Search

DergiPark: 575098 tred Bu araştırmada iç içegeçmiş durum çalışması yapılarak eşli programlamanın ortaokul öğrencilerininbilgisayar programlama özgüven ve başarısına etkisi araştırılmıştır. Beşinci sınıf seviyesinde 35 öğrenci bireysel(n=13) ve eşli (n=22) programlama gruplarına ayrılmış, Scratch programlamaetkinlikleri kullanılarak sekiz haftalık bir uygulama yürütülmüştür.Araştırmada nitel veri görüşmelerle, nicel veri ise özgüven anketi verubriklerle toplanmıştır. Veri analizi için bağımsız örneklemler t testi ve içerik analizikullanılmıştır. Uygulama sonunda eşli programlama öğrencilerinin özgüven vebaşarısının, bireysel programlama öğrencilerinden daha yüksek olduğubulunmuştur. Bu çalışma, ortaokul seviyesinde bilgisayar programlama özgüvenive başarısını artırmak için eşli programlama yönteminin kullanımınıdesteklemekte, özellikle bilgisayar sayısı yetersiz olan okullara, rekabetçiöğrencilere ve programlamayı yeni öğrenenlere bu yöntemi önermektedir. The purpose ofthis embedded case study is to explore the possible influence of pairprogramming on secondary school students’ confidence and achievement incomputer programming. A total of 35 students in a fifth-grade class weredivided into individual (n=13) andpair programmers (n=22), who then usedScratch programming activities during an eight week implementation. Qualitativedata were collected with interviews and quantitative data were collected with aconfidence questionnaire and rubrics. Content analysis and independent-samples t tests were conducted for dataanalysis. The results showed that pair programmers’ confidence and achievementfor computer programming was higher compared to individual programmers afterthe implementation. The study supports the use of pair programming in secondaryschools, especially where there are limited numbers of computers, competitivestudents, and novice programmers to increase the confidence and achievement incomputer programming.

Tez (yüksek lisans) -- Ondokuz Mayıs Üniversitesi, 2019 Libra Kayıt No: 128406 …

Son yıllarda hemen hemen herkesin programlama öğrenmesi gerektiği dile getirilmektedir. Bunun nedeni 21.yüzyılda geliştirilmek istenen problem çözme ve yaratıcılık gibi becerilerin programlama ile geliştirilebileceği düşüncesidir. Özellikle programlama yapmanın geleneksel zorluk algısından kurtarılması yönüyle Blok Tabanlı Programlama (BTP) daha fazla işlevsel hale gelmektedir. BTP ise kendi içerisinde farklı öğretim yöntemleri ile sunulmakta ve bireylerin daha fazla seçeneğe sahip olmalarını sağlamaktadır. Bu çalışmada farklı yapılardaki BTP araçlarının öğrencilerin programlama başarılarına, programlamaya karşı tutumlarına ve programlamaya karşı kaygılarına etikleri incelenmiştir. Bu amaç doğrultusunda çalışma 2017-2018 eğitim öğretim yılı güz döneminde Amasya Üniversitesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Bölümünde Programlama-I dersi alan 43 2.sınıf öğrencisi ile yürütülmüştür. Kontrol grubunda 10 kadın, 11 erkek öğrenci deney grubunda 10 kadın, 12 erkek öğrenci yer almıştır. Çalışmada nicel araştırma yöntemlerinden kontrol gruplu ön test-son test yarı deneysel desen kullanılmıştır. Katılımcılara uygulamadan önce algoritma başarı ön testi, programlamaya karşı tutum ön testi ve programlamaya karşı kaygı ön testi uygulanmıştır. Kontrol grubuna Scratch BTP aracı ile deney grubuna ise HackerCan BTP aracı ile dört haftalık programlama eğitimi verilmiştir. Eğitim sonunda her iki gruba da algoritma başarı son testi, programlamaya karşı tutum son testi ve programlamaya karşı kaygı son testi uygulanmıştır. Analiz sonuçlarına göre ön test algoritma başarıları benzer çıkan grupların son test başarılarında kontrol grubunun puanları yüksek olmasına rağmen aralarında anlamlı bir fark ortaya çıkmamıştır. Programlamaya karşı kaygı ve programlamaya karşı tutum ön testleri de benzer sonuçlar vermiştir. Eğitim sonunda öğrencilerin kaygılarında da azalma olduğu ortaya çıkmıştır. Ancak deney grubunun programlamaya karşı kaygısında anlamlı bir azalma olmasına rağmen kontrol grubundaki kaygı azalması anlamlı değildir. Programlamaya karşı tutum son test sonuçlarına bakıldığında ise öğrencilerin tutumlarının programlama eğitimi aldıktan sonra olumlu yönde değiştiği gözlemlenmiş ancak kontrol ve deney grupları arasında anlamlı bir farkın olmadığı gözlemlenmiştir. Bu sonuçlar BTP eğitiminde her iki yönteme dayalı olarak düzenlenen araçların öğrenci başarısını arttırdığını, öğrencilerin tutumlarını olumlu yönde etkilediğini ve öğrencilerin kaygılarını azalttığını göstermiştir. In recent years, it is highlighted that almost everyone should learn programming. The main reason for this is the idea that the skills such as problem solving and creativity, desired to be developed in the 21st century, can be developed by programming. Block Based Programming (BBP) is becoming much more functional, especially in terms of eliminating the traditional perceptions about the difficulty of programming. Furthermore, BBP is offered through different teaching methods and enables individuals to have more options. In this study, the effects of a variety of BBP tools on students' success in programming, their attitudes towards programming and their concerns about programming were examined. For this purpose, the study was carried out with 43 students, studying at the Department of Computer Education and Instructional Technology at Amasya University, in the fall semester of 2017-2018 academic year. They were in their second year of the study and taking Programming-I course. The control group consisted of 10 female and 11 male students. The experimental group consisted of 10 female and 12 male students. In the study, employing quantitative research method, pretest-posttest quasi-experimental design with control group was used. The pre-tests on Algorithm achievement, attitudes towards programming and anxiety against programming were applied to the participants before the implementation. The control group got training by means of Scratch BBP tool and the experimental group received training with the HackerCan BBP tool for four weeks. At the end of the training, the post-tests on algorithm achievement, attitude towards programming and anxiety towards programming were carried out with both groups. According to the analysis results, there was no significant difference between the algorithm achievement post-test scores of the control group and the experimental group, although the control group had higher scores than the experimental group. At the end of the training, it was found out that there was a decrease in students' level of anxiety. However, although there was a significant decrease in the level of anxiety of the experimental group against programming, the decrease in the level of anxiety of the control group was not significant. When the analysis results of attitudes towards programming post-test were examined, it was found out that the students' attitudes changed positively after receiving the programming education, but there was no significant difference between the control and experimental groups in this respect. These results shed a light on the fact that tools designed on the basis of both methods in BBP education increased students' achievement, positively affected students' attitudes and reduced students' level of anxiety. 74

21. yüzyıl ile birlikte teknoloji hızla gelişmiş ve bu yüzyılı teknoloji çağı olarak adlandırmıştır. Teknoloji odaklı olan günümüz dünyasında üretebilen bir toplum olabilmek için yeni yetişen nesillere var olan programları tüketmek yerine yeni programlar üretmeleri için yol göstermek önem kazanmaktadır. Bu durum ise okullarda bilgisayar programlama eğitimini popüler hale getirmiştir. Bilgisayar programlama günümüzde yeni okuryazarlık olarak kabul edilmektedir. Tıpkı okuma yazma öğrenmek gibi bilgisayar programlama da çocukların düşünme becerilerini geliştirmekte ve kendilerini ifade etmelerine olanak sağlamaktadır. Bilgisayar bilimi uygulamalarına erken yıllarda başlamak, çocuklara bilgisayar dünyasını nasıl şekillendirdiğini fark etmelerine, bilgisayar ve programlama ile ilgili bazı temel kavramları adlandırmalarına ve bunları tanımalarına yardımcı olmaktadır. Günümüzde okul öncesi dönemi çocuklarının bilgisayar programlamalarına olanak sağlayan birçok ara yüz ve araç bulunmaktadır. Bu ara yüz ve araçlar grafik tabanlı programlama araçları ve somut programlama araçları olarak iki başlık altında toplanmıştır. Bu derleme çalışması bilgisayar programlama eğitiminin okul öncesi dönemi çocuklarıyla uygulanmasına dair bilgi vermeyi, verilen bilgilerle Türkiye’de bu alanda yapılacak çalışmalara ve uygulamalara yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Bu çalışmanın okul öncesi dönemi çocuklarıyla bilgisayar programlama ve kodlama üzerine yapılacak yeni araştırmalara yol göstereceği ve katkı sağlayacağı umulmaktadır.

Günümüzde, insansız hava araçlarının (İHA) hem sivil hem de askeri alanlarda kullanımı giderek yaygınlaşmaktadır. Otonom olarak hareket edebilen İHA' lar, bu özellikleri sayesinde zorlu ve tehlikeli görevleri insan hayatını riske atmadan gerçekleştirebilmektedir. İHA teknolojilerinin maliyetlerindeki düşüş ve minyatürleşme, tek bir İHA yerine, birden fazla mini veya mikro İHA içeren çoklu İHA sistemlerinin ortaya çıkmasını sağlamıştır. İHA grupları ya da İHA takımları olarak adlandırılan bu sistemler, karmaşık ve zorlu görevlerin daha kısa sürede daha verimli bir şekilde tamamlanmasını sağlamaktadır.Çoklu İHA sistemlerinin sorunsuz bir uçuş gerçekleştirebilmelerinin en önemli şartı İHA' ların birbirleri ile haberleşebilmeleridir. İHA' lar arası haberleşmenin sağlanabilmesinde uçan tasarsız ağ (UTA) yapısı en etkin çözümlerin başında gelmektedir. UTA yapısı ile birlikte, çoklu İHA sistemlerinde haberleşme problemi çözüme ulaştıktan sonra, çözülmesi gereken bir başka problem ise İHA' ların birbirlerinin konum bilgilerini nasıl öğrenecekleridir. İHA' ların birbirlerinin konum bilgilerini öğrenmelerinde GPS ve LIDAR sistemleri kullanılabilir ancak bu sistemler çoklu İHA sistemleri için maliyetli çözümlerdir. Bu duruma ek olarak, bu sistemlerin kullanılamadığı ve dezavantajlı olduğu çeşitli durumlar da mevcuttur. Bu sebeplerden dolayı UTA içerisinde İHA' ların birbirlerinin nerede olduğunu öğrenmelerini sağlayacak alternatif bir çözüme ihtiyaç vardır.Bu tez çalışmasında geliştirilen çoklu jeton dolaşımı tabanlı yaklaşım, İHA' ların birbirlerinin konum bilgilerini öğrenmeleri için LIDAR ve GPS teknolojilerine alternatif ve düşük maliyetli bir çözüm getirmektedir. Bu yaklaşımda, içerisinde İHA' ların koordinat bilgilerini tutan bir jeton paketi UTA içerisinde dolaşarak İHA' ların birbirlerinin konumlarını öğrenmelerini sağlamaktadır. UTA içerisindeki İHA sayısı arttıkça, jeton içerisinde tutulan bilginin boyutu ve jetonun dolaşması gereken düğüm sayısı da artmaktadır. Bu durumda, UTA içerisinde jetonun dolaşım süresi uzamaktadır. Bunun sonucunda, İHA' lar birbirlerinin konumlarını doğru bir şekilde öğrenememektedirler. Bu durumun önüne geçmek için birden fazla jeton kullanılarak dolaşım süresi kısaltılmakta böylelikle İHA' ların birbirlerinin konumlarını daha az hata ile öğrenmeleri sağlanmaktadır. Çoklu jeton kullanımında, jetonların çarpışma durumları karşımıza çıkmaktadır. Çarpışma, mesajların (konum bilgilerinin) kaybolmasına veya hatalı ulaşmasına neden olmaktadır. Bu durum da, İHA' ların birbirlerinin konum bilgilerini hatalı veya geç öğrenmelerine sebebiyet verir.Jetonların çarpışmalarının önüne geçmek amacıyla ikinci bir kanal kullanılmıştır. Böylelikle gerçekleştirilen iki kanallı yapı ile çoklu İHA sistemlerinde konum bilgisinin çoklu jeton tabanlı yaklaşımla dolaştırıldığı bir protokol oluşturuldu. Bu modelde, jetonlar tek bir kanal üzerinden dolaşım gerçekleştirmektedir. İkinci kanal üzerinden ise jeton yönlendirmeleri gerçekleştirilerek çakışmaların önüne geçilmektedir.Çalışmanın ilk bölümünde, çalışmanın amaç ve önemi, çalışmanın içerisinde yer alan kavramların açıklamaları ve literatür araştırmalarına yer verilmiştir. Materyal ve yöntem bölümünde, geliştirilen algoritma anlatılmaktadır. Üçünde bölümde, geliştirilen yöntem simülasyon ortamında farklı İHA sayısı, İHA hızı, jeton sayısı ve topoloji gibi parametre değerlerine göre test edilerek, elde edilen sonuçlar grafikler yardımıyla açıklanmaktadır. Son bölümde ise, çalışmanın değerlendirilmesine yer verilmektedir. In recent years, the use of unmanned aerial vehicles (UAVs) in both civilian and military areas is becoming increasingly widespread. By means of these features, the UAVs, which can act autonomously, can perform difficult and dangerous tasks without risking human life. The decline in costs and miniaturization of UAV technologies has led to the emergence of multi-UAV systems involving multiple mini or micro UAV, rather than a single UAV. These systems, referred to as UAV groups or UAV teams, enable complex and challenging tasks to be completed more efficiently in a shorter period of time.The most important condition for the multi-UAV systems to be able to make a smooth flight is that UAVs can communicate with each other. Flying Ad Hoc Network (FANET) structure is one of the most effective solutions for the communication between the UAVs. Another problem that needs to be solved is how the UAVs will learn each other's location information after the communication problem in the multi-UAV systems comes along with the FANET structure.GPS and LIDAR systems can be used to provide location information of UAVs but these systems are costly solutions for multi-UAV systems. In addition to this situation, there are various situations in which these systems are unavailable and disadvantageous. For these reasons, there is a need for an alternative solution within the FANET that will enable the UAVs to learn where each other is.The multi-token circulation based approach, developed in this thesis study, provides an alternative and low cost solution to LIDAR and GPS technologies in order to provide the location information of UAVs. In this approach, a token package that holds coordinate information of UAVs circulates in the FANET. As the number of UAVs in the FANET increases, the size of the data in the token and the number of nodes that the token must reach increase. Thus, the duration of token travel time increases. Consequently, UAVs may not receive accurate location information. To avoid this, travel duration is reduced using multi-tokens. Therefore, UAVs know each other's location information with fewer error. In the use of multi-tokens, the possibility of collisions of tokens arises. Collisions cause messages (location information) to be lost or misplaced. This situation also causes the UAVs to learn each other's position information incorrectly or late.A second channel have been used to avoid collisions of tokens. Thus, a protocol has been created in which the location information circulates in a multi-token based approach in multi-UAV systems with the realized two-channel structure. In this model, tokens are circulating through a single channel. A second channel is used to minimize token collisions.In the first part of the work, the purpose and the importance of the study, the explanations of the concepts in the study, and the literature search have been included. In the material and method section, the developed algorithm has been explained. In the third part, the developed method is tested according to the different parameter values such as number of UAV, UAV speed, number of token and topology in the simulation environment and the results obtained are explained with the help of graphs. In the last section, evaluation of the study is given. 101

Bu çalışmanın temel amacı, günümüzde kaybolmaya yüz tutmuş diller haritasında `savunmasız` olarak nitelendirilen Adıgece'nin (Çerkesçe) yaşamaya devam edebilmesi için bilişim ve internet alanlarında yaygınlaşmasını sağlamak amacıyla yapılması gerekenleri araştırmaktır. Günümüzde bilişim alanında ve özellikle de internette aktif olarak kullanılamayan Adıge dili yeni yetişen nesillerce işlevsiz olarak görülmekte ve bu dilin yerine alternatif dilleri öğrenmeye ve kullanmaya yönelmektedirler. Bu çalışma kapsamında mevcut bilgisayar yazılımları içerisinde ve çeşitli internet sitelerinde Adıge dilinin varlık düzeyi araştırılmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemleri kullanılmış olup araştırmanın verileri çeşitli bilgisayar programları ve internet sitelerinin incelenmesi ile elde edilmiştir. Bunun yanında, düzenlenen bir uluslararası anket ile Adıge kökenli bireylerin Adıge diline olan ilgisi araştırılmış, anket sonuçları diğer bulgular ile ilişkilendirilmeye çalışılmıştır. Bilgisayarlarda Adıge dilinde yazım sorunları fark edilmiştir. Bu dilde yazmaya uygun bir klavye modelinin bulunmayışının getirdiği zorluklara çözüm aranmıştır. Bu zorlukların bu dilin günlük hayatta işlevsiz görülmesine katkı sağladığı düşünülmektedir. Bu nedenle bilgisayarlarda Adıgece yazmayı kolaylaştıracak bir klavye yazılımı da hazırlanmıştır.Anahtar Sözcükler: Adıge dili, Çerkesçe, bilişim, internet, bilgisayar programlama, klavye, Unicode, utf-8. The main aim of this study is to investigate what needs to be done in informatics and internet field in order to ensure that Adyghe (Circassian) language, which is described as `vulnerable` in today's atlas of the world's languages in danger, be revitalized. Today, the Adyghe language, which is not actively used in the field of informatics and especially on the internet, is seen as unfunctional by the new generation of Adyghe people, and as a result, they tend to learn and use alternative languages instead of this language.In this study, the use and existence level of Adyghe language in the current computer software and various internet sites were investigated. Qualitative research methods were used, and the data were obtained by examining various computer programs and internet sites. In addition, using a questionnaire, the interest of Adygea people in Adyghe language was researched, and the survey results have been related to findings of research.Most significantly, the problems of typing in Adyghe language on computers were noticed. A solution was sought for the difficulties brought by not having a suitable keyboard model for writing in this language. These difficulties are thought to have contributed to the Adyghe language being seen as unfunctional in daily life. For this reason, a keyboard software has been prepared which will make it easier to write Adyghe on computers.Keywords: Adyghe language, Circassian, informatics, internet, computer programming, keyboard, Unicode, utf-8. 124

ÖZETFarklı alanlardaki birçok gerçek dünya probleminin dinamik karakteristikgöstermesi, son yirmi yılda araştırmacıların artan bir şekilde dinamik eniyilemeproblemleri üzerinde çalışmasında temel itici güç olmuştur. Bir dinamik eniyilemeprobleminde değişim zamanla olduğu için, bu tür bir problem için sunulan algoritmanınhedefi, zamanla değişen optimumu takip etmektir. Dinamik eniyileme problemleriniçözmek için literatürde evrimsel algoritmalar ve çeşitli sürü zekası teknikleri önerilmiştir.Havai Fişek Algoritması (FWA) son zamanlarda önerilmiş bir sürü zekası algoritmasıdır.Bu algoritma, havai fişeklerin patlamasını simüle ederek karmaşık statik problemleriçin global eniyilemeyi hedefler. Literatürde geleneksel Havai Fişek Algoritması üzerinebirçok iyileştirme sunulsa da Genişletilmiş Havai Fişek Algoritması (EFWA) bunlararasında en belirgin olanıdır. Bu tezde, gerçek uzayda yer alan dinamik eniyilemeproblemlerini çözmek üzere üç farklı EFWA tabanlı çözüm önerilmiştir. EFWA tabanlıçözümlerimizin performans değerlendirmesi Hareket Eden Tepeler (MPB) kıyaslamaproblemi ile doğrulanmıştır. Bu problem, çok bilinen bir sentetik gerçek uzay problemiolup, çoklu düzlemsel yüzey üzerinde birkaç tepe oluşurarak günceller. Kıyaslamaprobleminin farklı örnekleri üzerinde yapılan deneysel değerlendirme, geliştirdiğimizyöntemlerin uygulanabilir olduğunu göstermiştir. EFWA tabanlı iyileştirmelerimiz, ilgiliprobleme yönelik göz önüne alınan birçok testte, literatürde yer alan çalışmalardan hemçözüm kalitesi hem de hesaplama maliyeti bakımından daha iyi sonuçlar vermiştir.ABSTRACTMost of the real world problems in different domains demonstrate variouscharacteristics of dynamism, which is one of the major driving force for researchersstudying dynamic optimization problems with an increasing rate for the last two decades.Since changes occur over time in a dynamic optimization problem, the goal of thetarget algorithm becomes tracking the trajectory of the changing optima over time.Evolutionary algorithms and various swarm intelligence techniques have been proposedin the literature to solve dynamic optimization problems. Fireworks Algorithm (FWA) is arecently proposed swarm intelligence algorithm for global optimization of complex staticfunctions that simulates explosion process of fireworks. Although, a set of improvementsover the conventional fireworks algorithm are presented in the literature for the staticoptimization problems, the most evident extension is the Enhanced Fireworks Algorithm(EFWA). In this thesis, three different extensions of the fireworks algorithms are proposedfor solving dynamic optimization problems in real space. The performance evaluationof our EFWA-based algorithms is validated with the Moving Peaks Benchmark, a wellknown synthetic problem in real space that generates and updates a multidimensionallandscape consisting of several peaks. Experimental evaluation on various instances of thebenchmark clearly shows the applicability of our extensions. Our EFWA-based extensionsoutperform the related work in terms of both quality of solutions and computational costfor a large set of test instances of the benchmark.

Tez (yüksek lisans) -- Ondokuz Mayıs Üniversitesi, 2016 Libra Kayıt No: 92677 …

Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2015, Thesis (M.Sc.) -- İstanbul Technical University, Instıtute of Science and Technology, 2015, Günümüze kadar yapılmış jeofizik çalışmalar incelendiğinde arazi çalışmalarında birden fazla jeofizik yöntemin birlikte uygulandığını görebilmekteyiz. Jeofizik yöntemlerin yeriçine gönderilen sinyale yeraltı yapısına bağlı olarak verdiği tepkisi okunduğu için çok çözümlü sonuçlar elde edilmektedir. Buna bağlı olarak istenilen parametrelere ait değerler net ve kesin olarak tespit edilememektedir. Bunun sonucu olarak farklı fizik esaslarına dayanan jeofizik yöntemler uygulanır ve çözümler farklı modelleme programları aracılığı ile değerlendirilmektedir. Bu bitirme çalışmasında, arazi verilerinin tek bir modelleme/değerlendirme programı çatısı altında farklı yöntemlerin birarada değerlendirildiği bir programın Microsoft tarafından tasarlanan C# programlama dilinin görsel programlama özelliği kullanılarak derlenmesi amaçlanmıştır. Geliştirilen GeoSof programının tasarımı ekran görüntüleri ve kod arkaları ayrıntılı olarak açıklanmış ve farklı jeofizik yöntem verileri için işleyişi örneklerle gösterilmiştir. GeoSof modelleme programı, kullanım açısından üç uygulamayı mümkün kılmaktadır. Bu program ile, ham veri üzerinde düzeltmeler yapılarak veri bir ve iki boyutlu olarak çizdirilebilir. Diğer bir uygulama olarak, düz çözüm modelleme ile istenilen yönteme ait farklı yeraltı modellerine göre kuramsal anomaliler hesaplatılabilmektedir. Son olarak sisteme girilen gözlemsel verinin kullanıcı tarafından istenen model parametrelerin kontrolüyle (arttırma-azaltma ile) kontrollü modelleme olarak ifade edilen uygulama kullanılarak ölçülen anomaliden yeraltı modeline geçiş yapılabilmektedir. GeoSof modelleme programının eğitici, tecrübe arttırıcı ve analiz yetisini geliştirici özelliğe sahip olması amaçlanılarak, kullanım açısından pratik olması odaklı tasarlanmıştır. Programın amaç ve kapsamı, farklı basit iki ve üç boyutlu modeller kullanılarak programın kendi ürettiği kuramsal veriler ile incelenmiş, literatürde yer alan ve modelleme çalışmalarında kullanılan diğer programlar ile benzerlik ve farklılıkları incelenmiştir. Son olarak kontrollü modelleme özelliği Özürlan ve Şahin (2006) ve Gailler ve diğ. (2014) tarafından yapılmış arazi çalışmasından alınmış verilere uygulanmıştır. Elde edilen sonuçlar özdirenç kesiti ve sondaj sonuçları ile mukayese edilerek GeoSof modelleme programı test edilmiştir. Özürlan ve Şahin (2006) ve Gailler ve diğ., 2014 tarafından yapılan çalışmada belirlenen bir hat üzerinden şiddetli anomalinin gözlemlendiği kısa bir hat ayıklanarak GeoSof programında değerlendirildiğinde sonuçların özdirenç kesitinde gözlemlenen yeraltı yapısı ile uyumlu olduğu görülmüştür., Today, it is very possible to recognize multiple ways of geophysical methods when we want to examine the recent geophysical studies in the field of terrain analysis. It is known that there are different geophysicalresult of same underground structure. This is significant problem for geophysical observations and modelling. Consequently, the values for intended parameters might not be easily retained decisively. Due to solve this geophysical problem, some other geophysical methods, which depend on distinctive physical principals, are used and the results coming from those methods are evaluated by means of other different modelling programs. Consequently, in this project, it is intended to create a new program that gathers all other existing modelling programs under one roof. GeoSof is not only a program but also it gathers all visual properties of Microsoft C# in a simple and useful way. Moreover, all design of screenshots and its’ working codebehinds are being explained step by step. GeoSof makes it possible to use 3 different modelling programs at once. First of all, in order to clarify its’ properties. It will be reasonable to say that by using GeoSof, it is easy to draw either one or two dimensional results of raw data sets with the help of RMS errors from the table which is seen on the screen. Secondly, one other application field is creating underground modelling by generation of synthetic datum along with calculation of anomalies gathered from different methods. The last advantage of the GeoSof is that manual modelling application changes parameter values using tracebar with user defined increase-decrease method. Thus, it is clear that, GeoSof modelling program can be used as educational. It is not just a modelling program like others. GeoSof is planned to make people gain experience and improve the user’s ability of analyzing. First and foremost, unlike other modelling programs, GeoSof is much more convenient and handy to use. On the other hand, the purpose and the scope have been studied carefully by means of using its own models that creates synthetic datum. Any resemblances or differences to other modelling programs which are taking place in the fields of modelling processes and literature, have also been examined carefully and successfully. At last, the restrained recursive solution property of GeoSof program has been tested by comparing the resistivity section and the results of well-logging through with applying the datum coming from the studies of Özürlan and Şahin (2006) and Gailler et al (2014) in field. When a single short line which is observed a severe anomaly sorted out of a study done by Özürlan and Şahin (2006), Gailler et al (2014) was interpreted by GeoSof, it has been seen that the results are coherent with the results of underground structure coming from the resistivity section., Yüksek Lisans, M.Sc.

ÖZETANAHTARLAMALI RELÜKTANS MOTORUN GENETİK BULANIK MANTIK DENETLEYİCİ İLE NONLİNEER HIZ VE KONUM DENETİMİBu çalışmada, Anahtarlamalı Relüktans Motorun (ARM) Genetik Bulanık Mantık denetleyici ile nonlineer hız ve konum denetimi gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla, ilk olarak ARM’nin akı-akım-konum verileri deneysel olarak elde edilmiştir. Bu veriler kullanılarak, yapay sinir ağı (YSA) ile ARM’nin nonlineer modeli çıkartılmıştır. Elde edilen YSA modeli ve değişken yükler kullanılarak motorun hız ve konum sürme sistemi bilgisayar ortamında simule edilerek Bulanık Mantık (BM) hız ve konum denetleyicilerinin kural tabanları Genetik Algoritmalar (GA) ile belirlenmiştir. Oluşturulan YSA modeli ve genetik tabanlı BM hız ve konum denetleyiciler TMS320F2812 sayısal sinyal işleyici (Sİİ) ile gerçek zamanlı olarak 8/6 bir ARM’nin sürme sisteminde uygulanmıştır. Böylece hem yük hem de ARM’nin kendi içyapısından kaynaklanan nonlineerlik etkilerini dikkate alan bir ARM hız ve konum sürme sistemi ortaya koyulmuştur. Geliştirilen yöntemin performansının karşılaştırılması için Proportional Integral (PI) denetim yöntemi ile de hız ve konum denetimleri yapılmıştır. Elde edilen test sonuçları ortaya koyulan hız denetim yönteminin değişken hız ve yük koşullarında, konum denetim yönteminin de farklı yüksüz ve yüklü konum koşullarında etkin ve yüksek performans sağladıklarını göstermiştir.Anahtar Kelimeler : Anahtarlamalı Relüktans Motor, Genetik Algoritma, Bulanık Mantık, Yapay Sinir Ağı, Genetik Bulanık Mantık Denetleyici, Sayısal Sinyal İşleyici, Hız ve Konum DenetimiABSTRACTNONLINEAR SPEED AND POSITION CONTROL OF SWITCHED RELUCTANCE MOTOR WITH GENETIC FUZZY LOGIC CONTROLLERIn this study, nonlinear speed and position control have been implemented with genetic fuzzy logic controller of the switched reluctance motor (SRM). For this purpose, firstly, the flux-current-position data of SRM have been obtained experimentally. By using these data, nonlinear model of SRM has been found with artificial neural network (ANN). The rule bases of the fuzzy logic speed and position controllers have been determined by genetic algorithm through using obtained artificial neural network (ANN) model and variable loads as well as simulation speed and position drive system of motor in the computer. Determined artificial neural network (ANN) model and genetic based fuzzy logic (FL) speed and position controllers have been implemented in a driving system of a 8/6 SRM simultaneously with TMS320F2812 digital signal processing (DSP).Thus nonlinearities which arrise both from load and self internal structure of the SRM, speed and position driving system were implemented. Proportional Integral (PI) speed and position controllers have also been implemented in order to compare performance process of the developed controllers. Obtained test results have indicated that speed control process has provided effective and high performance under variable speed and load conditions. Position test results have also indicated that position control process has provided effective and high performance under different loaded and non-loaded position conditions.Keywords : Switched Reluctance Motor, Genetic Algorithm, Fuzzy Logic, Artificial Neural Network, Genetic Fuzzy Logic Controller, Digital Signal Processor, Speed and Position Control.

Onat, Saadettin Murat/0000-0003-1749-0619; onat, saadettin m/0000-0002-9522-9283; Gunduz, Gokhan/0000-0002-2602-2211; Korkut, Suleyman/0000-0002-4871-354X; Aytekin, Alper/0000-0002-2756-7870 WOS: 000266174000047 In this study, computer aided drying schedules were developed for Camiyani Black Pine (Pinus nigra var. pallasiana) lumber for less than 30 mm thick, between 30-60 mm thick and larger than 60 mm. Schedules were calculated on drying gradient basis. In this software (named KILNBRAIN), users can find more then one hundred other species' data (density, fiber saturation point, temperatures for warming up and drying periods, drying gradients for moisture contents above and less than 20%). Users can choose lumber thickness, initial and final moisture content, kiln type, air velocity and drying quality. One of the advantages of KILNBRAIN is that the drying schedule can be operated manually according to this data. Moreover, possible total drying duration can be predicted.

Bir ülke çeşitli bölge ve vilayetlerden oluşur. Buralarda farklı bir çok tarımsal ürün üretilir. Bunların bir kısmı bu vilayetlerin kendi içinde tüketilir, bir kısmı da dışarıdan gelen taleplere arz edilir. Ancak, bu üretim-tüketim, arz-talep olaylarında dengeyi sağlayacak tam bir çözüm çoğu zaman yoktur. Ama uygun bir çözümün bulunup uygulanması gerekir. Bu uygun çözüm de, tam çözümü olmayan böyle ekonomik, sosyal ve mühendislik problemlerinde, tam çözüme en yakın olan yaklaşık çözüm olabilir. İşte bu çalışmada, bir ülkenin farklı bölge veya vilayetlerinde üretilen, tüketilen ve arz edilen çeşitli ürünler için, bu bölgeler ve ürünlerle ilgili arz-talep dengesini sağlayan üretim (arz) matrisinin tam veya yaklaşık hesaplama yöntemleri, matematiksel modellemeler ve bilgisayar programları yapılarak verildi. A country consists of various provinces or regions. Many different kinds of agricultural products are produced in them. Some of them are consumed in these provinces and some are supplied to outside demands However,in most of time, there is no exact solution that provides balance for such productionconsumption and supply-demand cases. On the other hand, an appropriate solution should be found and applied.Such a solution can be the approximate solution which is closest to the exact solution of such economical, social and engineering problems which do not have exact solutions. In this study, for various products which are produced, consumed and supplied in different regions and provinces of a country, exact and approximate calculation procedures of production (supply) matrix, which provides the supplydemand equilibrium related with these regions and products, were given by constructing mathematical models and computer programs.

Bu çalısmada, asenkron motorların (ASM) elektriksel esdeğer devre parametrelerinin hibrid genetik algoritma (HGA) ile belirlenmesi gerçeklestirilmistir. HGA'nın olusturulmasında, yapay zeka algoritmalarından genetik algoritma (GA) ve ısıl islem (simulated annealing ? SA) metotları kullanılmıstır. HGA'nın global arama algoritması kısmında, genetik algoritma metodu; lokal arama algoritması kısmında ise, simulated annealing metodu kullanılmıstır. Gelistirilen algoritmanın amaç fonksiyonu olarak ise, asenkron motorların nominal moment, kalkınma moment ve devrilme moment denklemleri kullanılmıstır. HGA ile esdeğer devre parametrelerinin belirlenmesi 50HP gücünde bir asenkron motor üzerinde gerçeklestirilmistir. Yapılan çalısmada, farklı popülasyon ve iterasyon sayısı, çaprazlama, mutasyon ve lokal optimizasyon oran katsayıları için gelistirilen HGA ile elde edilen asm parametre değerleri incelenmis ve klasik GA kullanılarak elde edilen parametre değerleriyle karsılastırılmıstır. Bununla birlikte, hibrid genetik algoritma ile elde edilen esdeğer devre parametrelerinin asm moment değerlerinin değisimi üzerindeki etkileri incelenmis ve grafiklerle gösterilmistir. ?ki algoritma arasında benzer bir karsılastırma, 1997 yılında yapılan ?Application of genetic algorithms to motor parameter determination for transient torque calculations? isimli makale çalısmasından sağlanan asm etiket değerleri kullanılarak da yapılmıstır. Ayrıca, gelistirilen HGA'nın performansı, De Jong test fonksiyonları kullanılarak test edilmistir. Hibrid genetik algoritmanın karakteristiği nedeniyle, rasgele yapılan islemlerden dolayı farklı sonuçlar elde edilmektedir. Bu nedenle, her bir simülasyon 50 kez tekrar edilerek sonuçlar alınmıstır. HGA program kodları Delphi programlama dilinde yazılmıstır. Yazılım, çok az bir değisiklikle farklı elektrik makinelerine de uygulanabilir esneklikte hazırlanmıstır. Yapılan çalısmalar sonucunda, asenkron motor elektriksel esdeğer devre parametrelerinin belirlenmesinde hibrid genetik algoritmanın kullanımının yakınsama hassasiyetini artırdığı ve esdeğer devre parametrelerinin belirlenme süresini kısalttığı gözlemlenmistir., In this study, estimation of electrical equivalent circuit parameters of induction motors (IM) by hybrid genetic algorithm (HGA) was implemented. To form HGA, genetic algorithm (GA) and simulated annealing (SA) methods, which are artificial intelligence algorithms, were used. The global search algorithm of HGA is a genetic algorithm method and the local search algorithm of HGA is a simulated annealing method. Full-load torque, lock-rotor torque, and breakdown torque functions of IM were selected as objective functions of the developed algorithm. Estimation of equivalent circuit parameters by HGA was performed on a 50HP induction motor. Separately, according to results for different population numbers and iteration numbers, crossover, mutation, and local optimization ratios HGA was examined and compared with the conventional GA. Furthermore, effect of equivalent circuit parameters, which were estimated by hybrid genetic algorithm, of IM were examined and observed by graphics. The same comparison between two algorithms was performed by using IM values in an article which name is ?Application of genetic algorithms to motor parameter determination for transient torque calculations?. Furthermore, the developed HGA?s performance was tested by using De Jong?s test functions. Due to hybrid genetic algorithm?s characteristic, distinct results were obtained at random process of HGA. Therefore, each simulation repeated fifty times then results were acquired. Hybrid genetic algorithm program codes were written by Delphi programming language. Prepared software is flexible which applicable to different electric machines by little change. In consequence of our working, it was observed that using of hybrid genetic algorithm in estimation electrical equivalent circuit parameters of induction motor increased convergence and decreased computational time.

As many companies have demonstrated over time, a conceptual design for a new product contributes greatly to an improvement in competitiveness, because it permits a reduction of costs, an increase in quality, and, often, a shortening of the time necessary to get the product on the market. That is why the evaluation of conceptual design alternatives created in a new product development (NPD) environment has long been very vital and a critical point for the future Success Of companies in fast-growing markets. These alternatives can be evaluated using the analytic hierarchy process (AHP), one of the most commonly used Multiple criteria decision making (MCDM) techniques. This technique is used to reduce the number of conceptual design alternatives after ranking them using the scores obtained from the process. Furthermore, another technique, simulation analysis integrated with the AHP, is also used to help decision makers (product engineers or managers) perform economic analyses of the AHP's high-score alternatives using data from the generated simulation model of a real-life manufacturing system in which the final alternative is produced. In short, the objectives of this research are: first, to use the AHP technique to evaluate conceptual design alternatives in a NPD environment; second, to use a simulation generator integrated with this technique in order to perform economic analyses for the AHP's high-score alternatives. Finally, the results of both techniques, simulation and AHP, are used in a benefit/cost (B/C) analysis to reach a final decision on the conceptual design alternatives.

ÖZET Pekiştirmeli Öğrenmeye Dayalı Denetlenebildi Düzeneklerin Tasarlanabilmesi İçin Bir Araç Pekiştirmeli öğrenmeye dayalı, denetlenebildi düzeneklerin tasarlanabilmesi için, çok az sayıda geliştirilmiş araç vardır ve bu araçlar, belli sorunların çözülmesine yönelik geliştirilmiş özel amaçlı araçlardır([3], [4]). Literatürde genel amaçlı bu tür bir araca rastlanmamıştır. Bu tür düzeneklerin tasanmlanabilmesi ve kullanılabilmesi, birçok ekonomik ve bilimsel sorunların daha hızlı ve daha güvenilir bir şekilde irdelenmesine ve çözülmesine yardımcı olacaktır. Bu tez çalışmasında, bu tür düzeneklerin geliştirilmesi için bir araç geliştirilmiş ve bir uygulama ve örnek çalışmalar ile bu aracın kullanımı sağlanmıştır. Bu aracın amacı; doğrusal olmayan, karmaşık düzeneklerin modellenmesini ve denetlenmesini sağlamak, öğrenen yöntemlerle irdelenmesine ve böylece, bu düzeneklerle ilgili olası sorunlara, daha nitelikli çözümler bulunmasına yardımcı olmaktır. Bu araç, değişken ve sabit yapılı otomatlarla, karmaşık düzeneklerin modellenmeleri ve irdelenmeleri için kullanılabilir. Ayrıca bu tezde iki uygulama ve örnek çalışmalar, araç kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Birinci uygulama, çalışanların işlerle ilgili becerilerinin sabit kaldığı ortamdaki iş dağıtımıdır. Bu, iş dağıtımının uygun şekilde yapılmasını ve kişilere uygun işlerin verilmesini sağlayan bir uygulamadır. Bu uygulamadaki bilinen yöntem, iş dağılımını, değişmez sıra ile çalışanlara dağıtma yaklaşımıdır. İkinci uygulama ise bir arabaya, sadece öne veya arkaya hareket edebilecek şekilde bir ucundan bağlanmış bir sopayı, arabayı ileri geri hareket ettirerek dengede tutmayı, düşürmemeyi öğrenmeye çalışan bir uygulamadır. Değişken yapılı otomatların, pekiştirmeli öğrenme ve parametrelerdeki çeşitlilik ile kolayca uyum sağlayabilmesi, bu aracı, doğrusal olmayan düzeneklerde yeterli derecede esnek ve güçlü bir şekilde uygulanabilirliğini sağlar. Bu araçla oluşturulmuş örnek çalışmalar, III.4 bölümünde gösterilmiştir. Şubat, 2004 iv Murat BİŞİRGEN ABSTRACT A Software Tool For Designing Adaptive Control Systems Based On Reinforcement Learning There are a few tools for designing adaptive control systems based on reinforcement learning. They are used to provide solutions to specific problems [3, 4]. Also, there is not a known tool for general use in literature. These tools incorporate powerful adaptive techniques, which help to solve problems of scientific or economic interest. In this study, a tool for designing adaptive control systems based on reinforcement learning is developed and used in an application and in several sample problems showing the details of the tool. The goal of this study is to provide a powerful set of adaptive analysis techniques applicable to a wide range of highly complicated systems displaying nonlinear characteristics. In this tool, variable and fixed structure automata may be used to model and examine the complicated systems. In addition, two applications and several sample problems are implemented on the tool. The first application is the Job Assignment problem. In the first application, in which the abilities of the workers about their jobs are assumed to be stable, is extended to take into account the action and penalty probabilities not considered in the classic method. The second application is pushing the cart either left or right with a force so that the pole, which is hinged on the cart that may move left or right on a horizontal track, remains balance. The adaptability of variable structured automata by reinforcement learning and the diverse set of parameters makes this tool sufficiently flexible and powerful that it may be applicable to a wide range of systems displaying non-linear characteristic. Results of several sample problems by using this tool is shown in Part III.4. February, 2004 v Murat BIŞIRGEN 141

Bu kitap H.Ü. İstatistik Bölümü' nde "Benzetim Teknikleri" adlı derse Türkçe kaynak oluşturmak amacı ile yazıldı. Bununla birlikte, kitabın işletme, iktisat ve endüstri mühendisliği bölümlerinde okuyan öğrencilere de yararlı olabileceğini umuyoruz. Benzetim teknikleri ile ilgili genel bilgiler, kitabın sonunda belirtilen kaynaklardan derlenmiş; Türkçe'ye çeviri ve uyarlama ayrı bir çaba gerektirmiştir. Konuların anlatımı ve yorumları, örnekler, alıştırmalar, algoritmalar ve bilgisayar programları ise kitaba özgünlük katan öğelerdir. Kapsamın oluşturulmasında ve konulara yaklaşım biçiminin belirlenmesinde B.S. Gottfried' in Elemerıts of Stochastic Process Simulatı'on, adlı kitabı yol gösterici oldu. Kendisine özel olarak bu önsözde teşekkür ediyoruz. Kitap, benzetim tekniklerini bir ders içerisinde öğretmek amacıyla yazılmış olup başlangıç düzeyindeki bilgileri kapsamaktadır. Bir yandan benzetim teknikleri ile ilgili temel bilgileri tutarlı ve bütünleyici bir sistematik içerisinde aktarmaya çalıştık, diğer yandan da, sistem yaklaşımı içerisinde benzetim tekniğini kullanılarak sorunların nasıl çözebileceği konusunda okuyucunun beceri kazanmasını hedefledik. Okuyucuların konuları daha iyi anlayabilmesi ve sorun çözme becerisinin gelişmesi için oluşturduğumuz örnek ve alıştırmaların çoğunda sistem yaklaşımı göz önüne alınmıştır. Başlangıç düzeyinin ötesine geçmek isteyen okuyuculara ise öncelikle kaynaklarda yer alan kitapları okumalarını öneriyoruz. Bu kitap bir yarıyılda, haftada iki saat sınıf içi anlatım, iki saat bilgisayar başı uygulama yaptırılarak, 14 haftalık bir ders veya kurs kapsamı içerisinde okutulabilir. Konuların daha kolay anlaşılması için okuyucuların öncelikle temel matematik ve istatistik, yöneylem araştırması ve bilgisayar programlama bilgilerine sahip olmaları yeterlidir.

Bu tezin, veri tabanı üzerinden yayınlanma izni bulunmamaktadır. ÖZET Anahtar Kelimeler: Atıksu, Merkezi Arıtma Tesisi, Tasarım, Bilgisayar Programlama. Günümüzde insan hayatının ayrılmaz bir parçası haline gelen bilgisayar, hızlı gelişen teknoloji sayesinde bilime yardımcı olmaktadır. Çevre Mühendisliği' nde bilgisayar uygulamaları geliştirilmeye açık bir branştır. Bu çalışmada, evsel nitelikli merkezi atıksu arıtma tesisinin ana ünitelerini boyutlandıran Windows tabanlı bir bilgisayar programı hazırlanmıştır. Amaç; merkezi atıksu arıtma tesisini bilgisayar yardımıyla projelendirerek zamandan tasarruf sağlamak, değişik alternatiflerini hızla deneyerek optimum tesis dizaynını sağlamaktır. x COMPUTER BASED DESIGN OF CENTRAL DOMESTIC SEWAGE TREATMENT PLANT SUMMARY Keywords: Wastewater, Central Treatment Plant, Design, Computer Programming. Today, computer has become a vital part of human life, and contributes to the advancement of the science with rapidly developing technology. Computer applications are a long way from maturing in environmental engineering. In this study, a Windows based computer program has been implemented that designs main units of central domestic sewage treatment plant. The goal of the project is to design the central domestic sewage treatment plant with the help of the computer program in order to save time and find the optimum design by trying different alternatives in a very short time. X!

ÖZET LİNEER KRİPTOANALİZ YÖNTEMİNİN DES BLOK ŞİFRELEME ALGORİTMASINA UYGULAMASI 1993 yılında Matsui tarafından bulunan lineer kriptoanaliz metodu, DES'e yapılan bilinen açık mesaj saldırışıdır. Bu metodun amacı verilen şifreleme algoritmasında lineer yaklaşımlar bulmaktır. Bu amaçla S-kutulan istatistiksel olarak analiz edilir, burada gözlenilen lineer özellik F-fonksiyonlarma taşınılır. Sonunda açık mesaj, kapalı mesaj ve sabit anahtara bağlı basit olasılıklı bağıntı elde edilir. Bu metotla 26 altanahtar bitleri elde edilir. Diğer blok şifreleme algoritmalarına da uygulanabilir. Bu tez de lineer kriptoanaliz metodunun DES blok şifreleme algoritmasına uygulamasını çalıştık. Bunun için gerekli olan algoritmaları DES'e uyguladık. Anahtar Sözcükler: Bilinen açık mesaj saldırısı, DES, S-kutuları, lineer kriptoanaliz. Kasım,2001 Şükran Aslan ABSTRACT AN APPLICATION OF LINEAR CRYPTANALYSIS METHOD TO DES BLOCK CIPHER Linear cryptanalysis invented by Matsui in 1993 is an essentially known plaintext attack of DES cipher. The purpose of this method is to obtain a linear approximate expression of a given cipher algorithm. For this purpose this method analyzes S-boxes statistically, then extended local property of the S-boxes to the entire cipher structure through F-functions, and finally reach the simple probabilistic relations among plaintexts, ciphertexts and the fixed secret key. By this method we can find 26 subkey bits. This method is applicable for other block ciphers. In this thesis we study linear cryptanalysis method to DES block cipher for this purpose we implemented the algorithms and compare the results. Key Words: Known plaintext attack, DES, S-boxes, linear cryptanalysis. November, 2001 Şükran Aslan II 79

Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 1999, Thesis (M.Sc.) -- İstanbul Technical University, Institute of Science and Technology, 1999, Bu çalışmada, gövde boru tipi ısı değiştiricileri, soğutucu ve nem alıcı serpantinler ile ısıtıcı serpantinlerin tasarımı ve boyutlandırılması Visual Basic 5.0 bilgisayar programı yardımıyla gerçekleştirilmiştir. Veri olarak girilen değerler ile gövde boru tipi ısı değiştiricisinin matematiksel modeli oluşturulmuş, ısıl ve maliyet analizleri çeşitli gövde ve boru çapları için yapılarak optimum ısı değiştiricisi boyutu elde edilmiş ve son olarak AutoCAD R14 çizim programında teknik resmi çizdirilmiştir. Soğutucu ve nem alıcı serpantin için benzer bir ısıl ve maliyet analizi yapılmış ve örnek bir resmi çizdirilmiştir. Isıtıcı serpantin için ise belli olan boyutların ısıl hesaplamalar sonucundaki kontrolü gerçekleştirilmiştir. Gövde boru tipi ısı değiştiricileri için elde edilen sonuçlar pratikte kullanılan değerlerle karşılaştırıldığında kabul edilebilir bir yakınsaklığın sağlandığı gözlemlenmiştir., In this study, designing and sizing of the shell and tube type heat exchangers, air cooling and dehumidifying coils and heating coils with the computer program Visual Basic 5.0 are examined. The mathematical model of the shell and tube type heat exchanger is formed with the values entered as datas, thermal and cost analysises are done for the different shell and tube diameters, optimum exchanger dimensions are found out and finally the technical drawing of the exchanger is obtained in drawing program AutoCAD R14. Similarly, thermal, cost analysises and a sample drawing are attained for the air cooling and dehumidifying coils. For the heating coils, definite dimensions are controlled by the help of heat transfer calculations. When the results of the shell and tube type heat exchangers are compared with the ones being used in the industry, agreeable proximities are observed., Yüksek Lisans, M.Sc.