Search

This dissertation asks: How do marginalized communities navigate and resist state surveillance and control, and what strategies do they use to preserve their cultural identity and historical consciousness against state-imposed narratives? More specifically, how do state surveillance practices, cultural representation, and tourism initiatives affect the daily lives, identities, and resistance strategies of the Kurdish Alevi community in Dersim, Turkey? Through extensive ethnographic fieldwork conducted between 2021 and 2023, I examine the intersections of urban space, memory, and affect in a region marked by political violence and marginalization. Dersim, officially renamed Tunceli, is home to a double-minoritized population that is both ethnonationally Kurdish and ethnoreligiously Alevi. The city has long been a focal point of political subjugation, marked by the genocidal campaign of 1937-1938 and persistent militarization. I explore how state power permeates daily life through surveillance and control of the spaces and bodies, processes that are contested by the local population. This dissertation employs a multi-methodological approach, drawing on participant observation, in-depth interviews, archival research, and media and material culture analysis. It illuminates the affective encounters and ordinary acts of resistance that characterize life in Dersim. By framing Dersim as an ‘affective geography,’ the study underscores the ontological connection between the people and their sacred landscape. It highlights how environmental destruction serves as a form of cultural and symbolic violence.The dissertation posits that while state surveillance and control shape the daily lives of marginalized communities, these communities actively resist such impositions through various strategies. The strategies include the negotiation of public and private spaces, the creation of counter-narratives, and the maintenance of cultural practices that reinforce historical consciousness and local identity. The dissertation contributes to the broader discourse on urban space, memory politics, state power, and resistance. It offers a nuanced understanding of how marginalized communities navigate and contest their imposed identities and histories in contemporary Turkey.

Migration ist eines der präsentesten und prägendsten Themen unserer Zeit. In dieser Ethnographie richtet sich der Blick exemplarisch auf die Akteur*innen der (‚Gastarbeits‘-)Migration, hier konkret auf mehrgenerationelle Familien im transnationalen sozialen Migrations- und Verflechtungsraum Türkei-Deutschland. Im Fokus stehen dabei ihre Identitätsprozesse, In- und Exklusionserfahrungen und Empowermentpraxen nicht nur während der ‚Gastarbeits‘-, sondern auch in der Prä- und Postmigrationsphase. Migration wird in dieser Forschungsarbeit akteurszentriert aus dem konkreten sozialen, hier familiär eingebetteten Alltagshandeln und den Narrationen ihrer Subjekte in dichter teilnehmender Beobachtung beschrieben. Auf den Fersen der Familien(angehörigen) und ihren Identitäten in Bewegung erweiterte sich die Feldforschung zu einer multilokalen, -methodischen und -lingualen Ethnographie. Als Proband*innen traten dabei zwei Familien aus der ostanatolischen Dersim-Region der Türkei mit zwei Spezifika hervor; zum einen durch ihre ursprünglich familiäre Sprache Zazaki und zum anderen ihre Zugehörigkeit zur alevitischen (Glaubens-)Gemeinschaft, wobei innerhalb des alevitischen Glaubenssystems die eine einer Ocak- und die andere einer Talip-Familie angehört. Migration und darin auch Identitätsarbeit zeigen sich in dieser Familienethnographie als ein geistig, körperlich wie auch emotional konflikthafter und komplexer individuell-sozialer Prozess der permanenten Aushandlung und Veränderung unter Bedingungen von Diversität und intersektionaler Differenz. In ihrer Ambivalenz ist dieser Prozess somit Herausforderung und Chance zugleich. Resümierend lässt sich Identitätsarbeit im transnationalen Migrations- und Familienraum auch als Empowerment- und Powersharingarbeit beschreiben, als einem kreativ-interaktiven Handeln im „dritten Raum“, dem „Zwischenraum“ (BHABHA), in dem jenseits von Norm und Abweichung bzw. Insider- und Outsider-Positionalitäten (ELIAS/SCOTSON) „hybride“ bzw. „transkulturelle“ Identitäten und Lebensentwürfe möglichen werden und damit als dritte Positionalität die transformative Positionalität des Transsiders entsteht., Migration is one of the most prominent and formative issues of our time. In this ethnography, the analytical gaze is trained on the actors of (guest work) migration, specifically on multi-generational families in the interwoven transnational migration space of Turkey-Germany. The focus is on their identity processes, experiences of inclusion and exclusion, and empowerment practices not only during the ‚guest work‘ phase, but also during the pre- and post-migration phases. In this study, migration is described in actor-centered fashion through the close participant-observation of concrete social actions embedded in the families’ everyday lives as well as the narratives of the research subjects. Following the family members and their identities in motion, the field research constitutes a multi-local, multi-method, and multi-lingual ethnography. The main research subjects are two families from the eastern Anatolian Dersim region of Turkey with two specific characteristics. On the one hand, the families speak Zazaki as their original native language. On the other, they belong to the Alevi (faith) community, whereby one belongs to an Ocak family within the Alevi belief system while the other belongs to a Talip family. Migration and the identity work associated with it emerge in this family ethnography as a mentally, physically, and emotionally complex individual and social process that requires constant negotiation and change under conditions of diversity and intersectional difference. In its ambivalence, this process is both a challenge and an opportunity. In sum, identity work in the transnational migration and family space can also be described as empowerment and power-sharing work, as creative, interactive action in the „third space“ or „in-between space“ (BHABHA). Beyond the positionalities of the norm and the exception, the insider and the outsider (ELIAS/SCOTSON), „hybrid“ or „transcultural“ identities and life plans become possible, and the transformative third positionality of the transsider emerges.

The region which was named as Çemişgezek in the 16th Century, Dersim in the 19th Century, and Tunceli in the 20th Century under the rule of Ottoman Empire has been a virgin land about which not many people have had much information for centuries. During the Ottoman period, an effective state organisation could not be established in the region; accordingly the region has been independent for centuries without being under the rule of any state. Mountainous structure of the region and the lack of central authority made Dersim an unsafe region for the outlanders. For this reason, the region was almost never visited by Western travellers. Due to the weak state organization in the region and lack of travellers who visit the region, gathering information about the terriotory had been difficult. That is why the work of Armenian Traveller Antranik who visited Dersim in the 19th Century fills the abovementioned gap as it presents fundamental information about the region. This study aims to reveal socio-cultural and religious affiliations of Armenians and Kizilbashes in Dersim within the context of Antranik’s travel book. In addition, the debate of these days that is if Dersimi Kizilbashes are originally Armenian is discussed in the light of the information given by the traveller.

Tunceli’de alevi inancının şekillenmesi ve aktarılmasında müzik pratikleri, sözlü unsurlarla oluşan kültürel belleğe dair inanç ve toplumsal değerler arasında önemli bir köprü kurmaktadır. Nüfusunun büyük bir bölümü Alevi olan ve konumu gereği Alevilerin Anadolu’da yaşadığı diğer bölgelere nazaran daha homojen bir kültürel yapıya sahip olan Tunceli’de, Alevi inanç geleneğinin mistik (içsel) yapısına ilişkin bilgilerin anlaşılabilmesinde başvurulacak belki de en önemli alan hiç şüphesiz müzik kültürüdür. İbadet ve sosyal yaşam içerisinde çoğunlukla bağlama etrafında bütünleşen müzik pratikleri, Tunceli’deki inanç sisteminin topluluk tarafından ortak bir paydaya dönüşmesi ve geleneğin günümüze dek aktarılmasını da mümkün kılmıştır. Tunceli’yi inanç açısından özel kılan bir diğer özellik ise bölge halkı tarafından kutsal sayılan “Munzur Baba”, “Sultan Hıdır/Hızır Baba” ve “Düzgün Baba” gibi kutsal ziyaret yerlerinin olmasıdır. Bölge halkının çeşitli vesilelerle ziyaret ettiği bu yerler, Tunceli’deki Alevi inancının mistik yönden kuvvetli referanslara sahip olduğunu da göstermektedir. Tarihi, kültürel ve coğrafi yapısı düşünüldüğünde Anadolu kültür havzasında pek çok inanç biçimini içinde barındıran bu bölge, inançla bütünleşen müzikal pratikler açısından da oldukça zengindir. Bu çalışma Tunceli Aleviliğinde inanç-müzik ilişkisi üzerine kurgulanmış bir alan araştırmasıdır. Bölgenin çok kültürlü yapısı ve geleneksel müzik biçimleri, tarihsel süreçte Alevilikle birlikte şekillenen bu bölgede müzik ve inanç arasında organik bir ilişkiyi de araştırmaya değer kılmaktadır. Çalışmanın odak noktası ise bölgeye dair mistik ve kültürel söylemlerin ve uygulamaların Alevi müzik anlayışında nasıl yer tuttuğu ve Tunceli Aleviliğinde inancın müzikle olan ilişkisinin düşünsel ve eylemsel boyutta hangi uygulamaları beraberinde getirdiğidir. Nitel araştırma yöntemleri kullanılarak gözlem ve kişisel görüşmelerle araştırılmaya çalışılan konu, sonuçları açısından bölgeye dair geleneksel müzik kültürünü ve bölgenin müzikal kodlarını inanç üzerinden ortaya koymaktadır., Music practices build a bridge between belief about cultural memory and social values that comprise of verbal elements in the embodiment and transferring of Alevi belief in Tunceli. In Tunceli, where most of the population is Alevis and has a more homogeneous cultural structure compared to other regions that Alevis live in Anatolia, the most important field that would be consulted in the comprehension of information about the structure of mystical (inherent) Alawi belief tradition is undoubtedly the music culture. Music practices which integrate mostly around baglama in worship and social life, made it possible for belief system in Tunceli to transform into a common ground by the society and to convey the tradition up until today. Another feature which makes Tunceli special in terms of belief is sacred visiting places that are considered as holy by the community such as “Munzur Baba”, “Sultan Hıdır/Hızır Baba” and “Düzgün Baba”. These places which are visited by various reasons by the local community, indicate that Alevi belief in Tunceli has strong references in terms of mysticism. This region which contains many belief systems in Anatolian culture basin considering its historical, cultural and geographical structure, is also quite rich in terms of musical practices that integrate with belief. This study is a field research that was built upon the relationship between belief-music in Tunceli Alevism. In this region where the multicultural structure and traditional music styles shaped along with Alevism in historical process, make it valuable to research the organic relationship between music and belief. The focus of the study is to determine how the mystical and cultural discourses and practices regarding the region has a place in Alevi music understanding and which practices the relationship between belief and music brings along in intellectual and actual dimensions in Tunceli Alevism. The subject which was attempted to be researched with observation and personal interviews by using qualitative research methods, reveals the traditional music culture and the musical codes of the region with regards to its results.

Kadınlara yönelik militarist şiddet geçmişte olduğu gibi bugün de devam eden şiddet türlerinden biridir. Özellikle isyan, savaş, darbe gibi olağanüstü dönemlerde her zaman kadınlara dönük bu tip bir şiddete daha sık rastlanmaktadır. Erken Cumhuriyet döneminde çıkan isyanlarda bazı askerler kadına yönelik fiziksel, psikolojik ve cinsel şiddet eylemlerinde bulunmuşlardır. Bu araştırmada 1938 yılında Tunceli bölgesinde bu tip mağduriyetlerin yaşandığı yönünde ciddi bulgulara erişilmiş, Dersimli kadınların deneyim ve tanıklıklarına yer verilmiştir. Meydana gelen bu üzücü olayları operasyonda görevli askerlerin hepsine mal etmek doğru değildir ve böyle bir yaklaşım o askerlere haksızlık olacaktır. İsyan bölgesinde ele geçirilmiş kadınlara merhametli davranıp, cansiperane onların can, mal, ırz ve namuslarını koruyan askerlerin varlığı da bir gerçektir. “Tarih değil hatalar tekerrür eder” diyen II. Abdülhamid’in ifade ettiği gibi yaşananlardan dersler çıkararak bundan sonrasında bu tip trajedilerden korunmak ve bu hataların bir daha yaşanmasına izin vermemek gerekmektedir.Anahtar Kelimeler: Dersim, Tunceli, 1938, Kadın, Askeri Şiddet, Militarizm., For women by soldiers violence in the past is one type of violence that continues today. In particular, riots, war, facing women in times of emergency, such as a violent impact of this type is more common. Some soldiers have been acts of violence against women during riots in the early Republican period. It has experienced this type of victimization in Tunceli in 1938. This event is not true and it would be unfair to attribute all soldiers. Some soldiers are not involved in violence. “History is not repeating mistakes” as said Sultan II. Abdülhamid, after removing experienced those lessons to protect themselves from such a tragedy and mistakes and it is necessary to allow them to more experienced.Keywords: Dersim, Tunceli, 1938, Women, Military Violence, Militarism.

Dersim ayaklanması, Kürt isyanları içerisinde diğerayaklanmalardan farklı bir yere sahiptir. Bir tür aşiret ayaklanmasına benzeyenbu girişim merkezi hükümet tarafından cebirle bastırılmıştır. Devlet isyanıbastırırken hukuk kurallarını bazen hiçe sayıldı ve ulus-devlet inşa sürecinitamamlayacaklarını özellikle belirtmiştir. Dersimin dağlık bir alan olması hasebiyledevlet isyanı bastırma konusunda sıkıntılar yaşadığı ancak ne pahasına olursaolsun isyanı bastırmak için ciddi bir mücadele vermiştir. Abdullah Alpdoğan’ınsivil iradesinde bölgeye yapılan hava ve kara harekâtında ise devlet, isyancıolarak belirttiği kişilere karşı ciddi bir mukavemet göstermiş, arşivdekibelgelere göre birçok köy de yakılmıştır. Bu çalışmada Dersim İsyanı sırasında devlet tarafındanbilerek ve istenerek Tunceli’nin Hozat Kazasının Ağzunik köyünde ikamet edenHaydar Kang’ın annesinin ve kardeşi ile yeğenlerinin öldürülmesi ve yakılmasıiddiasıyla hak arama mücadelesi yer almaktadır. Haydar Kang’ın kardeşi İbrahimKango’nun önce olayı telgrafla hükümete bildiriyor. Kango telgrafa cevapalamayınca bu defa da 1949 yılında Haydar Kang tarafından meclis, hükümet veadalet bakanlığına yazdığı şikâyet dilekçesi yazmıştır. Çalışmada Kang’ınbaşvurduğu resmi merciler ve aldığı cevaplar yer almaktadır. Çalışmanın sonundaDersim Olayı özelinde Haydar Kang olayına yönelik bir değerlendirme yeralmaktadır., The Dersim uprising has a different place in the Kurdish uprising than the other uprisings.This initiative, which resembled some kind of tribal uprising, was algebraically suppressed by thecentral government. While suppressing the rebellion, extreme measures were taken against the rules of law and it was stated by the state authorities that the nation-state building process would becompleted. Since Dersim was a mountainous region, the state forces had difficulty in suppressingthe rebellion, but there was a serious struggle at all costs to suppress the rebellion. In the air andland operations of Abdullah Alpdoğan in the civilian will of the region, security forces showed serious resistance against the rebels and many villages were burned according to archival documents.In the article during the Dersim Rebellion, the security forces took part in the struggle tokill and burn the mother, brother and nephews of Haydar Kang, who lived in Ağzunik village inHozat district of Tunceli. Haydar Kang’s brother Ibrahim Kango first reported the incident to thegovernment by telegram. When Kango was unable to respond to the telegram, he (in 1949) filed acomplaint with the parliament, the government and the ministry of justice. In this article, Kang’sofficial authorities and his responses are explained in detail.

Lisansüstü tezlerin elektronik ortamda toplanması, düzenlenmesi ve erişime açılması konusuna ilişkin yök'ün 18.06.2018 tarihli yönergeye istinaden artık bu tarihten sonra gizlilik şartı aranmayan bütün tezler erişime açılacaktır. Zazaca, zengin bir sözlü edebiyata sahip olmakla beraber, yazılı alanda geri kalmıştır. Son yıllarda yapılan çalışmalar, kültür envanterinin yazıya geçirilmesini ve dilin standartlaşmasının önünü açmıştır. Bu çalışmanın amacı, Zazacayı bölgelere göre incelemek; kuzey, merkez ve güney bölgelerinde konuşulan ağızları karşılaştırmaktır. Türkiye'nin doğu ve güneydoğu kısmında yaşayan Zazaların coğrafik olarak birbirinden ayrı olmaları, dillerine de yansımıştır. Çalışmada, Zazacanın farklı ağızları, fonolojik ilke ve kriterlere göre, karşılaştırmalı bir şekilde ele alınmıştır. Çalışma fonolojiyi ele almakta, fizyolojik fonolojiyi ve akustik fonolojiyi kapsamaktadır. Genel bir çerçevede dil, dilbilim, dilbilimin alt dalları, dil aileleri, Kürtçenin lehçeleri ve Zazacanın konuşulduğu yerler izah edilmiş; fonoloji ve alt dalları, fonolojinin yasa ve ilkeleri tanıtılmıştır. Zazacada var olan vokal ve konsonant sesler, bölgelere göre örnek sözcüklerle ve her bölgedeki frekans değerleri hesaplanarak izah edilmiştir. Zazacada meydana gelen ses olayları, farklı bölgelerden seçilen folklorik metinlerden örnekler verilerek incelenmiştir. Çalışmada; örneklendirme, tanık gösterme, grafikle gösterme, sayısal verilerden yararlanma, açıklama gibi yöntem ve tekniklerden yararlanılmıştır. Her bölgeden bir korpus oluşturulmuş, bu korpustan seslerin frekans değerleri hesaplanmış ve grafikle gösterilmiştir. Ek kısmında bazı sözcüklerin akustik görüntüleri, ses grafiği olarak ilave edilmiştir. Zazacada bölgeler arasında fonolojik farklılıklar vardır. Bir sözcük, ağızlara göre farklı şekillerde seslendirilmektedir. Ağızlar arasında, seslerin frekans yoğunlukları farklıdır. Ağızlar üzerine yapılacak çalışmalar, bu farklılıkları meydana çıkaracak bunları aza indirecektir. Although Zaza language has a rich verbal literature, it lags in the written field. Recent studies have paved the way for the standardization of language and the transcription of the cultural inventory. The aim of this study is to examine Zaza language by region; To compare the dialects spoken in the northern, central and southern regions. The fact that Zaza people living in Turkey's eastern and southeastern regions are geographically separated is also reflected in their language. In the study, the different dialects of Zaza language is discussed in a comparative manner according to phonological principles and criteria. The study covers the phonology, includes physiological phonology and acoustic phonology. In a general framework, language, linguistics, sub-branches of linguistics, language families, dialects of Kurdish and Zaza language are discussed and phonology and its sub-branches, the rules and principles of phonology are introduced. The vocal and consonant sounds in Zaza language have been explained by calculating the sample values according to regions and frequency values in each region. The sound events occurring in Zaza language were examined with examples from the folkloric texts selected from each region. In the study; methods and techniques such as sampling, witnessing, graphical representation, use of numerical data and explanation were used. A corpus was formed from each region, the frequency values of the sounds from this corpus were calculated and graphed. Acoustic images of some words in the annex were added as a sound graph. Zaza language has phonological differences between regions. One word is spoken in different ways according to the dialect. Between the dialects, the frequency densities of the sounds are different. Studies on dialects will minimize these differences.

The local etiology of mental disorders in the Alevi healing tradition of Dersim point to intruders frommystical realms, “mılaket”, who posess human selves with a weakened sense of personal will. Liminal temporalitiesand spaces are categorized as providing the setting for symbiotic encounters between the human selves and nonselves.In this work, a short introduction into the local belief on posession will be provided. The actual operationof agency in the experience of posession is exemplified on the narrative account of a local healthcare officer, whostands between modern medicine and the local healing tradition. The co-existence of biomedicine and Alevihealing tradition in Dersim is less burdened by the necessity of “trans-cultural translation”, as many of the practicingbiomedical professionals and administrative workers in healthcare are rooted in the Dersim Alevi culture. The reasonfor the possibility of co-existence can be that, the marcation lines between biomedicine and Alevi healing traditionis drawn by Dersim Alevi healthcare professionals themselves.

Kizilbash/Alevi communities in Anatolia caught the attention of the Ottoman Empire during the reign of Abdülhamid II after a long time. Anxiety over issues of security of the empire, centralization, the politics of Islamic unity of Sultan Abdülhamid II and the relations of Kizilbash/Alevi communities with the Armenian and Western missionaries played a significant role in this development. In addition, Kizilbash/Alevi communities became a current issue of the empire due to their central role both in domestic issues and regional dynamics. Consequently, these developments led the empire to certain mandatory implementations against Kizilbash/Alevi communities. The most efficient method Abdülhamid II resorted to out of these implementations was the politics of enforced rectification of the beliefs (tashîh-i akâid) of the community members. The primary aim of this dissertation is to analyze the dynamics which brought up Kizilbash/Alevi communities to the agenda during the reign of Abdülhamid II. In relation to this aim, Abdülhamid II’s Kizilbash/Alevi politics in the history of the Ottoman Empire is aimed to be discussed within the context of continuity and disengagements. Another aim of this dissertation is to deal with the place of the empire’s approach towards Kizilbash/Alevism throughout the period within the context of the Non-Sunni politics from a comparative perspective. Furthermore, the representations of Kizilbash/Alevi communities by the Western missonaries, travellers, researchers and officers are to be illustrated. İÇİNDEKİLER KABUL ve ONAY ……………………………………………………………………... i BİLDİRİM …………………………………………………………………………….. ii YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI ………………….... iii ETİK BEYAN ..……………………………………………………………………….. iv TEŞEKKÜR …………………………………………………………………………… v ÖZET ……………………………………………………………………………….... vii ABSTRACT …………………………………………………………………………. viii İÇİNDEKİLER ………………………………………………………………….....… ix KISALTMALAR DİZİNİ …………………………………………………….……... xv GİRİŞ ………………………………………………………………………………….. 1 1. BÖLÜM: KIZILBAŞ/ALEVÎLİĞİN TARİHSEL KÖKLERİ: KIZILBAŞ KİMLİĞİNİN İNŞASINDAN BEKTAŞÎ TARİKATI’NIN YASAKLANMASINA ………………………………………………………….... 40 1.1. OSMANLI MERKEZİLEŞMESİNİN DİN ÜZERİNDEKİ ETKİSİ ......… 40 1.2. SÜNNÎ İSLÂM KARŞITI DİNAMİKLER ……………………….………... 43 1.3. OSMANLI-SAFEVÎ İLİŞKİLERİ VE KIZILBAŞLIK ….........……..……. 45 1.4. SAFEVÎ PROPAGANDASININ MAHİYETİ …………….…...…………... 52 1.5. OSMANLI RESMİ SÖYLEMİNDE KIZILBAŞ İMGESİ …..…….....…… 56 1.6. KIZILBAŞLIĞA KARŞI ÖNLEMLER ……………....……………………. 58 1.6.1. Bektaşîliğin Araçsallaştırılması ……………..………………………..… 59 1.6.2. Bektaşîliğe Karşı Tesirler …………………...…………………………... 61 1.7. YAVUZ SULTAN SELİM VE ŞAH İSMAİL SONRASI OSMANLI-SAFEVÎ İLİŞKİLERİ …………………...………………………………...… 62 1.8. SAFEVÎLER SONRASI OSMANLI-İRAN İLİŞKİLERİ ……...……..…... 66 1.9. BEKTAŞÎ TARİKATI’NIN YASAKLANMASI …………………………... 67 2. BÖLÜM: II. ABDÜLHAMİD DÖNEMİNİN SİYASİ DİNAMİKLERİ VE GAYRİ SÜNNÎ TOPLULUKLARA YÖNELİK YAKLAŞIM ……………….... 76 2. 1. DÖNEMİN İÇ SİYASET DİNAMİKLERİ ………………………….….…. 76 2.1.1. Modernleşme ve Merkezileşmenin Etki ve Sınırları ……………….….... 78 2.1.2. İttihâd-ı İslâm (Panislâmizm) Siyaseti ve İç Politika Üzerindeki Etkisi 80 2.1.3. Misyonerlik Faaliyetleri ………………………………………………… 84 2.1.4. Ermeni Meselesi …………………………………………………...…… 87 2.2. GAYRİ SÜNNÎ GRUPLAR VE DEVLETİN YAKLAŞIMI ...…………..… 88 2.2.1. Şiîler …………………………………..………………………………… 90 2.2.2. Nusayrîler ……………………………………………………………..... 93 2.2.3. Yezidîler ………………………………………………………………... 96 2.2.4. Dürzîler ………………………………………………………………... 100 2.2.5. Kripto Hristiyanlar (İstavrîler) …………………………...……………. 101 3. BÖLÜM: MÜLHİDLİKTEN MÜPHEMLİĞE: II. ABDÜLHAMİD DÖNEMİNDE OSMANLI DEVLETİ’NİN KIZILBAŞ/ALEVÎ ALGISI ….. 106 3.1. ZİHİNSEL DEĞİŞİMİN KAVRAMSAL DÖNÜŞÜMÜ: KIZILBAŞTAN ALEVÎYE GEÇİŞ ………..…...……….………...….………………………. 113 3.2. ALEVÎ KAVRAMININ SINIRLARI …….…...….……………………..… 117 3.3. MİSYONERLİK FAALİYETLERİNİN KIZILBAŞ/ALEVÎLER ÜZERİNDEKİ ETKİSİ ……….…………..…….…………………………. 120 3.4. KIZILBAŞ ERMENİ YAKINLAŞMASINA YÖNELİK ENDİŞELER ... 126 3.4.1. Ermeni-Kızılbaş "İttifakı" …………………………………………...… 127 3.4.2. Kızılbaş/Alevîlerin Ermenilere Yönelik Saldırılardaki Rolü ………….. 136 3.5. ŞİÎLİK İLE KIZILBAŞ/ALEVÎLER ARASINDAKİ İLİŞKİYE YÖNELİK ENDİŞELER …………………………...………………………………….... 138 3.6. KIZILBAŞ/ALEVÎLERE YÖNELİK ASKERİ ENDİŞELER ….....……. 142 3.7. BEKTAŞÎLER İLE KIZILBAŞ/ALEVÎLER ARASINDAKİ İLİŞKİ ...... 143 3.7.1. Çelebilerin Kızılbaşlara Yönelik Faaliyetleri ………………………..… 146 3.7.2. Otorite Mücadelesinin Yansıması Olarak Pençe ve Tarık Tartışması … 148 3.8. KIZILBAŞ/ALEVÎLER HAKKINDA SUNULAN RAPOR VE LAYİHÂLAR ………………………………………………………………. 152 3.8.1. Mehmet Memduh Bey’in Layihâ ve Raporları ………………………… 154 3.8.2. Abdülcabbar-zâde Osman Bey'in Layihâsı ……………………………. 158 3.8.3. Mutasarrıf Bekir Sıdkı'nın Layihâları …………………………………. 160 3.8.4. Mamuretülaziz ve Sivas Valilerinin Raporları ………………………… 169 3.8.5. Doğu/Kürt Alevîleri ve Dersim Kızılbaşları Hakkında Bir Rapor ….… 172 4. BÖLÜM: MİSYONERLER, DİĞER BATILI ÇEVRELER VE KIZILBAŞ/ALEVÎLER ………………………………...……………………… 178 4.1. MİSYONERLER DIŞINDA KIZILBAŞ/ALEVÎLER HAKKINDA İLK DİLE GETİRİLENLER (1838-1876) …………....……..…………………. 179 4.2. AMERİKALI PROTESTAN MİSYONERLERİN KIZILBAŞ/ALEVÎLERLE İLK TEMASLARI .….................................... 185 4.2.1. Kızılbaş/Alevîlerin Kökenine Yönelik Tartışmalar ...…………………. 192 4.2.2. Bir "Protestan” Kürt Şef: Ali Keko ………………...………………..… 200 4.3. II. ABDÜLHAMİD DÖNEMİNDE BATILI FAALİYETLER .......…….... 205 4.3.1. Misyonerlik Çalışmaları …………………………………………….… 205 4.3.2. Misyonerlik Dışı Faaliyetler …………...…………………..………… 233 4.3.3. Konsoloslukların Gözüyle Kızılbaş/Alevîler ………………………… 253 4.4. II. ABDÜLHAMİD SONRASI KIZILBAŞ/ALEVÎLERE BAKIŞ ........… 257 5. BÖLÜM: KIZILBAŞ/ALEVÎ NÜFUSU ………………………………….……. 264 5.1. OSMANLI BELGELERİNDE KIZILBAŞ/ALEVÎ NÜFUSUN GÖRÜNÜRLÜĞÜ ……..…..…………....………….……………..……….. 267 5.2. İNGİLİZ KAYNAKLARINDA KIZILBAŞ/ALEVÎ NÜFUS ………….… 272 5.3. FRANSIZ KAYNAKLARINDA KIZILBAŞ/ALEVÎ NÜFUS ………….... 278 5.3.1. Vital Cuinet'in Çalışmalarında Kızılbaş/Alevî Nüfus …...…………….. 278 5.3.1.1. Sivas Vilâyeti ………………………….…………………...…… 280 5.3.1.2. Mamuretülaziz Vilâyeti ………………………..……………….. 282 5.3.1.3. Diyarbekir Vilâyeti ……………….………….…………………. 284 5.3.2. Sivas Konsolosuna göre Kızılbaş/Alevîler ……….……………………. 285 5.3.3. Ernest Chantre'a göre Erzurum ve Dersim Vilâyetlerinin Kızılbaş/Alevî Nüfusu ………………………………………………………………….……. 288 5.3.4. M. F. Grenard’ın Anadolu’daki Kızılbaş/Alevî Nüfusun “Etnik” Yapısı ve Oranına Dair Görüşleri ……….………………………………………...……. 289 6. BÖLÜM: KIZILBAŞ/ALEVÎLERE YÖNELİK ÇÖZÜM ARAYIŞ VE PRATİKLERİ ………………………………………...……………………...…. 292 6.1. TASHÎH-İ AKÂİD YA DA TASHÎH-İ İTİKÂD ………...….…………..… 292 6.1.1. Kızılbaş/Alevîlerin Tashîh-i Akaîdi ……...……………………….…… 298 6.1.1.1. Eğitim ve Kurumlarının Yaygınlaştırılması ……………………. 303 6.1.1.2. Cami ve Mescit İnşası ………………………………………..… 311 6.1.1.3. Vaaz ve Nasîhatlerde Bulunma ………………………………… 313 6.1.1.4. Önde Gelen Kişilerin Uzaklaştırılması …………………………. 317 6.2. SÜRGÜN POLİTİKASI ………….……………………………………….... 317 7. BÖLÜM: KIZILBAŞ/ALEVÎ KİMLİĞİNİN TEMSİLİ KRİZLERİ ...…….. 324 7.1. ANŞA BACI VE TOPLULUĞU "KEÇELİ SIRAÇLAR" …......……….. 328 7.1.1. Anşa Bacı ve Ailesinin İhbar Edilmesi …………....………………….... 328 7.1.2. İddialar Üzerine Gerçekleştirilen Tahkikat ……...…………………….. 330 7.1.3. İran ile İlişkilere Yönelik Şüphe ……….………………………………. 334 7.1.4. Mazdeki Bir İnanca Mensubiyet İddiası ……..……....………………… 335 7.1.5. Misyonerlerle İlişki İddiası ………….…..…………………………….. 336 7.1.6. Anşa Bacı ve Ailesinin Sorgusu ……………...………………………... 336 7.1.7. Ailenin Sürgün Edilmesi ………….……..…………………………….. 339 7.1.8. Af Talepleri ……………..………..……………………………………. 340 7.1.9. Veli Baba Dönemi ……………………………………………………... 342 7.1.10. Anşa Bacı ve Mirası ………...………………………………...……… 344 7.2. DUMUKLU YAHUT ALEVÎ HADİSESİ ………………...……………… 350 7.2.1. Neden ve Motivasyonu ……...………………………………………… 350 7.2.2. Olayların Meydana Gelişi ……..….………………………………….... 353 7.2.3. Hadisenin Sonuçlanması ve Merkezi Otoritenin Tavrı …....…………… 365 7.2.4. Hadisenin Yarattığı Sonuçlar …………….…………..………………... 371 8. BÖLÜM: KIZILBAŞ/ALEVÎ ALGISI VE SİYASETİNİN KESİŞİM ALANI: DERSİM …………………………………………………………………………. 374 8.1. TANZİMAT SÜRECİNDE DERSİM ……………………………………... 375 8.2. II. ABDÜLHAMİD’İN DERSİM SİYASETİ ……………………………... 377 8.3. DEVLETİN DERSİM HALKININ İNANCINA YÖNELİK YAKLAŞIMI ...…….…………………………………………………….…. 385 8.3.1. İnancın Adlandırılması ………………………………………………... 386 8.3.2. İnancın Muhtevasına Yönelik Değerlendirmeler …………………….... 387 8.4. YABANCILARIN GÖZLEM VE DEĞERLENDİRMELERİ …………... 388 8.5. MİSYONERLİK VE ERMENİ ENDİŞESİ ……………………….…….... 396 8.6. İRAN/ŞİÎLİĞİN DERSİMİ ETKİLEDİĞİ ENDİŞESİ ……………..……. 400 8.7. DERSİM’E YÖNELİK ÇÖZÜM ARAYIŞLARI ………………...………. 401 8.7.1. Tashîh-i Akâid/İtikâd Siyaseti ………………………………………… 402 8.7.2. Hamidiye Alayları’na Kabulde İnançsal Ayrımcılık …………………... 410 8.7.3. Dersimli Çocukların Aşiret Mektebi’ne Kabulü ………………………. 416 SONUÇ ……………………………………………………………………………… 420 KAYNAKÇA ……………………………………………………………………….. 428 EKLER ……………………………………………………………………………… 461 Ek 1: Aralarında Kızılbaşların da bulunduğu Anadolu’daki toplulukları gösterir harita ................................................................................................................. 461 Ek 2: Aralarında Kızılbaşların da bulunduğu Anadolu’daki toplulukları gösterir harita-II ……………………………………………………………………..... 462 Ek 3: Abbasan ve Karaballı Aşiret Reisleri ……………………………….… 463 Ek 4: Dersim’in Abbasan Aşireti Lideri Seyyid İbrahim …………………….. 464 Ek 5: Dersim’in Kızılbaş/Alevî Karaballı Aşireti’nden çocukların da arasında bulunduğu Aşiret Mektebi’nden mezun olan bir kısım öğrencinin fotoğrafı ... 465 Ek 6: Hacı Bektaş Dergâhı Dervişleri Şeyhinin Profilden Resmi ………….... 466 Ek 7: Hacı Bektaş’ta bir Kızılbaş kadın ……………………………………... 466 Ek 8: Hacı Bektaş Dergâhı’ndaki Dervişler ……..…………………………… 467 Ek 9: Avşar Kadınları ……………………………,………………………….. 467 Ek 10-11: Malatya’daki Kızılbaş Kadınlar ……….………………………….. 468 Ek 12: Fransisken misyonerleri tarafından çekilmiş, Urfa Vilayeti’ndeki Kürt Kızılbaş Kadınlara ait bir fotoğraf (1913) ………...……………...……...…… 469 Ek 13: Fransisken misyonerleri tarafından çekilmiş Adıyaman ve Dersimli bir Kızılbaş kadına ait fotoğraf …………………………………………….….…. 469 Ek 14: 1908 Devrimini sevinçle karşılayan Dersimlilerin Harput’taki gösterilerinden bir kare …………………………………………………....…. 470 Ek 15: Sivas Bölgesi’nde Kızılbaş bir dede ……………………………..……. 470 Ek 16: Sivas Bölgesi’nden bir Kürt-Kızılbaş kadın ……………………..……. 471 Ek 17: 1911 yılında L. Molyneux-Seel tarafından Dersim’de fotoğrafları çekilmiş Kızılbaş aşiret üyesi bir grup …………………………………………………. 471 Ek 18: 1910’lu yıllarda bir Kızılbaş ……………………………………..…… 472 Ek 19: 1924 yılında Besim Atalay tarafından kullanılan harita-I …...…..……. 473 Ek 20: Besim Atalay tarafından kullanılan harita-II ………………..…..…….. 474 Ek 21: Etik Komisyon Muafiyeti Formu …………………...………………… 475 Ek 22: Orijinallik Raporu …………………………………………...…….…. 477 ÖZGEÇMİŞ ………………..……………………………...…………………..….… 479 Anadolu’daki Kızılbaş/Alevî toplulukları uzun bir aradan sonra II. Abdülhamid döneminde Osmanlı Devleti’nin yeniden dikkatini çekti. Bu gelişme üzerinde; devletin güvenlik endişeleri, merkeziyetçilik anlayışı, Sultan Abdülhamid’in İslâm birliği siyaseti ve Kızılbaş/Alevîlerin Ermeni ve Batılı misyonerlerle olan ilişkilerinin etkisi vardı. Kızılbaş/Alevîler bunların yanı sıra, gerek merkezinde bulundukları yerel hadiseler gerekse bölgesel dinamikler üzerinden de devletin gündemini işgal etti. Sonuç olarak bütün bu yaşanılanlar da devletin Kızılbaş/Alevîlere yönelik bir takım uygulamalara gitmesini zorunlu kıldı. II. Abdülhamid’in bu uygulamalar arasında başvurduğu en etkili yöntem ise topluluk mensuplarının tashîh-i akâidi (inançların düzeltilmesi) siyasetiydi. Bu tezin amaçları arasında ilk sırada, Kızılbaş/Alevî topluluklarını II. Abdülhamid döneminde gündeme taşıyan dinamikleri irdelemek gelmektedir. Bununla ilişkili olarak, II. Abdülhamid’in Kızılbaş/Alevî siyasetinin Osmanlı tarihindeki yerinin süreklilik ve kopuşlar bağlamında ele alınması hedeflenmiştir. Devletin dönem boyunca Kızılbaş/Alevîliğe yönelik takındığı tutumun genel itibarıyla bütün bir gayri Sünnî siyaset içerisindeki yerinin karşılaştırmalı bir şekilde ele alınması tezin bir diğer amacıdır. Ayrıca, Kızılbaş/Alevîlerin bu süre zarfında Batılı misyoner, gezgin, araştırmacı ve görevlileri tarafından nasıl ele alındıkları da resmedilmeye çalışılmıştır.

International audience; Dams were once the material manifestation of progress that best expressed the power of the nation. Since 1923 Turkey has built more than 800 dams to regulate floods, provide water and produce electricity. These immobile and silent infrastructures have witnessed the demise of the Ottoman Empire, the birth of the Turkish nation and the global skirmishes of the Cold War. In Eastern Turkey's Munzur Valley --a contested space populated by Dersim's Alevi Kurds-- dams have been challenged and sometimes successfully stopped. The "Campaign to Save Munzur," in the end, reveals a broader shift in Turkey from "Red" to "Green" political activism.

The nine documents here are being presented and discussed infull, and these documents whıch contain information about Dersim(Tunceli) Uprising that involves information about Kurdish populationwere taken, wıth a permission granted by relevant authority, from thearchives of the German Ministry of foreign Affairs in 2010. In thisdocument, information proposes some relevant information concerningDersim (Tunceli) Uprising. The documents consist of reports andinformation notes about uprising mentioned above which took place inabout 1937-1938 years, and these documents and references wereintended specially for the elites in Consulate of Germany and Embassyin Ankara. In these reports, the focus of the documents is to discuss thesocio-economic state of the eastern regions where Kurdish populationlived. Furthermore, it also mentions the issue of the relationship of thepopulation with the state. As the last to mention, the relationship of thestate with the population is also being examined and discussed. It isalso important to mention that these reports and writings were sent toBerlin and Germany Ankara Embassy between 1936 and 1938. So, as itwas mentioned above, these documents delve into such a complicatedissue that is worth being discussed in much bigger scopes. Thesedocuments are translated without any comment or assessment. Burada yer alan ve Dersim (Tunceli) Ayaklanması hakkında bilgiler içeren dokuz belge,1 Alman Dışişleri Bakanlığı Arşivlerinden 2010 yılında alınmıştır. Belgeler, Kürtlerin 1937-1938 Dersim Ayaklanması hakkında Almanya’nın o dönemdeki Trabzon Konsolosluğu ve Ankara Büyükelçiliğinin üst makamlar için hazırladığı bilgi notları ve raporlardan oluşmaktadır. Bu raporlarda ayrıca Kürt nüfusun yaşadığı Doğu Anadolu bölgesinin sosyo-ekonomik durumu, bölge halkının devletle, devletin bölgeyle ilişkisini de irdelemektedir.Burada yer alan dokuz belgenin birincisi henüz büyük çaplı isyan ve kapsamlı bastırma hareketinin başlamadığı 1936 yılında rapor edilmiştir. İlk raporda bölgede incelemeler yapmak üzere gönderilen genel müfettiş Tahsin Özer’in bölgedeki yaşam koşullarını iyileştirmeye yönelik iş olanakları, temel altyapı yatırımları ve refahı artıracak eylem planının ayrıntıları yer almaktadır. Diğer raporlar ise olayların yoğunlaştığı ve devletin bütünüyle gücünü gösterdiği ve sonlandırdığı döneme aittir.Devlet, Osmanlılar zamanında olduğu gibi, cumhuriyet döneminde de Dersim’e nüfuz edememiştir. Bölgede düzeni sağlamak ve devletin otoritesinin devam etmesi için vatandaşlık ödevleri ile modern Türkiye’nin devrimleri ve reform programları burada uygulanamamıştır. Devlet, yaklaşan dünya savaşı ile birlikte Hatay konusunda Fransa ile olan ilişkilerin seyri, Kürt isyancıların Sovyetler ve Suriye-Fransa’dan silah yardımı aldıkları dedikoduları ve olası Fransız kışkırtması endişesi taşımaktadır. Diğer yandan da Kürtler arasında bir kaç yıldır süren asiliğin artması ve asker-polis olarak önemli kayıplar verilmesi, devlet erkânında, buradaki ağaların, seyyid ve şeyhlerin güçlerinin yok edilerek sorunu bir an önce yok etme isteğine yol açmıştır.Kürtlerin tutumu ile ilgili değerlendirme ise şöyledir: Devletin yürüttüğü asimilasyon, kategorize etme, okullaşmaya zorlama, devlet erkine karşı duyulan endişe ve korku ve onun getirdiği disipline karşı dirençle her zaman, karşı koyma ve savaşma güdülerini Kürtler benliklerinde barındırmaktadır. 1938 yılına gelindiğinde devleti, artık, bu sorunu bir saygınlıkmeselesi olarak algılayıp kesin çözüme götüren eylemlere itmiş ve zorlukış şartlarının sona erip yazın başlaması ile birlikte daha büyükboyutlu bir askeri harekât başlamıştır. Yapılan bu harekât sonucundabölgede asayişsizlik ve isyan hareketleri kesin olarak sona erdirilmiştir.Devlet bütün organlarıyla bölgeye girip yerleşebilmiştir.

Dersim toplulukların göçlerle harmanlandığı, Anadolu'da gözüküp kaybolmuş milletlerin tam bir karışımıdır. Tarih boyunca heterodoks unsurların da sığınağı olan Dersim, Osmanlı Devleti'nin ve Türkiye Cumhuriyeti'nin en çok problem yaşadığı bölgeler arasında yer almıştır. Osmanlı yöneticilerinin aşiretleri muhatap aldığı klasik devlet sistemi, II. Meşrutiyet'in ilanı ve merkezileşme çalışmalarıyla birlikte değişmiştir. Yeni süreç, aşiret yapılanmasının yoğun olduğu Doğu Anadolu'da özellikle Dersim'de dirençle karşılaşmıştır. Şüphesiz bu tepkinin en fazla Dersim'de görülmesi bölgenin etnik ve dini çeşitliliğinden kaynaklanmıştır. Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde merkezi hükümetlerle barışık olmayan Dersim'de çıkan isyanların nedenleri arasında; seyitlerin tarihi süreç içerisinde elde ettikleri konumu kaybetmeme isteğinin yanı sıra, aşiretlerin devletin Sünni karakterine soğuk bakması gibi hususlar bulunmaktadır. Ayrıca asker ve vergi alma kanunlarının tatbik edilmesi, Ermenilerin ve yabancıların kışkırtıcı faaliyetleri, ıslahatların devletin Dersim'deki otoritesini arttıracağı düşüncesi, bayındırlık hizmetlerinin askeri harekâtı kolaylaştırmak için yapıldığı söylentisi ile Kürt Kulübü ve Hoybun'un etnik bilinç oluşturma çabaları isyanların teşvikçisi olmuştur. Bunlara mutasarrıfların sorunlara çözüm olarak `idare-i maslahat` yolunu benimsenmesi eklenince Dersim problemler yumağı haline gelmiştir. Cumhuriyet'in kurucu kadrosu, aynı zamanda eski Osmanlı askerlerinden oluştuğundan bu dönemden miras kalan Dersim sorununu yakından tecrübe etmişler ve kalıcı bir çözüm bulunması gerektiğine inanmışlardı. Özellikle aşiretlerin I. Dünya Savaşı'nda Ruslarla işbirliği yapması, Mütareke ve Milli Mücadele dönemlerinde ise bölgede isyanlar çıkarması, bu problemin çözümünde hükümetlere askeri müdahalenin gerekliliğini düşündürmüştü. Kurucu Kadro, 1937 ve 1938 yıllarına gelindiğinde Anadolu'nun ortasında, Fransız sömürgesi olan Suriye ile sürekli irtibat halinde, Ermenilerin etkin olduğu bir bölgeyi tasavvur etmiyorlardı. The Dersim community is a full mixture of nations who have appeared and disappeared in Anatolia and also a society that blends with immigration. Throughout history Dersim was a shelter for heterodox elements and was the most experienced troubled area for the Ottoman Empire and Turkish Republic. The Ottoman ruler's classic state system for tribes has changed with the work of II. Constitutionalism and centralization. The new process was met with rebellion particularly in Dersim and in Anatolia where the tribal structure was intense. This resistance without a doubt was seen in Dersim the most because of the ethnic and religious diversities area.The reasons of rebellions in Dersim, which wasn't in peace with the central government during Ottoman and Republican periods were, the desire not to lose positions that seyits procured in the historical process as well as the tribes discountanence to Sunni character of the state. In addition, the application of military and tax take law, provocative activities of the foreigners and Armenians, the idea that the reforms would increase the state authority in Dersim, the rumor that Public works facilitated in order to ease military operations and Kurds Club and Hoybun's efforts to create ethnic consciousness, have been the instigators of the rebellion. As a solution to this issue the governor has adopted the way of `ignoring problems` which caused problems to increase even more.The founding members of the Republic were also composed of old Ottoman soldiers who had experienced closely the problems inherited from Ottoman period and were convinced that a lasting solution must be found. In particular, tribes' cooperation with Russia in WWI, rebellions in the regions during armistice and National Struggle period, has caused the governments to consider the need for military intervention for the solution to problems. Founder Staff weren't envisioning a region in the middle of Anatolia where Armenians were active and constantly in contact with the French colony, Syria, in 1937 and 1938. 507

Ritüel esnasında kurulan etkileşim alanı Dersim Alevi toplumlarının bu dünyadaki (dina) gündelik yaşamı düzenlemelerinde ve gündelik, fani, dünyanın karşıtı olarak düşünülen baki dünyayla (a-dina) iletişim kurmalarında merkezi rol oynar. Hakk, Hakk’a ulaşmış evliya ve karşılaşmayı talep eden cemaat (talipler) arasında, birey ve cemaat arasında, hatta cemaate bağlı olmayan (yaban) dünya ile evcil dünya arasında, ritüel yoluyla bir etkileşim alanı kurulur. Bu alanı kuran ve yürüten özneler kimlerdir? Yaşanan deneyime anlam kazandıran ve bu anlamın aktarılmasını sağlayan simgeler nelerdir? Birbiriyle etkileşime giren özneler ve alanlar nasıl birbirinden ayrılır, mekandaki ve zamandaki sınırlar nasıl çizilir? Bu soruların cevapları, Dersim örneğinde ve özellikle ritüel simgelerinin ve mekanlarının iyileştirme işlevleri merkeze alınarak, araştırılmıştır. Bu yazının bulguları, Dersim bölgesinin Tunceli Merkez, Hozat, Nazımiye, Pülümür ve Ovacık ilçelerinde ve Erzincan’da Alevi nüfusun yoğun yaşadığı; Erzincan Merkez, Ulalar, Çayırlı, Bük, Abige, Göbürge gibi ilçelerde ve köylerde yapılan alan görüşmelerinin kayıtları temelinde geliştirilmiştir. Makalede, yaratıcı bir deneyim olarak ritüelin özneleri, simgeleri ve alanları tanımlanmış ve tartışılmıştır. Araştırmanın sonucu olarak şunu söylemek mümkündür: Geleneksel Dersim Alevi toplumunda, geçici olan (yalan dünya) ve kalıcı olan (varlık, gerçek) arasındaki gerilim, değişimin (felek), kalıcı olanın kurallarına (kanun, hak) uyum sağlamasıyla, aşılır. Ancak, kalıcı olanın, kendini geçici olan yoluyla fark ettiği ve ifade ettiği bir deneyim yaşadığı, düşünülür. Değişim ve sabitlik arasındaki krizin çözüldüğü, deyim yerindeyse, yeni bir senteze ulaşılan yerler ve zamanlar, bir akış içinde, ritüel sürecini oluşturur. Ritüel süreci, değişimi ve tekrarı; zaman ile mekandaki hareketleri, bir düzene sokarak, topluma süreklilik kazandırır. For the Alevis of Dersim, the field of interaction constructed during ritual plays a central role in regulating daily life in the temporary world (Dinâ), and in communicating with the eternal world (a-dinâ), described as the counterpart of the mortal world. A field of interaction is constructed between the ultimate Truth (Hakk), the saint who became one with the ultimate truth (evliy a), and the community of truth seekers (talip ler). Interaction is also constructed between individuals and their community and even between the world of the wild existing outside the community and the domesticated world. Who are the subjects constructing and bringing to life the ritual field? What are the ritual symbols giving meaning to the ritual experience and transmitting it to newcomers? How the interacting subjects and fields separated from each other are, how are the lines of demarcation drawn? The answers to these questions have been investigated in Dersim, with a specific focus on the healing functions of ritual symbols and ritual spaces. The findings are based on recordings from fiel- dwork in the city of Tunceli and the districts of inner Dersim, such as Hozat, Nazımiye, Pü- lümür and Ovacık and also in districts of Erzincan such as the Erzincan city, Ulalar, Çayırlı, Bük, Abige, Göbürge, where the Alevite population predominantly lives. In the article, the subjects, symbols and fields of ritual as a creative experience are defined and discussed. As an overall statement, in the traditional Dersim Alevi community, the tension between what is Temporary (the daily world) and what is Permanent (true being, existence) is overcome through harmonizing Change (Felek) with the laws of the Permanent (Ultimate truth, law and will of truth). However, it is suggested that the Permanent being acquires awareness of its existence and expresses itself, goes through an experience, through the Temporary. The places and times where the crisis between the Permanent and the Temporary gets resolved and where, so to say, a new synthesis is reached, are make up the ritual process. The ritual process, through organizing Change and Repetition, movements in time and space provides continuity to the community.