Search

Théophile Funck-Brentano (1830-1906), Fransız felsefeci ve sosyolog olarak tanınır. Ahlak felsefesi, hukuk ve toplumsal konular üzerine odaklanarak önemli katkılarda bulunmuş, çağdaşları üzerinde de etkili olmuştur. Hukuk sosyolojisinin öncüleri arasında yer alan Funck-Brentano’nun eserleri, insan doğası ve toplum analizini içerir ve dönemin yenilikçi düşüncelerini yansıtır. Funck-Brentano’nun adı bugün çok fazla öne çıkmasa da özellikle hukuk sosyolojisi ve ahlak felsefesi alanlarındaki katkıları önemli ölçüde değerli kabul edilmektedir. Onun teorilerinde toplumla birey arasındaki ilişkiler, ahlaki normlar ve hukuk sistemi merkezi bir öneme sahiptir. Funck-Brentano, sosyal düzenin ve ahlaki kuralların bireylerin davranışları üzerindeki etkilerine odaklanarak toplumsal düzenin korunmasında ahlaki normların oynadığı role dikkat çeker. Ayrıca, Funck-Brentano, Le Play’in sosyoloji ve toplum bilimi üzerine kurduğu ekole bağlılık göstermiştir. Le Play ekolü, toplumsal yapıları ve aile unsurlarını inceleyerek, toplum üzerinde uzun vadeli etkiler yaratabilecek politikaların geliştirilmesini savunmuştur. Funck-Brentano, özellikle Thomas Hobbes ve Jean-Jacques Rousseau gibi filozoflar tarafından geliştirilmiş olan toplumsal sözleşme teorisine önemli katkılar yapmış ve bu teoriyi modern toplumların ihtiyaçlarına uygun şekilde yeniden yorumlamıştır. Ona göre, toplumsal sözleşme, bireylerin birlikte yaşama ve karşılıklı hakları tanıma konusundaki anlaşmasıdır. Bu anlaşma, toplumsal ahlakın temel yapıtaşını oluşturur. Bireyler, toplumun bir üyesi olarak belirli ahlaki yükümlülükler üstlenirken, toplum da bireylerin haklarını koruma görevini üstlenir. Funck-Brentano, ahlaki normların sadece bireysel davranışları yönlendirmekle kalmayıp, aynı zamanda toplumsal istikrar ve uyumu destekleme işlevi gördüğünü ileri sürer. Bu normlar, bireyler arasındaki ilişkileri düzenleyerek toplumun genel çıkarlarını korur ve bireylerin kişisel çıkarlarını toplumun çıkarlarıyla uyumlu hale getirir. Funck-Brentano’nun düşüncesinde hukuk, toplum tarafından kabul edilmiş ve yaptırım gücüne sahip olan ahlaki normların organize edilip resmileştirilmiş bir dışavurumu olarak şekil bulan bir formudur. Ancak, her ahlaki olanın yasal olmadığı ve her yasal olanın ahlaki olmadığı durumlar olur. Bu sebeple, ahlaki ve hukuki düzenlemeler arasında sürekli bir uyum sağlama süreci gereklidir. Bu çalışmada, Funck- Brentano’nun sosyal ahlak anlayışını ele alan eserleri üzerinden onun hukuk sosyolojisi ve ahlak felsefesi alanlarındaki düşünceleri incelenecektir. Funck-Brentano’nun ahlak felsefesi, toplumsal sözleşme ve hukuk teorilerine olan katkıları, onun eserlerinde nasıl işlendiği ve söz konusu kavramların modern toplumlar üzerindeki etkileri tartışılacaktır.

Can business ethics and political ethics solve the problems in business and politics caused by people's lifelong pursuit of economic and political power throughout their lives? This study, which we have built around this question, basically aims to present an analysis of the ethical violations and problems encountered in business and politics, two important areas of human experience, and the ethical emphasis developed to prevent them. In business; working, doing business, trading and pursuing pure profit and taking these as ends in themselves raise a wide variety of ethical problems in society and business life. There have been some recommendations of business ethics to solve these problems. In politics, on the other hand, we also face problems caused by the notion that public morality can be ignored, lies can be told when necessary, and any path that leads to political goals can be considered legitimate. This article argues that it is not possible to fully solve moral violations and problems in the fields of economy and politics with business ethics and political ethics. This is because the understanding of morality / ethics and human understanding underlies these problems is problematic. Utilitarianism, which was developed in the 17th century and is the moral philosophy of the English-speaking world, was formulated by Bentham and Mill and takes into account the general benefit of society on the basis of pleasure. It is an approach that does not see virtues, which are the backbone of morality, as essential because it accepts social interest and pleasure as the basis. Again, an understanding of humanity that sees people as beings with pure ambition and egoism, such idea that regards man is a wolf to man, and that is based on the motto that big fish eats the litle, is an understanding of humanity that excludes the altruism, which is characteristic of morality. If we want to fundamentally solve ethical problems in the fields of economics and politics, we need an approach that considers virtues and altruism as essential. This study emphasizes that the understanding of virtue of Aristotle and Islamic philosophers should be taken as a basis in solving problems in the field of economics and politics. It concludes that elements such as property, wealth and position, which are also at stake in the fields of economy and politics, have instrumental rather than values. Our article is a problem-oriented, partly systematic analysis, compilation article. Our study is based on the idea of shaping economic and political life from the perspective of virtue ethics. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

According to Islamic philosophers, man is the composite of both the body and the spirit, the spirit being the most important aspect. They have given the effort to care for the spiritual health of humans as much as their physical health. Ebû Bekir Râzî also stated in his work ‘et-Tıbbu'r-rûhânî’ that spiritual diseases disrupt spiritual health and should be treated. The objective of this essay is to investigate what mental health is according to Râzî, how it can be protected through following certain moral values, and what the role of the mind in the treatment of spiritual diseases that disrupt spiritual health. It also aims to explain what kind of practices are essential for a wise life and to clarify the main principles of a moral righteous life. The essence of Râzî’s perspective of ethics the importance of the mind and hedonism is studied; and hedonism which causes spiritual illness is criticized in this essay. This studied indicates that Râzî has aimed to point out the hegemony of the mind in spiritual medicine; and that the concept of spiritual health is composed of keeping clear of disgraceful acts and battling with urges. Battling with urges and abstaining from disgraceful acts are the criterion of spiritual health in this philosophy. It is emphasized that by being knowledgeable in the solutions put forward, one can cope with spiritual diseases such as self-conceit, envy, and sadness. It can be said that Razî gave medicine that are still valid today for the protection and treatment of spiritual health. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Copyright of Academic Journal of Philosophy / Felsefi Düşün is the property of Pinhan Yayincilik and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Monehedonism is a conceptualization obtained by Muhammet Caner Ilgaroğlu, a specialist in moral philosophy, by combining the concepts of Monetarism, which is a monetary economic theory, and Hedonism, which is a hedonistic moral theory. Monehedonism, which is expressed in Turkish as "Parasalhazcılık", is an economic theory that starts out with the claim that the amount of money and its supply to the market will correct the economic balances, making money more valuable than ever before in history, and that it is the basic value that determines the market, gradually increasing economic, social and economic aspects in social life. The concept in question reflects many problems that arise on the axis of economy-society-moral relations. We consider that Monehedonism is a conceptualization that allows the unbalanced income situations, consumption habits and social relations that occur in economic and social structures where money is positioned as an object of pleasure to be addressed from the perspective of economic sociology. In this article, by evaluating it from the perspective of economic sociology, it will be discussed whether the concept in question is functional in defining and solving socio-economic and socio-psychological problems. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

İnsanın bedensel ve ruhsal sağlığının nasıl korunabileceği üzerine düşünce üreten önemli İslam filozoflarından olan Ebu Bekir Râzî, ahlaka ilişkin yazdığı felsefi risalelerinde insanın psikolojik iyi oluş haliyle, ahlaki yetkinliği arasında yakın bir bağlantı olduğunu ifade eder. Bu makalede, Râzî’nin, insanın üzüntülerden kurtulmasına ve manevi olarak iyileşmesine ilişkin ahlaki düşünceleri, modern bireyin yaşamsal sıkıntılarıyla bağlantılı olarak ele alınmıştır. Modern bireyin içinde bulunduğu çağın hâkim paradigmasıyla şekillenen sorunsallarına Râzî’nin ahlakın iyileştirilmesine ilişkin düşünceleri doğrultusunda yaklaşmanın bireye sağlayacağı olası katkıları tartışmak makalenin temel amacını oluşturmaktadır. Bu çalışmanın önemi, Râzî’nin maneviyat eksenli felsefi düşüncelerini, kutsala yabancılaşan, varoluşunun bir amaca hizmet ettiği düşüncesinden uzaklaşan ve mutluluğu maddi olanla özdeşleştiren modern bireyin varoluşsal açmazlarıyla ilişkili olarak çözümleme girişiminden kaynaklanmaktadır. Makalede, Aşkın Olan’ı felsefesinin merkezine koyan ve aklın yol göstericiliğiyle hareket eden Râzî’nin ahlakın iyileştirilmesine ilişkin düşüncelerinin, kendi çağdaşlarına olduğu gibi bugünün modern bireylerine de yaşam rehberliği yapabilecek değerli felsefi düşünceler olduğu sonucuna varılmıştır.

Based on the thoughts of Jalāl al-dīn al-Dawwānī, who has an important place in Islamic moral philosophy, in his work called Ahlāk-ı Celālī, our study, which we deal with within the framework of child management and education in home management, which is one of the subjects of moral philosophy, focuses on how child education should be. In this context, it is seen that the relationship between morality and education is important in the emergence of virtues. In Dawwānī's idea of child education, the thesis that individuals who are candidates to live in society should be educated at a very young age has been deemed worthy of examination because it is considered important. The positive or negative impact of this first education on the future of the individual and society is among the subjects that the philosopher is based on. In Dawwānī's thoughts, in which he deals with the concepts of morality, education and happiness in connection with each other, it is seen that he defends views suitable for human nature. The philosopher, who thinks that child education should be from the first age, states that parents should pay attention to this issue. Dawwānī states that such a practice has a feature that can affect the future life of the person. The brain of the child, who is naturally open to learning, is shaped by the education he receives at an early age and the information he learns is permanent. First of all, it is seen that the education in the family hearth is given by the mother, father and babysitter. The teacher responsible for the education of the child who is sent to school after a certain age must also be good. Because one of the factors that shape the future life of the child is the teacher. The education given to children at an early age should be in accordance with the conditions of the day and should be guided according to their abilities. It is also seen that Jalāl al-dīn al-Dawwānī recommended that the child be raised by following the rules of etiquette. Decency is one of the most important rules of etiquette. It is seen that Dawwānī also touches on the issues examined by the philosophers, from the child's eating etiquette to the etiquette of dressing, and deals with issues such as accustoming the child to conviction, preventing waste and extravagance. In addition, necessary training should be given to prevent the child from pursuing taste in eating, drinking and dressing in daily life. It is seen that the command to pray at an early age, which is present in the religion of Islam, is also recommended by Dawwānī to practice. In addition, it is among the recommendations of the philosopher that it is important to name the child and that the family should be careful against the possibility of the wrong meanings of the name. Setting an example for the child and encouraging him to do good is considered among the duties of parents and teachers. A child's virtuous behavior should be praised, and when he behaves badly, he should be condemned. When the child unintentionally behaves badly, he should not be offended in front of someone else, and disproportionate punishment should be avoided. Educating children according to their gender is also among the important issues. Because the education of girls and boys, who are created separately, may differ. Feeding and dressing children according to the geographical conditions they live in has also been accepted as a part of education. In addition to these trainings, teaching them to do sports to strengthen their body should not be neglected. Another point that should not be neglected is that it is necessary to teach the child by showing exemplary behavior that it is not right to eat with the wealth of the family or the fame of his ancestors in any matter. In the study, which was discussed within the framework of these thoughts, document analysis application was used within the scope of qualitative research methods. In this context, it is seen that the philosopher's recommendations about child education are based on the possibility of living a virtuous ideal life where the education of the individual, which starts from an early age, can gain happiness in his future life. The aim of the study is to reveal from the perspective of the philosopher the positive results of the knowledge and experience gained by the child through education and the ways in which the necessary education and training can be done in order for the individual to achieve happiness on this basis. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Copyright of Journal of Islamic Research / İslâmi Araştırmalar Dergisi is the property of Turkey Economical & Cultural Solidarity (TEK-DAV) Foundation and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Spinoza, conscientia ve conscius kavramları arasında anlamsal herhangi bir ayırım yapmayıp birini diğerinin yerine kullanmıştır. Ancak geleneksel felsefede conscientia kavramı “ahlaki duyarlılık” ya da “farkındalık” anlamına gelen bir “iç ses” ya da “vicdan” olarak kullanılmakta ve hem rasyonel hem de irrasyonel süreçleri ifade etmektedir. Diğer yandan aynı felsefi gelenekte conscius kavramı ise “bilinç” anlamında kullanılmakta ve rasyonel süreçlere dayalı zihinsel ya da psikolojik bir düşünümsel faaliyeti ifade etmektedir. Bu çalışma, öncelikle Spinoza’nın iki kavramı aynı anlamda kullanmasından hareketle “ahlaki duyarlılık”ın da zihinsel bir eylem olan refleksif düşünce neticesinde oluştuğunu iddia etmektedir. Çalışmada bilincin fikirler arası ilişkiye dayanan düşünümsel bir faaliyet olarak anlaşıldığı yerde, “ahlaki farkındalık”ın zihinde fikirler arası ilişki neticesinde yeni bir fikir olarak meydana geldiği savunulmaktadır. İkinci olarak çalışmada Spinoza’nın bir “vicdan teorisi”nden ziyade, söz konusu farkındalıktan hareketle bir tür “ahlaki bilinç” teorisi geliştirdiği tespit edilmektedir. Bu iddia ve tespitlerin ana odağını ise Spinoza etiğinin temel kavramları olan “iyi” ve “kötü”nün zihinde birer duygu olarak meydana gelen “sevinç” ve “keder” fikrinden doğması oluşturmaktadır. Burada “sevinç” veya “keder” bedenin etkilenişleri neticesinde zihinde meydana gelen “birincil fikirler”; “iyi” veya “kötü” ise zihnin bu birincil fikirler üzerine tefekkürü neticesinde oluşturduğu “ikincil fikirler” olarak ele alınmaktadır. Makalede “ahlaki bilinç” teorisi, bu tarz ikincil fikirler olan “fikrin fikri”ne dayandırılarak oluşturulmaktadır.

This article focuses on Spinoza's concept of acquiescentia, which is a central concept of Spinoza's moral philosophy and can be translated into Turkish as "peace of mind", "satisfaction" or "inner peace", and two other related concepts. While one of these two concepts is acquiescentia in se ipso, which can be translated as the affect of "self-esteem", the other is the concept of mentis/animi acquiescentia, which expresses a mental state and can be translated as "satisfaction of mind" or "mental calmness". In the article, it is investigated whether the human being, who is a being in God and subject to necessity in Nature, and therefore determined in terms of existence and action, reaches an "affectual satisfaction" and a "mental satisfaction", which is arising from mental states caused by adequate ideas. In this sense, Spinoza's theory of acquiescentia is put forward as satisfaction of affects and mental states. With the theory of acquiescentia, Spinoza's aim is to provide an epistemological and ethical guidance that will enable man to feel "self-esteem", to fill his mind with the gladness which arises from the true knowledge, to reach non-temporary but supreme affects and to maintain his life in this direction. In the article, studies that deal with Spinoza's theory of acquiescentia independently and fill an important gap in the literature are also investigated and the main theses of these studies are clarified. However, the main ideas of these studies are criticized, new reading suggestions are presented, and different results are reached with different arguments. By the way, it is seen that the authors examining the theory in question, on the one hand, treat both "selfesteem" and "satisfaction of mind" as the same "affect" that expresses "satisfaction" occurring in different degrees. On the other hand, it is determined that the authors in question associate the different degrees of "satisfaction" caused by this same affects with Spinoza's three types of knowledge. In the article, it is especially justified why "self-esteem" and "satisfaction of mind" are not the same affect, and also, it is made clear why the different degrees of "satisfaction" do not directly correspond to each of Spinoza's three types of knowledge. Based on this ground, "self-esteem" is presented as an affect, and "satisfaction of mind" as a comprehensive mental state. Here, while the first one expresses a "satisfaction" that increases from the reason to the intuition, the second indicates a supreme "satisfaction" that occurs only with intuition. In the formation of the aforementioned satisfaction, reason does not function as a type of knowledge, intuition as another type of knowledge; however, "satisfaction" that occurs via reason is a kind of "satisfaction" that makes its deficiency felt and tends to increase, while "satisfaction" achieved through intuition causes a feeling of completeness or perfection. Therefore, "true satisfaction" comes from intuition, reason is only a basis for intuition, a preparation or the providing of needed conceptual tools. In addition, it is seen that, "imagination", which is a type of knowledge together with "reason" and "intuition", and the opinions arising from it are not an adequate source for a theory of satisfaction formed by "self-esteem" and "satisfaction of mind". In this context, in the article, self-esteem is determined as "affectual satisfaction", and satisfaction of mind as "gladness which arises from the true knowledge", "intellectual love of God", "blessedness", and "salvation". This ground is clarified as an occasion or scope to clearly demonstrate that what is expressed by the two concepts in question is not same affect and is not a "satisfaction" or "inner peace" associated with the types of knowledge. In the light of the investigations and criticisms made in the aforementioned framework, the study has two main claims: The first is that the "self-esteem", which is arising from the reason attains its highest form with the "intellectual love of God", which is arising from the intuition. It consists of the "affectual satisfaction" of the human being. The second is that under a species of eternity the mind attains the knowledge of God and the love of God with adequate ideas and "fill with the gladness which arises from the true knowledge", and thus, it brings man to the highest human happiness, "blessedness", and its result "salvation". These are constituting greatest or perfect "satisfaction of mind" of human being. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Copyright of Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (CUIFD) is the property of Cukurova Universitesi Ilahiyat Fakültesi Dergisi (CUIFD) and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of Journal of Islamic Research / İslâmi Araştırmalar Dergisi is the property of Turkey Economical & Cultural Solidarity (TEK-DAV) Foundation and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Ahlâk felsefesi söz konusu olduğunda akla gelen ilk isimlerden biri Immanuel Kant’tır. Kant’ı ahlak felsefesi için bu kadar önemli kılan husus ise Antik Çağ’dan modern döneme kadar hakimiyetini sürdüren tüm ahlâk öğretilerini reddetmesi ve temelini saf akıldan alan ahlâk yasasının imkânını ortaya koyma çabası olmuştur. Bu bağlamda felsefe tarihi boyunca deneye dayanan tüm ahlâk öğretilerinin karşısına Kant’ın ahlâk felsefesi getirilmiş, Kant’ın ödev ahlâkı çoğunlukla deneyci ahlâk eleştirisi olarak okunmuş ve yorumlanmıştır. Yaygın kanaatin bu yönde oluşmasının en temel sebebi, Kant’ın ahlâk felsefesi ile ilgili yazılarında, temelini deneyden alan tüm ahlâk öğretilerini, ahlâkı kökünden söken ve sarsan ciddi bir tehlike olarak kabul etmesidir. Bu anlamda en açık ifadelere Kant’ın Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi ve Pratik Aklın Eleştirisi isimli eserlerinde rastlamak mümkündür. Kant Ahlâk Metafiziğinin Temellendirilmesi adlı eserinde temel amacının ahlâk ilkelerinin kaynağını kişiden kişiye, durumdan duruma değişen deneysel ögelerden kurtarıp, evrensel ve mutlak zorunluluk taşıyan ahlâk yasasının imkanını ortaya koymak olduğunu söyler. Pratik Aklın Eleştirisi isimli eserinde ise temelini deneyden alan öğretiler ile ahlâk yasasının kılı kırk yarar biçimde ayrılması gerektiğini belirtir. Bu ifadeler Kant’ın deneyci ahlâkı, dolayısıyla da faydacılığı eleştirdiğini ve ahlâka dair düşüncelerinin faydacı öğretilerden pek çok anlamda farklı olduğunu göstermektedir. Zira faydacılık, ahlâk ilkelerinin temelini deneysel ögeler olarak kabul etmesiyle deneyci ahlâk anlayışları arasında yer almaktadır. Bununla beraber Kant’ın eleştirilerine ve her iki teori arasındaki temel farklılıklara rağmen, özellikle Kant ahlâkında başka insanlara karşı ödevlerimize yapılan vurgu ve başkalarının amaçlarını kendi amaçlarımızmış gibi benimsememizin ahlâkî bir ödev olması gibi bazı noktalar, önde gelen faydacılar tarafından onun ahlâk felsefesinin aslında faydacı olabileceği veya faydacılıkla uzlaştırılabileceği şeklinde anlaşılmıştır. Bu anlayışa göre bir insanın aynı anda hem Kantçı hem de faydacı ahlâk ilkelerini benimsemesi en azından teorik olarak mümkündür. Kantçılık ve faydacılığın uzlaştırılabileceği iddiasının karşısında yaygın bir şekilde kabul edilen görüş ise Kant’ın kesinlikle bir faydacı olamayacağı ve felsefesinin hiçbir şekilde faydacılıkla uzlaştırılamayacağıdır. Biz bu makalede öncelikle Kant’ın temel eserlerinde yer alan deneyci ahlâka yönelik eleştirilerini “ahlâk ilkelerinin kaynağı eleştirisi”, “en yüksek iyi eleştirisi” ve “insanın araçsallaştırılması eleştirisi” şeklinde üç başlık altında ele alacağız. Çalışmamızda elde ettiğimiz bilgilerden hareketle ikincil literatürde yer alan Kant’ın bir faydacı olup olamayacağı tartışmasına, bazı pratik ahlâk problemleri çerçevesinde iki görüşü karşılaştırarak cevap bulmayı amaçlamaktayız.

Modern dönem, geleneksel dönemin dayandığı bilgi, toplum ve metafizik teorilerini eleştiriye tabi tutup bunlardan bir kısmını devre dışı bırakırken bir kısmını da kendine özgü biçimde yeniden inşa ederek önemli felsefi sonuçlara neden olmuştur. Rönesans ile birlikte özellikle Batı’da topyekûn bir zihniyet dönüşümü gerçekleşmiş ve bu dönüşüme bağlı olarak insanın bilgi ile kurduğu ilişki ve buna bağlı yorumlarla birlikte kendilik bilinci de değişime uğramıştır. Akabinde Descartes’la öznenin kendisini bilinç/cogito üzerinden inşa etmesi, Hume’un insan doğasını ahlaki duygular üzerinden yeniden tanımlaması, Adam Smith’in iktisadi değer kavramını ahlaki alana taşıması ve Nietzsche’nin değerleri yeniden değerlendirmeye tabi tutması ahlaki hayatı derinden etkilemiştir. Nihayetinde geleneksel toplumlarda belirli amaçlara dayalı normatif ahlak yerini, düşünen, bilen ve eyleyen öznelerin olumsallıkla inşa ettiği “değer”e bırakmıştır. 20. yüzyıldan itibaren de William James, C. Von Ehrenfels, R. Barton Perry ve Hans Joas gibi düşünürlerce değerlerin öznenin ilgisi, yönelimi ve onayıyla temellendirilmesi, modern hayatın ağırlık merkezini önemli değişime uğratmıştır.Çalışmamız, bu değişime uygun olarak evrensel insan doğası perspektifinde diyalektik süreç ve karşılıklı onaylarla temellendirilen “güç”, insan deneyiminin ahenkli bütünlüğünü kapsayan “irade” ve insanın özsel niteliği olan psikolojik “eylem” üzerinden değerlerin doğasını incelemeyi hedeflemektedir. Nitekim değerler alanında belirleyici güç geleneksel dönemin normatif ilkelerinden farklılık gösteren bir otorite transferi olarak okunabilir. Yeni durumda güç, bilimin desteğini de alarak evrensel insan doğasında olduğu varsayılan iktisadi ve psikolojik olgularla temellendirilmiştir. Yine modern öncesi dönemde daha çok iki farklı durum arasında akla dayalı bir tercihi niteleyen irade, yeni durumla doğal iradeye dönüşerek insanın egemenlik iradesi olarak etiketlenmiştir. Güç ve iradeye benzer biçimde değer alanında eyleme yüklenen anlam da farklılaşmış, eylem, geleneksel dönemde olduğu gibi iradi tercihle bir boyun eğmeden ziyade bilfiil var olanları algılamayı ya da hissetmeyi gerektiren psikolojik bir durum ve yaratıcı bir katılım olarak nitelenmiştir. Hakikatin teoriden ziyade pratik yaşam üzerinden aranmaya başlanmasını temsil eden söz konusu bu durumla insan, eylemleri ile adeta bir performans öznesine dönüşmüştür.Çalışmamızda tüm bu hususlardan hareketle, aynı zamanda, güç, irade ve eylemin geleneksel ahlaki yapılardaki çağrışımlarına da gönderme yapılarak değerlerin doğası gereği geleneksel durumlarından farklı olarak nasıl bir meşruiyet zemini üzerine inşa edildiği ortaya konulacaktır. Devamında ise geleneksel dünyanın düzen ve uyum merkezli ahlaki karakterinin, değerler alanında insan eylemlerinin bütünlüğü ile şeylerin doğal hallerindeki ahenk ve dengede aranmasına evrilmesi tüm yönleriyle ele alınmaya çalışılacaktır.Anahtar Kelimeler

Copyright of Journal of the Cukurova University Institute of Social Sciences is the property of Cukurova University Institute of Social Sciences and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Vicdanın ne olduğu, mahiyeti, nereden kaynaklandığı (fıtri mi yoksa sonradan mı kazanıldığı), nasıl bir değere sahip olduğu, ahlaki müeyyide olma açısından bir değere sahip olup olmadığı, yanılıp yanılmadığı, onu hataya götüren nedenlerin neler olduğu, bunlardan kurtulmanın yolları, vicdanın insana karşı vazifeleri ve insanın vicdana karşı vazifeleri gibi problemler ahlak felsefenin tartışma konuları arasında yer almaktadır.Kalpte bulunan, insanın iyiyi ve kötüyü ayırt etmesini sağlayan gizli bir his olarak tanımlanan vicdan kavramı Arapça kökenli bir kavramdır. Bu kavramın batı dillerindeki karşılığı ise Latince “conscientia”, Fransızca ve İngilizcede ise “conscience”tır.İnsanın iyi ile kötüyü, doğru ile yanlışı yapma ve yapmama konusunda en önemli oto-kontrol mekanizması vicdanıdır. Vicdan iyiliği yapma, kötülükten kaçınma hususunda kişide deruni bir baskı kurup, vicdan huzuru, vicdan azabı gibi çok ciddi sonuçlarla insanı yüz yüze getirir.Vicdanın kaynağı ile ilgili çok çeşitli yaklaşımlar olmasına rağmen, temel olarak iki farklı yaklaşım biçiminden bahsedilebilir. Bunlardan ilki, vicdanın fıtri, doğuştan olduğunu savunan yaklaşımdır. Bu anlayış büyük ölçüde dinî bir temele dayanır. Bu nedenle de bütün insanlarda ortak olduğu varsayılır. Bu yaklaşıma göre vicdanın kaynağının fıtri ve ilahi olması sebebiyle, tüm insanlar aynı ilahi nurdan kaynaklanan bir vicdana sahiptirler. Bu da vicdanlar arası bir çatışmadan söz edilemeyeceği anlamına gelmektedir. Nitekim vicdan aynı kaynağın bilgisiyle eğitilip geliştirilmiş, aynı değerlerle donatılmıştır.Vicdanın kaynağına dair ikinci yaklaşım biçimi ise; vicdanın bir süreç içerisinde, çeşitli faktörlerin etkisiyle oluştuğunu ileri süren görüşlere dayanır. Bunlardan bir kısmı vicdanı duyu ve deneye dayandırırken, bir kısmı soya çekime, diğer bir kısmı da akla dayandırır. Netice itibariyle bu yaklaşımda üç farklı görüş ortaya çıkmaktadır. Bunlardan ilki; ilki tekamülcü görüş olarak ifade edilen görüştür. Bunlara göre vicdan evrimsel bir süreçle gelişen, atalardan evlatlara aktarılan ve soya çekime dayanan bir niteliğe sahiptir. İkinci görüş ise çağrışımcı görüş olarak tanımlayabileceğimiz vicdanı deneye dayandıran görüştür. Üçüncü ve sonuncu görüş ise vicdanı akla dayandıran rasyonalist görüştür.Vicdanın kaynağına dair iki temel görüşten vicdanın fıtri olduğu düşüncesi oldukça baskın bir yaklaşım olarak ortaya çıkmaktadır. Ahlakçıların ve düşünürlerin çoğunluğu vicdanın hata yapmayacağı ve ahlaki yaptırım gücü taşıması açısından önemli bir değere sahip olduğu vurgusunu yapmaktadır. Bazı ahlakçılar bilgisizlik, duygular ve eğilimler gibi etkenlerin baskı kurması neticesinde vicdanın hataya düşebileceğinden söz etmektedir. Ancak ilahi kaynakla ilgisini kesmeyen, vahiy ile aydınlanmasını sürdüren, eğitilip güçlendirilen vicdanın ise hata yapmayacağı, hatta yüksek bir mahkeme görevi bile yükleneceği belirtilmektedir.Farklı kaynaklara dayandırılan vicdana dair XX. yüzyılda yapılan araştırmalarda ortaya çıkan sonuçlar ise geçmiş görüşlerin bir uzlaşması gibidir. Önceki düşünür ve ahlakçıların bireysel olarak öne çıkardıkları faktörlerin her birinin vicdanın oluşmasında önemli bir rol oynadığı bu çalışmaların genel sonucu olarak ortaya çıkmaktadır.İslam ahlakçıları, vicdanın insana karşı birtakım vazifeleri olduğu gibi, insanın da vicdanına karşı birtakım vazifelerinin olduğundan söz ederler. Örneğin vicdanı ıslah etmek ve olgunluğunu sağlamak, hayır (iyi) ve şer (kötü) üzerine sağlam ve güvenilir bir görüş ileri sürdüğü vakit vicdanın sesini dinlemek, vicdana huzur veya acı veren sebeplerin hakikatini araştırmak gibi görevler insanın vicdanına karşı görevleri içerisinde sayılabilir.Felsefe ve ahlakta, iyiyi kötüden, hayrı şerden ayıran ruhî bir yeti olarak dile getirilen vicdan, bir de “insan fiillerinin, davranışlarının ahlaki değerini takdir ve tayin etmek kabiliyeti” diye tanımlanmaktadır. Tanımda sözü edilen iyi ve kötüye, hayır ve şerre karar verme gücüne, insanın kendini sorgulama ve hesaba çekme kuvvetine, kudretine “ahlaki vicdan” denir. Bu vicdan, sayesinde bir kimse hem kendi fiil ve davranışlarını hem de başkalarının fiil ve eylemlerini takdir eder veya kınar.Bu çalışmada vicdan kavramı üzerinde kısmi bir açıklama sonrasında onun ahlaki değeri üzerinde durmak suretiyle ahlak açısından bir değer taşıyıp taşımadığı, ahlaki bir yaptırım gücüne sahip olup olmadığı tespit edilmeye çalışılmıştır.

Copyright of Eskiyeni is the property of Anadolu Ilahiyat Akademisi and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Bu makalenin konusunu 19. yüzyıl Britanya’sının en önemli entelektüel figürlerinden birisi olan William Whewell’in ahlaki gelişim ideali oluşturmaktadır. Whewell’e göre ahlak bir gelişim idealini ifade eder. Bu gelişim ideali, sonunda gerçek mutluluğun bulunduğu, insan yaşamı boyunca devam eden bir süreçtir. Çünkü yaşadığımız her an daha erdemli, daha iyi bir insan olma imkânımız vardır. Ona göre insanın en önemli görevi, bu gelişim idealini gerçekleştirmektir. Bu gelişim idealinin altında Whewell’in ahlak, bilim ve dini birbirleriyle uyumlu olacak şekilde rasyonel bir sistem içerisinde bir araya getirme motivasyonu yatar. Bu motivasyonun kaynağı ise o dönemde en önemli muhalifleri olan faydacı düşünürlerin özellikle de John Stuart Mill’in sezgici ahlaka yönelttiği gayri rasyonellik ve tutarsızlık eleştirileridir. Bu üç alanı birbirleriyle tutarlı hale getirmenin yolu olarak Whewell, tıpkı dinde olduğu gibi ahlak ve bilimi de teolojik bir temele dayandırmakta görür. Buna göre evrenin ve insanın yaratıcısı olan Tanrı, hem doğayı hem de insanların eylemlerini düzenleyecek belirli ilkeler vaz etmiştir. Burada ahlak ve bilime düşen görev bu ilkeleri keşfetmektir. Bu nedenle ahlak ve bilim temelde bir keşif sürecini ifade eder. Whewell, ahlakın temel ilkelerinin ancak sezgisel olarak bilinebileceğini savunur. Whewell’in sezgici ahlak geleneği içerisinde değerlendirilmesinin temel nedeni de bu kabulüdür. Fakat temel ilkelerin bu bilinme aşaması, herhangi bir şekilde gayri rasyonel bir süreci ifade etmez. Bu ilkeleri sezgisel olarak kavrayan temel yeti akıldır. Vicdan ise aklın yargılarını onaylayan bir yetidir. Ancak Whewell’in sisteminde vicdan, akıldan ayrı bir yeti olmaktan ziyade aklın bir yönüne tekabül eder. Böylelikle Whewell, vicdanı ahlakın temel ilkelerini kavrayan akıldan ayrı bir yeti olarak kabul eden sezgici ahlak düşünürlerinden ayrılır. Whewell’e göre vicdan insanın rehberidir fakat vicdanın yargıları zaman zaman yanılabilir. Bu nedenle de vicdanın sürekli olarak akıl tarafından kontrol edilip geliştirilmesi gerekir. İşte Whewell’in ahlaki gelişim idealini temellendirdiği nokta da burasıdır. Çünkü insana düşen görev, vicdanını sürekli olarak geliştirip tüm yargılarını en üstün kurala uygun hale getirmektir. İşte bu da ahlaki gelişime tekabül eder. Ahlaki gelişimde en yüksek iyi, ödev ve erdem kavramları son derece önemlidir. Whewell’in sisteminde en üstün kural ise Tanrı iradesini ifade eder. Tanrı’nın emirlerine itaat etme yükümlülüğü ödev, ödevi yerine getirmek ise erdeme karşılık gelir. Bu nedenle ödevin ihlali bir anlamda Tanrı’nın emrinin ihlalidir. Ödevi yerine getirmemek, Tanrı’nın iradesine karşı gelmektir. Dinî bağlamda ise bu, günaha tekabül eder. Fakat Whewell, ahlaki gelişim idealini aklın tek başına gerçekleştiremeyeceğini savunur. Bunun temel nedeni, aklın sınırlı yapısıdır. Bu nedenle akıl, bu süreçte vahyin yardımına ihtiyaç duyar. Fakat Whewell, sisteminin rasyonel zeminini muhafaza edebilmek için vahiy karşısında akla, vahyedilmiş din karşısında akla dayanan doğal dine öncelik verir. Ancak Whewell, yine de gelişim idealinin tamamlaması için vahyin yardımını zorunlu görür. Hatta öyle ki vahyin bu yardımını kabul etmeyen, vahye inanmayan kişilerin kınanması gerektiğini söyler. Çünkü ona göre bu gelişim ideali, aklın ulaşamayacağı ve ancak vahiy tarafından verilebilecek bilgilerle tamamlanabilecektir. Whewell, bu noktada o kadar ileri gider ki İsa Mesih’in yeryüzüne inişinden önce hiçbir insanın ahlaki tekamülünü tamamlayamadığını ileri sürer. Buna da gerekçe olarak vahyin o dönemlerde olmamasını gösterir. Whewell’in bu iddiasının kendi sisteminin rasyonelliğini etkileyip etkilemediği makalenin temel tartışma alanını oluşturmaktadır. Kanaatimizce Whewell’in vahyin yardımı olmaksızın ahlaki gelişim idealinin tamamlanamayacağı şeklindeki yaklaşımı, ahlak teorisinin rasyonel zeminini tamamen ortadan kaldırmasa bile ciddi biçimde tartışmalı hale getirmektedir.

Ahlâk-ı Nâsırî ve Ahlâk-ı Alâî, İslam ahlak felsefesinde kendilerine has özellikleriyle önemli bir yer işgal eden iki ahlak kitabıdır. Tehzîbü’l-Ahlâk’tan sonra yazılmış ikinci sistematik ahlak felsefesi eseri olan Ahlâk-ı Nâsırî, öncekine nazaran nefis teorisi üzerine kurulmuş olması ve pratik felsefenin Teh- zîbü’l-ahlâk, Tedbîrü’l-menâzil ve Siyasetü’l-müdün kısımlarını bizzat bu isimlerle ihtiva etmesiyle daha özel bir yere sahiptir. Kınalızâde’nin yazdığı Ahlâk-ı Alâî, Tûsî tarafından yazılan Ahlâk-ı Nâsırî’yi hemen hemen tamamen içermesi yanında öncekiyle mukayese edilemeyecek ölçüde fazla yeni felsefi, dinî, edebî ve tarihî kaynak kullanmış bulunmaktadır. Biz bu makalede biri filozof, diğeri fakih kimliği ile temayüz eden iki Müslüman âlim tarafından yazılmış bu iki ahlak klasiğini kaynakları bakımından inceledik. Felsefî, edebî, dini ve tarihî olmak üzere dört kategoride iki eserin ortak ve özel kaynaklarını tespit ettik. Kınalızâde’nin Ahlâk-ı Nâsırî’de başvurulan her felsefi kaynağı kullanmasına karşılık diğer kaynakları seçmeli alımladığını, dört kaynak türünün her birinde yeni eserlere başvurduğunu veya aynı eserlerin değişik yerlerine atıflarda bulunduğunu belirledik. Ahlâk-ı Alâî, özellikle dinî ve edebî kaynaklar bakımından çok zengin görünmektedir. Bunda Kınalızâde’nin ahlaka dair görüş ve açıklamalarında onun eserinin dinî meşruiyetini artırma ve öğreticilik yönünü güçlendirme amacının etkili olduğunu düşünüyoruz. İki eser arasında uzun bir zaman dilimi olduğu için Kınalızâde, Ahlâk-ı Nâsırî’de bulunmayan Ahlâk-ı Celâlî gibi bazı kaynakları da kullanmıştır. Kınalızâde, ister edebî kaynaklarda ister tarihî kaynaklarda yer alsın, bağamında birçok hikâyeyi naklederek eserinin didaktik yönünü güçlendirmiştir.

Araştırmamızda 15. Yüzyılın büyük filozof ve mütekellimi Celaeddin Devvânî’nin (ö. 1502) İslam ahlak felsefesindeki yerini, Ahlâk-ı Celâlî adlı eseri üzerinden tespit etmeye çalıştık. Devvânî, ahlak felsefesinde Nasîruddin Tûsî’nin Ahlâk-ı Nâsırî’sini model almış olsa da nefs teorisine dayalı ahlak felsefesi yapma geleneği İbn Miskeveyh, İbn Sînâ, Fârâbî, Ebu Bekir er-Râzî ve Kindî’ye kadar geri gitmektedir. Nitekim Ahlâk-ı Celâlî’de bahsi geçen filozofların görüşlerine yer verilmektedir. Gazzâlî, Râgıb el-Isfahanî, Mâverdî ve İbn Hazm gibi âlimler her ne kadar dinî nasların yoğun olarak kullanıldığı ahlak eserleri vermiş olsalar da İslam düşüncesinde ahlâka dair araştırma ve teliflerin ana eksenini filozofların inşa ettiği model oluşturmuştur. Felsefi anlamda en gelişmiş halini Ahlâk-ı Nâsırî’de gördüğümüz geleneğin ikinci önemli örneği Devvânî’nin Ahlâk-ı Celâlî’sidir. Mütekellim Îcî, fakih Kınalızâde ve mutasavvıf Gülşenî’nin de aynı formatta ahlak eseri yazmış olmaları felsefi mo- delin İslam ilim tarihinde genel kabul gördüğünü göstermektedir. Devvânî, tevarüs ettiği ahlak mirasını eserine büyük ölçüde alımlamakla kalmamış, aynı zamanda ahlak felsefesi literatürüne önemli katkılarda bulunmuştur. Esere İşrakî ve tasavvufî bir renk katması, dinî kaynaklar ve edebî unsurlara bolca yer vermesi, erdemleri hikâyeler ile örneklendirmesi sağladığı belli başlı katkılar olarak zikredilebilir. Gelenekte onun etkisini izleyebildiğimiz iki önemli eser olarak Kınalızâde’nin Ahlâk-ı Alâî’sini ve Mehmed Said’in Ahlâk-ı Hamîde’sini örnek verebiliriz.

Copyright of Eskiyeni is the property of Anadolu Ilahiyat Akademisi and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Ahlâk, her dönemde tartışılan ve güncelliğini ve önemini yitirmeyen bir disiplindir. Bu önemiyle birlikte ahlâkın kaynağının ne olduğu sorusu da yine bir problem alanı olarak her dönemde karşımıza çıkmakta, buna dair farklı görüşler, teorilerle karşılaşılmaktadır. Ahlâki değerlerin kaynağıyla ilgili ileri sürülen farklı teorilerden birisi de lâik ahlâk anlayışıdır. Bilginin bir güç olduğu yönündeki düşüncenin benimsendiği modern dönem aynı zamanda lâik ahlâkın da öne çıktığı bir dönemdir. Buna binaen bu makalenin amacı da ahlâkın kaynağını dinden ayrı tamamen dünyevi alan içinde açıklayan, ahlâki ilke koyucu olarak da aklı kabul eden lâik ahlâk anlayışını ele almaktır. Söz konusu ahlâki düşünce, modern dönemin başlangıcına damgasını vuran, “Bilgi güçtür” sloganını açık bir biçimde dile getiren ve bu sebeple modern bilimin babası olarak kabul edilen İngiliz filozofu Francis Bacon’dan (öl. 1626) hareketle ortaya konulmaya çalışılmıştır. Filozof daha çok bilim adamı vasfı ile öne çıkmış olsa da hem The Essays hem de The Advancement of Learning isimli eserlerinde ahlâkla ilgili görüşlerine yer vermiştir. Her ne kadar ahlâkın kaynağının din olamayacağına yönelik fikirler, Bacon’dan daha önceleri de dillendirilmiş olsa bile o, İngiliz düşüncesinin temel karakteri olan emprizmi yansıtacak şekilde, klâsik felsefe anlayışının ve teleolojik evren görüşünün yıkılıp yerine doğal yasalar ve akıl merkezli bir evren açıklamasının geçtiği modern felsefe ve aydınlanma görüşünü İngiliz düşünce tarihinde ilk dillendiren kişi olarak tarihe geçmiştir. Bacon, deneye ve tecrübeye dayalı bilimsel bilginin insan için vazgeçilmez bir güç olduğunu açık ve net olarak ifade etmiş; buna bağlı olarak aklın insana ve evrene dair her şeyi açıklayabileceğini kuvvetli bir şekilde vurgulamıştır. Bu vurgu ise kaynağını dinden almayan dolayısıyla rasyonel temelli seküler bir ahlâkın ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır. Bununla birlikte onun lâik bir ahlâkı benimsemesinde içinde bulunduğu dönemin önemli bir etkisinin olduğu da göz ardı edilmemelidir. Söz konusu dönem, Sanayi devriminin yaşandığı ve onunla birlikte sömürge politikalarının arttığı bir zaman dilimidir. Nitekim Sanayi devriminin ve onu hazırlayan bilimsel gelişmelerin Bacon’ı nasıl kuşattığı filozofun ismiyle birlikte anılan mottosundan da anlaşılmaktadır. Bu kuşatılmışlık, bilimin bir güç olarak zihinlere yerleşmesindeki ve bilim metodunu ahlâka yansıtmasındaki öncülüğünde rahatlıkla görülebilir. Sanayi devriminin ortaya çıkardığı sosyo-kültürel şartların Bacon’ın düşünceleri üzerinde etkili olması kadar Bacon’ın “bilgi güçtür” anlayışının yarattığı psikolojik hissiyat da sömürgeci politikalarda etkili olmuştur. Sanayi devrimini hazırlayan daha sonra ise ondan beslenerek önemini ve gücünü artıran bilginin bir güç olduğuna yönelik telakki, zihinsel dönüşümü ve bilinç değişikliğini de beraberinde getirmiştir. Artık insan tabiata hâkim ve onu yönetecek güce sahip olduğuna inanıyordu. Bu inançla tabiatı kendi menfaat ve konforu için istediği gibi kullanabileceğine dair bir bilinç geliştirdi. Bu bilinç, beraberinde, ahlâki görüş ve tavırlarda da değişikliğe sebep olmuş ve ahlâklı olmanın amaç ve biçimleri farklılaşmıştır. Buna binaen bilgi sahibi olmak en önemli ahlâki düşünce ve davranış olarak ortaya çıkmış; hakikat ve anlam insanın hemen yanı başında, eliyle dokunup gözüyle gördüğü bu dünyada aranmaya başlamıştır. Bacon’la başlatılan lâik ahlâkın fikri zemini de burada oluşmuştur denilebilir. Bacon’ın dinden bağımsız olarak temellendirmeye çalıştığı lâik ahlâkın tartışmalı yönlerinin yanında şöyle bir olumlu yönünden bahsedilebilir: Günümüzde insanın yaptığı ahlâki kötülüklerin kaynağında dinin olduğu zaman zaman iddia edilmekte hatta tabii ve ahlâki kötülüklerden hareketle insanlar için kötülük isteyen bir Tanrı’nın varlığı iddiaları ileri sürülmektedir. İşte lâik ahlâk bu tür iddiaların ne kadar temelsiz olduğunu göstermek için bir çıkış yolu olabilir. Yani insan iradesinin ürünü gayr-i ahlâki tutum ve davranışların, ahlâki kötülüklerin dine yüklenmesinin ve dinin bu kötülükler sebebiyle suçlanmasının sağlam bir temelden yoksun olduğunun anlaşılmasına lâik ahlâk vesile olabilir. Ahlâk filozofu kimliği ikincil planda kalmış olmakla birlikte din dışı bir ahlâk anlayışını, lâik ahlâkı dile getiren ilk kişi olmasının kazandırdığı öneme binaen Bacon hakkında çalışma yapılmasının gerekliliği açıktır. Böyle bir gerekliliğin neticesinde varlık bulan bu makalede de Bacon’ın ahlâka dair görüşleri, daha çok ikincil kaynaklara başvurularak tasviri bir yöntemle ortaya konulmuştur.

Bu makale çalışmasında Ahlâk-ı Muhsinî’nin İslam ahlak düşüncesi bakımından önemini araştırdık. Bu amacın gerçekleşmesi, Ahlâk-ı Muhsinî’nin İslam ahlak literatüründeki yerini belirlemeye, eserin sistematiğini ortaya koymaya ve özgün yönlerini tespit etmeye bağlı olduğu için çalışmayı bunlara tahsis edilmiş üç alt başlık altında kurguladık. İslam ahlak düşüncesinde genel kabul gören ahlak teorilerini sınıflandırıp Ahlâk-ı Muhsinî’nin bunlardan hangisine örnek oluşturduğunu araştırdık. Eserin tek başına ne nassa dayalı dinî ahlak, ne tasavvufî ahlak, ne de erdem ahlakı örneği olduğunu, her üçünden de farklı derecelerde izler taşıdığını gördük. Dinî ahlaka dair ögelerin diğer ikisinden daha baskın olduğunu tespit ettik. Ancak eserdeki terminolojinin erdem ahlak terminolojisine uygunluğu ve züht eksenli olmasa da tasavvufi eserlerde görülen edebî niteliğe sahip olması, onun diğer iki ahlak teorisine de yakınlığını göstermektedir. Ahlâk-ı Muhsinî, sistematik açısından değil ama içerik ve yazım yöntemi bakımından erdem ahlakı örneklerinden Ahlâk-ı Alâî ile önemli benzerlikler taşımaktadır. Manzum ve hikâyelere başvurma bunların başında gelmektedir. Dinî ahlak literatürünün özelliklerini taşıyan İhyâu Ulûmiddin ve Edebü’d-dünya ve’d-din gibi eserlere naslara başvurma açısından benzese de bu eser, metnin dinî bilgiler ile boğulmayıp şiir ve hikâyelerle akıcı hale getirilmesi itibarıyla onlardan ayrılmaktadır. Bu eser ahlaki erdem ve hasletleri 40 madde altında açıklamayı ve öğretmeyi amaçlamakla birlikte 32. baptan itibaren son dokuz madde yani cezalandırma, teyakkuz, feraset, sır saklama, fırsatı ganimet bilme, hukuka riayet, iyilerle dostluk, kötülerin defi, görevlilerin terbiye ve adabı bölümleri erdem ahlakındaki erdemler şemasına uymaz; daha çok yöneticiler için gerekli özellikler olarak konumlanmaktadır. Siyasi erdemler olarak niteleyebileceğimiz bu özellikler, eserin siyasetnameyi andıran yönünü de güçlendirmektedir. Kâşifî, cezalandırma, feraset, hukuka riayet ve kötülerin defi bölümlerini bağımsız dinî, tasavvufî ve felsefî ahlak türü örneklerinde görülmeyen özgünlük ve genişlikte işlemiştir. Görevlilerin terbiye ve adabı bölümü, diğer eserlerdeki siyasetü’l-medine (devlet yönetimi) bölümüne büyük ölçüde karşılık gelse de her görev türüne özgü edep ve kuralları özel olarak incelemesiyle onlardan temayüz etmektedir. Bütün bunlardan hareketle, eserin ahlak felsefesi ortaya koymaktan ziyade ahlak eğitimine materyal sağlama amacına daha uygun düştüğünü söyleyebiliriz.

In this paper, two ethical theories are discussed: Spinozistic ethics and evolutionary ethics. The reason for evaluating these theories is because both of them start with the very same question: “what is good?” and they both underlie the importance of the benefits of morality. According to Spinoza’s conatus doctrine, people called the thing as good which are good for their power to survive (conatus). While he points out the personal conatus, he also supports that living in a society is best for their personal conatus. For evolutionary ethics, social norms like morals are the result of living in a society. Moral judgments are crucial for cooperation and thus survival. With the light of these two ethical theories, in this paper, it will be argued that the main purpose of moral traits was to increase the collaboration and survival of the society and so to provide a more livable surrounding for the individuals. Therefore, today’s multicultural societies the best thing for us to do is to capture the essence of the reason why we need morality in the first place. This will help us to create a more collaborative society.

İhvân-ı Safâ 4/10. yüzyılda Basra’da ortaya çıkmış bir felsefe cemiyetidir. Bu cemiyet faaliyetlerini gizli toplantı ve sohbetler şeklinde yürütmektedir. Yazar veya yazarları gizli tutulmuş olan 52 adet risâleden oluşan Resâil-u İhvân es-Safâ onlara aittir. Bu risâle-lerin öz ve özeti niteliğinde olan Risâletü’l-câmia isimli eserin de onlara ait olduğu düşünülmektedir. Bu cemiyet Şiî olmakla birlikte risâleleri Şiî İsmâilî grupların el kitabı haline gelmiştir. İhvân-ı Safâ Risâleler’i ansiklopedik bir muhtevaya sahiptir. Risâle-ler’de matematikten metafiziğe, coğrafyadan astrolojiye kadar birçok ilim dalına dair bilgiler bulunmaktadır. Bazı araştırmacılar tarafından Risâleler’de hâkim temanın ahlâk olduğu söylenmektedir. İhvân-ı Safâ, Risâleler’inin misyonunu dini ve ahlâkî alanda bir arınma şeklinde ifade etmekte olup, bunun yolunun felsefe olduğuna inan-maktadırlar. Risâleler’in siyasi propaganda amaçlı olduğuna dair çeşitli spekülasyonlar da bulunmaktadır. Ancak çalışmamızı ilgilendiren yönüyle Risâleler, ahlâk felsefesi alanında zengin bir içeriğe sahip ilmi eserlerdir. İhvân-ı Safâ’nın ahlâk felsefesinde mizâç teorisinin de önemli bir yeri olduğu görülmektedir. Bu çalışmanın konusu İhvân-ı Safâ Risâleleri’nde mizâç teorisi çerçevesinde huyların değişim imkânıdır. Mizâç sözlükte karışım manasına gelmekte olup, kavram olarak insanın fiziksel yapı-sını oluşturan ahlât-ı erbaanın karışım oranını ifade etmektedir. İnsan bedeninin temel yapı taşları olan beden sıvılarına (kan, balgam, kara safra ve sarı safra) ahlât-ı erbaa denmektedir. İhvân-ı Safâ’ya göre bu beden sıvılarının her biri vücutta eşit miktarda bulunmalıdır. Bu sıvıların miktarları arasındaki farklılık veya dengesizlik ise fiziksel sağlık durumunu etkilemektedir. Mizâç, fiziksel sağlığa etkisi yönüyle bir tıp teorisidir. Hipokrat, Galen ve İbn Sînâ’nın tıp anlayışında merkezi bir yere sahiptir. Mizâcı bir ahlâk teorisi olarak değerlendiren ilk isim ise Galen’dir. Galen, bedenin mizâcının insanın ahlâk ve tabiatına da tesir ettiğini söylemiştir. İnsanın fiziksel yapısı ile ruhsal yapısı arasındaki bu ilişkiyi ise nefis ve kuvveleri üzerinden açıklamıştır. Mizâç teorisi, insanın fizik ve metafizik yönleri arasındaki irtibatı ifade etmektedir. Bu irtibat yönüyle mizâcın nefis ve kuvveleri ile ilişkisi önemlidir. İhvân-ı Safâ’ya göre bitkisel ve hayvanî kuvvenin bedenin mizâcı ile doğrudan ilişkisi vardır. Nâtık kuvve ile bedenin mizâcı arasında ise dolaylı bir ilişki mevcuttur. Bedenin mizâcı ve nefsin kuvveleri arasındaki bu ilişki karşılıklı ve süreklidir. Bu bakımdan bedenin mizâç den-gesindeki bir değişim nefsin kuvvelerinin fiillerini de etkilemektedir. Nefsin fiilleri ise insanın ahlâk ve tabiatını oluşturmaktadır. Nefsin, fiillerinde dengeli olması erdem; bunun aksi ise erdemsizlik olarak isimlendirilmektedir. İnsanın fiillerinin erdemli olması nefsin kuvvelerinin itidaline bağlı olduğu için nefis ile ilişki içerisinde olan mizâcın itidali de bu noktada önem arz etmektedir. Mizâç ile nefis ve kuvveleri arasın-daki ilişki bu çalışmada ele alınan önemli bir konudur.

In scholastic philosophy, the discussion of how morality becomes embedded in human nature and God’s role is in this process goes back to Ancient Greek philosophy. This article deals with the relationship of morality with human nature and God, based on two important theologians who present two different periods of Scholastic philosophy. In early scholastic philosophy, Thomas Aquinas advocated a theological natural law theory that emphasized the potential for an inherent morality in human nature. In contrast, John Duns Scotus did not deny the potential for morality in human nature, but nevertheless advocated a soft divine command theory in which he claimed that morality was grounded in divine commands. Aquinas and Scotus had a serious disagreement on two issues. The first of these is the debate whether the consciousness of being moral in human beings is based on intellect (ratio) or will (voluntas) as a part of human nature. While Aquinas claimed that reason was decisive in this matter, Scotus thought that it was not reason but will that was decisive. The second point of disagreement is the issue of which precepts of the Decalogue can be known by natural law. While Aquinas claimed that all the precepts of the Decalogue could be the subject of natural law, Scotus believed that only the precepts in the first table of the Decalogue could be known of natural law, while the other precepts could only be determined by divine commands. This article has tried to examine the differentiation process in morality, human nature and divine commands in the scholastic era through two important theologians. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Copyright of Hitit Theology Journal / Hitit İlahiyat Dergisi is the property of Hitit University Faculty of Divinity Journal and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of Cumhuriyet Ilahiyat Dergisi / Cumhuriyet Theology Journal is the property of Cumhuriyet Universitesi, Ilahiyat Fakultesi / Cumhuriyet University, Faculty of Theology and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of Electronic Turkish Studies is the property of Electronic Turkish Studies and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of Eskiyeni is the property of Anadolu Ilahiyat Akademisi and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of Buca Faculty of Education Journal / Buca Egitim Fakültesi Dergisi is the property of Buca Faculty of Education Journal and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of Journal of Islamic Research / İslâmi Araştırmalar Dergisi is the property of Turkey Economical & Cultural Solidarity (TEK-DAV) Foundation and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Virtue ethics, differently from other types of ethics, emphasises subject's character which is determining factor of ethical life and virtue. Basically, virtue ethics is concerned with what kind of people they should be by focusing over "good life". When it comes to virtue ethics, Aristotle carries value. As we know, Aristotle has an undeniable place in philosophy. Throughout the history of philosophy, a lot of thinkers and philosophers are affected by Aristotle. On the other hand, some of them go ahead by criticising or denying his thoughts. Aristotle, who sat at Platon's feet, systematically evaluated thoughts of both his tutor and philosophers before him and he revealed his own thoughts in connection with the system he created. That's why Aristotle is also named as a system philosopher. In this study, the subject of virtue ethics of Aristotle, who is a fundamental philosopher, has been considered. The aim of this study is to examine the formation and structure of virtue ethics. What is the virtue? Why did Aristotle divide the virtues into two as intellectual virtues and moral ethics. Does virtue win or come from an external source? In this article, Aristotle's views on virtue ethics are put forward through these questions. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Copyright of Journal of Faculty of Educational Sciences is the property of Ankara University, Faculty of Educational Sciences and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of Academic Journal of Philosophy / Felsefi Düşün is the property of Pinhan Yayincilik and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of Beytulhikme: An International Journal of Philosophy is the property of Beytulhikme: An International Journal of Philosophy and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

16. yüzyıl Osmanlı âlimlerinden Kınalızâde Ali Çelebi’nin Türkçe yazdığı Ahlâk-ı Alâî, muhteva ve üslubuyla ahlâk felsefesi alanında ortaya konmuş önemli bir eserdir. Bu araştırmada Ahlâk-ı Alâî’nin örnek aldığı Ahlâk-ı Nâsırî ve Ahlâk-ı Celâlî’den hangi yön- leriyle ayrıldığını, seleflerine hangi noktalarda itiraz ettiğini, ahlak felsefesine yeni han- gi unsurları kazandırdığını ve bu disiplini hangi açılardan geliştirdiğini ortaya koymaya çalıştık. Çalışmamızda Ahlâk-ı Alâî’nin literatür içindeki yerini, özgünlüğünü ve zayıf noktalarını birer başlık altında inceledik. Eserin özgünlüğünü seçtiğimiz örneklerle kırk maddede değerlendirdik.

Although ethically and ethically defined in different ways, it can often be used in practice in similar terms. However, when qualifications such as good-bad, right-wrong are considered individually, morality; in terms of group / community, it is perceived as ethics. The concept of morality refers to a discipline that regulates the relationship of the individual in society and also has religious dimensions. The concept of ethics is a discipline that examines the behaviors of people in society and working life and regulates these behaviors and is also called ethics philosophy. The focus of ethics is the investigation of the essence of all behaviors and actions. The question of what makes an individual's actions morally valuable or worthless is the basis of ethical debates. Formations that individuals belong to tend to define common ethical values. One of these organizations is the professional organizations or associations that come together with the people who carry out the same profession. In this study, the relationship between the perception of ethical values and the relationship with the pragmatism behavior will be examined in the audit profession which has become more important in the agenda with the financial scandals in recent years. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Copyright of Folklor / Edebiyat is the property of Cyprus International University and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Antik Çağlarda, yaşamın öncelikler sıralamasında savaşlar, ve iktidar mücadeleleri vardı. Fakat, o çağlardaki bir çok düşünür, insanın iç dünyasını, çevresiyle olan ilişkisini ve bunlarla şekillenen toplum düzenlerinin dayanaklarını yorumlamışlardır. Orta Çağ tslâm Dünyası ve Yeni Çağ Avrupa Dünyası’nda yaşanan yenilik ve yeniden yapılanma hareketleri, Antik Çağ düşünürlerinin eserlerinin özgün biçimde yorumlanıp çağın gereklerine göre uygulanmasını sağlamıştır, lö.yy’ın başlarından itibaren, yaşamın öncelikler sıralaması da zaman içinde değişerek, iktisat, bilim olarak üst sıralarda yerini almıştır. İktisat biliminin önde gelen düşünürleri, çağlar boyu değişen ve gelişen ahlâk felsefesinin iktisat bilimine etkilerini tartışmaya başlamışlardır. Doktrinler felsefeden yoksun olmazlar. Bu açıdan da ahlâk felsefesi iktisat literatüründeki birçok doktrinin temelini teşkil etmiştir. Fakat bazı doktrinlerde çıkış noktalarında farklı felsefeleri benimseyerek ahlâkı direkt olarak önemsememişlerdir. Aslında ortaya çıkan fark ahlâkın reddi değil yorumlanmasındaki özgünlüklerdir. Türk İktisat Literatüründe iktisat ve ahlâk arasındaki etkileşim yeterince incelenmemiştir. Bu çalışmada amaç, literatüre bir noktada katkı yaparak yeni çalışmalar için yol gösterici konumda olmaktır.

Copyright of Fe Journal: Feminist Critique / Fe Dergi: Feminist Elestiri is the property of Ankara University, Women's Studies Center (KASAUM) and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Dede Korkut Stories, narrating economic, political, cultural and moral dimensions of Oguz tribes, contains a complete life aspect of an era and a nation. This is why, Dede Korkut Stories have been thoroughly analyzed by culture researchers and valuable contributions to our cultural treasure have been made at the end of these researches. Dede Korkut Stories, which are one of the most significant memory reservoirs of Turkish culture, are narratives in which dramatic action is ensured through comparing ideal values and counter-values and emphasizing contradictions between these two. These stories have a significant place among works based on narrative in Turkish literature. It is accepted by almost all of the researchers that, besides their affective dimensions, these stories have a deep and multi-layered intellectual structure. Based on these structures, there are positive demeanors such as unity of family, love, honesty, respect, aesthetics, being honorable, solidarity, patriotism, generosity in these stories. On the other hand there are negative demeanors such as betrayal, lying, misleading and cheating in Dede Korkut Stories. In this study, it is attempted to show the conflicts among values while following the positions of the twenty five lies told in eleven stories out of twelve in The Book of Dede Korkut. Lies in these stories are chronologically analyzed in terms of the people who tell lies, to whom these lies are told, time, space, reaction and result. In scope of the document analysis, twelve Dede Korkut Stories are analyzed through content analysis. In the first section, it is intended to present the concepts of value in Dede Korkut Stories. In the second section the definition of lie and classification of it is elaborated. In the third section of the study, the people who tell lies in the stories, purposes and results of the lies are evaluated. [ABSTRACT FROM AUTHOR]