Search

Bursa ili kentsel atıksu arıtma tesislerinde oluşan arıtma çamurları, 2017 yılından itibaren Bursa Su ve Kanalizasyon İdaresi’ne bağlı 400 ton/gün kapasiteli bir akışkan yataklı yakma tesisinde yakılarak bertaraf edilmektedir. Yakma sürecinin sonunda her ay bertaraf edilmeyi bekleyen ortalama 615 ton kül oluşmaktadır. Bu çalışmanın amacı çamur yakma sürecinin sonunda oluşan atık çamur küllerinin yapı malzemesi olarak geri kazanılıp kazanılamayacağını araştırmaktır. Bu amaçla çamur küllerine stabilizasyon/solidifikasyon (S/S) ve jeopolimerizasyon teknolojileri uygulanmıştır. Bağlayıcı malzeme olarak Portland çimentosu, termik santral uçucu külü ve mermer çamuru kullanılmıştır. S/S örnekleri su, jeopolimer örnekleri 8MNaOH ve NaSilNaOH çözeltileriyle aktive edilmiştir. Hazırlanan pasta örnekleri 28 günlük hava kürü sonunda basınç dayanımı ve ağır metal sızma testlerine tabi tutulmuştur. Çamur külü kullanılarak hazırlanan S/S örneklerinde 21,8 MPa, jeopolimer örneklerinde ise 50,0 MPa düzeylerine ulaşan basınç dayanım değerleri elde edilmiştir. Atık çamur külü içeren bazı örneklerin basınç dayanım düzeylerinin, atık içermeyen kontrol örneklerinin basınç dayanım düzeylerinden yüksek olması dikkat çekmiştir. Sızma testi sonucunda çamur külüyle hazırlanan örneklerin tehlike sınır değerlerinin oldukça altında kaldığı görülmüştür. Gerek sızma testi gerekse basınç dayanım testi sonuçları, çamur küllerinin, yapı malzemesi olarak değerlendirilmesi gereken bir potansiyel vadettiğini göstermektedir. Sewage sludges that are originating from the municipal wastewater treatment plants of Bursa city have been incinerated with a fluidized bed reactor of 400 tons/day capacity since 2017. Each month, on an average, 615 tons of ash is generated as a waste of the incineration process, which needs disposal. The purpose of this study was to investigate if the sludge incinerator ash can be recycled as a construction material. Stabilization/solidification (S/S) and geopolymerization technologies were applied to the sludge ash with this aim. Portland cement, fly ash from a coal-fired power plant, and marble sludge were used as binders. S/S samples were activated with water, while geopolymer samples were activated with 8MNaOH and NaSilNaOH solutions. The prepared paste samples were air-cured for 28 days and analyzed for compressive strength and heavy metals leaching. S/S samples containing sludge ash yielded a compressive strength level of 21.8 MPa, while geopolymer samples resulted in a compressive strength level of 50.0 MPa. Higher compressive strength levels of several samples containing waste sludge ash than that of the control samples without waste were noticed. Leaching tests showed that heavy metals leaching from the samples prepared with sludge ash were much lower than the legal limit values for toxicity. Both leaching tests and compressive strength tests showed that sludge ash has the potential to be considered as a construction material.

Bursa ili kentsel atıksu arıtma tesislerinde oluşan arıtma çamurları, 2017 yılından itibaren Bursa Su ve Kanalizasyon İdaresi'ne bağlı 400 ton/gün kapasiteli bir akışkan yataklı yakma tesisinde yakılarak bertaraf edilmektedir. Yakma sürecinin sonunda her ay bertaraf edilmeyi bekleyen ortalama 615 ton kül oluşmaktadır. Bu çalışmanın amacı çamur yakma sürecinin sonunda oluşan atık çamur küllerinin yapı malzemesi olarak geri kazanılıp kazanılamayacağını araştırmaktır. Bu amaçla öncelikle torba filtre ve multisiklon olmak üzere iki farklı baca gazı arıtma ünitelerinden elde edilen arıtma çamuru külünün ağır metal içeriği, kimyasal kompozisyonu ve amorf-kristal yapısı ile ilgili analizler yapılmıştır. Çamur küllerine stabilizasyon/solidifikasyon (S/S) ve jeopolimerizasyon teknolojileri uygulanmıştır. S/S ve jeopolimerizasyon teknolojilerinin verimi hamur ve harç örneklerinde izlenmiştir. S/S ve jeopolimer örnekler 50×50×50 mm boyutlarında hazırlanmıştır. S/S hamur örnekleri çimento kullanılarak, jeopolimer hamur örnekleri hem çimento kullanılarak hem de çimento kullanılmadan hazırlanmıştır. Jeopolimer hamur örneklerinde aktivatör olarak NaSilNaOH ve 8M NaOH çözeltileri kullanılmıştır. S/S harç örnekleri ASTM standartlarına uygun olarak, jeopolimer harç örnekleri Ms=1,6 (Si2O/Na2O), %8 Na2O içeriğine sahip çözelti kullanılarak hazırlanmıştır. Arıtma çamuru külünün yapı malzemesi olarak değerlendirilebilmesi için basınç dayanımı, su emme, porozite, donma-çözülme deneyleri yapılmıştır. Yapılan analizler sonucunda külün ağır metal içeriğinin tehlike sınır değerlerini aşmadığı ve amorf bir yapıya sahip olduğu belirlenmiştir. Çamur külü içeren S/S hamur örneklerinde en yüksek basınç dayanımı 30,69 MPa (MS ünitesi arıtma çamuru külü+çimento+su), jeopolimer ve çimentolu hamur örneklerinde en yüksek basınç dayanımı 50 MPa (TF ünitesi arıtma çamuru külü+çimento+NaSilNaOH), jeopolimer ve çimentosuz hamur örneklerinde en yüksek basınç dayanımı 40,56 MPa (MS ünitesi arıtma çamuru külü +mermer çamuru+uçucu kül+NaSilNaOH) olarak ölçülmüştür. Çamur külü içeren S/S harç örneklerinde en yüksek basınç dayanımı 50,53 MPa (%15 oranında MS ünitesi arıtma çamuru külü), jeopolimer harç örneklerinde en yüksek basınç dayanımı 11,88 MPa (%20 TF ünitesi arıtma çamuru külü+%40 UK+%40 MÇ) olarak ölçülmüştür. Elde edilen bulgular çamur küllerinin, yapı malzemesi olarak bir potansiyel vadettiğini göstermektedir. Sewage sludges that are originating from the municipal wastewater treatment plants of Bursa city have been incinerated with a fluidized bed reactor of 400 tons/day capacity since 2017. Each month, on an average, 615 tons of ash is generated as a waste of the incineration process, which needs disposal. The purpose of this study was to investigate if the sludge incinerator ash can be recycled as a construction material. Heavy metal content, chemical composition and amorphous-crystal properties of sludge ash obtained from two different flue gas treatment systems as bag filter and multicyclone were analyzed with this aim. Stabilization/solidification (S/S) and geopolymerization technologies were applied to sludge ashes. The efficiency of S/S and geopolymerization technologies was observed in paste and mortar samples. S/S and geopolymer samples were prepared in dimensions of 50×50×50 mm. S/S paste samples were prepared by using cement, geopolymer paste samples were prepared by using cement and without cement. NaSilNaOH and 8M NaOH solutions were used as activators in geopolymer paste samples. S/S mortar samples were prepared in accordance with ASTM standards using geopolymer mortar samples were prepared with Ms=1,6 (Si2O/Na2O), %8 Na2O solution. The compressive strength, water absorption, porosity, freeze-thaw tests were performed to evaluate the sludge ash as a construction material. As a result of the analysis, it was determined that the ash did not show heavy metal properties and had an amorphous structure. The highest compressive strength of S/S paste samples containing sludge ash was 30,69 MPa (multicyclone unit sludge ash + cement + water), the highest compressive strength of geopolymer and cement paste samples was 50 MPa (bag filter unit sludge ash + cement + NaSilNaOH), geopolymer and without cement paste samples with the highest compressive strength of 40,56 MPa (multicyclone unit sludge ash + marble sludge + fly ash + NaSilNaOH) was mesured. The highest compressive strength of S/S mortar samples containing sludge ash was 50,53 MPa (15% multicyclone unit sludge ash), the highest compressive strength of geopolymer mortar samples was 11,88 MPa (20% bag filter unit treatment sludge ash + 40% fly ash + 40% marble sludge) was mesured. As a result of the experiments, showed that sludge ash has the potential to be considered as a construction material. 119

Tarımsal üretim içerisinde yoğun emek süreçlerine tabi olan mevsimlik tarım işçileri, asgari yaşam koşullarının oldukça altında yer alan bir toplumsal grup olarak emeklerinin karşılığını alamayan tarım emekçileri içerisinde koşulları en kötü olan kitleyi temsil etmektedir. Bu grup; sürekli hareket halinde olan ve genellikle mevcut tarımın yapıldığı coğrafyaya uzak noktalardan gelen gezici tarım işçileri ile lokal olarak mevcut tarımın yapıldığı o bölgenin insanlarından oluşan yerel mevsimlik tarım işçilerinden oluşmaktadır.Hasat dönemi Temmuz-Ağustos aylarına denk gelen nohut hasadında çalışan gezici mevsimlik tarım işçileri ile toplama dönemi Eylül-Ekim aylarında olan elma toplama işinde çalışan yerel mevsimlik tarım işçilerinin durumlarının gerek anket sonuçlarıyla gerekse saha çalışması esnasında yapılan gözlemlerin değerlendirilmesi sonucu bu iki mevsimlik tarım işçisi grubu arasında sosyo-ekonomik değişkenlere dayalı analizler yapılmıştır.Çalışma Isparta ili sınırlarında; gezici mevsimlik tarım işçileri ile Yalvaç ilçesi, Yalvaç ilçesine bağlı Kozluçay ve Dedeçam köyleri ile Şarkikaraağaç ilçesi ile Şarkikaraağaç ilçesine bağlı Göksöğüt köyünde yapılmıştır. Yerel mevsimlik tarım işçilerine Isparta iline bağlı Eğirdir ve Gelendost ilçeleri ile bu ilçelere bağlı Hacılar, Serpilköy ve Büyükgökçeli köylerinde anket uygulanmıştır.200 gezici mevsimlik tarım işçisi ve 200 yerel mevsimlik tarım işçisi ile toplamda 400 mevsimlik tarım işçisiyle gerçekleştirilen anketler sonucu elde edilen veriler frekans analizi yapılarak karşılaştırılmıştır. Elde edilen veriler ışığında gezici mevsimlik tarım işçileri ile yerel mevsimlik tarım işçileri arasındaki sosyo-ekonomik farklara değinilmiştir.Sosyal haklar açısından dezavantajlı olan bu işçiler aynı zamanda ekonomik olarak da toplumun gerisinde yer almaktadır. Tek geçim kaynaklarının sadece çalıştıkları dönemde elde ettikleri gelir olduğu düşünüldüğünde daha fazla kazanmak için ailenin tüm fertleri çocuk yaşlı demeden çalışmak zorunda kalmaktadır. Bu durum çocukların eğitimlerini tamamlamaları açısından engel oluşturmakla birlikte hem çocuk işçiliği sorununu meydana getirmekte hem de bu çocukların başka meslekler edinmelerini imkânsızlaştırmaktadır. Seasonal agricultural labourers who are subject to labour intensive processes in the agricultural production represent the most disadvantageous mass among agricultural labourers who are defined as a social group living under minimum conditions and that could not receive a recompense for their works. Seasonal agricultural labourers are composed of two groups: traveling seasonal agricultural labourers who are constantly mobile and live far from the work place and local seasonal agricultural labourers composing of local people who live close to the place of production. The seasonal agriculture workers working in the chickpea harvest coinciding with the harvest period July to August and the evaluation of the situation of the local seasonal agricultural workers working in the apple picking business during the collection period between September and October and the observations made during the field work were evaluated as the result of these two seasonal agricultural workers socio-economic variables.The study was conducted in Isparta province; traveling seasonal agriculture labourers which was Yalvaç district, Kozluçay and Dedeçam villages of Yalvaç district and Göksöğüt village of Şarkikaraağaç district and Şarkikaraağaç district. The survey was applied to districts of Eğirdir and Gelendost of Isparta province and Hacılar, Serpilköy and Büyükgökçeli villages of these districts for local seasonal agricultural workers.200 traveling seasonal agricultural labourers and 200 local seasonal agricultural labourers which was totally 400 seasonal agricultural labourers were compared and the results were compared by using frequency analysis. The socio-economic differences between traveling seasonal agricultural labourers and local seasonal agricultural labourers in the obtained data are discussed.As a result of the work, the problem of child labour emerges as an important problem. At the same time, it is observed that the minimum conditions for sheltering and working conditions cannot be achieved, especially for traveling seasonal agricultural labourers.These labourers who are disadvantageous in terms of social rights are also economically behind the society. If it is thought that the only income they receive is the wages earn in return for working, it is obvious that in order to earn more, they – as the whole family – have to work young and old. This in turn hinders the education of children and creates both the problem of child labour and the impossibility of those children to get a profession. 118

Tarımda yaşanan dönüşümle birlikte tarımsalüretimde insan emeğinin yerini makinelerin almaya başlamasıyla kırsalda yaşayanve tek geçim kaynağı tarım olan insanlar kentlere göç etmeye başlamıştır.Yaşamları boyunca yalnızca tarımla ilgilenen insanlar kentlere geldiklerindedüşük ücretli ve sosyal sigortadan yoksun bir şekilde çalışmak zorundakalmıştır. Kentlere göç etmeyerek köylerde yaşamaya devam eden mülksüzleşmesüreci sonunda topraklarını kaybeden kitleler ise; iklimsel çeşitliliknedeniyle farklı dönemlerde ve bölgelerde yetişen tarımsal ürünlerin çapasındayahut hasadında çalışmak üzere mevsimsel olarak göç etmek durumunda kalmıştır. Gelişmekte olan ülkelerin büyük çoğunluğundanüfusun tarım sektöründe yoğunlaşmasıyla birlikte genel görüntü tarımdaistihdam edilen bu kitlenin aldığı ücretlerin düşüklüğü dolayısıylayoksulluktan kurtulamadığı şeklindedir. Tarımda çalışan işgücü sayısının halaAvrupa ortalamasının oldukça üzerinde olduğu Türkiye’de de tarım sektörüaracılığıyla ülke ekonomisine katkı sağlayan kitlelerin sosyal ve ekonomik haklarınayönelik düzenlemeler göz ardı edilmiş, tarımda yaşanan dönüşüm süreci hızladevam ederken insan emeğine verilen değerde ise aynı oranda gelişimgözlenememiştir.Tarımsal üretim içerisinde yoğun emek süreçlerinetabii olan mevsimlik tarım işçileri, asgari yaşam koşullarının oldukça altındayer alan bir toplumsal grup olarak emeklerinin karşılığını alamayan tarımemekçileri içerisinde koşulları en kötü olan kitleyi temsil etmektedir. Bugrup; sürekli hareket halinde olan ve genellikle mevcut tarımın yapıldığıcoğrafyaya uzak noktalardan gelen gezici tarım işçileri ile lokal olarak mevcuttarımın yapıldığı o bölgenin insanlarından oluşan yerel mevsimlik tarımişçilerinden oluşmaktadır.Güvencesiz ve sosyal haklardan yoksun olarakçalışan mevsimlik tarım işçileri uzun çalışma saatleri ve kötü yaşam koşullarınedeniyle sağlık sorunları yaşamakta ancak sosyal güvenceleri olmamasınedeniyle tedavi olmaları için gereken hizmeti alamamaktadır. Sosyal haklaraçısından dezavantajlı olan bu işçiler aynı zamanda ekonomik olarak da toplumungerisinde yer almaktadır. Tek geçim kaynaklarının sadece çalıştıkları dönemdeelde ettikleri gelir olduğu düşünüldüğünde daha fazla kazanmak için ailenin tümfertleri çocuk yaşlı demeden çalışmak zorunda kalmaktadır. Bu durum çocuklarıneğitimlerini tamamlamaları açısından engel oluşturmakla birlikte hem çocukişçiliği sorununu meydana getirmekte hem de bu çocukların başka meslekleredinmelerini imkânsızlaştırmaktadır.Çalışma; tüm bu sosyal sorunlar çerçevesindeIsparta ili sınırları içerisinde gezici olarak mevsimlik tarım işçiliği yapanişçiler ile Isparta ili ve ilçelerinden taşımacılıkla yevmiyeli olarak gelenmevsimlik tarım işçilerinin sosyal ve ekonomik durumlarını karşılaştırmalı olarakincelemeyi amaçlamaktadır. Bu amaçla; Isparta’da tarımsal üretimin yoğun olarakyapıldığı Şarkikaraağaç ve Yalvaç ilçelerine nohut hasadında çalışmak üzeregelen 200 gezici mevsimlik tarım işçisi, Gelendost ve Eğirdir ilçelerine elmatoplamak için gelen 200 yerel mevsimlik tarım işçisi olmak üzere toplamda 400mevsimlik tarım işçisine anket uygulanarak mevcut durumları hakkında bilgiedinilmesi hedeflenmektedir.