Search

De Atlantische steur (Acipenser sturio) behoort tot een ruim 200 miljoen jaar oude diergroep. Deze kraakbeenvissen overleefden de dinosauriërs. Echter, tussen 1920 en 1990 verdween de steur door toedoen van de mens uit vrijwel alle grote rivieren van West-Europa. Het is een geweldige uitdaging om deze oervis met beenplaten en vier snorharen voor uitsterven te behoeden

Ze worden opgegeten, vergiftigd door boeren en stropers en verwerkt in traditionele medicijnen. Afrikaanse gieren zijn daardoor in vijftig jaar met 80 procent achteruitgegaan. Als de gieren het laten afweten, worden rottende karkassen mogelijk verspreidingshaarden van ziekten die gevaarlijk zijn voor mens en dier.

De Korenwolf is voor Nederland behouden gebleven door het opzetten van een fokprogramma in 1999. Door het kleine aantal Hamsters waarmee de fok gestart is, waren er vanaf de start zorgen over mogelijke genetische problemen in de fokpopulatie. Herintroductie van Hamsters in het wild zou daardoor veel lastiger kunnen worden. In 2003 en 2004 zijn daadwerkelijk drie onverwante mannetjes (afkomstig uit België en Duitsland) aan het Nederlandse fokprogramma toegevoegd. Dankzij genetische monitoring is bekend of dit positief effect heeft gehad op de Hamster in Nederland.

Plant species diversity in Eurasian wetlands and grasslands depends not only on productivity but also on the relative availability of nutrients, particularly of nitrogen and phosphorus. Here we show that the impacts of nitrogen:phosphorus stoichiometry on plant species richness can be explained by selected plant life-history traits, notably by plant investments in growth versus reproduction. In 599 Eurasian sites with herbaceous vegetation we examined the relationship between the local nutrient conditions and community-mean life-history traits. We found that compared with plants in nitrogen-limited communities, plants in phosphorus-limited communities invest little in sexual reproduction (for example, less investment in seed, shorter flowering period, longer lifespan) and have conservative leaf economy traits (that is, a low specific leaf area and a high leaf dry-matter content). Endangered species were more frequent in phosphorus-limited ecosystems and they too invested little in sexual reproduction. The results provide new insight into how plant adaptations to nutrient conditions can drive the distribution of plant species in natural ecosystems and can account for the vulnerability of endangered species. © 2014 Macmillan Publishers Limited.

Bij vegetatieonderzoek in natte basenrijke pioniermilieus, zoals verzoetende strandvlakten en uitgegraven duinvalleien, vormt het geslacht Bryum een welbekend struikelblok. Heel wat monsters uit dergelijke terreinen heb ik aan Rienk-Jan Bijlsma voorgelegd, en bij herhaling leverde dat als determinatie kwelderknikmos (Bryum warneum) op. Zo raakte ik geïntrigeerd door deze zeldzame maar soms plotseling talrijk optredende mossoort. Het resultaat is het volgende relaas over haar ontdekkingsgeschiedenis en ecologie. Als motto kan de volgende waarschuwing van onze westerburen dienen: alle zeldzame Bryum-soorten van de kust hebben de neiging moeilijk herkenbaar te zijn, en geduld en volharding zijn nuttige deugden als je er greep op wilt krijgen (Porley & Hodgetts 2005, p. 304). Of in het taaleigen van Ger Harmsen (1998): ze kunnen de ‘passie voor mossen’ behoorlijk op de proef stellen.

Tijdens de jubileumviering van de Nederlandse Mycologische Vereniging op 18 oktober 2008 op het landgoed Hoekelum werd de nieuwe Rode Lijst van bedreigde en zeldzame paddenstoelen in Nederland gepresenteerd.

Ondanks het Beschermingsplan Knoflookpad uit 2001 neemt de soort nog steeds in aantal af in Nederland en is daarmee sterk bedreigd. Vermoedelijk is er meer aan de hand dan alleen habitatverlies. Voor de kleine populaties zou genetische verarming wel eens de belangrijkste oorzaak kunnen zijn van die neerwaartse spiraal. Een pleidooi voor uitzetten of bijzetten om het behoud van de Knoflookpad (Pelobatus fuscus) voorlopig veilig te stellen.

In 2011-2013 heeft IMARES als onderaannemer van RAVON, in opdracht van het toenmalige Ministerie van Economie, Landbouw en Innovatie (het hedendaagse Ministerie van Economische Zaken), meegewerkt aan het uitvoeren van analyses om tot een voorstel te komen voor een nieuwe Rode Lijst Vissen. Deze analyses zijn uitgevoerd op basis van een door de Nederlandse overheid vastgestelde methodiek om de mate waarin soorten bedreigd zijn vast te stellen. Hierbij zijn door IMARES 59 zoutwatervissoorten onderzocht die gevangen worden in de wetenschappelijke bemonsteringsprogramma’s IBTS, BTS en DFS. De wetenschappelijke bemonsteringsprogramma’s van IMARES zijn programma’s waarin jaarlijks volgens een vaste methode met boomkortuigen wordt gevist om gegevens te verzamelen over de toestand van Noordzeevisbestanden. Het voorliggende rapport bevat de beschrijving en uitkomst van de analyses zoals uitgevoerd in 2011 en 2012 door IMARES. De tekst is grotendeels in 2011-2013 geschreven, door IMARES en RAVON. Op basis van deze analyses, en de analyses van RAVON (zoetwatersoorten) en stichting ANEMOON en Ecosub (zoutwatersoorten) is een nieuwe Rode Lijst Vissen opgesteld welke sinds 2016 van kracht is.

In 2014 en 2014 is een GIS-studie uitgevoerd naar de voorkeur van soorten voor het stedelijk gebied. Vanuit de wettelijke verplichtingen van de overheid ligt de nadruk daarbij op Vogelrichtlijn- en Habitatrichtlijnsoorten en daarnaast op Rode Lijstsoorten (RL). Voor de geografische analyses zijn waarnemingsgegevens gebruikt uit de Nationale Database Flora en Fauna (NDFF) voor de periode 2007-2013. Op deze wijze zijn lijsten met stedelijke soorten opgesteld voor geselecteerde vaatplanten, dagvlinders, libellen, amfibieën, reptielen, vogels en zoogdieren. De uiteindelijke lijst omvat 60 soorten. De lijst geeft een indicatie van de soorten die het sterkst zullen profiteren van beschermings- en instandhoudingsmaatregelen in het stedelijk gebied, dus buiten de Natura 2000-gebieden en Natuurnetwerk Nederland. Dit is met name van belang voor de ca. 30 zeldzame en sterk bedreigde soorten uit de opgestelde lijst.

In 2011-2013 heeft IMARES als onderaannemer van RAVON, in opdracht van het toenmalige Ministerie van Economie, Landbouw en Innovatie (het hedendaagse Ministerie van Economische Zaken), meegewerkt aan het uitvoeren van analyses om tot een voorstel te komen voor een nieuwe Rode Lijst Vissen. Deze analyses zijn uitgevoerd op basis van een door de Nederlandse overheid vastgestelde methodiek om de mate waarin soorten bedreigd zijn vast te stellen. Hierbij zijn door IMARES 59 zoutwatervissoorten onderzocht die gevangen worden in de wetenschappelijke bemonsteringsprogramma’s IBTS, BTS en DFS. De wetenschappelijke bemonsteringsprogramma’s van IMARES zijn programma’s waarin jaarlijks volgens een vaste methode met boomkortuigen wordt gevist om gegevens te verzamelen over de toestand van Noordzeevisbestanden. Het voorliggende rapport bevat de beschrijving en uitkomst van de analyses zoals uitgevoerd in 2011 en 2012 door IMARES. De tekst is grotendeels in 2011-2013 geschreven, door IMARES en RAVON. Op basis van deze analyses, en de analyses van RAVON (zoetwatersoorten) en stichting ANEMOON en Ecosub (zoutwatersoorten) is een nieuwe Rode Lijst Vissen opgesteld welke sinds 2016 van kracht is.

Snelwegbermen op de Veluwe herbergen soms relatief goed ontwikkelde plantengemeenschappen, zoals schraal grasland, buntgras- en heidevegetatie. Deze plekken vormen geschikt leefgebied voor mieren. De afgelopen vijf jaar zijn deze bermen geïnventariseerd op mieren en er werden maar liefst 35 soorten aangetroffen. Hieronder bevinden zich vijf internationaal bedreigde soorten en drie rode bosmiersoorten die door de Flora- en Faunawet beschermd worden. In dit artikel wordt het voorkomen van de verschillende soorten beschreven (incl. 35 verspreidingskaarten / distribution maps). Daarnaast geven wij aanbevelingen voor niervriendelijk bermbeheer

Het huidige kabinet wil socialer en groener zijn dan het vorige. De Ecologische Hoofdstructuur (EHS), het centrale begrip in het Nederlandse natuurbeleid, wordt in de hoofdtekst van het Coalitieakkoord echter niet een keer genoemd. In de financiële bijlagen komt de EHS alleen voor in combinatie met plattelandsbeleid. Vindt men de EHS niet belangrijk? Of staat deze als een huis, en hoeft er dus geen woord meer aan vuil gemaakt te worden? Men is het er over eens dat de EHS er moet komen, maar achter de schermen staat de invulling ervan wel ter discussie. Zie de budgetten, die keer op keer worden bijgesteld. Zie de wijze van uitvoering: minder aankoop van gronden door de staat en meer particulier initiatief. De in dit artikel verdedigde stelling is dat er een verschuiving plaatsvindt van een EHS met als belangrijkste doel bescherming van planten en dieren naar een EHS in dienst van mens en maatschappij. De auteurs stellen niet dat deze verschuiving per se verkeerd hoeft te zijn, en evenmin dat deze in 2007 is begonnen. Ze vinden echter wel dat verandering van motieven voor beleid helder moet worden gecommuniceerd, en niet mag plaatsvinden zonder dat er ruchtbaarheid aan wordt gegeven. Vooral omdat zo’n wijziging consequenties heeft voor de wijze waarop het beleid dient te worden beoordeeld

De hamster of korenwolf stond aan het eind van de vorige eeuw in Nederlands Limburg op het punt van uitsterven. Als laatste redmiddel werden in 1999 vijftien dieren bij Heer gevangen om als basis te dienen voor een fokprogramma. Enkele jaren later werd in het zelfde gebied de laatste bewoonde hamsterburcht gevonden. In hetzelfde jaar werd gestart met de herintroductie van hamsters uit het fokprogramma. En die hebben hun kans gegrepen

Het gaat bijzonder slecht met veel vogels van het agrarisch gebied. Zowel weidevogels als akkervogels staan zwaar onder druk. Vogelbescherming Nederland, SOVON en de Ornothologische Unie hielden een studiedag in Leiden (maart 2006). Dit artikel doet verslag van (onderzoeks)bevindingen vanuit CML, SOVON, Alterra, Radboud Universiteit en Altenburg & Wymenga

In the Netherlands Bryum torquescens is known mainly from calcareous soils and limestone in the southernmost part of the country. Most records date from the 19th century. The species was rediscovered in chalk grasslands in this same area (1995 and 2002) and in adjacent Belgium (1987).

De hamsterpopulatie was in Zuid-Limburg in 1999 zover achteruit gegaan, dat een fokprogramma is gestart, met daarnaast een hamstervriendelijk beheer van leefgebieden. Dit artikel gaat in op de genetische processen die spelen bij de sterke afname in omvang en evalueert de mogelijke consequenties van het fokken en uitzetten van verwante dieren

Sinds 2002 worden in Zuid-Limburg hamsters geherintroduceerd in speciaal ingerichte leefgebieden. Na drie jaar monitoren is inzicht verkregen in de leefwijze van de korenwolf (Cricetus cricetus)

The bryophyte flora of Vlieland was investigated during a weekend of the Society in 2002 and by the authors in 2003. A total number of 98 mosses and 21 liverworts was recorded. Most remarkable founds were Micromitrium tenerum, Acaulon muticum and Pseudocalliergon lycopodioides. The present investigations are compared with data from literature. Especially many rare species of calcareous dune slacks and rare species of the phytosociological entity Nanocyperion flavescentis could not be found any more on the island. On the other hand the number of species in the woodlands is increasing. In total 168 bryophyte species are known from Vlieland. 43 of these are not found recently, among which 16 of the 30 Red Data List species which are known of the island.

Tweede artikel in een serie van drie over de rol van dood beukenhout voor de biodiversiteit. In Nederlandse beukenbossen op zowel zand- als kleigrond zijn dode beukenstammen geïnventariseerd op het voorkomen van mossen (bladmossen; levermossen) en korstmossen. De soortenrijkdom per stam is sterk afhankelijk van het type beukenbos (kleibos of zandbos), het verteringsstadium en het volume van de dode stam. In de loop van de vertering treden belangrijke verschuivingen in soortensamenstelling op. Uit een vergelijking met bossen zonder dood hout blijkt dat dood hout een belangrijke bijdrage aan de biodiversiteit levert. In een tabel het voorkomen van bijzondere soorten mossen en korstmossen op het dode beukenhout

Er is het nodige gepubliceerd over de Limburgse muurplanten, maar daarbij kregen de klokjes (Campanula) tot nu toe weinig aandacht. Verrassende vondsten enerzijds en bedreiging van bestaande locaties anderzijds vormen de aanleiding voor dit overzichtsartikel over de klokjes op muren en rotsen in Limburg

Parasieten op bomen, zijn op hun beurt ook weer een plek waar allerlei soorten voorkomen. Op de zeldzame tonderzwam kunnen zich unieke insectencombinaties ontwikkelen. Nu de tonderzwam aan een opmars bezig is, komen ook deze bijzondere insecten weer terug.

Voor het eerst zijn gekweekte Europese rivierkreeften uitgezet in de Nederlandse natuur. De Europese rivierkreeft kwam tot voor kort nog slechts voor in één Nederlandse vijver en het leek slechts een kwestie van tijd tot de soort uit ons land zou verdwijnen. Een kweekprogramma moet nu de Europese rivierkreeft behouden voor Nederland. Sommige oorzaken van de teruggang in Europese rivierkreeften zijn inmiddels weggenomen, maar de kreeftenpest vormt nog steeds een grote bedreiging.

Dit WOt-technical report betreft de documentatie van de Habitatrichtlijn (HR)-rapportage over de periode 2007-2012. Het beschrijft het rapportageproces, de onderbouwing van de keuzes die gemaakt zijn bij het invullen van de rapportageformats en verwijst naar het archief (op de WOT IN-server) waarin de HRrapportage en achterliggende bronnen en achtergronddocumentatie zijn opgeborgen.

Starting in 2007 with the launch of the European Red List of Mammals, all vertebrate groups have since been assessed according to the same IUCN Red List methodology; the current Red List for marine fishes is thus filling a gap for the last group of vertebrates that still remained to be assessed. Accordingly, for the first time ever, an assessment of the extinction risk for each and every vertebrate species occurring in the European Union (and in Europe) is now available.

Insecten leveren een bijdrage aan ecosysteemdiensten vanwege de bestuiving van allerlei gewassen. Maar uit nieuw onderzoek, gepubliceerd in Nature Communications, blijkt dat dat slechts geldt voor een kleine groep algemene soorten. Zeldzame soorten dragen nauwelijks bij aan bestuiving. In het internationale debat over biodiversiteitsbehoud kan de huidige focus op ecosysteemdiensten als argument voor soortbescherming voor zeldzame soorten dus slecht uitpakken.

Ze worden opgegeten, vergiftigd door boeren en stropers en verwerkt in traditionele medicijnen. Afrikaanse gieren zijn daardoor in vijftig jaar met 80 procent achteruitgegaan. Als de gieren het laten afweten, worden rottende karkassen mogelijk verspreidingshaarden van ziekten die gevaarlijk zijn voor mens en dier.

Toenemende regeldruk wordt wel als een belemmering ervaren voor de houtoogst en daarmee voor de functievervulling van het bos. Regeldruk wordt door boseigenaren vooral ervaren bij het voldoen aan de maatregelen uit de Gedragscode Bosbeheer. Dit rapport geeft de huidige stand van zaken bij het toepassen van de Flora- en faunawet en de Gedragscode Bosbeheer. Ook geeft het een kwalitatieve beschrijving van de werkdruk van boseigenaren bij het uitvoeren van de Gedragscode Bosbeheer. Tot slot schetst het toekomstige ontwikkelingen op het vlak van wettelijke bescherming van natuur.

Starting in 2007 with the launch of the European Red List of Mammals, all vertebrate groups have since been assessed according to the same IUCN Red List methodology; the current Red List for marine fishes is thus filling a gap for the last group of vertebrates that still remained to be assessed. Accordingly, for the first time ever, an assessment of the extinction risk for each and every vertebrate species occurring in the European Union (and in Europe) is now available.

Insecten leveren een bijdrage aan ecosysteemdiensten vanwege de bestuiving van allerlei gewassen. Maar uit nieuw onderzoek, gepubliceerd in Nature Communications, blijkt dat dat slechts geldt voor een kleine groep algemene soorten. Zeldzame soorten dragen nauwelijks bij aan bestuiving. In het internationale debat over biodiversiteitsbehoud kan de huidige focus op ecosysteemdiensten als argument voor soortbescherming voor zeldzame soorten dus slecht uitpakken.

Dit WOt-technical report betreft de documentatie van de Habitatrichtlijn (HR)-rapportage over de periode 2007-2012. Het beschrijft het rapportageproces, de onderbouwing van de keuzes die gemaakt zijn bij het invullen van de rapportageformats en verwijst naar het archief (op de WOT IN-server) waarin de HRrapportage en achterliggende bronnen en achtergronddocumentatie zijn opgeborgen.

De Atlantische steur (Acipenser sturio) behoort tot een ruim 200 miljoen jaar oude diergroep. Deze kraakbeenvissen overleefden de dinosauriërs. Echter, tussen 1920 en 1990 verdween de steur door toedoen van de mens uit vrijwel alle grote rivieren van West-Europa. Het is een geweldige uitdaging om deze oervis met beenplaten en vier snorharen voor uitsterven te behoeden

Bestudering van de verschillende oorzaken die tot achteruitgang van de Noordse woelmuis in Nederland hebben geleid

Uit een 25-jarige reeks gegevens over wilde paddestoelen in een bos in Zwitserland konden voor de mycorrhiza-paddestoel cantharel verbanden gelegd worden tussen het klimaat (temperatuur in juli; neerslag in juni) en de productiviteit (laatst verschijnen van cantharellen in het jaar; aantal cantharellen in het jaar). De oorzaken van de achteruitgang van de cantharel worden besproken (o.a. zure depositie en strooiselophoping in bossen)

Overzicht van oorzaken en mogelijke oplossingen voor de nog steeds voortdurende achteruitgang van de noordse woelmuis (Microtus oeconomicus arenicola) in Nederland, ondanks de strikte bescherming vanuit het Europese en Nederlandse natuurbeleid. Verspreiding in Nederland van lokale en netwerkpopulaties, kenmerkende fysisch-geografische regio's en leefgebieden (vegetatie, dynamiek, beheer), concurrentie met andere Microtus-soorten (veldmuis en aardmuis), versnippering van leefgebieden en achteruitgang in verschillende regio's

Het belang van verschillende factoren die een rol spelen bij het behoud van de noordse woelmuis (Microtus oeconomus) in Nederland: habitatfragmentatie (versnippering); concurrentie met andere woelmuizen; genetische variatie en verarming (lokaal en regionaal). Aan de voorwaarden voor herintroductie is niet voldaan en er is meer onderzoek nodig

De duinparelmoervlinder dreigt bij voortzetting van de huidige trend binnen twintig jaar uit Nederland te verdwijnen. In 2008 is het voorkomen van de duinparelmoervlinder met hulp van vrijwilligers onderzocht. Het Noord-Hollands duinreservaat telt nu vermoedelijk de grootste landelijke populatie. In Zuid-Kennemerland is het voorkomen nog maar zeer lokaal. Herstel van duingrasland met viooltjes en nectarbronnen in de omgeving is dringend noodzakelijk.