Search

Reducing the negative effects of drought disaster, which is one of the most important parameters affecting the planning and management of water resources, has become very important today. Many methods have been proposed in the literature for the calculation of drought, which is used to express the periods when precipitation is significantly less than the average, and two of these methods, "Standardized Precipitation Index (SPI)" and "Reconnaissance Drought Index (RDI)" were applied to the Yeşilırmak basin in this study.12-month SPI and RDI analyzes were made and compared by using the monthly precipitation and evapotranspiration totals of 8 stations in the Yeşilırmak Basin for the period 1991-2020. The results show us that the SPI and RDI methods generally give similar signals for wet periods, but the RDI method defines more extreme dry periods than the SPI method in extreme dry periods. While the RDI method defines more extreme dry periods than the SPI method; It was observed that the SPI method defined more extreme wet periods than the RDI method. In drought analysis, using an index based on more than one meteorological parameter (such as the RDI) will give more reliable results instead of using an index based on a single parameter (i.e, SPI). It has shown in this study that the effect of evapotranspiration values in drought calculation is very important by comparing it with RDI analysis and SPI analysis., Su kaynaklarının planlanması ve yönetilmesini etkileyen en önemli parametrelerden birisi olan kuraklık afetinin olumsuz etkilerinin azaltılması konusu günümüzde oldukça önemli hale gelmiştir. Yağışların ortalamadan önemli miktarda daha az düştüğü dönemleri ifade etmekte kullanılan kuraklığın hesabı için literatürde pek çok yöntem teklif edilmiş ve bu yöntemlerden ikisi “Standartlaştırılmış Yağış İndeksi (SPI)” ve “Keşif Kuraklık İndeksi (RDI)” bu çalışmada Yeşilırmak havzasına uygulanmıştır. Yeşilırmak Havzası’nda bulunan 8 adet istasyonun 1991-2020 dönemine ait aylık toplam yağış ve evopotranspirasyon kullanılarak 12 aylık SPI ve RDI analizleri yapılıp karşılaştırılmıştır. Elde edilen sonuçlar, SPI ve RDI yöntemlerinin ıslak dönemler için genellikle benzer sinyalleri verdiğini ancak aşırı kurak dönemlerde RDI yönteminin SPI yöntemine göre daha çok aşırı kurak dönem tanımladığını göstermiştir. RDI yönteminin SPI yöntemine göre daha fazla aşırı kurak dönemler tanımlarken; SPI yöntemi ise RDI yöntemine göre daha fazla aşırı ıslak dönem tanımladığı gözlenmiştir. Kuraklık analizinde tek parametreye bağlı bir indeks (örneğin SPI) kullanmak yerine birden fazla meteorolojik parametreye dayalı indeks (RDI gibi) kullanmak daha güvenilir sonuçlar verebileceği düşünülmektedir. Bu çalışma ile evopotranspirasyon parametresinin kuraklık analizindeki önemi RDI ile SPI indekslerinin karşılaştırılması ile gösterilmiştir.

The study was conducted to on analyze the variations in maximum rainfall data sequences and the impact of change on these datasets through frequency analysis. This goal was achieved with Pettitt test considered in the detection of change-point and, with Generalized Extreme Value (GEV) distribution for frequency analysis. Based on the GEV distribution, quantile values at different return periods were estimated for two data sets before and after the change-point for each site. The couple of quantile at each return period had a significant differences. It was emphasized that it was imperative to eliminate the change in data in obtaining reliable data required in the design of hydraulic projects. When the double-mass curve method was applied to data with a change point, it was confirmed that a reliable data would be able to be reached.

Tümdünya’da görülen iklimsel değişiklikler, ekstrem olayların sıklığının yanısıra, bu değerleri içeren yağış rejimini de yakından etkilemektedir.Genellikle, hem gözlenen hem de simülasyon yapan iklim modellerinden eldeedilen sonuçlar, bu ekstrem yağışların şiddetinin arttığını göstermiştir. Sözkonusu bu durum günümüzde, iklimsel bir tehlike olarak algılanmaktadır. Buçalışmada, kurak- yarı kurak iklim özelliklerine sahip Tokat ili için, CLIGENiklim modeli ile yağışlar simüle edilmiştir. Hem gözlenen hem de simüle edilenyağışlar Standart Yağış İndisi (SYİ) kullanılarak analizi edilmiştir. 1967-2016yılları arasında 3, 6, 9 ve 12 aylık zaman periyotlarında meydana gelen kuraklıkbelirlenmiş ve değerlendirilmesi yapılmıştır.

ÖZET: Bu çalışmada Orta Anadolu bölgesinde yer alan Ankara, Konya, Kayseri, Karaman ve Afyon illerinde küresel ısınmanın etkisi araştırılmıştır. Bu amaçla iklim parametrelerinin önemli bir kısmını kapsayan referans bitki su tüketimi (ET0) dikkate alınmıştır. Çalışmada beş ilin merkez meteoroloji istasyonlarında ölçülen iklim parametreleri kullanılarak FAO Penman-Monteith ilişkisine göre aylık ET0 değerleri hesaplanmıştır. Herhangi bir verideki mevcut bir trendin varlığı Holt ve birim kök testi ile analiz edilmiştir. İstasyonların çoğu sezonlarında, göz önüne alınan yöntemlere göre, trendin olduğu belirlenmiştir.Anahtar Kelimeler: Birim kök testi, Holt yaklaşımı, Referans bitki su tüketimi &nbsp

Bu çalışmada, alanı 13.0 km2 olan Yozgat - Sorgun İkikara Havzasında 1990 - 2004 su yıllarını içeren sürede düşen yağışlar kuraklık bakımından irdelenmiştir. Bu amaçla, Modifiye Fournier İndeksi (FI), Bagnouls-Gaussen Kuraklık İndeksi (BGI), Erosivity İndeks (EI) ve Standartlaştırılmış Yağış İndeksi (SYİ) yöntemi kullanılarak ıslak ve kuru (kurak) süreler havza için tespit edilmiştir. Havzanın meteorolojik ıslak ve kuru yıllarında oluşan akımlardaki değişimler incelenmiştir. Ele alınan indeksler, havza akımları dikkate alınarak birbirleriyle karşılaştırılmıştır. Ele alınan indekslerden Bagnouls – Gaussen İndeksi hariç diğer tüm indeksler meteorolojik kuraklık ile uyumlu şekilde hidrolojik kuraklığı nitelemişlerdir., In this study Yozgat – Sorgun İkikara river basins rainfall were investigate for drought from 1990 to 2004 water years. For this purpose, the Modified Fournier Index (MFI), Bagnouls-Gaussen Drought Index (BGI), Erosivity Index (EI) and Standardized Precipitation Index (SPI) were used to determine wet and dry years. The variation of watershed flows which occurred in meteorologically dry and wet years was investigated. Indexes were compared with each other, taking into account for watershed flows. Except Bagnouls Gaussian İndex, all indexes have described hydrological drought in accordance with meteorological drought.

This paper presents a methodology for the modeling of the agricultural drought duration in the Tokat region. For this purpose, the study area was divided into 4 hydrologically homogeneous regions. A rain gauge with the longest observation period was selected for each region. Days with rainfall equal to or less than a threshold of 6.4 mm and days with no rainfall were assumed to be drought periods in the 4 hydrologically homogeneous regions. The monthly data sequences were constituted by counting days with rainfall equal to or less than the threshold value of 6.4 mm and days with no rainfall. Linear stochastic models known as ARIMA were used to simulate drought periods in the hydrologically homogeneous regions. For 5 years, the predicted data using the best models were compared to the observed data. The results showed that the predicted data represent the actual data very well for each hydrologically homogeneous region.

In ARIMA modeling studies, the selection of a best model fit to historical data is directly related to whether residual analysis is performed well. Therefore, diagnostic checks including the independence, normality and homoscedasticity of residuals is the most important stage of ARIMA model building. This study is concerned with testing residuals from ARIMA models for monthly streamflow data from the Çekerek Stream watershed. Alternative tests including the Ljung-Box Q statistic, runs test and turning point test for independence analysis of the residuals; Kolmogorov-Smirnov and Anderson-Darling tests for normality of residuals; and Goldfeld-Quandt, Breusch and Pagan and Spearman's rho approaches for the homoscedasticity of residuals were used. The selected parsimony model for each data set among the ARIMA models fulfilled the diagnostic checks, considering the Schwarz Bayesian criterion.

The main purpose of this study was to determine the recurrence intervals of Tersakan stream’s daily maximum flows. For this purpose, the daily flow values measured from 1967 to 1987 in the flow station numbered 47 and controlled by General Directorate of State Water works (DSi) were used. The daily maximum flows among daily flows for every year were selected. Since reserving water by Yedikir dam built on Tersakan stream had been started after 1987, the daily flows that came after this date are not suitable for homogeneity and were not taken into account, it was determined that the Tersakan stream’s daily maximum flows was homogen according to homogeneity test. In the study, plotting positions {Hazen, Weibull, Chegodayev, Tukey, Gringorten) and probability distributions (normal, log normal, three parameter log normal, two parameter gama, Pearson type III, log Pearson type III, extreme value type I) were used to determine the recurrence intervals of Tersakan stream’s daily maximum flows. The plotting position formulas including Hazen, Weibull, Chegodayev, Tukey and Gringorten can be used to obtain daily maximum flows, if expected periods are smaller than observation period. In addition, one of the considered probability distribution can be used to determine the flows which have smaller return periods than 10-year. The three parameter log normal probability distribution can be suggested for the recurrence intervals of the daily maximum flows., Bu çalışına Tersakan çayı havzasında taşkına neden olan günlük en büyük akımların tekrarlanma sürelerini saptanmak amacıyla yapılmıştır. Bu amaçla Tersakan çayı üzerinde Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSİ) tarafından açılan ve 1991 yılında rasatlara son verilen 47 numaralı akım gözlem istasyonunda 1967-1987 yılları arasında ölçülen günlük akını miktarları kullanılmıştır. Giinlük akım miktarları arasından her yıl için günlük en büyük akım miktarları seçilmiştir. Tersakan çayı üzerinde yapılan Yedikır barajı 1987 yılından sonra su tutmaya başladığı için bu süreden sonraki akım miktarları homojenliği bozacağından dikkate alınmamıştır. Tersakan çayının günlük en büyük akimlarının homojen olduğu homojenlik testi ile saptanmıştır. Araştırmada, tekrarlanma sürelerinin saptanmasında noktasal durum ilişkileri (Hazen, Weibull, Chegodayev, Tukey, Gringorîen) ile olasılık dağılım biçimleri (normal, log normal, üç parametreli log normal, iki parametreli gama, Pearson III, log Pearson IH, uç-I) göz önüne alınmıştır. Gözlem süresinden daha küçük sürelerde beklenen günlük en büyiik akım miktarlarının elde edilmesinde Hazen, Weibull, Chegodayev, Tukey ve Gringorten noktasal durum ilişkileri kullanılabir. Ayrıca, 10 yıldan daha küçük tekrarlanma süreli akımların elde edilmesinde gözönüne alman olasılık dağıiım biçimlerinden biri kullanılabilir. Günlük en büyük akımların tekrarlanma sürelerinin saptanmasında üç parametreli log normal dağılım biçiminin kullanılması önerilebilir.

The main purpose of this study was to determine the variations of monthly flows of Kelkit stream located in Yeşilırmak watershed for 25%, 50% and 75% exceeding probability levels obtained from probability distribution. In determining variations of Kelkit stream monthly flow values, was used flow values measured from 1938 to 1995 in numbered 1401 flow station founded by General Directorate of Electric Power Research Survey and Development Administration (EIE). Frequency lines of monthly flows observed in these flow station have been determined according to Normal, Logarithmic Normal, Extreme Value Type I, Pearson Type III and Logarithmic Pearson Type III probability distributions. The frequency lines of mentioned distributions was obtained from frequency factor relationship. Monthly flows of Kelkit stream have fitted better to Extreme Value Type I for 5., 8., 9., 10., 11. months, Pearson Type III for 12. month, Logarithmic Pearson Type III for 2. month and Logarithmic Normal probability distribution for other months. The flow amounts correspondent at 25%, 50% and 75% exceeding probability levels have been taken from the distribution graphs and then the duration curve of monthly flows were drawn by using these values., Bu çalışma Yeşilırmak havzası içinde bulunan Kelkit çayının aylık akım miktarlarının değişimini tekrarlanma olasılıklarına göre belirtmek amacıyla yapılmıştır. Kelkit çayının aylık akım miktarlarının belirtilmesinde, Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü (EİE) tarafından açılan ve halen rasatlara devam edilen 1401 numaralı akım gözlem istasyonunda 1938-1995 yılları arasında ölçülen aylık akım miktarları kullanılmıştır. Belirtilen istasyonun aylık akımlarının tekrarlanma olasılıklarının saptanmasında; Olağan, Logaritmik Olağan, Uç-I (Gumbel), Pearson III ve Logaritmik Pearson III dağılım biçimleri kullanılmıştır. Aylık akımların tekrarlanma sürelerinin grafikleri, frekans faktörü ilişkisinden yararlanılarak bulunmuştur. Kelkit çayının aylık akımları, 5., 8., 9., 10., 11. aylar Uç-I (Gumbel) dağılım biçimine, 12. ay Pearson III dağılımına, 2. ay Logaritmik Pearson III dağılımına, diğer aylar ise Logaritmik Olağan dağılım biçimine uyum göstermiştir. Belirtilen dağılımlara göre elde edilen tekrarlanma sürelerinin grafiklerinden %25, %50 ve %75 tekrarlanma olasılıklarına karşılık aylık akım miktarları alınmış ve bu değerlere göre süreklilik grafikleri elde edilmiştir.

The aim of this study is to determine whether the daily extreme flows for Kelkit Stream could be forecast as a stochastic model. For this aim, the autoregressive models (the first and second order Markov models) and Arima(l.O.l) model (mixed autoregressive-moving average model) were used. The flows forecasted by using the models mentioned were compared to the observed flows. The results showed that the flow predictions based on the first order Markov model are fitted to the data better than the other models., Bu çalışmanın amacı, Kelkit çayı günlük ekstrem akımlarının stokastik bir modelle tahmin edilebilirliğini belirlemek içindir. Bu amaçlaotoregresif modeller (birinci ve ikinci derece Markov modelleri) ve Arima(l.l) model (otoregresif-hareketli ortalama) kullanılmıştır. Adı geçen modeller kullanılarak tahmin edilen akımların gözlenen akımlar ile karşılaştırılması yapılmıştır. Sonuçlar, birinci derece Markov modelden elde edilen akım tahminlerinin, veriye diğer modellerden daha fazla uyum sağladığını göstermiştir.

Bu çalışmanın ana amacı, Tokat bölgesinde ölçülen günlük yağmurlar arasından her yıl için seçilen maksimum günlük yağmurların bölgesel frekans analizini yapmaktır. Öncelikle, rasgelelik ve homojenlik şartlarının yerine getirilip getirilmediğini saptamak için Runs ve Mann-Whitney istatistikleri maksimum günlük yağmurlara uygulandı. Daha sonra, Batı-W, Orta Kuzey-CN, Orta Güney-CS ve Doğu-E olarak dört hidrolojik homojen bölgeye ayrılan Tokat bölgesinin bu homojen yöreleri için parametreleri L-moment yöntemi ile tahmin edilen seçilmiş değişik dağılımlar arasından en uygun olanı, “the mean absolute deviation index (MADI) ve mean square deviation index (MSDI)” ölçütlerine göre belirlendi. MADI ve MSDI sonuçları, W ve CN için genelleşmiş logistic (GLO), CS için genelleşmiş pareto (GPA) ve E için genelleşmiş extreme value type I (GEV)’in en uygun olasılık dağılım olduklarını gösterdi

The main goal of the study is to perform regional frequency analysis of maximum daily rainfalls selected for each year among daily rainfalls measured over Tokat region by using L-moment approach. Initially, using Runs and Mann-Whitney statistics to detect whether the conditions of randomness and homogeneity were implemented were applied to the maximum daily rainfalls. Thereafter, the most suitable distribution among the selected various statistical distributions whose parameters were predicted via L-moment approach for four hydrologic homogeneous regions of Tokat region, which was divided into four hydrologic homogeneous region as West-W, Central North-CN, Central South-CS and East-E, was determined according to the mean absolute deviation index (MADI) and mean square deviation index (MSDI) measures. The results of MADI and MSDI showed that the most suitable statistical distributions were, generalized logistic (GLO) for W and CN, generalized pareto (GPA) for CS, and generalized extreme value type I (GEV) for E., Bu çalışmanın ana amacı, Tokat bölgesinde ölçülen günlük yağmurlar arasından her yıl için seçilen maksimum günlük yağmurların bölgesel frekans analizini yapmaktır. Öncelikle, rasgelelik ve homojenlik şartlarının yerine getirilip getirilmediğini saptamak için Runs ve Mann-Whitney istatistikleri maksimum günlük yağmurlara uygulandı. Daha sonra, Batı-W, Orta Kuzey-CN, Orta Güney-CS ve Doğu-E olarak dört hidrolojik homojen bölgeye ayrılan Tokat bölgesinin bu homojen yöreleri için parametreleri L-moment yöntemi ile tahmin edilen seçilmiş değişik dağılımlar arasından en uygun olanı, “the mean absolute deviation index (MADI) ve mean square deviation index (MSDI)” ölçütlerine göre belirlendi. MADI ve MSDI sonuçları, W ve CN için genelleşmiş logistic (GLO), CS için genelleşmiş pareto (GPA) ve E için genelleşmiş extreme value type I (GEV)’in en uygun olasılık dağılım olduklarını gösterdi.

The study aims to perform regional frequency analysis of monthly rainfalls measured over Amasya province by using L-moment approach. Initially, Amasya province was formed two groups (as first and second) of rain gauge stations (sites) in the province to satisfy the homogeneity condition by using discordancy measure. Thereafter, heterogeneity (H) test was applied to assess whether the regions proposed as homogeneous according to discordancy measure of site characteristics are reasonably treated as a homogeneous region. This test confirmed the delineated regions as homogeneous. Choosing the best fit frequency distribution for the data from the sites of the selected regions was based on the Z-statistic. According to this statistic, the best fit distributions were estimated, generalized extreme value type I (GEV) for the first region, and Pearson type three (P3) or generalized extreme value type I for the second region., Bu çalışma, Amasya ilinde ölçülen aylık yağmurların bölgesel frekans analizini yapmayı amaçlamaktadır. Öncelikle, Amasya ili, homojenlik (discordancy) ölçüsü kullanılarak, homojenlik koşulunu yerine getirmek amacıyla ildeki yağmur istasyonları iki gruba (birinci ve ikinci olarak) ayrılmıştır. Daha sonra, homojenlik ölçüsüne göre homojen olarak önerilen bölgelerin, gerçekten homojen olup olmadığını değerlendirmek için heterojenlik testi uygulanmıştır. Bu test seçilen bölgelerin homojen olduğunu göstermiştir. Seçilen bölgelerin istasyonlarından elde edilen veriler için en uygun frekans dağılımının seçimi Z-istatistiğine göre belirlenmiştir. Bu istatistiğe göre, birinci bölge için genelleştirilmiş ekstrem tip I (GEV) , ikinci bölge için ise Person tip 3 (P3) yada genelleştirilmiş ekstrem tip I frekans dağılımları en uygun dağılımlar olarak belirlenmiştir.

Sıcaklık artışları kuraklık şiddetini belirgin şekilde artırmaktadır. Küresel ısınma nedeniyle geçtiğimiz yüz yılda hava sıcaklıkları artmış ve önümüzdeki 100 yıl içerisinde dünya ortalama sıcaklığının 3-5°C daha artacağı ileri sürülmektedir. Yalnızca yağışı dikkate alan kuraklık indislerinin artan küresel ısınmanın kuraklık üzerine etkilerini yansıtması söz konusu değildir. Standartlaştırılmış Yağış Evapotranspirasyon İndisi (SPEI) hava sıcaklığı, güneş radyasyonu, hava nemi, rüzgar hızı ve yağışı dikkate aldığı için küresel ısınma nedeniyle meydan gelebilecek değişimleri yansıtma potansiyeline sahip olduğu gibi farklı zaman ölçekleri için kuraklık indisi sağlama üstünlüğüne de sahiptir. Bu nedenle bu çalışmada Orta Karadeniz Bölgesi içinde yer alan Tokat ili için SPEI indisi elde edilmiştir. Sonra hava sıcaklığının 100 yıllık dönemde 5 ?C artacağı farz edilerek yeniden SPEI indisi belirlenmiş ve her iki indis arasındaki fark saptanmıştır. Araştırma bulgularına göre SPEI indisinin küresel ısınma nedeniyle kuraklık şiddetinde meydana gelen değişimi yansıttığı görülmüştür., Severity of the drought will significantly increase with increasing temperature. The earth’s surface weather temperature was increased due to global warming and a 3-5 °C temperature increase are projected in the next 100 years. The drought indices considered only precipitations are not able to reflect the effects of global warming on drought. Standardized Precipitation Evapotranspiration Index (SPEI) have a potential to reflect the global warming effects because the SPEI considers temperature, solar radiation, humidity, wind speed and precipitation. Additionally, SPEI has an advantage of being obtained for multi time scales. For this reason, SPEI indices for Tokat province in Middle Blacksea Region were determined. Then a-5°C possible temperature increase was supposed and SPEI indices for these provinces were again determined and the differences between SPEI indices were obtained. According to the results, it was showed that SPEI is able to reflect the differences in severity of drought because of the global warming.

Bu çalışma, Tersakan Çayı havzasında yüzey drenaja neden olan günlük maksimum yağmurların bölgesel frekans analizi amacıyla yapılmıştır. Materyal olarak havzadaki 8 yağış gözlem istasyonunda ölçülen günlük yağmurlar kullanılmıştır. Çalışmada bölgesel frekans analizi L-moment yöntemi ile gerçekleştirildi. Bu amaçla, istasyonlar bölgeselleştirme, düzensizlik, heterojenlik, uygunluk ölçüsü ve bölgesel tekrarlanma tahminleri için tek bölge olarak kabul edilmiştir. Bölgesel en uygun dağılımı seçmek için göz önüne alınan uygunluk testi, en düşük Z değerini -0.24 ile genel ekstrem değer dağılımı (GEV) vermiştir., This study was aimed to carry out regional frequency analysis of the daily maximum rainfalls occurred and created surface drainage problem on Tersakan Stream watershed. Daily rainfalls from 8-rainfall gauging stations were used as a material. In the study, the regional frequency analysis was performed using the method of l-moments. In this reason, the stations have been assumed as one region for the regionalization, discordance, heterogeneity, goodness-of-fit tests, and regional quantile estimation. To find the best regional distribution, the goodness-of-fit test taken into consideration showed that generalized extreme values (GEV) distribution has the smaller absolute value of ZDIST (-0.24)

Bu çalışmada Tokat ilinde hesaplanan yağış erozyon indeks (R faktör) değerine en iyi uyumu gösteren dağılımı belirlemek amaçlanmıştır. Bu amaçla, Tokat Toprak ve Su Kaynakları Araştırma Enstitüsünde 1972-1995 yıllarında ölçülen erozif yağışlardan, hesaplanan 596 adet R faktör değeri materyal olarak kullanılmıştır. Genelleştirilmiş Ekstrem Değer (GEV), Genelleştirilmiş Normal yada 3 Parametreli Log Normal (LOGN3), Genelleştirilmiş Logistik ((GLO), Genelleştirilmiş Pareto (GPA) ve Pearson Tip 3 (PE3) dağılımları R faktörün frekans analizi için seçilmiştir. Beş dağılım arasından Smirnov-Kolmogorov testine bağlı en iyi uyumu gösteren dağılımın seçiminde, LOGN3 dağılımı diğerlerinden daha uygun olmuştur., In this study was to determine the best probability distribution fitted to erosion index (R factor) predicted in Tokat Province. For this purpose, 596 values of the R factor calculated from erosive rainfalls which are measured from1972 to 1995 in Tokat Soil and Water Resources Research Institute were used as a material. The five distribution, namely, Generalized Extreme Values (GEV), Generalized Normal or 3-parameter Log Normal (LOGN3), Generalized Logistic (GLO), Generalized Pareto (GPA) and Pearson Type 3 (PE3) for frequency analysis of R factor were selected. The LOGN3 was more suitable than the others, in selecting the best fit distribution based on Smirnov-Kolmogorov test among the five distributions

Kuraklık, iklim değişiminin bir sonucu olarak, gerek insanoğlu gerekse ekosistem için en ciddi problemlerden biridir. Kuraklık, taşkın ve fırtına gibi ani olarak ortaya çıkmamasına rağmen, diğer doğal afetlerden daha fazla insanı tehdit eden dünyanın en yüksek maliyetli afetlerindendir. Su kaynaklarının kısıtlı oluşuna karşın, hızlı nüfus artışı ve bunun bir sonucu olarak da suya olan talepteki artış, kuraklığın etkisini daha da artırmaktadır. Son zamanlarda gerek ülkemiz gerekse dünya gündemini meşgul eden küresel ısınmanın ülkemizi de kuraklık anlamında önemli oranda etkileyeceği ön görülmektedir. Yüzey akışın toplanarak bu suyun üretken kullanımını sağlamak şeklinde genel anlamda tanımlanan su hasadı antik çağlardan beri dünyada çeşitli yerlerde kullanıla gelen bir uygulamadır. Su hasadının başlıca üstünlükleri, basit, ucuz, yenilebilir, etkili ve adapte edilebilir olmasıdır. Su hasadı, geniş toplanma alanlarından gelen ve yüzey akış şeklinde yoğunlaşan yağmurun daha küçük alanlarda kullanılması süreci şeklinde tanımlanabilmektedir. Su hasadı yapıları, yetersiz yağış ve bu yağışın düzensiz dağılımı nedeniyle su eksikliğinin yaygın olduğu kurak ve yarı- kurak alanlarda ürün alamama riskini düşürerek ve ürün artışını sağlayarak işlenebilir alanların üretkenliğini artırma potansiyeline sahiptirler. Ayrıca yağmurun düştüğü yerde tutulması ve toprak profilinde depolanması şeklinde de su hasadı teknikleri uygulanmaktadır. Su hasadı teknikleri, toprak erozyonu ve sedimentasyonu azaltma ve toprakta su depolanmasını ve toprak verimliliğini artırma aracı olarak uzun zamanlardır kullanılmaktadır. Su hasadı teknikleri işlenen tarım alanlarında uygulanırken su hasadı yapıları doğal ve ormanlık alanlardan gelen yüzey akışının depolanması ve tarım alanlarında kullanılması şeklinde uygulanmaktadır. Bu çalışmada çeşitli su hasadı teknikleri, eski ve modern su hasadı yapıları ve etkinlikleri hakkında bilgi verilmektedir., As a result of climate change drought is one of the most serious problems for human beign and ecosystem. Although drought does not occurred suddenly like run-off and thunderstorms; it is the highest cost disasters that threaten more people than other natural disaster. Despite the limited water resources, increasing world population and as a result of this increase in the demand for water grow the impact of drought. Recently it is projected that global warming occupiying world and our country’s agenda will also affects considerably the drought in our country.Water harvesting, which was defined as collecting run-off and using it productively, have been practised since ancient ages in the different regions of the world. Major advantages of water harvesting are simple, cheap, replicable and efficient and adabtable practices. Water harvesting is also defined that the process of using rainfall, which resulted from wide catchments as run-off, in smaller areas. Because of uneven and unsufficient rainfall in arid and semiarid regions, water harvesting structures have a potential that decreases risk of failed agriculture and increases areable land produvtivity. Additionally, water harvesting teckniques are practised by holding rain where it falls and stores in soil profile. Water harvesting teckniques are practised as a means of decreasing soil erosion and sedimentation, storing of water in soil profile and increasing soil productivity. While water harvesting teckniques are used in agricultural lands, water harvesting structures are built to collect run-off resulted from rangelands and forestry lands. In this study eforted that inform on water harvesting teckniques, old and modern water harvesting structures and their effects

Bu çalışmada Yapay Sinir Ağları (YSA) ile Standartlaştırılmış Yağış İndeksinin (SPI) modellenmesi ve geleceğe yönelik kuraklık tahminlerinin yapılması amaçlanmıştır. Karaman meteoroloji istasyonunda 1975-2009 yıllarında ölçülen aylık yağmurlar kullanılarak 3, 6, 9 ve 12 aylık zaman ölçekleri için SPI değerleri hesaplanmıştır. Modellemede İleri Beslemeli Geri Yayılımlı Yapay Sinir Ağları (FFBPANN) metodu kullanılmıştır. YSA modeli kurulmasında girdi verisi olarak SPI değerinin belirlenmesinde dikkate alınan yağış verileri ve SPI değerleri kullanılmıştır. Modelin kurulmasından sonra geleceğe yönelik tahminlerde bulunabilmek için farklı zaman dilimlerine ait yağış ve SPI kombinasyonları girdi verisi alınarak ileriye yönelik kuraklık tahminlerinde (SPI) bulunulmuştur. YSA metodu ile tahmin edilen SPI değerleri ve hesaplanan SPI değerleri 1999-2009 dönemi için test edilmiştir. En iyi FFBPANN modeli seçiminde, MSE (Mean Square Error), NMSE (Normalized Mean Square Error), AME (Absolute Mean Error), AMinE (Absolute Minimum Error), AMaxE (Absolute Maximum Error) ve doğrusal korelasyon katsayısı dikkate alınmıştır., This paper presents a methodology on modeling, namely, artificial neural network (ANN), of the meteorological drought.For this purpose, standardized precipitation index (SPI) values at time scales of 3, 6, 9 and 12 months were calculated using monthly rainfalls measured from 1975 to 2009 in Karaman meteorology station. The feed-forward back-propagation (FFBP) method was employed to train the ANNs in the study. The SPI and monthly rainfall data was taken into consideration to constitute input layer in Feed Forward Back Propagation Artificial Nerual Netwoks (FFBPANN). The SPI values from the ANN were compaired with the values calculated from SPI relationship for the period 1999-2009. The FFBPANN performance was evaluated by Mean Square Error (MSE), Normalized Mean Square Error (NMSE), Absolute Mean Error (AME), Absolute Minimum Error (AMinE), Absolute Maximum Error (AMaxE) and Linear Correlation Coefficient (r)

Bu çalışma Yeşilırmak havzası içinde bulunan Kelkit çayının aylık akım miktarlarının değişimini tekrarlanma olasılıklarına göre belirtmek amacıyla yapılmıştır. Kelkit çayının aylık akım miktarlarının belirtilmesinde, Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü (EİE) tarafından açılan ve halen rasatlara devam edilen 1401 numaralı akım gözlem istasyonunda 1938-1995 yıllan arasında ölçülen aylık akım miktarları kullanılmıştır. Belirtilen istasyonun aylık akımlarının tekrarlanma olasılıklarının saptanmasında; Olağan, Logaritmik Olağan, Uç-I (Gumbel), Pearson III ve Logaritmik Pearson III dağılım biçimleri kullanılmıştır. Aylık akımların tekrarlanma sürelerinin grafikleri, frekans faktörü ilişkisinden yararlanılarak bulunmuştur. Kelkit çayının aylık akımları, 5., 8., 9., 10., 11. aylar Uç-I (Gumbel) dağılım biçimine, 12. ay Pearson III dağılımına, 2. ay Logaritmik Pearson III dağılımına, diğer aylar ise Logaritmik Olağan dağılım biçimine uyum göstermiştir. Belirtilen dağılımlara göre elde edilen tekrarlanma sürelerinin grafiklerinden %25, %50 ve %75 tekrarlanma olasılıklarına karşılık aylık akım miktarları alınmış ve bu değerlere göre süreklilik grafikleri elde edilmiştir. The main purpose of this study was to determine the variations of monthly flows of Kelkit stream located in Yeşilırmak watershed for 25%, 50% and 75% exceeding probability levels obtained from probability distribution. In determining variations of Kelkit stream monthly flow values, was used flow values measured from 1938 to 1995 in numbered 1401 flow station founded by General Directorate of Electric Power Research Survey and Development Administration (EIE). Frequency lines of monthly flows observed in these flow station have been determined according to Normal, Logarithmic Normal, Extreme Value Type I, Pearson Type III and Logarithmic Pearson Type III probability distributions. The frequency lines of mentioned distributions was obtained from frequency factor relationship. Monthly flows of Kelkit stream have fitted better to Extreme Value Type I for 5., 8., 9., 10., 11., months. Pearson Type III for 12. month, Logarithmic Pearson Type III for 2. month and Logarithmic Normal probability distribution for other months. The flow amounts correspondent at 25%, 50% and 75% exceeding probability levels have been taken from the distribution graphs and then the duration curve of monthly flows were drawn by using these values.

Bu çalışmada, Konya ve Karaman illerinde, FAO56 Penman-Monteith ilişkisinden yararlanılarak her ay için aylık referans bitki su tüketimi değerleri tahmin edilmiş ve bu değerlere bağlı olarak ardışık ayların toplamlarından elde edilen ETo miktarlarında meydana gelen değişim saptamaya çalışılmıştır. Bu amaçla, Konya ve Karaman merkez meteoroloji istasyonlarında Konya için 1975-2006, Karaman için 1975-2009 yıllarında ölçülmüş olan meteorolojik unsurlara göre hesaplanan mevsimsel ETo değerlerine parametrik Birim Kök ile non-parametrik MannWhitney U ve Levene testleri uygulanmıştır. Birim kök testi sonuçları Konya ilinde ilk üç ay ve Karaman ilinde ise ilk beş ay için elde edilen serilerde trendin olmadığını göstermiştir. Trendin olduğu ayların kümülatif ETo serilerine uygulanan non-parametrik testler bazı aylar için birim kök testi sonuçlarını teyid ederken bazı aylarda ortalama ya da varyans açısından değişimin olmadığını göstermiştir, This study was aimed to test the change of monthly cumulative ETo series from reference evapotranspiration (ETo) predicted for each month using FAO56 Penman-Monteith relationship in Konya and Karaman provinces. In this reason, the parametric (Unit Root) and nonparametric (Mann-Whitney U and Levene) tests were applied to the cumulative ETo series obtained by using meteorological components measured from 1975 to 2006 for Konya and from 1975 to 2009 for Karaman in Konya and Karaman meteorology stations. The unit root test results showed that there was no trend in the cumulative ETo series from January to march for Konya and from January to may for Karaman. While the nonparametric tests applied to the cumulative ETo series of the months having trend confirmed the unit root test results for some months, these tests also showed for some months that there was no difference in terms of median and variance

Bu çalışma, ülkemizin yıllık yağış ortalamasının düşük olduğu Orta Anadolu bölgesi içerisinde yer alan Kayseri ilinin, FAO56 Penman-Moteith ilişkisinden yararlanılarak aylık referans bitki su tüketimlerine bağlı olarak k-referans periyotları (k1,Ocak-Mart; k2, Ocak-Haziran; k3, OcakEylül; k4, Ocak-Aralık) için elde edilen toplam ETo değerlerinde meydana gelen değişimi saptamak amacıyla yapılmıştır. Bu amaçla, Kayseri meteoroloji istasyonunda 1975-2009 yıllarında ölçülmüş olan meteorolojik unsurlara göre hesaplanan mevsimsel ETo değerlerine parametrik Birim Kök testi ile, non-parametrik Kruskal-Wallis ve Levene testleri uygulanmıştır. Birim kök testi, k-referans periyotları için elde edilen mevsimsel ETo değerlerinde trendin olmadığını göstermiştir. Kruskal-Wallis ve Levene testini uygulamak için mevsimsel ETo serileri üç alt seriye ayrılmıştır. Kruskal-Wallis ve Levene testleri alt seriler arasında medyan ve varyans açısından farkın olmadığını göstermiştir, Main Purpose of this study is that the change of seasonal reference evapotranspiration (ETo) based on FAO56 Penman-Monteith relationship for k-reference periods ( k1; January-March, k2; January-June, k3; January-September, k4; January-December) is determined in Kayseri province located in Middle Anatolian Region having low annual mean rainfall. In this reason, the parametric (Unit Root) and non-parametric (Kruskal-Wallis and Levene) tests were applied to the seasonal ETo values from meteorological components measured from 1975 to 2009 in Kayseri meteorology station. The unit root test showed that there was no trend in seasonal ETo values of the reference periods. The seasonal ETo series were divided into three sub-series to apply Kruskal-Wallis and Levene tests. The Kruskal-Wallis and Levene tests showed that there was no difference among the sub-series in terms of median and variance.

Bu araştırma, 7 km2 alan kaplayan Tokat Uğrak havzasında yürütülmüştür. Çalışmada 1997-2001 yılları arasında ölçülmüş akım değerleri, MIKE 11 NAM adlı hidrolojik model yardımıyla simüle edilen akım değerleri ile karşılaştırılmıştır. Modeli oluşturan 14 parametreyle yapılan duyarlılık çalışmasında model parametrelerinden akıma en duyarlı parametre, kök bölgesinde en fazla su depolama parametresi (Lmax) olarak belirlenmiştir. Model başarısı, EI (Efficiency İndex) ve RMSE (Root Mean Square Error) indeksi ile değerlendirilmiştir. Model beş yıllık dönem için kümülatif hacimsel akımı iyi tahmin etmiştir. Ancak gözlemlenen akım ile simüle edilen akım arasındaki ilişki yeterince iyi olmamıştır., This research is carried out in Tokat Uğrak catchment which is 7 km2. In the study, observed flow data and simulated flow data for the period of 1997-2001, are compared with the help of MIKE 11 NAM hydrologic model. The sensitivity study of the model with 14 parameters and the most sensitive parameter of the model identified, is the root zone storage (Lmax) parameter with maximum water content. Model performance is evaluated with the help of EI (Efficiency Index) and RMSE (Root Mean Square Error) indexes. The model, successfully identified the cumulative volumetric flow a for five years period. But, the relation between observed and simulated flow are not good enough

This study was aimed to determine drought of Karaman province by using SPI (Standardized Precipitation Index) RDI (Reconnaissance Drought Index) and EDI (Effective Drought Index) indices. In this reason, monthly total rainfalls measured for 1975-2009 years in Karaman Meteorological station and the ETo (reference evapotranspiration) based on FAO56 Penman-Monteitht relationship for the same years were used as materials. The cumulative monthly rainfall and monthly ETo series for four difference reference periods (k1, January-March; k2, January-June; k3, January-September; k4, January-December) belonging to each year were constituted. The SPI, RDI and EDI values were calculated by using the series of k-reference periods. These indices showed that drought period begun in last years in Karaman. According to SPI, RDI and EDI indices in Karaman province, mild drought and moderate drought categories were experienced much more, Bu çalışmada Karaman ilinin SPI (Standardized Precipitation Index), RDI (Reconnaissance Drought Index) ve EDI (Effective Drought Index) indeksine göre kuraklığın saptanması amaçlanmıştır. Bu amaçla, Karaman meteoroloji istasyonunda 1975–2009 yılları arasında ölçülen aylık yağmur ve FAO56 Penman-Monteith ilişkisine göre saptanan ETo (Referans bitki su tüketimi) değerleri materyal olarak kullanılmıştır. Dört farklı referans periyodu (k1, Ocak-Mart; k2, Ocak-Haziran; k3, Ocak-Eylül; k4, Ocak-Aralık) için kümülatif aylık yağmur- aylık ETo oranı serileri elde edilmiştir. Elde edilen seriler kullanılarak SPI, RDI ve EDI değerleri elde edilmiştir. İndisler Karaman’da son yıllarda kurak bir dönemin başladığını göstermektedir. Karaman ilinde RDI indeksine göre daha çok hafif kuraklık ve orta derece kuraklık hâkim olmuştur.

Bu çalışmanın amacı Kayseri ilinin RDI (Reconnaissance) indeksi uyarınca kuraklık analizini gerçekleştirmektir. Kayseri merkez meteoroloji istasyonunda 1975–2009 yıllarında ölçülen aylık toplam yağış ve FAO56 Penman-Monteith ilişkisine göre saptanan ET0 (Referans bitkisu tüketimi) değerleri materyal olarak kullanılmıştır. Dört farklı referans periyodu (k1, Ocak-Mart; k2, Ocak-Haziran; k3, Ocak-Eylül; k4, Ocak-Aralık) için kümülatif “aylık yağmur-aylık ET0 oranı” serileri elde edilmiş ve bu seriler kullanılarak RDI değerleri her referans periyodu için saptanmıştır. Kayseri ilinde hesaplanan RDI indekslerine göre genelde hafif kuraklık daha fazla görülmüş, orta derece, şiddetli ve aşırı kuraklıklar da zaman zaman görülmüştü, The aim of this study is to determine drought analysis of Kayseri province by using RDI (Reconnaissance) index. Monthly total rainfall amounts measured for 1975-2009 years in Kayseri Meteorological station and the ET0 (reference evapotranspiration) computed by FAO56 PenmanMonteith relationship for the same years were used as materials. The cumulative “monthly rainfall-monthly ET0 ratio” series for four difference reference periods (k1, January-March; k2, January-June; k3, January-September; k4, January-December) belonging to each year were constituted and the RDI values were calculated by using the series of k-reference periods. According to RDI index in Kayseri province; mild drought has been experienced much more in general, but sometimes moderate, severely and extremely drought categories has been experienced

Özet Bu çalışmada Karaman ilinin SPI (Standardized Precipitation Index), RDI (Reconnaissance Drought Index) ve EDI (Effective Drought Index) indeksine göre kuraklığın saptanması amaçlanmıştır. Bu amaçla, Karaman meteoroloji istasyonunda 1975–2009 yılları arasında ölçülen aylık yağmur ve FAO56 Penman-Monteith ilişkisine göre saptanan ETo (Referans bitki su tüketimi) değerleri materyal olarak kullanılmıştır. Dört farklı referans periyodu (k1, Ocak-Mart; k2, Ocak-Haziran; k3, Ocak-Eylül; k4, Ocak-Aralık) için kümülatif aylık yağmur- aylık ETo oranı serileri elde edilmiştir. Elde edilen seriler kullanılarak SPI, RDI ve EDI değerleri elde edilmiştir. Indisler Karaman’da son yıllarda kurak bir dönemin başladığını göstermektedir. Karaman ilinde RDI indeksine göre daha çok hafif kuraklık ve orta derece kuraklık hâkim olmuştur. Anahtar Kelimeler; Jargua-Bera test, FAO56 Penman-Monteith, SPI, RDI, EDI&nbsp

Bu çalışmada Yeşilırmak Nehri sularının kalitesini etkileyen esas süreçleri belirlemek amacıyla debi ile su sıcaklığı, Na+, K+, Ca2++Mg2+, CO32-, HCO3-, Cl-, SO42- B, sodyum adsorpsiyon oranı SAR , su sertliği ve toplam tuz TS gibi değişik su kalitesi parametreleri arasındaki ilişki ve histerisis diyagramları incelenmektedir. Mevsimsel yağışlar, kar erimesi ve yüzey akış nedeniyle Mart, Nisan ve Mayıs ayları debinin en fazla olduğu dönemi temsil ederken en düşük akım Haziran ve Şubat ayları arasında gözlemlenmiştir. Çalışma sonuçlarına göre su kalitesi parametrelerinin çoğunluğu debinin düşük olduğu dönemlerde yüksek, debinin yüksek olduğu dönemlerde ise düşük değerlere sahip olup saat yelkovanı yönünde histerisisler sergilemektedir. Debi ile EC, Na+, K+, Ca2++Mg2+, HCO3-, Cl-, SO2-, SAR, su sertliği ve TS arasında ters yönde bir ilişki bulunmuştur. Buna karşın, debi ile su sıcaklığı, pH, CO32- ve B arasında bir ilişki bulunamamıştır. Su kalitesi parametrelerinden pH, Na+, K+, Cl- CO32-, SAR ve B karmaşık bir döngüye sahipken EC, Ca2++Mg2+, HCO3-, SO4, su sertliği ve TS saat yelkovanı yönünde bir döngü göstermektedir. Yalnızca su sıcaklığı saat yelkovanının tersi yönde bir döngü göstermektedir, In this study, streamflow and water quality variables including specific conductivity EC , water temperature, Na+, K+, Ca2++Mg2+, CO32-, HCO3-, Cl, SO4 B, sodium adsorption rate SAR , hardness and total salt TS , relationships and hysteresis diagrams were investigated to determine the major processes affecting water quality in the Yeşilırmak River. The base-flow water discharge was observed between July and February whereas March April and May represent a peak as a result of seasonal rainfall, snowmelt and run-off. The results indicate that most variables exhibit clockwise hysteresis with high values during the base-flow and lower values during the high discharge. There is a negative relationship between discharge and water quality variables including EC, Na+, K+, Ca2++Mg2+, HCO3-, Cl-, SO2-, SAR, hardness and TS. However, no relationship was obtained between discharge and water temperature, pH, CO32- and B. Among the water quality variables EC, Ca2++Mg, HCO3-, SO42-, hardness and TS exhibit an open clockwise loop whereas pH, Na+, K+, Cl CO, SAR and B exhibit a complex loop. Water temperature was the only variable that exhibits counterclockwise loop

Kuraklık analizleri çalışmalarında en uygun olasılık dağılımının seçimi minimum akım istatistikleri açısından önemlidir. Bu çalışmanın amacı, Çekerek çayındaki üç akım gözlem istasyonunda ölçülen 7-günlük minimum akım serilerinin frekans analizi için uygun olasılık dağılımının çıkarılmasıdır. En düşük 7-günlük akım serileri her yılın 7günlük periyotları için günlük akım datasından oluşturuldu. 7-günlük akım, ardışık 7 günlük periyot içinde ölçülen en düşük akımdır. Seçilen olasılık dağılımlarının parametrelerinin tahmininde L-moment tekniği kullanıldı. Olasılık dağılımların performanslarını karşılaştırmak için MADI ve MSDI indisleri kullanıldı. Araştırma sonuçlara göre, en iyi performans genelleştirilmiş pareto GPA dağılımıyla elde edildi. Negatif değerler üreten dağılımlar elimine edildi. Gringorten formülünden elde edilen olasılık seviyelerine bağlı olarak pozitif değerler üreten dağılımlardan tahmin edilen akımlar log pearson 3 hariç % 75 den daha büyük olasılık seviyeleri için gerçek minimum akım değerlerini oldukça iyi temsil etmektedir. GPA dağılımına bağlı olarak 10 yıllık tekrarlanma aralığına sahip Q7,10 istatistikler, 1424, 1409 ve 1404 numaralı akım gözlem istasyonları için 0.29, 1.27 ve 2.11 m3/s olarak tahmin edildi, The most true selection probability distribution is important to describe the low flow statistics for the studies related to drought analysis. The aim of this study is to derive appropriate probability distributions for frequency analysis of 7-day annual low flows at three gauging stations of the Çekerek Stream. The lowest 7-day flow series were constituted from daily flow data for 7-day periods of each year. A minimum 7-day flow is the lowest flow that occurred within a 7-consecutive day period. L-moment technique was used to predict the parameters of the selected distributions. Two goodness of fit indices, including MADI and MSDI, were used to compare the performances of the probability distributions for fitting. According to results, the best performance was obtained for generalized pareto GPA distribution. The distributions produced negative values were discarded. The predicted low flows obtained from the distributions that produced positive values except Log Pearson type three for empirical probability levels Gringorten formula sufficiently represent the actual low flows for probability levels higher than 75%. The statistics having reoccurrence interval of ten years Q7,10 based on GPA distribution were predicted as 0.29, 1.27 and 2.11 m3/s for gauging stations 1424, 1409 and 1404, respectively

This paper presents methodologies on detecting nonstationarity and removing nonstationarity by differencing for the autocorrelated time series. For this purpose, 5-year daily temperature, light intensity and relative humidity data from weather station in Tokat were used as materials. Since 5-year daily data sequences include many records, the new data sequences were constituted by averaging daily average temperature and relative humidity (average of records at 7.00, 14.00 and 21.00 in a day) and daily light intensity of five years. The existence of serial correlation between the averages from the mentioned climatic components was examined by using graphical approach, Ljung-Box Q and Runs tests. These three approaches imply that the averages have serial correlation. Unit root test (augmented Dickey and Fuller, ADF) was applied to test whether the averaged daily data sequences are nonstationary. The results of ADF emphasis the existence of nonstationarity in the daily data sequences. Similarly, the autocorrelation function graphs (correlogram) show nonstationarty, because of slowly decay in the autocorrelation functions for the daily data sequences. The first differencing was applied to remove nonstationary. After taking the first differencing, the ADF test results and the correlograms of the daily data sequences showed stationary., Bu çalışmanın amacı, bağımlı zaman serilerindeki değişimin saptanması ve bu değişimin fark dönüşümüyle giderilmesi ile ilgili metodolojileri sunmaktadır. Bu amaçla, Tokat meteoroloji istasyonunda ölçülen 5 yıllık günlük sıcaklık, güneşlenme şiddeti ve bağıl nem verisi materyal olarak kullanıldı. 5 yıllık ölçümler çok fazla veri içerdiğinden, günlük ortalama sıcaklık ve bağıl nem (7.00, 14.00 ve 21.00 ölçümlerinden elde edilen) ve 5 yıllık günlük güneşlenme şiddetinin ortalamaları alınarak yeni veri serileri oluşturuldu. Adı geçen bu iklim elemanlarından elde edilen ortalamalar arasındaki otokorelasyonun varlığı grafiksel yaklaşım, Ljung-Box Q istatistiği ve Runs test ile incelendi. Bu üç yaklaşım, ortalamaların otokorelasyona sahip olduğunu göstermektedir. Ortalama günlük veri serilerindeki değişimi test etmek için Birim kök testi (augmented Dickey and Fuller, ADF) uygulanmıştır. ADF test sonuçları günlük veri serilerinde değişimin olduğunu belirtmektedir. Benzer şekilde, günlük veri serileri için elde edilen otokorelasyon fonksiyonları yavaş azalım gösterdiğinden dolayı, otokorelasyon grafikleri (korrelogram) değişimi belirtiyor. Günlük veri serilerindeki değişimi gidermek için birinci fark dönüşümü uygulandı. Birinci fark dönüşümünden sonra, günlük veri serilerinin ADF test sonuçları ve korrelogramları durağanlığı göstermiştir.

Bu çalışmada Yeşilırmak Nehri sularının kalitesini etkileyen esas süreçleri belirlemek amacıyla debi ile su sıcaklığı, $Na^+$, $K^+$, $Ca^{2+}+Mg^{2+}$, $CO_3^{2-}$, $HCO_3^+$, $Cl^-$, $SO_4^{2-}B$ , sodyum adsorpsiyon oranı (SAR), su sertliği ve toplam tuz (TS) gibi değişik su kalitesi parametreleri arasındaki ilişki ve histerisis diyagramları incelenmektedir. Mevsimsel yağışlar, kar erimesi ve yüzey akış nedeniyle Mart, Nisan ve Mayıs ayları debinin en fazla olduğu dönemi temsil ederken en düşük akım Haziran ve Şubat ayları arasında gözlemlenmiştir. Çalışma sonuçlarına göre su kalitesi parametrelerinin çoğunluğu debinin düşük olduğu dönemlerde yüksek, debinin yüksek olduğu dönemlerde ise düşük değerlere sahip olup saat yelkovanı yönünde histerisisler sergilemektedir. Debi ile EC, $Na^+$, $K^+$ $Ca^{2+}+Mg^{2+}$, $HCO_3^-$, $CI^-$, $SO_4^{2-}$ , SAR, su sertliği ve TS arasında ters yönde bir ilişki bulunmuştur. Buna karşın, debi ile su sıcaklığı, pH, $CO_3^{2-}$ ve B arasında bir ilişki bulunamamıştır. Su kalitesi parametrelerinden pH, $Na^+$, $K^+$, $Cl^-$ $CO_3^{2-}$, SAR ve B karmaşık bir döngüye sahipken EC, $Ca^{2+}+Mg^{2+}$, $HCO_3^-$, $SO_4^{2-}$, su sertliği ve TS saat yelkovanı yönünde bir döngü göstermektedir. Yalnızca su sıcaklığı saat yelkovanının tersi yönde bir döngü göstermektedir. In this study, streamflow and water quality variables including specific conductivity (EC), water temperature, $Na^+$, $K^+$, $Ca^{2+}+Mg^{2+}$, $CO_3^{2-}$, $HCO_3^-$,$Cl^-$, $SO_4^{2-}$ B, sodium adsorption rate (SAR)T hardness and total salt (TS), relationships and hysteresis diagrams were investigated to determine the major processes affecting water quality in the Yeşilırmak River. The base-flow water discharge was observed between July and February whereas March April and May represent a peak as a result of seasonal rainfall, snowmelt and run-off. The results indicate that most variables exhibit clockwise hysteresis with high values during the base-flow and lower values during the high discharge. There is a negative relationship between discharge and water quality variables including EC, $Na^+$, $K^+$, $Ca^{2+}+Mg^{2+}$,$HCO_3^-$, $CI^-$, $SO_4^{2-}$, SAR, hardness and TS. However, no relationship was obtained between discharge and water temperature, pH, $CO_3^{2-}$ and B. Among the water quality variables EC, $Ca^{2+}+Mg^{2+}$, $HCO_3^-$, $SO_4^{2-}$, hardness and TS exhibit an open clockwise loop whereas pH, $Na^+$, $K^+$, $Cl^-$ $CO_3^{2-}$ , SAR and B exhibit a complex loop. Water temperature was the only variable that exhibits counterclockwise loop.

Bu çalışma, ayl ı k ak ı mları n modellenmesi amac ı yla yap ı lmışt ı r. Ayl ı k ak ı mları n modellenmesinde ARMA p,q modelleri ile Thomas-Fiering modeli kullan ı lm ıştı r. ARMA p,q modellerinin seçiminde, ARMA p,q modellerinden hesaplanan kal ı ntı ları n bağı ms ı z olup olmad ı kları göz önüne al ı nmıştı r. Ayl ı k ak ı mlar için, ARMA 1,0 , ARMA 2,0 , ARMA 1,1 , ARMA 1,2 ve ARMA 3,0 modelleri uygun olmu ştur. Ancak ayl ı k ak ı mlara ARMA 2,0 modeli daha fazla uyum göstermiştir. ARMA 2,0 modeli ve Thomas-Frieng modelinden tahmin edilen ayl ı k ak ı mlar ile gözlenen ak ı mlar, korelasyon katsay ı ları na göre karşı laştı rı lmıştı r. ARMA 2,0 modeli için bu katsay ı lar daha yüksek olmu ştur. Bu nedenle ayl ı k ak ı mları n tahmininde ARMA 2,0 modeli uygun bulunmu ştur., This study was made to model monthly flows. ARMA p,q models and Tomas-Fiering model were used in modeling monthly flows. In selecting ARMA p,q models, it was taken into account whether the residuals calculated from ARMA p,q models were independent. For monthly flows, ARMA 1,0 , ARMA 2,0 , ARMA 1,1 , ARMA 1,2 ve ARMA 3,0 models were appropriate. But, ARMA 2,0 model was fitted better to monthly flows. The monthly flows forecasted from ARMA 2,0 model and Thomas-Fiering model were compared to the observed flows considering their correlation coefficients. The correlation coefficients for ARMA 2,0 model were very high. Therefore, ARMA 2,0 model in forecasting monthly flows was preferred.

The main purpose of this study is to determine the best suitable probability distribution for the daily extreme flows of Kelkit stream. In this study, the daily flow values measured from 1938 to 1988 in the flow station numbered 1401 which is operated by General Directorate of Electric Power Research Survey and Development Administration EIE were used. The daily extreme flows among daily flows for each month and each year were selected. Since reserving water by Kı l ı çkaya dam built on Kelkit stream had been started after 1988, the daily flows, that came after this date were not taken into account for homogeneity. To determine a suitable probability distribution for daily extreme flows, normal, log normal, three parameter log normal, two parameter gamma, Pearson type III, log Pearson type III, extreme value type I, three parameter Weibull distributions were used. The selected maximum daily flows of each month were fitted better to, Pearson type III for the second, fifth and tenth months; log Pearson type III for the first, eleventh and twelveth months; log normal for the third, seventh and eighth months; three parameters log normal for the fourth and nineth months and extreme value type I for the sixth month. The minimum daily flows of each month were fitted better to, three parameter Weibull for the first, second, nineth and tenth months; three parameter log normal for the third, fourth and eleventh months; Pearson type III for the fifth and sixth months; extreme value type 1 for the seventh month; normal for the eighth month and log normal for the twelveth month. The daily extreme flows for each year were also fitted better to Pearson type III distribution., Bu çal ışman ı n amac ı , Kelkit çay ı n ı n günlük ekstrem ak ı mları için en uygun olas ı l ı k dağı l ı m biçimini saptamakt ı r. Çal ışmada, Elektrik İş leri Etüt idaresi Genel Müdürlü ğü Eİ E taraf ı ndan işletilen 1401 numaral ı ak ı m gözlem istasyonunda 1938-1988 y ı llar ı nda ölçülmü ş olan ak ı m miktarlar ı kullan ı lm ışt ı r. Günlük ekstrem ak ı m miktarlar ı her ay ve y ı l için günlük ak ı m miktarlar ı aras ı ndan seçilmiştir. Kelkit çay ı üzerine inşa edilen Kı l ı çkaya baraj ı 1988 y ı l ı ndan sonra su tutmaya başlad ığı ndan, bu y ı ldan sonraki ak ı mlar homojenlik için dikkate al ı nmam ışt ı r. Günlük ekstrem ak ı mlar için uygun bir olas ı l ı k dağı l ı mı belirlemek amac ı yla, normal, log normal, üç parametreli log normal, iki parametreli gama, Pearson tip ııı , log Pearson tip ııı , uç- ı ve Weibull ııı dağı l ı mları kullan ı lm ışt ı r. Her ay için seçilen günlük en büyük ak ı mlar, 2., 5. ve 10. aylar için Pearson tip ııı dağı l ı m ı na; 1., 11. ve 12 aylar için log Pearson tip ııı dağı l ı m ı na; 3., 7. ve 8. aylar için log normal da ğı l ı ma; 4. ve 9. aylar için üç parametreli log normal da ğı l ı ma; 6. ay için uç- ı dağı l ı m ı na en iyi uyumu sağ lam ışt ı r. Her ay için seçilen günlük en küçük ak ı mlar, 1., 2., 9. ve 10. aylar için Weibull n ı dağı l ı m ı na; 3., 4. ve 7. aylar için üç parametreli log normal da ğı l ı ma; 5. ve 6. aylar için Pearson ııı dağı l ı m ı na; 7. ay için uç- ı dağı l ı m ı na; 8. ay için normal dağı l ı ma ve 12. ay için log normal da ğı l ı ma en iyi uyumu sağlam ışt ı r. Her y ı l için seçilen günlük ekstrem ak ı mlar ise Pearson ııı dağı l ı m ı na en iyi uyumu sağ lamışt ı r.

Bu çalışmanın amacı, Kelkit çayı günlük ekstrem akımlarının stokastik bir modelle tahmin edilebilirliğini belirlemek içindir. Bu amaçlaotoregresif modeller (birinci ve ikinci derece Markov modelleri) ve Arima(l.l) model (otoregresif-hareketli ortalama) kullanılmıştır. Adı geçen modeller kullanılarak tahmin edilen akımların gözlenen akımlar ile karşılaştırılması yapılmıştır. Sonuçlar, birinci derece Markov modelden elde edilen akım tahminlerinin, veriye diğer modellerden daha fazla uyum sağladığını göstermiştir.

ÖZET Doktora Tezi AMASYA VE TOKAT İLLERİNİN HİDROLOJİK KARAKTERİSTİKLERİ Kadri YÜREKLİ Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarımsal Yapılar ve Sulama Anabilim Dalı Danışman : Prof. Dr. Cengiz OKMAN Jüri : Prof. Dr. Cengiz OKMAN Prof. Dr. Mustafa Y. KILINÇ Prof. Dr. Fazlı ÖZTÜRK Su kaynaklarından etkin bir şekilde yararlanmak için bu kaynakların verimlerinin bilinmesi gerekir. Su kaynaklarının verimi meteorolojik faktörlere bağlı olarak farklılık gösterdiği için sözü edilen kaynaklarının planlanmasında bölgenin hidrolojik karakteristiklerinin bilinmesine ihtiyaç vardır. Bu çalışmada Amasya ve Tokat illerinin hidrolojik karakteristikleri belirlenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla Amasya ve Tokat illerinin toprakları yüzey akış potansiyeli bakımından A, B ve C olarak belirtilen gruplara ayrılmıştır. Amasya ve Tokat illerinin yağmur karakteristiklerini belirtmek için önce bu iller, hidrolojik homojen yörelere ayrılmıştır. Hidrolojik homojen yörelerde her ay ve her yıl ölçülen günlük ekstrem yağmur miktarları Ue aylık ekstrem yağmur miktarları ve bu yörelerde ölçülen aylık ve yıllık yağmur miktarlarının tekrarlanma sürelerinin doğrusal grafikleri noktasal durum ilişkileri ve olasılık dağılım biçimlerine göre elde edilmiştir. Bu illerin hidrolojik homojen yörelerinde ölçülen yağmurların olasılık dağılım biçimlerine daha fazla uyum gösterdiği saptanmıştır. Amasya ve Tokat illerinin hidrolojik homojen yörelerinde ölçülen aylık ve yıllık yağmur miktarlarının % 25, % 50 ve % 75 tekrarlanma olasılıklarına göre değişimleri saptanmıştır. Diğer taraftan Amasya ve Tokat illerinden geçen akarsuların verimlerinin değişimi de gözlem sürelerinin ve tekrarlanma olasılıklarının % 25, % 50 ve % 75' ine göre belirtilmiştir. Bu illerinin kurak süreleri aylık ve yıllık yağmur ve akımları kullanarak hareketli ortalama yöntemine göre belirtilmiştir.. Amasya ve Tokat illerinde taşkın hacimleri ve taşkın debileri, dolaylı yöntemlere göre elde edilmiştir. 1999, 207 sayfa ANAHTAR KELİMELER : Hidrolojik homojen yöre, ekstrem yağmurlar, olasılık dağılımı, frekans faktörü, tekrarlanma süresi, hareketli ortalama. r ABSTRACT Ph.D. Thesis THE HYDROLOGIC CHARACTERISTICS OF AMASYA AND TOKAT PROVINCES Kadri YÜREKLİ Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Farm Structures and Irrigation Supervisor : Prof. Dr. Cengiz OKMAN Jury : Prof. Dr. Cengiz OKMAN Prof. Dr. Mustafa Y. KTLINÇ Prof. Dr. Fazlı ÖZTÜRK The yield of water supplies must be known to benefit from these supplies effectively Because the yield of these water supplies varies according to the meteorological factor! the region hydrologic characteristics are necessary to be known in planning wate supplies. In this study, hydrologic characteristics of Amasya and Tokat provinces were tried to b determined. For this reason, the soils of these provinces have been divided into sections a A, B and C based on their ability to runoff occurrence. These provinces were first divided into hydrologic homogenous sections to determine th rainfall characteristics. Frequency lines of, daily extreme rainfall values selected for eac month and each year, monthly extreme rainfall values selected for each year, monthly an annual rainfall values in the hydrologic homogenous sections of Amasya and Toks provinces were obtained by using the plotting position formulas and probabilil distributions. Rainfalls measured in the hydrologic homogenous sections of thes provinces have fitted better to probability distributions. The variation of monthly and annual rainfall values measured in the hydrologi homogenous sections of Amasya and Tokat provinces have been determined according t 25 %, 50 % and 75 % probability levels. On the other hand the variations of flows < rivers passing through these provinces have been determined for 25 %, 50 % and 75 % < the observation period of flow station and 25 %, 50 % and 75 % probability leva obtained from Hazen plotting position formula. In addition, the drought periods of thes provinces were determined with moving average method by using monthly and annui rainfall and flows. Peak rates were obtained by indirect methods in Amasya and Tokat provinces. 1999, 207 pages KEY WORD : Hydrologic homogenous sections, extreme rainfall, probability distributioi frequency factor, return period, moving average. 207