Search

Om te bepalen of de kwaliteit van een bodem geschikt is voor (her)gebruik, wordt een risicobeoordeling uitgevoerd. Daarmee wordt onder meer beoordeeld of de aanwezige metalen een risico vormen voor mens, plant en dier. Momenteel wordt hiervoor de totale concentratie van de aanwezige metalen gemeten. Bekend is echter dat niet al het aanwezige metaal schadelijke effecten veroorzaakt. Door de hoeveelheid metalen te bepalen die effecten kan veroorzaken, wordt de risicobeoordeling van metalen in land- en waterbodem verbeterd. Aanbevolen wordt een meetmethode met verdund salpeterzuur toe te passen waarmee dit kan. Het RIVM heeft een visiedocument opgesteld, waarin staat waar, hoe en waarom dit in het bodem- en waterbodembeleid mogelijk is. Het heeft de voorkeur de nieuwe werkwijze in de eerste stap van de risicobeoordeling voor land- en waterbodem te gebruiken. Met de voorgestelde methode wordt nauwkeuriger het deel van de metalen bepaald dat verantwoordelijk is voor effecten op organismen. Voor kwik in beide bodemsoorten blijkt deze methode vooralsnog niet geschikt. Geadviseerd wordt om uit te werken welke concentraties voor land- en waterbodem toelaatbaar zijn. Ook wordt aangeraden de consequenties van de voorgestelde methode in de eerste stap van de risicobeoordeling voor de uitvoering van het bodembeleid in de praktijk in beeld te brengen. De nieuwe werkwijze kan wel direct worden gebruikt als aanvullende risicobeoordeling (tweede stap) van land- en waterbodem en binnen het beleid voor de diepe plassen van de aankomende Omgevingswet.

Om te bepalen of de kwaliteit van een bodem geschikt is voor (her)gebruik, wordt een risicobeoordeling uitgevoerd. Daarmee wordt onder meer beoordeeld of de aanwezige metalen een risico vormen voor mens, plant en dier. Momenteel wordt hiervoor de totale concentratie van de aanwezige metalen gemeten. Bekend is echter dat niet al het aanwezige metaal schadelijke effecten veroorzaakt. Door de hoeveelheid metalen te bepalen die effecten kan veroorzaken, wordt de risicobeoordeling van metalen in land- en waterbodem verbeterd. Aanbevolen wordt een meetmethode met verdund salpeterzuur toe te passen waarmee dit kan. Het RIVM heeft een visiedocument opgesteld, waarin staat waar, hoe en waarom dit in het bodem- en waterbodembeleid mogelijk is. Het heeft de voorkeur de nieuwe werkwijze in de eerste stap van de risicobeoordeling voor land- en waterbodem te gebruiken. Met de voorgestelde methode wordt nauwkeuriger het deel van de metalen bepaald dat verantwoordelijk is voor effecten op organismen. Voor kwik in beide bodemsoorten blijkt deze methode vooralsnog niet geschikt. Geadviseerd wordt om uit te werken welke concentraties voor land- en waterbodem toelaatbaar zijn. Ook wordt aangeraden de consequenties van de voorgestelde methode in de eerste stap van de risicobeoordeling voor de uitvoering van het bodembeleid in de praktijk in beeld te brengen. De nieuwe werkwijze kan wel direct worden gebruikt als aanvullende risicobeoordeling (tweede stap) van land- en waterbodem en binnen het beleid voor de diepe plassen van de aankomende Omgevingswet.

Kinderen kunnen worden blootgesteld aan stoffen afkomstig uit speelgoed als gevolg van sabbelen en eventueel inslikken van (stukjes) speelgoed. Alleen het deel van de contaminant dat is vrijgemaakt van het speelgoed in het maagdarmkanaal kan terechtkomen in de bloedbaan (interne blootstelling) en kan toxiciteit veroorzaken. In het huidige project zijn een drietal in vitro digestiemodellen ontwikkeld op basis van de fysiologie van het maagdarmkanaal van kinderen, waarmee op eenvoudige wijze kan worden geschat hoeveel van een contaminant vrijkomt als kinderen op de matrix sabbelen en/of inslikken. Door alleen dit vrijgekomen deel van de stof te gebruiken voor de blootstellingsschatting, kan de risicobeoordeling worden verfijnd en zullen minder snel risico's worden overschat. Het huidige rapport beschrijft het toepassen van de in vitro digestiemodellen aan verschillende (praktijk)voorbeelden. Ten eerste is het effect van de hoeveelheid matrix op het vrijkomen van lood uit stoepkrijt en verfschilders in maag- en darmsap bestudeerd. Tevens is het vrijkomen van ftalaat uit PVC schijfjes, en het vrijkomen van azo-kleurstoffen uit textiel in speekselsimulant bestudeerd. In alle gevallen kwam aanzienlijk minder dan 100% van de contaminant vrij. Dit betekent dat kinderen waarschijnlijk slechts aan een deel van de contaminanten in de bestudeerde matrices worden blootgesteld als ze op de matrix sabbelen of haar inslikken. De resultaten van ftalaat zijn vergeleken met data van een humane vrijwilligersstudie.

Slechts een beperkt aantal normen zijn beschikbaar voor de aanwezigheid van contaminanten in speelgoed. De normen die er zijn, hebben veelal betrekking op metalen. In de onderbouwing van deze normen worden aannames gedaan, onder andere over de hoeveelheid speelgoed die door een kind kan worden ingeslikt. Daarnaast wordt er veelal van uitgegaan dat 100% van de contaminant anders dan voor een aantal metalen, dat in het speelgoed aanwezig is, in het bloed wordt opgenomen en zo eventueel schade in weefsels en organen kan veroorzaken. Deze aannames zijn echter zeker niet voor ieder type speelgoed en voor iedere contaminant realistisch.Om tot een realistische risicoschatting te komen zijn methodieken nodig om een goede inschatting te kunnen maken van de hoeveelheid contaminant die vrijkomt uit speelgoed indien hierop gesabbeld wordt (bijvoorbeeld bijtring) of delen worden ingeslikt (zoals vingerverf). In het huidige project is daarom het in vitro digestiemodel ontwikkeld. Hiermee kan worden onderzocht in welke mate de contaminant in het maagdarmkanaal wordt vrijgemaakt uit de speelgoedmatrix (de bioaccessible fractie) indien op speelgoed wordt gesabbeld en stukjes speelgoed eventueel worden doorgeslikt. Uit deze bioaccessible fractie kan eenvoudig een realistische schatting worden gemaakt van de hoeveelheid contaminant die de weefsels en organen kan bereiken.Het in vitro digestiemodel is zo opgezet dat het enerzijds de humane fysiologie van het maagdarmkanaal zo goed mogelijk weerspiegelt en anderzijds eenvoudig, snel en goedkoop uitvoerbaar is.

Deze Leidraad kan gebruikt worden bij begrenzing, inrichting, beheer en eventueel aankoop van landbouwgronden, bestemd voor natuurontwikkeling binnen de EHS. Deze gronden zijn vaak licht verontreinigd, mogelijk zodanig dat de nagestreefde natuurdoelen niet haalbaar zijn. Daarom beoogt de Leidraad op basis van een ecotoxicologische risico-inschatting een uitspraak te doen over of een locatie vanuit het oogpunt van bodemverontreiniging kansrijk genoeg is voor de ontwikkeling van een natuurdoeltype en of deze kansrijkdom zo nodig vergroot kan worden via inrichtings- of beheersmaatregelen. De kerngedachte binnen de Leidraad is dat de risicobeoordeling rekening houdt met 'beschikbare gehalten' in de bodem, aangezien de blootstelling van organismen kan veranderen bij veranderende bodemcondities (pH, redox, organische stof) welke op kunnen treden bij de overgang van landbouw naar natuur. Het raamwerk van de Leidraad bestaat uit de volgende modules: definitie van de huidige situatie en basisgegevens, gewenste natuurdoeltypen en scenario's, prognose van de toekomstige bodemcondities, prognose van de toekomstige (metaal)concentraties, beoordeling van ecotoxicologisch risico, integratie en eindbeoordeling. Er zijn aanbevelingen opgenomen om de modules concreet in te vullen tot een operationeel systeem.

Dit boek is het product van het door de EU-gefinancierde onderzoeksproject LIBERATION. Dit project had als doel het ontwikkelen van een beslissingsondersteunend systeem (BOS) voor het duurzaam omgaan met verontreinigde bodem, met speciale aandacht voor organische stoffen. Het doel van het boek is om ondersteuning te bieden aan risicobeoordelaars en bodembeheerders bij hun besluitvorming over verontreinigde bodems. Het BOS is gebaseerd op een gelaagde aanpak en is onderverdeeld in drie stappen: - Stap 1. Beschrijving van de locatie en het bodemgebruik. - Stap 2. Bepalen van de ecologische aspecten. - Stap 3. Locatiespecifieke beoordeling (de Triade): Laag 1. Eenvoudige verkenning Laag 2. Uitgebreide verkenning Laag 3. Gedetailleerde beoordeling Laag 4. Volledige beoordeling. Elke van de lagen is gebaseerd op meervoudige bewijsvoering waarbij drie sporen van bewijs, namelijk Chemie, Toxicologie en Ecologie, worden gecombineerd. Het boek bevat bruikbare lijsten van technieken en gereedschappen die bruikbaar zijn voor de diverse sporen en lagen. Het boek heeft op een systematische wijze methodes om biobeschikbaarheid van verontreinigde bodem te bepalen, opgenomen in de ecologische risicobeoordeling. Hoewel de meeste methoden nog relatief nieuw zijn en daarnaast ook nog niet volledig gevalideerd en het nog een grote uitdaging is om alle onderliggende processen te begrijpen. Is er desondanks de hoop dat dit boek oproept tot discussie, verdere ontwikkeling van gereedschappen en bovenal stimuleert om meer praktische ervaring op te doen met locatiespecifieke ecologische risicobeoordeling.

Het RIVM doet een voorstel voor nieuwe Nederlandse risicogrenzen voor nikkel in de bodem. Deze grenzen geven aan bij welke concentraties nikkel negatieve effecten op het ecosysteem in de bodem kan veroorzaken. Het voorstel is gebaseerd op de meest recente data en inzichten in Europa. Met deze grenzen worden de risico's van een nikkelverontreiniging realistischer ingeschat. Als gevolg daarvan zullen de normen strenger zijn voor enkele typen bodems, zoals bodems waar meer nikkel uit vrijkomt. Voor het merendeel van de bodems zullen de normen soepeler uitvallen. Nieuw is dat bij deze normen rekening wordt gehouden met de mate waarin bodemorganismen worden blootgesteld aan de vervuilende stof, de zogeheten biobeschikbaarheid. Uit de bodem komt namelijk niet de totale concentratie vrij, omdat een deel aan bodemdeeltjes 'vast blijft zitten'. In welke mate dat gebeurt, is afhankelijk van de samenstelling van de bodem en verschilt daarom per bodemtype. In het onderzoek is ook een correctiemethode ontwikkeld waarmee de totale concentratie van een stof in de bodem kan worden omgerekend naar de concentratie die vrijkomt. e huidige bodemnormen voor nikkel dateren van 2001 en zijn gebaseerd op drie testgegevens met regenwormen. De laatste 15 jaar is er binnen de Europese Unie veel experimenteel onderzoek gedaan naar de mate waarin nikkel giftig is voor bodemorganismen. Het RIVM heeft op basis van deze 184 testresultaten, verdeeld over 43 verschillende soorten organismen of bodemprocessen, nieuwe maximaal toelaatbare risico- (MTR) en ernstige risicoconcentraties (ER) in de bodem afgeleid.

Het RIVM doet een voorstel voor nieuwe Nederlandse risicogrenzen voor nikkel in de bodem. Deze grenzen geven aan bij welke concentraties nikkel negatieve effecten op het ecosysteem in de bodem kan veroorzaken. Het voorstel is gebaseerd op de meest recente data en inzichten in Europa. Met deze grenzen worden de risico's van een nikkelverontreiniging realistischer ingeschat. Als gevolg daarvan zullen de normen strenger zijn voor enkele typen bodems, zoals bodems waar meer nikkel uit vrijkomt. Voor het merendeel van de bodems zullen de normen soepeler uitvallen. Nieuw is dat bij deze normen rekening wordt gehouden met de mate waarin bodemorganismen worden blootgesteld aan de vervuilende stof, de zogeheten biobeschikbaarheid. Uit de bodem komt namelijk niet de totale concentratie vrij, omdat een deel aan bodemdeeltjes 'vast blijft zitten'. In welke mate dat gebeurt, is afhankelijk van de samenstelling van de bodem en verschilt daarom per bodemtype. In het onderzoek is ook een correctiemethode ontwikkeld waarmee de totale concentratie van een stof in de bodem kan worden omgerekend naar de concentratie die vrijkomt. e huidige bodemnormen voor nikkel dateren van 2001 en zijn gebaseerd op drie testgegevens met regenwormen. De laatste 15 jaar is er binnen de Europese Unie veel experimenteel onderzoek gedaan naar de mate waarin nikkel giftig is voor bodemorganismen. Het RIVM heeft op basis van deze 184 testresultaten, verdeeld over 43 verschillende soorten organismen of bodemprocessen, nieuwe maximaal toelaatbare risico- (MTR) en ernstige risicoconcentraties (ER) in de bodem afgeleid.

Kinderen kunnen worden blootgesteld aan stoffen afkomstig uit speelgoed als gevolg van sabbelen en eventueel inslikken van (stukjes) speelgoed. Alleen het deel van de contaminant dat is vrijgemaakt van het speelgoed kan terechtkomen in de bloedbaan (interne blootstelling) en kan toxiciteit veroorzaken. In huidige risicoschatting wordt het vrijmaken van de contaminant uit speelgoed niet meegenomen, of wordt dit bepaald onder niet fysiologische omstandigheden. Daardoor kan het risico van kinderen door blootstelling aan contaminanten in speelgoed worden overschat. Met een in vitro digestiemodel gebaseerd op humane fysiologie kan een beter beeld worden verkregen van de hoeveelheid contaminant die vrijkomt uit speelgoed onder invloed van sabbelen en/of het digestieproces in het maagdarmkanaal. Het huidige rapport beschrijft de ontwikkeling van een drietal in vitro digestiemodellen die gebaseerd zijn op fysiologische omstandigheden in kinderen. Met deze modellen kan het vrijkomen van contaminanten uit speelgoed worden bepaald onder verschillende omstandigheden: 1) sabbelen aan speelgoed, 2) sabbelen aan speelgoed in combinatie met inslikken van het speelgoed, en 3) inslikken van speelgoed zonder een sabbelfase. De digestiemodellen zijn getest voor lood uit 4 verschillende speelgoedmatrices (stoepkrijt, bordkrijt, vingerverf, verfschilfers). Het gebruik van de in vitro digestiemodellen voor blootstellingsbeoordeling van contaminanten is bediscussieerd in relatie tot bestaande richtlijnen en het humane blootstellingsmodel CONSEXPO.

Realistischer beeld van ecologische risico's Het RIVM stelt een werkwijze voor waarmee de effecten van vervuilingen op organismen in bodem en sediment realistischer kunnen worden weergegeven. Uitgangspunt van deze werkwijze is de concentratie van de vervuilende stof waarmee organismen in de bodem daadwerkelijk in contact komen (de biobeschikbare concentratie). In de praktijk blijkt namelijk dat een deel van vervuilingen aan de bodemdeeltjes gebonden blijft waardoor ze geen effect hebben op organismen. De verwachting is dat door deze realistischere werkwijze het aantal bodems dat momenteel als risicovol wordt aangemerkt, kleiner wordt. Hierdoor kunnen er mogelijk minder gevallen voor sanering in aanmerking komen. Huidige bodembeleid gaat uit van totaalconcentraties In de bestaande ecologische risicobeoordeling van bodemverontreiniging wordt de bodemkwaliteit beoordeeld op basis van totale concentraties verontreinigde stoffen in de bodem. Deze totaalconcentraties worden vervolgens vergeleken met de interventiewaarden voor de desbetreffende stoffen. Als de gemeten concentraties hoger zijn dan deze norm, kan aanvullend onderzoek plaatsvinden om te bepalen of de bodem moet worden gesaneerd. Voorstellen voor implementatie in bodembeleidDit rapport beschrijft vijf methoden en de bijbehorende gebruiksprotocollen om biobeschikbare concentraties in de bodem te meten voor organische verontreinigingen. Daarnaast worden twee voorstellen gedaan om de uitkomsten van deze methoden te implementeren in het bestaande bodembeleid voor besluitvorming binnen het saneringsbeleid van verontreinigde gronden en voor duurzaam bodemgebruik.

Dit rapport behandelt de aspecten die van belang zijn voor de prioritaire evaluatie van de interventiewaarde bodemsanering voor lood als onderdeel van het lopende project Evaluatie Interventiewaarden. De partitie-coefficient en de bodemtypecorrectie voor lood kunnen gebaseerd worden op een vergelijking die voor veldbodem is afgeleid. Wanneer alleen gebruik gemaakt mag worden van humus- en lutumgehalten, wordt aanbevolen de huidige vergelijking van Van den Berg/Roels te handhaven. De bioconcentratiefactor van lood in bladgewas wordt gehandhaafd; voor knolgewas is deze verdubbeld. De ecotoxicologische ernstige bodemverontreinigings-concentratie (ECOTOX EBVC) is herberekend met actuele toxiciteitsgegevens voor bodem volgens de bestaande bodemtypecorrectie en volgens de voorgestelde bodemtypecorrectie met pH (resp. 490 en 450 mg/kg d.s.). Wanneer de 'toegevoegd risico' benadering wordt toegepast is de ECOTOX-EBVC berekend op resp. 575 en 535 mg/kg d.s.. De berekende risicogrens voor waterbodem is veel hoger (64.000 mg/kg). Het maximaal toelaatbaar risico voor de mens (MTR-humaan) blijft gehandhaafd op 3.6 microg/kg lichaamsgewicht/dag, welke ook door de WHO wordt aangehouden. De blootstelling van de mens door bodemverontreiniging wordt vooral bepaald door ingestie van grond en opname via verontreinigd gewas en biobeschikbaarheid van lood uit de grond in het lichaam. Voorafgaand aan de afronding van het onderzoek naar de biobeschikbaarheid van lood in het lichaam is een relatieve biobeschikbaarheidsfactor voor grond afgeleid van 0.6. In het kader van de Evaluatie als geheel wordt voorgesteld de grondingestie door kinderen terug te brengen tot 100 mg/dag (was 150 mg/dag). Indien beleidsmatig gewenst, kan de generieke achtergrondblootstelling van de mens voor lood gesteld worden op 25% van het MTR-humaan. Afhankelijk van de gemaakte keuzes ligt de herziene humaan-toxicologische ernstige bodemverontreinigingsconcentratie (HUMTOX EBVC) tussen 450 en 670 mg/kg. Integratie met de ECOTOX EBVC levert een voorstel voor een interventiewaarde grond tussen 450 en 575 mg/kg. Op basis van de bijgestelde partitiecoefficient wordt voorgesteld de interventiewaarde grondwater iets te verlagen tot 32-41 microg/l.

Om de toepasbaarheid van het evenwichtspartitieconcept voor het voorspellen van de accumulatie van zware metalen in bodemorganismen te toetsen, werd de bodem-invertebraat Eisenia andrei blootgesteld aan zware metalen in een 20-tal matig verontreinigde Nederlandse veldgronden. Onder laboratoriumcondities werden de regenwormen gedurende drie weken in de gronden blootgesteld. Bioconcentratiefactoren (BCF's) voor de metalen Zn, Cu, Pb, Cd, Cr, Ni en As werden berekend als de verhouding tussen de interne lichaamsconcentraties in de wormen en de totaalgehaltes van de zware metalen in de bestudeerde gronden. De BCF's bleken, afhankelijk van het grondtype en het metaal, aanzienlijk te varieren en waren in het algemeen het hoogste voor humusarm duinzand en voor zandgrond en het laagst voor kleigronden. Multivariate statistische analyse liet zien dat de BCF en de evenwichtspartitiecoefficienten van de bestudeerde metalen gerelateerd zijn aan dezelfde bodemfactoren (pH, kleigehalte, gehalte organisch materiaal en het gehalte aan Al-/Fe-oxyhydroxides in de bodem). Dit suggereert dat opname van de zware metalen door de worm ofwel rechtstreeks via het poriewater plaatsvindt, danwel via een opnameroute die sterk aan het poriewater is gerelateerd. Regressievergelijkingen zijn afgeleid voor het voorspellen van BCF-waardes als functie van een aantal eenvoudig te bepalen bodemeigenschappen (ionensterkte, pH, gehalte organisch materiaal, kleigehalte, hoeveelheid organisch materiaal en het gehalte aan Al-/Fe-oxyhydroxides). Door middel van interne validatie kon worden aangetoond dat met behulp van de ontwikkelde modellen, binnen de range van de in deze studie experimenteel bepaalde bodemeigenschappen, betrouwbare voorspellingen gedaan kunnen worden. Kwantitative externe validatie bleek door een gebrek aan geschikte data niet mogelijk. Kwalitatief kon echter worden aangetoond dat de in dit rapport beschreven resultaten overeen komen met eerder in de literatuur beschreven bevindingen.

De toxische effecten van zink voor de compostworm Eisenia andrei werden bestudeerd in twee proefveldexperimenten, om de veldrelevantie van laboratorium-toxiciteitsgegevens te onderzoeken indien blootstellingscondities op natuurlijke wijze fluctueren. Coconproductie werd hierbij gebruikt als sublethale toxiciteitsparameter. In 1995 werden waarnemingen gedaan na 7 en 8 weken blootstelling, en in 1996 na 3 en 7 weken. Waargenomen werd dat vocht en temperatuurcondities fluctueerden, en dat de blootstellingscondities afweken van de ecologische optima van de soort. Bovendien verschilden de abiotische condities tussen beide experimenten. In het experiment van 1995 waren de condities het minst optimaal, namelijk relatief droog, aan het begin van het experiment relatief koud, en aan het eind relatief warm. Dit kwam tot uiting in de lage coconproductie in schone proefveldgrond. Concentratie-effectrelaties werden berekend tussen enerzijds externe of interne (lichaams-) concentraties van zink en anderzijds de aantallen cocons. De EC50s die gebaseerd zijn op de lichaamsconcentraties van zink of op de wateroplosbare zinkconcentratie in de grond verschilden nauwelijks tussen de experimenten en de verschillende blootstellingsperioden. Dit suggereert dat deze concentraties nauw gerelateerd zijn aan de biobeschikbare zinkconcentratie, en dat de zinkgevoeligheid van E. andrei nauwelijks beinvloed wordt door blootstellingscondities. De EC50s die gebaseerd zijn op totale- en CaCl2 uitwisselbare externe zinkconcentraties waren voor 1996 hoger dan voor 1995. Dit werd veroorzaakt door een afname van de beschikbaarheid van zink door uitloging en toegenomen sorptie. De verhoogde EC50-waarden van 1996 duiden niet op een werkelijke verandering in de gevoeligheid van de dieren. Vergelijking van de proefveld-EC50 waarden met literatuurgegevens over zinkgevoeligheid onder gestandaardiseerde laboratoriumcondities bevestigt de conclusie dat de lichaamsconcentraties van zink en de wateroplosbare concentratie van zink in de grond nauw gerelateerd zijn aan de biobeschikbare concentratie. Het gebruik van deze concentratie-maten betekent een verlaging van de onzekerheden die bestaan bij laboratorium-veld extrapolatie van toxiciteitsgegevens bij deze soort.

De voortgang van een onderzoeksproject naar de veldrelevantie van ecotoxicologische laboratoriumtoetsen is beschreven. Experimenten naar het effect van zink op verschillende bodemorganismen zijn uitgevoerd in het laboratorium en onder semi-veldomstandigheden. Resultaten zijn onderling vergeleken met veldwaarnemingen langs een metaalverontreinigingsgradient waarin zink domineert. Verschillende bodemchemische extractietechnieken (totaal-, water- en CaCl2-extracties) zijn toegepast om te onderzoeken of verschillen in zinktoxiciteit tussen de gronden zijn terug te voeren tot verschillen in de mate van zinkbinding aan de vaste fase. Het bleek echter niet mogelijk om op eenduidige wijze voor de verschillende organismen voor biobeschikbaarheid tussen de gronden te corrigeren. Dit laat zien dat normstelling op grond van extraheerbare gehalten niet altijd beter hoeft te zijn dan normstelling op basis van totaalgehalten. Uitgaande van een overeenkomstige beschikbaarheid zijn de verschillen tussen effectniveau's in laboratoriumtoetsen en in het veld voor een zelfde soort organisme relatief klein. Dit duidt niet op een falsificatie van in de normstelling gehanteerde uitgangspunten, maar legt wel de nadruk op het belang van een echte beschikbaarheidscorrectie tussen gronden, althans voor metalen.

Een onderzoeksgroep bestaande uit onderzoekers van het RIVM, Alterra, Deltares, Iras en RWS heeft enkele methoden geselecteerd waarmee risicobeoordelingen van verontreinigde bodems nauwkeuriger kunnen worden uitgevoerd. Met deze methoden kan worden bepaald welk gedeelte van stoffen die in de bodem zitten daadwerkelijk vrijkomt en risico's vormt voor planten en dieren in de bodem. Het is wetenschappelijk aangetoond dat alleen deze zogeheten biobeschikbare fractie van de verontreiniging het bodemecosysteem negatief kan beinvloeden. Niet alle delen van verontreinigende stoffen komen in planten of dieren terecht. De voorgestelde methoden kunnen de huidige risicobeoordeling aanvullen. De huidige risicobeoordeling van de bodemkwaliteit gebruikt totaalgehalten van verontreinigingen in de bodemecosystemen. Deze manier van risico beoordelen blijkt de risico's van bodemverontreiniging onjuist te kunnen weergeven. De indruk bestaat namelijk dat het meten van totaalgehalten er regelmatig toe leidt dat beleidsnormen worden overschreden, hoewel het ecosysteem niet lijkt aangetast. Vanwege deze overschrijdingen kunnen ingrijpende en vaak kostbare (sanerings-) maatregelen worden opgelegd die echter niet nodig zijn om het ecosysteem te verbeteren. De selectie van de methoden is gemaakt op basis van beschikbare wetenschappelijke informatie en een workshop met deskundigen op het gebied van biobeschikbaarheid. De biologische beschikbaarheid van stoffen staat al jaren in de wetenschappelijke belangstelling. Daarbij is meer inzicht verkregen in de interactie tussen bodemorganismen en de manier waarop verontreinigingen chemisch over het bodemecosysteem verspreid raken. Gelijktijdig zijn er methoden ontwikkeld en getest die de biobeschikbaarheid van verontreinigingen kunnen meten.

The toxicokinetics of [3H]-alpha-solanine after oral (po) and intravenous (iv) administration in rats and hamsters were studied, in order to decide which is the most appropriate model in risk assessment studies. The iv dose was 54 mug/kg; the oral dose was 170 mug/kg. After iv administration, the toxicokinetics of total radioactivity in blood were comparable in rats and hamsters. However, the clearance of total radioactivity from plasma was more effective in rats than in hamsters The half-lives of distribution and of the terminal phase of unchanged alpha-solanine were not different between rats and hamsters, whereas the systemic and the metabolic clearance were about 1.6 and 2.7 times higher in rats than in hamsters, respectively. The clearance of unchanged alpha-solanine is more effective than that of total radioactivity. After oral administration in rats and hamsters, the mean bioavailability of total radioactivity is about 29% and 57%, respectively, whereas the bioavailability of unchanged alpha-solanine is only 1.6% and 3.2%, respectively, when compared with iv administration. T1/2 el of alpha-solanine after oral administration was in rats a factor of four and in hamsters a factor of two shorter than after iv administration. A strong retention of radioactivity was seen in the hamsters after oral administration; only 40% of the dose was excreted within seven days vs 90% in rats. In some hamsters, severe damage of the duodenal wall was observed after oral administration. Based on these data, it was decided that the hamster is a more appropriate model in (sub)-chronic toxicity studies with alpha-solanine than the rat.

Volgens het RIVM zijn normen voor de fysisch-chemische parameters voor oppervlaktewater verschillend gepresenteerd in rapporten van kennisinstituten. Het instituut heeft deze verschillen in kaart gebracht voor de Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) voor de Kaderrichtlijn Water (KRW) over oppervlaktewater. In deze AMvB wordt verwezen naar het document Referenties en maatlatten. De normen hierin moeten voor fysisch-chemische parameters overeenkomen met gepubliceerde rapporten over normen en de interpretatie ervan. De AMvB staat gepland voor najaar 2008. In het verlengde hiervan is de onderbouwing van de temperatuurnorm uit de Viswaterrichtlijn uitgezocht. Ook is bekeken welke aanvullende eisen er vanuit de Natura 2000-gebieden worden gesteld aan de temperatuur voor beschermde vissoorten in deze gebieden. De maximumtemperaturen waarbij deze vissoorten nog kunnen voorkomen, blijken binnen de KRW-normen te vallen. Ten slotte blijkt de toxiciteit van metalen nog niet volledig te kunnen worden ingeschat, omdat het vaak niet mogelijk is rekening te houden met de zogeheten biobeschikbaarheid. Dit is de fractie van vervuilende metalen die schadelijk is voor dieren en planten. Het is namelijk nog niet van alle metalen bekend hoe deze biobeschikbaarheid kan worden berekend.

In Nederland zijn de bodems van oude binnensteden (ophooglagen) in het verleden gevormd door stadsafval en puin, onder andere afkomstig van industriële activiteiten. Dit materiaal is vaak verontreinigd met lood, en zo ook de bodems. Vooral kinderen zijn gevoelig voor de schadelijke effecten van lood als zij dat via de mond binnenkrijgen. Een te hoge blootstelling aan lood kan de ontwikkeling van de hersens verstoren. Er bestaan meerdere laboratoriummodellen die schatten hoeveel lood uit de bodem in het maag-darmkanaal vrijkomt en vervolgens bij kinderen in het bloed kan terechtkomen (biobeschikbaarheid). Het RIVM heeft onderzocht hoe goed drie van deze modellen deze schatting kunnen maken. Hieruit blijkt dat al deze methoden sterke én zwakke punten hebben, maar dat het zogeheten Unified BARGE Model het meest geschikt is om biobeschikbaarheid van lood in ophooglagen te schatten. Met de drie modellen is de biobeschikbaarheid van lood in zes bodems geschat. De uitkomsten zijn vervolgens vergeleken met de resultaten van biobeschikbaarheidsonderzoek met jonge varkens. De manier waarop lood zich in het maag-darmkanaal van deze dieren gedraagt, is vergelijkbaar met het gedrag in dat van kinderen. Het Unified BARGE Model en het Tiny-TIM model laten eenzelfde patroon zien als de dierproeven, maar de uitkomsten van Tiny-TIM leiden tot een onderschatting van de werkelijke biobeschikbaarheid. Het IVDmodel blijkt alleen geschikt als wordt gecorrigeerd voor het kalkgehalte in de bodem. Een relatief eenvoudige methode om de hoeveelheid beschikbaar lood in een bodem te schatten is extractie met verdund salpeterzuur. Deze methode kan als een eerste screening worden gebruikt om de hoeveelheid biobeschikbaar lood in een bodem te schatten. Uit de resultaten van de dierproeven kan een standaardwaarde voor de biobeschikbaarheid van lood in stedelijke ophooglagen worden afgeleid. Beleidsmakers kunnen deze waarde als maatstaf gebruiken om te bepalen hoeveel lood beschikbaar is om door het menselijk lichaam te kunnen worden opgenomen. Op basis van de standaardwaarde en het totaalgehalte aan lood in de bodem wordt bepaald of er een onacceptabel risico voor de gezondheid is en maatregelen nodig zijn. Het gebruik van deze standaardwaarde heeft als voordeel dat er geen experimenten met de testmodellen nodig zijn, wat geld en tijd bespaart. De bevindingen van dit onderzoek geven aan dat er meer lood in de bodem beschikbaar is dan eerder werd verondersteld. Dit kan aanleiding zijn om de normstelling van lood in bodem opnieuw te bekijken.

Van nature aanwezige stoffen kunnen voorkomen in concentraties die hoger liggen dan de huidige risiconiveau's. Dit was aanleiding voor een inventariserend onderzoek met als vraagstelling: "Hoe kan op wetenschappelijk verantwoorde wijze bij het afleiden van milieukwaliteitsdoelstellingen voor zware metalen rekening gehouden worden met de achtergrondgehaltes van deze van nature voorkomende stoffen en met verschillen in beschikbaarheid van deze verbindingen voor opname door organismen?". Om deze vraag te beantwoorden zijn experts geconsulteerd op de vakgebieden (hydro-)geochemie, aquatische en terrestrische chemie en (eco-)toxicologie. Deze consultaties hebben geleid tot een voorstel voor een methode om natuurlijke achtergrondgehaltes en verschillen in beschikbaarheid in de normstelling van van nature voorkomende stoffen te incorporeren: de methode van effect-limitatie. Deze methode gaat ervan uit dat voor wat betreft natuurlijk voorkomende verbindingen, er een onderscheid gemaakt kan worden tussen een biobeschikbare en een niet-beschikbare fractie. De biobeschikbare fractie zal leiden tot een achtergrondeffect. Dit achtergrondeffect is gedefinieerd als die fractie van de species in een ecosysteem die niet wordt beschermd als gevolg van de biobeschikbare fractie van het achtergrondgehalte. Door vervolgens het beleidsmatig vastgestelde beschermingsniveau op te tellen bij het achtergrondeffect kan aan de hand van de cumulutatieve dosis-effect curve het maximaal toelaatbare (biobeschikbare) risiconiveau worden berekend.

Metalen komen van nature voor in het milieu en sommige zijn essentieel voor organismen. Met deze aspecten zou eigenlijk rekening moeten worden gehouden bij de normstelling van metalen. Daarnaast is het aspect biobeschikbaarheid nog onvoldoende verwerkt in de huidige methodiek voor risicobeoordeling. In de afgelopen jaren is meer inzicht verkregen in de processen die bepalend zijn voor de beschikbaarheid van metalen voor biota. In dit rapport wordt een overzicht gegeven van de huidige mogelijkheden om bij de risicobeoordeling/normstelling van zware metalen in de bodem expliciet rekening te houden met verschillen in hun biobeschikbaarheid. Geconcludeerd wordt dat het op dit moment nog ontbreekt aan voldoende gegevens en inzichten (met name met betrekking tot de relatie tussen metaalspecies en opname en effecten voor een breed scala aan bodem- en waterbodemorganismen) om een gemodificeerd systeem van generieke normstelling te ontwikkelen, dat 'beter' dan de huidige methodiek in staat is om daadwerkelijk optredende effecten van metalen in bodem-ecosystemen te kwantificeren. Wel zijn er mogelijkheden om bij het inschatten van locatie-specifieke risico's rekening te houden met verschillen in biobeschikbaarheid. Een algemeen concept wordt gepresenteerd dat als basis voor een nieuw systeem van risicobeoordeling/normstelling zou kunnen dienen. Het systeem zou gebaseerd kunnen zijn op twee sets van toxiciteitsdata: een dataset voor organismen die via het poriewater worden blootgesteld en een set voor organismen die metalen via de vaste fase opnemen. Voor de dagelijkse praktijk zou deze tweedeling desalniettemin inhouden dat zowel risicobeoordeling als normstelling primair gebaseerd zouden kunnen blijven op totaalgehaltes in de vaste fase. Essentieel is dat het nieuwe systeem van risicobeoordeling 'beter' is dan het huidige, gebaseerd op totaalgehaltes. In het rapport is een prioritering opgenomen van benodigd aanvullend onderzoek.

Al jaren wordt er wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de biologische beschikbaarheid van stoffen in het milieu. Vanuit de praktijk van de risicobeoordeling is er een sterke wens geuit om na te gaan of biologische beschikbaarheid in de normstelling en risico-beoordeling waar nodig verduidelijkt of geimplementeerd kan worden. De Stuurgroep INS (Integrale Normstelling Stoffen) heeft die wens vertaald in de vraag om een advies over de rol van biologische beschikbaarheid in de normstelling en risico-beoordeling. Medewerkers van RIVM en RIZA hebben met de hulp van experts uit verschillende Nederlandse onderzoeksinstituten en universiteiten een workshop voorbereid om de vraag van de Stuurgroep INS te kunnen beantwoorden. In dit rapport wordt verslag gedaan van de voorbereidingen en de uitkomsten van de workshop. Op basis van de uitkomsten is een aantal beleidsadviezen geformuleerd ter beantwoording van de vraag van de Stuurgroep INS. In het rapport wordt ingegaan op de biologische en chemische aspecten van biobeschikbaarheid en op de huidige mogelijkheden om deze aspecten in risicobeoordeling en/of normstelling te verdisconteren. Er kan geconcludeerd worden dat het concept van chemische beschikbaarheid in het algemeen beter ontwikkeld is dan het concept van biologische beschikbaarheid. Koppeling van chemische beschikbaarheid aan biologische beschikbaarheid (relatie met daadwerkelijke effecten) is een belangrijk knelpunt voor de implementatie van chemische beschikbaarheid. Op dit moment lijkt de potentie voor implementatie van biobeschikbaarheid in 1e lijnsbeoordeling in het algemeen gering te zijn. Dit betekent in algemene zin dat het 'vangnet' van de 1e lijnsbeoordeling voldoende effectief dient te zijn om ook in geval van een hoge beschikbaarheid het optreden van vals-negatieven te voorkomen. De potentie voor implementatie van biobeschikbaarheid in normstelling/risicobeoordeling ligt voornamelijk in de 2e lijns risicobeoordeling. Dit rapport plaatst de vele ideeen in de bruikbaarheid op korte en lange termijn. Implementatie van de verschillende mogelijkheden (op termijn) zal een meer realistische risico-beoordeling tot gevolg hebben die ten goede zal komen aan de betrouwbaarheid van het stoffenbeleid en de risicobeoordeling van het milieu, zonder het milieu te kort te doen. Een actieve opstelling vanuit het beleid is gewenst om de in deze rapportage gesignaleerde kansrijke ontwikkelingen te helpen implementeren en het juiste klimaat te scheppen waarin zij tot volwassen en geaccepteerde methoden kunnen uitgroeien. Dit helpt het beleid om met de normstelling en risicobeoordeling een stap verder te komen en helpt het reeds lopende (en nieuw te starten) onderzoek op dit gebied te focussen op aspecten die beleidsmatig het meest relevant zijn. De verdere benodigde stappen zullen vanuit de overheid dienen te worden geinitieerd en gecoordineerd. Met name de Stuurgroep INS en, in geval van bodemnormstelling, de werkgroep UI zijn hiervoor naar het oordeel van de opstellers van dit rapport, het juiste forum. Alvorens de uit deze workshop voortvloeiende adviezen geimplementeerd kunnen worden zal er ook nog een praktische toets moeten plaatsvinden met betrekking tot uitvoerbaarheid en hanteerbaarheid van de voorgestelde wijzigingen.

Een onderzoek wordt beschreven naar de bepaling van de absolute biobeschikbaarheid van dioxinen en furanen bij honden door contact met verontreinigd bodemoppervlak. Deze biobeschikbaarheid is van groot belang voor een adequate risicoschatting ; de hond wordt beschouwd als een goed model voor de mens. Hiertoe werd aan twee honden intraveneus een mengsel van dioxinen en furanen toegediend; de plasmaspiegels werden gedurende 190 dagen gevolgd. Tevens werden aan twee andere honden gedurende 60 dagen voederbrokken met door dioxinen en furanen verontreinigde grond toegediend. Gedurende deze 60 dagen werden op verschillende tijdstippen plasmamonsters genomen en aan het eind de levers verzameld. Met modelonafhankelijke berekeningen kon geen goede schatting gemaakt worden van de biobeschikbaarheid. Met een eenvoudig Physiologically Based Pharmacokinetic model (PBPK model), waarbij de resultaten van beide experimenten kunnen worden gecombineerd, werden eliminatiehalfwaardetijden van 15 tot 60 dagen geschat en werd een biobeschikbaarheid tussen de 7 en 15% gevonden voor enkele congeneren. Door het geringe aantal ter beschikking staande metingen, zijn de resultaten slechts matig betrouwbaar, hoewel ze goed overeenstemmen met waarden gevonden bij koeien.

Biologische beschikbaarheid is een belangrijke factor in de risicobepaling van milieucontaminanten uit de bodem. Het is een van de determinanten in de bepaling van interventiewaarden. Tot op heden wordt door gebrek aan betrouwbare informatie in PBPK-modellen de biologische beschikbaarheid uit bodem op 100% gesteld. Als blijkt dat de biologische beschikbaarheid in deze benadering met een factor 2 of meer wordt overschat, betekent dit dat de huidige interventiewaarden 50% of meer te laag zijn gesteld. Gevolg hiervan is dat te snel tot het advies bodemsanering wordt overgegaan. In dit rapport is een overzicht gegeven van de literatuurgegevens over de biologische beschikbaarheid van zware metalen (lood, arseen, cadmium) en organische verbindingen (TCDD's, TCDF's en PCB's) uit bodem. Naast algemene achtergrondinformatie over de verbindingen, is ook aandacht besteed aan de problematiek rondom het definieren van het begrip 'biologische beschikbaarheid', inclusief bepalingsmethoden en factoren die de biologische beschikbaarheid uit bodem kunnen beinvloeden. Op basis van de literatuur lijkt de conclusie gerechtvaardigd dat de biologische beschikbaarheid van milieucontaminanten vanuit een bodemmatrix inderdaad een factor 2 tot 10 lager kan zijn dan 100%. Het rapport toont echter aan dat de in de literatuur beschreven data te beperkt zijn voor directe toepassing in de berekening van interventiewaarden. Aanvullend onderzoek lijkt vereist, waarbij de aandacht met name gericht zou moeten worden op: 1) het definieren van het begrip 'biologische beschikbaarheid', 2) het verkrijgen van informatie over extractie van contaminanten uit de bodemmatrix door digestiesappen, en 3) het verkrijgen van informatie over absorptie van contaminanten vanuit de 'digestiesappen-matrix', waarbij vooral aandacht aan de speciatie van zware metalen in die matrix moet worden besteed.

Normstelling van zware metalen geschiedt momenteel op basis van het totaalgehalte in de vaste fase. De methodiek leidt tot risicogrenzen die in de praktijk in sommige gevallen ongeveer gelijk zijn aan de achtergrondconcentratie. Bovendien houdt de methodiek onvoldoende rekening met het gegeven dat sommige metalen essentieel zijn voor het functioneren van organismen. Dit is reden geweest om een conceptueel kader op te stellen voor een verbeterde beoordelingmethodiek die wel met deze factoren rekening houdt. Het kader behoeft invulling. In dit rapport wordt nagegaan of het mogelijk is om toxiciteitstoetsen uit te voeren met natuurlijke substraten en met organismen die daadwerkelijk voorkomen in deze substraten, terwijl daarbovenop ook voldoende rekening gehouden wordt met de biobeschikbaarheid van de metalen. Geconcludeerd wordt dat integratie van kennis van de chemie van de bodem (speciatie en competitie), van de ecologische karakteristieken van de gebruikte toetsorganismen en van de achterliggende mechanismen van toxiciteit het inderdaad mogelijk maken om invulling te geven aan een verbeterde onderbouwing van de normstellingsmethodiek voor zware metalen. Concreet wordt aangetoond dat het belangrijk is om hierbij rekening te houden met de routes waarlangs organismen metalen accumuleren en de aanwezigheid van andere metaalionen (inclusief H+) in het poriewater. De wijze waarop geaccumuleerde metalen door organismen onschadelijk worden gemaakt en waardoor slechts een fractie van het in het beest aanwezige metaal toxisch is, zou gebruikt kunnen worden voor een verbeterde normstelling waarbij interne gehaltes als uitgangspunt genomen worden. Interne metaalgehaltes die daadwerkelijk beschikbaar zijn voor interactie met receptoren van toxiciteit kunnen immers als de ultieme uitdrukking van biobeschikbaarheid worden beschouwd.

Onvoldoende biobeschikbaarheid van intramusculair en subcutaan toegediende diergeneesmiddelen heeft implicaties niet alleen voor de effectiviteit van geneesmiddelen, maar ook voor de residuproblematiek en dus ook voor de volksgezondheid. Slechte biobeschikbaarheid kan leiden tot onverwachte injectieplaats residuen en tot langzamere residueverdwijning dan verwacht. In dit literatuur-rapport wordt een overzicht gegeven van publikaties betreffende de relatie tussen biobeschikbaarheid van diergeneesmiddelen na intramusculaire of subcutane toediening en door injectie ervan veroorzaakte weefselschade. Veel produkten vertonen onvoldoende biobeschikbaarheid en veroorzaken aanmerkelijke weefselschade. De elementen voor een samenhangende onderzoekmethode ter kwantificering van biobeschikbaarheid en weefselschade zijn beschikbaar. Zij moeten nog in hun samenhang worden ontwikkeld.

Dit is een verslag van een orienterende studie bij aanvang van het onderzoek naar de effecten van fysisch-chemische processen op de biobeschikbaarheid en microbiologische omzetting van aan grondfracties gebonden prioritaire afvalstoffen. Organische, hydrofobe bodemverontreinigingen (zoals bijvoorbeeld polycyclische aromatische koolwaterstoffen) kunnen interacties vertonen met bodembestanddelen (mineralen, organische stof), waardoor het gedrag van deze stoffen in het milieucompartiment bodem en daarmee het risico van blootstelling, beinvloed wordt. In verschillende onderzoeken zijn zowel fysisch-chemische processen (sorptie, massatransport) als biodegradatie van deze stoffen bestudeerd in reele bodemsystemen. Resultaten uit deze studies zijn niet eenduidig te interpreteren als gevolg van de heterogeniteit van deze systemen en worden veelal beschreven door middel van fenomenologische modellen, waardoor extrapolatie van resultaten naar andere systemen niet mogelijk is. Teneinde de relevante processen te kunnen modelleren en te kwantificeren zal in het huidige onderzoek gebruik gemaakt worden van goed gedefinieerde modelsystemen. Voor dit onderzoek is een werkplan met tijdschema opgesteld. Deze studie maakt deel uit van een onderzoeksproject van de Landbouw Universiteit Wageningen (LUW) in samenwerking met het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieuhygiene (RIVM).

niet beschikbaar

niet beschikbaar

niet beschikbaar

De toxicokinetiek van 2-nitropropaan na intraveneuze en orale toediening (in water en in olie) werd onderzocht. Uit de plasma-concentratie profielen werden farmacokinetische paramters berekend waarbij een open een-compartiment model werd gebruikt. Door AUC-waarden verkregen bij varierende intraveneuze doses te vergelijken werd vastgesteld dat de kinetiek lineair is in het bestudeerde dosis-interval (10-50 mg/kg). De plasma halfwaardetijd was 45 min. en het distributievolume 2 1/kg. De systemische biobeschikbaarheid voor in waterige oplossing oraal toegediend 2-nitropropaan werd berekend uit de verhouding van de AUC-waardes na orale en intraveneuze toediening en was 90%. Uit een oplossing in olie bleek de biobeschikbaarheid aanzienlijk lager te zijn maar omdat in dit geval de tijdsduur waarin bloedmonsters werden genomen te kort blijkt te zijn geweest is de verkregen waarde (34%) zeker veel te laag.

niet beschikbaar

niet beschikbaar

Op grond van fysiologische bedenkingen tegen de bruikbaarheid van monolithische maagsapresistente produkten ("enteric coated"-produkten, EC-produken) werd een orienterend onderzoek met dergelijke produkten uitgevoerd bij de hond. De verkregen resultaten bevestigen deze bedenkingen. De monolithische preparaten vertoonden een grote variabiliteit in de plasma concentratiecurve vermoedelijk als gevolg van spreiding in de oplossnelheid van de mantel. Deze resultaten en gegevens uit de literatuur veroorloven de conclusie, dat de hond een bruikbaar proefdier is voor biofarmaceutisch vooronderzoek van deze farmaceutische produkten.

niet beschikbaar

niet beschikbaar

Dit is een verslag van een orienterende studie bij aanvang van het onderzoek naar de effecten van fysisch-chemische processen op de biobeschikbaarheid en microbiologische omzetting van aan grondfracties gebonden prioritaire afvalstoffen. Organische, hydrofobe bodemverontreinigingen (zoals bijvoorbeeld polycyclische aromatische koolwaterstoffen) kunnen interacties vertonen met bodembestanddelen (mineralen, organische stof), waardoor het gedrag van deze stoffen in het milieucompartiment bodem en daarmee het risico van blootstelling, beinvloed wordt. In verschillende onderzoeken zijn zowel fysisch-chemische processen (sorptie, massatransport) als biodegradatie van deze stoffen bestudeerd in reele bodemsystemen. Resultaten uit deze studies zijn niet eenduidig te interpreteren als gevolg van de heterogeniteit van deze systemen en worden veelal beschreven door middel van fenomenologische modellen, waardoor extrapolatie van resultaten naar andere systemen niet mogelijk is. Teneinde de relevante processen te kunnen modelleren en te kwantificeren zal in het huidige onderzoek gebruik gemaakt worden van goed gedefinieerde modelsystemen. Voor dit onderzoek is een werkplan met tijdschema opgesteld. Deze studie maakt deel uit van een onderzoeksproject van de Landbouw Universiteit Wageningen (LUW) in samenwerking met het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieuhygiene (RIVM).

niet beschikbaar

De toxicokinetiek van 2-nitropropaan na intraveneuze en orale toediening (in water en in olie) werd onderzocht. Uit de plasma-concentratie profielen werden farmacokinetische paramters berekend waarbij een open een-compartiment model werd gebruikt. Door AUC-waarden verkregen bij varierende intraveneuze doses te vergelijken werd vastgesteld dat de kinetiek lineair is in het bestudeerde dosis-interval (10-50 mg/kg). De plasma halfwaardetijd was 45 min. en het distributievolume 2 1/kg. De systemische biobeschikbaarheid voor in waterige oplossing oraal toegediend 2-nitropropaan werd berekend uit de verhouding van de AUC-waardes na orale en intraveneuze toediening en was 90%. Uit een oplossing in olie bleek de biobeschikbaarheid aanzienlijk lager te zijn maar omdat in dit geval de tijdsduur waarin bloedmonsters werden genomen te kort blijkt te zijn geweest is de verkregen waarde (34%) zeker veel te laag.

Onvoldoende biobeschikbaarheid van intramusculair en subcutaan toegediende diergeneesmiddelen heeft implicaties niet alleen voor de effectiviteit van geneesmiddelen, maar ook voor de residuproblematiek en dus ook voor de volksgezondheid. Slechte biobeschikbaarheid kan leiden tot onverwachte injectieplaats residuen en tot langzamere residueverdwijning dan verwacht. In dit literatuur-rapport wordt een overzicht gegeven van publikaties betreffende de relatie tussen biobeschikbaarheid van diergeneesmiddelen na intramusculaire of subcutane toediening en door injectie ervan veroorzaakte weefselschade. Veel produkten vertonen onvoldoende biobeschikbaarheid en veroorzaken aanmerkelijke weefselschade. De elementen voor een samenhangende onderzoekmethode ter kwantificering van biobeschikbaarheid en weefselschade zijn beschikbaar. Zij moeten nog in hun samenhang worden ontwikkeld.

niet beschikbaar

Op grond van fysiologische bedenkingen tegen de bruikbaarheid van monolithische maagsapresistente produkten ("enteric coated"-produkten, EC-produken) werd een orienterend onderzoek met dergelijke produkten uitgevoerd bij de hond. De verkregen resultaten bevestigen deze bedenkingen. De monolithische preparaten vertoonden een grote variabiliteit in de plasma concentratiecurve vermoedelijk als gevolg van spreiding in de oplossnelheid van de mantel. Deze resultaten en gegevens uit de literatuur veroorloven de conclusie, dat de hond een bruikbaar proefdier is voor biofarmaceutisch vooronderzoek van deze farmaceutische produkten.

niet beschikbaar

In some cases natural background concentration of heavy metals exceeds levels named in present environmental quality objectives, and thus poses a risk to the ecosystem of interest. This observation led to a survey study among a number of experts, aimed at deriving new, scientifically based, methods for incorporating both natural background concentrations of heavy metals and the availability of heavy metals for uptake by organisms, into the environmental quality objectives. A proposal for a new, scientifically sound, method for deriving environmental quality objectives incorporating background concentrations and availability resulted from the extensive consultations of the experts: the so-called method of "effect-limitation". The method is based on a distinction that can be made between a bioavailable and a non-available fraction of the background concentration. The bioavailable fraction will result in a so-called background effect, defined as the fracton of all species in a given ecosystem that is not fully protected due to the available background concentration. The maximum permissible effect is added to this background effect. The maximum permissible concentration can be obtained on the basis of the cumulative dose-effect curve.

In some cases natural background concentration of heavy metals exceeds levels named in present environmental quality objectives, and thus poses a risk to the ecosystem of interest. This observation led to a survey study among a number of experts, aimed at deriving new, scientifically based, methods for incorporating both natural background concentrations of heavy metals and the availability of heavy metals for uptake by organisms, into the environmental quality objectives. A proposal for a new, scientifically sound, method for deriving environmental quality objectives incorporating background concentrations and availability resulted from the extensive consultations of the experts: the so-called method of "effect-limitation". The method is based on a distinction that can be made between a bioavailable and a non-available fraction of the background concentration. The bioavailable fraction will result in a so-called background effect, defined as the fracton of all species in a given ecosystem that is not fully protected due to the available background concentration. The maximum permissible effect is added to this background effect. The maximum permissible concentration can be obtained on the basis of the cumulative dose-effect curve.

Eight groups of six male RIV:tox rats received oral and intravenous doses of benzo(a)pyrene (BaP) in a parallel study plan. Intravenously and orally four dose levels were administered. BaF was dissolved in soybean oil for oral administration, and in glycofurol for intravenous administration. The doses were such, that the absolute oral bioavailability could be calculated for two dose levels. The plasma pharmacokinetics of BaP after intravenous administration were described by a two-compartment model. The corresponding kinetic parameters were calculated. The elimination half-life of BaP was approx. 30-60 min. in the period 0-12 h after administration. Therefore, unchanged BaP will not accumulate after repeated administration, when it is administered once daily. The AUC values (area under the plasma concentration-time curve) increased more than proportionally with the oral or intravenous dose. The deviation from linearity was small for the doses used in this study. After oral administration multiple plasma concentration maxima were observed, which may be explained by an interaction of the oil solution with the bile. The absolute oral bioavailability of unchanged BaP was approx. 13% for a dose of 1 mg/kg and approx. 4% for a dose of 5 mg/kg. This does not mean, that the absorption of BaP decreased with increasing doses, because the non-linear increase of the AUC values with the dose may be explained by saturation of metabolism. The kinetic parameters and the oral bioavailability were in the same range as found in the literature for other rat species.

Eight groups of six male RIV:tox rats received oral and intravenous doses of benzo(a)pyrene (BaP) in a parallel study plan. Intravenously and orally four dose levels were administered. BaF was dissolved in soybean oil for oral administration, and in glycofurol for intravenous administration. The doses were such, that the absolute oral bioavailability could be calculated for two dose levels. The plasma pharmacokinetics of BaP after intravenous administration were described by a two-compartment model. The corresponding kinetic parameters were calculated. The elimination half-life of BaP was approx. 30-60 min. in the period 0-12 h after administration. Therefore, unchanged BaP will not accumulate after repeated administration, when it is administered once daily. The AUC values (area under the plasma concentration-time curve) increased more than proportionally with the oral or intravenous dose. The deviation from linearity was small for the doses used in this study. After oral administration multiple plasma concentration maxima were observed, which may be explained by an interaction of the oil solution with the bile. The absolute oral bioavailability of unchanged BaP was approx. 13% for a dose of 1 mg/kg and approx. 4% for a dose of 5 mg/kg. This does not mean, that the absorption of BaP decreased with increasing doses, because the non-linear increase of the AUC values with the dose may be explained by saturation of metabolism. The kinetic parameters and the oral bioavailability were in the same range as found in the literature for other rat species.