Search

The aim of this research is to determine the characteristics of storytelling in preschool children. The study included 60 children, aged four, five and six years. The characteristics of the narration of a story on the macrolinguistic and microlinguistic plane were assessed by applying the Comic story task (Kostić, Vladisavljević & Popović, 1983). The results of the macrolinguistic structure of storytelling showed that focus in four and five-year-olds is in describing the introductory event and the activities leading to a goal. In contrast, with six-year-old children story patterns exist at a cognitive level, since the elements of the comic story are consistently described in just slightly less than half of the them. The results of the microlinguistic structure of storytelling showed that the four- year-olds stories predominantly contain simple sentences, while simple-extended and dependent-complex syntactic constructions dominate in the stories of five-year-olds. In contrast, there is a tendency in six-year-olds to use complex (consecutive, dependent) sentences. Storytelling in children develops gradually over the preschool period, so instructions for storytelling is important for all children, especially for those at risk for or with language learning impairments. Cilj ovog istraživanja je utvrđivanje karakteristika pripovedanja priče kod dece predškolskog uzrasta. Istraživanjem je obuhvaćeno 60 dece, uzrasta od četiri, pet i šest godina. Karakteristike pripovedanja priče kod dece na makrolingvističkom i mikrolingvističkom planu procenjene su primenom zadatka Strip priča (Kostić, Vladisavljević & Popović, 1983). Rezultati istraživanja makrolingvističke strukture priče su pokazali, da se kod četvorogodišnjaka i petogodišnjaka fokus pripovedanja priče nalazi u opisivanju uvodnog događaja i aktivnosti kojima se dolazi do cilja. Za razliku od njih, kod šestogodišnjaka šema priče postoji na saznajnom nivou, budući da su elementi strip priče konzistentno opisivani u nešto manje od polovine dece. Analizom rezultata mikrolingvističke strukture priče utvrđeno je da priče četvorogodišnjaka predominantno sadrže proste rečenice, dok prosto-proširene i zavisno-složene sintaksičke konstrukcije dominiraju u narativnom diskursu petogodišnjaka. Za razliku od njih, u grupi šestogodišnjaka je prisutna tendencija korišćenja složenih (naporednih, zavisnih) rečenica. Pripovedanje priče kod dece postepeno se razvija tokom predškolskog perioda, a saveti o podsticaju razvoja ove sposobnosti su važni za svu decu, posebno za decu sa prisustvom riziko faktora na rođenju ili decu sa deficitima u razvoju govora i jezika.

There has been interest for children's drawings in scientific reference books for long time. Studying children's drawings enabled creating certain theories, and research findings have given much information on different aspects of children's development. In the paper, we have exposed a part of the results of the first phase of longitudinal research about children's literacy. The aim of the research was to examine development of the skills of drawing of pre-school children. Development of skills of drawing has been examined by the 13th subtest Drawing AKADIA of the test of developmental abilities. The sample included pre-school children. Results point at the fact that, although results of the majority of interviewees at the applied sub/test show average and above-average achievement for one or two standard deviations, there is a significant number of interviewees who had achievements for one or two standard deviations. This finding points at the existence of deviations of some of basic abilities, which support the skills of drawing of these interviewees. It implies as well, necessity for determination the type and kind of error at each drawing, and it presents indication that these interviewees must be included into stimulation in the field in which these deviations have been noticed. Findings of this research will subsequently enable s to perceive the influence of the quality of development of this research on the success in initial writing. U naučnoj literaturi, interesovanja sa teorijskog i istraživačkog aspekta za dečji crtež postoje dugo. Proučavanje dečjeg crteža omogućilo je stvaranje određenih teorija, a istraživački nalazi pružili su obilje informacija o različitim aspektima dečjeg razvoja. U radu je izložen deo rezultata prve faze longitudinalnog istraživanja o razvoju dečje pismenosti. Cilj istraživanja bio je da se ispita razvijenost veštine crtanja dece predškolskog uzrasta. Razvijenost veštine crtanja ispitivana je 13. suptestom Crtanje AKADIA testa razvojnih sposobnosti. Uzorak su činila deca predškolskog uzrasta. Rezultati ukazuju na to da, iako rezultati većine ispitanika na primenjenom suptestu ukazuju na prosečno i iznad prosečno postignuće za jednu ili dve standardne devijacije, nije zanemarljiv broj ispitanika koji su ostvarili postignuće ispod proseka populacije za jednu ili dve standardne devijacije. Ovakav nalaz upućuje na postojanje smetnji u nekim od bazičnih sposobnosti koje podržavaju veštinu crtanja kod ovih ispitanika. Takođe, implicira i neophodnost utvrđivanja tipa i vrste greške na svakom crtežu ponaosob i predstavlja jasnu indikaciju da je ove ispitanike potrebno uključiti na stimulaciju u oblastima u kojima su smetnje uočene. Nalazi ovog istraživanja će nam u perspektivi omogućiti da sagledamo uticaj kvaliteta razvijenosti ove veštine na uspeh u početnom pisanju.

Fizička aktivnost u velikoj meri može pozitivno uticati na zdravstveni status i psihosocijalno stanje, pa je glavni cilj istraživanja bio usmeren na analizu fizičke aktivnosti predškolske dece. Teorijski deo rada obuhvata sve što je bitno za razumevanje postavljene teme, dok je empirijski deo podeljen na četiri dela. U prvom delu su izloženi rezultati dobijeni anketom i dnevnikom aktivnosti koje su popunjavali roditelji, a analizirana je dečja aktivnost radnim danima i vikendom. Drugi deo se odnosi na obim kretne aktivnosti dece tokom boravka u vrtiću, gde je statističkom obradom podataka utvrđeno kakav je obim kretne aktivnosti dečaka i devojčica i od čega zavisi. U okviru plana i programa koji se sprovodi u predškolskoj ustanovi, predviđeno je da se upražnjavaju usmerene aktivnosti s motoričkim sadržajem, što je analizirano u trećem i četvrtom delu (trajanje, struktura i sadržaj aktivnosti, kao i motorička angažovanost dece na aktivnostima)., Physical activity can have a positive impact on the health status and psychosocial condition; therefore the main aim of this research was focused on the analysis of physical activities of preschool children. The theoretical part of the study includes all important matters essential for understanding the subject, while the empirical part is divided into four sections. The first section presents the results obtained from a questionnaire and a diary of activities completed by parents, and it analyzes the children's activity on weekdays and weekends. The second section relates to the extent of motor activity of children during their stay in the kindergarten. The statistical analysis in this section shows the scope of motor activity of boys and girls and what it depends on. According to the plan implemented in preschool institution, it is expected to have directed activities with motor content. This part is analyzed in the third and fourth section (duration, structure and content of activities as well as motorinvolvement of children in activities).

Complex graph motor activities represent the abilities of correct graph formation of letters with hands and writing tool (pencil, pen, etc.), and a complex psychomotor ability in which many muscles of the hand and fingers are involved, and all of them are coordinated with the complex nerv system - from cortex to fingers. Adequately developed graph motor abilities, according to many authors, has significant role in mastering skills of writing. Considering this, the aim of this paper was to determine quality of development graph motor abilities of drawing, i.e. copying shapes of children of pre-school age. Apart from this, in our Research we tried to observe whether there is difference according to the gender in the level of developing graph motor abilities. During performing the task, we have recorded in which way children hold pencils in their hands. The sample is justifiable and is consisted of sixty-five children attending pre-school programme in the pre-school institutions in Belgrade. We applied IV sup test for drawing shapes AKADIA test of developmental abilities. Results show that drawing shapes is developed above average among the interviewed children and confirm gradation in developing graph motor abilities. Given results point at the fact that there is no distinction according to the genre when we talk about development of drawing shapes. Nevertheless, given results about the posture of the pencil during performing tasks are to be concerned about. It has been determined that 44 of interviewees have inadequate posture for holding a pencil. Given results, open many significant Research questions about the role and importance of these graph motor abilities, as well as about the significance of correct holding a pencil, for the purpose of successful skill of writing of children at the upper school age. Složena grafomotorna aktivnost predstavlja sposobnost pravilnog grafičkog oblikovanja slova rukom i sredstvom za pisanje (olovkom, perom, itd.), ali i složenu psihomotornu sposobnost u kojoj učestvuje veliki broj mišića ruke, šake i prstiju, a sve njih koordinira složeni nervni sistem - od korteksa do prstiju. Adekvatno razvijena grafomotorna sposobnost prema saznanjima mnogih autora ima značajnu ulogu u uspešnom ovladavanju veštinom pisanja. S tim u vezi, cilj rada bio je da utvrdimo kvalitet razvijenosti grafomotorne sposobnosti crtanja odnosno precrtavanja oblika dece predškolskog uzrasta. Osim toga, istraživanjem smo nastojali da sagledamo da li postoji razlika prema polu u nivou razvijenosti grafomotorne sposobnosti. Prilikom izvođenja zadataka evidentirali smo način na koji deca drže olovku u ruci. Uzorak je prigodan i čini ga šezdeset petoro dece koja pohađaju pripremni predškolski program u trima predškolskim ustanovama u Beogradu. U istraživanju je primenjen IV suptest Crtanje oblika AKADIA testa razvojnih sposobnosti. Rezultati ukazuju na to da je crtanje oblika razvijeno iznad proseka kod ispitivane dece i potvrđuju postupnost u razvoju ispitivane grafomotorne sposobnosti. Dobijeni podaci ukazuju na nepostojanje razlike prema polu kada je u pitanju ravijenost sposobnosti crtanja oblika. Međutim, dobijeni podaci o položaju olovke tokom izvođenja zadataka su zabrinjavajući. Ustanovljeno je da čak 44 ispitanika ima nepravilan hvat olovke. Dobijeni nalazi otvaraju mnoga istraživačka pitanja o ulozi i značaju ove grafomotorne sposobnosti, kao i o značaju ispravnog hvata olovke u ruci za uspešno ovladavanje veštinom pisanja dece na kasnijem školskom uzrastu.

Cilj istraživanja je utvrditi efikasnost BEK instrumenta u proceni nivoa i vrste odstupanja od tipičnog razvojnog toka dece predškolskog uzrasta, kao i formulisanje konkretnih postupaka u identifikaciji oblasti neophodne podrške i intervencije, na nivou same predškolske ustanove. Istraživanje je sprovedeno u predškolskim ustanovama „Rakovica“ i „Palilula“ u Beogradu i u Predškolskoj ustanovi „Kaštela“ (u Splitsko-dalmatinskoj županiji u Hrvatskoj), tokom 2013 i 2014. godine. BEK instrumentom za detekciju zaostajanja u razvoju dece predškolskog uzrasta obuhvaćena su 53 deteta, uzrasta od 4–6 godina. Utvrđena su razvojna kašnjenja u svih osam razvojnih oblasti, koje instrument pokriva. Istraživanjem su obuhvaćena i 83 vaspitača iz ovih predškolskih ustanova, kod kojih je posebno konstruisanim upitnikom izvršena procena značaja sopstvenog znanja i iskustva za otkrivanje razvojnih problema kod deteta, stav prema upotrebi BEK i drugih instrumenata u praksi i komunikacija sa stručnom službom, kao podrškom u radu.

Many kinds of research in the field of memorising showed that there are irregularities in this form connected to efficient functioning in many segments of development. Research findings of many authors determined connection between the scope and quality of memory development with successful adoption of the skills of reading and writing. Research presented in this paper is directed to studying quality of development short-term visual memorising of pre-school children. Presented findings represent a part of the result of the first phase of longitudinal study through which there were studies of speech-language skills, meta-linguistic and graph-motoric skills and general cognitive ones from the aspect of visual memorising of pre-school children. The sample is of adjustable type and it included pre-school children (N=65). Estimation of visual memory was done by application of V subtest of Visual Memory AKADIA test of developmental abilities. Given results point at above-average development of visual memory of the interviewed children, and that girls and boys do not differ in quality of development of visual memory. Given data will be correlated with achievements in adopting reading and writing of these children in the firs and second grade of the primary school, and possibility of determining predictive power of this construct on success in adopting reading and writing. Brojna istraživanja u oblasti pamćenja ukazala su na to da su prisutne smetnje u ovom domenu povezane sa efikasnim funkcionisanjem u mnogim segmentima razvoja. Istraživački nalazi mnogih autora utvrdili su vezu između obima i kvaliteta razvijenosti pamćenja sa uspehom u usvajanju veštine čitanja i pisanja. Istraživanje prezentovano u ovom radu usmereno je na ispitivanje kvaliteta razvijenosti kratkoročnog vizuelnog pamćenja dece predškolskog uzrasta. Prezentovani nalazi predstavljaju deo rezultata prve faze longitudinalne studije, tokom koje su ispitivane, pored govorno-jezičkih, metalingvističkih i grafomotoričkih sposobnosti, i opšte kognitivne s aspekta vizuelnog pamćenja dece predškolskog uzrasta. Uzorak je prigodnog tipa i obuhvatio je decu predškolskog uzrasta (N = 65). Procena vizuelnog pamćenja obavljena je primenom V suptesta Vizuelno pamćenje AKADIA testa razvojnih sposobnosti. Dobijeni nalazi ukazuju na iznadprosečnu razvijenost vizuelnog pamćenja ispitivane dece, ali i na to da se devojčice i dečaci ne razlikuju u kvalitetu razvijenosti vizuelnog pamćenja. Dobijeni podaci će biti korelirani sa uspehom u usvajanju čitanja i pisanja ove dece u prvom i drugom razredu osnovne škole, čime se pruža mogućnost utvrđivanja prediktivne moći ovog konstrukta na uspeh u usvajanju čitanja i pisanja.

Briga o ishrani i očuvanju stanja ishranjenosti dece osnov je za dobro zdravlje populacije. Pojava gojaznosti može da ima dalekosežne posledice po organizam u vidu neodgovarajućeg fizičkog rasta, umanjenih kognitivnih i motoričkih performansi, kao i posledice na socijalno-emotivni razvoj. Opšti cilj ovog rada je utvrđivanje učestalosti dečije gojaznosti i ispitivanje uzroka na teritorijama grada Jagodine i opštine Ćuprija. Ispitivanje je obuhvatilo 1051 dete ( 492 devojčice i 559 dečaka) i njihove roditelje a sprovedeno je u Domovima zdravlja Jagodina i Ćuprija. Rezultati istraživanja su prikazani kao deskriptivna statistika – aritmetička sredina, standardna devijacija, frekvencije, interval poverenja i procenti. Za ispitivanje uticaja jedne ili više varijabli na binarnu varijablu gojazan-nije gojazan korišćena je univarijantna i multivarijantna binarna logistička regresija. Da bi se utvrdilo da li neka numerička varijabla može da bude marker za gojaznost korišćena je ROC kriva. Rizik je ocenjivan pomoću veličine odds ratio. Podaci su obrađivani pomoću statističkog programa SPSS 16.0. Na osnovu postavljenih ciljeva i prezentovanih rezultata mogu se doneti sledeći zaključci: gojaznost je prisutna kod 14,56% predškolske dece; uhranjenost ispitivane dece i ispitivanih dečaka zavise od termina rođenja i od dužine na rođenju a hipertenzija kod ispitivane dece zavisi od njihove uhranjenosti. Uhranjenost ispitivanih devojčica zavisi od učestalosti uzimanja popodnevne užine a kod dečaka zavisi od učestalosti uzimanja sira. Markeri za gojaznost kod dece su dužina na rođenju i vreme provedeno kraj kompjutera i/ili televizije, kod devojčica je to broj dece u porodici u kojoj devojčica živi, uzimanja mesnih prerađevina i vreme provedeno kraj kompjutera i/ili televizije a kod dečaka je učestalost uzimanja različitih masnoća u ishrani tokom nedelje. Kod dece koja su naknadno pozvana na kontrolni pregled nijedan od analiziranih podataka iz upitnika ne može da bude obeležen kao marker za gojaznost a na osnovu izračunate vrednosti HOMA indeksa troje dece iz istraživanja ima umerenu insulinsku rezistenciju što nije zabrinjavajući rezultat. Nutritional care and preservation of the nutritional status of children is the basis for the good health of general population. Obesity may have far-reaching consequences for a human organism which manifest in the form of improper physical growth, reduced cognitive and motoric performance, as well as consequences for social and emotional development. The overall objective of this study was to determine the prevalence of childhood obesity and examine the causes in municipalities of Jagodina and Ćuprija. The study included 1051 children (492 girls and 559 boys) and their parents and was carried out in health centers in Jagodina and Ćuprija. The results are presented by means of descriptive statistics – average, standard deviation, frequency, confidence interval and percentages. To examine the influence of one or more variables on a binary variable obese-not obese we used univariate and multivariate binary logistic regression. In order to determine whether a numeric variable can be used as an obesity marker we used the ROC curve. Risk was assessed by odds ratio. Statistical software SPSS 16.0 was used to analyze data. Based on the objective we set and the results we obtained the following conclusions are drawn: Obesity was present in 14.56% of preschool children; nutritional status of children and examined boys depends on the birth date and the length at birth; hypertension in children depends on their nutritional status. Nourishment in girls depends on the frequency of afternoon snacks, while in boys it depends on the frequency of cheese intake. Obesity markers for children are length at birth and time spent in front of a computer and/or television, whereas in girls, it is the number of children in family, consumption of meat products and time spent in front of a computer and/or television. For boys it is the intake frequency of various fats during the week. For children who were later invited for a follow-up examination, questionnaire data does not suggest the presence of obesity markers. Based on the calculated value of NOMA index three children from the survey have a moderate insulin resistance, which is not significant.

The paper presents a portion of the results obtained in the first phase of a longitudinal study of the development of children’s literacy. The aim of the research was to study the level of development of phonological skills in preschool children. The development of phonological skills, as part of meta linguistic skills, was studied by the assessment of voice analysis and synthesis in words and recognizing rhyme. The sample included preschool children. The obtained results have pointed to an average development of children’s phonological skills in the domain of the ability of voice synthesis and analysis in words, as well as to the difficulties in solving items that contained more complex demands of manipulating phonemes within words. It was also determined that there were difficulties in recognizing rhyme in words where phonological similarity was more prominent on the level of the whole word. Since there are very few research studies in our country that deal with the development of phonological skills in preschool children, which are an important predictor for the acquisition of reading and writing skills, the findings of this research can provide an insight into the development of this aspect of children’s speech and language, while in the long run they would enable us to observe the influence of this predictor on the success in initial reading and writing. U radu je izložen deo rezultata prve faze longitudinalnog istraživanja o razvoju dečje pismenosti. Cilj istraživanja bio je da se ispita razvijenost fonološke sposobnosti kod dece predškolskog uzrasta. Razvijenost fonološke sposobnosti, kao metalingvističke sposobnosti, ispitivana je procenom glasovne analize i sinteze u rečima i prepoznavanjem rime. Uzorak su činila deca predškolskog uzrasta. Dobijeni nalazi ukazuju na prosečnu razvijenost fonoloških sposobnosti dece u domenu sposobnosti analize i sinteze glasova u rečima, ali i na teškoće pri rešavanju ajtema koji sadrže složenije zahteve manipulisanja fonemama u okviru reči. Utvrđeno je i da se javljaju teškoće u prepoznavanju rime u rečima kod kojih je fonološka sličnost bila izraženija na nivou cele reči. Budući da u našoj sredini postoji mali broj istraživanja o razvijenosti fonoloških sposobnosti dece predš- kolskog uzrasta koje predstavljaju značajan prediktor za usvajanje veština čitanja i pisanja, nalazi ovog istraživanja omogućavaju da se sagleda razvijenost ovog aspekta njihovog govora i jezika, dok će nam u perspektivi omogućiti da sagledamo uticaj ovog prediktora na uspeh u početnom čitanju i pisanju.

Globally, researches indicate that the quality of lexical development of preschool children is important for acquiring reading and writing skills, while wide vocabulary and its structure affect reading comprehension directly. In our country there have been almost no researches on the impact of the development of lexical level of preschool children on the success of acquiring reading and writing skills at later school levels. This paper is going to present a part of the results of the first phase of a longitudinal study, which aims to study lexical development of preschool children. The sample was representative and it included preschool children (N = 65). The assessment of lexical development in terms of the ability to understand the meaning of words, was performed by using X subtest Adopted linguistic treasure Acadia test of developmental capabilities. The finding syndicate above average lexical development of these children, and that girls were more successful in solving items of the subtest. The data will be correlated with their success of acquiring reading and writing skills in the first and second grade of primary school, which would offer the possibility of determining the predictive power of this construct on the success of reading and writing skills. Nalazi istraživanja u svetu ukazuju da je kvalitet leksičke razvijenosti na predškolskom uzrastu značajan za usvajanje veština čitanja i pisanja, a bogatstvo i struktura rečnika direktno utiču na razumevanje pročitanog. U našoj sredini gotovo da nema istraživanja koja su se bavila proučavanjem uticaja razvijenosti leksičkog nivoa dece na predškolskom uzrastu na uspeh u usvajanju veština čitanja i pisanja na kasnijem školskom uzrastu. U ovom radu će biti prezentovan deo rezultata prve faze longitudinalne studije, čiji je cilj istraživanje leksičke razvijenosti dece predškolskog uzrasta. Uzorak je prigodnog tipa i obuhvatio je decu predškolskog uzrasta (N=65). Procena leksičke razvijenosti s aspekta sposobnosti razumevanja značenja reči obavljena je primenom X suptesta Usvojeno jezičko blago AKADIA testa razvojnih sposobnosti. Dobijeni nalazi ukazuju na iznadprosečnu leksičku razvijenost ispitivane dece, ali i to da su devojčice bile uspešnije u rešavanju ajtema ovog suptesta. Dobijeni podaci će biti korelirani sa uspehom u usvajanju čitanja i pisanja ove dece u prvom i drugom razredu osnovne škole, čime se pruža mogućnost utvrđivanja prediktivne moći ovog konstrukta na uspeh u usvajanju čitanja i pisanja.

In the paper, we presented results of the wider part of the research of lexicalsematical development of children of pre-school age, i.e. a part of the research of longitudinal study about development of children's literacy. The aim of the research was to study development of the semantic level of the oral development of children of pre-school age from the aspect of ability to perceive, comparing and naming the characteristics of the objects, getting to know relations between terms and ability of classification, placing lexemes into subordinate and ordinate class, i.e. understanding and do [option of hyponymy. Apart from this, the research aimed at determination of the existence of genre differences in the domain of semantic development of children. The sample included children of pre-school age of the typical oral development (N=65). Estimation of the semantic level of the oral development is done by application of the IX subtest. Skill of creating terms AKADIA test of developmental abilities. Given results point at above average development of semantic abilities of children of pre-school age, as well as that the girls are more successful at solving items concerning the skill of terms creation, an this points at more developed semantic ability of girls in comparison to boys. U radu su prikazani rezultati jednog dela šireg istraživanja leksičkosemantičke razvijenosti dece predškolskog uzrasta, odnosno deo rezultata prve faze longitudinalne studije o razvoju dečje pismenosti. Cilj istraživanja bio je da se ispita razvijenost semantičkog nivoa govorno-jezičkog razvoja dece predškolskog uzrasta sa aspekta sposobnosti uočavanja, poređenja i imenovanja osobina pojmova, poznavanja odnosa među pojmovima i sposobnosti klasifikacije, svrstavanja leksema u podređenu i nadređenu klasu, odnosno razumevanje i usvojenost hiponimije. Pored toga, istraživanjem smo nastojali da utvrdimo da li postoje polne razlike u domenu semantičke razvijenosti dece. U uzorak su uključena deca predškolskog uzrasta tipičnog govorno-jezičkog razvoja (N = 65). Procena semantičkog nivoa govorno-jezičke razvijenosti obavljena je primenom IX suptesta Veština stvaranja pojmova AKADIA testa razvojnih sposobnosti. Dobijeni nalazi ukazuju na natprosečnu razvijenost semantičke sposobnosti dece predškolskog uzrasta, kao i na to da su devojčice uspešnije u rešavanju ajtema kojima se procenjivala veština stvaranja pojmova, što upućuje na razvijeniju semantičku sposobnost devojčica u odnosu na dečake.

Being a complex perceptive and motor skill, writing depends on maturity and integration of great number of cognitive, perceptive and motor skills. This research examines hand and fingers muscular activity while holding pen and preschool children capability to differently engage fingers while writing. The sample was made of 31 children, age between 5.9 year and 6.11 year. The results show that pencil grip is appropriate (dynamic threefingers grip) at eleven examined children (35, 5 %). The rest of the children used modified dynamic, static, modified static and five-fingers grip. By analyzing realization of predictive test for dysgraphia it is concluded that inappropriate pencil grip does not influence aright drawing. While this suggests that the children may well acquire with graphomotor activity using different pen grips, it is known that appropriate pencil grip can significantly influence the writing speed and legibility of written. The fact that higher grades have higher writing demands, it is necessary, for twenty examined children to practice and adopt appropriate pencil grip. Pisanje, kao kompleksna perceptivno - motorička veština, zavisi od sazrevanja i integracije velikog broja kognitivnih, perceptivnih i motoričkih sposobnosti. U istraživanju je posmatrana mišićna aktivnost šake i prstiju tokom držanja olovke i sposobnost diferenciranog angažovanja prstiju dece predškolskog uzrasta u činu pisanja. Uzorak je činilo 31 dete uzrasta od pet godina i devet meseci do šest godina i 11 meseci. Rezultati istraživanja ukazuju da je držanje olovke odgovarajuće (dinamički troprsni hvat) kod jedanaestoro dece (35,5%). Ostala deca su koristila izmenjen dinamički, statički, izmenjen statički i petoprsni hvat. Analizom realizacije predikcionog testa za disgrafiju može se zaključiti da neadekvatan hvat olovke ne utiče na pravilno crtanje figura. Iako ovo govori da deca mogu dobro ovladati grafomotornom radnjom koristeći različite hvatove, poznato je da na brzinu pisanja i čitljivost napisanog značajno utiče pravilan način držanja olovke. Činjenica da viši razredi osnovne škole pred grafomotoriku stavljaju izuzetno teške zadatke nalaže uvežbavanje i usvajanje pravilnog hvata olovke kod preostalih 20 ispitanika.

Children exposure to family violence has attracted the increased attention of practitioners and researchers. Family violence is harmful for everybody, especially children exposed to it. It is considered that exposure to violence in one's family is connected to a variety of problems a child might have: increased aggressiveness, emotional and cognitive problems, social maladjustment. Therefore it is necessary to identify the cases of children exposed to family violence and timely intervene. The factors related to children exposure to family violence cannot be reliably identified according to the existing assessment methods. Kindergartens teachers who work with a child should be able to detect the symptoms implying possible problems with family violence and give child's mother an advice to ask for professional help and support. The paper shows the results of some studies pointing to negative effects on children who are exposed to family violence. The aim of the paper is also to draw the attention of researchers, policy makers, professionals and broader public to dedicate themselves to issues of greatest importance for the development and future of these children. Izloženost dece nasilju u porodici sve više zaokuplja pažnju praktičara i istraživača. Nasilje u porodici nanosi štetu svima, a posebno deci koja su izložena nasilju. Smatra se da je izloženost nasilju u porodici povezana sa različitim problemima deteta: povećana agresivnost, emocionalni i kognitivni problemi, socijalna neprilagođenost. Zbog toga je važno da se identifikuju slučajevi dece koja su izložena nasilju u porodici i interveniše na vreme. Postojećim metodama procene se ne mogu pouzdano identifikovati faktori koji su povezani sa izlaganjem dece nasilju u porodici. Vaspitači koji rade sa detetom bi trebalo da budu u stanju da detektuju simptome koji ukazuju na moguće probleme sa nasiljem u porodici i pruže savet majci da zatraži stručnu pomoć i podršku. U ovom radu su prikazani rezultati nekih istraživanja koji ukazuju na negativne efekte po decu koja su izložena nasilju u porodici. Cilj rada je, takođe, da poveća interesovanje istraživača, kreatora politike, stručnjaka i široke javnosti da se posvete pitanjima koja su od najvećeg značaja za razvoj i budućnost ove dece.

The level of adoption of sign language, from an early age, facilitates the ability of deaf children to familiarize themselves with the world, to develop cognitive abilities, to communicate with their parents and the environment around them. Deaf and hard of hearing children have difficulties in speech and communication, which creates problems for them in their social, emotional and cognitive development. A deaf child learns to pronounce words and their factual meaning, meaning both the word and notion signified by that word. By analyzing the description given by preschool aged children of a picture we can gain insight into what the children see in the picture, what they can explain and interpret and what conclusions they can draw. Depending on their maturity level and the development of their sign and spoken language expression, children will either individually list the entities and activities which can be seen in a picture, or they will form a whole, resulting in a story. The aim of our study was to evaluate the level of adoption sign language and verbal expression in deaf and hard of hearing children of preschool age, when describing pictures. The sample consisted of 11 preschool aged children. Five children had a cochlear implants, whilst six had hearing aids. The study utilized two pictures as stimuli: Autumn in the City and Autumn in the Village. In describing the pictures, the preschool aged children showed better results when using sign language, in comparison with their use of their spoken language. The acquired results showed a higher level of competence when describing the picture Autumn in the City then Autumn in the Village. Deaf and hard of hearing children do not utilize all types of words with equal success. Deaf and hard of hearing children of preschool age utilized on average a larger number of signs than spoken words. In deaf and hard of hearing children of preschool age, it is necessary to develop all functions of verbal and non verbal communication though various spontaneous and directed activities. Usvojenost znakovnog jezika, od najranijeg uzrasta, pomaže gluvom detetu, da upozna svet, da razvija svoje kognitivne sposobnosti, komunicira sa svojim roditeljima i okolinom. Gluva i nagluva deca imaju teškoće u govoru i komunikaciji, što im stvara probleme u socijalnom, emocionalnom i kognitivnom razvoju. Gluvo dete istovremeno uči da izgovara reči i samo značenje te reči, odnosno i reč i pojam koji je tom rečju označen. Analizom opisa slike dece predškolskog uzrasta može se uočiti šta deca vide na slici, šta mogu da objasne i protumače i kakve zaključke mogu da izvedu. U zavisnosti od svoje zrelosti i razvoja znakovnog i govornog jezičkog izraza, deca će ili pojedinačno nabrajati lica i radnje koje se vrše na slici, ili će formirati celinu i oblikovati priču. Cilj našeg istraživanja bio je ispitivanje stepena usvojenosti znakovnog i govornog jezičkog izraza kod gluve i nagluve dece predškolskog uzrasta, pri opisivanju slika. Uzorak je činilo 11 dece predškolskog uzrasta. Petoro dece je bilo sa kohlearnim implantom, a šestoro dece je nosilo slušne aparate. U istraživanju su korišćene dve stimulans slike: Jesen u gradu i Jesen u selu. Pri opisu slika, deca predškolskog uzrasta, postigla su bolja postignuća u okviru znakovnog jezičkog izraza, u odnosu na govorni jezički izraz. Dobijeni rezultati su bolji pri opisu slike Jesen u gradu, u odnosu na sliku Jesen u selu. Gluva i nagluva deca ne koriste sa podjednakom uspešnošću sve vrste reči. Gluva i nagluva deca predškolskog uzrasta upotrebila su u proseku više znakova (gestova) nego govornih reči. Kod gluve i nagluve dece predškolskog uzrasta, kroz razne spontane i usmerene aktivnosti neophodno je razvijati sve funkcije verbalne i neverbalne komunikacije.