Search

In the EU-project ‘Freewalk’ a new housing system for dairy cattle is investigated in eight countries. In a freewalk housing system cows are provided with an open bedded-pack area for resting and exercise, rather than the individual stalls and concrete alleys in cubicle systems. In most of the freewalk housings a slatted floor is also present in the eating area. The two floor types result in slurry and solid manure. Slurry has a relatively high mineral and low organic matter content. Solid manure has a relatively high organic matter content. In a questionnaire, freewalk farmers and reference cubicle farmers were asked about their appreciation of the two manure types as fertiliser and/or as soil improver on grassland and arable land. Liquid manure types were more frequently appreciated as fertiliser and solid manure as soil improver.

Verdichting van de bodem kan de grasopbrengst en -kwaliteit verminderen door negatieve effecten op de beworteling en de activiteit van het bodemleven. Bij minder en meer oppervlakkige beworteling spoelen nutriënten zoals stikstof (N) al snel tot beneden de wortelzone, waardoor hun benutting laag is. Ook kan de droogtegevoeligheid van grasland toenemen, waardoor de opbrengst daalt, de botanische samenstelling verslechtert en het grasland eerder vernieuwd moet worden.

Een toenemend aantal melkveehouders heeft interesse in de bouw van een vrijloopstal met een organische bedding, om daarmee o.a. het welzijn van de koeien te verhogen. Om de bedding voldoende droog te houden moet er regelmatig nieuw strooisel worden aangevoerd om het met mest uitgescheiden vocht te absorberen of door compostering te verdampen. Voor vochtabsorptie of verdamping kunnen verschillende organische materialen gebruikt worden. In het westelijk veenweidegebied is gedroogde veenbagger in combinatie met riet mogelijk een interessante optie voor vochtabsorptie. Riet en veenbagger zijn gebiedseigen materialen, waardoor hun gebruik bijdraagt aan het sluiten van de kringloop op het bedrijf en in de regio. Een bijkomend voordeel is dat door een relatief lage zuurgraad van veenbagger de emissie van ammoniak uit de bedding geremd kan worden. Riet is in de combinatie nodig om de bodem voldoende draagkracht te geven. Door riet en veenbagger in afwisselende lagen te stapelen ontstaat een zogenoemde ‘lasagne’ bedding.

A bedded pack barn is a different type of housing for dairy cows compared to the common free stall barns with cubicles and slatted concrete floors with slurry storage underneath (reference system). A bedded pack barn presumably has a different impact on the sustainability aspects economics, animal welfare, milk quality, manure quality and environment. In the present study we have investigated these sustainability aspects on 10 bedded pack barns in the Netherlands. Een vrijloopstal onderscheidt zich ten opzichte van een ligboxenstal doordat het geen ligboxen heeft en geen mestkelders onder de roostervloer (referentie systeem). Het liggedeelte is tevens de mestopslag. Een vrijloopstal heeft daardoor een andere impact op de duurzaamheidsaspecten: economie, welzijn, melkkwaliteit, mestkwaliteit en milieu. In deze studie zijn deze duurzaamheidsaspecten onderzocht op 10 praktijkbedrijven met een vrijloopstal in Nederland.

Een aantal Nederlandse melkveehouders stapt de laatste jaren over van een ligboxenstal met een roostervloer naar een vrijloopstal met een organische bedding. Deze overstap heeft meerdere effecten, waaronder op de stikstofkringloop op het melkveebedrijf. Het onderzoek in dit rapport richtte zich op het vaststellen van het N-verlies door vervluchtiging uit de vrijloopstal van de VOF Ottema-Wiersma in Midwolde (Groningen).

Een aantal Nederlandse melkveehouders stapt de laatste jaren over van een ligboxenstal met roostervloer naar een vrijloopstal zonder boxen en met een organische bedding. Een belangrijke reden voor deze overstap is het realiseren van een beter dierenwelzijn in de stal. Naast een beter dierenwelzijn heeft de overstap ook andere effecten, waaronder op de stikstofkringloop op het bedrijf. Stikstof (N) verdwijnt uit deze kringloop onder andere door vervluchtiging uit de stal, uit de mestopslag en na het uitrijden van mest op het land. N kan vervluchtigen in de vorm van ammoniak (NH3), lachgas (N2O), stikstofgas (N2) en overige stikstofoxiden (NOx). De vervluchtiging van ammoniak kan bijdragen aan verzuring en eutrofiëring van de natuur en vervluchtiging van lachgas aan opwarming van de aarde. De vervluchtiging van stikstofgas heeft geen directe negatieve effecten op de omgeving. Echter, door het verdwijnen van N uit de bedrijfskringloop moet er wel meer N op het bedrijf aangevoerd worden om de productiviteit van de bodem, de gewassen en de koeien op niveau te houden. Gebeurt dit met dierlijke mest of kunstmest, dan leidt dit alsnog tot een hogere milieubelasting. Gezien de bovenstaande consequenties is het wenselijk om de N-vervluchtiging op het melkveebedrijf zo laag mogelijk te houden. Om inzicht te krijgen in milieu- en productiviteitseffecten van de omschakeling van een ligboxenstal naar een vrijloopstal is het dus nodig om inzicht te krijgen in de hoeveelheid N die vervluchtigt uit de vrijloopstal en deze te vergelijken met de ligboxenstal. N vervluchtigt niet alleen uit de stal maar ook na het uitrijden van mest uit de stal op het land. Een stalsysteem met een relatief lage Nvervluchtiging direct uit de stal kan een relatief hoge N-vervluchtiging na mesttoediening hebben, en omgekeerd. Bij de ligboxenstal met productie van drijfmest wordt bijna de helft van de totale Nvervluchtiging (stal + land) na het emissiearm uitrijden van de mest op het land gerealiseerd (zie paragraaf 2.4). Om een meer volledig en betrouwbaar beeld te hebben van de N-vervluchtiging van een stalsysteem is het daarom gewenst om de N-vervluchtiging direct uit de stal en na mestaanwending gezamenlijk te beoordelen.

In de vrijloopstal liggen de koeien meestal op een organische bedding en scheiden daar mest (feces en urine) uit. Om de bedding voldoende droog en schoon te houden wordt er regelmatig nieuw strooisel aangevoerd en wordt de toplaag bewerkt. Op basis van onderzoek- en praktijkervaringen tot nu toe kunnen een aantal richtlijnen gegeven worden om dit type beddingmanagement succesvol uit te voeren. Naast de praktische bruikbaarheid van de richtlijnen geeft een uitwerking daarvan ook een idee van wat er komt kijken bij het managen van een bedding in de vrijloopstal.

Op de vloer van een vrijloopstal ligt meestal een organische bedding. Deze moet aan een aantal voorwaarden voldoen om geschikt te zijn voor gebruik in de vrijloopstal. Een belangrijke voorwaarde is dat de vervluchtiging van stikstof (N) uit de bedding, en daarmee uit de hele stal, beperkt blijft. Een laag N-verlies is mogelijk, en bij uitrijden van ‘compost’ op het land is er nauwelijks emissie.

Een aantal Nederlandse melkveehouders stapt de laatste jaren over van een ligboxenstal met een roostervloer naar een vrijloopstal met een organische bedding. Deze overstap heeft meerdere effecten, waaronder op de stikstofkringloop op het melkveebedrijf. Stikstof (N) verdwijnt uit deze kringloop onder andere door vervluchtiging uit de stal, uit de mestopslag en na het uitrijden van mest op het land. N-vervluchtiging kan negatieve effecten hebben op de milieukwaliteit en leiden tot verlies van productiviteit. Daarom is het wenselijk om het N-verlies door vervluchtiging op het melkveebedrijf zo laag mogelijk te houden. Het onderzoek in dit rapport richtte zich op het vaststellen van het totale N-verlies door vervluchtiging uit de vrijloopstal van de familie Hartman in Heibloem (Limburg).

De afgelopen jaren heeft de huisvesting van melkvee een grote ontwikkeling doorgemaakt. In de jaren 60 van de vorige eeuw werd de ligboxenstal geïntroduceerd als vervanger van de grupstal. Het belangrijkste doel hiervan was het verbeteren van de arbeidsefficiëntie waardoor boeren meer koeien konden houden. Met de ligboxenstal veranderde ook de mestopslag van een gescheiden systeem voor gier en vaste mest in een systeem voor drijfmest. Ook kregen de koeien meer bewegingsruimte. De afgelopen jaren namen de eisen ten aanzien van welzijn en milieu steeds verder toe, wat geleid heeft tot aanpassing van afmetingen, vloeren, mestopslagsystemen en ventilatie in ligboxenstallen. Toch hebben sommige melkveehouders behoefte aan een stal die enerzijds de koeien nog meer bewegingsruimte geeft dan een ligboxenstal en anderzijds mest oplevert met een hoger organische stof gehalte dan drijfmest. De Provincie Utrecht stimuleert innovatieve stallenbouw.

Nitrogen balances, total gaseous nitrogen emissions from barn and farmland, and manure quality of bedded-pack barns are compared with the free-stall barn. Omschakeling van de huisvesting van koeien in een ligboxenstal met productie van drijfmest naar een vrijloopstal met organische bodem en productie van gecomposteerde mest heeft gevolgen voor - 1) de gasvormige emissies van stikstof uit de stal en na uitrijden van mest/compost op het het land, - 2) de kwaliteit van de geproduceerde mest/compost , en - 3) de bruikbaarheid van deze mest/compost voor de bemesting van gewassen en het onderhoud van bodemvruchtbaarheid. In dit rapport wordt verslag gedaan van de resultaten van onderzoek naar deze gevolgen.

Het perspectief van de vrijloopstal wordt beoordeeld vanuit de gezichtspunten van de melkveehouder, de koe, het milieu en de burger. Deze onderdelen zijn op enkele of alle tien bedrijven onderzocht, dit verschilt per thema.

The overall aim was to investigate if soybean products from South American can be replaced by protein sources produced in Europe in a sustainable way. Based on data from literature, and based on the systematics of the FeedPrint programme, the nutritional value and the carbon footprint (CFP) of these protein sources is determined. These protein sources are used in feed optimizations of a starter diet for pigs, thereby maintaining the nutritional value of the diet. Subsequently, the CFP of the grower diet is calculated. The results and conclusions will be discussed in this report. Er is een studie uitgevoerd naar de duurzaamheid van enkele Europese eiwitbronnen ter vervanging van sojaschroot van Zuid-Amerikaanse herkomst. Op basis van data uit de literatuur en de systematiek van het programma FeedPrint zijn de nutritionele waarde en de carbon footprint (CFP) van deze eiwitbronnen vastgesteld. Deze eiwitbronnen zijn ingerekend in een startvoer voor vleesvarkens, zonder dat de nutritionele waarde van het startvoer veranderde. Vervolgens is de CFP van het startvoer vastgesteld. De resultaten en conclusies worden in dit rapport besproken.

This report describes investigations regarding animal health and welfare, emission of greenhouse gasses, labour and economy, human food safety and soil fertility on a commercial farm with an experimental bedded pack barn. The bedding consisted of a layer of composting wood chips and was aerated actively and cultivated daily. Dit rapport beschrijft onderzoek naar diergezondheid en welzijn, emissie van broeikasgassen, arbeid en economie, voedselveiligheid en bodemvruchtbaarheid op een praktijkbedrijf met een experimentele vrijloopstal. Het ligbed bestond uit een laag composterende houtsnippers die actief werden belucht en waarvan de toplaag dagelijks werd gefreesd.

Kringlooplandbouw is een vorm van landbouw waarbij de nadruk ligt op het gebruik van op het bedrijf aanwezige hulpbronnen en voorraden, en het behalen van voldoende inkomen over langere termijn met het behoud van de kwaliteit van natuurlijke ecosystemen. In Nationaal Landschap ‘Noardlike Fryske Wâlden’ (NFW) wordt in de melkveehouderij een vorm van kringlooplandbouw bedreven die zich onder andere kenmerkt door het voeren van de melkkoeien met een structuurrijk en eiwitarm dieet, minder gebruik van kunstmest, het bovengronds uitrijden van dierlijke mest en de focus op een hogere bodembenutting van stikstof (N) uit dierlijke mest. Bij deze vorm van kringlooplandbouw ligt de focus op levering van ecosysteemdiensten door de bodem, vanuit haar diverse functies. Belangrijke ecosysteemdiensten, waarbij door de bodem een aanzienlijke bijdrage wordt geleverd, zijn de voedsel- en biomassaproductie, de grondwaterkwaliteit, de opslag van koolstof en de regulering van nutriënten. De maatschappelijke doorwerking van kringlooplandbouw is in potentie zeer groot, en de belangstelling vanuit de maatschappij voor deze vorm van landbouw neemt toe.

From literature and practical experiences an investigation has been done to the needs and possibilities to use pig manure in the fruit producing sector. Vanuit de literatuur en de praktijk is geïnventariseerd welke behoeften en mogelijkheden er zijn om varkensmest in de fruitteelt te gebruiken, met name bij appels en peren.

The results of a 9-year crop rotation experiment with grass-clover are reported and discussed. In Nederland werd tussen 2002 en 2010 een negenjarig vruchtwisselingsexperiment uitgevoerd om de optimale lengte van de gras-klaver- en snijmaïsperiode in vruchtwisseling te bepalen en om te bepalen hoe drijfmest over de gewassen verdeeld zou moeten worden als de beschikbare hoeveelheid drijfmest beperkend is.

De effecten van uitstel van de N - bemesting na de oogst van grasland werden in 2011 onderzocht in een veldexperiment. De veronderstelling was dat uitstel van de N-bemesting de wortelmassa en bewortelingsdiepte kan verhogen, leidend tot een hogere N-opname en opbrengst. In de veldproef werd de N-bemesting na grasoogst (alleen maaien) uitgesteld met 0, 3, 6, 9 of 12 dagen. De behandelingen werden zes keer herhaald op zes verschillende permanente graslanden op droogtegevoelige zandgrond.

Een betere benutting van nutriënten door grasland verkleint de kans op milieuverontreiniging door uit- en afspoeling. Wanneer grasland dieper en intensiever wortelt, en daardoor de nutriënten beter benut, produceert het gras meer met minder, en de verliezen naar het milieu zijn kleiner. Het is daarom van belang om praktische maatregelen te onderzoeken waarmee graslandbeheerders de beworteling van hun grasland kunnen beïnvloeden. In een veldproef op zandgrond is in 2010 het effect onderzocht van de factoren grassoort (Engels raaigras, Kropaar en Rietzwenkgras) en N-bemesting (200 versus 400 kg N / ha / jaar) op de grasproductie, de N- en P-opbrengst, de beworteling (wortelmassa en wortellengte in vier lagen tussen 0 en 32 cm diepte), en de minerale N-voorraad (0-90 cm) in de herfst. De algemene bevinding was dat Rietzwenkgras en Kropaar goed produceerden bij een lage N-bemesting. Op grond van de N-voorraad metingen in de herfst leek Rietzwenkgras bovendien in staat efficiënt om te kunnen gaan met een hogere N-gift. Dit werd ondersteund door de metingen aan de beworteling.

In Nederland neemt de aandacht voor verzilting toe, vooral vanwege mogelijke gevolgen voor de landbouw en natuur. Om inzicht te krijgen in de situatie voor de landbouw, in het bijzonder voor de melkveehouderij, is een literatuurstudie uitgevoerd. In deze studie is geprobeerd antwoorden te vinden op een aantal vragen, waaronder: (1) waardoor wordt verzilting veroorzaakt?; (2) is verzilting een serieus probleem voor de landbouw?; (3) zijn er regionale verschillen in oorzaken en gevolgen van verzilting?; (4) welk effect zal klimaatverandering op verzilting hebben?; en (5) hoe kan het best met de gevolgen van verzilting omgegaan worden? De ernstigste oorzaken van verzilting, die grootschalig op kunnen treden (vaak via kwel) en kunnen leiden tot hoge chloridegehalten in grond- en oppervlaktewater, zijn de aanwezigheid van fossiel (zout) zeewater in relatief ondiepe bodemlagen (o.a. in de kuststrook), zeewaterindringing langs de zeekust en zeewaterindringing via de Nieuwe Waterweg.

Een betere benutting van nutriënten door het gras verkleint de kans op uitspoeling naar grond- en oppervlaktewater. Wanneer grasland intensiever en dieper wortelt, en daardoor nutriënten zoals stikstof en fosfaat uit de bodem en (kunst)mest beter benut, ontstaat een win-win situatie voor de veehouder en de maatschappij: een hogere grasproductie met een gelijke of lagere bemesting, lagere verliezen naar het milieu, en uiteindelijk betere waterkwaliteit. Een intensievere en diepere beworteling is niet alleen belangrijk voor de nutriëntenopname van het gewas, maar het speelt ook een rol in wateropname, opbouw van organische stof, bodemstructuur, voeding van bodemleven, bodemvorming, beheersing van onkruiden en erosie. Managementmaatregelen die kunnen leiden tot een intensievere en diepere beworteling vereisen meestal geen extra investeringen. In deze brochure worden handreikingen gegeven voor de praktijk.

Verhoging van de benutting van stikstof (N) uit drijfmest en kunstmest is een belangrijk streven binnen de Nederlandse melkveehouderij. Strengere bemestingsnormen maken het moeilijker om grasopbrengst en graskwaliteit te handhaven. Toepassing van precisiebemesting zou mogelijk de Nbenutting kunnen verbeteren. Het doel van precisiebemesting is dat een gewas op ieder tijdstip de gewenste hoeveelheid N en andere nutriënten ter beschikking heeft. Belangrijke factoren bij precisiebemesting zijn plaats en tijd. Plaats is belangrijk vanwege de grote variatie in bodemeigenschappen binnen een perceel. Deze variatie bepaalt in belangrijke mate de groei van een gewas, bijvoorbeeld door plaatsgebonden verschillen in de levering van N en vocht. Tijd is belangrijk vanwege variatie in de tijd van de N-behoefte van een gewas en de N-levering uit de bodem.

Voor de praktijk lijkt het niet langer nodig om voor de voorspelling van de N-opname van grasland uit runderdrijfmest (eerste vier sneden na bemesting) nog gebruik te maken van het gehalte organische N. Het gebruik van minerale N lijkt te volstaan. Wel dient er duidelijk onderscheid gemaakt te worden tussen onvergiste en covergiste drijfmest. De rekenregels in de Bemestingsadviesbasis kunnen op basis van deze informatie aangepast worden.

The effects of higher root depth and root density of ryegrass on its N and P uptake were investigated in a pot experiment. Het effect van een diepere en dichtere beworteling van gras op de N- en P-opname werd onderzocht in een potexperiment. De resultaten laten zien dat een diepere beworteling een positief effect op de N-opname kan hebben. Ook blijkt dat het zaaien van een andere grassoort dan Engels raaigras kan leiden tot een hogere P-opname bij eenzelfde N-opname.

In opdracht van het Productschap Zuivel (PZ) is een onderzoek uitgevoerd naar de relatie tussen de kwaliteit van organische stof, de afbreeksnelheid en de stikstofmineralisatie. Het rapport beschrijft indicatoren voor pools van labiele organische stof en gaat met name in op wat de bijdrage van deze organische stof is aan de opbrengst en de levering van stikstof, een essentieel onderdeel op veel graslandbedrijven.

In dit onderzoek zijn de kosten en baten en de effectiviteit op duurzaam bodemgebruik beoordeeld van vijf bedrijfsmaatregelen: aanpassing van vruchtwisseling, preventie van bodemverdichting, optimalisering van ontwatering en flexibel peilbeheer, grondruil en landhuur/-verhuur en omzanden en diepploegen. De effecten op duurzaam bodemgebruik zijn beoordeeld op de aspecten organische stof, bodemstructuur, erosiegevoeligheid en bodemgezondheid. Verruiming van vruchtwisseling met meer maaivruchten en minder rooivruchten gaat meestal ten koste van het bedrijfsinkomen. Bij vruchtwisseling is bodemgezondheid een belangrijk aspect. Bodemverdichting kan worden verminderd. Dit vraagt meestal flinke investeringen. Met een goed management en goede voorlichting kan nog veel worden bereikt. Veranderingen in water- en peilbeheer gaan deels vaak ten koste van een optimale landbouwkundige productie. Er kunnen echter ook maatregelen worden toegepast die niet of nauwelijks nadelig zijn vanuit landbouwkundig oogpunt, maar wel gunstig zijn voor natuur en maatschappij

De bodemkwaliteit van een perceel is sterk bepalend voor de benutting van meststoffen en uiteindelijk de gras- en maïsproductie. Een schrale of een rijke zandgrond is dus ook bepalend voor de portemonnee. Voor een veehouder is het belangrijk de bodemkwaliteit van zijn percelen op waarde te kunnen beoordelen. Dit om aan de ene kant de bemesting strategisch te kunnen inzetten maar ook met gerichte maatregelen de bodemkwaliteit te kunnen verbeteren. Deze brochure (van NMI, WUR en Louis Bolk Instituut) geeft handvatten in het beoordelen van bodemkwaliteit voor de melkveehouderij en draagt maatregelen aan voor verbetering.

This literature study gives an overview of the possibilities to increase the soil phosphorus uptake of permanent grassland by practical measures Deze literatuurstudie geeft een overzicht van mogelijke praktische maatregelen om de opname van bodemfosfaat door blijvend grasland te verhogen