gelen yapısal hasarların önlenebilmesi veya olumsuz etkilerinin azaltılabilmesi için zeminlerin, yerel zemin koşullarına bağlı olarak bu yükler altında nasıl bir davranış sergileyeceğinin araştırılması, zemin büyütme ve sıvılaşma analizlerinin önceden yapılması ve değerlendirilmesi büyük önem arz etmektedir. Bu çalışmada yerel zemin koşullarının zemin büyütmesine etkisini incelemek amacıyla, Ana kaya mostrasındaki yer hareketi olarak 2019 yılında yürürlüğe giren Türkiye Bina Deprem Yönetmeliğine uygun olarak seçilmiş olan 11 farklı deprem verisi kullanılarak bir boyutlu dinamik analizler yapılmıştır. Bu amaçla öncelikle bölgede yapılmış olan 124 farklı sondaj verisi değerlendirilerek yerel zemin özellikleri belirlenmiştir. Belirlenen yerel zemin özelliklerinin dinamik davranışa etkisini incelemek için bir boyutlu DEEPSOIL analiz programı kullanılmıştır. Bir boyutlu eşdeğer doğrusal ve doğrusal olmayan analizler yapılarak her sondaj için farklı büyütme değerleri elde edilmiştir. Aynı sondaj verileri kullanılarak ampirik yöntemlerle büyütme değerleri hesaplanarak analiz ve ampirik sonuçlar karşılaştırılmıştır. Doğrusal olmayan zemin dinamik analizleri sonucu elde edilen boşluk suyu basıncı oluşum değerleri dikkate alınarak sıvılaşma analizi yapılmıştır. Bir boyutlu analizler ve ampirik yöntemlere göre elde edilmiş olan sonuçlar Coğrafi Bilgi Sistemleri kullanılarak ayrı ayrı haritalandırılmıştır. Doğrusal olmayan analiz yönteminin kullanılması; deprem etkisi altında bina temellerinin tasarımı, yerel zemin sınıflarının tanımlanması ve istinat yapıları ile şevlerin tasarımında kullanılacak zemin parametrelerinin belirlenmesindeki maliyeti azaltacağı düşünülmektedir. Deprem hasarlarının azaltılmasına yönelik çalışmalar kapsamında, şehirleşmenin ve nüfusun çalışma bölgesinde yoğunlaştığı dikkate alınarak Afyonkarahisar uydukent bölgesi için güvenli yerleşim alanlarının belirlenmesi planlanmıştır. One of the important factors causing damage in structures under dynamic loads is local soil properties. The main reason for ground problems such as loss of bearing power, liquefaction, sitting is the change of these properties during the earthquake. It is particularly affected by parameters such as soil amplification, bedrock depth, thickness and type of ground layers, dynamic properties of the ground, discontinuity of layers and topographic structure of the region. In order to prevent structural damages caused by soil augmentation or to reduce their negative effects, it is of great importance to investigate how soil will behave under these loads depending on local soil conditions, to make and evaluate soil augmentation analyzes in advance. This study aimed to investigate the effect of local soil conditions on the soil amplification, bedrock outcrops chosen as the place of action in accordance with Regulation 11 Turkey Earthquake Building a dynamic analysis using different dimensional seismic data was conducted. For this purpose, firstly 124 different drilling data made in the region were evaluated and local soil characteristics were determined. DEEPSOIL software was used to examine the effect of the determined local soil properties on dynamic behavior. One-dimensional Equivalent linear and nonlinear analyzes were performed and different amplification values were obtained for each drilling and the results of the analysis were compared. Magnification is applied with the empirical methods analyzed, the analysis and empirical results are compared. For the formation of pore water pressure obtained as a result of nonlinear ground dynamic analysis. It is mapped separately among Geographic Information Systems. Using nonlinear analysis method; It is thought that it will reduce the cost of designing building foundations under earthquake effect, defining local ground classes and determining the ground parameters to be used in the design of retaining structures and slopes. Within the scope of efforts to reduce earthquake damage, it is planned to determine safe settlements for Afyonkarahisar uydukent region, considering that urbanization and population are concentrated in the study area.

DOI: 10.15317/Scitech.2018.142 Url: http://sujest.selcuk.edu.tr/sumbtd/article/view/558, Kırılganlık analizi köprülerin deprem performanslarının belirlenmesinde yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Aktif deprem kuşağında yer alan ülkemizde demiryolu köprülerinin deprem performanslarının belirlenmesi olası deprem senaryoları için maddi ve can kayıplarının önlenmesi için büyük önem taşımaktadır. Ülkemizdeki demiryolu köprülerinin 19 uncu yüzyılın sonları ile 20 inci yüzyılın başlarında inşa edildiği görülmektedir. Devlet Demiryolları envanterinde bulunan köprüler; çelik, yığma ve betonarme köprülerden oluşmakla birlikte bunların önemli bir kısmı tarihi köprü niteliğindedir. Demiryolu köprülerinin uzun kullanım ömrünün olması ve köprülerin imal edildiği zamanın teknolojisi ile günümüz teknolojisi arasındaki gelişmeler göz önüne alındığı takdirde köprülerin deprem performanslarının belirlenmesi için ayrıntılı çalışmaların yapılması gerekliliği açıkça görülmektedir. Bu çalışmada Türkiye’de ki demiryolu hatlarında sıklıkla kullanılan basit mesnetli tek açıklıklı bir çelik demiryolu köprüsü ele alınmıştır. Köprünün doğrusal olmayan analizlerinin yapılabilmesi için A, B ve C zemin sınıflarında 30 farklı gerçek deprem kaydı seçilmiş ve bu deprem kayıtları en büyük yer ivmesi 0.1g ile 1.0g arasın da 10 sarsıntı şiddeti değerine oranlanmış ve 300 zaman tanım alanına doğrusal olmayan analiz gerçekleştirilmiştir. Köprünün matematiksel modeli yaygın olarak kullanılan bir sonlu elemanlar programı yardımı ile imalat paftalarına uygun şekilde oluşturulmuştur. Kırılganlık eğrileri elde edilirken maksimum olasılık yaklaşımından faydalanılmış ve her bir köprü elemanı için dört farklı hasar sınıfına ait kırılganlık eğrileri elde edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda köprü mesnetlerinin köprünün en zayıf elemanları olduğu tespit edilmiştir. Köprü mesnetlerinde %50 olasılıkla hafif hasara neden olan sarsıntı şiddeti parametresi 0.086g olarak belirlenmiştir. Köprü üst yapı elemanları incelendiği takdirde ise %50 olasılıkla hasar oluşmasına neden olan sarsıntı şiddeti parametresi 0.32 g olarak belirlenmiştir. Üst yapı elemanlarında plastik davranış başladıktan sonra yüklerin tekrar dağılımı mümkün olmamaktadır. Bu nedenle üst yapı gevrek davranış göstermekte ve hafif hasara ulaşıldıktan hemen sonra orta, ileri ve göçme durumu hasarları gözlemlenmektedir. Köprünün kullanım sınır durumları incelendiği takdirde ise kullanım hız limitlerinin artması ile köprü hasar olasılıklarının arttığı gözlemlenmiştir. Yapılan analizler dikkate alınarak demiryolu hat güvenliğinin arttırılması için deprem riski yüksek olan bölgelerde köprü kullanım hız limitlerinin sınırlandırılması gerektiği belirlenmiştir., Fragility analysis is widely used in determining the earthquake performance of bridges. Determination of earthquake performances of railway bridges in Turkey which is located in the active earthquake zone is of great importance for preventing earthquake loss and material loss for possible earthquake scenarios. When the railway bridges in our country are examined it is seen that they are generally constructed in the late 19th century and early 20th century. Turkish Railway administration’s bridge inventory contains steel, masonry and reinforced concrete bridges, some of which are historical bridges. It is clear that detailed studies should be carried out to evaluate the seismic performance of bridges considering their long period service life and changes of technology and construction methodologies between their construction days and nowadays. In this study, a single-span steel railway bridge with simple support, which is frequently used in railway lines in Turkey is investigated. In order to make nonlinear analysis of the bridge, 30 different real earthquake records are selected in A, B and C ground classes. These earthquake records are scaled to 10 different shaking intensity values between 0.1 g and 1.0 g, and 300 nonlinear time-history analyzes are performed. The mathematical model of the bridge is constructed in accordance with the shop drawing with the help of commonly used finite element software. When the fragility curves are obtained, the maximum probability approach is used and the fragility curves of four different classes of damage are obtained for each bridge element. The results obtained are elaborated in detail. As a result of the analyzes, it is determined that the bridge supports are the weakest elements of the bridge. Intensity measure which causes 50% probability slight damage on bridge supports is 0.086g. The intensity measure, which causes 50% probability of damages for bridge superstructures, is 0.32 g. Redistribution of loads is not possible after plastic behavior is start in superstructure, for this reason the superstructure shows brittle behavior and moderate, extensive and complete damage are observed immediately after slight damage is reached. Considering the serviceability limit state, the analysis shows that increase in the use speed, increase the probability of failure. For the high risk seismic region use speed of Railway Bridge need to be restrained.

Sonlu elemanlar analiz çalışması, deneysel çalışmaya göre birçok avantaj içermektedir. Sonlu eleman metodu, deneysel çalışmanın maddi külfeti ve cihaz kalibrasyon problemleri olmaksızın yapılan etkili ve ekonomik bir yöntemdir. Birleşimin genel davranışı, moment-dönme ilişkisi, tüm mesnette oluşan gerilme ve şekil değiştirme dağılımı, bulonlarda ön-germe etkisi, alın levhası davranışı, panel bölgesi ve bulonların davranışı, alın levhası ile kolon başlığı arasındaki sürtünme kuvvetleri gibi deneysel çalışmada tespit edilmesi zor bir çok hususun incelenmesine olanak sağlar. Bu çalışmada ön-germe uygulanmış alın levhalı kolon-kiriş birleşimleri için sonlu elemanlar modeli oluşturulmuştur. Modelleme çalışması her adım için detaylı olarak anlatılmıştır. Sayısal modelin oluşturulmasında ANSYS yazılımı kullanılmıştır. Model çalışması; elemanlar arasında sürtünme, kayma, bulon ön-germe, malzemede ve geometri de lineer olmayan davranış durumunu kapsamaktadır. Model çalışması ile elde edilen moment-dönme grafiği, literatürde bulunan deneysel çalışmalardan elde edilen moment-dönme grafikleri ile kıyaslanarak sonlu elemanlar çalışması doğrulanmıştır. There are important advantages of studying finite element analysis compared to experimental test. Finite element method is very effective and economic tool without any calibration problem of experiment devices. Overall behavior of joint, moment-rotation relation, stress-strain distribution, pretension effect on bolts, end-plate behavior, panel zone and bolt behavior, friction-sliding between column flange and end-plate can be determined easily, which are difficult to measure at experimental study. In this study, 3D finite element model for steel pre-tensioned bolted end-plate connection was developed. All explanations about the numerical model were given in detail. ANSYS software was used for modeling study. Material and geometric non-linearity, sliding and friction effects between end-plate and column face, pre-tensioning effect of bolts were included into finite element model. Obtained moment-rotation curve was compared and verified by experimental result found in literature.

Ülkemizyapı stokunun büyük bir bölümünü oluşturan düşük ve orta yüksekliktekibetonarme binalar ciddi deprem tehlikesi altındadır. Nüfusun çoğunluğununiçinde yaşadığı bu yapıların deprem performanslarını etkileyen parametrelerinbelirlenebilmesi için yapı stokunun değerlendirilmesi gerekir. Bu sebepleDenizli şehri ve çevresinde yaklaşık 500 konut binası üzerinde envanterçalışması yapılmıştır. Düşük ve orta katlı binaları temsil etmesi için envanterçalışması dikkate alınarak 2, 4 ve 7 katlı toplam 144 adet bina modellenmiştir.Farklı beton, donatı sınıfı ve yönetmelik durumları modellemeye yansıtılmıştır.Ayrıca dolgu duvar katkısı, yumuşak kat ve kapalı çıkma düzensizlikleri dehesaplamalara dâhil edilmiştir. Her bir yapı statik itme analizine tabitutulmuş ve yapılara ait kapasite eğrileri hesaplanmıştır. Çalışmanın amacıdüşük ve orta yükseklikteki binaların doğrusal olmayan davranışın dikkatealınması ile elde edilen deplasman taleplerini de içeren çeşitli yapısalparametreler ile bina periyotlarının değişimini incelemektir., Thelow and mid-rise reinforced concrete buildings are a major part of existingbuilding stock are under serious earthquake hazard. The building stock, wherethe majority of the population lives, should be evaluated to determine theparameters affecting their earthquake performance. Therefore, inventory studywas carried out on approximately 500 residential buildings in Denizli city andaround. A total of 144 buildings with 2, 4 and 7 story were modeled consideringthe inventory study to represent low and medium-rise buildings. Differentclasses of concrete, reinforcement and regulation cases were reflected in modeling.Also, infill-wall contribution, soft story and heavy overhang irregularitieswere included in the calculations. Each building was subjected to staticpushover analysis and the capacity curves were obtained. The purpose of thisstudy is to examine the changes of the low and mid-rise building periods withthe various structural parameters including displacement demands consideringthe nonlinear behavior.

Geçmiş depremler sebebiyle ülke olarak yaşadığımız hasarlar ve can kayıpları, mevcut binalarımızın deprem performanslarının yeterli olmadığını açık bir biçimde göstermiştir. 1975, 1998, 2007 ve 2018 tarihinde yayınlanan deprem yönetmelikleri ile depreme dayanıklı bina hesabıyla ilgili eksikliklerin giderilmesi için adımlar atılmıştır. 2007 yönetmeliğinin getirmiş olduğu asıl yenilik ise mevcut binaların deprem performanslarının belirlenmesi ile ilgilidir. Geçen süreç içinde yaşanan gelişmeler ve ilerlemeler, deprem yönetmeliğinin güncellenmesini gerekli hale getirmiştir ve 2018 yılında deprem yönetmeliği tekrar yenilenmiştir.Yönetmeliklerde meydana gelen bu değişikliklerin etkilerini araştırabilmek amacıyla tez çalışması kapsamında bina stokumuzun büyük çoğunluğunu oluşturan ve 2000'li yıllardan önce inşa edilen mevcut binaların deprem performansları 2007 ve 2018 deprem yönetmeliklerine göre belirlenmiş ve bulunan sonuçlar karşılaştırılmıştır. Çalışma kapsamında 1975 yönetmeliğine uygun olarak inşa edilmiş ve halen kullanılmakta olan 30 adet betonarme binanın 2007 ve 2018 yönetmeliklerine göre doğrusal olmayan analiz modelleri oluşturulmuş ve analizleri yapılmıştır. Farklı yapısal özellikleri tarif edebilmek amacıyla 2, 3, 4, 5, 6 ve 7 katlı binalar göz önüne alınmıştır. İncelenen binaların dayanım ve deplasman kapasiteleri doğrusal olmayan statik itme analizi ile elde edilmiştir. Yapılan çalışma sonucunda 2007 ve 2018 yönetmeliklerine göre modellenen binaların deprem performansları arasında önemli farklılıklar bulunduğu belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlar, 2018 yönetmeliğine göre hesaplanan deplasman kapasitelerinin, 2007 yönetmeliğine göre hesaplanan deplasman kapasitelerinden çok daha düşük olduğunu göstermiştir. Spektrum hesabından kaynaklanan düzenlemeler, 2018 yönetmeliğine göre hesaplanan deplasman taleplerinin azalmasına sebep olsa da kapasite değerlerindeki azalma 2018 yönetmeliğine göre hesaplanan bina performanslarının ciddi şekilde azalmasına sebep olmuştur. Bulunan sonuçlar 2018 yönetmeliğinin, 2007 yönetmeliğine göre daha karamsar sonuçlar ortaya çıkardığını göstermektedir. Damages and life losses occurred after recent big earthquake have showed that seismic performances of existing buildings were not adequate. For this reason, code regulations were performed in 1975, 1998, 2007 and 2018 to improve the seismic design quality of designs. The major contribution of 2007 code was mainly related with the seismic performance estimation of existing buildings. In 2018 seismic design code was regulated and renewed to reflect the recent advances in seismic design of buildings. In order to investigate the effects of code regulations, seismic performance of old buildings was determined by using 2007 and 2018 codes and the results were compared. Non-linear structural models of 30 occupied buildings designed according to code of 1975 were constructed and analyzed. In order to reflect the various structural properties 2,3,4,5,6 and 7 story buildings were considered. Strength and deformation capacities of buildings were obtained by using static pushover analyses. Results have shown that seismic performances of investigated buildings calculated according to 2007 and 2018 codes are significantly different. Analyses results have revealed that seismic displacement capacities calculated by 2018 code were significantly lower than that of 2007 code. Although regulations based on spectrum calculation decrease the seismic deformation demands in 2018 code, it was shown that the decrement in capacities are much more critical than that of demands. This situation is the main reason which explain the lower performances estimated by 2018 code. Obtain results showed that 2018 code gives much more conservative performance estimations with respect to 2007 code. 120

Ülkemiz sismik olarak oldukça aktif bir coğrafyada yer almaktadır. Yıkıcı depremler sırasında meydana gelen taleplerinin yapılar üzerindeki etkilerinin tahmin edilmesi ve gerçekçi bir şekilde değerlendirilmesi yapı mühendisliği açısından büyük önem arz etmektedir. Her bir depremin farklı özelliklerde olması ve her bir yapıda farklı taleplere neden olması bu problemi oldukça karmaşık bir hale getirmektedir. Yer hareketinin yıkıcılığı ile ilgili tanımlamalarda depremin büyüklüğü ve yer ivmesi sıklıkla kullanılan parametreler arasındadır. Fakat binada meydana gelen taleplerin, yer ivmesi ve depremin aletsel büyüklüğü ile her zaman doğru orantılı olmadığı gözlenmektedir. Bu nedenle depremin etkisinin tanımlanabilmesi için birçok parametre önerilmiştir. Gerçekleştirilen çalışmanın amacı ivme kayıtlarına ait karakteristik parametreler ile sismik talepler arasındaki ilişkinin araştırılmıştır. Bu kapsamda 4, 8, 12, 16 ve 20 katlı 5 farklı üç boyutlu model ve 26 gerçek ivme kaydı kullanılarak toplam 130 zaman tanım alanında dinamik analiz gerçekleştirilmiştir. Yapıda hesaplanan çatı katı deplasman talebi ve göreli kat ötelenme oranları her bir deprem kaydı için hesaplanarak karakteristik parametreler ile karşılaştırılmıştır. Elde edilen sonuçlar incelendiğinde çatı katı deplasman talebi ile göreli kat ötelenme oranı arasında yüksek bir korelasyon olduğu, korelasyon değerinin kat sayısı arttıkça yüksek mod etkilerine bağlı olarak azaldığı gözlemlenmiştir. Hesaplanan sismik taleplerle en yüksek korelasyona sahip ivme kaydı parametreleri Housner Intensity, Hız Spektrum Şiddeti ve Maksimum Hız olarak bulunmuştur. İvmeye bağlı parametreler ile hesaplanan talepler arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Doğrusal olmayan regresyon analizi ile türetilen denklem ile talepler arasında hesaplanan korelasyon değeri 0.86 olarak bulunmuştur. Türetilen denklemin housner intensity için elde edilen korelasyona oranla (0.77) anlamlı bir gelişim gösterdiği söylenebilir. Turkey is located in seismically active zone. Estimating and evaluating the effects of energy demands on buildings during destructive earthquakes is one of the priority issues of structural engineering. The magnitude and the ground acceleration are among the most commonly used parameters in the definitions of the destruction of the ground motion. However, it is observed that the demands in the building are not always directly proportional to the ground acceleration and the instrumental magnitude of the earthquake. Therefore, many parameters have been proposed to properly define the effect of the earthquakes. The aim of this study is to investigate the relationship between the characteristic parameters of the ground motion records and seismic demands. For this purpose, 130 time-history analyses were performed by using 5 different building models with 4-, 8-, 12-, 16- and 20-story with regarding 26 different ground motion records. The roof displacement demand and interstory drift ratios were calculated for each earthquake record and compared with the characteristic parameters of ground motion records. It is observed that there was a high correlation between roof displacement demand and interstory drift ratio, and the correlation value decreased as the number of storey increased due to high mode effects. The ground motion parameters, which have the highest correlation with the calculated seismic demands, were found as Housner Intensity, Velocity Spectrum Intensity and Maximum Velocity. There is no significant relationship between acceleration-related parameters and seismic demands. Correlation value calculated between regression analysis and demand was found to be 0.86. It can be said that the derived equation show a significant improvement compared to the correlation obtained for housner intensity (0.77). 160

Ülkemizin deprem kuşağı üzerinde bulunması ve geçmişte yaşanan büyük depremler ve can kayıpları deprem yönetmeliklerini gerekli kılmıştır. Günümüze kadar yapılan akademik çalışmalar sonucu büyüyen bilgi birikimi ile birçok deprem yönetmeliği yayımlanmış, yapıların tasarımında ve deprem davranışı değerlendirmesinde kullanılmıştır. Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği (TBDY2018) 2019 ocak ayından itibaren ülkemizde geçerli deprem yönetmeliği olmuştur. Çalışmada mevcut 4,5 ve 6 katlı 5 adet betonarme bina DBYBHY-2007 esasları dikkate alınarak tasarımı yapılmış, kolon ve kiriş boyutları, donatıları, yapı yükleri belirlenmiştir. Tasarlanan betonarme binaların seçilen akslarından alınan iki boyutlu betonarme çerçevelerin 2007 ve 2018 deprem yönetmelikleri ile uyumlu olarak ayrı ayrı doğrusal olmayan modellemesi yapılmıştır. Doğrusal olmayan modellemede 2007 ve 2018 deprem yönetmeliklerinde verilen hasar sınırlarını temsil eden plastik mafsallar kolon ve kiriş elemanlarının uçlarına tanımlanmıştır. Elde edilen bina modelleri kullanılarak doğrusal olmayan statik ve dinamik analizler gerçekleştirilmiş, binaların sismik davranış özelliklerinin iki farklı yönetmelik kabulüne göre ne ölçüde değişkenlik gösterdiği araştırılmıştır. Çalışma kapsamında elde edilen sonuçlar incelendiğinde, TBDY-2018 yönetmeliğine göre tanımlanan plastik mafsal hasar sınırlarının DBYBHY-2007 ile farklılık gösterdiği görülmektedir. Aynı çatı deplasmanı altında TBDY-2018 modellerinin hasar oranları artmaktadır. Çatlamış kesit rijitliği kabulünün de değişmesi nedeniyle bina periyotları DBYBHY-2007 ve TBDY-2018 yönetmeliklerine göre hazırlanan modellerde farklılık göstermektedir. Bu nedenle dinamik analiz sonuçları karşılaştırıldığında ivme kaydının karakteristik özelliklerine de bağlı olarak binaların çatı katı ötelenme oranları, deplasman profilleri ve göreli kat ötelenme oranları değişkenlik göstermektedir. Turkey is located on the seismically active zone. The destructive earthquakes in the past and loss of life had made seismic codes necessary. Many seismic codes have been published with experience of academic studies made up to now, and it is used in the design stage and assessment of buildings. Turkey Earthquake Building Regulations (TBDY-2018) has been the valid seismic code in our country since January 2019. In this study, 5 existing reinforced concrete buildings which have 4, 5- and 6- storey were designed considering according to DBYBHY-2007, column and beam dimensions, reinforcements and structural loads of the buildings were determined. The nonlinear plastic hinge design of two-dimensional reinforced concrete frames was in accordance with the 2007 and 2018 seismic codes. Plastic hinges are defined at the ends of the column and beam elements. Nonlinear static and dynamic analyzes were performed by using the obtained building models and investigated the extent to which the seismic behavior characteristics of the buildings varied according to the acceptance of two different codes. The outcomes show that the plastic hinges damage limits defined according to TBDY-2018 different from DBYBHY-2007. Damage rates of TBDY-2018 models are increasing under the same roof displacement. Due to the change in the definition of the cracked section stiffness, building periods differ in the models according to DBYBHY-2007 and TBDY-2018 codes. In this reason, when the dynamic analysis results of the models compared, depending on the characteristics of the ground motion record, the roof displacement demands, displacement profiles and the relative displacement ratios vary.

Ülkemizde kent nüfusunun yoğun olduğu büyük şehirlerde, şehir merkezindeki arazi maliyetlerinin yüksek olması nedeniyle bitişik olarak inşa edilmiş düşük ve orta katlı birçok yapı bulunmaktadır. Bitişik nizam olarak inşa edilmiş bu yapılar arasında yeterli boşluk oranı bırakılmamakta ve geçmiş depremlerde gözlemlendiği gibi sismik etkiler altında ciddi hasarlar meydana gelebilmektedir. Ancak, mevcut yapılarının sismik performansının belirlenmesi ve binaların tasarımı aşamalarında çoğunlukla çekiçleme etkileri ihmal edilmektedir. Çekiçleme etkilerinin dikkate alındığı sınırlı sayıda çalışma bulunmaktadır ve çoğunda zemin-yapı etkileri ihmal edilmektedir. Gerçekleştirilen çalışmanın amacı çekiçleme düzensizliğinin yapı davranışı üzerindeki etkilerinin zemin-yapı etkileşimi dikkate alınarak incelenmesidir. Bu kapsamda 4, 8, 12 ve 16 katlı iki boyutlu çerçeve bina modelleri kullanılarak çekiçleme etkileri 4 farklı rijitliğe sahip zemin tipi altında incelenmiştir. Sonuçlar ankastre mesnetli modellerle karşılaştırılmıştır. Modelleme sırasında bitişik binaların bağlantısı link elemanlar ile sağlanmıştır. Kullanılan link elemanlar doğrusal (lineer) yay modeline göre tasarlanmıştır. 15 farklı ivme kaydının kullanıldığı çalışmada toplamda 440 farklı zaman-tanım alanında doğrusal olmayan dinamik analiz gerçekleştirilmiştir. Yapılan analizler sonucunda, deplasman talepleri, göreli kat ötelenme oranı, link kuvvetleri ve kat kesme kuvvetleri incelenmiştir. İncelemeler sonucunda çekiçleme düzensizliğinin deplasman taleplerini, kesit hasarlarını ve göreli kat ötelenme oranlarını çoğunlukla olumsuz yönde etkilediği görülmüştür. Bazı durumlarda komşu bina nedeniyle deplasman taleplerinin sınırlanmasına karşın, çarpışma etkileri nedeniyle talep dağılımları olumsuz yönde etkilenmektedir. Ayrıca yönetmelikte kullanılan minimum boşluk oranı değerleri birçok deprem kaydı altında aşılmıştır. There are great number of low- and mid-rise structures built adjacent in Turkey due to the high cost of land in the city center. These buildings, which were constructed as adjacent, have inadequate distance and it can cause serious damage under seismic effects as observed in past earthquakes. The interaction between adjacent buildings is not considered during seismic design stage or performance assessment of existing structures for most of cases. There are limited number of studies considered pounding effect in literature. But soil-structure interaction is neglected in these studies. The aim of this study is to evaluate the effect of pounding irregularity on seismic behavior of building structures considering soil-structure interaction. For this purpose, the pounding effects are investigated with using 4-, 8, 12 and 16-story two-dimensional building models on four different soil profiles that have different stiffness. The outcomes are also compared with fixed-base models (non-SSI). The connection of adjacent buildings was made with link members (gap) by considering linear spring model. Nonlinear time-history analyses were performed with using 15-different real ground-motion records which were taken from destructive earthquakes occurred in the past. Various number of parameters including displacement demands, interstory drift ratios (IDR), link forces and shear forces. 440 different nonlinear time-history analyses were performed during the study when all cases are considered. It’s concluded that, the pounding irregularity have negative influence on seismic demands, section damage levels and IDR values for most cases. Even though the displacement demands limited by adjacent building for some conditions, the pattern of seismic demands throughout the height, still affected in negative way. It’s also observed that the required distance between the adjacent buildings defined in seismic codes were exceeded for most of ground-motion records.