Search

Naraščajoča količina raznovrstnih odpadkov v okolju je ena resnejših težav, s katerimi se sooča človeštvo. Enega izmed glavnih virov onesnaževanja okolja z različnimi mikropolutanti predstavljajo odpadne vode in odpadno blato, katerih čiščenje predstavlja velik izziv za čistilne naprave. Odpadno blato je končen produkt procesa čiščenja odpadne vode, ki ga je potrebno primerno odstraniti. Zaradi vsebnosti raznih mikropolutantov je potrebno pred odlaganjem odpadno blato primerno obdelati – s stabilizacijo, dehidracijo in zgoščevanjem. Za zmanjševanje količine odpadnega blata je uporabna anaerobna razgradnja, vendar ta proces potrebuje veliko nadgradnje, da se doseže njegov potencial. Da bi izboljšali procese anaerobne razgradnje, je potrebno izvajati predhodne procese obdelave odpadnega blata, ki izboljšajo njegovo razgradnjo. Kot predhodni procesi obdelave odpadnega blata se lahko uporabljajo mehanski procesi, med katere spada tudi kavitacija. V magistrskem delu smo se osredotočili na predhodno obdelavo odpadnega blata s pomočjo hidrodinamične kavitacije. Kavitacija povzroča nenadno znižanje tlaka v tekočini, kar sproži nastajanje parnih in plinastih mehurčkov znotraj tekočine. Znižanje tlaka v tekočini lahko dosežemo s pomočjo rotorja in statorja, tako nastalo kavitacijo pa imenujemo hidrodinamična kavitacija. Posledica kavitacije je homoliza vode, rezultat katere so hidroksilni radikali (•OH), ki vodijo kemijske procese. Kavitacija za predhodno obdelavo odpadnega blata se uporablja za pospešitev anaerobne razgradnje, kar pripomore k večji proizvodnji bioplina, zmanjševanju količine blata, zmanjševanju količine patogenih organizmov in odstranjevanju neprijetnih vonjav. Prednost hidrodinamične kavitacije pred ostalimi procesi so nizki stroški obratovanja in boljše možnosti scale-up-a. Namen raziskovalnega dela je bil primerjati štiri različne kavitacijske režime in določiti kateri je najučinkovitejši za dezintegracijo odpadnega blata. Za predobdelavo vzorca odpadnega blata smo uporabili rotacijski generator hidrodinamične kavitacije na laboratorijskem nivoju v izvedbi z valjčki in zobmi. Učinovitost kavitacijskih režimov smo primerjali glede na spremembe kemijskih parametrov (tKPK, topnega NH4-N in NO3-N) pred in po kavitaciji s pomočjo spektroskopske metode, stopnjo razgradnje blata ter energetsko učinkovitost. Najboljšo razgradnjo aktivnega blata smo dosegli pri režimu z valjčnim rotorjem. The growing amount of various wastes in the environment is one of the major problems facing humanity. One of the major sources of environmental pollution with various micropollutants are wastewater and waste activated sludge (WAS). Their treatment presents a big challenge for wastewater treatment plants. Sludge is the final product of wastewater treatment process and the proper disposal of sludge is crucial. Due to the presence of various micropollutants, it is necessary to properly process the WAS before disposal – stabilization, dehydration, thickening. Anaerobic decomposition is useful for reducing the amount of waste sludge. However, the process needs a major upgrade to reach its full potential. To improve anaerobic digestion, pre-treatments of waste sludge are often used. These processes improve the disintegration and solubilization of WAS. Mechanical pre-treatment processes such as cavitation are often used for this purpose. In my master’s thesis we focused on the pre-treatment of WAS with hydrodynamic cavitation. Cavitation causes a sudden drop in pressure in a liquid, which triggers the formation of vapour and gas bubbles within the liquid. The reduction of pressure in the liquid can be achieved with the help of the rotor and stator and the resulting cavitation is called hydrodynamic cavitation. The result of cavitation is the homolysis of water molecules, which results in hydroxyl radical (•OH) that drive chemical processes. The use of cavitation for sludge pre-treatment promotes anaerobic digestion, which helps to increase biogas production, reduces the amount of sludge, reduces the amount of pathogenic organisms and removes unpleasant odours. The advantage of hydrodynamic cavitation over other processes is lower operational costs and better scaling possibilities. The purpose of the research work was to compare four different cavitation regimes and determine which one is the most effective for the disintegration of WAS. For the pre-treatment of WAS we used a rotational generator of hydrodynamic cavitation at the laboratory scale with pined and serrated disc. The effectiveness of the cavitation regimes was compared with respect to changes in chemical parameters (sCOD, soluble NH4-N and NO3-N) before and after cavitation using the spectroscopic method, disintegration degree and energy efficiency. The best disintegration of WAS was achieved with regime with pined disc.

Dezintegracija predstavlja svojevrsnu operacionalizaciju šizotipije, crte ličnosti koja se odnosi na sklonost ka doživljavanju propsihotičnih iskustava kod pripadnika opšte populacije, i koja leži na kontinumu sa šizofrenijom. Zbog metodoloških prednosti u odnosu na ispitivanje klinički obolelih, istraživači sve češće ispituju pripadnike opšte populacije radi identifikovanja riziko faktora za obolevanje od šizofrenije. Nastojeći da odgonetnu mehanizme koje stoje u osnovi kognitivnih deficita kod šizotipije, posredstvom primene različitih kognitivnih zadataka, istraživači raspravljaju o postojanju teškoća u procesiranju konteksta i brzini obrade informacija. Zbog nedovoljno istražene oblasti, varijabilnosti postojećih podataka i činjenice da se o pomenutim deficitima uglavnom izvode zaključci na osnovu primene pojedinačnih kognitivnih zadataka, ovo istraživanje je imalo za cilj da ispita postojanje teškoća u procesiranju konteksta i brzini obrade informacija posredstvom primene više kognitivnih zadataka i time doprinese podrobnijem razumevanju ove oblasti. Za merenje procesiranja konteksta su korišćena tri zadatka: Ebinghausova iluzija, Diz-Rediger-Mekdermotova paradigma i AX test kontinuiranog izvođenja, dok je za merenje brzine obrade informacija korišćeno četiri zadatka: retroaktivno maskiranje, zadatak šifra i zadaci prostog i izbornog vremena reakcije. Kao prediktori u istraživanju korišćeni su sociodemografski podaci, inteligencija (merena Ravenovim progresivnim matricama), bazične crte ličnosti (merene HEXACO modelom) i dezintegracija (merena upitnikom DELTA). Celokupna baterija je postavljena na platformu za online testiranje Total Assessment. Ispitivanje je sprovedeno u kontrolisanim uslovima. U istraživanju je učestvovalo 215 pripadnika studentske populacije (31 % muškaraci i 69 % žene, prosečne starosti 22.65, SD = 4.24). U odnosu na osnovni cilj istraživanja i postavljenu istraživačku hipotezu, potvrđeno je da dezintegracija u odnosu na bazične crte ličnosti i inteligenciju ostvaruje inkrementalan doprinos pri objašnjenju deficita u procesiranju konteksta kada je on meren AX testom kontinuiranog izvođenja. Dezintegracija kao crta i njena subdimenzija generalna egzekutivna disfunkcija pokazale su se značajnim negativnim prediktorima opšte osetljivosti na kontekst (d′). Pored toga, generalna egzekutivna disfunkcija se pokazala negativnim prediktorom indeksa A, i pozitivnim prediktorom AX i BX greška. Subdimenzija dezintegracije magijsko mišljenje se pokazala značajnim negativnim prediktorom AY grešaka, dok se, suprotno očekivanjima, subdimenzija depresivnost pokazala pozitivnim prediktorom AY grešaka, a subdimenzija somatoformna disregulacija pozitivnim prediktorom indeksa A. Dezintegraciji u celini, kao ni njene subdimenzije, nisu se pokazale značajnim prediktorima podložnosti Ebinghausovoj iluziji i lažnim sećanjama merenih Diz-Rediger-Mekdermotovom paradigmom. Odsustvo korelacije zadataka koji su korišćeni za merenje procesiranja konteksta upućuju na neadekvatnost posmatranja procesiranja konteksta kao unitarnog fenomena. Hipoteza o inkrementalnom doprinosu dezintegracije u odnosu na bazične crte ličnosti i inteligenciju pri objašnjenju deficita u brzini obrade informacija je delimično potvrđena. Dezintegracija u celini se nije pokazala značajnim prediktorom postignuća ni na jednom od korišćenih zadataka za merenje brzine obrade informacije, ali su se njene subdimenzije pokazale značajnim prediktorima brzine obrade informacija merenom zadatkom prostog i izbornog vremena reakcije. Subdimenzija dezintegracije zaravnjeni afekat je direktno proporcionalna prostom vremenu reakcije, to jest ispitanici sa izraženom subcrtom zaravnjeni afekat sporije reaguju. Ekvivalentno tome je dobijen nalaz o povezanosti generalne egzekutivne disfunkcije sa izbornim vremenom reakcije. Suprotno očekivanjima, ispitanici sa povišenom svesnošću brže reaguju u zadatku izbornog vremena reakcije. Nalaz o tome da različite subdimenzije dezintegracije pokazuju suprotnu prediktorsku vrednost pri objašnjenju istih indikatora na kognitivnim zadacima upućuje na heterogenost kontrukta i skreće pažnju na značaj ispitivanja kognitivnog funkcionisanja u odnosu na subdimenzije dezintegracije a ne u odnosu na dezintegraciju per se. Uprkos delimično potkrepljenim istraživačkim očekivanjima, ovo istraživanje je pružilo vredne empirijske podatke koji obogaćuju dosadašnja saznanja o povezanosti iskustava nalik psihotičnim sa procesiranjem konteksta i brzinom obrade informacija. Pored toga, pružilo je pionirske empirisjke podatke o povezanosti bazičnih crta ličnosti i njihovih subdimenzija merenih HEXACO modelom sa indikatorima kognitivnog funkcionisanja. Disintegration is a kind of operationalization of schizotypy, personality traits related to the propensity for experiencing pro-psychotic experiences in the general population, which is located on the same continuum with schizophrenia. Due to its methodological advantages over the investigations on clinical population, researchers increasingly investigate members of the general population in order to identify risk factors for developing schizophrenia. Trying to establish the mechanisms that underlie cognitive deficits in schizotypy, through the application of various cognitive tasks, the researchers argue about the existence of difficulties in processing context and information processing speed. Due to insufficiently researched area, the variability of the existing data, and the fact that conclusions about deficits are performed mainly based on the usage of single cognitive tasks, the aim of this study is to explore the existence of difficulties in processing context and information processing speed through by using a few cognitive tasks and thus contribute to a more detailed understanding of this field. The context processing is measured by using three tasks: Ebinghaus illusion, Deese-Roediger-McDermott paradigm and AX continuous performance task, while the processing speed is measured by four tasks: backward masking task, digit-symbol task and tasks of simple and choice reaction time. As predictors were used a socio-demographic data, intelligence (measured by Raven's progressive matrices), a basic personality traits (measured by HEXACO model) and disintegration (measured by DELTA questionnaire). The entire battery is placed on a platform for online testing Total Assessment. The study was conducted in a controlled environment. A total of 215 students participated in survey (31% men and 69% women, mean age 22.65, SD = 4.24). Relative to the main aim of the research and the proposed research hypotheses, it was confirmed that the disintegration, beyond basic personality traits and intelligence, has incremental contribution in explaining processing deficit in the context processing when it is measured by the AX continuous performance task. It is proven that disintegration as a trait, and its subdimension general executive dysfunction, are significant negative predictors of the general sensitivity to the context (d′). In addition, general executive dysfunction also shows as negative predictor of index A and positive predictor of AX and BX errors. Subdimension of disintegration magical thinking has proved to be a significant negative predictor of AY errors, while contrary to expectations, subdimension depression showed as positive predictor of AY errors and somatoform dysregulation as positive predictor of index A. Disintegration as trait, as well as its subdimension, have not shown as significant predictors of susceptibility to Ebinghaus illusion and false memories measured by Deese-Roediger-McDermott paradigm. The lack of correlation between tasks that are used to measure context processing point to inadequacy of the observation context processing as a unitary phenomenon. The hypothesis of the incremental contribution of disintegration in explaining the deficit in the information processing speed beyond basic personality traits and intelligence has been partially confirmed. The disintegration as a trait has not been shown as the significant predictor of neither of used tasks for measure information processing speed, but its subdimension showed as significant predictors of simple and choice reaction time. Subdimension flattened affect disintegration is directly proportional to the simple reaction time what means that subjects with flattened affect are slower in reacting. Subdimension general executive dysfunction showed significant in the same way when it comes to choice reaction time. Contrary to expectations, subjects with elevated enhanced awareness faster react in the choice reaction time task. Findings that different subdimensions of disintegration show the opposite prediction values in explaining the same indicators on cognitive tasks, indicates the heterogeneity of the construct and draws attention to the importance of examinations cognitive functioning in relation to subdimensions of disintegration rather than in relation to the disintegration per se. Despite partially substantiated research expectations, this study provides valuable empirical data that enrich the present knowledge about the connection between dezintegration and context processing and information processing speed. In addition, this research provides the first empirical information about the connection between basic personality traits and their subdimensions measured by HEXACO with indicators of cognitive functioning.

Državljani Združenega kraljestva so na referendumu izrazili svojo voljo in se odločili za izstop države iz Evropske unije. V kolikor bo britanska vlada izvedla izstop iz integracije, bo to po številnih letih gospodarskega povezovanja in liberalizacije mednarodnih tokov proizvodnih dejavnikov nov mejnik v zgodovini. Združeno kraljestvo je z mednarodno trgovino precej osredotočeno na evropsko tržišče, zato bi postavitev trgovinskih ovir zagotovo povzročila posledice pri obeh akterjih. Izstop tako razvite države iz integracije se še ni zgodil, zato je pri ocenjevanju učinkov veliko negotovosti, prav tako pa se ocene gibljejo v širokih razponih. Empirične študije britanskega izstopa iz evropske integracije so si precej enotne in dolgoročno napovedujejo nižjo raven agregatnega outputa Združenega kraljestva, kot bi bil v primeru obstanka v integraciji. Skupni vpliv na britansko gospodarstvo se bo izrazil preko številnih kanalov, kot so na primer trgovinska menjava, gospodarska aktivnost izpostavljenih sektorjev, priseljevanje iz Evropske unije in neposredne tuje investicije. Po pregledu možnih oblik bodočega sodelovanja Evropske unije in Združenega kraljestva lahko hitro ugotovimo, da slednje nima na voljo modela, primerljivega sedanjemu. Vsaka posamezna oblika izstopa predstavlja koristi na eni in žrtve na drugi strani. Edina skupna lastnost vseh modelov, ki izstopa, je skupen negativni učinek na gospodarstvo Združenega kraljestva. By taking part in a referendum, the citizens of the United Kingdom have expressed their will to exit the European Union. After years of economic connections and liberalisation of international flows of production factors, the British government’s eventual realization of the withdrawal from the integration would be a new milestone in history. As the international trade of the United Kingdom is focused on the European market, for sure, setting up trade borders would mean problematic consequences for both sides. The exit of such a high-developed country has never happened before, therefore the evaluation of consequences is uncertain and going hand in hand with predictions of a high range. The empirical studies on Brexit predict a much lower level of United Kingdom’s long-term economic output. The impact on British economy will be noticed in various fields, such as foreign trade flows, economic activity of exposed sectors, immigrations from the European Union, and foreign direct investments. Considering possible future cooperation models, the conclusion the United Kingdom possesses no efficient model comparable to the existing one is more than clear. Every single model of leaving the European Union results whether in advantages or sacrifices for both partners. A negative impact on the economy of the United Kingdom is the only outstanding common characteristic of all Brexit models.

U središtu ovoga istraživanja je dokazivanje dezintegracije realizma u pripovijetkama Josipa Kozarca. Svrha ovoga rada je upoznati se s pojmom dezintegracije realizma i dokazati da je Josip Kozarac jedan od prvih hrvatskih književnika koji je u svoju prozu uveo modernističke elemente. U prvome poglavlju predstavit će se značenje pojma dezintegracija i pojma realizma s ciljem lakšeg razumijevanja daljnjeg istraživanja. U sljedećem poglavlju je prikazana hrvatska proza realizma s ciljem razumijevanja konteksta Kozarčevih novina u moderniziranju hrvatske proze. Treće poglavlje rada posvećeno je dokazivanju modernističkih elementa i postupaka na primjeru Kozarčevih pripovijedaka Oprava, Donna Ines i Mira Kodolićeva kojima je Kozarac započeo dezintegraciju realizma u svom opusu, a tako i u hrvatskoj književnosti Na samom kraju rada se dolazi do zaključka kojim se potvrđuje da je Josip Kozarac dezintegrirao realističku strukturu u svojim pripovijetkama. The focus of this research is to prove the disintegration of realism in the narratives of Josip Kozarac. The purpose of this paper is to get known with the notion of the disintegration of realism and to prove that Josip Kozarac was one of the first Croatian writers to introduce modernist elements into his prose. The first chapter will introduce the meaning of the term disintegration and the concept of realism with the aim of facilitating understanding of further research. The next chapter presents Croatian prose of realism with the aim of understanding the context of Kozarac's papers in modernizing Croatian prose. The third chapter of the research is devoted to proving modernist elements and procedures on the example of Kozarac's tales of Oprava, Donna Ines and Mira Kodolic, by which Kozarac began to disintegrate realism in his opus, as well as in Croatian literature. In the end the conclusion there is confirmation that Josip Kozarac made disintegrates the realistic structure in its narratives.

Shizotipija je konstrukt koji se koristi kako bi se opisala grupa osoba sa simptomima koji ne ispunjavaju kriterijume za postavljanje dijagnoze shizofrenije, ali imaju sličnosti sa ovim kompleksnim i heterogenim psihiajtrijskim oboljenjem. MKB-10 opisuje shizotipiju kao privremeno stanje (shizotipalni poremećaj), dok je DSM-5 opisuje kao trajniji poremećaj (shizotipalni poremećaj ličnosti). S obzirom da se shizotipija prostire kroz normalnu, supkliničku i kliničku populaciju, temeljno teorijsko razumevanje ovog koncepta može biti od pomoći prilikom razvijanja mera procene shizotipije. Do sada, najveći deo psihometrijske evaluacije shizotipije bazirao se na varijetetima individualnih razlika (poremećaja) ličnosti. Ovaj članak se fokusira na evoluciju termina shizotipije, na razumevanje ovog fenomena, mogućnosti psihometrijske procene u skladu sa trenutnim modelima ličnosti i na klinička razmatranja koja bi dovela do poboljšane detekcije i intervencije u ovoj oblasti. Schizotypy is a construct used to describe a group of persons with symptoms which do not fulfill criteria for schizophrenia, but have some similarities with this complex and heterogeneous psychiatric disorder. ICD-10 describes schizotypy as a state (schizotypal disorder), while DSM-5 labels it as a trait marker (schizotypal personality disorder). Considering how schizotypy encompasses through the normal, subclinical and clinical population, a thorough theoretical understanding of this concept could be helpful in developing measures of assessment. So far, most of the tools for psychometric evaluation of schizotypy have focused only on abnormal personality. The present article focuses on the evolution of the term schizotypy, its current understanding, the possibilities of psychometric assessment in relation to contemporary constructs of personality and on clinical considerations for improved detection and intervention in this field.

Hronične zapaljenske bolesti creva (engl. Inflammatory Bowel Disease - IBD), koje uključuju ulcerozni kolitis (engl. Ulcerative colitis - UC) i Kronovu bolest (engl. Crohn’s disease - CD), su hronična recidivirajuća oboljenja nepoznate etiologije i nedovoljno razjašnjene patogeneze. Tok bolesti je nepredvidiv i na njega utiču brojni psihosocijalni faktori, uključujući i ličnost obolelog. Cilj: Ciljevi ovog istraživanja su bili ispitivanje karakteristika ličnosti obolelih od hroničnih zapaljenskih bolesti creva, ispitivanje individualnih obrazaca reagovanja na simptome bolesti u fazi remisije i procena moderirajućeg efekta pojedinih crta ličnosti na individualne obrasce reagovanja. Metodologija: Studija je obavljena u Univerzitetskom Kliničko bolničkom Centru “Zvezdara” u Beogradu. Prvi deo studije je dizajniran kao longitudinalna opservaciona studija preseka a drugi deo je dizajniran po principima studije vremenskih serija tipa dnevnika sa dnevnim intervalima. U studiju je bilo uključeno 150 ispitanika, oba pola, sa dijagnozama UC (50.7%) i CD (49.3%) u remisiji, starosti od 18-65 godina, bez drugih hroničnih somatskih oboljenja i bez psihijatrijskih oboljenja. Sociodemografski podaci i podaci o bolesti su prikupljeni iz bolničke medicinske dokumentacije. Procenjivanje crta ličnosti obavljeno je primenom upitnika za samoprocenu The Revised NEO personality inventory (NEO PI - R) i DELTA 10. Tokom 14 uzastopnih dana ispitanici su popunjavali Inventare dnevnih događaja, misli i emocija koji su konstruisani za potrebe ove studije i tako su za svakog ispitanika dobijene multiple dnevne samoprocene u vidu vremenskih serija. U analizi dobijenih podataka korišćeni su odgovarajući parametarski testovi i serija hijerarhijskih modelovanja slučajnim koeficijentima (engl. Multilevel random coefficient modeling – MRCM). Podaci su analizirani primenom statističkog programa IBM SPSS 21 i softvera HLM 6.06. Rezultati: U poređenju sa normativnim uzorkom, oboleli od IBD su imali značajno više skorove Neuroticizma i značajno niže skorove Dezintegracije. Na nivou faceta, oboleli od IBD su imali značajno više skorove na facetima Anksioznost, Asertivnost, Blaga narav i Dužnost i značajno niže skorove na facetima Toplina, Potraga za uzbuđenjem, Pozitivne Emocije, Akcija, kao i na svim facetima Dezintegracije osim Depresije, Somatoformne Disregulacije i Socijalne Anhedonije. Razlike između UC i CD nađene su samo na nivou faceta... Inflammatory Bowel Disease (IBD), including Ulcerative Colitis (UC) and Crohn’s disease (CD), are chronic relapsing diseases of unknown aetiology and insufficiently explained pathogenesis. The course of disease is unpredictable and it is influenced by many psychosocial factors, including personality of the patient. Purpose: The purpose of this study was to observe the personality traits of the patients suffering from IBD, to examine individual patterns of reaction to the symptoms of diseases in remission stage and to evaluate the moderating effects of personality traits on individual patterns of reaction. Methodology: The study has been conducted at the University Clinical Hospital Centre “Zvezdara” in Belgrade. The first part of the study was designed as a longitudinal observational cross-section study, while the second part was designed according to the principles of time-based diary study as daily-diary study. The study included 150 participants of both genders, suffering from UC (50.7%) and CD (49.3%) in the remission, from 18 to 65 years of age. None of the participants suffered from other chronic somatic diseases or psychiatric disorders. Socio-demographic data and the disease related data were collected from the clinical medical documentation. The personality traits related data were collected using the self-assessment survey - The Revised NEO personality inventory (NEO PI - R) and DELTA 10. During the period of 14 consecutive days, the subjects were filling in the Inventories of daily events, thoughts and emotions, specially designed for the needs of this study. This provided us with the multiple daily self-assessments formed as time series for each subject. The analysis of the obtained data used appropriate tests of parameters and the serial of multilevel random coefficient modelling (MRCM). The data were analysed by means of statistical software IBM SPSS 21 and software HLM 6.06. Results: In comparison to the normative sample, the subjects suffering from IBD had significantly higher scores of Neuroticism and significantly lower scores of Disintegration. On the facet level, the subjects suffering from IBD had significantly higher scores in the following facets: Anxiety, Assertiveness, Tender-mindedness and Dutifulness, and significantly lower scores in facets Warmth, Excitement Seeking, Positive Emotions, Activity, and in all other Disintegration facets, with the exception of Depression, Somatoform Dysregulation and Social Anhedonia...

Predmet istraživanja završnog rada likovno je stvaralaštvo Dušana Džamonje, kipara koji je kroz svoje djelovanje ukazao na autentičnost izražavanja likovnog svijeta i neodustajanja od stvaralačkih vizija. Cilj istraživanja je objasniti ulogu i važnost umjetnikovog djelovanja te objasniti postupke i tehnike realiziranja njegovih djela. Završni rad govori o autorovoj biografiji, likovnoj stvaralačkoj sintezi i temeljima na kojima se baziraju radovi. U tekstu su opisana skulpturalno-prostorna istraživanja koja govore zbog čega je prostor važno gradivno sredstvo, kako se gradi kontinuirano stvaralaštvo, te objašnjava koju ulogu postižu materija i ritam u skulpturi i crtežu. Posebno su istaknute značajke o Džamonjinom eksperimentiranju s materijalima, o uspjelim i neuspjelim eksperimentima koji su u konačnici doveli do autentičnog izražavanja te važnosti tehnike i materije u kojima su realizirana djela. Istražena je umjetnikova morfologija, važnost sfernih oblika i uzajamno djelovanje prostora i forme te umjetnički koncept koji nam objašnjava o dezintegraciji okrugle forme i ukazuje na nove likovne segmente. Simboli u skulpturi govore nam o ranijoj fazi stvaralaštva u kojoj je umjetnik izabrao lik jelena i prikazao ga na ekspresivno svojstven način. Isto tako, razložili su se značajni projekti, skulpturalno-arhitektonska ostvarenja, od idejnih maketa do realiziranih djela postavljenih u prostor, tretirajući skulpturu kao arhitekturu te vizija o ujedinjenju skulpture i arhitekture uklopljene u znakovitu i čudesnu prirodnu okolinu. The subject of final research is the artistic creation of Dušan Džamonja. A sculptor who has demonstrated through his work the authenticity of expressing the visual world and not giving up on the creative vision. The aim of the research is to explain the role and importance of the artist's work, and to explain the procedures and techniques for realizing his work. The final paper deals with the author's biography, visual creative synthesis and the foundations on which the works are based. The text describes sculptural - spatial explorations that indicate why space is an important building material, how to build continuous creativity, and explains the role of matter and rhythm in sculpture and drawing. Particularly highlighted are the features of Džamonja's experimenting with materials, successful and unsuccessful experiments that ultimately led to authentic expression. The importance of the techniques and materials in which the works are realized. In the artist's morphology, the importance of sphere forms and the mutual action of space and form. The art concept that explains the disintegration of the round shape and points to new visual segments. Symbols in sculpture tell us about the earlier stage of creativity in which the artist chose the image of the deer and displayed it in an expressive manner. Significant projects, sculptural - architectural achievements, from conceptual models to accomplished works placed in space, treating sculpture as an architecture. A vision of the unification of sculpture and architecture embedded in a sign and marvelous natural environment.

Odvoz odpadnega biološkega blata postaja vse večji problem na bioloških čistilnih napravah, saj lahko predstavlja do 50 % stroškov obratovanja. Anaerobna razgradnja ima tu pomembno vlogo, ker se med procesom organska snov pretvarja v bioplin, ki se uporablja kot obnovljivi vir energije. Cilj magistrske naloge je bil raziskati, ali lahko z dodajanjem bioloških preparatov v reaktor ali predhodno obdelavo zgoščenega sekundarnega (aktivnega) blata izbojšamo produkcijo bioplina ter hkrati zmanjšamo končno vsebnost organske snovi v anaerobno obdelanem blatu na Cenralni čistilni napravi Domžale-Kamnik. V ta namen je bilo izvedenih 5 eksperimentov v dveh pilotnih bioreaktorjih (en kontrolni in en poskusni) s prostornino 200 L. Kot inokulum je bil uporabljen digestat iz industrijskega anaerobnega anaerobni bioreaktorja. Poskusi so trajali 30 dni, tekom katerih smo dodajali po 10 L (trikrat) oziroma 20 L (dvakrat) zgoščenega sekundarnega blata kot substrata. Za izboljšanje produkcije bioplina iz zgoščenega sekundarnega blata smo preizkusili dva encimska oziroma bakterijska preparata (MethaPlus L120, Agrovit in BioCat+™, Citadel) ter mehansko dezintegracijo (hidrodinamsko kavitacijo) kot metodo predhodne obdelave. Med poskusi smo merili vrednost pH, alkalinitete ter vsebnost Kjeldahlovega in amonijskega dušika, kratkoverižnih maščobnih kislin, kemijske potrebe po kisiku in vsebnost organske snovi. On-line smo merili volumen nastalega bioplina. Produkcija bioplina se je najbolj povečala pri uporabi mehanske dezintegracije blata ob dvojni prostorninski volumski obremenitvi in sicer do 10,8 %. Pri dodajanju encimskega produkta ob enojni prostorninski volumski obremenitvi se je produkcija povečala za 6,3 %, medtem ko je dodajanje bakterijskega pripravka produkcijo zmanjšalo za 8 %.Vsebnost organske snovi se med poskusi ni zmanjšala. The disposal of waste sludge is a problem of growing importance in waste water treatment plants. It can represent up to 50 % of operating costs. Anaerobic digestion plays an important role due to its ability to transform organic matter into biogas which is used as a renewable source of energy. The aim of the study was to examine whether the addition of supplements or pre-treatment of concentrated secondary (waste-activated) sludge could improve the production of biogas from it and also reduce the final content of organic matter in the digestate in Domžale-Kamnik wastewater treamtment plant (WWTP). Five experiments were performed in two pilot-scale CSTR bioreactors (one as the experimental and the other as the control reactor) with total volume of 200 L. Digestate from a full-scale anaerobic digester was used as an inoculum. Experiments were conducted for 30 days duringthat 10 L (three times) and 20 L (two times) of concentrated secondary sludge was added as a substrate. To enhance the biogas production in anaerobic digestion process two different commercial enzymatic/bacterial supplements (MethaPlus® L120, Agrovit and BioCat+™, Citadel) and mechanical desintegration (hydrodinamic cavitation) as a pre-treatment process were applied. During the process pH, alkalinity, Kjeldahl's and ammonium nitrogen, shortchain fatty acids, chemical oxygen demand and organic matter were monitored off-line and volume of biogas on-line. The mechanical pre-treatment at double volumetric loading rate enhanced the biogas production most successfully, up to 10,8 %. Addition of enzymatic supplement at single volumetric loading rate enhanced the biogas production up to 6,3 %. Meanwhile, addition of bacterial supplement at single volumetric loading rate reduce biogas production up to 8 %.Content of organic matter did not decreased during experiments.

Rad se temelji na dezintegraciji modusa romance i žanra romanse u romanima Ante Kovačića, Baruničina ljubav (1878.) i Fiškal (1882.). Iznijet će se teorijske odrednice definiranja modusa romance prema Northropu Fryeu i žanra romanse prema Kristin Ramsdell i Janice A. Radway. Rada obuhvaća analizu odvajanja romaneskne poetike Ante Kovačića od Šenoine, konkretne primjere dekonstruiranja elemenata modusa romance i žanra romanse u hrvatskoj književnosti 19. stoljeća, u romanima Baruničina ljubav i Fiškal. Pomoću elemenata dezintegracije, utvrdit će se koliko se Ante Kovačić ovim romanima odmaknuo od definiranih postulata navedenih teoretičara. This paper is based on the disintegration of modus of romance and the genre of romance in the novels of Ante Kovacic: The Baroness' Love (1878) and Fiškal (1882). Theoretical definitions of the modus of romance according to Northrop Frye, as well as those of the genre of romance according to Kristin Ramsdell and Janice A. Radway, will be introduced. This paper contains the analysis of the separation of the novelistic poetics of Ante Kovacic from the one of Šenoa, specific examples of the disintegration of the modus of romance and genre of romance in Croatian literature in 19th century, on the examples of novels The Baroness' Love and Fiškal. By the usage of elements of disintegration, the degree to which Ante Kovacic, in those novels, moved away from the postulates defined by the above mentioned critics, will be examined.

Kotarski u raspravi o Sandbuovoj knjizi pokazuje da optužbe na račun eura zapravo imaju svrhu odvraćanja pažnje šire javnosti od katastrofalnih pogrešaka nacionalnih političkih i ekonomskih elita – to su pogreške koje su se mogle izbjeći.

Uvodna riječ u časopis.

Empirijskom analizom podataka dobijenih od 200 parova koji su u bračnoj krizi i na psihoterapijskom tretmanu, u ovom radu se utvrđuju, sa jedne strane faktori nastanka, a sa druge, faktori prevazilaženja bračne krize. Argumentuje se da je bračna kriza fundamentalno pre svega fenomen povezan sa strukturom ličnosti aktera i partnera. Dalje, argumentuje se da je, na osnovu ključnih dimenzija ličnosti aktera i partnera, moguće detektovati osobine ličnosti, i za muškarce i za žene, sa dobrom i lošom prognozom bračne terapije. Treće, utvrđivanjem efektivnosti i efikasnosti pojedinih psihoterapijskih intervencija kreirana su dva modela maksimalno efikasnih psihoterapijskih pristupa u prevazilaženju bračne krize. Teorijski model istraživanja podrazumeva modifikaciju šestofaktorskog prostora ličnosti, uključivanjem koncepta Dezintegracije, čime je formiran sedmofaktorski model bazičnih dimenzija ličnosti. Apliciranu bateriju testova čine: HEXACO - za procenu šest bazičnih dimenzija ličnosti, Delta 10 – za procenu dezintegracije, Amoral – za procenu amoralnosti i Faces IV – za procenu porodičnog funkcionisanja. Dizajn istraživanja je podrazumevao test – retest proceduru. Kroz seriju primenjenih multiplih regresionih analiza, kanoničkih korelacionih analiza i drugih statističkih metoda, utvrđeno je nekoliko grupa rezultata. Prvo, supružnici u ovom uzorku su slični u pogledu poštenja, savesnosti i otvorenosti, dezintegracije, amoralnosti i percepcije porodičnog funkcionisanja. Drugo, intrapersonalne strukture kod muškaraca koje dovode do negativne atribucije bračnog života su visok nivo amorala i introverzija, dok su kod žena u pitanju introverzija i nesavesnost. Što se tiče efekta partnera, negativna atribucija bračnog funkcionisanja žena je povezana sa visokim poštenjem i visokim amoralom kod muškaraca. Sa druge strane, nezadovoljstvo porodičnim životom muškaraca je povezana sa visokim amoralom kod žena. Takođe, razlike u osobinama ličnosti između partnera nisu povezane sa pojavom bračne krize. Treća grupa rezultata se odnosi na prevazilaženje bračne krize. Psihoterapijska promena, kada je u pitanju efekat aktera, je veća što je muškarac inicijalno manje saradljiv, a žena iii moralnija. U pogledu efekta partnera, najveće pozitivne promene u bračnom funkcionisanju imaju žene čiji muškarci su inicijalno nisko saradljivi, dok doživljaj promene u bračnom funkcionisanju kod muškaraca nema nikakve veze sa inicijalnom strukturom ličnosti njihovih partnerki. Razlike između partnera u osobinama otvorenost, ekstraverzija, saradljivost i donekle amoralnost su povezane sa prevazilaženjem bračne krize. Četvrta grupa rezultata se odnosi na efikasnost psihoterapijskih tehnika. Kada je u pitanju specifična struktura ličnosti, najveće promene se postižu kod muškaraca koji su inicijalno ekstravertni, agresivni, realni i moralni, a kod žena koje su inicijalno visoko neurotične i moralne, i to uz često korišćenje kombinacije direktivnih tehnika uz autoritativni terapeutski stil i izbegavanje nedirektivnih intervencija. Kada je u pitanju ceo uzorak, najveće promene u porodičnom funkcionisanju se postižu uz intenzivno korišćenje kombinacije nedirektivnih, ali aktivnih i angažovanih tehnika uz kolaborativni terapijski stil. U integraciji dobijenih rezultata se pretpostavlja postojanje dva velika faktora nastanka i prevazilaženja bračne krize koji su nazvani Komunikacija i Psihopatologija. In this research, empirical analysis of data from 200 couples in marital crisis, included in couple therapy treatment, reveals factors, both of onset and overcoming of marital crisis. It is argued that marital crisis is a phenomenon primarily linked to personality structure of actor and partner. Furthermore, on the basis of key dimensions of personality of actor and partner, it is possible to detect personality characteristics both for men and woman with good and poor treatment prognosis. Third, by detecting effectiveness and efficacy of psychotherapeutic techniques, two models of therapeutic approaches with highest efficacy are created. Theoretical framework for this research is a modification of six-factor space of personality, by inclusion of the concept of Disintegration, resulting in seven-factor model of basic personality traits. Applied battery of tests includes: HEXACO – for evaluation of six basic personality traits, Delta 10 – for evaluation of Disintegration, Amoral – for evaluation of amorality and Faces IV – for evaluation of family functioning. Research design included test – retest procedure. Through a series of applied multiple regression analysis, canonical correlation analysis and other statistical methods, several groups of results are detected. First, partners in this sample are similar with regard to honesty, conscientiousness and openness, disintegration, amorality and perception of family functioning. Second, intrapsychic structures in males related to negative attribution of family life are high level of amorality and introversion, while in females it is introversion and low conscientiousness. When analyzing the effect of partner, female negative attribution of marital functioning is related to high levels of honesty and amorality in their husbands personalities. On the other side, male dissatisfaction with family life is related to high level of amorality in their wives. Also, differences among partners are not factors of the onset of marital crisis. Third group of results refers to overcoming of marital crisis. When analyzing actor effect, the largest psychotherapeutic change is detected if male is initially less agreeable and if female is initially more moral. When analyzing partner effect, largest v positive change in marital functioning is detected at women whose husbands have initially low levels of agreeableness, while changes in male perception of marital functioning have no connection with initial structure of personality of their wives. Differences among partners in openness, extraversion, agreeableness and, to a certain degree, amorality is related to overcoming of marital crisis. Fourth group of results is related to general efficacy of psychotherapeutic techniques. The biggest change is detected among males that are initially extraverted, aggressive, moral and realistic and among females that initially have high levels of neuroticism and morality, with frequent use of specific combination of directive techniques, avoidance of non-directive techniques and authoritarian style of the therapist. When the whole sample is analyzed, biggest change in family functioning is achieved with intensive use of combination of non-directive, but active and engaging techniques and collaborative style of the therapist. In the integration of results, it is suggested that two big factors of marital crisis and its overcoming exists and they are named Communication and Psychopathology

Definisanje parametara čvrstoće na smicanje ispucalih stenskih masa predstavlja jedan od najzahtevnijih zadataka mehanike stena. Geotehnička istraživanja su uglavnom ograničena na rezultate laboratorijskih ispitivanja malih makroskopski homogenih uzoraka, sa kojih se vrši ekstrapolacija rezultata na terensku razmeru. Ispitivanja se mogu vršiti in situ, ali su i ona ograničena veličinom korišćene aparature i mikrolokacijom na kojoj se vrše ispitivanja. Pored toga, moguće je vršiti različita ispitivanja na fizičkim modelima, koja su veoma složena i skupa. Ekstrapolacija podataka sa malog uzorka na terensku razmeru daje mnogo bolje rezultate u mehanici tla, gde se materijal sa zadovoljavajućom tačnošću može smatrati kontinualnim i homogenim. Kod čvrstih stenskih masa, usled prisustva velikog broja pukotina, javlja se problem diskontinualnosti. Zbog ovoga, rezultati dobijeni na intaktnim uzorcima mogu biti od ograničene upotrebljivosti ukoliko se ne poznaju karakteristike ispucalosti stenske mase. Da bi se definisali parametri čvrstoće na smicanje stenske mase potrebno je primeniti neku od postojećih klasifikacija, koja kombinuje karakteristike ispucalosti i parametre intaktnih uzoraka. Ovde se posebno ističe GSI sistem, jedina klasifikacija koja je sastavni deo jednog (Hoek-Brown-ovog) kriterijuma loma. Ona je subjektivna, pa se u disertaciji daje predlog kvantifikacije GSI dijagrama za fliš preko koeficijenta SCR, kojim je definisan kvalitet zidova pukotina. Nakon otvaranja kosina dolazi do promene naponskog stanja i izlaganja stenske mase dejstvu atmosferskih činilaca. Ovi faktori mogu dovesti do omekšanja, tj. snižavanja parametara čvrstoće na smicanje u vremenu. Zbog toga, za razmatranje dugoročne stabilnosti, nije dovoljno definisati parametre samo u trenutku otvaranja kosina, već je potrebno odrediti ih i u nekom trenutku nakon otvaranja kosina... Determination of shear strength parameters of jointed rock mass is one of the most demanding tasks in the field of rock mechanics. Conventional geotechnical investigations are usually restricted to testing visually homogeneous laboratory prepared samples of small size. Results are then extrapolated to the field scale. Tests can also be performed in situ, but then, they are dependent on the size of the equipment and test location. Besides, it is possible to perform studies on physical models, which are very complex and expensive. Direct data extrapolation from small laboratory scale to the field scale is more and less applicable in soil mechanics, whereas material can be reasonably assumed to behave as homogeneous and continuous. Due to presence of large number of joints, rock material is considered discontinuous, thus the results obtained on intact samples could be of limited use unless joint properties are known. In order to define shear strength properties of jointed rock mass, it is necessary to apply some kind of existent classification system which combines intact and joint properties. The emphasis is here given to GSI system, the only classification which is the part of one shear strength (Hoek-Brown) criterion. GSI classification is rather descriptive in its original form, thus an effort is placed on quantifying the GSI chart for flysch by means of SCR coefficient. After the excavation, stress state is altered and the slope face is exposed to weathering process. These factors can lead to slope deterioration and softening i.e. decrease in shear strength with time. In order to properly consider long-term slope stability it is necessary to determine shear strength parameters in different time periods after the excavation of cut. The purpose of this dissertation is to define shear strength properties of heterogeneous jointed flysch and braided river deposits (Permian red sediments), with interchanging siltstone and sandstone lithologies...

Povijest europskih odnosa bogata je procesima koje određuju pojave integracija, dezintegracija, teritorijalnih podjela, oružanih sukoba itd., uzrokovanih političkim, ideološkim, vjerskim i drugim razlozima. Iskustvo s prostora bivše Jugoslavije u devedesetim godinama XX. stoljeća svakako pokazuje vrlo osobit primjer dezintegracije jedne složene države. Autori rada ukazuju na osnovna dezintegracijska kretanja u raspadu Jugoslavije, obrazlažući ih s međunarodnopravnog motrišta, iz perspektive znanosti o državi kao dominantnom subjektu međunarodnog prava, njezinog konstituiranja i međunarodnog priznanja. Budući da su glavni vanjskopolitički ciljevi bivših jugoslavenskih republika nakon stjecanja neovisnosti usmjereni ponovnom integriranju u Europsku uniju (neke i u NATO-savez), budućnost dijela jugoistočnoeuropskog prostora bit će ponovno označena njihovom integracijom. Iako se to može činiti ironičnim, autori primjećuju i naglašavaju kako se radi ne samo o radikalno drukčijem obliku integracije (u odnosu na totalitarni režim jugoslavenske države, s obilježjima planske privrede, bitne suspenzije temeljnih ljudskih prava i demokratskih standarda), već, ipak, o bitno drukčijoj percepciji određenja države u novom integracijskom okviru. Za razliku od države, shvaćene tek u formalno-pravnom smislu državnosti, bez mnogih faktičkih odrednica državnosti u bivšoj jugoslavenskoj državi, novo shvaćanje državnosti, unatoč njezinu liberalističkom poimanju, ipak afirmira državu kao temeljnog subjekta suvremene međunarodne zajednice.

U tekstu se nastoji ocrtati teorijski okvir na temelju kojega će se empirijski istražiti utjecaj konfesionalnosti na procese integracije u višeetničkim područjima hrvatskoga društva. U uvodnom dijelu razmatra se aktualnost Durkheimove teze o integracijskoj ulozi religije u društvu. Slijedi analiza četiriju modusa utjecaja religijskoga na integraciju i dezintegraciju suvremenih društava, koja se oslanja na Foxova istraživanja. Zadnji dio teksta ispituje važnost religije i religijskoga u procesima integracije i dezintegracije u hrvatskome društvu. U tom kontekstu utvrđuje se da konfesionalnost, u onim višeetničkim sredinama u kojima se podudara s etničnošću, ima latentni potencijal koji može biti instrumentaliziran u procesu homogenizacije i mobilizacije etničkih skupina. Konfesionalnost tada djeluje dvojako: integracijski na etničku skupinu, kao njen zajednički nazivnik koji natkriljuje silnice koje ju dijele, i dezintegracijski na društvo, jačajući etničku distancu. Tekst završava dvjema hipotezama: 1) etnokonfesionalna instrumentalizacija bila je uspješnija u područjima gdje je konfesionalna scena svedena na samo dvije konfesije (katolici i pravoslavni); 2) sredine s višom razinom modernizacije bile su otpornije na sukobe., An attempt is made in the text to sketch out the theoretical framework for empirical research into the influence of confessionality on the processes of integration in the multiethnic areas of Croatian society. The currency of Durkheim's thesis on the integrational role of religion in society is considered in the introductory part of the paper. That is followed by analysis of the four modes of influence wrought by the religious on integration and disintegration in modern societies, drawing on Fox's research. The last part of the text examines the significance of religion and the religious in integrational and disintegrational processes in Croatian society. It is established in that context that confessionality – in those multiethnic milieux in which it coincides with ethnicity – has latent potential that can be instrumentalised in the process of homogenisation and mobilisation of ethnic groups. In such cases, confessionality acts in a twofold manner: integrationally on the ethnic group, as its common denominator that overarches the forces that set it apart, and disintegrationally on society, re-enforcing the ethnic distance. The text concludes with two hypotheses: 1) ethno-confessional instrumentalisation was more successful in regions in which the confessional scene was reduced to only two confessions (the Roman Catholic and Eastern Orthodox); 2) milieux at a higher level of modernisation were more resistant to conflicts.

Daytonskim sporazumom potvrđene su ratom započete unutar-državne teritorijalne promjene, koje u današnjoj Bosni i Hercegovini čine temelje suvremenog političkog života. Poslije-ratni političko teritorijalni ustroj odrazio se negativno na sve aspekte države BiH, usporavajući njezin daljnji gospodarski, demografski i politički razvoj. Podjelom države na dva entiteta došlo je do reljefne, nodalno-funkcionalne, geografske, naseobinske dezintegracije. Glavni zadatak i cilj rada je razmatranje utjecaja Daytonskog sporazuma na suvremeni teritorijalno-politički, demografski, regionalni i ekonomski razvoj Bosne i Hercegovine. U radu se također ukratko proučava i historijsko-geografski razvoj BiH koji je uvjetovao ratne sukobe i njihovo zaustavljanje mirovnim sporazumom. The Dayton Agreement confirmed within-state territorial changes that were implicated by war. In present day Bosnia and Herzegovina, those changes are the basis of contemporary political life. Post-war political and territorial organization of Bosnia and Herzegovina reflected negatively on all aspects of the state, slowing down its economic, demographic and political development. The division of Bosnia and Herzegovina on two entities caused relief, nodal, functional, geographic and demographic disintegration. The main task and purpose of this paper is to analyse the effects of the Dayton Agreement on contemporary territorial, political, demographic, regional and economic development of Bosnia and Herzegovina. This paper also studies historical and geographical development of Bosnia and Herzegovina that caused war conflicts and their resolution by the peace agreement.

Darba mērķis ir izpētīt integrācijas procesus Neatkarīgo Valstu Sadraudzības telpā. Pamatojoties uz to, ka resursu ziņā Krievija ir reģionālā lielvara, tika izvirzīts izpētes jautājums: kā Krievijas Federācijas ārpolitika ir ietekmējusi integrāciju Neatkarīgo Valstu Sadraudzības ka reģionālā drošības kompleksa telpā? Darba hipotēze: Krievijas vēlme dominēt reģionā ir negatīvi ietekmējusi Neatkarīgo Valstu Sadraudzību ka reģionālo drošības kompleksu. Pētījums balstīts uz tādiem teorētiskiem konceptiem kā “drošība”, “reģions”, “reģionālisms”; “reģionalizācija”; „reģionālā drošība” ; “drošības komplekss”. Pētījuma gaitā tika noskaidrots, ka Krievija negatīvi ietekmējusi NVS organizāciju, jo pamatojoties uz Krievijas interesēm un vēlmēm dominēt reģionā, no Krievijas puses tika veikti vairāki organizāciju dezintegrējošie pasākumi., The goal of this paper is to research the integrational processes in the area of the Commonwealth of Independent States. Based on the fact that, in terms of resources, Russia is a regional great power, the question that this paper adresses is as follows: how did the foreign policy of the Russian Federation influence the intigration in the CIS area as regional securuty complex? The hypothesis that this paper poses is: Russias desire to dominante the region has negatively influenced the CIS as regional security complex. The research is based on theoretical concepts such as: „security” , „region” , „regionalism” , „regionalization” , „regional security” and „security complex”. In the process of this research, it was established, that Russia has negatively influenced the CIS organization, because, based on Russia’s interests and ambitions to dominante the region, Russia carried out many disintegrating measures.

Just like throughout history, nowadays West Balkans is the space of merge of different interests of geopolitical factors on both global and regional levels. The key geopolitical processes in this region are articulated via the goals of globalism, i.e. so-called New World Order. In 1990s, a powerful West Balkans country -former SFR Yugoslavia, which was ethnically, nationally, religiously, and culturally heterogeneous -presented an obstacle. So in early 1990s this country was violently broken into the elements of its heterogeneity and internal animosity, which were further supported by interests of globalism, European regionalism, Islamic fundamentalism, and ancient interests of Vatican. The newly-formed countries resulting from SFRY break-up are now burdened by a whole range of complex geopolitical and total development problems. Some of these are already members of EU and NATO, some are attempting to become members, and only rare ones are trying to keep neutral position. Practically, the West already has a full control over most West Balkans and has a strong geopolitical impact on total development processes in the newly-formed states. It also has impact on the position of these states within their neighboring region. Opposite of western interests, the renewed "New Russia", has had a larger geopolitical and economic global impact, including West European. Practically, the West Balkans merges geopolitical and geostrategic interests of the West and the process of globalism that targets at a uni-polar world on one side, and interests of Russia and the concept of multi-polar world on the other. One such state of affairs warms up the old and generates the new problems in all West Balkans countries and their interstate relations. Zapadni Balkan, danas je, kao što je to kroz dugu istoriju bio, prostor sučeljavanja interesa različitih geopolitičkih faktora na globalnom i regionalnom nivou. Ključni geopolitički procesi u ovom prostoru artikulisani su ciljevima globalizma i tzv. novog svjetskog poretka. Početkom devedesetih godina, na putu širenja globalizma na Istok, stajalaje moćna država Zapadnog Balkana-bivša SFR Jugoslavija, etnički, nacionalno, vjerski i kulturološki veoma heterogena. Ta država, početkom devedesetih godina prošlog vijeka, nasilno je razbijena na elementima njene heterogenosti i međusobnih animoziteta, dodatno podstaknutih intersima globalizma, evropskih regionalizama, islamskog fundamentalizma i vijekovnim intersima iuticaju Vatikana. Zemlje nastale u procesu dezintegracije bivše SFRJ opterećene su nizom složenih geopolitičkih i ukupnih razvojnih problema. Neke od njih već su ukljčene u EU i NATO, neke teže ka tim savezima, a samo rijetke žele zadržati neutralnost u odnosu na NATO. Praktično, Zapad je već uspostavio punu kontrolu nad većim dijelom zapadnobalkanskog prostora i na taj način obezbijedio snažan geopolitički uticaj na sveukupne razvojne procese u novonastalim zemaljama, kao i uticaj na pozicioniranje novonastalih država u odnosu na regionalno okruženje. Suprotno intersima Zapada obnovljena "Nova Rusija", praktično od početka ovog vijeka, ostvaruje sve veći geopolitički i ekonomski uticaj na globalnom nivou, uključujući i zapadnobalkanski prostor. Praktično, u prostoru Zapadnog Balkna prepliću se geopolitički i geostrateški interesi Zapada i procesa globalizma koji stremi ka unupolarnom svijetu, sjedne, te interesi Rusije i koncepta multipolarnog svijeta, s druge strane. Ovakvo stanje podgrijeva stare i generiše nove probleme u svim dražavama Zapadnog Balkana i njihovim međusobnim odnosima.

Pitanje svodivosti psihopatoloških fenomena na bazičnu strukturu ličnosti je važno konceptualno-empirijsko pitanje u oblasti izučavanja ličnosti i psihopatologije. Dimenzionalni modeli ličnosti pretenduju da budu sveobuhvatni, odnosno da poseduju kapacitet da obuhvate sve ključne psihopatološke klastere. U ovom istraživanju proveravan je potencijal šestodimenzionalnog modela ličnosti da obuhvati sve ključne psihopatološke fenomene merene patocentričnim Inventarom za procenu ličnosti PAI. Inventar za procenu ličnosti (PAI) je savremen inventar ličnosti koji do sada nije primenjivan na našoj populaciji. Uvodjenje novog instrumenta u kliničku praksu postavlja pred istraživače zadatak provere njegovih psihometrijskih karakteristika, ali dodatne validnosti u odnosu na već postojeće instrumente. Problem: Glavni problem ovog istraživanja je dvojak: prvo, provera psihometrijskih karakteristika Inventara za procenu ličnosti (PAI) na našoj populaciji i drugo, provera njegove dodatne diferencijalno-dijagnostičke valjanosti u odnosu na bazičnu strukturu ličnosti operacionalizovanu šestofaktorskim modelom ličnosti. Inkrementalni doprinos PAI inventara ocenjivan je kroz proveru diskriminativnog potencijala PAI inventara u odnosu na instrumente za procenu bazične strukture ličnosti u predikciji različitih psihopatoloških entiteta. Bazična struktura ličnosti je u ovom istraživanju konceptualizovana kao šestodimenzionalni model odnosno kroz petofaktorski model (bazične dimenzije ličnosti: Neuroticizam, Ekstraverzija, Otvorenost, Savesnost i Saradljvost) proširen konceptom Dezintegracije konativnih funkcija. Metod: Na uzorku koji je uključio 160 ispitanika oba pola podeljenih u četiri grupe (zdravi, anksiozni, shizofreni psihotični i psihotični ispitanici (klasifikovani prema MKB-10 medjunarodnoj klasifikaciji bolesti) primenjeni su Inventar za procenu ličnosti (PAI), NEO-PI-R upitnik za procenu 5 bazičnih dimenzija ličnosti i DELTA 10 upitnik za procenu dezintegracije kao šeste bazične dimenzije ličnosti. Inkrementalni doprinos Inventara za procenu ličnosti (PAI) u klasifikovanju ispitanika po dijagnostičkim grupama, kao i povezanost psihopatoloških konstrukata koje on meri sa merama bazičnih crta ličnosti, proveren je kroz serije diskriminativnih i hijerarhijskih regresionih analiza. Rezultati: PAI upitnik za procenu ličnosti pokazuje u celini zadovoljavajuće psihometrijske karakteristike na našem uzorku. Potvrdili smo očekivanje o supstancijalnom unapredjenju diskriminativne validnosti PAI instrumenta u odnosu na instrumente za procenu bazičnih dimenzija ličnosti (NEO-PI-R I DELTA 10)... The question of reconceptualization of psychopathology into the basic personality structure is an important conceptual-empirical issue in the area of personality and psychopathology. Dimensional models of personality pretend to be comprehensive, that is, to have a capacity to embrace all key psychopathological clusters. In this research we investigate the capacity of six-dimensional model of personality to incorporate all crucial psychopathological phenomena measured by Personal Assessment Inventory - PAI. Personality Assessment Inventory (PAI) is a contemporary personality inventory, and has not been applied so far to a Serbian sample. Introduction of a new inventory in clinical practice, demands that researchers test its psychometric performance, as well as an incremental validity compared to already existing instruments. The puzzle: The main problem in the research is two-sided: first, to validate the psychometric properties of the Personality Assessment Inventory (PAI) within a Serbian population sample and second, to validate PAI incremental validity in relation to basic personality structure operationalized through the six-dimensional model of personality. The incremental contribution of PAI has been tested through discriminative potential of PAI compared to the instruments for basic personality dimension measures in prediction of different psychopathological entities. In this research basic personality structure is conceptualized as a six-dimensional model, i.e. a five-factor model (basic personality structure: Neuroticism, Extraversion, Openness, Agreeableness and Conscientiousness) extended by a basic concept of conative function Disintegration. Method: On the sample of 160 examinees of both genders and divided in four groups (without pathology group, anxiety disorder group, schizophrenic psychotic group, non-schizophrenic psychotic pathology group – classified according to the MKB-10 international classification of disorders) we applied Personality Assessment Inventory, NEO-PI-R questionnaire for the assessment of five basic personality traits and DELTA 10 questionnaire for the assessment of sixth basic personality dimension – the disintegration. Incremental contribution of Personality Assessment Inventory in classification of different psychopathological groups was examined through series of discriminative and hierarchical analysis of regression. Results: PAI questionnaire for the personality assessment shows satisfactory psychometric characteristics on our sample. We have confirmed the expectations of substantial incremental validity of PAI instruments, compared to instruments for basic personality assessment (NEO-PI-R I DELTA 10)...

Od raspada bivše Jugoslavije procesi transformacije, institucionalizacije i integracije hrvatskog društva prožeti su proturječnostima i napetostima. Ti su procesi nastajali i odvijali se u kontekstu krize i urušavanja socijalističkog sustava i eskalacije etničkog nasilja i ratnog stanja. Uz sve to, osamostaljenje Republike Hrvatske i nacionalna integracija hrvatskog društva događali su se u društveno-povijesnim okolnostima u kojima je i sam koncept nacionalne države doživljavao brojne izazove, kako na teorijskom tako i na praktičnom planu. Kontradikcije spomenutih okolnosti bitno su otežale pronalazak novih normativnih i legitimacijskih osnova kako za transformaciju postojećeg i uspostavu novog društveno-političkog poretka, tako i za izgradnju novog oblika zajedništva koji će integrirati odnose između postojećih aktera i skupina. Budući da se diskurs bratstva i jedinstva raspao zajedno s bivšom Jugoslavijom, pitanje uloge i prava etnički „drugih“ u novonastalim državama postalo je centralno pitanje društvene solidarnosti, kako na nacionalnom nivou tako i na nivou lokalnih višeetničkih zajednica (gradova/općina). Naslanjajući se na ideje Delantyjevog i O'Mahonyjevog modela polja nacionalističkog djelovanja i Brubakerovog kognitivističkog pristupa, polazi se od pretpostavke da proces (dez)integracije višeetničkih područja presudno oblikuju upravo proizvodi polja društveno-političkih djelovanja. Utjecajni akteri i institucije u njima generiraju dominantne društveno-političke diskurse koji široj „publici“ pružaju interpretativne okvire za razumijevanje situacije, samoidentificiranje i pozicioniranje spram „drugih i drugačijih“. Ukoliko polja djelovanja „etniziraju“ dominanti diskurs, etničnost postaje temeljni marker razgraničenja i temeljni kriterij legitimacije i organizacije društvenih odnosa i poretka. Ako takva tendencija dovede do stvaranja „grupnosti“ na etničkoj osnovi, to će dovesti do zatvaranja etničkih granica i dezintegracije višeetničkih sredina. Stoga, temeljna hipoteza tvrdi da ispitanici iz višeetničkih područja koja nisu proživjela iskustvo dezintegracije moraju pokazivati veću otvorenost etničkih granica nego ispitanici iz područja u kojima se dezintegracija dogodila. Kako bi se testiralo postavljenu hipotezu, korišteni su podatci prikupljeni metodom ankete u okviru istraživanja znanstveno-istraživačkog projekta „Integracija i kolektivni identiteti u višeetničkim područjima Hrvatske“. Anketiranje je provedeno krajem 2008. godine u šest višeetničkih područja hrvatske na uzorku od 809 ispitanika. Kao reprezentanti područja s iskustvom dezintegracije odabrani su Plaški, Pakrac i Gospić, a kao reprezentanti područja bez takvog iskustva Vrbovsko, Daruvar i Rovinj. Za svrhu ovog izlaganja, iz ankete su korištene varijable koje mjere stavove nacionalnog ekskluzivizma, percepciju i dobrovoljnu povezanost s etnički „drugima“, etničku distancu, spremnost da se pripadnike nacionalnih manjina prihvati na čelnim pozicijama u hrvatskoj privredi i politici, te stav ispitanika o mogućnosti etničkog suživota nakon Domovinskog rata. Rezultati su potvrdili postojanje veze između nejednakih iskustava (dez)integracije i percepcije i pozicioniranja ispitanika spram etnički „drugih“. Pokazalo se da je razina otvorenosti ispitanika iz područja koja nisu doživjela dezintegraciju u svim mjerenim parametrima statistički značajno viša nego kod ispitanika koja su proživjeli iskustvo dezintegracije. Pored navedenog, analize pokazuju da postoji statistički značajna veza između razine propusnosti etničkih granica i spremnosti ispitanika da podrže mogućnost suživota s etnički „drugima“ nakon svega što se dogodilo u Domovinskom ratu. Na osnovi korištenih teorijskih pristupa, zaključuje se da etnički sukobi i dezintegracija višeetničkih zajednica nastaju kao proizvod instrumentalizacije etničnosti i „etnizacije“ društveno-političkog života, odnosno kao posljedica zatvaranja etničkih granica i razbijanja međuetničke solidarnosti.

Članak se bavi proučavanjem uporabe kontinuiranog vodenog mlaza i nadzvučnog pulsirajućeg mlaza vode za dezintegraciju koštanog cementa. Koštani cement Pallacos R+G (ručno miješan) dezintegriran je ex-vivo. Mehanička svojstva koštanog cementa određena su pomoću nano-utiskivanja. Faktori u procjeni bili su tlakovi (40, 80, 120) MPa i poprečna brzina kontinuiranog mlaza vode, tlak (8, 10, 12, 14, 16, 20) MPa i tip prigušnice (ravna, kružna) za nadzvučni pulsirajući mlaz vode. Dubina prodiranja h (mm) mjerena je bezkontaktnim optičkim profilometerom MicroProf FRT. Rezultati predstavljaju prvi korak ka izvedivosti uporabe učinkovite tehnike vodenog mlaza tijekom reimplantacije cementiranih endoproteza, za uklanjanje koštanog cementa iz bedrenog kanala bez topline i mehaničkog oštećenja okolnog tkiva., The paper deals with the study of using continuous water jet and ultrasonic pulsating water jet for bone cement disintegration. Bone-cement Pallacos R+G (manually mixed) was disintegrated ex-vivo. Mechanical properties of the bone cement were determined by nano-indentation. Factors employed in evaluation were pressure (40, 80, 120) MPa and traverse speed for continuous water jet, pressure (8, 10, 12, 14, 16, 20) MPa and orifice type (flat, circular) for ultrasonic pulsating water jet. Depth penetration h (mm) was measured by non-contact optical profilometer MicroProf FRT. Results represent the first step towards feasibility of using effective water jet technique during reimplantation of cemented endoprosthesis, for bone cement removal from femoral canal without heat and mechanical damage of surrounding tissue.

Uvod Kategorijalni model poremećaja ličnosti (PL), opisan u vodećim klasifikacijama mentalnih poremećaja: DSM i ICD, pretrpeo je u poslednje tri decenije ozbiljne kritike, što je pokrenulo snažnu istraživačku kampanju za njegovo redefinisanje u dimenzionalni koncept. Petofaktorski model ličnosti je do sada najozbiljnije razmatran i proveravan kao okvir za ovu rekonceptualizaciju. Rezultati istraživanja iz različitih perspektiva sugerišu, medjutim, postojanje psihotične dispozicije kao bazične dimenzije ličnosti izvan prostora „velikih pet“. Ova dimenzija je važna za razumevanje teških psihičkih poremećaja, kako kliničkih, tako i poremećaja ličnosti. Koncept dezintegracije predstavlja njenu najobuhvatniju taksonomiju. Problem Glavni problem istraživanja je dvojak: utvrđivanje relacija između bazične strukture ličnosti i poremećaja ličnosti, kao i utvrđivanje doprinosa koji dimenzija dezintegracija daje petofaktorskom modelu u objašnjenju poremećaja ličnosti. Metod Na uzorku od 166 ispitanika oba pola primenjen je NEO PI-R upitnik za procenu 5 bazičnih crta ličnosti, DELTA 10 upitnik za procenu dezintegracije, SCID II upitnik i SCID II semistrukturisani intervju za procenu poremećaje ličnosti prema DSM IV klasifikaciji. Povezanost izmedju šestodimenzionalnog modela ličnosti i različitih konstrukata kategorijalnog modela poremećaja ličnosti (prisustva poremećaja, težina poremećaja, klastera poremećaja /A, B, C/, Generalnog PL faktora i 10 sindroma/tipova poremećaja), proverena je kroz serije diskriminativnih i hijerarhijskih regresionih analiza. Rezultati Dimenzije ličnosti sistematski razlikuju osobe sa poremećajem ličnosti od osoba bez ovog poremećaja; objašnjavaju supstancijalnu proporciju varijanse u težini poremećaja, osobinama A, B i C klastera, opštim svojstvima poremećaja (Opšti PL faktor), kao i u svakom od 10 sindroma poremećaja; dezintegracija je sistematski unapredila model bazične strukture ličnosti u diskriminaciji i predikciji poremećaja ličnosti, šta više, predstavlja najvažniju bazičnu crtu za razumevanje ovih poremećaja. Uže crte ličnosti su bolji prediktori poremećaja ličnosti, od širokih bazičnih dimenzija, ali postoji veliko preklapanje sadržaja izmedju njih. Šestodimenzionalni model ne objašnjava sve individualne razlike u specifičnim poremećajima ličnosti i ima neujednačen prediktivni potencijal za različite PL sindrome. Zaključak Šestodimenzionalni model ličnosti je valjan okvir za rekonceptualizaciju poremećaja ličnosti u dimenzionalnu taksonomiju, a dezintegracija je najznačajnije bazično svojstvo ličnosti za njihov opis i razumevanje. Rezultati takodje sugerišu važnost daljeg unapredjivanja ovog modela u domenu obuhvatnosti kao i u definisanju indikatora bazičnih crta. Introduction Categorical model of personality disorders (PD), described in the leading classifications of mental disorders: DSM and ICD, has been seriously criticized in the last three decades, and the result is a strong research campaign to redefine it into dimensional concept. Five-factor model of the personality has been most often considered and examined as a frame for this reconceptualization. However, the results obtained from the different perspective researches suggest the existance of psychotic disposition as basic dimension of personality beyond the scope of „big five“. This dimension is important for understanding serious mental disorders, both clinical and personality disorders. Disintegration concept represents the most comprehensive taxonomy of this dimension. Problem Main problem in the research is two-sided: to determine the relation between basic structure of personality and personality disorders, as well as to determine the contribution that disintegration dimension provides to the five-factor model in personality disorders explanation. Metod On the sample of 166 examinees, both genders included, NEO-PI R questionnaire was applied for the assessment of 5 basic personality traits, DELTA 10 questionnaire for the assessment of disintegration, SCID II qestionnaire and SCID II semi-structured interview for the assessment of personality disorders according to DSM IV classification. The relation between six-dimensional model of personality and various constructs of personality disorders categorical model (presence of disorder, severity of disorder, cluster of disorders /A, B, C/, General PL factor and 10 syndromes/types of the disorder), was examined through series of discriminative and hierarchical analysis of regression. Results Personality dimensions systematically distinguish persons with personality disorders from the persons that do not have this disorder; explain substantial proportion of variance in the disorders severity, characteristics of A, B and C clusters, general characteristics of disorders (General PL factor), as well as in each 10 syndromes of disorder; disintegration has systematically improved model of basic personality structure in discrimination and prediction of personality disorders, furthermore, it represents the most important basic trait for their understanding. Narrow personality traits are better predictors of personality disorders than the wide basic dimensions, but there is significant contet overlapping among them. Six-dimensional model does not explain all individual differences in specific personality disorders and it has unequal predictive potential for various syndromes. Conclusion Six-dimensional model of personality is valid frame for reconceptualization of personality disorders into dimensional taxonomy, an disintegration is the most important basic trait of personality for their description and understanding. The results also suggest the importance of further improvement of this model in terms of comprehensiveness as well as in defining the indicators of basic traits.

Ovaj se rad bavi restrukturiranjem HEP grupe pod utjecajem Trećeg paketa energetskih propisa Europske unije i nužno potrebnom liberalizacijom tržišta električne energije kao i deregulacijom elektroenergetskog sektora u Republici Hrvatskoj. O toj temi autor navodi kronologiju važnih događaja u Hrvatskoj i zaključke o restrukturiranju HEP grupe te raspravlja što je do sada učinjeno na njihovoj realizaciji. On ukazuje na javni (nacionalni) interes u odnosu na HEP grupu i sukladno tome sugerira restrukturiranje i poslovanje HEP grupe., This paper deals with the restructuring of the HEP Group under influence of the EU Third package of energy legislation, and furthermore it deals with the necessary electricity market liberalization and deregulation of the electricity sector in the Republic of Croatia. On this subject the author lists the chronology of important events in Croatia and draws conclusions about the restructuring of the HEP Group. He describes what has been done on their implementation so far and indicates the public (national) interest in relation to the HEP Group, suggesting the HEP Group restructuring and operation.

Cilj ovog istraživanja bio je da se identifikuju crte ličnosti koje predviđaju stabilno kriminalno ponašanje u adolescenciji. U istraživanju je učestvovalo 58 ispitanika koji su se u trenutku prikupljanja podataka nalazili na izdržavanju vaspitne mere upućivanja u Vaspitno popravni dom u Kruševcu. Ispitivani subjekti su bili stari od 15 do 22 godine, a prosečni uzrast ispitanika je bio 18.7 godina (SD=1.7). Ispitanicima su zadati upitnici samoprocene koji su merili sledeće konstrukte: Crte ličnosti iz modela 'Velikih pet', Dezintegracija, Amoralnost i Psihopatija. Recidivizam je operacionalizovan na dva načina: preko broja izvršenih krivičnih dela i preko broja vaspitnih mera kroz koje je osoba prošla. Predikcija recidiva je izvršena pomoću hijerarhijske regresione analize. Rezultati pokazuju da niska Saradljivost (β=-0.34; p lt 0.05) iz modela Velikih pet uspešno predviđa broj izvršenih krivičnih dela. Меđutim ona prediktorske sposobnosti gubi kada se psihopatija i Amoralnost uvedu u model. Tada dominantni prediktori postaju Impulsivnošću podstaknuta Amoralnost (β=0.65; p lt 0.01) i Manipulativnost (β=0.60; p lt 0.01). Kada je u pitanju broj vaspitnih mera koje su izrečene ispitanicima, iz modela Velikih Pet se kao prediktor pojavljuje niska Ekstraverzija (β=-0.48; p lt 0.01) a na sledećem koraku regresije joj se pridružuje Brutalnošću podstaknuta Amoralnost (β=0.73; p lt 0.01). Rezultati pokazuju sličnost sa nalazima koji su dobijeni na uzorcima odraslih ispitanika sa razlikom što na ovom uzorku bihejvioralni faktor psihopatije nije imao ulogu u predikciji, a što predstavlja nalaz koji se najčešće dobija u istraživanjima na populaciji odraslih ispitanika. . This study represented an attempt to identify the personality traits that predict a stable criminal behavior in adolescence. The study included 58 subjects who were serving the correctional sentence in Education and correction home in Kruševac. Subjects were aged between 15 and 22 years and the average age of respondents was 18.7 years (σ = 1.7). Respondents were given self-assessment questionnaires that measured: personality traits from 'Big Five' model, Disintegration, Amorality and psychopathy. Recidivism was operationalized in two ways: by the number of offenses and the number of correctional treatments over which individual had undergone. Predicting recidivism was done by using hierarchical regression analysis. The results show that low Agreeableness (β = -0.34, p lt 0.05) from the Big Five model successfully predicted the number of criminal offenses. But it lost predictive ability when psychopathy and Amorality were introduced in the model: Amorality induced by impulsivity (β = 0.65, p lt 0.01) and manipulation (β = 0.60, p lt 0.01) became the dominant predictors. When the number of corrective treatments that have been imposed to respondents were set as a criterion measure, the low Extraversion from Big Five model became significant predictor (β = -0.48, p lt 0.01) and Amorality induced by brutality joined it in the next level of regression (β = 0.73, p lt 0.01). The results show similarities with the findings obtained on samples of adult subjects. However, the only difference was that behavioral psychopathy factor had no role in the prediction, which is usually the case in similar empirical studies. .

U doktorskom radu pod naslovom: Djelovanje bačkih Hrvata u kulturnim institucijama NDH, autor temeljem dostupne arhivske građe iznosi slojeviti interdisciplinarni prikaz socio-povijesnoga stanja unutar etničke zajednice bačkih bunjevačko-šokačkih Hrvata i njihovih veza s kulturnim institucijama u Zagrebu. Pozornost je usmjerena na manje poznata historiografska istraživanja koji se odvijaju u razdoblju od 1941. do 1945./48. godine. Autor analizira procese unutar etničkih hrvatskih zajednica s prostora Bačke prije, tijekom i po završetku Drugoga svjetskog rata. Bački Hrvati u tim povijesnim okolnostima prolaze kroz složene procese nacionalne i kulturne integracije te transformacije vlastitih etničkih zajednica u hrvatsku naciju. Razdoblje Drugoga svjetskoga rata nedovoljno je istraživana historiografska trema u pogledu cjelovitog sagledavanja kulturno i nacionalno-integracijskih procesa konstituiranja, reprodukcije, transformacije rubnih hrvatskih etničkih zajednica. Stoga u razdoblju od 1941. do 1945. godine zbog snažnog pritiska mađarskog totalitarističkog režima prema pripadnicima hrvatske zajednice u Bačkoj dolazi i do procesa dezintegracije hrvatske zajednice što za posljedicu ima djelomično iseljavanje hrvatskoga stanovništva prema teritoriju NDH. Dio izbjeglih hrvatskih intelektualaca iz Bačke u to vrijeme pozdravlja osnivanje nove hrvatske države te djelomično surađuju s zagrebačkim kulturnim organizacija. Autor ističe da su se procesi dezintegracije djelomice nastavili i nakon završetka Drugoga svjetskoga rata. Autor zaključuje kako razdoblje neposrednoga poraća od 1944./45. do 1948. godine jest i kraj utjecaja predratnih i ratnih hrvatskih građanskih elita, konzervativnog kršćansko-socijalnog, ali i demokratsko-liberalnog svjetonazora, odnosno kako u tom vremenu završava Treći bunjevačko-hrvatski preporod.

Straipsnyje aptariamas trauminės/krizės asmenybės tipas dviejuose romanuose – Antano Škėmos „Balta drobulė“ ir Ričardo Gavelio „Vilniaus pokeris“. Pagrindinis dėmesys skiriamas veikėjų psichinės logikos, etikos ir estetikos sutrikimams nagrinėti. Remiamasi kultūrinės psichologijos bei klasikinės ir postmoderniosios psichoanalizės metodais. Taip pat kalbama apie pagrindinių veikėjų psichikos dezintegraciją, decentralizaciją bei išgyvenimų intensyvumą. Kaip vienas svarbiausių faktorių, lemiančių abiejų romanų personažų elgesio dinamiką, traktuojamas balansavimas tarp Jaqueso Lacano apibrėžtos realybės ir Tikrovės plotmių. Teksto pabaigoje išvedama, kad romanų veikėjai negeba išsivaduoti iš trauminių patirčių, jų psichika dezintegruota bei decentralizuota, intensyvūs išgyvenimai netampa išsigelbėjimu. Trauminiai išgyvenimai, kuriuos personažai patiria nediskursyvioje Tikrovėje yra nepasiekiami atsidūrus diskursyvioje realybėje. Article discusses the type of crisis / trauma personality in Antanas Škėma's novel "Balta drobulė" and Ričardas Gavelis' novel "Vilniaus pokeris". The psychological logic, ethics and aesthetics of the personages is analyzed from the culture psychological and psychoanalytical point of view. The psyche of the main characters, Vargalys and Garšva, is desintegrating, decentralized and very intense. The main factor in the psychological dynamics is a balancing between reality and Reality. The articles concludes that protagonists of the novels are unable to deal with their traumatic experiences, their psyches are desintegrated, decentralized, and intensity of life is not a solution. The trauma, experienced in non-discursive Reality, has no expression in a discursive reality.

Cilj ovog istraživanja je ispitivanje strukture i intenziteta povezanosti dimenzija seksualnog ponašanja i osobina ličnosti u kontekstu polnog dimorfizma. Istraživanje je sprovedeno na uzorku od 233 ispitanika, oba pola i prosečne starosti od 29,34 godine. Dimenzije seksualnog ponašanja su merene Upit-nikom o seksualnom ponašanju, a osobine ličnosti upitnicima Big Five Inventory i kraćom formom upitnika Delta 10. Rezultati nagoveštavaju da važnost ličnosti u razumevanju seksualnog ponašanja ljudi ne zaostaje za onom koja potiče iz polnog dimorfizma. Utvrđeno je da je ličnost značajan prediktor gotovo svih dimenzija seksualnog ponašanja, i to nezavisno od pola, a u slučaju sklonosti neobaveznom seksu nađen je snažan efekat interakcije Savesnosti i pola. Priroda povezanosti dimenzija seksualnog ponašanja i osobina ličnosti je vrlo slična kod muškaraca i žena. Naime, ono što obično karakterišemo kao adaptirano ličnosno funkcionisanje preslikava se u prostor seksualnog ponašanja u bogato seksualno iskustvo praćeno sniženim nivoom seksualnog fantaziranja i sniženom sklonošću parafilijama. Mala, ali važna razlika je u tome što se kod muškaraca ovakav profil povezuje sa pojačanom sklonošću ka neobaveznom seksu, a kod žena sa odsustvom te sklonosti. Kod žena se još izdvaja i relacija koja upućuje da psihopatska struktura ličnosti ima seksualni stil koji podrazumeva bogato i neobavezno seksualno iskustvo, bez potrebe za nekoitalnom seksualnom igrom. Rezultati su diskutovani u kontekstu evolucionističkih teorija ponašanja. The aim of this study was to examine the structure and intensity of relation-ships between dimensions of sexual behavior and personal characteristics in the context of sexual dimorphism. The sample included 233 participants (both genders, mean age 29,34). Dimensions of sexual behavior were measured using the Sexual Behavior Questionnaire, and personal characteristics were measured using the Big Five Inventory and short form of Delta 10 questionnaire. The results suggested that the importance of personality for the understanding of sexual behavior is not far from the relevance of sexual dimorphism. It was found that personality was significant predictor of almost all dimensions of sexual behavior, independent from gender, and in case of tendency to have casual sex a strong interaction effect of gender and Conscientiousness was found. The nature of relationships between dimensions of sexual behavior and personality were very similar within the subsamples of males and females. Namely, adaptive personality functioning was related to richness of sexual experience following by low sexual fantasies and low tendency to paraphilias. Small, but important difference in the structure of canonical factors extracted in the domain of sexual behavior was the following: in male sample adaptive personality structure correlated with high tendency to casual sex, while in female sample the opposite was obtained. In female sample there was one more significant relation suggesting that psychopatic personal structure has sexual style which include richness and casual sexual experience without tendency to non-coital sexual play. The results are discussed in the context of the evolutionary theories of behavior.

Tekst je napisan u sklopu rada na projektu »Socijalna integracija i kolektivni identiteti u višeetničkim područjima Hrvatske«, kao prilog u izradi teorijsko-hipotetičnoga okvira istraživanja. Rad je tematski podijeljen na dva dijela. U prvome dijelu autori problematiziraju konceptualizacije različitih teorijskih pristupa društvenoj integraciji, od klasikâ sociologije do novijih rasprava, te se nastoji pokazati na koji je način svaki od njih značajno pridonio konceptualizaciji društvene integracije. U radu autori upozoravaju na »problematičnost«, ali i »neizbježnost« razlikovanja različitih aspekata i dimenzija društvene integracije (društvene u užem smislu i sistemske). Drugi dio rada uključuje analizu nacionalne integracije kao dominantna oblika integracije u modernim društvima. U toj analizi autori zastupaju tezu o kulturi nacionalizma, koja uključuje ideje i vrijednosti društvenoga ekskluzivizma. Bave se i različitim izazovima koji danas stoje pred nacionalnom integracijom, onima poteklima od globalizacijskih i nadnacionalnih procesa, ali i onima koji imaju izvor na lokalnim i regionalnim razinama. U zaključnom su dijelu na temelju provedene analize postavljena pitanja hipotetičnoga karaktera na koja bi valjalo odgovoriti empirijsko istraživanje o proturječjima i dometima integracijskih procesa u hrvatskome društvu., The text has been written as part of the work on the “Social Integration and Collective Identity in Multiethnic Areas of Croatia” project, as a contribution in the setting of the theoretical and hypothetical framework of the research. The paper is divided into two thematic sections. In the first, the authors deal with the issue of the conceptualisation of diverse theoretical approaches to social integration – from the classics of sociology to the most recent discussions – and endeavour to show the manner in which each of them has contributed significantly to the conceptualisation of social integration. The authors draw attention to the “problematic nature”, and also to the “inevitability” of differentiation of the diverse aspects and dimension of integration (social in the narrow sense and also systemic). The second part of the paper includes analysis of national integration as the dominant form of integration in modern societies. In that analysis, the authors support the thesis of a culture of nationalism, which includes the ideas and values of social exclusivism. They also deal with the various challenges confronting national integration today, those that have derived from globalisation and supranational processes, but also those that have their source at local and regional levels. On the basis of the analysis conducted, questions that were hypothetical in nature were posed in the concluding part, which should be answered by empirical research into the contradictions and range of integrational processes in Croatian society.

Osvrt na opus kanadskog redatelja Atoma Egoyana. Nakon kontekstualizacije redateljeva opusa i kratke biografije, autor analizira Egoyanova djela svrstavši ih u nekoliko skupina, počevši od filmova rane faze Najbliži rod, prvijenca kojim je Egoyan ujedno započeo svoje česte teme potrage za identitetom i dezintegracije obitelji, Obiteljsko gledanje i Uloge s tekstom. Potom se osvrće na filmove u kojima se redatelj referira na svoje armensko nasljeđe Kalendar i Ararat, potonji prvi Egoyanov film kojem se većina radnje zbiva u prošlosti, pa na filmove zrele faze Procjenitelj, Exotica i Slatka budućnost (kojeg smatra vrhuncem Egoyanove karijere) te na djela koja odražavaju autorovu tematsku diversifikaciju Felicijino putovanje i Dobro čuvane laži. Egoyan je autor koji se često bavi egzistencijalnom problematikom, a njegova je vizija svijeta duboko pesimistična ; u deset dosadašnjih cjelovečernjih filmova jako je teško pronaći makar jedan lik koji je sretan. Seksualne opsesije, usamljenost, nedostatak komunikacije, potraga za smislom, urbana i tehnološka otuđenost stanja su koja tvore svakodnevicu tužnih Egoyanovih likova. Pripovjedački stil u većini filmova je fragmentiran, naracija je nelinearna, a vremenski slijed eliptičan, što odgovara fragmentiranosti likova i svijeta. Hermetičan, a povremeno iznimno distanciran i hladan, Egoyan je jedan od najvažnijih suvremenih filmskih autora, čiji filmovi precizno bilježe hladnoću i dezintegriranost suvremenog svijeta.

Ruska Federacija kao relativno nova državna tvorevina i dalje je podložna turbulentnim događanjima koja u bitnome mogu ugroziti njezinu opstojnost. Niz dezintegrativnih procesa jačeg ili slabijeg intenziteta predstavlja breme radu Vlade i stvara probleme normalnom funkcioniranju vlasti na cijelom teritoriju države. Osim ovih problema, Ruska Federacija suočava se i s ekonomskim poteškoćama koje su donekle ublažene porastom cijena nafte na svjetskom tržištu., Russian Federation as a relatively new state creation is still dependent on turbulent activities that can jeopardize its existence. Several disintegrating processes of stronger or weaker intensity present the burden for the Government and create problems for normal functioning of the authorities on the state territory. Besides this problems, Russian Federation is facing economic difficulties which are diminished with the growth of the oil prices on the world market.