Search

Er is in Nederland nog geen groennorm ingesteld door de Rijksoverheid, maar er wordt wel over nagedacht en in de vakwereld volop over gediscussieerd. Met dit onderzoek willen wij bijdragen aan deze discussie en aan het instellen van een goede groennorm. In dit onderzoek vragen we ons af uit welke elementen een goede groennorm zou moeten zijn opgebouwd om bij te dragen aan de drie grote uitdagingen (veranderend klimaat, biodiversiteitscrisis en maatschappelijke gezondheidsuitdagingen) waar we voor staan. En is er al een goede ‘groennorm’ in Nederland die we voor heel Nederland kunnen gaan gebruiken als groennorm? Als we een groennorm instellen wat kost het dan om alle buurten in Nederland te laten voldoen aan een groennorm. Gemotiveerd door deze vragen, en volgens de opdracht ontvangen van de vier partijen; ANWB, Natuur & Milieu, Staatsbosbeheer en Vogelbescherming Nederland hebben wij een praktische verkenning gedaan naar een goede Nederlandse groennorm.

Een gezonde leefomgeving is van onschatbare waarde als het gaat om ons welzijn. In de gebouwde omgeving brengt dit echter nogal wat uitdagingen met zich mee, maar biedt tegelijkertijd ook veel kansen, onder meer op het vlak van participatie. Onderzoeker Mellany van Bommel is werkzaam aan de Wageningen Universiteit onder Gezondheid en Maatschappij en houdt zich bezig met onderzoeksprojecten rondom de thema’s gezonde leefomgeving, groen en gezondheid en burgerparticipatie. Eén van die projecten is: Wij zijn de Wijk. Hierin wordt samen met gemeenten, wijkprofessionals en bewoners(initiatieven) onderzocht hoe zij samenwerken aan een gezonde leefomgeving in de wijk. Welke kansen liggen er om bewoners beter te ondersteunen en te faciliteren om samen te bouwen aan een gezonde wijk? Mellany zal u meenemen in de achtergrond van het project en de rol van interactie tussen wijkprofessionals en bewoners voor een gezonde leefomgeving.

Groen in de stad, en meer algemeen in de gebouwde omgeving, is belangrijk. Natuur levert veel voordelen op voor bewoners, zoals een prettige en aantrekkelijke woon- en verblijfsomgeving. Maar er zijn talloze andere voordelen te noemen, zoals het feit dat ‘groen’ de temperatuur in de stad tijdens hete zomers verlaagt, koolstof vastlegt, helpt bij het vasthouden van overtollig regenwater, bijdraagt aan de instandhouding en verbetering van de biodiversiteit, bijdraagt aan een goede gezondheid van mensen, enzovoort. Behalve beleidsmakers, zullen ook burgers al deze voordelen waarderen. De economische theorie voorspelt dan dat dit zichtbaar zou moeten zijn in bijvoorbeeld woningprijzen: daar waar meer gewaardeerde voorzieningen zijn, zoals de nabijheid van ‘groen’, zou de woningprijs hoger moeten zijn. …en wordt – meetbaar in euro’s – ook door mensen gewaardeerd. In deze studie vinden we inderdaad bewijs dat mensen het gemiddeld genomen prettig vinden als er bomen in de nabije omgeving van hun woning staan. Een flinke boom in de buurt leidt toch al gauw tot vijf- tot tienduizend euro extra verkoopwaarde. Dit gemiddelde resultaat lijkt echter niet het hele verhaal te vertellen: we vinden opmerkelijke verschillen in de resultaten. In sommige groene gemeenten wordt ondanks de ruime hoeveelheid groene ruimte een extra boom heel erg gewaardeerd, terwijl dat in andere groene gemeenten juist niet het geval is. Voor versteende gemeenten geldt iets vergelijkbaars: soms leidt meer groen daar tot een hogere huizenprijs, maar soms ook niet. Ook binnen een gemeente kunnen in verschillende buurten verschillen in waardering van groen worden gevonden.

De aandacht voor een groene gezonde leefomgeving groeit. De bewijzen voor het positieve effect van een groene woonomgeving op gezondheidsproblemen zijn overtuigend, vooral op het voorkomen ervan. Zo voelen bewoners zich in een groene wijk gezonder, ervaren ze minder stress, bezoeken ze minder vaak de huisarts voor onder andere stemmingsklachten en hebben ze minder vaak diabetes mellitus1. En dat zijn nog maar enkele van de gezonde effecten van natuur. Welke groene elementen dragen bij aan de gezondheid van de bewoners? Welke gezondheidseffecten kun je daar van verwachten? Dat is voor gemeenten, opdrachtgevers, beleidsmakers, stedenbouwkundigen, landschapsarchitecten, projectontwikkelaars en bouwbedrijven belangrijke kennis. Deze handreiking somt de 10 meest relevante groene maatregelen op en de daarbij verschillende positieve effecten op gezondheid. Per element wordt beschreven welke gezondheidseffecten dat zijn. Ook worden de knelpunten besproken. Deze Top-10 is primair toepasbaar bij de aanleg of herinrichting van woonwijken. De meeste maatregelen zijn ook te gebruiken waar mensen werken, zoals kantoor- en industrieterreinen en voor bijvoorbeeld terreinen van zorginstellingen.

Ons energiesysteem transformeert van fossiele naar hernieuwbare bronnen als essentieel onderdeel van de mondiale inspanningen om klimaatverandering tegen te gaan. Deze overgang naar een schoon energiesysteem brengt verschillende nieuwe uitdagingen met zich mee om energie betrouwbaar en betaalbaar te houden. Dit onderzoek richt zich op de integratie van water- en energiesystemen binnen de gebouwde omgeving, en meer specifiek wordt de wijk gekozen als relevante systeemgrens. Er wordt onderzocht hoe een geïntegreerde aanpak kan bijdragen aan het ontwerp van een wijk die voorziet in een schone (geen CO2-uitstoot), betaalbare (kosten van energie en water mogen niet hoger zijn dan reguliere marktprijzen) en betrouwbare (energie en water moeten te allen tijde beschikbaar zijn) voorziening van de systeemdiensten energie, transport en water. De hoofdvraag van dit proefschrift luidt: Hoe kan een geïntegreerd duurzaam energie- en watersysteem op wijkniveau worden ontworpen om op een schone, betaalbare en betrouwbare manier energie en water te leveren?, Our energy system is transforming from fossil to renewable sources as a critical component of the global efforts to mitigate climate change. This transition towards a clean energy system is posing several new challenges to keeping energy reliable and affordable. This research focuses on the integration of the water and energy systems within the built environment, and more specifically the neighborhood is chosen as a relevant unit of analysis. It explores how an integrated approach can contribute to the design of a neighborhood that provides clean (no CO2 emissions), affordable (costs of energy and water should not exceed regular market prices) and reliable (energy and water have to be available at all times) provision of the system services energy, water and transport. The main research question of this dissertation is: How can an integrated renewable energy and water system at the neighborhood level be designed to provide energy and water in a clean, affordable, and reliable way?

Het aantal groene buurten in Assen is uitzonderlijk. Dat concludeert de organisatie van de Groene Stad Challenge editie 2022, die Assen heeft uitgeroepen tot de groenste stad van Nederland. Om deze titel te verdedigen zet Assen het komend jaar de aanval in om het versteende oppervlak nog verder terug te dringen. De redactie van Stad + Groen sprak hierover met beheerspecialist participatie openbaar groen Lisa Klijnstra en Marcel Neef, teammanager groenbeheer van de gemeente Assen. 'We kunnen niet alleen groener, het moet ook.'

Hoe betrek je als overheid burgers beter bij hun leefomgeving en bij het beleid daarvoor? Daarover publiceerde het PBL recent een rapport.

Het is hoog tijd dat we met elkaar een groennorm formuleren die bij Nederland past. Eén die recht doet aan de grote vergroeningsopgave waar Nederland voor staat. We willen groenere steden en dorpen om ons aan te passen aan het klimaat, het verlies van biodiversiteit om te buigen en gezondheid en welzijn te bevorderen. Die opgave vraagt om het formuleren van een ambitieuze, maar ook een haalbare en praktisch toepasbare Nederlandse groennorm.

Dit handboek is gemaakt als hulpmiddel voor met name de gemeenten, projectontwikkelaars, adviesbureaus, de provincies Utrecht en Zuid- Holland en Rijkswaterstaat. Het bevat richtlijnen en vertaalt het bestaande waterbeleid naar ruimtelijke ontwikkelingen. Alle uitgangspunten, normen en randvoorwaarden zijn afkomstig van, of afgeleid van bestaand beleid en bestaande wetgeving. Voorbeelden van projecten waarbij dit handboek gebruikt kan worden zijn: zijn de realisatie van zonnevelden, natuurontwikkeling, delfstoffenwinning, het aanleggen van wegen, het transformeren van wijken en buurten, de ontwikkelingen van bedrijventerreinen, in- en uitbreidingslocaties voor woningbouw, recreatiebestemmingen, het uitvoeren van een nieuwe activiteit (in strijd met omgevingsplan) en landbouwinitiatieven.

Kennis, advies - Behoud en ontwikkeling van een samenhangend groenblauw raamwerk in en om de stad geeft betekenis aan ecologie en draagt bij aan vergroting van biodiversiteit. In iedere gemeente, ook binnen de bebouwde kom, vinden we een groot aantal vrij levende dieren. Hun aanwezigheid wordt bevorderd door aanleg en onderhoud van een diervriendelijke omgeving.

In Meteren (vlak bij Geldermalsen) wordt de hoogwaardig klimaatadaptieve woonwijk De Plantage gerealiseerd. Opdrachtgever gemeente West Betuwe wil er een bruisende en groene wijk van maken. Vanuit deze gedachte is gekozen voor groene parkeerplaatsen die over tien jaar nog steeds groen zijn.

“Stenen eruit, deelplanten erin!”. Stichting Straatboer uit Zwolle is samen met Woningstichting SWZ een pilot gestart in de Pierik. Buurtbewoners kregen een uitnodiging om hun tuin groener te laten maken. Hoe? Door stenen te vervangen voor een groene border in de voortuin. Bijzonder aan dit project is dat de (deel)planten komen van andere bewoners uit de wijk, bedrijven en organisaties. Iedereen kan planten of stekjes doneren. Het is dus een sociale en circulaire manier van vergroenen.

Advies, kennis - De gemeente Oegstgeest is een mooi groen dorp in een verstedelijkte regio. Met grootschalig groen als de Klinkenbergerplas, de Elsgeesterpolder en de diverse landgoederen. Met daarnaast ook kleinschalige buurtgroen waarin kinderen volop kunnen spelen. Daar staat tegenover dat de ruime aanwezigheid van groen en water steeds vaker onder druk komt te staan. Door andere ruimteclaims voor woningen, bedrijven of infrastructuur maar ook doordat bewoners tuinen betegelen. Daarnaast staat de kwaliteit van openbaar groen onder druk door financiële beperkingen. Delen van Oegstgeest, waaronder een nieuwe wijk als Nieuw Rhijngeest, worden langzamerhand steeds steniger. Dit tast het kenmerkende groene karakter van het dorp aan. In het licht van de klimaatverandering die gaande is en een sterke afname van de biodiversiteit zijn dit volstrekt ongewenste ontwikkelingen. Daar komt bij dat het steeds duidelijker wordt hoe belangrijk een groene en waterrijke omgeving is voor de gezondheid: een aantrekkelijke woonomgeving die uitnodigt tot bewegen, de natuur te ontdekken en elkaar te ontmoeten. Tot slot geldt dat in 2022 de nieuwe Omgevingswet van kracht is gegaan. In het kader hiervan moest de gemeente een Omgevingsvisie opstellen. Hiervoor is het essentieel om te kunnen beschikken over actuele en toekomstgerichte uitgangspunten en randvoorwaarden vanuit groen en water. Dit plan met de bijbehorende kaart met groen-blauwe structuren vormt dan ook één van de bouwstenen voor het gemeentelijke Omgevingsvisie.

De gemeente Leiden loopt voorop in Nederland als het gaat om het klimaatadaptief en biodivers maken van hun stad. De gemeenteraad heeft in de eerste vier van een reeks duurzame wijkvernieuwingen ook maatregelen op het gebied van klimaatadaptatie en biodiversiteit gevraagd. Het gaat hier om de wijken Noorderkwartier Oost fase 1, Gasthuiswijk-Haagwijk-Zuid fase 1, Professorenwijk-Oost fase 1 en Houtkwartier-Oost. Voor drie van deze projecten is vanuit het Financieel Perspectief Duurzame Stad extra krediet beschikbaar gesteld (circa 3 miljoen). Het project Noorderkwartier Oost fase 1 is in 2021 gerealiseerd. De raad heeft inmiddels ingestemd met de Uitvoeringsbesluiten voor de wijken Noorderkwartier Oost fase 2, Gasthuiswijk-Haagwijk-Zuid, Professorenwijk-Oost fase 1 en Houtkwartier-Oost. Deze projecten zijn al (deels) in uitvoering. Voor de periode 2020-2050 staan continue duurzame wijkvernieuwingen op de planning. De gemeente wil graag inzicht hebben in wat het resultaat is van de integrale aanpak in deze wijken, waarbij de rioleringsvervanging niet straat voor straat, maar wijkgericht wordt aangepakt en waarbij klimaatadaptatie en het vergroten van de biodiversiteit worden meegenomen in de scope van het project.

In Den Haag zijn door aannemersbedrijf Heembouw 154 duurzame woningen gerealiseerd, waarvan de laatste appartementen begin dit jaar werden opgeleverd. 138 verouderde portiekwoningen hebben plaatsgemaakt voor compacte eengezinswoningen, beneden-bovenwoningen en appartementen. Bij dit project, genaamd 'Haagse Hendrik', is veel aandacht besteed aan groen.

Een paar maanden geleden nam schoolouder Susan Vaessen het initiatief om de overwoekerde moestuin van de school flink onder handen te nemen. Dankzij een voucherregeling van de provincie Utrecht werd in een paar maanden tijd een droomtuin gerealiseerd.

Seaweed is a promising potential building material, but so far in 2022, very little market ready seaweed-based building products are available. Because of the success of the sargassum adobe block in Mexico by Omar Vazquez, the potential of a seaweed loam bricks in the Netherlands is researched in this paper, called the seaweed brick. The realization of this seaweed bricks hinges on the seaweed having multiple purposes (water filtering, educational and bricks) and the use of waste streams from the proposed seaweed farms and other manufacturing processes. The production and beneficial functions of growing seaweed in harbor areas are shown in the design of Wierdok. Wierdok is the transformation of the former Petroleumhaven in Amsterdam to a Seaweed farm, Seaweed loam brick factory and exploration site for everyday people. By acknowledging the transforming neighborhood of harbor City and Westpoort, Wierdok transform in the same tempo as it’s surrounding creating the overlap between Industry and Recreation in an appropriate speed. In the meantime it exposed normal citizens to the option of sustainable building materials by highlighting the production process of the seaweed loam brick and the architecture it can create without diminishing the existing industrial harbor elements.

Wonen in een groene omgeving is goed voor de gezondheid van de bewoners en draagt bij aan de leefbaarheid van de wijk. Toch kiezen gemeentes vaak voor de onderhoudsarme aanpak, simpelweg omdat het goedkoper is. Door bewoners te betrekken bij het groenonderhoud bespaar je budget, breng je cohesie in de wijk en maak je inwoners bewust van klimaatadaptie. Het project ‘De Nieuwe Hovenier’ brengt Wageningse kennis in de praktijk en deelt de opgedane ervaringen met tal van gemeentes.

Op sportparken komen thema’s als bewegen, gezondheid en beleving bij elkaar. Natuurvriendelijke sportparken dragen daar nog een extra steentje aan bij en zijn bovendien van groot belang voor de biodiversiteit. Sporten in een groene omgeving verhoogt de beleving van de sport. Sportparken vormen bij uitstek plaatsen waar sport en natuur op een laagdrempelige manier bij elkaar gebracht kunnen worden. Omdat ze zich meestal in de stedelijke omgeving bevinden, zijn sportparken goed bereikbaar voor veel mensen (en kinderen). Niet alleen voor de sporters en de toeschouwers langs de lijn is een natuurlijk ingericht sportpark aantrekkelijk, maar een gastvrij en opengesteld natuurlijk sportpark trekt ook nog eens veel recreanten. Dit heeft een positief effect op de veiligheid van de buurt en werkt preventief tegen vandalisme.

Aan het Nederlands kampioenschap tegelwippen doen dit jaar 115 gemeenten mee, ruim 30 meer dan vorig jaar. De campagne stimuleert burgers hun versteende tuinen en buurten te vergroenen. Er zijn nog vele hectares te gaan.

Zijn tempo is lastig bij te houden. Rini Biemans praat graag, snel en veel. Zijn ideeën over stadsnatuur raken bovendien aan veel verschillende thema's; ze gaan over uiteenlopende zaken als biodiversiteit, leefstijlziektes, eenzaamheid en de financiering van groenbeheer. Hij springt in zijn tomeloze energie en zijn enthousiasme soms van de hak op de tak, zo lijkt het. Toch slaagt hij er uiteindelijk in om de samenhang van al die thema's overtuigend voor het voetlicht te brengen. Een warm pleidooi voor creatief beheer en de inrichting van wijknatuurfondsen.

Hulp, kennis - Eind juni, begin juli is de kans op overlast van de eikenprocessierups het grootst. De overlast is afhankelijk van het aantal rupsen en dat varieert niet alleen sterk tussen gemeenten maar ook tussen buurten binnen een gemeente. De grote variatie is goed zichtbaar in de actuele plaagdrukkaart. De plaagdrukmonitor raakt geleidelijk aan gevuld. Geef ook de plaagdruk bij jou in de buurt door.

Deelgebied 1, de eerste fase van Oosterwold (aan de westkant van de A27) is volop in ontwikkeling. Het is tijd om vooruit te kijken naar de doorontwikkeling van Oosterwold: de tweede fase in deelgebied 2. Hier ligt een uitdagende opgave: het gaat om een enorm gebied dat geen ‘tabula rasa’ is maar wel een van de meest uitgestrekte open poldergebieden van Nederland betreft. De belofte van het plan Oosterwold van MVRDV is groots: wat is er nodig om deze belofte daadwerkelijk te verzilveren? Dit rapport bestaat uit twee delen: de analyse (van Oosterwold fase 1 plus een gebiedsanalyse gericht op deelgebied 2) en een schetsboek met daarin voorstellen voor oplossingen op verschillende schaalniveaus voor deelgebied 2.

Hittestress is net als droogte en wateroverlast een belangrijke uitdaging in klimaatadaptatie. Onderzoek met publieke en particuliere partijen, door vijf hogescholen in tien wijken, heeft geresulteerd in nieuwe kennis over meten, beleven en doen ten aanzien van klimaatadaptie in de wijk. Zo blijkt ook uit dit onderzoek dat het hitte-eilandeffect ongeveer met 0,5 graden afneemt wanneer er 10 procent meer groen wordt gerealiseerd. Klimaatadaptatie blijkt nog beperkt te leven onder inwoners en er is nog weinig bereidheid om zelf initiatief te nemen. Toch eindigde dit onderzoek met honderden concrete oplossingen.

This research has examined how the living environment shapes individual perceptions of fear of crime and neighbourhood cohesion, using large scale (survey-) data collected in the Netherlands.

De wijk Kerckebosch in Zeist wordt stap voor stap vernieuwd. De gemeente Zeist en woningcorporatie Woongoed Zeist werken samen aan het levensloopgeschikt maken van deze wijk. In deze wijk, gelegen in een bosrijke omgeving, zijn 800 – 1.000 nieuwe woningen ontwikkeld, waaronder circa 45 prachtige vrije kavels.

De biodiversiteit staat onder druk en dat heeft grote gevolgen voor het leven op aarde, de landbouw, de natuur en de stad. De verscheidenheid aan dieren, planten, micro-organismen en ecosystemen vormen de basis voor al het leven op aarde. De biodiversiteit regelt het klimaat en de waterkringloop, zuivert water en lucht, breekt organisch afval af, bestuift planten en verspreidt zaden, beschermt tegen ziektes en zo meer. Onze volksgezondheid kan ook niet los gezien worden van de gezondheid van ecosystemen. Om de biodiversiteit in Flevoland te versterken, heeft provincie Flevoland het Actieplan Biodiversiteit opgesteld.

De wijk Paddepoel is een grote uitbreidingswijk aan de noordkant van de stad Groningen en gebouwd in de jaren zestig en zeventig. De wijk kenmerkt zich door een vrij monotone bouw, veel asfalt en weinig groen. Uit de stresstest is gebleken dat de wijk kwetsbaar was voor hitte en wateroverlast. Daarnaast wil gemeente Groningen alle wijken in 2035 van het aardgas af hebben. In 3 straten in de wijk is de aanleg van het warmtenet benut om gelijktijdig klimaatbestendige maatregelen te realiseren. Dit alles in co-creatie, waarbij bewoners uit Paddepoel actief zijn betrokken bij het ontwerp van de herinrichting.

De wijk Tuindorp is een oudere woonbuurt in Den Helder met veel sociale en fysieke achterstand. Een groep enthousiaste buurtbewoners nam een aantal jaren geleden het initiatief om een verloren stuk grond achter een basisschool te ontwikkelen tot een groen ontmoetingspunt voor de buurt en de school. Deze rolstoelvriendelijke ontmoetingstuin draagt nu de naam Jan Hendrik Smit hofje. In 2019 heeft dit project de aanmoedigingsprijs van de Steenbreektrofee gekregen. Mede op advies van de jury wordt het schoolplein verder vergroend.

Druk op de woningmarkt, de noodzaak van klimaatadaptatie en de energietransitie. Dit alles gaat de komende jaren een nog grotere rol spelen in de stedenbouwkundige kwaliteit van onze leef- en werkomgeving. Het zorgen voor een evenwichtige toedeling van functies aan locaties is een taak die primair bij de overheid ligt. Slim omgaan met beperkte ruimte, ruimte delen en komen tot een interdisciplinair ontwerp is dan ook noodzakelijk om steden en dorpen verder te verdichten én de woonomgeving gelijktijdig leefbaar én klimaatbestendig te maken.

In het midden van de Gemeente Zuidplas ligt de Zuidplaspolder. Een voormalig groot meer dat in 1840 volledig doorgelegd werd om op die manier meer landbouwgrond beschikbaar te maken. Deze polder in het Middengebied ligt tussen de bestaande dorpen Zevenhuizen, Moordrecht, Moerkapelle en Nieuwerkerk aan den IJssel en over een aantal jaar is dit het nieuwe Vijfde Dorp van de gemeente Zuidplas. De gemeente Zuidplas is in 2004 door het Rijk benoemd als ontwikkellocatie voor woningbouw. De reden hiervoor was de grote vraag naar met name betaalbare huur- en koop-, woningen. De afgelopen jaren hebben is vooral gekeken naar uitbreiding van onze bestaande dorpen, maar dat is niet genoeg. Daarom is in 2019, samen met betrokkenen, de concept-ontwikkelvisie voor de Zuidplaspolder opgesteld waarin alle uitgangspunten en ambities voor de Zuidplaspolder worden omschreven. Deze concept-ontwikkelvisie is ‘slechts’ een verhaal op hoofdlijnen, zonder gedetailleerde of uitgewerkte strategie. Vervolgens is Gemeente Zuidplas met deze visie weer naar buiten gegaan om input op te halen en zo te werken aan een definitieve ontwikkelvisie. Dat alles heeft geleid tot het 'Masterplan Middengebied Zuidplaspolder'.

In deze vierde aflevering van de Green Cities Europe sodcast serie wordt onderzocht in hoeverre woningcorporaties vergroening rond hun woningen kunnen inzetten om de leefomgeving van de bewoners te verbeteren en tegelijk de buurt klimaatadaptatief te maken. Maurice Wubben gaat in gesprek met onderzoeker Robbert Snep van Wageningen University & Research en Stephan Ros, projectleider technische leefomgeving van woningcorporatie Staedion, Den Haag. Er worden goede voorbeelden van vergroening besproken die vervolgens invloed hebben op het klimaat en welbevinden van bewoners in een woonwijk. Er val te denken aan droogte, piekbuien en hitte. Maar ook aan mentale zaken als herstelperiode na ziekte in een groene dan wel versteende omgeving. Er worden ervaringen opgedaan in drie living-labs in Den Haag waarbij ook veel aandacht is voor de participatie van bewoners.

Klimaatverandering leidt steeds vaker tot overschrijding van acceptatiegrenzen voor neerslag, hitte en droogte. Het creëren van een klimaatbestendige inrichting in samenwerking met bewoners is essentieel voor gemeenten en waterschappen. Bewoners voelen zich vaak betrokken bij de inrichting van hun straat, en richten hun tuin in op een manier die bij hun leefstijl past. In de 10 onderzochte wijken beslaan tuinen ongeveer 10-40% van het stedelijk oppervlak. Hoe kunnen professionals van gemeenten en waterschappen met inzet van burgers klimaatadaptatie in stedelijk gebied in praktijk brengen? Het doel van dit onderzoek is om een praktisch toepasbare werkwijze te ontwikkelen voor ‘burgerparticipatie in klimaatadaptatie’.

Voor kinderen valt de wereld te ontdekken in het bos! Ze vinden er plekjes om zich te verstoppen, bouwen er hutten samen met vrienden of graven ondergrondse hutten. Waar kunnen ze hun kracht en vaardigheden beter testen dan in het bos? Iedere hogere tak geeft meer kriebels in de buik.

Webinar 7 oktober 2021 georganiseerd door het Onderwijsvernieuwingsprogramma bij Inholland met presentaties van lector Mauro Gallo en Sandra van der Wielen over Biomimicry, lector Rob Roggema over Natuurinclusief bouwen, docent-onderzoeker Maurice Herkrath over Natuurinclusieve gebiedsinrichting, stadsecoloog Anneke Blokker over 'Stadsnatuur, ecologische omstandigheden en processen', en lector Patrick Huntjens over 'Op weg naar een natuurinclusieve samenleving'. Presentatie Gerry Kouwenhoven.

De meeste gemeenten willen graag buurten met in alle opzichten hoogwaardig groen. Woningcorporaties kunnen daar als ‘grootgroenbezitter’ een belangrijke bijdrage aan leveren. Rond woningcomplexen en in binnenterreinen liggen kansen om met bewoners een slag te maken. Studenten van Hogeschool Van Hall Larenstein deden hier praktijkonderzoek naar, en wonnen de Impactprijs Groen Onderwijs.

Groenblauwe maatregelen grijpen aan op verschillende schaalniveaus: wijk, straat, complex, individuele woning. Dit handvat geeft een overzicht.

Het begon in Eindhoven en inmiddels vind je ze door het hele land: 'Struikrovers' die bij sloopprojecten het groen in kaart brengen en dit samen met buurtbewoners redden en verdelen. Onder toeziend oog van een lokale hovenier en/of boomverzorger, want je moet het wel goed doen. De winst is niet alleen het groen, maar ook de nieuwe of sterkere sociale cohesie van de buurt. 'Ontmoeten in de wijk is goud waard.'

Wethouder Esther Langens maakt er geen geheim van dat de gemeente Oirschot nog behoorlijk aan de weg moet timmeren om het achterstallig groenonderhoud van minstens een decennium weg te werken en om nieuwe ambities te realiseren. Ze kijkt goed om zich heen hoe anderen het doen, maar is ook niet bang om eigen lessen te trekken. 'Je kunt niet altijd wachten tot anderen hebben uitgevogeld hoe het moet. Als gemeente moet je daarin soms ook je eigen verantwoordelijkheid nemen.'

Bij het ontwerp van een speel- of sportplek wordt steeds vaker rekening gehouden met de wensen van buurtbewoners. Buurtparticipatie zorgt er niet alleen voor dat het eindontwerp op een groot draagvlak van de buurt kan rekenen, maar ook dat het een plek wordt voor spelen, sporten en ontmoeten. Zo draagt buurtparticipatie via sport en spel bij tot een betere leefbaarheid van de wijk.

Bouwen mét natuur maakt woonbuurten aantrekkelijk en draagt bij aan biodiversiteit en klimaatadaptatie. Een onderzoek bij twaalf natuurrijke woonbuurten uit de jaren 1995-2010 laat zien welke aanpak effectief is. Het onderzoek levert leerpunten op voor projectontwikkelaars, woningcorporaties, bouwbedrijven en andere betrokkenen.

As a part of the General Extension Plan of Amsterdam, the Brettenzone was supposed to be a green recreational area and one of the green ‘wedges’ bringing nature and air into the city. The Brettenzone area divides the Amsterdam West into two parts, business area and harbor district in north and residential area in south, and the large greenery space of Brettenzone result in little communication between these two parts. The lack of public program and public space limit people's intention to enter this area, which obstruct the development of Brettenzone area. The goal of the project is in order to create meeting space for neighborhood while not having sacrificed, but rather extended the green space, attracting people from neighborhoods to enter this isolated space cover by greenery. Natural material and green roof will applied in the project to help the building to merge in the environment full with greenery.

De openbare ruimte in nieuwbouwwijk het Vrije Veld in Almere kunnen we gerust bijzonder noemen. Dit experimentele wijkje met kleine compacte woningen moest letterlijk door groen omlijst worden. Met Square-grasbetonstenen is de openbare ruimte in deze wijk omgetoverd tot een informeel geheel met een groen karakter. Geen versteende wereld, maar wel toegankelijk voor auto's.

In dit project is samen met betrokken partijen uit Amsterdam gezocht naar geschikte locaties om de stad te vergroenen met een buurttuin of postzegelpark. Uit eerder onderzoek weten we dat zulke kleine groene plekken vaak vele baten met zich meebrengen die ruimschoots opwegen tegen de kosten. Zo speelt het stadsgroen een rol bij het verminderen van overlast bij extreem weer en voor de biodiversiteit. Het draagt ook bij aan gezondheid en welzijn van omwonenden, fungeert als plek voor ontmoeting en kan een rol spelen bij de productie van voedsel.

Een groene omgeving is een belangrijke sleutel tot een gezonde bevolking. Alle reden dus om te kijken in wijken hoe het groen eruit ziet en hoe het beter kan. En ook andere opgaven, zoals klimaatadaptatie daarbij mee te nemen. Want zonder integraal denken en werken lukt het niet.

In de wijk Augustenborg in Malmö zijn sinds de jaren ’90 met de bewoners veel klimaatadaptie- en leefbaarheidselementen aangelegd. Maar functioneert de wijk nog naar tevredenheid en wat valt er te leren van (inter)nationale ‘best management practices’? Om dit te onderzoeken is in juni 2019 een nieuwe internationale multidisciplinaire onderzoeksystematiek toegepast. In een ClimateCafé is (het functioneren van) klimaatadaptieve maatregelen vastgelegd en gepresenteerd op het eindcongres van vier internationale projecten. De methodiek en resultaten leest u in dit artikel.

Klimaatverandering is al aan de gang. Om de veranderingen in het stadsklimaat het hoofd te bieden is dit het moment om te starten met klimaatadaptatie. Niet door grootschalige ingrepen, maar door initiatieven te koppelen en geleidelijk aan te passen. Door te werken aan duurzame oplossingen onder- en bovengronds, in de publieke en de private ruimte, binnen het bestaande stedelijke gebied.