Search

The aim of this study is to observe the effect of irrigation water of different salinity level on rootdevelopment of tomato plant and carried out Atatürk Soil, Water and Agricultural Meteorology ResearchInstitute’s Greenhouses. Irrigation water (T1: 0.38 dS m-1 - T2: 5,0.dS m-1) with two different amounts ofsalt was used in the study and the root development of the tomato plant was examined at four differentdepths (0-25, 25-40, 40-55, 55-70, 70-90 cm) were monitored with the aid of a minirhizotron camera.The obtained root images are analyzed with the help of the RootSnap program to calculate the rootquantities in 5 different depths as a percentage.As a result of the research, the root growth of tomato plant with T2 irrigation water was adverselyaffected by salt accumulation in the soil with high salt content (0-25, 25-40 cm) and accordingly rootpercentage was low. In the low-salt lower layers (40-55, 55-70, 70-90 cm), the percentage of root wasincreased because the salt accumulated in the soil was low . In T1 irrigation water, the percentages of roots were obtained in close proximity in each layers, since that would not affect root developmentand water uptake negatively., Bu çalışma, Atatürk Toprak, Su ve Tarımsal Meteoroloji Araştırma Enstitüsü uygulama alanında mevcutplastik serada, farklı tuzluluk düzeyindeki sulama sularının domates bitkisinin kök gelişimine etkisini izlemekamacıyla yapılmıştır. Çalışmada iki farklı tuz konsantrasyonuna sahip sulama suyu (T1: 0.38 dS m-1 ve T2:5.0 dS m-1) kullanılmış ve domates bitkisinin kök gelişimi dört farklı derinlikte (0-25, 25-40, 40-55, 55-70,70-90 cm) minirhizotron kamera yardımıyla izlenmiştir. Elde edilen kök görüntüleri RootSnap programıyardımıyla analiz edilerek 5 farklı derinlikteki kök miktarları yüzdesel olarak hesaplamıştır. Elde edilensonuçlara göre; T2 sulama suyu ile sulanan domates bitkisinin kök gelişimi, tuz miktarının yoğunlaştığı0-25, 25-40 cm’lik toprak katmanında olumsuz olarak etkilenmiş ve buna bağlı olarak kök yüzdesi düşükolmuştur. Kullanılan sulama yöntemi kaynaklı olarak alt katlarda (40-55, 55-70, 70-90 cm) tuz birikimidaha düşük seviyelerde olduğundan, kök yüzdesinin arttığı gözlenmiştir. T1 sulama suyu ile sulanankonunun farklı katmanlardaki tuz miktarları kök gelişimini ve su alımını olumsuz yönde etkilemeyecekdüzeylerde olduğundan, kök yüzdesi tüm katmanlarda birbirine yakın oranda belirlenmiştir.

The accumulation of excess soluble salts in the root zone of arid and semiarid irrigated soils is a widespread problem that seriously affects crop productivity. The cultivated soil profile under irrigation is the main media in which the salinization occurs. In this study, the effects of different irrigation water salinity and leaching ratio on soil profile salt mass balance changes were investigated in alfalfa (Medicago sativa L.) cultivated PVC lysimeters (115 cm in height and 40 cm diameter). Three irrigation water salinity (S1, S2, and S3, 0.25, 1.5 and 3.0 dS m -1, respectively) and four leaching ratios, LF, (10%, 20%, 35% and 50% more water than ET) levels were used in a fully randomized factorial design experiment with three replications. The total salt mass balance was calculated from the subtraction of total salt mass concentration supplied with irrigation water and total salt mass concentration washed out with the drainage water. When the salinity content of irrigation water increased leaching of SO4 2and Claccumulation in the soil increased. Increase in the leaching ratio (LF) caused increase in the leaching of Clthrough the soil profile. The major cations, Ca2+, Mg2+, and Na+, in the soil were also evaluated for their total mass concentrations regarding salinity content of irrigation water and LF. Ca2+ concentration in the soil profile increased with salinity level and the leaching ratio, whereas Mg2+ and Na+ mass concentrations decreased considerably. This is due to the high Ca2+ adsorption in the soil than that of Na+. The effect of LF on the ion mass accumulation or leaching varied depending on the ion type.

In this greenhouse study, the effects of irrigation water salinity in relation with the amounts of irrigation water on broccoli yields and mineral contents were investigated. For this purpose, five salinity levels (EC i =0.25-control, 1, 3, 6 and 9 dS/m) and 3 amounts of water (80, 100 and 120% of required water)were used in a factorial experiment in a completely randomized design with 3 replications. The fresh yields, biomass and total ash contents were determined and evaluated. While the yields were affected by both salinity and irrigation water levels, the biomass and total ash contents were affected only by the salinity levels. Significant reduction in broccoli yield occurred above 6 dS/m salinity level, while the biomass yield decreased with the increasing salinity levels. Total ash content, however, increased with increasing salinity levels.

A field study with tomato was carried out at Ankara University, Horticultural Research Station in two consecutive years. The aim of the study is to determine the effects of grafting and irrigation methods on yield and water use of tomato and salinity distribution within the soil. Grafted and ungrafted tomato cultivars were grown using drip and furrow irrigation methods. Salinity of irrigation water (electrical conductivity) was 1.9 dS/m and the SAR (sodium adsorption ratio) was below 1.0. The mean fruit yields were 4671, 4391, 4109 and 3457 g/plant for drip-grafted, drip-ungrafted, furrow-grafted and furrow-ungrafted treatments, respectively. Seasonal total evapotransprations were 810.0 and 771.5 mm under drip irrigation, 957.0 and 928.2 mm under furrow irrigation in 2005 and 2006, respectively. Total irrigation water requirement (applied water) were 731 and 714 mm under drip irrigation, 881 and 871 mm under furrow irrigation in 2005 and 2006, respectively. Water use efficiencies (WUE) were 12.92, 12.14, 9.38 and 7.90 kg/m3 for drip-grafted, drip-ungrafted, furrow-grafted and furrow-ungrafted treatments, respectively. Monthly soil samplings indicated that the salinity distribution decreased towards the root zone (wetted area beneath the emitters and plants) with drip irrigation and increased towards the root zone (furrow ridges and plants) with furrow irrigation., Ankara Üniversitesi, Ayaş Bahçe Bitkileri Araştırma İstasyonunda, 2005 ve 2006 yıllarında yürütülen bu çalışmada, aşılı ve aşısız fide kullanılan domates, damla ve karık yöntemleri ile sulanmıştır. Çalışmanın amacı, aşılı ve aşısız domateste sulama yöntemlerinin, verim, su kullanım etkinliği ve toprak profilindeki tuzluluk dağılımına etkilerinin belirlenmesidir. Bu amaçla aşılı ve aşısız domates bitkileri damla ve karık yöntemleri ile sulanmıştır. Sulama suyunun elektriksel iletkenliği 1.9 dS/m ve SAR değeri 1.0’dan küçüktür. Ortalama meyve verimi, damla-aşılı, damla-aşısız, karık-aşılı ve karık-aşısız için sırasıyla, 4671, 4391, 4109 ve 3457 g/bitki olarak belirlenmiştir. Sırasıyla, 2005 ve 2006 yıllarında, toplam mevsimlik bitki su tüketimi, damla yönteminde 810. ve 771.5 mm, karık yönteminde ise 957.0 ve 928.2 mm olarak bulunmuştur. Toplam sulama suyu ihtiyacı (uygulanan sulama suyu miktarı) 2005 ve 2006 yılları için sırayla, damla yönteminde, 731 ve 714 mm, karık yönteminde, 881 ve 871 mm olarak bulunmuştur. Su kullanım etkinliği, damla-aşılı, damla-aşısız, karık-aşılı ve karık-aşısız için sırasıyla, 12.92, 12.14, 9.38 ve 7.90 kg/m3 olarak ölçülmüştür. Her ay alınan toprak örnekleri sonucunda elde edilen profil tuzluluk dağılımları, damla yönteminde damlatıcılardan ıslak çepere doğru, karık yönteminde ise karıklardan bitki köklerine doğru artış gösterdiği belirlenmiştir.

Sulama suları ile toprağa iletilen kızlar toprağı yada bitkiyi etkileyerek verimde azalmalara neden olurlar. Bu azalma miktarı bitkinin tuza dayan ı mı ile yakı ndan ilgilidir. Bitkilerin tuza dayan ımlar ı ise farkl ı gelişme dönemlerinde farkl ı olmaktad ı r. Bu çalışmada ekonomik değeri yüksek olan sivri biberde, çimlenme ve f ı de oluşumu dönemleri ile gelişme dönemlerindeki sulama suyu tuzluluklann ı n, baz ı verim parametrelerine olan etkileri ara şt ı rı lmışt ı r. Serada saks ı denemeleri biçimde yap ı lan çalışmalar sonucunda; çimlenmeye ve fide biomas de ğerine 3.0 dS/m'lik tuzluluk düzeyinin önemli bir etkisi olmad ığı , fıde boylann ı n ise bu tuzluluk düzeyinde %13 kadar artt ığı gözlenmiştir. Bitki gelişme dönemlerindeki tuzluluk düzeylerinin ise bitki verimi ve biomas' ı n ı %1, meyve boyu ve meyvede toplam kül değerlerini %5 düzeyinde etkiledi ği gözlenmiştir. Yaprak ve dallardaki toplam kül değerleri ise deneme konular ı ndan etkilenmemiştir. Ayrı ca ele al ı nan verim parametrelerinin hiçbirisinde faktörler aras ı etkileşim interaksiyon önemli bulunmam ışt ı r, The salts transported to the soil with irrigation water effect the crop yield in different ways. It can effect soil physical conditions or effect directly to the crop with its ions which are toxic to the crop. In general yield decrease of the crop is closely related to the salt tolerance. In this greenhouse experiment, the effect of irrigation water salinity on some yield parameters of pepper were investigated for different growing periods. The results showed that; 3.0 dS/m salinity level did not effect the germination and the seedling biomass contents, but increased to the seedlings heights as 13%. The salinity during the growing period, however, decreased the yield and the biomass content of the fruit. The fruit height and the total ash contents were also affected by the salinity. The total ash contents of leaves ant petioles, however, were not affected by the salinity at the level of %5. The interactions of the experimental factors were not statistically important on the yield parameters studied.

In this study, soil profile salinity variations were investigated with different irrigation water salinity and leaching fractions in lyzimeters,under the open-rain conditions. Experiments were carried out with three irrigation water salinity levels (0.25, 1.5 ve 3.0 dS/m) and four leachingfractions (%10, 20, 35 ve 50) with three replications, totally in 36 lyzimeters, with fully randomized factorial design. Soil samples were taken outfrom 0-20, 20-40, 40-60, 60-80 ve 80-100 cm soil depths in monthly basis. Soil salinity were measured in 1:2,5 soil water ratio. Average soil salinitiesin the profile were not affected significantly from the irrigation water salinity level, but leaching fraction effected the soil salinities. Soil salinitydecreased with increasing leaching fraction, and also increased with depth for all treatments. Soil salinities of each layer increased with the increasingsalinity level of irrigation water throughout the irrigation period. Variations of some salinity components in the soil profiles which are Cl-, Na+,and Ca+2+Mg+2 were also analyzed. It was faund that Cl- was highly soluble and leached easily from the profiles. In contrary Ca+2, Mg+2 and especiallyNa+ were not easliy leached and accumulated in the profile even in lyzimeters applied more leaching water., Bu çalışmada lizimetre koşullarında farklı sulama suyu tuzluluğu ve yıkama oranı uygulamaları altında toprak profilindeki tuzluluğun değişimi incelenmiştir. Denemeler 3 sulama suyu tuzluluğu (250, 1500 ve 3000 µS/m) ve 4 yıkama oranı (%10, 20, 35 ve 50) uygulaması ile 3 tekrarlamalı olmak üzere toplam 36 lizimetrede, tesadüf parsellerinde faktöriyel deneme biçiminde yürütülmüştür. Toprak örnekleri 0-20, 20-40, 40-60, 60-80 ve 80-100 cm derinliklerden aylık periyot ile alınmış, toprak tuzlukları 1:2.5 toprak- su ekstraktında incelenmiştir. Toprak profil tuzlulukları incelendiğinde, ortalama profil tuzluluklarının sulama suyu tuzluluklarına bağlı olarak daha az değişim gösterdiği, buna karşın yıkama hacmindeki artışlara bağlı olarak belirgin seviyede etkilendiği görülmüştür. Ortalama toprak profil tuzlulukları yıkama hacmindeki artışlara bağlı olarak azalmıştır. Aynı zamanda bütün lizimetrelerde, derinlik artışı ile tuzluluk değerlerinin de arttığı görülmektedir. Tuzluluk bileşenlerinden Cl-, Na+, Ca+2+Mg+2 içerikleri analiz edilmiş ve klor iyonunun diğer iyonlara oranla profilden daha kolay yıkanabildiği, özellikle Na+ iyonunun ise profilde değişiminin daha sınırlı düzeyde kaldığı gözlenmiştir.

ÖZET Yeryüzünde kurak ve yarı-kurak alanlarda yaygın olarak tuzluluk sorunuyla karşılaşılmaktadır. Tuzluluk nedeniyle her yıl kaybedilen alan oranı, sulamaya açılan alan oranını geçmiştir. Tuzluluğun kontrol edilebilmesi için gerekli toprak ve su yönetim kararlarının alınması, tuzluluk düzeyinin ve yayılımının zamanında bilinmesini gerektirmektedir. Toprak tuzluluğu (ECe) geleneksel olarak, laboratuarda toprak saturasyon çamuru ekstraktının elektriksel iletkenliğinin ölçülmesi ile belirlenmektedir. Toprak tuzluluğu aynı zamanda toprak suyu örneğinden elektriksel iletkenlik ölçümü ile de bulunabilmektedir (ECw). Ancak klasik yöntemle toprak tuzluluğunun belirlenmesi çok zaman alıcı ve yorucu olması yanında tuzluluğun sürekli takip edilmesinin gerektiği büyük alanlarda pratik olmamaktadır. Alternatif olarak toprak tuzluluğu dolaylı şekilde, toprağın saturasyon çamuru elektriksel iletkenliğinin (ECp) arazide veya laboratuarda ölçülmesiyle veya toprağın hacimsel elektriksel iletkenliğinin (ECa) arazide ölçülmesiyle belirlenebilmektedir. ECa değeri arazide ya toprağa yerleştirilen elektrotlar yardımıyla veya elektromanyetik dalgalar yayan cihazlarla uzaktan algılamayla yoluyla ölçülebilmektedir. Arazi ölçüm yöntemleri GIS tabanlı yapıldığı için tuzluluğun ölçüm yapılan alandaki yayılımı haritalanabilmekte ve yersel olarak değişimi değerlendirilebilmektedir. Arazide ECa ölçümünde kullanılan cihazlar pahalı olmasına karşın sağladığı yersel değişkenlik bilgileri nedeniyle son derece verimlidirler. Uygun yazılım ile ECp ve ECa ölçümleri toprak tuzluluğuna (ECe veya ECw) dönüştürülebilmektedir. Kullanılacak algılayıcılar ve yöntemler, tuzluluğu belirlemenin amacına, ele alınacak alanın büyüklüğüne, gerek duyulan ölçüm sıklığı ve sayısına, istenilen doğruluğa ve mevcut ekipman/insan kaynaklarına bağlı olarak belirlenmektedir. Bu çalışmada tuzluluğun belirlenmesinde son zamanlarda yaygın şekilde kullanılmakta olan elektrik ve elektromanyetik yöntemler ve algılayıcıları, hakkında bilgi verilmeye çalışılmıştır.Anahtar kelimeler: toprak tuzluluğu, EM38, dört prob, ECa, ECe, ESAP&nbsp

ÖZETBu çalışmada hacimsel toprak nem içeriğinihızlı ve doğru bir şekilde ölçen TDR yöntemi tanıtılmaya çalışılmıştır ve bukonu ile ilgili son çalışmalar derlenerek sunulmuştur.Bitki gelişimi ve üretkenliğinde toprak nemiönemli bir kontrol edici etkendir. Toprak suyu bitki gelişimini, bitkinin supotansiyelini kontrol ederek doğrudan, havalanmasını, sıcaklığını, bitki besinelementlerinin taşınması, alınması ve iletilmesini kontrol ederek dolaylıyoldan etkilemektedir. Toprak su sistemi dinamikleri nedeniyle ve özelliklesulama yapılan şartlar altında, sistemiçerisindeki su hareketi, sulama gereksinimlerini belirlemede önemlidir. Topraksuyu genellikle ya su içeriği veya toprak su potansiyeli cinsinden ölçmektedir.Zaman Etkili Yansıma (TDR-Time Domain Reflectometry), hacimsel toprak nemiçeriğini dolaylı olarak ölçen bir yöntemdir. TDR, toprağın dielektrik sabitinebağlı olarak değişen bir elektrik sinyali yayılımını ölçmektedir. Toprak suiçeriği ve elektriksel iletkenliği, toprağın dielektrik sabitini doğrudanetkilemektedir. Dielektrik sabiti ve nem içeriği arasındaki ilişkidenyararlanılarak toprağın hacimsel nem içeriği bulunmaktadır. TDR ölçümleri,toprak bünyesi, sıcaklığı ve tuz içeriğinden bağımsızdır. Özellikle kalibrasyon işlemlerine gereksinim duymamasınedeniyle son yıllarda TDR yöntemi popüler hale gelmiştir. ABSTRACTIn this study, The TDRmethod that measures volumetric soil water content rapidly and accuratly hasbeen introduced and recent studies on TDR has been analyzed.One of the main important controlling factor in plantgrowth and crop productivity is the soil water content. Soil water affectsplant growth directly through its controlling effect on plant water potentialand indirectly through its effects on aeration, temperature and nutrienttransport, uptake and transformation. Because of the dynamics of the soil watersystem and particularly under irrigated conditions, the rate of water movementwithin the system is also important in determining the need for irrigation.Soil water is usually measured as water content or as soil water potential.Time Domain Reflectometry (TDR) is a method that measures volumetric soil watercontent indirectly. TDR measures thepropagation of an electrical signal which is dependent on the dielectricconstant of soil. The soil water content and electrical conductivity directlyaffect the soil dielektric constant. The TDR measurement is independent of soiltexture, temperature and salt content. Time domain reflectometry has becomepopular in recent years, mainly because the method does not need calibrationprocedures.&nbsp

Bu çalışma, farklı kalitedeki sulama sularının değişik yıkama oranları ile kullanılması durumunda, lizimetre koşullarında, toprak tuzluluğunun ve drenaj suyu kalitesinin nasıl değiştiğini ve bunun yanında yoncada (Medicago Sativa) su kullanımı ile verim ve bazı kalite kriterlerinin nasıl etkilendiğini belirlemek amacıyla, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dışkapı Yerleşkesi deneme alanları içerisinde 2011 ve 2012 yıllarında ve açıkta yetiştiricilik koşulunda yürütülmüştür.Denemeler 3 farklı sulama suyu kalitesi (0,25, 1,5 ve 3 dS/m) ve 4 yıkamayı içeren sulama hacmi (% 10, 20, 35 ve 50) konuları ile tesadüf parsellerinde faktöriyel deneme şeklinde 3 yinelemeli olarak, toplam 36 lizimetrede yürütülmüştür. Denemelerde tuzluluk sorunu olmayan SLC bünyeli tarla toprağı kullanılmıştır. İlk yıl 6, ikinci yıl 7 sulama uygulaması yapılmıştır. Her sulama sonrası toplanan drenaj suyu örneklerinde ve aylık olarak alınan toprak örneklerinde tuzluluk analizleri yapılmıştır. Ayrıca bitki boyu ölçümleri ve biçim sonrası verim analizleri yapılmıştır.Drenaj suyu tuzluluk değerleri gerek sulama suyu tuzluluğu gerekse yıkama oranlarına göre farklılık göstermiştir. Bu farklılıklar özellikle ilerleyen sulama uygulamalarında ortaya çıkmıştır. Toprak profil tuzlulukları incelendiğinde, derinlikler itibariyle ve sulama suyu tuzluluklarına bağlı olarak toprak tuzluluklarının arttığı görülmüştür. Bitki su tüketimi ile su kullanım randımanı (WUE) değerleri incelendiğinde, tuzluluk konularının her iki parametre üzerinde de önemli etkiler yaptığı ve artan tuzluluklar ila su tüketimlerinin azaldığı gözlenmiştir. Aynı şekilde WUE değerleri de tuzluluk artışlarında azalma göstermiştir. Bitki verimi ve bitki boyu artan tuzlulukla azalmıştır. Bitkideki toplam kül içerikleri tuzluluk nedeniyle artmıştır. This study was executed to describe the impact of irrigation water quality and leaching fractions on drainage water quality and soil profile salinity in lizimeter conditions, cultivating alfalfa (Medicago Sativa). Water consumption, WUE and yield and some quality criteria of alfalfa were investigated as well. Experiments were suited at Ankara University Agricultural Faculty Dışkapı location during 2011 and 2012 vegetative period and drived on open air conditions.The experiments were conducted with 3 irrigation water salinities (0.25, 1.5 and 3 dS/m) and 4 irrigation volume concluded leaching (10% , 20% , 35% and 50% ) with 3 replications, in totally 36 lizimeters which filled with SLC soil taken from experimental field of Faculty of Agriculture.First year 6 and second year totally 7 irrigation applications were performed and for every irrigation, the drainage water which run out from the lizimeters, were collected and analyzed by salinity criteria. The soil samples were taken in different depth and analyzed to describe soil profile salinization affect. Plant height measurements and post-harvest yield analyzes were also performed.Drainage water qualities were changed with irrigation water quality and leaching fractions. This changes were more clear especially in the late periods of vegetation in each year. The soil profile salinities in depth were increased with increasing irrigation water salinity. The plant water use were affected by irrigation water salinities. Crop water consumption decreased with increasing irrigation water salinity, as well as WUE. Plant height and yield decreased with salinity. The total ash of alfalfa increased by increasing irrigation water salinity. 235

Bu çalışma, farklı tuzluluktaki sulama sularının değişik yıkama gereksinimleri ile uygulanması durumunda yoncada çimlenmeye ve ilk gelişmeye olan etkilerini incelemek amacıyla Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi kampusu içerisinde açıkta altı ay süreyle yürütülmüştür. Araştırma, 3 farklı sulama suyu tuzluluğu (0.25 dS/m, 1.5 dS/m ve 3.0 dS/m) ile 4 yıkama gereksinimi (%10, %20, %35 ve %50) konuları için 3 tekrarlamalı olarak tesadüf bloklar deneme desenine göre düzenlenmiştir. Bitki yaş ağırlığı (verim) ve kuru ağırlığı (biokütle) değerleri elde edilerek değerlendirme yapılmış ve bitki verimi üzerine hem sulama suyu tuzluluğu hem de yıkama gereksinimi değerlerinin etkili olduğu, biokütle değerleri üzerinde ise sadece yıkamanın önemli etkide bulunduğu incelenmiştir. Analiz sonuçlarına göre en fazla verim tuzluluk konuları içerisinde 1.5 dS/m tuzluluk düzeyinde, yıkama konuları içerisinde ise %50 yıkama gereksinimin uygulandığı konuda elde edilmiştir. Tuzluluğu artması hem verim hem de biokütlenin azalmasına neden olurken, yıkamanın artması verim ve biokütlede artışa neden olmuştur. This study was conducted to determine the impacts of different irrigation water salinity and leaching rates over germination and initial growth of clover. Experiments were carried out at the research fields of Ankara University Agricultural Faculty for six months. The three different irrigation water salinity levels (0.25 dS/m, 1.5 dS/m and 3.0 dS/m) and the four leaching rates (%10, %20, %35 and %50) were used in randomized block design with three replications. Plant fresh weight (yield) and dry weights (biomass) were measured to evaluate the impacts of irrigation water salinity and leaching rates. It was observed that both irrigation water salinity and leaching rates had significant impacts on yield and leaching rates had significant impacts over biomass. The highest yield was obtained from the treatment with 1.5 dS/m salinity level and 50% leaching rate. Whereas both the yield and biomass decreased with increasing salinity levels, both parameters increased with increasing leaching rates. 64

Ankara Üniversitesi, Ayaş Bahçe Bitkileri Araştırma İstasyonunda, 2005 ve 2006 yıllarında yürütülen bu çalışmada, aşılı ve aşısız fide kullanılan domates, damla ve karık yöntemleri ile sulanmıştır. Sulama yöntemleri ile aşılı ve aşısız fide kullanımlarının, verim, bazı kalite parametreleri ve topraktaki tuz dağılımına etkileri araştırılmıştır. Bunların yanında, sulama suyu ihtiyacı, mevsimlik toplam bitki su tüketimi ve su kullanım etkinliği değerleri saptanmıştır. Karık sulama yöntemine oranla, damla sulama yöntemi ile uygulanan mevsimlik toplam sulama suyu miktarı %17-18, bitki su tüketimi %15.4-21.5 daha düşük olmuştur. Su kullanım etkinliği, damla sulama yönteminde, karık sulama yöntemine kıyasla, aşılı fidelerde %37.7 ve aşısız fidelerde %53.7 daha yüksek olmuştur. Damla sulama yöntemi, bitki başına verimi arttırmıştır. Karık sulama yöntemine oranla bu artış 2005 yılında %35.2 ve 2006 yılında %8.5 olmuştur. Her iki sulama yönteminde de aşılı fidelerden daha yüksek verim alınmıştır. Fide tipleri arasındaki verim farkı, karık sulama yönteminde daha belirgin olmuştur. Meyve suyunda çözünebilir toplam kuru madde, damla sulama yönteminde aşılı fidelerde, karık sulama yönteminde aşısız fidelerde daha yüksek bulunmuştur. Meyvede tat puanları karık sulama yönteminde ve özellikle aşılı fidelerde daha yüksek olmuştur. Toprak profilinde tuzluluk dağılımı, damla sulama yönteminde, damlatıcılardan ıslak çepere doğru, karık sulama yönteminde ise karık sırtlarına doğru artış göstermiştir. Bu çalışmada elde edilen bulgular ışığında, yarı kurak iklim kuşağında nispeten tuzlu su ile sulanan domates yetiştiriciliğinde, damla sulama yönteminin uygulanması ve aşılı fidelerin kullanılması önerilmiştir. This study was carried out at Ankara University, Ayaş Horticulture Research Station in 2005 and 2006. Grafted and ungrafted two tomato cultivars were irrigated by drip and furrow irrigation. The effects of two irrigation methods and tomato cultivars on yield, some quality parameters, mineral matter content in leaves and fruits and salinity distribution in soil were examined. Additionally, water requirement, seasonal evapotranspiration and water use efficiency has been determined. Seasonal evapotranspiration and water requirement were 17-18% and 15.4-21.5% higher in furrow irrigation comparing to drip irrigation, respectively. Water use efficiency in drip irrigation was 37.7% higher in grafted cultivar and 53.7% higher in ungrafted cultivar comparing to furrow irrigation. Drip irrigation method led to increase in yield. The increments were 35.2% in 2005 and 8.5% in 2006 comparing to furrow irrigation. Comparing to ungrafted cultivar, the yield was higher in grafted cultivar for both irrigation methods. Besides, the yield difference was higher in furrow irrigation. Total soluble solids in fruit juice for drip irrigation was higher in grafted than ungrafted cultivar, conversely, for furrow irrigation, it was higher in ungrafted than grafted cultivar. The flavor rates were higher in furrow irrigation especially in grafted cultivar. In drip irrigation, soil salinity decreased towards to root zone (wetted area beneath the emitters and plants). In furrow irrigation, soil salinity increased towards to root zone (furrow beds). According to our results, drip irrigation method and grafted cultivars can be suggested for semi arid areas having respectively saline water. 100

Bu çalışmada Devlet Su İşleri (DSİ) tarafından yapılması planlanan Ankara-Haymana-Türkşerefli Göleti sulama alanının yıllar içerisinde değişim gösteren tuzluluk durumu araştırılmıştır. Bu bağlamda 1998 yılı ile 2006 yılı toprak ve su örneklerinde gerekli olan değerleri karşılaştırılmıştır. 8 yıllık süre içinde 49 ha alanın 1. sınıf limitten (EC:2-4 dS/m) 2. sınıf (EC:4-8 dS/m) tuzluluk limitine; 77 ha alanın 1. sınıf limitlerden (EC:2-4 dS/m) 3. Sınıf (EC:8-12 dS/m) limitlere; 221 ha alanın büyük bir artışla 1. Sınıf limitten (EC:2-4 dS/m) 5. Sınıf limite (EC:12 dS/m ve daha fazla); 137 ha alanın 3. Sınıf limitlerden (EC:8-12 dS/m) 5. Sınıf limitlere (EC:12 dS/m ve daha fazla) yükseldiği, 31 ha alanın tuzlulukta bir azalma olmasına rağmen yine 5. sınıf limitte (EC:12 dS/m ve daha fazla) kaldığı saptanmıştır. Bu 5. Sınıf limitlerde (EC:12 dS/m ve daha fazla) olan alanların bazı katmanlarında aynı zamanda tuzluluğun yanında sodyumluluğa da rastlanmıştır. Tespit edilen bu sorunlara ilişkin çözüm önerileri sunulmuştur.Anahtar Kelimeler : Tuzluluk, sodyumluluk, tuz dengesi, Türkşerefli, gölet In this study, temporal changes in salinity levels in irrigation area of Ankara-Haymana-Turkserefli Reservoir, planned to be constructed by State Hydraulic Works (DSI), were investigated. Required parameters were gathered from the soil and water samples of the years between 1998 and 2006 and they were compared for temporal assessments. It was found for the evaluated 8 years that 49 ha land area has transformed from the 1st class salinity limit ((EC:2-4 dS/m) into 2nd class (EC:4-8 dS/m) salinity limit, 77 ha from 1st class to 3rd class (EC:8-12 dS/m); with a significant increase 221 ha from 1st class to 5th class (EC:12 dS/m or higher); 137 ha from 3rd class to 5th class and 31 ha area remained in the 5th class even with decrease in salinity level. Alkalinity was also observed in some layers of 5th class land areas. Recommendations were proposed toward the solution of the observed problems.Key Words: Salinity, alkalinity, salt balance, Turkserefli, reservoir 90

ÖZET Doktora Tezi FARKLI GELİŞME DÖNEMLERİNDE UYGULANAN DEĞİŞİK TUZLULUKTAKİ SULAMA SULARININ DOMATESTE MEYVE VERİMİ VE KALİTESİ ÜZERİNE ETKİLERİ Ali ÜNLÜKARA Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarımsal Yapılar ve Sulama Anabiiim Dalı Danışman: Prof. Dr. Engin YURTSEVEN Domates bitkisinin (Lycopersicon esculentum) farklı bitki gelişme dönemlerinde tuzlu sulama sularıyla yapılam sulamalara karşı tepkisini belirlemek amacıyla yapılan bu çalışmada iki ayrı tuz karışımı (NaCI+CaCl2 ve KCl+CaCI2) kullanılarak 2.5 dS/m ve 5.0 dS/m elektriksel iletkenlik düzeylerinde hazırlanan tuzlu sular uygulanmıştır. Kontrol konusunda ise 0.26 dS/m elektriksel iletkenlikte şehir şebeke suyu kullanılmıştır. Domates fideleri 350 mm çapında ve 650 mm yüksekliğindeki lizimetrelere şaşırtıldıktan sonra her konuya fide, çiçeklenme ve meyve olum dönemi şeklinde Uç kısma ayrılan farklı bitki gelişme dönemlerinden yalnızca birisinde tuzlu su uygulanmıştır. İki sene yürütülmüş olan deneme I. yıl dört tekerrür, II. yıl ise beş tekerrür olarak düzenlenmiştir. Toprak nem değişimi TDR (Zaman Etkili Yansıma Yöntemi) ile belirlenmiş ve toplam kullanılabilir nemin %50'si tüketilince sulama yapılmıştır. Deneme süresince meyve ağırlığı, meyve boyu ve çapı, her bir gelişme dönemi sonunda bitki boyu ölçümleri yapılmış ve hasatta ise bitki yaş ağırlıkları, yaprak alanları belirlenmiş, yapraklarda ve meyvelerde N, P, K, Ca, Mg, Na ve Cl analizleri yapılmıştır. Ayrıca denemenin birinci yılında meyvede suda eriyebilir toplam katı madde, titre edilebilir asitlik, C vitamini, meyve eti sertliği, etilen ve meyve rengi değerleri belirlenmiştir. Denemenin her iki yılında da çiçeklenme ve sonra da meyve olum dönemi tuzlu su uygulamalarında verimde önemli azalmalar belirlenirken, fide döneminde verim azalması daha az olmuştur. Kontrol konusuna göre sırasıyla fide, çiçeklenme ve meyve olum dönem tuzluluklarında; 1. yıl %84.7, %53.2 ve %67.4 ve II. yıl %67.4, %30. 1 ve %5 1.4 düzeylerinde verim alınmıştır. Konular arasında bitki boyu, yaş bitki ağırlığı ve yaprak alanlarında istatistiksel olarak farklılık bulunmamıştır. Meyve sayısı, ortalama meyve ağırlığı, meyve boyu ve çapı her iki yılda da önemli değişiklikler göstermiştir. Yapraklarda N birikimi yalnızca I. yılda bitki gelişme dönemlerine göre farklılık gösterirken, P birikimi, her iki yıl da yüksek tuzlulukta azalmıştır. Potasyum en fazla çiçeklenme dönemi tuzluluğunda birikirken bu dönemde en az Ca ve Mg birikimi gerçekleşmiştir. Meyve olum dönemi tuzluluğunda yapraklarda Cl birikiminin yüksek olduğu belirlenmiştir. Meyvelerde N birikimi I. yıl çiçeklenme, II. yıl meyve olum döneminde, P ve K birikimi çiçeklenme döneminde, Na ve Cl birikimi meyve olum döneminde en fazla olmuştur. 2004, 133 sayfa ANAHTAR KELİMELER: Domates, sulama suyu tuzluluğu, su kalitesi, bitki tuz toleransı, bitki gelişme dönemleri, Na ve K tuzlan, mineral madde, verim ve kalite. ABSTRACT Ph.D. Thesis THE EFFECT OF IRRIGATION WATER SALINITY LEVELS FOR DIFFERENT CROP DEVELOPMENT STAGES ON FRUIT YIELD AND QUALITY OF TOMATO Ali UNLUKARA Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Farm Structures and Irrigation Supervisor: Prof. Dr. Engin YURTSEVEN In this study, it was aimed to determine tomato plant (Lycopersicon esculentum) response to saline water irrigations applied at different growth stages. Saline water at 2.5 and 5.0 dS/m concentrations prepared wilh two different salt mixures (NaCI+CaCU and KCI+CaCl2) were applied. For the control plots, 0.26 dS/m concentration tap water was applied. Following the transplantation of seedlings to pots (350 mm radius and 650 mm height), growth period was divided into three different growth stages as of seedling, flowering and fruit ripening periods. Saline water was applied during only a single period. The experiment were carried out for two years and there were four replications in the first year and five replications in the second year. Soil moisture variations were observed by TDR (Time Domain Reflectometry) and irrigations were carried out when approximately 50% of total available water was depleted. During the experiment, fruit weights, sizes and plant heights were periodically measured. Following the harvest, plant fresh weights, leaf surface area were determined and N, P, K, Ca, Mg, Na and CI analysis carries on both leaves and fruits. In the 1` year of experiments, amount of total soluble dry matter, titreable acidity, vitamin C. fruit penetration resistance, etilen and fruit color tests were carried out on fruits. High yield decreases were occured during flowering and than ripening periods in both experimental years. Less yield decreases were observed during seedling period. Yields in comparison with control plots were as fallows; 84.7%, 50.2% and 67.4% for seedling, flowering and ripening periods respectively for the Is' yean 67.4%, 30.1% and 51.4% respectively for the 2nd year. The differences among the treatments with respect to plant height, fresh shoot weight and leaf surface area were not found to be statistically significant at p< 0.05 level. Both years yielded different results with respect to number of fruits, average fruit weight and fruit size. N accumulation on leaves was found to be statistically significant at p

ÖZET Yüksek Lisans Tezi TUZLULUK KOŞULUNDA POTASYUMUN DOMATESTE TUZA DAYANIMA, SU KULLANIMINA VE VEJETATİF GELİŞMEYE ETKİSİ Gülüzar Duygu Kesmez Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarımsal Yapılar ve Sulama Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Engin Yurtseven Bu çalışmada, 4 sulama suyu tuzluluğu (0.25, 2.5, 5 ve 10 dS/m) ve üç potasyum dozu (0, 5 ve 10 mM) konularının domates (Lycopersicon esculentum) bitkisinin verim ve kalitesi üzerine etkileri 2002 yılında sera koşullarında, tesadüf parsellerinde faktöriyel düzende 3 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Deneme sonucunda elde edilen yeşil aksam ve meyve üzerinde, verim, bitki su tüketimi, kimyasal ve fiziksel kalite unsurları değerlendirilmiştir. Yaş meyve verimleri deneme konularından hem tuzluluk hem de K düzeylerinden etkilenmiştir. Verim parametresi olarak değerlendirilen toplam kuru bitki ağırlığı tuzluluk ile azalmış ve bu azalma 5 dS/m tuzluluk düzeyinde başlamıştır. Fiziksel kalite parametrelerinden meyve çapı ve meyve boyu da tuzluluktan olumsuz yönde etkilenirken K dozlarının meyve çapı ve boyuna her hangi bir etkisi gözlenmemiştir. Kimyasal kalite parametresi olan meyvede toplam çözülebilir kum madde miktarında tuzluluk konularının artışına paralel olarak artış gözlenmiş ancak K dozlarının bu parametre üzerine her hangi bir etkisi bulunmamıştır. Sulama suyu tuzluluk düzeyleri meyve suyunun pH değerini de etkilemiş bu değer sulama suyu tuzlulukları arttıkça azalma kaydetmiştir. Deneme konularından sulama suyu tuzluluk düzeyleri bitki su tüketimini olumsuz yönde etkilemiş ve bitki su tüketimindeki düşüş 2.5 dS/m tuzluluk düzeyine sahip sulama suyu konusundan itibaren başlamıştır. Deneme boyunca bitkinin tükettiği toplam sulama suyunun, ürettiği kuru maddeye oranı olarak hesaplanan su kullanım etkinliği değeri tuzluluk konularından etkilenmiş ve bu etki 10 dS/m tuzluluk düzeyinde en yüksek bulunmuştur. Deneme boyunca toprağa %20 yıkama suyu uygulanmış ve sızan drenaj sularının EC değerleri ölçülmüştür, ölçülen EC değerleri önce bir artış kaydetmiş ve daha sonra azalma göstermiştir. 2003, 49 sayfa ANAHTAR KELİMELER: Sulama suyu tuzluluğu, potasyum, domates, lycopersicon esculentum, verim, kalite, bitki su tüketimi, drenaj suyu. ABSTRACT MASTER THESIS THE EFFECTS of POTASSIUM on SALINITY TOLERANCE, VEGETATIVE GROWTH and WATER CONSUMPTION for TOMATO UNDER SALINE CONDITIONS Gülüzar Duygu KESMEZ Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Farm Structure and Irrigation Supervisor: Prof. Dr. Engin Yurtseven In this study, the effects of 4 irrigation salinity (0.25, 2.5, 5 ve 10 dS/m) and 3-potassium fertilizer levels (0, 5 ve 10 mM) on the yield and some quality parameters of tomato (Lycopersicon esculentum) plant were investigated under greenhouse condition. In 2003 summer, factorial experiment in fully randomize design was conducted at Ankara University, Agricultural Faculty Research Area. The data obtained from the experiment were evaluated as yield, quality and evapotranspration. Both salinity and K fertilizer levels affected the fresh fruit yield of tomato plant Fresh fruit yield decreased with increasing salinity levels. This decrease started at the 2.5 dS/m salinity level. Dry matter of the shoot was also affected by the salinity levels of the irrigation water with decreasing course. This decrease started at the 5 dS/m salinity level. As physical quality parameters, salinity levels affected both the diameter and length of the tomato fruits negatively. These parameters decreased with increasing salinity levels. As chemical parameters, both the total soluble dry matter and pH of the fruit juice of the tomato were affected by salinity levels. The total soluble dry matter increased with increasing salinity levels; in contrast, pH values decreased with increasing salinity levels. The evapotranspiration rates were also examined in this experiment. The results showed that the evapotranspration rates decreased sharply with increasing salinity levels. Salinity levels affected water use efficiency. These effects appeared at 10 dS/m salinity level. The results showed that increasing salinity levels led to increase in water use efficiency values. EC values of drainage water were showed as a sign of soil salinity. 2003, 49 pages Key Words : Irrigation water salinity, potassium, tomato, Lycopersicon esculentum, yield response, evapotranspration, water use efficiency, drainage water. 49

ÖZET Yüksek Lisans Tezi SULAMA SUYU MİKTARLARI VE TUZLULUĞUN MACAR FİĞİ (Vida pannonlca, Crantz) VERİMİNE ETKİSİ Levent YALÇIN Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarımsal Yapılar ve Sulama Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Engin YURTSEVEN Bu çalışmada, 4 sulama suyu tuzluluğu (0.25, 1.5, 3 ve 6 dS/m) ve 2 toprak nem düzeyi (kullanılabilir nemin %100 ve %70'i) konularının bir baklagil yem bitkisi olan macar fiği (Vicia pannonica) verimi üzerine olan etkileri 1999 yılında serada, tesadüf parsellerinde faktöriyel düzende 4 tekrarlamak olarak incelenmiştir. Elde edilen bulgular bitki verimi, kuru ot verimi ile fiziksel ve kimyasal bitki kalitesi konularında değerlendirilmiştir. Sulama suyu tuzluluğunun artışı ile kuru ot veriminde bir farklılık gözlenmezken yeşil ot veriminde ve yan dal sayısında belirgin bir düşüş, biyokütle veriminde ve toplam kül miktarında ise artış olmuştur. Doğal bitki boyu ve ana sap uzunluğu, sulama suyu tuzluluğu ve miktarındaki artıştan olumsuz etkilenmiştir. Sap kalınlığı ve yan dal sayısı ise yüksek tuzluluktan (6 dS/m) olumsuz etkilenmiştir. Protein verimi, düşük tuzluluk seviyelerinde bir miktar artmıştır. Toprak nem içerikleride bitki verimini etkilemiştir. Toprak nem içeriğinin, kullanılabilir nemin %10o düzeyinde korunması özellikle bilki verimini artırmıştır. 2001, 46 sayfa ANAHTAR KELİMELER: Vida pannonica, sulama suyu tuzluluğu, bitki verimi ve kalitesi, toprak tuzluluğu. ABSTRACT Master Thesis EFFECT OF IRRIGATION AMOUNTS AND SALINITY ON YIELD OF HUNGARIAN VETCH (Vicia pannonica, Crantz) Levent YALÇIN Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Farm Structures and Irrigation Supervisor: Prof. Dr. Engin YURTSEVEN In this study, the effect of 4 irrigation water salinity (0.25, 1.5, 3 ve 6 dS/m) and 2 soil water content levels (100% ve 70%) on the yield of hungarian vetch were investigated. For this purpose, factorial experiments in fully randomized design were conducted during the year of 1999 growing period. The data obtained have been evaluated on the yields of physical and chemical quality. There is no change on the yields of dry plant by increasing irrigation water salinity. Although the yields of green plant and the number of sub-brunches have seriously decreased, the yields of biomass and the total ash have increased. The natural height of the plant and the height of main branch have been negatively affected by the quality and quantity of irrigation water. The radius of the branches and the number of sub-branches have been negatively affected by high level of salinity of the irrigation water (6 dS/m). Moreover, the yields of protein has scantly increased on low level of the salinity of the irrigation water. Water content of the soilhas also affected the yields of the plant. Saving the water content of the soil on the level of 100% has especially made the yields of the plant increase. 2001, Page: 46 KEY WORDS: Vicia pannonica, irrigation water salinity, plant yield and quality, soil salinity. 47

ÖZET Yüksek Lisans Tezi SULAMA SUYU TUZLULU?U VE YIKAMA GEREKSİNİMİ ORANLARININ BROKKOLİNİN (Brassica oleracea botrytis) GELİŞME VE VERİMİ ÜZERİNE ETKİLERİ H. Yonca BARAN Ankara Üniversitesi Fen bilimleri Enstitüsü Tarımsal Yapılar ve Sulama Anabilim Dalı Danışman: Doç. Dr. Engin YURTSEVEN 1997, Sayfa:41 Jüri : Doç. Dr. Engin YURTSEVEN Prof. Dr. Yetkin GÜNGÖR Doç. Dr. Nizamettin ÇİFTÇİ Bu çalışmada, değişik tuzluluktaki sulama sularının farklı yıkama gereksinimleri ile uygulanması halinde, brokkoli verimi ve kalitesi üzerine olan etkileri incelenmiştir. Bu amaçla denemeler serada 5 sulama suyu tuzluluğu (ECi=0.25 kontrol, 1.0, 2.0, 4.0 ve 6.0 dS/m) ile 3 yıkama gereksinimi (%80, 100 ve 120) konusu faktöriyel düzende, tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekrarlamak olarak yürütülmüştür. Bitki yaş ağırlığı (verim), kuru ağırlığı (biomass) ve toplam kül değerleri bulguları elde edilerek değerlendirilmiştir: Bitki verimi üzerine hem sulama suyu tuzluluğu ve hem de yıkama gereksinimi değerleri etkili olurken, bitki biomass ve toplam kül değerleri üzerine sadece sulama suyu tuzlulukları önemli etkide bulunmuştur. Bitki veriminde 4.0 dS/m tuzluluk düzeyinden itibaren önemli bir azalma görülmüş, yıkama gereksinimi uygulaması ise verimi artırmıştır. Tuzlulukların artması bitki biomasının azalmasına neden olurken, bitkideki toplam kül içeriklerinin artmasına neden olmuştur. ANAHTAR KELİMELER : Brokkoli, sulama suyu tuzluluğu, yıkama gereksinimi, tuzluluk-verim ilişkisi. III ABSTRACT Master Thesis THE EFFECT OF IRRIGATION WATER SALINITY AND LEACHING REQUIREMENT LEVELS ON GROWTH AND YIELD RESPONSES OF BROCCOLI (Brassica oleracea botrytis) H. Yonca BARAN Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Farm Structure and Irrigation Supervisor: Assoc.Prof.Dr. Engin YURTSEVEN 1997, Page:41 Jüri : Assoc.Prof.Dr. Engin YURTSEVEN Prof. Dr. Yetkin GÜNGÖR Assoc.Prof.Dr. Nizamettin ÇİFTÇİ In this study, the effect of different irrigation water salinity in relation with the leaching fraction on broccoli yield and quality were investigated. For this purpose, the experiment with 5 salinity (ECi= 0.25 control, 1.0, 2.0, 4.0 and 6.0 dS/m) and 3 leaching fraction levels (%80, 100 and 120 of required water) as a factorial experiment in randomized block design with 3 replications was conducted. As data he fresh yields, biomass and total ash contents were obtained and evaluated. While the yields affected by both the salinity and leaching levels, the biomass and total ash contents affected only by the salinity levels. On the yield results, reasonable reduction was occured from 4.0 dS/m salinity level. But on teh other hand, the yield increased with the leaching application. While increasing salinity levels provoked to decrease the plant biomass values, reasoned to increase the total ash contents. Key Words : Broccoli, irrigation water salinity, leaching fraction, salinity-yield relation. 51