Search

Felsefe ile sinema arasında bağ kurmuş düşünürler arasında Gilles Deleuze ilk akla gelenlerdendir. Cinéma 1 ve Cinéma 2 kitaplarında geliştirdiği, filmleri temelde hareket- imge ve zaman-imge biçiminde kategorize ettiŞi düşünce sistematiŞi yeni, kendinden önceki sinema kuramsallaştırmalarından ayrı ve akademik çalışmalar açısından potansiyeli yüksek bir alandır. Bu bağlamda son yıllarda sinema içinden ve dışından çeşitli akademik çalışmalara esin vermiştir. Deleuze kavramlarını ve taksonomisini oluştururken esas olarak Avrupa ve Amerikan sinemasını temel almış, İkinci Dünya Savaşı’nın yarattığı toplumsal travmayı sinemasal anlatımda kırılma noktası olarak tespit etmiştir. Zaman-imge kategorisine sokulabilecek yerli film sayısındaki artışın, Türkiye’nin kendine özgü post-travma koşullarında oluştuğu düşünüldüğünde, Deleuze’ün düşünce sistematiğini Türkiye sinemasına uygulamak verimli olmaya aday görünmektedir. Bu makalede öncelikle Deleuze’ün bir felsefeci olarak sinemayı nasıl gördüğü ve sinema-felsefe ilişkisi üzerine görüşleri ele alınmakta, bunu hareket-imge ve zaman-imge kavramlarının açımlanması izlemektedir. Son bölümde, Deleuze’ün özellikle zaman-imge kategorisi içinde geliştirdiği kavramların son dönem Türkiye sinemasına izdüşümleri Meleğin Düşüşü ve Bekleme Odası filmleri üzerinden irdelenmektedir. Gilles Deleuze is one of the prominent philosophers that made palpable connections between cinema and thought. He elaborated a systematical thinking in the books titled Cinéma 1 and Cinéma 2, in which he categorized the films basically as movement-image and time-image. That was a different approach than the film philosophy canon that preceded him and promises a high potential for academic inquiry. In this sense his work inspired diverse studies in and outside the field of cinema in recent years. While creating the concepts and constructing a taxonomy Deleuze mainly referred to European and American cinema and determined the social trauma caused by World War Two as a milestone for cinematic narratives. Considering the increase in the number of films in recent cinema of Turkey (which can be labeled as time-image and which have been produced under the country’s specific/distinctive post-traumatic conditions), a deployment of Deleuzian approach in cinema of Turkey might provide ground for fruitful analysis. This work first focuses on as a philosopher how Deleuze grasps cinema and situates it in relation to philosophy, which is followed by the explication of movement-image and time-image concepts. The latter part projects the various elements of time-image category to recent cinema of Turkey, by tracing the films Angel’s Fall and Waiting Room.

Ulus kavramının tek bir bilimsel tarifini vermek kolay değildir. Farklı disiplinlerden ve toplumlardan düşünürler zaman içinde kavramın bir veya birkaç niteliğini öne çıkararak birbirini bütünleyen bir literatürün oluşumuna katkıda bulunmuşlardır. Konu tartışılmaya ve farklı ulusal deneyimlerle zenginleşmeye devam etmektedir. Ulus gibi ona içkin ulusal kültür, ulusal kimlik ve ulusal karakter de tartışmalı ve değişken kavramlardır. Bugün geldiğimiz noktada, bilim insanlarınca genel kabul gören yaklaşım, ulusun ve onunla ilintili kavramların hiç bitmeyen modern birer inşa olduklarıdır. Sinema da sanatların toplumla en bütünleşmişi olarak bir yandan bu inşaya katkıda bulunurken öte yandan ulusla ilintili kavramların sorgulanabilmesi için olanaklar sunmaktadır. Bu çalışmada, ulusal sinema kavramının ulus, ulusal kültür, ulusal kimlik ve ulusal karakter kavramları ile çok boyutlu ilişkisi ve birbirlerine olan etkileri incelenmektedir. Ulus sözcüğünün tarihsel kökeni ve gelişimiyle başlayan metin, kavramın çeşitli modern tarifleriyle sürmekte, ardından sinemanın ulus inşasına katkıları ve ulusal sinema kavramına farklı yaklaşımlardan söz edilmekte, bunları kültür ve ulusal kültür kavramlarının çeşitli açıklamaları ve sinemayla ilişkisi izlemektedir. Daha sonra kimlik kavramının bireysel ve ulusal boyutları, ulusal kimliğin ulusla ilişkisi açımlanmakta, sinemanın ulusal kimlik inşasına hizmet etmenin yanında onun sorgulanmasında da önemli bir işleve sahip olduğu vurgulanmaktadır. Son olarak ulusal karakter tanımı ve ulusal karakterin sinemadaki karşılığı ele alınmaktadır. It is a troublesome attempt to provide an exact and complete description of the term ‘nation’. Philosophers from different disciplines and societies have contributed to the explanation of the concept in years by emphasizing one or few aspects of it. It is still a debatable issue, flourishing with new and different national experiences. National culture, national identity, and national character, which are immanent to nation, are contentious and changing concepts as well. Today, a widely accepted approach among scholars argues that nation and the related concepts are ongoing modern constructions. Cinema, arguably the art that is mostly engaged with the society, contributes to this ongoing construction on the one hand, has the potential to be a site to question the nation-related concepts on the other. This piece of research examines the multidimensional connections and mutual influences between national cinema and the concepts of nation, national culture, national identity, and national character. Starting with providing the historical roots of the word ‘nation’ and its evolution, the text continues with modern descriptions of the term, which is followed by the contributions of cinema to nation construction and different approaches to the concept of national cinema. Various explanations of culture and national culture, and their connections to cinema comes next. Then individual and national dimensions of identity, and the connections between nation and national identity are explored, the binary role of cinema - both as serving to the construction of national identity and functioning to question it - is emphasized. Finally, national character and its reflections in cinema are discussed.