Search

Trafik adabı, denetim ve ceza korkusu olmadan kurallara uyma, yazılı olmayan ve trafik içinde karşılıklı anlayışgerektiren davranışları oluşturma ve bu davranışları alışkanlık haline getirme şeklinde kavramsallaştırılabilir. Trafikgüvenliğini oluşturan unsurlardan biri olan eğitimin “trafik adabını” şekillendirmek için en önemli araçlardan biriolduğu söylenebilir. Bu kapsamda Milli Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürlüğü, 2015 yılındaÖzel Sürücü Kursları Eğitim Müfredatı Programı'na “trafik adabı” dersini eklemiştir. İlgili alanyazında trafikadabını ölçen bir ölçme aracı bulunmamaktadır. Çalışmanın amacı, trafik adabına ilişkin daha ayrıntılı bilgiler eldeetmemizi sağlayacak olan bir ölçme aracının geliştirilmesi, geçerlik ve güvenirlik değerlerinin belirlenmesidir. Buamaçla daha önce Hatipoğlu ve Yasak (2016) tarafından yazılmış olan “Trafik Adabı” isimli kitapta ele alınan temelbaşlıklar ve ilgili alanyazın göz önünde bulundurularak, ölçek maddesi olabilecek toplam 55 ifade saptanmış vebunlar Likert tipi ölçek formatına getirilerek, örnekleme uygulanmıştır. Analizler sonucunda 33 maddeden oluşandört faktörlü (Temel değerler, Empati ve iletişim, Hak ihlalleri ve Birbirini uyarma) bir ölçek elde edilmiştir.Faktörlerin Cronbach alfa değerleri .60 ile .89 arasında değişmektedir. Çalışmada, Sürücü Öfke Ölçeği, SürücüDavranışları Ölçeği ve Kişilerarası İlişki Tarzları Ölçeği ise eş zamanlı geçerlik ölçütleri olarak kullanılmıştır.Yapılan korelasyon analizleri sonucunda BFSTÖ ile bu ölçekler arasında beklenen yönde ve anlamlı ilişkilerbulunmuştur. Yapılan analizler değerlendirildiğinde, BFSTÖ’nin trafik psikolojisi ve sürücü adaylarının eğitimialanlarında kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu söylenebilir. Traffic etiquette can be conceptualized as following the rules without fear of traffic control and punishment,acquiring unwritten behaviors that require mutual understanding in traffic, and making these behaviors a habit. Itcan be said that education, which is one of the elements that make up traffic safety, is one of the most importanttools to shape "traffic etiquette". In this context, the General Directorate of Private Education Institutions of theMinistry of National Education added the "traffic etiquette" course to the Private Driving Courses EducationCurriculum in 2015. There is no measurement tool for traffic etiquette in the related literature. The aim of the studyis to develop a measurement tool that will enable us to obtain more detailed information about traffic etiquette, andto examine its validity and reliability values. For this purpose, a total of 55 statements that could be scale itemswere determined, taking into account the main topics covered in the book titled “Traffic Etiquette” and the relevantliterature, previously written by Hatipoğlu and Yasak (2016), and these were adapted to Likert type scale formatand sample was applied. As a result of the analysis, a four-factor scale (Basic Values, Empathy and InterpersonalCommunication, Violations of Rights, and To Warn Each Other) consisting of 33 items was obtained. Cronbach'salpha values of the factors ranged between .60 and .89. In the study, Driver Anger Scale, Driver Behaviors Scaleand Interpersonal Relationship Styles Scale were used as concurrent validity criteria. As a result of the correlationanalysis, significant and expected relations were found between MDAS and these scales. When the analyzes areevaluated, it can be said that MDAS is a valid and reliable measurement tool that can be used in the fields of trafficpsychology and training of driver candidates.

Many people reported a decrease in their psychological well-being after the COVID-19 pandemic. This life-threatening disease caused many health problems, deaths as well as psychological, sociological and economic problems in people’s lives. The main purpose of the current study was to examine the relationship between psychological well-being of university students and demographic, social, academic and disease related factors. The current study is conducted as a part of multi-centered COVID-19 International University Students Well-Being Study. The sample of the study consisted of 378 university students (294 females, 81 males and 3 others). The mean age of the sample was 21.59 years (SD = 2.54). The survey used in this study was developed specifically for the COVID-19 outbreak by the executive team of the international study. Results indicated that the time spent with family members, the level of COVID-19 anxiety, the level of academic stress and being female were found to be risk factors for psychological well-being. The protective factors were satisfactory level of socioeconomic resources, social support, level of academic satisfaction and the existence of someone close to talk about private and personal issues., Dünyayı etkisi altına alan COVID-19 küresel salgını fiziksel sağlık üzerindeki etkilerinin yanı sıra psikolojik, sosyolojik ve ekonomik pek çok soruna neden olmuştur. Hastalıkla ilgili kaygılar, evlerde kapalı kalma, sosyalleşmenin azalması, eğitim süreçlerinin aksaması ve yaşanan ekonomik zorluklar bireylerin psikolojik iyi oluşlarını olumsuz yönde etkilemiştir. Bu çalışmada, Türkiye’de COVID-19 sürecinde üniversite öğrencilerinde, demografik, sosyal, akademik ve COVID-19 hastalığı ile ilgili faktörlerin psikolojik iyi oluş hali ile ilişkisi incelenmiştir. Çok merkezli uluslararası bir çalışmanın bir parçası olarak gerçekleştirilen bu çalışmada, gönüllü olan toplam 378 üniversite öğrencisinden (yaş ortalaması 21.59, S=2.54) veri toplanmıştır. Kullanılan anket formu COVID-19 Uluslararası Üniversite Öğrencileri İyilik Hali Çalışması yürütücü ekibi tarafından COVID-19 salgınına özel olarak geliştirilmiştir. 77 sorudan oluşan anket formu 7 boyut içermektedir (sosyodemografik bilgiler; eğitimle ilgili bilgiler; COVID-19 öncesi ve sonrası yaşam tarzı; kendisi ve ailesinin genel sağlık ve COVID-19 hastalık bilgileri ve bununla ilgili yaşanan kaygılar; stres kaynakları, sosyal destek ve psikolojik iyi oluş; akademik yaşamla ilgili bilgiler ve COVID-19 hastalığı ile ilgili genel bilgi düzeyi). Araştırma sonuçları, aile yanında geçirilen zamanın artmasının, COVID-19 ile ilgili endişenin, akademik stresin ve kadın olmanın psikolojik iyi oluş hali için risk faktörleri; algılanan yüksek sosyoekonomik düzeyin, sosyal desteğin, yüksek akademik memnuniyetin ve özel ve kişisel konularda konuşacak yakınlıkta birinin varlığının ise koruyucu faktörler olduğunu göstermiştir.

Traffic, the expression of anger is often an environment that we come across. When the anger of the individual to consider the negative impact they have on traffic, the evaluation of the different components related to the driver anger and their measurement is of utmost importance. The main purpose of this study, which has been developed in relation to anger thinking in traffic "Driver’s Angry Thoughts Questionnaire" DATQ by the Turkish version is to achieve the reliability and validity findings. For this purpose between 20-62 years old, with a driver's license and drive a vehicle at least one year 127 women 42.8% and 170 men 57.2% accounted for a total of 297 people, including sample. In this study, it was used Driver’s Angry Thoughts Questionnaire DATQ as well as Driving Anger Expression Inventory DAX and Driving Anger Scale DAS as an instruments. As a result of factor analysis "judgmental thinking," "revenge thinking" "positive coping thinking", "aggressive thinking" and "pejorative labeling thinking" were obtained, including a five-factor structure. Cronbach alpha reliability coefficients of this factor subscales ranged from .86 to .95. Scale item-total correlations and split-half reliability coefficients were also high. All results obtained are discussed in the light of the literature., Trafik, öfke duygusunun ifadesine sıklıkla rastladığımız bir ortamdır. Bireylerin yaşadıkları öfke duygusunun trafikteki olumsuz yansımaları da göz önünde bulundurulduğunda, sürücü öfkesine ilişkin farklı bileşenlerin değerlendirilmesi ve bunların ölçümü büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmanın ana amacı, öfke düşüncelerine ilişkin olarak geliştirilmiş olan “Sürücü Öfke Düşünceleri Ölçeği”nin SÖDÖ Türkçe uyarlamasını yaparak, geçerlik ve güvenirlik bulgularını elde etmektir. Bu amaç doğrultusunda 20-62 yaş arasında, sürücü ehliyeti bulunan ve en az bir yıldır araç kullanan 127 kadın %42.8 ve 170 erkek %57.2 olmak üzere toplam 297 kişi örneklem grubunu oluşturmuştur. Çalışmada Sürücü Öfke Düşünce Ölçeği’nin yanısıra, Sürücü Öfke İfadesi Envanteri ve Sürücü Öfke Ölçeği kullanılmıştır. Yapılan faktör analizi sonucunda “Yargılayıcı Düşünceler”, “İntikam Düşünceleri”, “Olumlu Başaçıkma Düşünceleri”, “Saldırgan Düşünceler” ve “Aşağılayıcı Düşünceler” olmak üzere beş faktörlü bir yapı elde edilmiştir. Bu faktör alt ölçeklerinin Cronbach alfa güvenirlik katsayıları .86 ile .95 arasında değişmektedir. Ölçeğin madde toplam korelasyonları ve yarıya bölme güvenirlik katsayıları da yüksek bulunmuştur. Elde edilen tüm bulgular literatür ışığında tartışılmıştır.

Sektörel gelişim bütün sektörlerde tüm kurum ve kuruluşların ortak hedefidir. Ürün ve hizmet sağlayıcıların bu hedefe ulaşabilmesindeki kilit unsur ise, ürün ya da hizmetin sunulduğu müşteri kitlesi ile ürün ya da hizmeti üreten çalışanların memnuniyet düzeylerinin tespiti ve sürekli iyileştirilmesidir. Bu kapsamda literatürde, eğitimden bankacılık sektörüne, sağlık sektöründen genel hizmet sektörlerine kadar birçok sektörde onlarca çalışma yapılmış ve çeşitli memnuniyet ölçekleri geliştirilmiştir. Buna karşın, yapılan literatür araştırmasında sürücülerin araçtan duydukları memnuniyet düzeylerinin ve nedenlerinin belirlenmesine yönelik herhangi bir çalışma bulunmadığı tespit edilmiş ve bu çalışma kapsamında literatürdeki eksikliği gidermek üzere, hem trafik kazaları ile sürücülerin araçtan duydukları memnuniyet arasında bir ilişkinin varlığının tespiti, hem de araç tasarımlarında dünya devlerinin dikkate aldığı temel faktörlerden olan sürücü memnuniyetinin belirlenmesine yönelik olarak bir ölçme aracının sahip olması gereken geçerlilik ve güvenirlik prensipleri dikkate alınarak bir Sürücü Memnuniyet Ölçeği (SMÖ) geliştirilmiştir., Sectoral development is the common goal of all organizations and institutions in all sectors. The key element for the product and service suppliers in achieving this goal is to determine and continuously improve satisfaction level of the customer mass provided with the product and service or of the employees providing service. In this scope, tens of studies have been carried out in many sectors in the literature from education to banking, from health sector to general service sector and various satisfaction scales have been developed. Nonetheless, in the search of the literature, it has been ascertained that there isn’t any study carried out to determine the satisfaction levels and reasons of the drivers for their vehicles. Within the scope of this study, in order to make up this deficiency in the literature, a Driver Satisfaction Scale (DSS) has been developed taking into account of validity and reliability principles which an assessment instrument should have, for both determination of a relation between traffic accidents and drivers’ satisfaction from their cars and determination of the driver satisfaction that is among the principal factors taken into considered by the world’s leading organizations’ in the cars’ design 2 pilot studies have been carried out to develop Driver Satisfaction Scale. In the 1st pilot study, pre-interviews were made with randomly selected persons. In the interviews of 80 persons, their such information as age, gender, education were received and were asked an open ended question that is “what the first three things are to come to mind when the satisfaction from the vehicle is mentioned” and thus, the individuals were given the opportunity to verbalize their attitudes regarding the subject in order to collect data in the qualitative analysis. As a result of this study, the answers were collected into 62 categories. In the 2nd pilot study, item pool was formed making use of the data obtained from the 1st pilot study. Then, draft Driver Satisfaction Scale which was prepared by adding 4 more questions that are “active driving period”, “type of the vehicle used”, “traffic tickets received in the last 5 years” and “accidents made in the last 3 years” and Driver Satisfaction Scale was applied to 100 persons (50 women and 50 men) selected randomly. The data obtained from the 1st and 2nd pilot studies of Driver Satisfaction Scale have been evaluated, the statements required to be emphasized in the scale and answers of the semi open ended questions have been examined according to the demographic answers’ frequencies, such words as “ergonomics, emission, oscillation” have been reorganized in order to make it possible for everyone to comprehend regardless of their education levels and the question of “what the monthly income is” has been included in demographic section. The items obtained from the 1st and 2nd pilot studies have been gathered and Driver Satisfaction Scale of total 28 items has been formed in this way. Driver Satisfaction Scale developed within the scope of this study has been applied to 148 women and 148 men who are civil servants. The persons joining the study was informed that “all dimensions of human behavior who are road users are of great importance in transportation security”, that “there are some questions in the survey in order to determine opinions regarding drivers’ behaviors for satisfaction from the car, that “the questions don’t have any correct or right answers and the important thing is what they think sincerely”, that “all answers will be kept secret and the results will be evaluated in general. The principle of voluntariness has been based on. In evaluation of the data obtained from the study, various statistical analysis techniques considered appropriate were applied such as descriptive statistical methods, correlation, two independent sample Mann-Whitney test, factor analysis, and correlation analysis. In order to research the validity of the scale’s original structure for this sample, data obtained from the study were subjected to item-level factor analysis using principal components analysis, Varimax Rotation and 7 factors were found the Eigen value of which is above 1 and factor load above 0,50. Moreover, as a result of “scree test” and according to their interpretability it has been understood that they can be reduced to 3 factors and data were forced to 3 factor solution. Brand/model, engine power, driving speed, rapidness, driving comfort, automatic gearbox/power steering, sound insulation, interior design, internal volume, exterior appearance and color are grouped under the same factor. The Cronbach’s alfa value is calculated as 0,83 as a result of the reliability analysis of this factor consisting of 11 items and named as “Performance/Equipment/Comfort”. Ergonomics, safe drive, soundness of body, handling, fuel economy, stiffness, eligibility to the environmental requirements, maintained engine, new tires and safety for children are grouped under the “Safety” factor. This factor’s Cronbach’s alfa value is calculated as 0,82. Finally “Economy” factor is formed by the remaining 8 items (service network, meeting the need for transportation, ease of parking, ground clearance, emission release, compactness, second-hand value and tax) and its Cronbach’s alfa value is calculated as 0,76. Consequently, the Cronbach’s alfa value is calculated as 0,87 as a result of the reliability analysis of the Driver Satisfaction Scale consisting of 28 items. According to the demographic variables whether there is a difference between the scores of the items in the Driver Satisfaction Scale is compared with the Mann-Whitney test statistics. The results obtained from this analysis are as follows: - “Engine power” is more important than the other factors affecting the satisfaction for man drivers with low educational level. - “Driving speed” is more important than the other factors affecting the satisfaction for young drivers with short active driving period. - “Safe drive” is more important than the other factors affecting the satisfaction for old drivers with long active driving period and high educational level. - “Soundness of body” is more important than the other factors affecting the satisfaction for graduated drivers who have not received the traffic ticket in the last 5 years. - “Interior equipment” is more important than the other factors affecting the satisfaction for drivers with short active driving period. - “Interior design” is more important than the other factors affecting the satisfaction for drivers who have received the traffic ticket in the last 5 years. - “Internal volume” is more important than the other factors affecting the satisfaction for old and man drivers. - “Fuel economy” is more important than the other factors affecting the satisfaction for old and woman drivers with long active driving period and high educational level. - “Stiffness” is more important than the other factors affecting the satisfaction for woman drivers who have not received the traffic ticket in the last 5 years. - “Exterior appearance” is more important than the other factors affecting the satisfaction for young drivers with short active driving period. - “Service network” is more important than the other factors affecting the satisfaction for old drivers. - “Color” is more important than the other factors affecting the satisfaction for drivers with short active driving period, high educational level and high level of income. - “Ease of parking” is more important than the other factors affecting the satisfaction for woman drivers with short active driving period. - “Ground clearance” is more important than the other factors affecting the satisfaction for old drivers with low educational level. - “Emission release” is more important than the other factors affecting the satisfaction for old and woman drivers with short active driving period, low educational level and low level of income. - “Compactness” is more important than the other factors affecting the satisfaction for woman drivers who have not received the traffic ticket in the last 5 years and with short active driving period. - “Second-hand value” is more important than the other factors affecting the satisfaction for drivers with low educational level. “Eligibility to the environmental requirements” is more important than the other factors affecting the satisfaction for old drivers. - “Maintained engine” and “New tires” are more important than the other factors affecting the satisfaction for old drivers with low educational level. - “Safety for children” is more important than the other factors affecting the satisfaction for old drivers with low educational level and long active driving period. - “Tax” is more important than the other factors affecting the satisfaction for old drivers with low educational level and low level of income.

Sürücülük davranışlarıyla ilgili en önemli kavramlardan birisi tutum kavramıdır. `Tutum'' konusunda yapılan araştı rmalardaki temel varsayıma göre, tutumlar davranışları etkilemektedir. Son yıllarda, tutum konusundaki araştırmalar, Fishbein ve Ajzen (1980) tarafından geliştirilmiş olan Planlanmış Davranış Kuramından etkilenmişlerdir. Bu kuramdan, günümüzde, pek çok trafik davranışını açıklamakta yararlanılmaktadır. Ülkemizde yolcu taşımacılığı çok büyük ölçüde otobüs ağırlıklıdır. Dolayısıyla, diğer sürücülere göre şehirlerarası araç kullanan otobüs şoförleri daha fazla sorumluluk ve yüksek risk altında olduklarından, sürücülük yetenekleri, kişiliği ve trafiğe ilişkin tutumlar açısından daha olumlu özelliklere sahip olmak durumundadırlar. Bu çalışmanın amacı, şehirlerarası araç kullanan otobüs şoförleri ile şehir içi araç kullanan sürücülerin, sürücü tutum ve davranışları; kazaya karışmada ve kural ihlali yapmada önemli bir özellik olan risk alma eğilimi açısından farklılık gösterip göstermediklerinin incelenmesidir. Araştırmaya, şehirlerarası araç kullanan 284 otobüs şoförü ve karşılaştırma grubu olarak, çoğunlukla şehiriçi araç kullanan, taksi, minibüs, servis aracı ve özel otomobil kullanan 260 sürücü katılmıştır, ölçme aracı olarak, Sürücü Davranışı Envanteri (SDE) (Yiğit-lşık ve Yasak; 1997), Risk Alma isteği Ölçeği (RAÖ) (Yasak ve öz, 1997) ve bu çalışma kapsamında ülkemizde ilk kez kullanılan, Manchester Sürücü Tutum ve Davranışları Bataryası (Parker, West, Stradling ve Manstead, 1995) kullanılmıştır. Uygulanan istatistiksel analizler sonucu elde edilen bulgulara göre, şehiriçi araç kullanan sürücülerin risk alma isteği puanları, hem fiziksel, sosyal ve maddi risk alma isteği olarak hem de toplam risk alma isteği puanı olarak, şehirlerarası araç kullanan sürücülere göre daha yüksek bulunmuştur. Ayrıca bulgular, şehirlerarası araç kullanan otobüs şoförlerinin diğer sürücülere göre, daha az saldırgan sürücülük eğilimine sahip olduklarını, daha az kural ihlallerine ilişkin tutumlara sahip olduklarını, daha az ihmal ve hatalar yaptıklarını, daha az trafik öfkesi yaşadıklarını, kendilerini ortalama bir Türk sürücüsüne göre daha ihtiyatlı ve daha yetenekli gördüklerini göstermektedir. Bu çalışmadan elde edilen bulgular, kuramsal yaklaşım çerçevesinde ve daha önce yapılan araştırmalar da dikkate alınarak, tartışılmıştır. One of the most important concept is attitude which is related to driver behaviors. According to main assumption of attitude research, attitudes effect the behaviors. Recent attitude research are influenced by Theory of Planned Behaviour (TPB). According to some researchers, several traffic behaviors can be explained by TPB. Interurban passenger transport is mainly by bus in Turkey. Therefore, compare to other drivers, interurban bus drivers must have positive attitudes and behaviors regarding traffic rules. In general, bus drivers have a high accident liability due to their large exposure to traffic. Besides they have to steer heavy vehicles, as far as passenger transport is concerned they also have to transport people. This combination of higher accident liability on one hand and higher responsibility on the other hand makes it necessary that bus drivers have to fulfill higher requirements regarding their fitness to drive as well. The aim of this study is to investigate the bus drivers' attitudes and behaviors regarding traffic as well as willingness to risk taking compare to other drivers. The sample of this study consisted of 284 interurban bus drivers and 260 other drivers who drive taxi, minibus, and otomobile. Driver Behaviors Inventory (Yiğit-lşık & Yasak, 1997), Willingness to Take Risk (Yasak & Öz, 1997), and Manchester Driver Behaviour Questionnaire (Parker, West, Stradling ve Manstead, 1995) were used as measurement tools. According to the results significant differences were found between interurban bus drivers and other drivers. Compare to other drivers, bus drivers had low risk taking scores. Furhermore they have positive attitudes towards traffic rules more than other drivers. The findings obtained from this research were discussed from a theoretical perspective and by taking the previous research into consideration. 167

oz TOPLUMSAL CİNSİYET ROLLERİNE İLİŞKİN DİLİN ÖNEMİ YASAK, Yeşim Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Psikoloji Anabilim Dalı Tez Yöneticisi: Prof. Dr. Olcay Imamoğlu Eylül, 1994, 92 sayfa. Bu çalışmada, cinsiyet kategorilerine ve yüklemelerine ilişkin dilin önemi üç temel soruyla incelenmiştir: a) Türkçe'deki `genel eril` (generic masculine) sözcükler gerçekten geneli temsil ediyor mu? b) Cinsiyet yüklemelerine göre `genel eril` (generic masculine) ile alternatif sözcükler arasındaki fark nedir? c) `Sözel Uyarıcı` ya da `Görsel ve Sözel Uyarıcı` karşısında, insanların cinsiyet kategorileri ve yüklemeleri nasıl değişmektedir? Örneklem, O.D.T.Ü. öğrencisi olan 114 kişiden oluşmuştur. Deneklerin yaşları 17 ile 27 arasında değişmektedir. Yaş ortalaması 21'dir. Çalışma, `Görsel ve Sözel Uyarıcı` ve `Sözel Uyarıcı` olmak üzere iki deneysel koşuldan oluşmaktadır. `Görsel ve Sözel Uyarıcı` koşulunda denekler, önce dört sözcükle eşleşmiş, cinsiyet açısından belirsiz dörtşekli `Cinsiyet Ölçeği` nde (Gender Scale) daha sonra da yedi sıfatla eşleştirilmiş `Duygusal Anlam` (semantic differential) ölçeğinde değerlendirmişlerdir. `Sözel Uyarıcı` koşulunda ise yalnızca sözcükler, `Cinsiyet Ölçeği` nde ve `Duygusal Anlam` ölçeklerinde değerlendirilmiştir. Sonuçlara göre, bu çalışmanın sınırlılıkları içinde, Türkçe'de `genel eril` (generic masculine) ve `nötr` sözcüklerin, `çatışma` (conflict) ve `genel erilin dişil uyarlaması` (feminine version of generic masculine) türü sözcüklerden daha fazla `erkeksi` imajlar uyandırdığı bulunmuştur. `Duygusal anlam` faktörlerinden `güç` (potency) boyutunda, `genel eril` ile diğer sözcükler arasında anlamlı bir fark gözlenmemiştir. Ancak sözcükler, `kadın` ya da `nötr` çağrışımlar içerdiğinde, `değerlendirme` (evaluation) boyutunda diğer sözcüklere oranla daha yüksek değerlendirilmişlerdir. Bu çalışmada, ` Sözel Uyarıcı ` nın `Görsel ve Sözel Uyarıcı` dan daha `erkeksi` algılandığı da bulunmuştur. Aynı zamanda, `Duygusal Anlam` boyutları açısından da `Sözel Uyarıcı` nın ortalaması `Görsel ve Sözel Uyarıcı` dan daha yüksek bulunmuştur. Sonuçlar, cinsiyetçi düşünme süreci, Türk kültüründe toplumsal cinsiyet rolleri ve görsel uyarıcının etkisi açılarından tartışılmaktadır. Anahtar Sözcükler: Cinsiyetçi dil, genel eril, dil ve toplumsal cinsiyet rolleri. Bilim Dalı Sayısal Kodu: 210.02.01 vı ABSTRACT ROLE OF LANGUAGE İN RELATION TO GENDER ROLE STEREOTYPES YASAK, Yeşim M.S. in Social Psychology Supervisor: Prof. Dr. Olcay Imamoğlu September, 1994, 92 pages. The present research investigated the role of language in relation to gençler categorizations and gender attributions. This general issue was reduced to three basic questions: a) Are generic masculine terms used in the Turkish language really generic? b) What is the difference betvveen the generic masculine and the altemative words in terms of gender attributions ? c) How do people's gender categorizations and attributions change when responding to the vvords versus the vvords paired with pictorial stimuli of human beings that are ambiguous in terms of gender ? Subjects were 114 students from M.E.T.U. who volunteered for the study, wfth a mean age of 21 and age range of 17 and 27. The study was conducted in two conditions: `Pictorial and Verbal Stimuli` and `Verbal Stimuli`. in the `Pictorial and Verbal iiiStimuli` condition, subjects were exposed to four ambiguous pictures which were paired with four types of vvords. After seeing each `pictorial and verbal` stimulus, subjects were asked to judge the degree of similarity of the picture to a man ör a vvoman on the Gender Scale. Then, subjects were asked to rate each stimulus in terms of the seven semantic differential scales. in the `Verbal Stimuli` condition, the vvords were presented to subjects vvithout any pictures. Then, subjects were asked to make judgments for each vvord on the Gender Scale and semantic differential scales. Results indicated that the `generic masculine` and `neutral` vvords, vvithin the limitations of this research, in Turkish, were rated as being more masculine than the `conflict` and the `feminine version of generic masculine` vvords. VVhen the generic masculine words were compared to the other alternative word types taken together, no difference was observed on the `potency` dimension. Hovvever, when the words include female ör neutral connotations, they were perceived as being higher on the `evaluation` dimension. Furthermore, results shovved that 'Verbal stimuli` were perceived to be more masculine than `pictorial and verbal stimuli` for generic masculine vvords. Moreover, the overall mean for `verbal stimuli` was higher than that for `pictorial and verbal stimuli` in terms of semantic connotations. The results of the study were discussed with reference to sexism in the thought processes, gender role stereotypes in the Turkish culture, and effect of visual stimuli. Keywords: Sexist language, generic masculine, language and sex role stereotypes. Science Code: 210.02.01 iv 92

Sektörel gelişim bütün sektörlerde tüm kurum ve kuruluşların ortak hedefidir. Ürün ve hizmet sağlayıcıların bu hedefe ulaşabilmesindeki kilit unsur ise, ürün ya da hizmetin sunulduğu müşteri kitlesi ile ürün ya da hizmeti üreten çalışanların memnuniyet düzeylerinin tespiti ve sürekli iyileştirilmesidir. Bu kapsamda literatürde, eğitimden bankacılık sektörüne, sağlık sektöründen genel hizmet sektörlerine kadar birçok sektörde onlarca çalışma yapılmışve çeşitli memnuniyet ölçekleri geliştirilmiştir. Buna karşın, yapılan literatür araştırmasında sürücülerin araçtan duyduklarımemnuniyet düzeylerinin ve nedenlerinin belirlenmesine yönelik herhangi bir çalışma bulunmadığıtespit edilmişve bu çalışma kapsamında literatürdeki eksikliği gidermek üzere, hem trafik kazalarıile sürücülerin araçtan duyduklarımemnuniyet arasında bir ilişkinin varlığının tespiti, hem de araç tasarımlarında dünya devlerinin dikkate aldığıtemel faktörlerden olan sürücü memnuniyetinin belirlenmesine yönelik olarak bir ölçme aracının sahip olmasıgereken geçerlilik ve güvenirlik prensipleri dikkate alınarak bir Sürücü Memnuniyet Ölçeği SMÖ geliştirilmiştir., Sectoral development is the common goal of all organizations and institutions in all sectors. The key element for the product and service suppliers in achieving this goal is to determine and continuously improve satisfaction level of the customer mass provided with the product and service or of the employees providing service. In this scope, tens of studies have been carried out in many sectors in the literature from education to banking, from health sector to general service sector and various satisfaction scales have been developed. Nonetheless, in the search of the literature, it has been ascertained that there isn’t any study carried out to determine the satisfaction levels and reasons of the drivers for their vehicles. Within the scope of this study, in order to make up this deficiency in the literature, a Driver Satisfaction Scale DSS has been developed taking into account of validity and reliability principles which an assessment instrument should have, for both determination of a relation between traffic accidents and drivers’ satisfaction from their cars and determination of the driver satisfaction that is among the principal factors taken into considered by the world’s leading organizations’ in the cars’ design 2 pilot studies have been carried out to develop Driver Satisfaction Scale. In the 1st pilot study, pre-interviews were made with randomly selected persons. In the interviews of 80 persons, their such information as age, gender, education were received and were asked an open ended question that is “what the first three things are to come to mind when the satisfaction from the vehicle is mentioned” and thus, the individuals were given the opportunity to verbalize their attitudes regarding the subject in order to collect data in the qualitative analysis. As a result of this study, the answers were collected into 62 categories. In the 2nd pilot study, item pool was formed making use of the data obtained from the 1st pilot study. Then, draft Driver Satisfaction Scale which was prepared by adding 4 more questions that are “active driving period”, “type of the vehicle used”, “traffic tickets received in the last 5 years” and “accidents made in the last 3 years” and Driver Satisfaction Scale was applied to 100 persons 50 women and 50 men selected randomly

Sektörel gelişim, bütün sektörlerde tüm kurum ve kuruluşların ortak hedefidir. Ürün ve hizmet sağlayıcıların bu hedefe ulaşabilmesindeki kilit unsur ise ürün ya da hizmetin sunulduğu müşteri kitlesi ile ürün ya da hizmeti üreten çalışanların memnuniyet düzeylerinin tespiti ve sürekli iyileştirilmesidir. Bu kapsamda literatürde, eğitimden bankacılık sektörüne, sağlık sektöründen genel hizmet sektörlerine kadar birçok sektörde onlarca çalışma yapılmış ve çeşitli memnuniyet ölçekleri geliştirilmiştir. Buna karşın, yapılan literatür araştırmasında sürücülerin araçtan duydukları memnuniyet düzeylerinin ve kriterlerinin belirlenmesine yönelik herhangi bir çalışma bulunmadığı tespit edilmiştir. Bu çalışma kapsamında literatürdeki eksikliği gidermek üzere, araç tasarımlarında ilgili sektörlerin de dikkate alabileceği faktörlerden biri olan sürücü memnuniyetinin belirlenmesine yönelik olarak bir ölçme aracının sahip olması gereken geçerlilik ve güvenirlik prensipleri dikkate alınarak bir Sürücü Memnuniyet Ölçeği (SMÖ) geliştirilmiştir. Ölçek geliştirme çalışmaları kapsamında, trafik kazasına karışma ve kural ihlalleri sonucu ceza alma ile sürücülerin araçtan duydukları memnuniyet arasındaki ilişkinin incelenmesi de amaçlanmıştır. Sectoral development is the common goal of all organizations and institutions in all sectors. The key element for the product and service suppliers in achieving this goal is to determine and continuously improve satisfaction level of the customer mass provided with the product and service or of the employees providing service. In this scope, tens of studies have been carried out in many sectors in the literature from education to banking, from health sector to general service sector and various satisfaction scales have been developed. Nonetheless, it has been ascertained that there isn't any study carried out to determine the levels and criteria of drivers' satisfaction from their cars by the literature review. Within the scope of this study, in order to make up the deficiency in the literature, a Driver Satisfaction Scale (DSS) has been developed for determining the driver satisfaction which is one of the factors can be considered by the related industries in cars' designs by taking into account of validity and reliability principles which an assessment instrument should have. As part of scale development studies, analysing the relationship between drivers' satisfaction from their cars and involving in the traffic accidents, and receiving the traffic fine as a result of rule violations has been aimed. 125

Genel olarak, Ulasim Bilgi Sistemi (UBS), ulasim ile ilgili yönetim, hizmet,koordinasyon ve planlama faaliyetlerini düzenlemek için kurulur. UBS'ninislevsel bir sekilde idare edilebilmesi için grafik veri (yol, cadde v.b.) ve grafikolmayan veri (trafik sayimlari, araç sayilari v.b.) iliskili bir yapi içerisindeislenip depolanmasi gerekmektedir. Bu yapiyi olusturan bir dizi donanim veyazilim ögesi bir arada bulundurulmalidir. Cografi Bilgi Sistemi (CBS) bugereksinime en iyi sekilde hizmet eden ve cevap veren araçtir. CBS'nin saglamisoldugu bu yapi sayesinde veriler görsel olarak sunulabilmekte, sorgulamalaryapilabilmekte ve analizler üretilebilmektedir. Bu islemlere CBS sayesinde dahakolay, hizli ve güvenilir bir sekilde erisilebilmektedir. CBS'nin UBS'ye olan enbüyük katkisi bu sekilde özetlenebilir.Bu amaçla Toplu Tasit Doluluk Etüdü, Tasit Doluluk Etüdü ve HareketliGözlemci Yöntemi kullanilarak Nigde il merkezi örneginde CBS' yebütünlesmis bir UBS tasarlamaya çalisilmistir.Anahtar Kelimeler : Ulastirma Mühendisligi, Ulasim Bilgi Sistemi,(UBS),..Cografi Bilgi Sistemi (CBS) Generally, Transportation Information System (TIS) is established to managethe administration of transportation, service, coordination and planningactivities. In order to coordinate functional TIS, graphical data (road, street,etc.) and attribute data (traffic and vehicle counts, etc.) should be stored andprocessed in a structured way. This structure should be kept together withinseveral hardware and software components. Geographic Information System(GIS) is one of the tools that serves best for these requirements. Thevisualization of data, making spatial queries and producing analysis couldbecome possible within this structure which is only provided by GIS. Theseprocesses can be accessed easier, faster and safer with the help of GIS. Themajor contribution of GIS to TIS can be summarized by this way.The aim of the study is to design Vehicle Fullness Etude and Moving ObserverMethod used TIS integrated with GIS on the example of Nigde City Center.Key Words :Transportation Engineering, Transportation Information System.(TIS) Geographic Information System (GIS) 148

ivJANDARMA TRAFİK ZABITASININ GÖREVİN İCRASINDA SÜRÜCÜİLE İLGİLİ OLARAK KARŞILAŞTIĞI SORUNLAR VE ÇÖZÜMÖNERİLERİ(Yüksek Lisans Tezi)H. İbrahim YAŞATIRGAZİ ÜNİVERSİTESİFEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜAralık 2006ÖZETBu tez çalışmasındaki temel amaç, genelde dünya üzerindeki birçokülkede, özelde ise ülkemizde halen çok önemli ve öncelikli bir sorunolma özelliğini koruyan karayolu trafik kazalarının önlenmesi için trafikpsikolojisi kavramına genel bir bakış ve Jandarma Trafik Zabıtasınınkarşılaştığı sorunlar ve çözüm önerileridir. Trafik kazalarınınazaltılmasıyla ilgili gün geçtikçe yeni teknolojiler ve yeni kurallargeliştirilmektedir. Ancak trafik kazalarının temel unsuru insanlar olduğuiçin insanın kaza yapma ihtimali kişiliğine ve çevre şartlarına bağlıdır.İnsanın içerisinde bulunduğu ortam, psikolojik durumu ve dış etmenlerkaza yapma olasılığını arttırır. Bu çalışmada Jandarma Trafik Zabıtası ilesürücü arasında karşılaşılan sorunlar, yapılan anket ve istatistikselçalışma ile belirlenmeye çalışılmış ve çözüm önerileri sunulmuştur.Ankette yer alan sorular Jandarma trafik timleri ile sürücüler arasındakiilişkileri, sürücünün trafik psikolojisi, sürücünün trafik cezasına karşıtepkileri, Jandarma trafik timlerinin trafik yönetim ve insan ilişkileriniortaya koymaya yönelik bir çalışma olmuştur.vAyrıca Jandarma Genel Komutanlığı tarafından yapılan diğer anketler vesonuçları bu çalışmaya katkı sağlamıştır.Bilim Kodu : 911.2.096Anahtar Kelimeler : Trafik, Trafik Kazaları, Trafik Psikolojisi, JandarmaTrafik TimleriSayfa Adedi : 92Tez Yöneticisi : Doç. Dr. Yeşim YASAK viTHE PROBLEMS OF GENDARMERIE TRAFFIC TEAMS ON MISSIONCONCERNING THE DRIVERS AND SOLUTION PROPOSALS(M. Sc. Thesis)Halil İbrahim YAŞATIRGAZI UNIVERSITYINSTITUTE OF SCIENCEDecember 2006ABSTRACTThe main aim of this study is to construct a general view on trafficphysicology and possible solutions on the problems that gendarmerietraffic teams confront with in order to prevent the highway trafficaccidents which stay as a very distinctive issue both in our country inparticular and in other countries worldwide. New technologies and newrules are being improved to reduce the traffic accidents. However,because the main component of traffic accidents is human beings, theprobability of involving in one is connected to man?s personality andenvironmental conditions. The neighborhood, physicological situationand external factors increase the probability of involving in an accident.In this study, it is tried to identify the problems that occur between thedrivers and the gendarmerie traffic teams by public surveys andstatistical analysis and finally solution proposals are submitted.The questions appear in the survey are to reveal the relations betweenthe drivers and Gendarmerie Traffic Teams, the reactions of the driversto sentences, the drivers? traffic physicology, the human relations andtraffic management of Gendarmerie Traffic Teams.viiIn addition to these, the other surveys? made by Gendarmerie GeneralCommand and outcomes of these surveys had made a positivecontribution to this study.Science Code : 911.2.096Key Words : Traffic, Traffic Accidents, Traffic Physicology,Gendarmerie Traffic Teams.Total Pages : 92Supervisor : Assoc.Prof.Dr. Yeşim YASAK 105

Her yıl binlerce kişinin ölümüne yaralanmasına ve büyük maddikayıplara neden olan trafik kazaları Türkiye'nin ve Türk insanının hızlaçözümlenmesi gereken en önemli sorunlarından biridir. Trafik kazaları;araç teknolojilerindeki çok hızlı gelişmeye rağmen ya da karayollarındaki üst ve alt yapı kusurlarının her geçen gün giderilmesinebağlı olarak azalması gerekirken aksine son yıllarda sürekli artmış vebüyük sayısal değerlere ulaşmıştır. Trafik kazaları incelendiğinde bukazalarda rolü bulunan faktörler başta insan hataları olmak üzere taşıtve yol kusurları olarak üç ana grupta toplanabilir. Taşıt ve yolkusurlarından kaynaklanan kazaların toplam kazalar içindeki yüzdesininçok az olduğu, ayrıca taşıt ve yol kusurlarının bir kısmının da yine insanfaktöründen kaynaklandığı düşünülürse kazaların %97-%98'ine insanhatalarının dikkatsizlik ve tedbirsizliğinin neden olduğu görülmektedir.nsan faktörü incelendiğinde iki büyük neden hemen gözlemlenebilir.Birincisi hızla gelişen teknolojinin eğitimsiz insanlar tarafındangerektiği gibi kullanılamaması ikincisi ise insanın kendi kendisinitanımamasından kaynaklanmaktadır. Maalesef insanlar kendi yetenekve kapasitelerini bilmemekte ya da kendi eksikliklerinin farkınavaramamaktadır. Sonuç olarak araç ve yol ile uyumsuzluklar yaşamaktabu da kazalara neden olmaktadır. Ülkemizde trafik kazalarının sayıcaartmasından K.K.K.lığı personeli de etkilenmekte askeri araçların karayolları üzerinde sivil araçlar ile yaptığı kazaları görme olasılığı da hergeçen gün artmaktadır. Askeri araç kazalarının asgariye indirilmesi içinverilen ya da verilmesi gereken çaba, ülkemizde mevcut trafikkazalarının önlenmesi adına ulusça verilen mücadelede bir yapı taşıoluşturmaktadır. Gelecekte yaşanabilecek trafik kazalarının dahameydana gelmeden önce gerekli tedbirlerin alınarak önlenmesi SilahlıKuvvetlerin asli sorumluluklarından biridir. Silahlı Kuvvetlere katılansürücülerin daha işin başında yetenek ve kişilik özelliklerinin tespitedilerek kendilerine uygun görevler verilmesi, Silahlı Kuvvetlere emanetedilen Mehmetçiklerin canlarının korunmasını ve devlet malının dazarar görmemesini sağlayacaktır. Bu çalışmada psikoteknikdeğerlendirme ile yetenek ve kişilik özellikleri tespit edilen ve buözelliklerinde sorunları olan sürücülere, gelişimleri için verilmesi enuygun olacak eğitimin nasıl olması gerektiği incelenmiş ve bir eğitimprogramı önerilmiştir. Traffic accidents that cause the death and the injury of thousands ofpeople and the material loss every year are one of the most importantproblems that have to be solved in a very fast manner by Turkey and bythe Turkish people. Traffic accidents have increased in the last yearsand reached great numerical values, on contrary to the very fastdevelopment that has been accomplished in the vehicle technology andin the infrastructure of the and above the ground facilities of thehighways where the accidents had to cease. Those factors that playroles in the accidents when these accidents are studied may begrouped in three main groups as the road and vehicle deficiencies,where the human error is in the forefront. It is being observed that the97 % - 98 % of the accidents are caused by human errors, carelessnessand lack of taking measures, in case vehicle and a part of the vehicleand road errors also originate from human factor, whereas thepercentage of the accidents that originate from the vehicle and roaderrors within the total accidents is thought to be rather low. Two bigcauses may immediately be observed when human factor is studied.The first reason is that the developed technology cannot be used by asneeded by those uneducated people and the second reason originatesfrom the fact that the human beings do not know about themselves.Unfortunately the human beings do not know their very own skills andcapacities or they cannot differentiate their own lacking points. As aresult, incompatibilities among the vehicle and the road are lived andthis causes the accidents. The personnel of the Turkish Army is alsobeing affected by the increase of the traffic accidents quantitatively andthe probability of seeing the accidents made by military vehicles on theroads with the civilian vehicles increases every day. The efforts that isbeing spent or that have to be spent in order to minimize the militaryvehicle accidents forms an important milestone in the struggle made bythe nation in preventing the existing traffic accidents in our country.The prevention of the traffic accidents that may occur in future beforethey occur by taking the necessary measures is one of the principalresponsibilities of the Armed Forces. The giving appropriate duties tothose who participate in the Armed Forces right at the beginning inaccordance with their skills and their personal properties, bydetermining these will provide the protection of the lives of those whoare being left to us and will also prevent the damaging of the propertyof the public. In this work, the psycho-technical evaluation and howshould the most appropriate training that should be provided to thoseproblematic drivers whose skills and personality properties have beendetermined have been studied and an education program has beenproposed. 203