Search

Als boeren steeds grootschaliger voor een wereldmarkt moeten gaan produceren, krijgt Europa dan een gelijkvormig aanzicht? Ziet Engeland er dan hetzelfde uit als laten we zeggen Spanje, Frankrijk, Duitsland of Zweden? En wordt Nederland dan een eenheidsworst? Onderzoekers van Wageninge UR onderzochten deze vraag in twee afzonderlijke onderzoeken. In het ene onderzoek gingen Willem Rienks en Jacqueline van Rijn naar de streek rond Parma en naar de Southeast en ondervroegen betrokkenen op het platteland naar hun antwoorden op de globalisering. Opmerkelijk genoeg reageren boeren in de twee streken heel verschillend op een zelfde mondiale trend. In het andere onderzoek hebben onderzoekers bekeken hoe Nederlandse individuele agrarische ondernemers kunnen reageren op verschillende toekomstscenario¿s. Het blijkt dat boeren ook in verschillende Nederlandse regio¿s heel verschillend op reageren. Beleid zou hier op in kunnen spelen door meer rekening te houden met regionale verschillen in cultuur, en verschillen in fysieke en cultuurhistorische achtergrond van een regio.

Dit artikel beschrijft de analyse van klankbordgroepbijeenkomsten bij de reconstructie van de zandgebieden in de Brabantse Peel. Hierbij is gelet op van welke typen argumenten deelnemers gebruikmaken om geloofwaardigheid op te bouwen en hoe de geloofwaardigheid van de argumenten valt te verklaren

In Noord-Limburg liggen intensieve landbouwgebieden met een hoge belasting van het oppervlaktewater met fosfor. In 2006 is in één van die gebieden een rietmoeras aangelegd om de zuiveringsefficientie van fosfor uit drainwater in de praktijk te testen. Het moeras ligt aan de Eeuwelsche Loop in de buurt van Ospel. De Eeuwselsche Loop stroomt vanuit een landbouwgebied door het natuurgebied de Groote Peel naar de Aa in Brabant. De inrichting van het moeras is opgezet om een maximale hoeveelheid fosfor te verwijderen. De eerste resultaten zijn veelbelovend. Van het aangevoerde stikstof bedraagt de zuiveringsefficiëntie circa 30 procent en voor fosfor 50 procent. De rietgroei kwam moeizaam op gang en heeft nog niet zijn maximale productie bereikt. Het oppervlaktebeslag is twee procent en door de ligging aan de Eeuwelsche Loop biedt het ook ruimte voor waterberging en biodiversiteit van natte systemen. Mogelijkheden voor hergebruik van het maaisel en het ijzergruis kan de aanleg van meer rietmoerassen wellicht stimuleren.

In 2011 is op PPO locatie Vredepeel het project Bodemkwaliteit op Zand (BKZ) gestart. Het project Bodemkwaliteit op Zandgrond richt zich op de ontwikkeling van maatregelen voor een duurzaam bodembeheer op zandgronden op gebied van organisch stofbeheer en grondbewerking.

Extra aanvoer van organische stof compenseert een lagere aanvoer van mineralen. De gewasopbrengst blijft op peil en nitraatuitspoeling vermindert. Dit project 'Bodemkwaliteit op zandgrond’ richt zich op ontwikkeling van maatregelen voor duurzaam bodembeheer op zandgrond op het gebied van organischestofbeheer en grondbewerking. Het onderzoek wordt uitgevoerd op het proefbedrijf PPO Vredepeel.

In 2011 is op PPO locatie Vredepeel het project Bodemkwaliteit op Zand (BKZ) gestart. Het project Bodemkwaliteit op Zandgrond richt zich op de ontwikkeling van maatregelen voor een duurzaam bodembeheer op zandgronden op gebied van organisch stofbeheer en grondbewerking.

In een eerdere studie werd verkend in hoeverre het economische en milieutechnisch haalbaar zou zijn om in regio De Peel krachtvoervervangers regionaal te verbouwen. In de in dit rapport beschreven studie stelden we ons de vraag of ruimtelijke optimalisatie wel tot milieuwinst zou kunnen leiden en vervolgens hoe regionale voercentra kunnen bijdragen en op welke locatie deze zouden moeten liggen.

In een eerdere studie werd verkend in hoeverre het economische en milieutechnisch haalbaar zou zijn om in regio De Peel krachtvoervervangers regionaal te verbouwen. In de in dit rapport beschreven studie stelden we ons de vraag of ruimtelijke optimalisatie wel tot milieuwinst zou kunnen leiden en vervolgens hoe regionale voercentra kunnen bijdragen en op welke locatie deze zouden moeten liggen.

This Pathfinder project develops a focused EU Community of Practice (CoP) on development of Agro food-clusters that focuses on innovation of high tech, large scale, industrialized and sustainable agriculture and food production for Metropoles. The Metropolitan food clusters significantly contribute to reduction of the carbon and water footprint of metropolitan areas. In the exchange of concepts, this CoP will work out the benefits for climate from MFC in real regional innovation trajectories, towards business cases. The focus will be on co creation in KENGi networks and applyimg the innovation pathways of MFC design.

Verduurzaming van de landbouw en de ontwikkeling van het landelijk gebied vragen om data en kennis. Doel van dit KB12-onderzoek is een beeld te krijgen van de toepasbaarheid en generieke inzetbaarheid van bestaande data en methodieken, zoals CBS-gegevens over mest en mineralen, CRV-gegevens, de GIAB- en BRP-database, het PR-gewasgroeimodel, het Melkveemodel, het Koemodel en het modelinstrumentarium STONE voor nutriëntenuitspoeling. Hiervoor is één van de alternatieven uitgewerkt uit een vorige studie naar intensieve landbouw in de Peel, waarin op basis van regio-specifieke indicatoren verschillende scenario’s onderling beoordeeld werden op duurzaamheidsprestaties. Centraal staat de vraag hoe een clustering van voerstromen in de Peel via centrale voercentra het landgebruik, het inkomen van agrariërs en de nutriëntenuitspoeling in de regio zal beïnvloeden.

Naar aanleiding van een tweetal zogenaamde huiskamerbijeenkomsten met grondgebruikers in het pilotgebied de Sloot zijn een aantal kennisvragen geformuleerd. Deze kennisvragen zijn via LTO aangeboden aan Alterra. Het pilotgebied de Sloot is een hydrologisch goed afgebakend stroomgebied van ruim 400 ha en ligt ten oosten van Meijel. Het gebied wordt gekenmerkt door een diversiteit aan flankerende gronden en bedrijven en het behoort tot de bovenloop van de Roggelsebeek.

Verduurzaming van de landbouw en de ontwikkeling van het landelijk gebied vragen om data en kennis. Doel van dit KB12-onderzoek is een beeld te krijgen van de toepasbaarheid en generieke inzetbaarheid van bestaande data en methodieken, zoals CBS-gegevens over mest en mineralen, CRV-gegevens, de GIAB- en BRP-database, het PR-gewasgroeimodel, het Melkveemodel, het Koemodel en het modelinstrumentarium STONE voor nutriëntenuitspoeling. Hiervoor is één van de alternatieven uitgewerkt uit een vorige studie naar intensieve landbouw in de Peel, waarin op basis van regio-specifieke indicatoren verschillende scenario’s onderling beoordeeld werden op duurzaamheidsprestaties. Centraal staat de vraag hoe een clustering van voerstromen in de Peel via centrale voercentra het landgebruik, het inkomen van agrariërs en de nutriëntenuitspoeling in de regio zal beïnvloeden.

Om het effect van bodemverbeteraars op opbrengst en bodemeigenschappen op de langere termijn te toetsen, zijn proeven aangelegd op drie kleilocaties (Westmaas, Kollumerwaard en Lelystad), één dalgrond (Valthermond) en één zandlocatie (Vredepeel). In deze proeven worden de ontwikkeling van de gewasopbrengst, de gewaskwaliteit en de bodemeigenschappen gevolgd over een periode van zes jaar, bij toepassing van de bodemverbeteraars. Deze wordt vergeleken met 3 referenties: alleen kunstmest, drijfmest met kunstmest en groencompost met kunstmest.

De mens beheert en verandert het landschap om diverse producten en diensten te verkrijgen en te versterken. Deze producten en diensten, landschapsdiensten genoemd, leveren een positieve bijdrage aan de maatschappij. Interacties tussen sociale (menselijke) en ecologische (natuurlijke) systemen maken de voorziening van Landschapsdiensten mogelijk. In het landschap zijn er synergiën en conflicten tussen diensten, waardoor keuzes gemaakt moeten worden, oftewel we hebben te maken met trade‐offs tussen diensten. De interactie tussen de systemen, samen met de ruimtelijke verwevenheid van de diensten zorgen voor hoge complexiteit. Kaarten van landschapsdiensten kunnen deze complexiteit, of een deel daarvan, helder weergeven en daardoor bijdragen aan een beter begrip van de interacties en bijkomende trade‐offs. Dit begrip helpt ons bij het voorkomen van conflicten tussen diensten en geeft ons betere mogelijkheden om gewenste diensten te versterken. Voornamelijk ruimtelijke planners en beleidsmakers hebben veel baat bij deze informatie. Geschikte kaarten van landschapsdiensten zijn daarom van groot belang. Meer onderzoek is nodig naar ruimtelijk relaties om zodoende landschappelijke elementen te identificeren die kunnen fungeren als indicatoren voor het karteren van landschapsdiensten. Voor de gemeenten Deurne en Asten zijn de landschapsdiensten moerashabitat, bosrecreatie, grondgebonden veehouderij en wandelrecreatie in kaart gebracht. Met behulp van veldwerk zijn voor 389 locaties de landschapsdiensten geïdentificeerd. Een ruimtelijke analyse gemaakt van de grondwaterkwaliteit in relatie tot landschappelijke elementen, landgebruik en landschapsdiensten. De studie is uitgevoerd voor het zuidelijk zandgebied in de regio de Peel in Nederland.

De Natura 2000 habitattypen Actief hoogveen (H7110_A) en Herstellend hoogveen (H7120) staan centraal in deze rapportage. Tot dusverre ontbreken voor deze twee habitattypen betrouwbare kaarten wat betreft het huidige voorkomen van deze habitattypen in de Nederlandse Natura 2000 gebieden. Deze zijn wel nodig om implementatie van Natura 2000 te kunnen voltooien.

De mens beheert en verandert het landschap om diverse producten en diensten te verkrijgen en te versterken. Deze producten en diensten, landschapsdiensten genoemd, leveren een positieve bijdrage aan de maatschappij. Interacties tussen sociale (menselijke) en ecologische (natuurlijke) systemen maken de voorziening van Landschapsdiensten mogelijk. In het landschap zijn er synergiën en conflicten tussen diensten, waardoor keuzes gemaakt moeten worden, oftewel we hebben te maken met trade‐offs tussen diensten. De interactie tussen de systemen, samen met de ruimtelijke verwevenheid van de diensten zorgen voor hoge complexiteit. Kaarten van landschapsdiensten kunnen deze complexiteit, of een deel daarvan, helder weergeven en daardoor bijdragen aan een beter begrip van de interacties en bijkomende trade‐offs. Dit begrip helpt ons bij het voorkomen van conflicten tussen diensten en geeft ons betere mogelijkheden om gewenste diensten te versterken. Voornamelijk ruimtelijke planners en beleidsmakers hebben veel baat bij deze informatie. Geschikte kaarten van landschapsdiensten zijn daarom van groot belang. Meer onderzoek is nodig naar ruimtelijk relaties om zodoende landschappelijke elementen te identificeren die kunnen fungeren als indicatoren voor het karteren van landschapsdiensten. Voor de gemeenten Deurne en Asten zijn de landschapsdiensten moerashabitat, bosrecreatie, grondgebonden veehouderij en wandelrecreatie in kaart gebracht. Met behulp van veldwerk zijn voor 389 locaties de landschapsdiensten geïdentificeerd. Een ruimtelijke analyse gemaakt van de grondwaterkwaliteit in relatie tot landschappelijke elementen, landgebruik en landschapsdiensten. De studie is uitgevoerd voor het zuidelijk zandgebied in de regio de Peel in Nederland.

Om het effect van bodemverbeteraars op opbrengst en bodemeigenschappen op de langere termijn te toetsen, zijn proeven aangelegd op drie kleilocaties (Westmaas, Kollumerwaard en Lelystad), één dalgrond (Valthermond) en één zandlocatie (Vredepeel). In deze proeven worden de ontwikkeling van de gewasopbrengst, de gewaskwaliteit en de bodemeigenschappen gevolgd over een periode van zes jaar, bij toepassing van de bodemverbeteraars. Deze wordt vergeleken met 3 referenties: alleen kunstmest, drijfmest met kunstmest en groencompost met kunstmest.

De Natura 2000 habitattypen Actief hoogveen (H7110_A) en Herstellend hoogveen (H7120) staan centraal in deze rapportage. Tot dusverre ontbreken voor deze twee habitattypen betrouwbare kaarten wat betreft het huidige voorkomen van deze habitattypen in de Nederlandse Natura 2000 gebieden. Deze zijn wel nodig om implementatie van Natura 2000 te kunnen voltooien.

Naar aanleiding van een tweetal zogenaamde huiskamerbijeenkomsten met grondgebruikers in het pilotgebied de Sloot zijn een aantal kennisvragen geformuleerd. Deze kennisvragen zijn via LTO aangeboden aan Alterra. Het pilotgebied de Sloot is een hydrologisch goed afgebakend stroomgebied van ruim 400 ha en ligt ten oosten van Meijel. Het gebied wordt gekenmerkt door een diversiteit aan flankerende gronden en bedrijven en het behoort tot de bovenloop van de Roggelsebeek.

Het project “Boeren en Agrobiodiversiteit” heeft als doel: Duurzaam Ondernemen in de agrarische sector te stimuleren door middel van biodiversiteit. Centraal hierin staat het zoveel mogelijk gebruik maken van natuurlijke processen binnen de agrarische bedrijfsvoering. Uitvoering van het project vindt plaats in drie proeftuinen, gelegen in de gebieden De Peel, De Kempen en De Duinboeren. Het ontbreken van inzicht van de bedrijfseconomische effecten en milieueffecten van biodiversiteitmaatregelen is nog als een gemis ervaren bij de verdere kennisverspreiding en opschaling bij de toepassing op de bedrijven. In dit onderdeel van het project wordt een uitwerking gemaakt voor het vergroten van het inzicht in bedrijfseconomische en milieueffecten van biodiversiteitmaatregelen.

Ervaringen met de Fytobac systemen in Vredepeel en Wijnandsrade weer over het jaar 2011. Beide systemen zijn gebruikt voor de reiniging van water dat vrijkomt bij het reinigen van spuitapparatuur. In Vredepeel is in dezelfde opvangput ook verontreiniging die ontstaan is bij het vullen van de spuit en restvloef opgevangen. Dit rapport geeft meetresultaten en praktische ervaringen uit 2011 weer en wordt beëindigd met conclusies waarin aangegeven wordt wat de resultaten van deze activiteiten betekenen voor de toepassing vul- en wasplaatsen en biologische zuivering.

Het project “Boeren en Agrobiodiversiteit” heeft als doel: Duurzaam Ondernemen in de agrarische sector te stimuleren door middel van biodiversiteit. Centraal hierin staat het zoveel mogelijk gebruik maken van natuurlijke processen binnen de agrarische bedrijfsvoering. Uitvoering van het project vindt plaats in drie proeftuinen, gelegen in de gebieden De Peel, De Kempen en De Duinboeren. Het ontbreken van inzicht van de bedrijfseconomische effecten en milieueffecten van biodiversiteitmaatregelen is nog als een gemis ervaren bij de verdere kennisverspreiding en opschaling bij de toepassing op de bedrijven. In dit onderdeel van het project wordt een uitwerking gemaakt voor het vergroten van het inzicht in bedrijfseconomische en milieueffecten van biodiversiteitmaatregelen.

Het landschap wordt beïnvloed door lokale, landelijke, Europese en zelfs mondiale factoren. Die factoren veranderen constant, bijvoorbeeld door een nieuwe regering met een ander beleid (landelijk), een economische crisis (Europees) en door klimaatsverandering (mondiaal). Na een verandering kunnen huidige strategieën onbruikbaar worden bevonden. Voorbeelden zijn de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) dat in 2011 voortijdig is stopgezet en het Reconstructieplan de Peel waarvan in 2012 is besloten de uitvoering te stoppen. De toekomst is dus onzeker en valt niet te voorspellen. Wel kunnen we de onzekerheden in kaart brengen met behulp van scenario’s. Hierdoor krijgen we inzicht in verschillende toekomstbeelden en de mogelijke consequenties van deze toekomstbeelden.

In een meerjarige proef wordt een bemesting met compost aangevuld met organische mest vergeleken met twee gangbare toepassingen. Namelijk een bemesting met organische mest, aangevuld met kunstmest en daarnaast een bemesting met compost aangevuld met kunstmest. Het betreft proeven met de gewassen: waspeen, snijmais, suikerbieten. De proef zal in 2012 herhaald worden voor consumptieaardappelen.

Het landschap wordt beïnvloed door lokale, landelijke, Europese en zelfs mondiale factoren. Die factoren veranderen constant, bijvoorbeeld door een nieuwe regering met een ander beleid (landelijk), een economische crisis (Europees) en door klimaatsverandering (mondiaal). Na een verandering kunnen huidige strategieën onbruikbaar worden bevonden. Voorbeelden zijn de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) dat in 2011 voortijdig is stopgezet en het Reconstructieplan de Peel waarvan in 2012 is besloten de uitvoering te stoppen. De toekomst is dus onzeker en valt niet te voorspellen. Wel kunnen we de onzekerheden in kaart brengen met behulp van scenario’s. Hierdoor krijgen we inzicht in verschillende toekomstbeelden en de mogelijke consequenties van deze toekomstbeelden.

In een meerjarige proef wordt een bemesting met compost aangevuld met organische mest vergeleken met twee gangbare toepassingen. Namelijk een bemesting met organische mest, aangevuld met kunstmest en daarnaast een bemesting met compost aangevuld met kunstmest. Het betreft proeven met de gewassen: waspeen, snijmais, suikerbieten. De proef zal in 2012 herhaald worden voor consumptieaardappelen.

Verduurzaming van de landbouw en de ontwikkeling van het landelijk gebied vraagt om data en om kennis. Dat is nodig om aan te geven of een verandering bijdraagt aan verduurzaming of juist niet. Binnen Nederland kan en wil het landbouwbedrijfsleven bijdragen aan het vinden van oplossingen voor de problemen op het gebied van bijvoorbeeld water- en nutriëntenhuishouding, energievoorziening en klimaatverandering, maar men heeft daarvoor de juiste tools nodig. Dit KB12-onderzoek is gestart om een beeld te krijgen van de toepasbaarheid en generieke inzetbaarheid van bestaande data en methodieken. Deze studie richt zich op intensieve landbouw in de Peel, om op basis van indicatoren, die regio-specifiek ingevuld kunnen worden, alternatieven te kunnen beoordelen op duurzaamheidsprestaties.

Aanvoer van organische stof lijkt essentieel voor het behoud van het producerend vermogen van de bodem. Wanneer er jaren achtereen geen dierlijke mest wordt opgebracht, beginnen de opbrengsten na zes jaar terug te lopen. Dat blijkt uit systeemonderzoek op de PPO-locatie Vredepeel. Gemiddeld is de opbrengstdaling daar nu 4 à 5 procent.

Verduurzaming van de landbouw en de ontwikkeling van het landelijk gebied vraagt om data en om kennis. Dat is nodig om aan te geven of een verandering bijdraagt aan verduurzaming of juist niet. Binnen Nederland kan en wil het landbouwbedrijfsleven bijdragen aan het vinden van oplossingen voor de problemen op het gebied van bijvoorbeeld water- en nutriëntenhuishouding, energievoorziening en klimaatverandering, maar men heeft daarvoor de juiste tools nodig. Dit KB12-onderzoek is gestart om een beeld te krijgen van de toepasbaarheid en generieke inzetbaarheid van bestaande data en methodieken. Deze studie richt zich op intensieve landbouw in de Peel, om op basis van indicatoren, die regio-specifiek ingevuld kunnen worden, alternatieven te kunnen beoordelen op duurzaamheidsprestaties.

In Noord-Limburg liggen intensieve landbouwgebieden met een hoge belasting van het oppervlaktewater met fosfor. In 2006 is in één van die gebieden een rietmoeras aangelegd om de zuiveringsefficientie van fosfor uit drainwater in de praktijk te testen. Het moeras ligt aan de Eeuwelsche Loop in de buurt van Ospel. De Eeuwselsche Loop stroomt vanuit een landbouwgebied door het natuurgebied de Groote Peel naar de Aa in Brabant. De inrichting van het moeras is opgezet om een maximale hoeveelheid fosfor te verwijderen. De eerste resultaten zijn veelbelovend. Van het aangevoerde stikstof bedraagt de zuiveringsefficiëntie circa 30 procent en voor fosfor 50 procent. De rietgroei kwam moeizaam op gang en heeft nog niet zijn maximale productie bereikt. Het oppervlaktebeslag is twee procent en door de ligging aan de Eeuwelsche Loop biedt het ook ruimte voor waterberging en biodiversiteit van natte systemen. Mogelijkheden voor hergebruik van het maaisel en het ijzergruis kan de aanleg van meer rietmoerassen wellicht stimuleren.