Search

Considering the project-based nature of the construction industry, the success of a project is expected to affect the success of a company and in turn, the success of the industry. Vocational education and training (VET) can also be considered as a significant component of project success in the construction industry. Training the construction workers is likely to enhance the performance of construction projects by reducing the rework on site. The objective of the study was to have a comparative analysis of the Key Performance Indicators (KPIs) of the VETs of four countries (Germany, Netherlands, Lithuania, and Turkey). The KPIs of VET institutions in the construction industry were identified using the financial, trainee satisfaction, internal process, and learning and growth perspectives of the Balanced Scorecard (BSC). The KPIs were rated in workshops conducted in aforementioned countries. The data collected were analyzed by using Fuzzy Analytical Hierarchy Process (FAHP). This study fills the gap in the literature by identifying the KPIs of VET, and developing a performance measurement system of VET institutions in the construction industry. Considering that VET is a significant component of project success in the construction industry, performance improvement of VET institutions are expected to enhance the performance of construction projects and construction companies.

Habitat yok olması ve parçalanmanın yaşandığı bir alanın memeli faunası benzer habitattaki diğer alanlara göre daha düşük olması beklenmektedir. Bu hipotezinden yola çıkılarak, Burdur ilinde özellikle habitat yok olması ve parçalanmasının yaşandığı mermer ocakları alanı ile yakınındaki benzer habitattaki bozulmamış alanların memeli faunası toplam 240 km2 lik alanda bir yıllık fotokapan çalışması yöntemiyle bu hipotez test edilmiş ve mermer ocaklarının memeli faunasına etkileri araştırılmıştır. Toplam 20 adet fotokapan ile 4.734 fotokapan gün gözlemi sonucunda, 12 memeli türüne ait, 16.995 adet kayıt değerlendirilmiştir. Çalışmanın hedef türleri, kurt (Canis lupus), çakal (Canis aureus), tilki (Vulpes vulpes), vaşak ( Lynx lynx), yaban domuzu (Sus scrofa) ve yabani tavşan (Lepus europaeus) olarak belirlenmiştir. Habitat yok olması ve parçalanmanın olduğu mermer ocakları alanı ile doğal alanın hedef türler açısından karşılaştırılması sonucunda, kurt ve tilkinin kayıt sayısı bakımından istatistiksel olarak kontrol alanında daha fazla olması ve her ne kadar istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmasa da yaban domuzu ve vaşağın da kontrol alanında daha fazla kayıt sayısına sahip olması tezin hipotezini doğrulamaktadır. İnsan aktivitelerinin olduğu bölgelerde daha fazla olduğu bilinen çakal ve yabani tavşanın, istatistiksel olarak mermer ocakları alanında daha fazla olması tezin hipotezini her tür için geçerli kılmamıştır. Sonuç olarak mermer ocaklarından kaynaklı habitat yok olması ve parçalanmasının memeli türlerini olumsuz yönde etkilediği tespit edilmiştir. The area where has habitat fragmentation and loss is expected to be lower mammalian fauna than in the other areas of similar habitat. Based on this hypothesis, the mammal fauna of the marble quarries area where the habitat fragmentation and loss are experienced and the similar habitats in the nearby habitat were compared with the phototrap method in total 240 km2 area and the effects of the marblequarries on the mammal fauna were investigated.As a result of 20 phototrap cameras and 4,734 phototrap.days observations, 16,995 records of 12 mammal species were recorded in the study area. The target species of the study were determined as wolf (Canis lupus), jackal (Canis aureus), fox (Vulpes vulpes), lynx (Lynx lynx), wild boar (Sus scrofa) and hare (Lepus europaeus).As a result of the comparison of the natural control area and marble quarry area where habitat fragmentation and loss occurs with the target species in the quarry area the wolf and fox were statistically higher in the control area in terms of the number of records, and although there was no statistically significant difference, wild boar and lynx were also higher numbers in the control area. The more records confirm our hypothesis of the thesis.The fact that the jackal, which is known to be more in the regions where human activities are present and hare are statistically higher in the area of marble quarries did not validate the hypothesis of the thesis for all species. As a result, habitat fragmentation and loss from marble quarries have been found to adversely affect mammal species. 97

Ağız kokusu yada tıp dili ile halitozis insanların bilinen en eski problemlerinden biridir. İş ve sosyal yaşamda önemli bir problem olarak karşımıza çıkmaktadır. Sıkıntı ve utanç kaynağı olmaktadır. Farklı ağız kokuları aynı zamanda kişinin sağlık durumu hakkında bilgi veren önemli bir faktördür. Halitozisin besin tercihleri ve yetersiz oral hijyen başta olmak üzere pekçok nedeni vardır. Genellikle koku ağızda besin maddelerininveya diğer atıkların bakteriler tarafından yakılması vekötü ağız hijyeninden kaynaklanır. Tedavi edilebilmesi için önce kötü kokunun nedeninin belirlenmesi gerekmektedir.Bu yazıda halitozisin nedenleri ve çeşitli hastalıklarda tanı koydurucu değerleri açıklanmaya çalışıldı.

ÖZET Bu araştırmada sayısal yönden hızlı bir gelişme gösteren Çok Programlı Liselerde (ÇPL) finansman kaynaklarının yeterliliği ve etkili kullanımıyla ilgili okul yöneticilerinin görüşlerinin belirlenmesi esas amaç olarak benimsenmiştir. Araştırmanın temel veri kaynağını Eskişehir, Ankara, Afyon ve Adıyaman'da bulunan dokuz adet ÇPL yöneticisi üzerinde birer hafta arayla test-tekrar test yöntemiyle güvenirlik, uzman görüşleriyle de geçerlilik çalışması yapılan anketlerin Türkiye genelindeki 538 ÇPL okul yöneticisine uygulanmasıyla elde edilen bulgular oluşturmaktadır. Verilerin çözümlenmesinde (SSPS 9.0 for Windows) istatistik paket programından yararlanılarak frekans ve yüzde değerleri belirlenmiş, belirlenen değişkenlere göre yönetici görüşleri arasında fark olup olmadığı varyans analiziyle, grup içi anlamlı farklılıklar ise tukey'b ile test edilmiştir. Çok Programlı Liselerde finansal kaynak yeterliliğini ve etkili kullanımını etkileyebileceği düşünülen değişkenler bağlamında okul yöneticilerinin genel profiline ilişkin olarak elde edilen bulgulara göre; okul yöneticilerinin büyük bir çoğunluğunun (%63) genel kültür dersleri branşından geldikleri, tamamına yakınının öğrenim durumlarının lisans düzeyinde (%96,4) olduğu, yansından fazlasının (%58,1) görevlerine asaleten atanmış oldukları, yansına yakın bir kısmının (46,1) yöneticilik kıdeminin 5 yıldan az olduğu, katıldıklan hizmet içi eğitim programlannın %36,9'unun `mevzuat ile ilgili idarecilik, işletmecilik` %29,8'inin `yönetim ve organizasyon` olduğu anlaşılmaktadır. Söz konusu değişkenlere ilaveten ÇPL'in büyük bir çoğunluğunun ilçelerde (%65,7) ve beldelerde (%31) bulunduktan belirlenmiştir. Öğrenim düzeyi hariç, diğer değişkenlerin hepsine göre okul yöneticilerinin görüşleri arasmda anlamlı farklılıklara rastlanmıştır. Elde edilen bulgulara göre ÇPL yöneticilerinin, finansman kaynaklarının yetersizliğine ve alternatif finansman kaynakları bulmada karşılaştıklan güçlüğe karşın, bu kaynakları oldukça etkili kullanmaya çalıştıktan belirlenmiştir. n ABSTRACT In this study, the MPS practice, which has become so widespread in recent years, has been investigated from the point of the adequacy of financial resources and efficiency using. The basic data resource of the study is a survey, which was developed and was applied for 9 MPS school administrators in Eskişehir, Ankara, Afyon and Adıyaman with one week intervals for each on the basis of test-retest and the last version was prepared after security test and was applied again for 538 MPS administrators all over Turkey. For the resolution of the data, a statistical data package programmes - SSPS 9.0 for Windows- was employed and frequency and percentage values were determined and meaningful differences in the group were tested with tukey'b. In this study, it is possible to summarize the findings pertaining to general profile of school administrators, which is considered to affect the adequacy and efficiency of resources in Multi -Purpose Schools (MPSs), as follows: Majority of school administartors (63 %) are teachers of general culture courses, almost all of them (96.4 %) are graduate of an undergraduate program, more than half of them (58.1 %) have been officially approved civil servants, almost half of them (46.1%)have had experience in administration less than five years, 36.9 % of the in- service training programs they have participated were about `Management and Administration Pertaining to Regulations` and 29.8 % about `Administration and Organization`, in addition to these variables, it has also been found that most of MPSs are located in districts (65.7 %) and in villages (31 %). According to the findings obtained, MPS administrators the not adequacy financial resource and alternatives of financial resource do not provide adequate assistance. HI 100

ÖZET Son yıllardaki iktisadi gelişmelere damgasını vuran temel unsur kamu açıklan ve bu açıkların finansman yöntemleridir. Devletin finansman kaynaklan içerisinde en önemli ve büyük payı vergiler oluşturmaktadır. Yapılması düşünülen harcamaların elde edilecek gelirlerden fazla olması durumunda hükümetler borçlanma yolunu tercih etmektedirler. Devletin yapmak zorunda olduğu harcamaları finanse etmek için gelir türleri arasında yapacağı tercih ekonomik, mali ve sosyal koşullara bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Kamu finansmanının mali piyasalardan borçlanılarak sağlanması Türkiye'de faiz hadlerini yükseltmektedir. Böylelikle içerden borçlanma daha da maliyetli hale gelmekte ve sistem kısır döngüye doğru gitmektedir. Ayrıca yüksek faiz oranları ülkeye sermaye girişini özendirmektedir. Bu da Türk Lirasının reel olarak değer kazanmasına yol açmaktadır. Türk Lirasının reel olarak değer kazanması da ihracat üzerinde olumsuz etkiler yaratmaktadır. Kısır döngü kamu açıklarının azaltılmasına yönelik kararlı politikalarla kınlamadığında, Merkez Bankası kaynaklarına başvurulması gündeme gelmektedir. Kamu açıklarının Merkez Bankası kaynaklarından finanse edilmesi enflasyonist etki yaratmaktadır. Sistemin likiditesinin bu kanalla artırılması bir yandan talep fazlası olarak mal ve hizmet piyasalarına yansırken, diğer yandan da kısmen döviz talebi olarak Merkez Bankası'na geri dönmekte ve Türk Lirasının değer kaybetmesi yönünde baskı oluşturmaktadır. Anahtar Kelimeler: 1- Kamu Kesimi 2- Borçlanma 3- İç Borç 4- Dış Borç 5- Faiz ?```.»«»»at imamı m SUMMARY The main factor that made an important impact on the economical development for the last years has been public deficits and the financing methods of those deficits. Taxes make the most important and big share in terms of slate's sources. Tn case of the excess of the expected outcome compared to the income, governments prefer borrowing. To finance government's indispensable expenses, her preference between the types of income can vary according to economic, financial and social conditions. Public financing through borrowing from financial market increases the interest rates in Turkey. Thus internal loan becomes more costly and the system gets into a vicious circle. Furthermore, higher interest rates block the capital flow into the country, which causes real increase of Turkish Lira. The real value increase of Turkish Lira produces a negative effect on export. When the vicious circle isn't overcome by decisive policies on reducing public deficits, it is resorted to the sources of the central bank. The financing of the Public deficits by the Central Bank produces an inflationary effect. While the increase of the system's liquidity through these means is reflected on goods and services as demand surplus, on the other hand, it returns back to the Central Bank as a partial exchange currency and it also puts a pressure on the devaluation of Turkish Lira. Key Words 1- Public Sector 2- Borrowing 3- Internal Debt 4- External Debt 5- Interest 98

AYRIKLAŞTTRMA YÖNTEMLERİNİN TURBULANSLI JET AKIŞLARINA UYGULANMASI ÖZET Türbülanslı jet akışlarının endüstride bir çok uygulaması mevcuttur. Örneğin uçak sanayinde türbin kanatla rı kompresörden gelen basınçlı hava ile soğutulur. Bu soğutmanın verimi hava jetindeki karakteristik yapılarla doğrudan ilgilidir. Bu nedenle çarpan jetlerdeki büyük ve küçük ölçekli yapıların incelenmesi oldukça önemlidir. Ön karışımlı jet alevlerinde ise yanmamış gazların özellikleri alev yapısını etkileyen en önemli faktörlerdendir. Bu akışlar genellikle zamana bağlı olarak değişen ve yüksek türbülanslı akımlardır. Alev yapısı ve yanma oranını etkileyen vortisite ve şekil değiştirme hızı gibi özelliklerin incelenmesi için iki boyutlu hız ölçümlerine ihtiyaç vardır. İM boyutlu hız ölçümleri ise genellikle PIV (Particle Image Velocimeter) gibi ileri deney tekniklerini gerektirir. En genel halde türbülanslı akışlar üç bileşenden oluşur. Bunlar zaman ortalama değeri, organize bileşen ve bunların etrafındaki salınımlar, yani türbülans bileşenidir. Bu bileşenlerin ayrıklaştırılması için literatürde bir çok ayrıklaştırma metodu kullanılmıştır, örneğin faz ortalama, şartlı ortalama ve uygun ortogonal ayrıklaştırma metodları. Bu çalışmada ise bu metodlardan en yaygın olan faz ortalaması metodu ve uygun ayrıklaştırma yöntemi ile son yıllarda ileri sürülen Türbülans Filtresi metodu türbülanslı jet akışlarına uygulanmış ve bu akışlardaki doğal ve zorlanmış yapılar incelenmiştir. Faz ortalama metodunda, organize hareketler aynı fazda her bir çevrimin ortalaması alınarak hesaplanır. Faz ortalama yönteminin etkinliği organize hareketin periyodunun iyi tespit edilmesine ve zamanla değişmemesine bağlıdır. Aynı zamanda organize hareketin stasyoner olması, yani çevrimden çevrime değişimlerin ihmal edilecek seviyede olması gerekir. POD (uygun ortogonal ayrıklaştırma) metodunda akış alanı, toplam enerjiye olan katkılarına göre ortogonal modlara ayrılır. Bu ortogonal modlardan en büyük enerjili olanı, organize hareket olarak alınabilir. Bu tez çalışmasında POD metodu tek boyutlu jetlerde ölçülmüş hız verilerine uygulanmıştır. Türbülans Filtresi metodu yeni bir yöntemdir. 1993 yılında Kodal tarafından geliştirilmiş ve sınır tabaka hız verilerine uygulanmıştır. Bu metodda organize hareket ve türbülanslı hareket arasındaki ilişkinin aynı zaman adımında sıfır olduğu kabul edilir. Bu kabule göre, iterasyon yapılarak bu iki bileşen arasındaki çapraz korelasyon minimize edilir. Bu yöntem diğer yöntemlere nazaran akış hakkında daha az ön bilgi gerektirmektedir. Bu çalışmada Türbülans Filtresi metodu, tek boyutlu jetlerde eldeedilmiş hız verilerine ve iki boyutlu çarpan ve yanmalı jetlerde elde edilmiş hız alanlarına uygulanmıştır. Zorlanmış bir boyutlu hız dataları deneysel olarak dikey bir jetde elde edilmiştir. Zorlanmış hareketin elde edilmesi için lüleden önce akış borusuna bir delik açılmış ve bu deliğin önünde döndürülen diskler yardımıyla bu delikten kaçan havanın miktarı değiştirilerek, lüle çıkışında periyodik değişimler elde edilmiştir. İki değişik tip zorlama yapılmıştır. İlk olarak üçgensel zorlama elde edilmiştir. Bunun için çevresinde, borudaki delikle aynı çapta sekiz adet delik olan bir levha, elektrik motoru yardımıyla boru deliğinin önünde döndürülmüştür. Bu döndürme sayesinde bazen delik bazen de levhanın dolu kısmı çıkışa rastladığından havanın kaçış miktarı zamanla değişmiş ve lüle çıkışındaki eksenel hız bileşeni üçgensel olarak zorlanmıştır. İkinci zorlamada ise çevresi sinüzoidal açılım veren eliptik bir disk kullanılmıştır. Bu diskin elektrik motoruyla döndürülmesi sayesinde diskle çıkış arasındaki mesafe ve dolayısıyla buradan kaçan havanın miktarı sinüzoidal olarak değiştirilmiştir. Bu değişim ile lüle çıkışındaki hızlar sinüzoidal olarak zorlanmıştır. Deneyler von Karman Enstitüsü, Çevre ve Uygulamalı Akışkanlar Mekaniği Bölümü laboratuarlarında gerçekleştirilmiştir. Tek boyutlu hız ölçümlerinde çoklu sıcak-tel anemometresi kullanılmıştır. Bu ölçümlerde altı adet prob kullanılarak radyal yöndeki değişimin incelenmesi fırsatı elde edilmiştir. Sıcak-tel anemometresi yöntemi uzun yıllardan beri akışkanlar mekaniğinde kullanılan en etkili ölçme yöntemlerinden biridir. Akımı bozmayan yeni yöntemlerin (lazer dopler hız ölçerleri) geliştirilmesine rağmen, elektronik alanındaki gelişmeler sayesinde sıcak-tel yöntemi hala çok yaygın bir uygulamaya sahiptir. Temel çalışma prensibi sıcak telden soğuk akışkan ortamına olan ısı transferinin hesaplanması şeklinde açıklanabilir. Çünkü ısı transferi akışkan hızının bir fonksiyonudur. Sıcak-tel yöntemini kullanmaya başlamadan evvel, kalibrasyon işlemlerinin yapılması gerekir. Bu işlem bir kalibrasyon jetinde gerçekleştirilmiştir. Sıcak-teller sırayla jet çıkışında eksenel simetri ekseni üzerine yerleştirilmiştir. Burada değişik hızlar için sıcak-telin verdiği gerilim (volt) değerleri kaydedilmiştir. Çıkıştaki hızlar durma odasında ölçülen basınç değerleri kullanılarak Bernoulli denkleminden elde edilmiştir. Hız değerleri, sıcak-tel anemometresinin verdiği volt çıkışına göre çizdirilmiş ve üçüncü derece bir polinom uydurulmuştur. Bu işlem altı sıcak tel için ayrı ayrı yapılmıştır ve her ölçüm gününden önce bu kalibrasyon işlemi tekrarlanmıştır, çünkü laboratuar ortamının değişen şartlarına (basınç ve sıcaklık) göre problar değişik kalibrasyon eğrileri vermektedir. Sıcak-tel probları A/D (analog/dijital dönüştürücü) kart yardımıyla bir PC'ye bağlanmış ve ölçümün yapılacağı jetdeki değerler volt olarak bu PC'ye kayıt edilmiştir. Bu kayıt işleminde DAS20 isimli bir program kullanılmıştır. Bu program kullanıcıya data sayısını ve örnekleme frekansını ayarlama fırsatını vermektedir. Bu programda elde edilen volt değerleri kalibrasyon eğrileri kullanılarak hız değerlerine dönüştürülmüştür.Kalibrasyon işleminden sonra tek boyutlu jetlerde bir dizi deney gerçekleştirilmiştir. Bu ölçümlerde lüle çıkışındaki eksenel hızlar elde edilmiştir. İlk ölçüm üçgensel zorlama için elde edilmiştir. Bu zorlama için öncelikle, değişik eksenel mesafelerde ölçüm yapılmıştır. Bir mekanik hareket mekanizması yardımıyla eksenel mesafeler değiştirilmiştir. Bu deneyde mesafe 25mm ile lOOmm arasında değiştirilmiştir. Elektrik motorunun mimimum devri bize elde edebileceğimiz minimum zorlama frekansı olarak 100 Hz'i verdiğinden üçgensel zorlama için tüm ölçümlerde 100 Hz zorlama frekansı alınmıştır. Üçgensel zorlanmış jetlerde değişik eksenel mesafelerde inceleme yapmak için sabit bir Reynolds sayısı seçilmiştir. Bu inceleme için Re= 10000 (z/d=5 deki Re) alınmış ve ölçümler z/d=5,10,15 ve 20 eksenel mesafelerinde gerçekleştirilmiştir. Yapılan ölçümlerde hız verileri zamana bağlı olarak elde edilmiştir. Bu hız verilerinin enerji spektrumları hesaplanarak bulunmuştur. Elde edilen ölçümlerin incelenmesi ile eksenel yöndeki hızların zaman ortalamasının jet uzunluğu boyunca azaldığı görülmüştür. Bu jetlerin tipik bir karakteridir. Enerji spektrumlarına bakıldığında yaklaşık 100 Hz zorlama frekansında çok belirgin olarak bir zorlamanın mevcudiyeti görülmüştür. Bu zorlama haricindeki enerji spektrum eğrisi ise klasik bir türbülans karakteri göstermektedir. Bu türbülans enerji spektrum eğrisi -5/3 kuralı olarak bilinen Kolmogorov türbülans enerji spektrum kuralına uymaktadır. Bu değerlendirmeyi yaparken z/d=5 için elde edilen enerji spektrumunu hariç tutmak gerekir. Bu data için belirgin bir zorlama görülürken, spektrumun diğer kısmı belirli bir azalma göstermiyerek sabite yakın gitmektedir. Bu durum burada tam gelişmiş türbülansın olmamasından ileri gelmektedir. Jetlerde z=6d'ye kadar uzayan bir potansiyel çekirdeğin varlığı, bize böyle bir enerji spektrumu profili vermiştir. Hız verilerinin ayrıklaştırılması sonucunda, toplam enerjinin, türbülanslı bileşenin ve organize bileşenin enerjilerinin eksenel mesafe boyunca azaldığı görülmüştür. Bu azalma z=15d mesafeye kadar lineer olmakta ve toplam ve türbülanslı enerji büyük bir hızla azalırken organize hareketin azalma eğimi düşük olmaktadır. Türbülanslı bileşenin kinetik enerjisi toplam kinetik enerji ile boyutsuzlaştırılarak türbülans derecesi tanımlanmıştır. Bu türbülans derecesi eksenel mesafe boyunca artma göstermiştir. Benzer şekilde, organize hareketin enerjisi toplam enerji ile boyutsuzlaştırılmış ve bir zorlama derecesi tanımlanmıştır. Bu zorlama derecesi de türbülans derecesi ile ters orantılı olarak eksenel mesafe boyunca azalma göstermiştir. İkinci testte değişik radyal mesafelerdeki sinyallerin durumu incelenmiştir. Yukarıda anlatılan değişik eksenel mesafe ölçümlerinde altı sıcak-tel probu aynı anda kullanıldığından otomatik olarak bütün ölçümlerde radyal mesafe boyunca da ölçüm yapılmıştır. Değişik radyal mesafede değerlendirme yapmak için uygun bir eksenel mesafenin belirlenmesi gerekmektedir. Çünkü jet sınırı eksenel mesafe boyunca genişleyerek gittiğinden lüle çıkışına yakın bölgelerde merkezden uzaktaki problarda hızlar sıfır olacaktır. Bunun için z/d=10 seçilmiş ve burada elde edilen veri analiz edilmiştir. Bu hızların enerji spektrumlarına bakıldığında ilk iki probda bir zorlama görülürken diğer problarda herhangi bir zorlamaya rastlanmamaktadır. Bu iki hız verisi ayrıklaştırılarak analiz edilmiş ve organize hareketin enerjisinin merkezden dışarı gidildikçe azaldığı buna karşın organize hareketin frekansının aynı kaldığı ve hiç bir faz farkının da olmadığı görülmüştür. xxııÜçgensel zorlama için yapılan üçüncü testde ise Re sayısı değiştirilmiştir. Bir vana yardımıyla lüleye gelen havanın miktarı ayarlanarak, çıkıştaki hızlar değiştirilmiştir. Reynolds sayılan 6000 ile 15500 arasında değiştirilmiştir. Bunun sonucunda türbülanslı bileşenin enerjisi ve toplam enerji artan Re sayısı ile artmış buna rağmen organize hareketin enerjisi yaklaşık sabit kalmıştır. Üçgensel zorlamadan sonra, deney düzeneğinde yapılan bir değişiklikle sinüzoidal zorlama elde edilmesi yoluna gidilmiştir. Bu amaçla 6 mm kalınlığında aliminyumdan eliptik bir disk imal edilmiştir. Bu incelemede de benzer olarak değişik Re sayilarinda, değişik eksenel mesafelerde ve değişik radyal mesafelerde inceleme yapılmıştır. Bunlara ilave olarak düzenekte yapılan değişiklikle değişik frekanslarda zorlama elde edilmiştir. Böylece değişik frekanslardaki zorlamaların jet yapısına etkileri irdelenmiştir. Değişik Re sayılarında Türbülans Filtresi ile elde edilen organize ve türbülanslı hareketler kullanılarak yapılan incelemede üçgensel zorlamadakine benzer sonuçlar elde edilmiştir. Re sayısı arttırıldığında organize hareketin enerjisi sabit kalırken, toplam ve türbülanslı hareketin enerjisi artış göstermiştir. Değişik eksenel mesafedeki inceleme yine üçgensel zorlama ile benzerlik göstermektedir. Toplam, organize ve türbülanslı hareketlerin enerjisi lüle çıkışından uzaklaştıkça azalmaktadır. Radyal mesafe boyunca yapılan incelemede jet ekseninden uzaklaştıkça enerjinin azaldığı, buna rağmen zorlama frekansının sabit kaldığı görülmüştür. Farklı bir tip inceleme olarak sinüzoidal zorlama için farklı frekanslarda zorlamalar yapılmıştır. Zorlama frekanstan bir foto-detektör yardımıyla kontrol edilerek 60 ile 140 Hz arasında değiştirilmiştir. Bu zorlamada ise değişik bir sonuç elde edilmiştir. Frekansın değişmesiyle türbülanslı bileşenin enerjisi sabit kalırken toplam ve organize hareketin enerjisi artan zorlama frekansıyla, azalmıştır. Bu incelemede Re sayısı ve eksenel mesafe sabit alınmış sadece döndürülen diskin hızı değiştirilmiştir. Bu hız değişimi ise borunun kenarındaki delikten kaçan hava miktarını etkileyerek lüle çıkışında elde edilen toplam enerjinin azalmasına sebep olmuştur. Organize hareketteki değişim ise şöyle açıklanabilir. Diskin dönüş hızının artması ile organize hareketin kurulması için gerekli süre azalmakta ve organize hareketin formunun kurulması zorlaşmaktadır. Bu nedenle hareketin frekansının artmasıyla birlikte hareketin genliği azalmıştır. Bu da enerjinin azalmasına yol açmıştır. Yukarıda yapılan tüm incelemelerde Türbülans Filtresi çok başarılı sonuçlar vermiştir. Bu sonuçlar ayrıklaştırılmış hareketlerin zaman ve frekans bölgelerinde incelenmesiyle görülebilir. Türbülans Filtresi metodu faz ortalama ve POD metodları ile karşılaştırılmış ve filtre sonuçlarının diğer iki metodun verdiği sonuçlarla büyük bir uyum içinde olduğu görülmüştür. Birçok karşılaştırmada filtrenin bulduğu sonuçlar zaman bölgesinde incelendiğinde daha net bir sinyal verdiği görülmüştür. Aynı eksenli (coaxial) jet akışları, uçak sanayii ve endüstri için geniş bir uygulama alanına sahiptir. Bu çalışmada, aynı eksenli jet akışlarında lüle çıkışma yakın bölgede incelemeler yapılmıştır. Bu incelemede kullanılan veri çapraz sıcak tel anemometresi XX1Uile ölçülmüş dolayısıyla hızın eksenel ve radyal bileşenleri elde edilmiştir. İnceleme POP, Türbülans Filtresi ve dalgacık (wavelet) dönüşüm yöntemleri kullanılarak dört değişik eksenel ve iki değişik radyal mesafede gerçekleştirilmiştir. Bu incelemede kullanılan dalgacık dönüşümü yeni bir yöntem olup geniş bir uygulama alanına sahiptir. Bu yöntemde hem zaman hemde frekans olarak akış hakkında bilgiye sahip olmak mümkündür. Bilindiği gibi Fourier dönüşümünde sinyalin frekans bölgesindeki temsili yapılmakla birlikte zaman hakkında bir bilgi elde etmek mümkün değildi. Dalgacık bölgesinde ise, organize olayların hangi frekansta meydana geldiği ve ne kadar sürdüğü hakkında bilgi sahibi olmak mümkündür. İki boyutlu incelemelerin ilki olan çarpan jet ölçümleri gerçekleştirilmeden önce deney düzeneğinde değişikliğe gidilmiştir. Daha önce kurulu olan düzenekteki lülenin boyutları çok büyük olduğundan PIV metoduyla ölçüme uygun hale getirmek için PVC parçalar yardımıyla lüle çapı ve plaka ile lüle çıkışı arasındaki mesafe azaltılmıştır. Bu azaltma ile lüle çapı 12 cm'den 5 cm'ye ve levha ile lüle çıkışı arasındaki mesafe ise 96 cm'den 16 cm'ye düşürülmüştür. Çarpan hava jetindeki iki boyutlu ölçümler PIV metoduyla gerçekleştirilmiştir. Bu metod akışkan tarafından taşman parçacıkların hızlarının ölçülmesi prensibine dayanmaktadır. Bu yöntemde lazer ışığı ile ölçüm yapılacak kesit aydınlatılır. Böylece yüklü parçacıklar görünebilir hale gelir. Bundan sonra yapılması gereken çok kısa zaman aralığında iki adet görüntünün kaydedilmesidir. Bu işlem yapıldıktan sonra bu iki görüntü incelenerek parçacıkların iki boyuttaki yer değiştirme miktarları hesaplanır. Bu yer değiştirmeler zaman aralığına bölündüğünde o kesitteki akışkan parçacıklarının hızı bulunur. Bu öçümlerde YAG lazer sistemi kullanılmış ve zaman aralığı 10 mikrosaniye ile 2 saniye arasında değiştirilmiştir. Ölçümlerde kullanılan kamera ve görüntü kaydeden programlar TSİ firması tarafından geliştirilmiştir. Çarpan jette PIV tekniği ile ölçülen hızlar kullanılarak yapılan ayrıklaştırma sonucunda elde edilen büyük ve küçük ölçekli yapılar irdelendi. Yapılan ayrıklaştırma sonucunda Türbülans Filtresi ile elde edilen organize hareketlerde girdap hareketleri görülürken türbülanslı bileşen tamamen rastgele bir karakter göstermiştir. Bu büyük ölçekli (organize) ve küçük ölçekli (türbülans) yapılar için vortisite alanları hesaplanmış ve yapılan incelemede büyük ölçekli vortisite haritasında aynı yönde hareket eden büyük dairesel hareketler tespit edilirken, küçük ölçekli vortisite haritasında küçük ve farklı yönlerde dönen parçacıklar görülmüştür. İkinci olarak ön karşındı bir jet alevinde PIV metoduyla elde edilen data kullanılarak Türbülans Filtresi ile inceleme yapılmıştır. Bu çalışmada kullanılan data %4 propan ve hava karışımından oluşan bir jetde ölçülmüştür. Dataya Türbülans Filtresi uygulanarak yapılan ayrıklaştırma ile büyük ve küçük ölçekli yapılar elde edilmiş bu yapılar üzerinde vortisite ve şekil değiştirme hızı analizi yapılmış ve bu bileşenler için integral uzunluk ölçekleri hesaplanmıştır. Bu inceleme sonucunda vortisitenin düzgün olarak dağıtmadığı görülmüştür. Şekil değiştirme hızı analizlerinde ise yer yer alev sönmesi için sınır olan 1000 s`1 değerine rastlanmıştır. Sonuç olarak söylemek gerekirse bu çalışmada bir ve iki boyutlu jet akışları üç değişik ayrıklaştırma yöntemi (Türbülans Filtresi, POD ve faz ortalama) kullanılarak xxıvayrıklaştırılmıştır. Bu ayrıklaştırma ile bir ve iki boyutlu jet akışlarında zorlanmış ve doğal yapılar incelenmiştir. Ayrıca, aynı eksenli jet akışlarının Fourier ve wavelet analizleri gerçekleştirilmiştir. Değişik yöntemlerle elde edilen sonuçlar karşılaştırılmış ve fiziksel olarak irdelenmiştir. XXV APPLICATION OF DECOMPOSITION TECHNIQUES IN TURBULENT JET FLOWS SUMMARY In many cases, turbulence is superimposed on an unsteady organised motion of the mean flow. In the past, these turbulent flows have been studied by time or ensemble averaging methods and some decomposition techniques such as Proper Orthogonal Decomposition (POD). In this study a new decomposition technique called the Turbulence Filter will be used to decompose the forced turbulent jet flows. The technique decomposes the velocity field into two parts, one is fluctuating (turbulent) part and the other is more organised (forced) part. Within this context several experiments of organised turbulent jet have been carried out. In these experiments, variable frequency and amplitude oscillation are imposed to the jet. The jet velocity field is measured in ID and 2D. Hot-wire anemometer technique was used in one-dimensional measurements and Particle Image Velocimetry (PIV) technique was used for the 2D velocity fields. The Turbulence Filter technique was very successful in the decomposition of these ID and 2D turbulent flows for even at very big noise ratios. In ID measurements, two different forcing methods were applied to the jet flow in order to obtain organised jet flow. A holed plate was used for triangular forcing and an elliptic plate was used for sinusoidal forcing. The axial distance was varied by using a traverse mechanism. In the experiments, Re number and the forcing frequency of the signal were varied. The multiple hot-wires (six probes) were used to investigate the evolution of the signal along the radial distance. The POD and Turbulence Filter decomposition methods and wavelet transform are applied to coaxial jet flows for various downstream positions. The data was obtained from cross-wire measurements, so axial and radial velocity components were acquired. As a first application for 2D velocity field, the Turbulence Filter is applied to impinging jet flow. After decomposition of the velocity field, large-scale and small- scale structures are obtained and their vorticity fields are investigated. In the second application for the 2D flow, an analysis of turbulence on premixed jet flames have been carried out. PIV images of velocity field in premixed flame of 4% propane in air are decomposed by Turbulence Filter and thus small and large-scale structures are obtained. The effects of large-scale vorticity fields and strain rates on the flame structure and burning rate are evaluated. 218

ÖZET Sunulan bu çalışma, süreksiz gaz dinamiği teorileri kullanılarak tek silindirli bir diesel motorun emme ve egzost sistemlerinin modellenmesini ele almaktadır. Teori, diesel motorlarının emme ve egzost borularındaki gaz akımının, tek boyutlu zamana bağlı ve değişken antropili olduğu prensibine dayanmaktadır. Modelleme sunucunda, lineer olmayan, hiperbolik, kısmi diferansiyel denklem sistemi elde edilmiştir. Bu sistem, `Karakteristikler Metodu` kullanılarak, nümerik çözüme uygun hale getirilmiştir. Çözüm için gerekli olan sınır şartlan Bölüm 3'de anlatılmaktadır. Nümerik çözüm ise, `Sonlu Farklar Metodu` olarak bilinen `Mesh Metodu` ile yapılmıştır. Bu çalışmada anlatılan yeni bir gelişme, Lagrange yaklaşımı kullanılarak, partikül yol çizgileri ve yol çizgisi akımlarının izlenmesi ve kimliklerinin korunmasıdır. Bir gemi diesel motoruna bu tekniğin uygulaması yapılmış, hava ve egzost borularmdaki süreksiz gaz akımı grafik olarak ifade edilmiştir. Partikül yol çizgilerilerin (path line) tanımlanması için, kütle sayıcı bir alt program kullanılmıştır. Bildirilen kütle, boru içersine girdiğinde yeni bir `path line` tanımlanmaktadır. Böylece iki `path line` arasında sabit kütleler taşınmaktadır. Bu sabit kütle şeritlerine, yol çizgisi akımları (path line streams) denilmektedir. Çalışmada, Bergen KRG-5 tipi diesel motorun 3 nolu silindiri model olarak kullanılmıştır. Bunun nedeni bu silindirin, emme ve egzost borularının diğer silindirlerden etkilenmemesi nedeniyle, tek silindirli bir motor gibi simüle edilebilmesidir. Motorun, boru geometrisine ait bilgiler ref [17]'den elde edilmiştir. Motora ait teknik data bölüm 4'de verilmiştir. Çalışmanın başlarında geniş bir literatür araştırması yapılmış, daha sonra ise ayrıntılı bir teorik analiz verilmiştir. Kullanılan simülasyon programı akış diyagramı verilerek anlatılmış, alt programlar tek tek açıklanmıştır. Geliştirilen programın listesi ekte verilmiştir.Özet Tezin ana konusunu oluşturan partikül yol çizgilerinin elde edilmesi için parametrik bir çalışma yapılmıştır. Bu parametrik çalışmada, motor özelliklerinden devir sayısı ve boru boylan değiştirilerek, program sonuçlan elde edilmiştir.Bu parametrelerin emme ve egzost borulanndaki gaz akımına etkileri, grafik bilgiler olarak sunulmuştur. Grafiklerin ayrıntılı olarak yorumlanması 6. bölümde ele alınmıştır. Son olarak sonuçlar ve tartışmalar detaylı olarak verilmiştir. ABSTRACT This thesis describes a mathematical model of inlet and exhaust systems of diesel engines using gas dynamics theory. According to the theory, flow of the gases is one dimensional, dependent on time and non-homentropic in the exhaust and inlet systems. A detailed study connected this theory is presented in chapter 3. A non-linear, hyperbolic, partially differential equation system was obtained to drive the mathematical model. The necessary boundary conditions to solve this equation system was presented in chapter 3. The Method of Characteristic applied to equations can be solved by numerical methods. After that, numerical solution was achieved by a finite difference scheme known as the Mesh Method A new development in this study, using `path line` and `path line streams`, is introduced to show flowing of gases in exhaust and inlet pipes. A subroutine was added to main simulation program to introduce of the `path lines` to pipes. This routine counts and controls mass of gases. The utilization of `path lines` to visualize the flow pattern graphically in an engine's exhaust and inlet pipes. This new technique was applied in a diesel engine with single cylinder and unsteady flow in pipes was displayed in graphics. Bergen KRG-5 diesel engine was used for the model. A parametric study was achieved on the model. RPM and length of pipes were changed in the base data. Effects on gases flows of these parameters were examined in graphics in chapter 6. Finally, conclusion of the study are presented in the last chapter. I wish, this study will be useful for the researchers who will work on this subject in the future. 123

94

In this study the experimental and computational results for a fast ship model is presented. The Reynolds Averaged Navier Stokes (RANS) equations and the nonlinear free surface boundary conditions are discretized by means of an overset grid finite volume scheme. The experiments are performed at Istanbul Technical University Towing Tank basin. In the numerical turbulent flow calculations, the relationship between the Boussinesq's hypothesis of turbulence viscosity and the velocities are obtained through the standard k-ε turbulence model. Simulations of turbulent free surface flows around the model are performed by using Star CCM+ solver and Volume of Fluid (VOF) model to capture the free surface between air and water. The total resistance of the ship model is compared with the experimental results. Bow and aft wave form developments are also investigated qualitatively. For Froude (Fn) numbers less than 0.25, the computations are found to be well satisfactory, giving efficient and accurate tool to predict curves of resistance. For relatively higher speeds (Fn>0.25) a low Reynolds number turbulence model may be more suitable to predict the resistance.