Search

RIVM rapport:Infectie met thermophiele Campylobacter spp. (met name C. jejuni) leidt meestal tot een episode van acute gastro-enteritis, welke binnen enkele dagen tot enkele weken spontaan geneest. Soms treden ernstiger en langduriger ziekteverschijnselen op, zoals Guillain-Barre syndroom, reactieve artritis of sepsis. Voor sommige patienten heeft de ziekte een fatale afloop. Dit rapport beschrijft de epidemiologie van met thermophiele Campylobacter spp. geassocieerde ziekte in Nederland in de periode 1990-1995 en poogt deze informatie te integreren in een gemeenschappelijke volksgezondheidsmaat, de Disability Adjusted Life Year (DALY). DALYs zijn de som van het aantal verloren levensjaren ten gevolge van voortijdige sterfte, en het aantal jaren dat met ziekte wordt doorgebracht, gewogen met een factor tussen 0 en 1 voor de ernst van die ziekte. Er is aanzienlijke onzekerheid en variabiliteit in de epidemiologische informatie die ten grondslag ligt aan de geschatte gezondheidslast. Deze is expliciet bij de analyse betrokken. De met simulatie geschatte gezondheidslast van met thermophiele Campylobacter spp. geassocieerde ziekte in Nederland bedraagt ca. 1400 DALY per jaar (90% betrouwbaarheidsinterval 900-2000 DALY per jaar). De belangrijkste bijdragen worden geleverd door acute gastro-enteritis in de algemene bevolking (310.000 gevallen per jaar, 290 DALY), aan gastro-enteritis gerelateerde sterfte (30 gevallen per jaar, 410 DALY) en residuele symptomen van het Guillain-Barre syndroom (60 gevallen, 340 DALY). De invloed van onzekerheden ten aanzien van de te maken aannames bij bovenstaande berekeningen werden onderzocht met behulp van gevoeligheidsanalyse. In alle alternatieve scenario's bleek de geschatte gezondheidslast in bovengenoemd interval te liggen., Infection with thermophilic Campylobacter spp. (mainly C. jejuni) usually leads to an episode of acute gastro-enteritis, which resolves within a few days to a few weeks. Occasionally, more severe and prolonged diseases may be induced, notably Guillain-Barre syndrome, reactive arthritis or bacteraemia. For some patients, the disease may even be fatal. This report describes the epidemiology of illness associated with thermophilic Campylobacter spp. in the Netherlands in the period 1990-1995 and attempts to integrate the available information in one public health metric, the Disability Adjusted Life Year (DALY). Uncertainty and variability in parameter values and in model assumptions are explicitly taken into account.

RIVM rapport:In deze rapportage worden de gegevens gepresenteerd van voedselinfecties en voedselvergiftigingen in Nederland in 1999. De resultaten zijn gebaseerd op meldingen door consumenten aan de Keuringsdienst van Waren, op standaard rapportages van onderzochte explosies van voedselinfecties en -vergiftigingen door GGD's, en op aangegeven gevallen bij de Inspectie Gezondheidszorg. Over 1999 werden door de vijf Keuringsdiensten van Waren 320 explosies en 140 endemische gevallen van voedselinfecties en -vergiftigingen gemeld, een relatief laag aantal in vergelijking tot voorgaande jaren. Door de GGD's werd melding gemaakt van 22 onderzochte explosies, een vergelijkbaar aantal als in 1998, alhoewel het aantal betrokken ziektegevallen in 1999 hoger was. Het aantal aangegeven gevallen bij IGZ bedroeg 265 patienten. Nog eens 159 zieken werden gemeld gerelateerd aan de diverse explosies, zodat in totaal 424 ziektegevallen bekend waren bij IGZ. Een mogelijk veroorzakende verwekker werd gevonden bij 10% van de bij de Keuringsdiensten gemelde incidenten. Dit was 37% voor de incidenten waar een restant van het verdachte voedsel onderzocht kon worden. Bij de GGD's werd in 55% van alle onderzochte explosies een mogelijke oorzaak gevonden., Data are presented here on foodborne infections and intoxication in the Netherlands in 1999. This information was based on consumer notifications received at the Food Inspection Services on standard reports of outbreaks investigated by Municipal Health Services and on statutory notifications made by physicians to the Inspectorate for Health Care. All five regional Food Inspection Services submitted data for 1999; in one of the Food Inspection Services data were reported to be incomplete. The 320 outbreaks and 140 endemic cases of foodborne infections and intoxication reported formed a relatively low number compared with previous years. The Municipal Health Services reported 22 outbreak investigations of foodborne infections and intoxication cases in 1999; this was comparable to 1998, although the number of cases of infections and intoxication was higher compared to 1998. At the Inspectorate for Health Care, 265 patients were reported individually and another 159 as being linked to several outbreaks. This total of 424 patients represented a decrease in comparison with 1998. A probable cause for the foodborne infections and intoxication was found in 10% of the notifications received at the Food Inspection Services and in 55% of investigated outbreaks reported by the Municipal Health Services.

RIVM rapport:In 1996 is een onderzoek gestart naar gastro-enteritis in de huisartsenpraktijk in samenwerking met het Nederlands Instituut voor onderzoek van de Gezondheidszorg (NIVEL). Dit onderzoek heeft tot doel de incidentie van gastro-enteritis in de huisartsenpraktijk te schatten, de effecten van preventieve maateregelen in de veterinaire sector m.b.t. het terugdringen van Salmonella- en Campylobacter-infecties te bepalen, de relatieve bijdrage van een breed panel van micro-organismen in het veroorzaken van gastro-enteritis te bepalen en risicofactoren op te sporen. Het onderzoek bestaat uit een enumeratie-studie en een patient-controleonderzoek. De incidentie van mei 1996 tot mei 1998 werd geschat op 77 huisartsconsulten voor gastro-enteritis per 10.000 persoonjaren. Dit lijkt een lichte daling ten opzichte van de incidentie gevonden in vergelijkbaar onderzoek in 1992-1993 van 90 per 10.000 persoonjaren. De belangrijkste micro-organismen bij gastro-enteritis-patienten waren Campylobacter spp, Salmonella spp, rotavirus, Small Round Structured Viruses (SRSV), Giardia lamblia en Dientamoeba fragilis. Deze laatste twee werden echter ook veel bij controles aangetroffen. De belangrijkste risicofactoren voor gastro-enteritis waren reizen naar Azie (OR=25,8 95%-b.i. 3,0-220,9) en andere ontwikkelingslanden (OR=8,7 95%-b.i. 1,1-70,4) en het hebben van een chronische maagdarmaandoening (OR=6,5 95%-b.i. 3,6-11,4). Voor bacteriele, virale en parasitaire gastro-enteritis werden verschillen in risicofactoren gevonden. De gegevensverzameling van het onderzoek zal in 1999 worden afgerond., In 1996, a study was started on gastroenteritis in collaboration with the Netherlands Institute of Primary Health Care (NIVEL) among gastroentritis patients in care of a general practitioner. This study was aimed at estimating the incidence of gastroenteritis in general practices, evaluating the effects on humans of preventive measures in the veterinary sector to reduce Salmonella and Campylobacter infections, estimating the relative importance of a broad spectrum of micro-organisms causing gastroenteritis and identifying risk factors. The study of gastroenteritis per 10,000 person years consists of an enumeration study and a case control. The incidence from May 1996-May 1998 was estimated at 77 GP consultations. This is slightly lower than the incidence in a comparable study of 90 per 10,000 person years. The most important micro-organisms from 1992-1993 were Campylobacter spp , Salmonella spp, rotavirus, Small Round Structured Viruses (SRSV), Giardia lamblia and Dientamoeba fragilis. However, the latter two were found frequently in controls as well. The most important risk factors for contracting gastroenteritis were travel to Asia (OR=25.8 95% c.i. 3.0-220.9) and other developing countries (OR=8.7 95% c.i.1.1-70.4), and chronic gastrointestinal disorders (OR=6.5 95% c.i. 3.6-11.4). Differences in risk factors were found for bacterial, viral and parasitic gastroenteritis. The data collection will be completed in 1999.

RIVM rapport:In 1996 is een onderzoek gestart naar gastro-enteritis in huisartsenpraktijken. Het onderzoek zal doorgaan tot in 1999. In dit rapport zijn de resultaten van het eerste jaar beschreven. Bij 33 van de 43 peilstations werd een patient-controleonderzoek uitgevoerd. De incidentie van gastro-enteritis, gecorrigeerd voor onvolledigheid van meldingen, was deze 79 per 10.000 personen per jaar. De gecorrigeerde incidentie is vergelijkbaar met de incidentie gemeten in huisartsenpeilstationonderzoek in 1992-1993 van 90 per 10.000 personen per jaar. Het percentage van de patienten waarbij Salmonella kon worden aangetoond (3,5%) was iets lager dan in 1992-1993 (4,4%); het percentage van de patienten waarbij Campylobacter werd gevonden (9,2%) was significant lager dan in 1992-1993 (14,6%). In totaal kon bij 39% van de patienten en bij 22% van de controles een pathogeen worden aangetoond. Dit is een winst van 23% bij patienten ten opzichte van de resultaten bij testen op het standaard diagnostisch pakket. Indien personen die antibiotica hadden gebruikt in de week voor monstername, personen die al meer dan een week klachten hadden en personen van wie het monster langer dan 2 dagen onderweg was geweest, werden uitgesloten was het percentage van de patienten waarbij een pathogeen werd aangetoond 49%. De bevinding dat ook bij 22% van de personen zonder gastro-enteritis een pathogeen werd gevonden, geeft aan dat het aantonen van een pathogeen niet op een causale relatie met gastro-enteritis hoeft te duiden en onderstreept het belang om in dergelijk onderzoek controles te betrekken., In 1996 a physician-based Sentinel-study was started to study the incidence of gastroenteritis and associated pathogens, to identify risk factors and to estimate the disease burden. The study is to be continued until 1999. The Sentinel practitioners enumerate all patients that consult them with gastroenteritis, and in 33 of the 43 Sentinel practices a case-control study is conducted. Results from the first year are published in this report. The incidence of gastroenteritis corrected for incompleteness of the enumeration was 79 per 10,000 person years. This is comparable with the incidence of 90 per 10,000 person years found in a similar study in 1992-1993. Salmonella was found in 3.5% of the patients; Campylobacter in 9.2%. The prevalence of Campylobacter was significantly lower than in a similar study in 1992-1993. The total percentage of patients in which a pathogen could be found was 39%. This percentage increased to 49% when excluding patients who had gastrointestinal complaints for more than a week before consulting a GP, patients whose samples were in the mail-system for more than two days and patients who had used antibiotics in the week before submitting the sample.

RIVM rapport:Een explosie van acute gastro-enteritis deed zich voor onder 200 deelnemers aan een reunie van oud-personeelsleden. De reunie vond plaats in een restaurant. Om de oorzaak van de explosie en de mogelijke rol van voedsel hierbij te achterhalen werd een retrospectieve cohort studie opgezet. Deelnemers en restaurant-personeel ontvingen een vragenlijst met betrekking tot acute gastro-intestinale klachten en genuttigde voedingswaren tijdens de reunie. De casus-definitie was gebaseerd op klinische symptomen, ontstaan binnen vier dagen na de reunie. Voor beide maaltijden en voor elk voedsel-item werden attack-rates bepaald. Voedselresten werden bij inspectie van het restaurant verzameld. Aan deelnemers en personeel met klachten werd gevraagd een fecesmonster in te leveren. Klinische en epidemiologische kenmerken van deze explosie wijzen op een virale gastro-enteritis, mogelijk een small round structured virus (SRSV)-infectie. Een duidelijk verband met het eten van specifieke voedingsmiddelen kon niet aangetoond worden. Waarschijnlijk waren verschillende voedingsmiddelen besmet. Transmissie van virus via de handen van de post-symptomatische chef-kok vormt een mogelijke verklaring voor de contaminatie van het voedsel. Aanbevolen werd om keukenpersoneel met gastro-enteritisverschijnselen tot 48 uur na de eerste normale ontlasting werkverbod of taakaanpassing te geven om het risico op transmissie van infectie tot een minimum te beperken. Het belang van een strikte naleving van de richtlijnen voor handenhygiene moet blijvend benadrukt worden., An outbreak of acute gastroenteritis occurred among 200 participants at an annual reunion of an association of retired people. The event took place at a restaurant. To identify the cause of the illness and to determine whether foods were implicated a retrospective cohort study was undertaken. Participants and restaurant staff received a questionnaire inquiring about acute gastrointestinal symptoms and foods consumed at the reunion. The case definition was based on clinical symptoms, beginning within 4 days of attending the reunion. Attack rates for each meal and specific food-item were calculated. Leftover foods were collected at inspection of the restaurant. Participants and staff were asked to deliver a stool specimen if they had diarrhoea at the time of inquiry. Clinical presentation and epidemiological data suggest a viral gastroenteritis, possibly caused by small round structured virus (SRSV). No clear evidence for the vehicle of the infection was found. More than one food-item was probably implicated. Transmission of virus via the hands of the post-symptomatic head cook is a possible explanation for the contamination of foods. It was recommended that foodhandlers with acute gastroenteritis should remain off work or be transferred to other duties with less risk of transmission of infection until at least 48 hours after normalisation of stools. Additionally, there is need to continuously reinforce strict handhygiene practice.

RIVM rapport:Vanaf januari 1996 worden consulten wegens gastro-enteritis geregistreerd door NIVEL-peilstationartsen in Nederland. Tevens wordt sinds mei 1996 een patient-controleonderzoek uitgevoerd onder deze patienten en op leeftijd gematchte controles die de huisarts consulteren met andere klachten dan gastro-enteritis. Patienten en controles worden gevraagd een vragenlijst in te vullen en een faecesmonster te verzamelen. Met behulp van een vragenlijst wordt informatie verzameld over onder andere leeftijd, geslacht, hoogst voltooide opleiding, nationaliteit, bezoek aan buitenland, zwemmen, geconsumeerde voedselproducten, voedselbehandeling, chronische maag-darmklachten en huisdierbezit. Faecesmonsters worden onderzocht op Salmonella, Campylobacter, Yersinia, Shigella, E.coli O157/VTEC, rotavirus, adenovirus, astrovirus, SRSV en alle darmparasieten. In dit rapport worden de studie-opzet en de resultaten tot september 1996 gepresenteerd. De incidentie van gastro-enteritis, gebaseerd op de registratie van januari tot september 1996 was 0,8 per 100 persoonjaren. Een vragenlijst en faecesmonter werden ontvangen van 64% van de geregistreerde patienten. In 53% van de patienten en in 53% van de controles werd een pathogeen micro-organisme gevonden. Deze studie wordt in 1997 voortgezet., From January 1996 consultations of gastro-enteritis are being registered in sentinel practices in the Netherlands. In parallel, from May 1996, a case-control study is carried out among patients consulting a general practitioner with gastro-enteritis and age-matched controls consulting the same practitioner with other complaints. Patients and controls were asked to complete a questionnaire and to collect a stool sample. With a questionnaire information was obtained about age, gender, highest education, nationality, visits abroad, swimming, consumed foods, foodhandling, chronic gastro-intestinal complaints, pet ownership and others. Stool samples were examined for Campylobacter, Salmonella, Yersinia, Shigella, E.coli O157/VTEC, rotavirus, adenovirus, astrovirus, SRSV and all intestinal parasites. This report presents the study design and results until September 1996. The overall incidence of gastro-enteritis based on the sentinel registration from January until September 1996 was 0.8 per 100 person years. A questionnaire and stool sample were received of 64% of the registered patients. In 53% of patients and 53% of controls a pathogen was found. The registration and the case-control is being continued in 1997.

RIVM rapport:Om te komen tot een schatting van de incidentie van gastro-enteritis, Campylobacter en Salmonella-infectie in de algemene bevolking is in 1991 een populatiestudie uitgevoerd in een aantal gemeenten verspreid over Nederland. Tevens diende deze studie een schatting te geven van het deel van de gastro-enteritis-episodes dat gedekt wordt door onderzoek binnen huisartsenpopulaties. Aan het onderzoek hebben 2206 personen deelgenomen (35% respons), die een persoontijd bijdroegen van 660 persoonjaren. De gestandaardiseerde incidentie van gastro-enteritis was 447 eerste episodes per 1000 persoonjaren. De gestandaardiseerde incidentie van Campylobacter was 86 eerste infecties per 1000 persoonjaren ; van Salmonella was dit 35 eerste infecties per 1000 persoonjaren. Uit 4,5% van de faecesmonsters van personen met gastro-enteritis werd Campylobacter geisoleerd, uit 1,6% Salmonella. 91% van de gastro-enteritis-episodes met Campylobacter was toe te schrijven aan deze infectie. Voor 22% van de eerste episodes werd een huisarts geconsulteerd. Extrapolatie naar de Nederlandse bevolking gaf een geschat aantal van 7,0 miljoen episodes van gastro-enteritis per jaar. Jaarlijks zouden in Nederland 1,5 miljoen episodes van gastro-enteritis gepaard gaan met gemiddeld 1,5 consultaties van een huisarts, 3,8 miljoen episodes zouden gepaard gaan met geneesmiddelengebruik en 12000 jaar zouden worden verzuimd van school of werk. De incidentie van gastro-enteritis-episodes waarvoor een huisarts geconsulteerd werd ligt tienmaal zo hoog als in de huisartsenpeilstation-onderzoeken. Dit leidt tot de conclusie dat resultaten van huisartsenpeilstationonderzoek niet direct naar de populatie te extrapoleren zijn, op basis van het percentage personen met gastro-enteritis dat de huisarts bezoekt. De extrapolatiefactor kan slechts worden achterhaald indien de data van een populatiestudie direct kunnen worden gekoppeld aan de data van een huisartsenpeilstationstudie., In order to estimate the incidence of gastro-enteritis, and Campylobacter and Salmonella infections in the general population, a population survey was conducted in 1991 in a number of municipalities across the Netherlands. The study was also intended to produce an estimate of the proportion of gastro-enteritis episodes that are seen by general practitioners. 2206 persons took part in the study (35% response) and contributed 660 person-years of observation. The standardised incidence of gastro-enteritis was 447 first episodes per 1000 person-years. The standardised incidence of Campylobacter was 86 first infections per 1000 person-years and of Salmonella, 35 first infections per 1000 person-years. From 4.5% of the samples of persons with gastro-enteritis Campylobacter was isolated ; from 1.6%, Salmonella was isolated. 91% of the gastro-enteritis episodes with Campylobacter was attributable to this infection. In 22% of the first episodes a general practitioner was consulted. Extrapolation to the Dutch population gives an estimated number of 7.0 million episodes of gastro-enteritis a year. On a yearly basis 1.5 million episodes would have led to consultation of a general practitioner, 3.8 million episodes would have led to the use of medicine and 12,000 years would have been missed from school or work. The number of consultations of a general practitioner in this study was 10 times as high as in the studies done among the populations treated by general practices. It is concluded that the results of a study in general practices cannot be directly extrapolated to the general population, based on the percentage of persons with gastro-enteritis that consult a general practitioner. This extrapolation factor can only be clarified if the data of a population study can be linked to the data of a study in general practices.

RIVM rapport:In de zomer van 1994 was er, met name in de provincie Gelderland, een zwemwatergerelateerde epidemie van otitis externa, veroorzaakt door aanwezigheid van Pseudomonas aeruginosa in de recreatieplassen. Teneinde een incidentieschatting van gezondheidsklachten, en in het bijzonder otitis externa, na zwemmen in oppervlaktewater te kunnen geven is in augustus 1994 een cohortstudie uitgevoerd onder deelnemers aan een zwemwedstrijd in recreatiegebied Bussloo (Gelderland) en een groep niet zwemmende controles. Van het zwemwater in Bussloo was bekend dat er daags voor de wedstrijd P. aeruginosa aanwezig was. De plas voldeed wel aan de richtlijnen van het Besluit Hygiene en Veiligheid Zwemwatergelegenheden (BHVZ). Tijdens de wedstrijd is de microbiele verontreiniging van het zwemwater gemeten en gedurende de twee weken na de wedstrijd hebben zwemmers en niet-zwemmers een vragenlijst ingevuld. De geometrisch gemiddelde P. aeruginosa-concentratie tijdens de wedstrijd was 8 kvp (kolonievormende partikels)/l (95%-b.i. 0-58 kvp/l). De faecale verontreiniging van het water was gering. Aan het onderzoek hebben 112 zwemmers deelgenomen, dit is 25% van de deelnemers aan de zwemwedstrijd. Van 46 niet-zwemmers is informatie ontvangen. De groepen zwemmers en niet-zwemmers bleken onderling niet goed vergelijkbaar te zijn: zwemmers waren jonger, beter getraind, hadden meer gezwommen in de periode rond de wedstrijd en hadden meer last van huidklachten (eczeem) en minder van algemene klachten (migraine) dan niet-zwemmers. Oorklachten in de twee weken na de wedstrijd kwamen alleen voor bij zwemmers ; luchtweg-, huid-, en oogklachten in de week na de wedstrijd kwamen relatief meer voor bij zwemmers; maag-darmklachten en algemene klachten kwamen meer voor bij niet-zwemmers. Geen van deze verschillen was significant. Zes personen raadpleegden voor de klachten de huisarts of gebruikten medicijnen. Hoewel de risicoschattingen niet significant zijn en de groepen niet goed vergelijkbaar waren, wijz, In the summer of 1994 a swimming water-related outbreak of otitis externa occurred, mainly in the Province of Gelderland. The outbreak was caused by the presence of Pseudomonas aeruginosa in fresh water lakes, used for recreational purposes. A prospective cohort study was conducted among participants of a swimming race in a fresh water lake, containing Pseudomonas aeruginosa and among controls who had not taken part in this race, in August 1994. The goal was to estimate the incidence of health complaints, especially otitis externa. The swimming water met the Dutch water quality standards. The microbiological contamination was measured during the match. In the two weeks following the match, swimmers and non-swimmers completed a questionnaire. 112 swimmers took part in the survey (25% of the contestants in the match) and 46 non-swimmers. The groups of swimmers and non-swimmers turned out to be different: swimmers were younger, better trained, had swam more in the past two weeks and suffered from more skin complaints (eczema) but less general complaints (migraine). The geometric mean concentration of Pseudomonas aeruginosa was 8 cfp (colony forming particles) per litre and faecal contamination was low. Ear complaints in the two weeks after the race occurred among swimmers only ; respiratory-, skin- and eye complaints in the week after the race were reported more frequently by swimmers than by non-swimmers ; gastro-intestinal illness, as well as fever and headache was more frequent among non-swimmers. None of these differences reached statistical significance. Although the risk estimates are not statistically significant and the groups are not entirely comparable, the results suggest a possible risk for earcomplaints after taking part in the race and possibly also an increased risk for respiratory, skin and eye complaints. This research shows that a large study population is needed to study health complaints in relation to swimming water, because of the low incidence of

RIVM rapport:Inleiding Om de huidige immuunstatus van de Nederlandse bevolking te bepalen is het PIENTER-project (Peiling Immunisatie Effect Nederland ter Evaluatie van het Rijksvaccinatieprogramma) opgezet. In het kader van dit project wordt een serumbank opgericht, die sera moet bevatten van een representatieve steekproef van de Nederlandse bevolking. De serumbank wordt benut voor: 1. immunosurveillance onderzoek naar leeftijdspecifieke immuniteit tegen ziekten waartegen in het RVP wordt gevaccineerd ; 2. schatting van voorkomen van infectieziekten die vaak subklinisch verlopen ; 3. onderzoek naar prevalentie van serum-determinanten van andere ziekten. Om de haalbaarheid van een dergelijk project te toetsen is een pilot onderzoek uitgevoerd in de provincie Utrecht. Doel van dit pilot-onderzoek is, naast het toetsen van de logistiek en haalbaarheid van de onderzoeksopzet (zie deel 1 van de rapportage), inzicht te verkrijgen in redenen van weigering opdat responsverhogende maatregelen genomen kunnen worden in het hoofdonderzoek en het toetsen van representativiteit. Opzet. Non-responsonderzoek als onderdeel van een cross-sectioneel populatie onderzoek. Methode. Uit de provincie Utrecht is een naar inwonertal gewogen steekproef van gemeenten uitgevoerd. Uit bevolkingsregisters van vier gemeenten (Utrecht, Zeist, Amerongen en Woudenberg) is een naar leeftijd gestratificeerde steekproef getrokken van 510 personen. De beoogde respondenten werden gevraagd een vragenlijst in te vullen en een spreekuur voor bloedafname te bezoeken. Alle personen die niet hebben geparticipeerd aan de bloedafname zijn in de week na de bloedafname telefonisch of -indien dit onmogelijk was- schriftelijk benaderd voor het non-respons onderzoek. Van de non-respondenten zijn gegevens verzameld over reden van nonrespons, bereidheid tot deelname aan extra bloedafname spreekuur, vragenlijstgegevens over geloofs- of levensovertuiging, vaccinatiestatus, land van herkomst, sociaal-economische status en ervaren gezo, Introduction. A pilot study on the feasibility of the establishment of a serumbank of a representative sample of the Dutch general population was carried out. The aims of this so-called 'PIENTER-project' were to estimate: 1. age-specific immunity of the general population against childhood diseases of the Netherlands Immunization Programme, 2. the incidence of infectious diseases with a frequent subclinical course 3, the prevalence of serum-determinants of other illnesses. This report describes the results of the non-response study which was performed to obtain insight in the reasons for nonparticipation and to test the representativity. Design. Nonresponse study as part of a cross-sectional population survey. Methods. 510 persons in the age-strata (0, 1-4, 5-9 to 75-79 years) were randomly selected out of four municipalities in het Province of Utrecht. The participants have been asked to fill in a questionnaire and to visit a local health service to give some blood. The nonparticipants were contacted by telephone (or mail). In this nonresponsestudy data were obtained on the reasons for nonparticipation, willingness to visit additional hours to give blood. Information on religion, vaccination history, self-perception on health status, country of nationality and level of education were collected with a short questionnaire. Data obtained from the registries of the municipalities were age, sex, nationality and marital status. Part of the eligible persons received a written reminder. Differences between participants and nonparticipants were tested in logistic regression analyses. To get information on the immunity of nonparticipants and participants, the immunity against hepatitis A and measles was weighted by the variables in the logistic regression model. Results. Four groups of (non)participants were distinguished: 1. initial participants (n=714, 34%) ; 2. additional participants who visited the additional hours of the local health service to give blood (n=113, 6%)