Search

Antonio Duplá Ansuategui, Piedad Frías Nogales e Iban Zaldúa (editores)

34 p. : il. -- Bibliogr.: p. 32-34 Neoliberalismoa gizarte eta ekonomia garaikidea errotik aldatu duen ideologia da, indarrean dagoen sistema oinarritzeaz gain errealitatearen ikuspegi berri bat ezartzera iritsi dena. XX. mendean sorturiko liberalismo olatu berri horrek, Bigarren Mundu Gerra ostean gailendu zen sistema keynestarrari aurre egin, eta tradizio liberalak proposaturiko indibidualismo eta laissez faire doktrinari zentzu berri bat emanez, nazioarteko kontsentsu ekonomiko berria eratzeko bidea ireki zuen. 1973ko Petrolioaren Krisiak eragindako egoera ekonomiko larriaren ondorioz, ekonomia oso ezberdinak zituzten herrialdeak doktrina neoliberalak aldarrikatutako neurriak hartzen hasi ziren krisialdiari aurre egin eta epe luzeko hazkundea lortzeko. Horien artean lehenengotarikoa, eta Europan aitzindaria, lan honetan aztergai den Margaret Thatcherren Erresuma Batua izan zen. 1979 eta 1990 artean britainiar lehen ministro izan zenak, estatuaren rol ekonomiko garrantzitsuan oinarritutako post-war consensus epealdiko arazo ekonomikoak ideologia neoliberalaren baitan eraldatzeko bidea hartu zuen. Inflazioa, geldialdia eta desindustrializazioa, 1973ko Krisiaren testuinguruan herrialdearen gainbehera (british decline) sentsazioa areagotu zutenak, estatuak ekonomian gauzaturiko esku-hartzea murriztu eta merkatu askea eta sektore pribatua mesedetzen zituen politika ekonomikoak bultzatuz konpontzeko hautua egin zuen Thatcherrek. Gauzak horrela, aro berri bat hasi zen britainiar historia ekonomikoan, zeinean gobernuak, eskari agregatua maneiatu baino, sektore pribatua hauspotzeko eskaintzaren aldeko politikak gauzatu baitzituen, azken hori ekonomiaren dinamizatzailetzat jotzen zuen heinean. Thatcherrek erabateko determinazioa izan zuen bere politikak aplikatu eta herrialdearen eraldaketa lehen momentutik gauzatzeko. 1979an bertan hartutako neurri neoliberalek, inflazioa jaitsi, merkatua liberalizatu eta efizientzia eta produktibitatea areagotzeko xedea zuten, eta aurreko garaietako estatu keynestarrarekin alderatuta errotiko aldaketa ekarri zuten. 1979ko Bigarren Petrolioaren Krisiaren testuinguruan, paradigma aldaketa horrek, inflazioa jaitsi bazuen ere, kostu handiak eragin zituen, egitura ekonomikoa eraldatzerakoan epe luzean errotu ziren gabeziak finkatu baitziren, langabezia batez ere. Hala ere, Malvinetako Gerrak emandako babesarekin, bere politikekin jarraitu eta 1983tik aurrera ekonomia-hazkundeko fase luze batean sartu zen Erresuma Batua, bere gobernualdiaren azken urteetara arte iritsi zena. Politika neoliberalen gorena izan zen epe hura, zergen eta zor publikoaren jaitsierarekin batera mozkin enpresarialak handitu eta liberalizazioa eta pribatizazioak gailurra jo baitzuten; gainera, aspalditik britainiar ekonomiaren geldialdia eragiten zuen produktibitatearen igoera nabaria eman zen, hazkunde ekonomiko luzea finkatzen lagundu eta britainiar ekonomiaren modernizazioa eragin zuena. Dena den, hazkunde horrek eragin zituen desoreka eta desberdintasun sozialak nabariak izan ziren, community charge delako zergarekin Thatcherren gainbehera azkartu zen arte handitzen joan zirenak. Honetaz gain, thatcherismoak estatuaren eraldaketa gauzatu zuen, sistema keynestarrean zituen ahalmen eta funtzioak murriztu eta merkatuaren funtzionamendua bermatzeko egitura bihurtu baitzuen. Britainia Handian eredu hori finkatzeaz gain, 1980ko hamarkadatik aurrera nazioartean hedatzen hasi eta indarrean dagoen sistema ekonomikoaren oinarriak finkatu zituen thatcherismoak.

29 p. -- Bibliogr.: p. 26-29 XVII. mendeko krisiak azken hamarkadetan berrikusketa sakona jasan duen arren, urte askoan ikerketa ugariren iturburu izan zen, Aro Berriko ikergaien sailean “super-star” bat izanik. XVII. mendea matxinada, izurrite eta heriotzaz betetako geruza ilun batez estaliko zuen ideia ordea, Bigarren Mundu Gerra osteko Britainia Handiko historiografia marxistaren baitan izan zen sortua. Feudalismoaren eta kapitalismoaren arteko trantsizioaren inguruko eztabaiden testuinguruan, XVII. mendeko krisia feudalismoaren oztopoak ezabatu eta kapitalismoaren hazkundeko oinarriak ezarri zituen alditzat ezaugarritu zen. 1950eko hamarkadaren amaieratik, Hobsbawmek gidatutako marxismo britainiarraren baitako irekiera akademikoaren harira, arestian irizpide ekonomikoetan ezaugarritako krisiari, XVII. mendearen erdialdeko matxinadei eskaintzen hasi zitzaien interesa. Nahiz eta Europa osoko erreboltak eta matxinadak joera orokorren barnean egituratzeko saiakerak gauzatu, eskualdeko ikerketek izaera soziopolitikoko “krisi orokorraren” izaera ezeztatu zuten, tokian tokiko desberdintasunak joera orokorrak baino nabarmenagoak suertatu baitziren. 1970eko hamarkadatik aurrera, XVII. mendeko “krisi orokorrak” adarkatze eta higadura prozesu sakon bat jasan zuen. Alde batetik, “krisi” nozioaren inguruko eztabaidek izendapenaren bilakaera linguistikoa eta erabilgarritasun analitikoa zehaztu zituzten. Beste aldetik, Aro Berriko izendapen analitiko ugariren berrikuspenaren ildoan, XVII. mendeko krisiarekin hertsiki lotutako zenbait noziok garrantzia galdu zuten, krisia berarekiko ohiko kontakizunak kinka larrian lagaz. XVII. mendeko krisiaren ertz ekonomikoak ordea, inoiz baino onarpen handiagoa lortu du azken hamarkadetan, jatorrizko gerraosteko irakurketa marxistatik urruti agertu den arren. Feudalismoaren eta kapitalismoaren arteko trantsizioaren momentu erabakigarria baino, azken hamarkadetan garaiaren izaera eraldatzailea azpimarratu da, Europa osoko errealitate ekonomikoen berregituraketa aldia izanik. Aldaketa horiei dagokienez ordea, jatorriz gakoa urruneko merkataritzan eta koloniekiko ekoizpenean kokatu izan arren, azken aldian tokian tokiko barne merkataritzaren eta landa inguruko harreman sozial berrien garapenaren garrantzia azpimarratu da. Horrela, oraindik ere “krisi” izendapenak duen erabilgarritasuna handia da historia ekonomikoaren sailean, XVII. mendeko gorabeherak aurreko eta ondorengo prozesuen artean egoki kokatzeko gai baita, betiere prozesuaren baitako jarraikortasun eta berrikuntza elementuak integratuz, eta ertz anitzeko kontakizun amankomun bat osatzea ahalbidetuz.

29 p. : il.-- Bibliogr.: p. 27-29 Lan honek Kubak 1959ko iraultzaren ondoren izan zuen bilakaera ekonomikoa azaltzen du Garai Berezira arte. Horretarako, Castroren diktadura garaiak izan zituen faktore historiko, soziologiko, politiko eta kulturalen azalpena egiten da. Kubak gainontzeko herrialdeekin izan zuen harreman ekonomiko eta politikoak nolakoak izan ziren aztertzen dira, herrialde horiek Kuban izandako eragina ikusiz. Funtsean, herrialde sozialistaren garapen ekonomikoa aztertzea da helburua, ziklo ekonomiko gora-beheratsuak izan zituela ondorioztatuz. Idazlanak bost etapa ezberdin banatzen ditu, oro har, Kubako testuinguruan (batez ere testuinguru ekonomikoan) aldaketak eragin dituztenak. Hasteko, iraultza gertatu baino lehenagoko egoeraren azalpena egiten da, hau da, Kubak independentzia lortu zuenetik (1898) iraultza gertatu zen arte (1959). Etapa horretan Kubako diktaduren eraginaren azalpena emateaz gain, Estatu Batuekiko menpekotasun ekonomikoa aztertzen da, ondorio sozioekonomikoetan zentratuz. Bigarrenik, iraultza gertatu eta ondorengo bi-hiru urteen bilakaera nolakoa izan zen ikusten da, Kubako 1960ko hamarkada hasierako egoera, neurriak, gizartea, helburuak… zeintzuk ziren aztertuz. Bigarren etapa ulertzeko kontuan izan beharrekoa da trantsizio garai bateko testuingurua dela, ekonomia kapitalista batetik ekonomia sozialista baterako trantsizioa hain zuzen. Ekonomiaren aldaketak noski, gizartearen eta beste hainbat aspekturen aldaketa eskatzen duenez, gora-beherak antzematen dira. Azalduko denez, Kubako historiako hiru urte horietan zentralizazio nahiak eta dibertsifikazioa nabarmendu ziren, menpekotasun ekonomikoa ezabatzeko eta autonomia ekonomikoa lortzeko helburuarekin. Ondorengo etapak 1960ko hamarkada osoa biltzen du. Garai horretan ostera, Kubak eredu sobietiko zentralizatua aplikatu zuen, beste hainbeste neurriren artean. Kubaren eredu sozialistaren inguruko eztabaidak ere agerian geratuko dira. 1960ko hamarkadako bigarren erdialdean azukrearen plana da azpimarragarri, zeinetan Kubako ekonomiaren esparru handiena azukrearen produkzioan zentratu baitzen. 1970eko hamarkada, laugarren etapari hasiera emango diona, Kuba ELEKen sartu zenean hasi zen (1972). Ekonomia orekatuagoa lortzen duen arren, azukrearekiko menpekotasuna sakondu zen, baita gainontzeko herrialde sozialistenganako lotura ekonomikoak ere. 1980tik aurrera deszentralizaziorako neurriak hartu ziren, ostera, geldialdia ematen hasi zen 1986. urtean. 1989-1991 urteen artean ELEK eta SESBen desagerpenek, zuzenki eragin zuen Kubako ekonomian. Krisi gogor baten garaia nabarmendu zen 1993ra arte. “Garai Berezia” delakoaren ezarpenak neurri ekonomiko desberdinak hartzera bultzatu zuen Kuba, modu horretan, kapitalismorako joera hartzen hasiko zelarik.

31 p. : il. -- Bibliogr.: p. 29-31 Lan honen helburua Sobietar Batasunaren azken urteetan perestroika bezala ezagutu zen erreforma saiakerari hurbilpen bat egitea da, bertako ekonomian izandako bilakaera eta aldaketen nondik norakoak bilduz. Erreformarekin, sobietar ekonomia eredua eraberritu nahi izan zen, plangintza ekonomia eta merkatu askearen konbinazio baten bitartez. Hurrengo orriotan, saiakera hark izan zituen mugarri nagusiak azalduko dira, azkenean kolapso egoerara iritsi izanaren arrazoiak ere aztertuz.

Lan honen helburua Gipuzkoako bigarren sektoreak frankismoan zehar izan zuen garapena eta ezaugarriak aztertzea izango da. Lanaren muina hori izango den arren, industria gipuzkoarra urte horietara nola iritsi zen jakitea beharrezkoa dela pentsatzen dugu. Horretarako, industrializazio prozesua ere aztertzen saiatuko gara, bertan egituratzen hasi baitzen ondorengo urteetan indartuko den eredua. Urte horietan, bigarren sektore gipuzkoarrak izango dituen ezaugarriak garatzen joango dira. Industria dibertsifikatua, artisau tradizioaren garrantzia edo baliabide eta lehengaien optimizazioa izan ziren industrializazio horren ezaugarriak, eta ondorengo urteetan ere ezaugarri bertsuak izan zituen industria gipuzkoarrak, ikusiko dugunez. XX. mendeko lehen hamarkadetako gorabeherak azaldu ostean, Gerra Zibileko urteei begirada azkar bat emango diegu, kronologikoki garai laburra izan bazen ere, inflexio-puntu nabarmena izan baitzen probintzian. Epealdi horretan, bi gobernu ezberdinen agindupean egon zen Gipuzkoa, eta ondorioz, baita bertako industria ere. Gobernu bakoitzak bigarren sektoreari dagokionean hartutako erabakiak bertsuak izan ziren arren, ikusiko dugu industriaren egoera oso ezberdina izan zela. 1936an hasitako gerrak, arrazoi ezberdinak direla medio, eragin negatiboak izan zituen garaiko gizartearen aspektu gehienetan, eta baita industrian ere, zeinetan lan-esku kualifikatuaren galera bereziki kaltegarria izan baitzen bigarren sektore gipuzkoarrarentzat. Frankismoko lehen urteetan, ostera, erregimen autarkiko bat ezarri zen. Epealdi honetan, ikusiko dugunez, probintziako bigarren sektoreko adar asko krisialdi larrian egon ziren, lehendabiziko urteetan batez ere. 1951tik aurrera, nahiz eta erregimen autarkikoak jarraitu zuen, lehen irekiera zantzuak ikusi ziren eta horrek arnas apur bat eman zion hamarkada batez egoera kaskarrean zebilen industriari. Berrogeita hamargarren hamarkadaren hasieran hasi zen suspertze hori nabaria izan zen frankismoko bigarren epealdian. Izan ere, Desarrollismoa deituriko fase horretan, egoera nabarmen aldatu zen. Nazioarteko koiuntura faboragarri batean, ekonomia espainiarrak inoizko hazkunderik handiena izan zuen, eta euskal probintzietan, hazkunde hori are ikusgarriagoa izan zen. Era berean, testuinguru honetan sortu zen Gipuzkoako XX. mendeko bigarren zatia egituratuko duen fenomenoetako bat: kooperatibismoa, alegia. Hazkunde testuinguru hori ordea, 1970. hamarkadaren erdialdean amaitu zen Petrolioaren Krisiak eztanda egin eta gutxira. Gobernuak ahaleginak egin zituen arren krisialdi hori apaltzeko, mesede baino kalte gehiago egin zion ekonomiari garai horretan hartu ziren neurri horiek, krisiak eztanda egin zuenean, are eta gogorrago kolpatu baitzuen espainiar ekonomia, Gipuzkoar industria barne. Ordutik aurrera, eta urte batzuetan zehar, industria gipuzkoarra krisialdian sartu zen, espainiar ekonomia bezalaxe. Laburbilduz, lan honen bitartez, industria gipuzkoarrak bere sorreratik diktadura frankista amaitu bitartean izan dituen gorabeherak aztertzen saiatuko gara, bere ezaugarrietan sakonduz, izan zuen garapena aztertuz eta bere koiuntura propioa azaleratuz.