Search

Copyright of Social Inequalities & Economic Growth / Nierownosci Spoleczne a Wzrost Gospodarczy is the property of University of Rzeszow and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Autor przedstawia i analizuje osiągnięcia Prof. J.A. Daszyńskiej na pięciu poziomach: 1) Zaangażowanie Jej samej i całej Jej Rodziny w działalność na polu rekonstrukcji historycznej; 2) Prof. J.A. Daszyńska jako członek i szef grupy rekonstrukcyjnej „Żelazny Orzeł” i Jej udział w licznych wydarzeniach rekonstrukcyjnych, popularyzacja wiedzy o rekonstrukcjach historycznych i przypominanie o Operacji Łódzkiej z 1914 r.; 3) Działalność w Polskim Towarzystwie Historycznym (prezes Oddziału Łódzkiego), zwłaszcza organizacja seminarium podczas XIX Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich; 4) Filmowe role aktorskie i konsultacja historyczna filmów; 5) Przegląd dorobku naukowego i popularyzatorskiego, streszczenie wywiadów prasowych i radiowych.

Copyright of Santander Art & Culture Law Review is the property of Jagiellonian University Press and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Po dekadach nieobecności w polskiej kulturze muzycznej, twórczość Aleksandra Tansmana powraca na rodzime sale koncertowe. Do bogatego i różnorodnego dorobku kompozytora chętnie sięgają orkiestry, zespoły kameralne i soliści. Jego muzyka jest również coraz częściej tematem badań naukowych i różnego rodzaju opracowań. Pomimo rosnącego zainteresowania Tansmanem, wciąż jednak pozostają obszary, które nie zostały należycie zbadane. Do nich należy z pewnością jego twórczość baletowa. Celem niniejszego komunikatu jest próba uporządkowania dotychczasowej wiedzy na temat baletów Aleksandra Tansmana, wykazanie podstawowych źródeł do ich opracowania oraz zarysowanie perspektyw badawczych. Liczne argumenty pozwalają przypuszczać, że balet był ważnym obszarem działalności kompozytora. Należą do nich chociażby wybitne nazwiska choreografów, z którymi współpracował (Rudolf Laban, Kurt Jooss, Jean Börlin), czy sceny, na których były wystawiane jego dzieła (Metropolitan Opera w Nowym Jorku, Théâtre des Champs-Élysées w Paryżu). Niektóre, tak jak Sextuor czy La Grande Ville (The Big City), osiągnęły ogromną popularność i były wielokrotnie prezentowane na scenach Europy i Stanów Zjednoczonych. Oprócz komponowania baletów z muzyką oryginalną, Tansman w porozumieniu z choreografami adaptował również swoją muzykę symfoniczną do przedstawień tanecznych. Niebagatelne znaczenie w kontekście baletu mogła mieć także jego bliska, trwająca wiele lat przyjaźń z Igorem Strawińskim. Pierwsze kwerendy, przeprowadzone dzięki wsparciu córek kompozytora, wykazały źródła będące podstawą do dalszych badań. Przechowywane w Bibliothèque nationale de France autografy muzyczne, zarówno szkicowe jak i edycyjne, a także wydania partytur, nagrania oraz dokumenty historyczne, takie jak listy, recenzje czy materiał ikonograficzny, mimo pewnych braków, mogą w przyszłości posłużyć do przeprowadzenia pełnowymiarowego opracowania twórczości baletowej Aleksandra Tansmana.

This article characterizes the biography and endeavors of Roman Pollak (1886-1972) -- an outstanding Polish literary scholar who also contributed greatly to the development of Polish- Italian scientific and cultural relations in the 20th century. His interest in Italian culture manifested itself at an early age, and he later expressed it in his scientific work. During the interwar period, he was a professor of Polish Language and Literature at the University of Rome and a delegate of the Ministry of Religious Affairs and Public Education to Italy. During his service, he contributed to the revival of the existing polonophile circles and institutions in Italy, as well as the creation of many new ones, which also operated after World War II. The year 2022 marks the 50th death anniversary of Pollak. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Copyright of Acta Universitatis Lodziensis: Folia Archaeologica is the property of Wydawnictwo Uniwersytetu Lodzkiego and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

After the end of World War II, in 1950, the Caritas division, established as a Catholic organization, was converted into a lay institution governed by the Caritas Catholic Association, a communist body. The activity of this new formation was focused on helping those in need and on providing aid to the poorest. The division took over Caritas’ entire property. Among the facilities now governed by the institution were kindergartens. In Kielce itself, there were 21 kindergartens managed by the Association. The article presents the resources of particular facilities governed by the Caritas Catholic Association, the principles of their functioning, the methods of work with the wards, and the scale of care provided to pre-schoolers in the then Kieleckie Voivodeship.

In the interwar years, the Polish pedagogical press experienced intense development. Numerous periodicals devoted to the issues of general, secondary and vocational education, periodicals about non-school education and methodical and subject writings were published. One of the recognized methodological writings was "Manual Work at School" (1927-1939). In the quarterly was discussed the broadly understood problem of teaching manual works in general schools: the issue of the impact of manual work on student development, methodological solutions were presented both in theoretical and practical terms, and the relationship between the subject and aesthetic education and other classes taught at schools was pointed out. Numerous numbers contained reports on conventions, exhibitions and conferences taking place in Poland and abroad. The quarterly presented deliberately selected articles supporting teachers' self-education. A permanent group of specialists in their articles addressed a wide range of topics: from the scientific organization of the teaching process through art to the automotive industry. Texts posted in "Manual Work at School" became a contribution to the discussion and reflection on the organization of education.

Author of this contribution aims to offer a historical panorama of the so called „18th- Centuries of Kalisz”, a jubilee of this Polish town – claimed officialy to be the oldest in this country during series of events, organised in 1960. A deep background and goals of this politically-fueled anniversary can be traced in and reconstructed from archives, press reports and postwar city guides. A precisely prepared event, the jubilee is analysed in terms of critical gesture of local political elites and official discourse of historiography, aiming at critical discontinuation from the interwar legacy of Kalisz, a town restored and reconstructed after the Great War. Author presents various aspects of the 1960-anniversary of Kalisz as manipulations in social memory, discussing also investment campaign initiated by the socialist authorities in the 1960s and related to the jubilee. As a result of alliance between the local and state-dictated political discourses of the anniversary, Kalisz has still been “the oldest town in Poland”, despite the irrelevance of this claim to historical facts, obscuring the real urban legacy of the town. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

In the discussion on the appearance of Kalisz, which was to be rebuilt after the destruction in 1914, the opinion of the German conservator of monuments, Julius Kohte, was of great importance, as he prepared a detailed expert opinion on the preserved valuable buildings and the possibility of their incorporation into the landscape of the rebuilt city and use as an architectural template. Apart from the aforementioned opinion, the analysis covered articles about the monuments of Kalisz written by Kohte during World War I and published in German magazines. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Copyright of Studia Historiae Scientiarum is the property of Jagiellonian University Press and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of Studia Polonijne is the property of Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawla II and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Artykuł poświęcony omówieniu problematyki związanej z wykorzystaniem przestrzeni akwatycznej w wybranych utworach polskich poetów zamieszkałych w Kanadzie. Autor omawia sposoby literackiej funkcjonalizacji obrazów oceanu, morza, jezior czy rzek w twórczości Zofii Bohdanowiczowej, Wacława Iwaniuka, Floriana Śmiei, Bogdana Czaykowskiego i Andrzeja Buszy. Dla polskich poetów emigracyjnych starszego pokolenia żywioł wodny był częstym elementem świata przedstawionego, a także ważnym ogniwem ich wyobraźni twórczej. Przestrzenie wody łączyły się bowiem z sytuacją niezakorzenienia, wyobcowania w zetknięciu z ogromem nowego kontynentu, przytłaczały wielkością, wyznaczały granice nie do przejścia. Zdaniem autora symbolika wody częściej bywała metaforą egzystencji niż zwierciadłem duchowym rozważań. Wertykalnie przeciwstawiana niebu i życiu, stawała się ikoną śmierci, a nawet nicości. W konsekwencji rzadziej ujawniała tradycyjną moc ozdrowieńczą czy znaną z przeszłości funkcję metafizycznego uwznioślenia.

Alodia Gryczowa and Józef Grycz belong to the line of the most outstanding Polish librarians of the twentieth century. Their huge scientific and organizational achievement provides material for numerous works discussing the development of book history and library science in Poland. The article attempts to describe the curriculum vitae and the activities of both Alodia and Józef in relation to their papers kept at the Manuscript Department of the National Library. This archive encompasses personal materials, which reflect the line of their professional development and institutional careers, documents relative to their community service (concerning libraries, bibliophile activities, etc.), their publications, and an abundant correspondence (both professional and private). In conclusion the author acknowledges that further research is necessary to bring together the complete set of the Grycz papers. The article is supplemented with an appendix presenting a provisional list of contents of the ‘Grycz Papers’, a newly acquired fond at the Polish National Library in Warsaw.

Artykuł jest przeglądem osiągnięć łódzkiego polskojęzycznego środowiska literackiego w okresie międzywojennym. Punkt odniesienia stanowi twórczość poety Artura Glisczyńskiego. Bliższej analizie poddana została liryka czworga tworzących w dwudziestoleciu poetów: Marii Przedborskiej, Mieczysława Brauna, Witolda Wandurskiego oraz Konstantego Dobrzyńskiego. Autor tekstu przygląda się zróżnicowanej poetyce łódzkich artystów oraz wpływowi sztuki dwudziestolecia międzywojennego na ich twórczość. Głównym tematem refleksji jest jednak miasto, jego przestrzeń, mieszkańcy i motywy pokrewne.

The article describes the fate of the inhabitants of Kodeń (county: Bialski, province: Lubelskie) in the period from regaining independence in the first decade of January 1919, through a fiveyear period of German persecution, to the annexation of these lands by soldiers of the Red Army in July 1944. Discussed issues concern administrative and political-national topics. At that time, Poles, Ruthenians/Ukrainians and Jews lived in Kodeń. In the municipality of Kodeń (area 2320 ha) 1639 people lived in 09/30/1921 and 2544 in 07/01/1938. Despite the relatively small number of inhabitants, the political life in the commune was extremely turbulent. Kodeń in the 1920s was a poor settlement typical of south-eastern Podlasie. The basic source of income for the population were small, fragmented farms and about 50 craft and small shops. Even a dozen of wealthier farmers could not change their poverty. The lack of tradition of rational management, low agricultural culture and poor soils, in the majority of the Vth and VIth grade, were the cause of hunger especially in the pre-season. A relatively small, and at the same time the most significant social group in Kodeń, was intelligentsia and artisans. The core of the local social elite was created by teachers, clergy, doctors, commune officials, postmen and policemen. A part of craft workshops, a farm, a bakery, brickyards, mills and windmills belonged to the Polish population, unlike retail outlets, which in the vast majority were in Jewish hands. In the interwar period, Jews constituted the largest national minority in Kodeń. Their number was constant and did not exceed over 600 people. Only in the middle of 1939, it de-creased to 300. At the same time, 300 Russians and about 400 Ukrainians lived in the com-mune. They only dealt with agriculture and mostly did not engage into the social and political life of the village. Local authorities suspected Ukrainians of left-wing sympathies. In fact, from the middle of the 1930s, a significant part of them identified with the ideology pro-claimed by the leaders of the Nationalist Organization of Ukrainian Nationalists, aimed at the establishment of the Great Ukraine. Since the defeat in September 1939, there were some significant socio-political chang-es in Kodeń’s commune. Germans brought Poles to the second-category inhabitants, favoring the Ukrainian community. In September 1942, over 400 years of Jewish history of had Kodeń ended, when Germans transported all of them into the ghetto in Międzyrzec Podlaski, from where they were moved to the concentration camp in Treblinka. The Germans’ extermination from the Lublin region by Soviet soldiers in the second half of July 1944, did not mean the liberation for its inhabitants. The inhabitants of Kodeń, with the tragic baggage of personal experiences from the period of German occupation, entered a new period of life, marked by great uncertainty and fear related to the rule of the next, the Soviet occupant this time.

Copyright of Studia Gdańskie is the property of Gdanskie Seminarium Duchowne, Kuria Metropolitalna Gdanska and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of Santander Art & Culture Law Review is the property of Jagiellonian University Press and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of Acta Baltico-Slavica is the property of Polish Academy of Sciences, Institute of Slavic Studies and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

The imminent post-war history of the University Library in Poznań was written in a number of chapters. The first chapter covers the time of measuring the war damages and rebuilding the existing infrastructure. The second chapter is marked by organization and development of the library’s departments. One of the major tasks to be performed by the librarians was to accommodate abandoned book collections from the Wielkopolska region, the so-called Recovered Territories and from Silesia. Things as they were, even before the last traits of the German “Universitätsbibliothek”, established during the occupation in Poznań, had been removed, the contemporary political situation dictated and imposed new Soviet-style patterns. It was from then on that the duties of a librarian included, alongside book acquisition, processing and circulation of the collection, an obligation to struggle for ideological stance of the library’s user and reader. Appropriately, the omnipresent and omnipotent Communist party and Communist state authorities introduced a number of regulations that were to secure the “proper” and adequate totality of circumstances in the activity of Polish librarianship. These notorious practices took on different forms thus shaping the successive chapters in the history of libraries in Poland and are described and discussed in the present article.

Operetka odegrała ważną rolę w kulturze burżuazyjnej na przełomie XIX i XX wieku, ponieważ rozwinęła i promowała krajową i lokalną samoidentyfikację i świadomość. Berlin i Wiedeń stały się głównymi ośrodkami niemieckojęzycznej operetki - gatunku naznaczonego silną obecnością postaci i motywów związanych z tożsamością narodową i etniczną. Wśród bogactwa niemieckich operetek skomponowanych do wybuchu II wojny światowej ważne miejsce zajmują dzieła nawiązujące do polskich tematów w swoich fabułach lub przedstawiające polskie postacie. Dominującym sposobem prezentowania Polaków w operetkach było porównanie ich z przedstawicielami społeczeństwa niemieckiego (lub austriackiego). Koniec I wojny światowej był przełomem dla narodu polskiego, ponieważ kraj w 1918 r. odzyskał niepodległość. Można przypuszczać, że zmieni to sposób przedstawiania Polaków w niemieckiej operetce okresu powojennego. Proponowane porównanie kilku przedwojennych niemieckich operetek z polskimi tematami (Polnische Wirtschaft, 1909; Polenblut, 1913) z utworami powojennymi (Die blaue Mazur, 1920; Der letzte Walzer, 1920; Die polnische Hochzeit, 1937) umożliwia określenie, czy i jak zmiany polityczne wywołane przez pierwszą wojnę światową znalazły odzwierciedlenie w fabułach, postaciach i muzyce niemieckiej operetki z okresu międzywojennego. Kwestie te są ważne dla naszego zrozumienia tego, jak niektóre narody są postrzegane przez inne nawet do dziś. Żywotność operetki jako gatunku artystycznego w czasach świetności wynikała z jej dokumentalnej roli, szczególnie istotnej przed pojawieniem się nowoczesnych środków masowego przekazu. Omawiane dzieła teatralne, pisane w momencie historycznych zmian związanych z odrodzeniem niepodległej Polski, stanowią doskonałe argumenty w debacie na temat wpływu tych stereotypów na komunikację między sąsiednimi narodami.

The paper discusses the language exponents of emotions and evaluations in ournalistic creativity. The presented material is based on the reviews taking the form of a free column to essay printed in the years 1909–1948 in the writings devoted to a socio-political, scientific and literary life. They are integrated by a topic – a reference to the contemporary novel by Henryk Sienkiewicz titled Wiry (1910), and indirectly to the revolutionary events of 1905–1907. Among the authors of the reviews there are Polish literary historians, educators, literary critics, translators, social and political activists who not only inform about the book, interpret and evaluate its contents, but also want to shape the tastes and affect a socio-political attitude of their readers. The aim of this paper is the attempt to capture the characteristic for journalism language exponents of expression of feelings and value judgments in connection with its overarching function of exposing current facts, events, problems, from a certain point of view, with an intention to cause a specific reaction of readers. On the basis of the material analysis it can be stated that although the reviewers refer to presented phenomena in a subjective manner, they do not expose their self-sentient. If they express their feelings openly then: they hide under a fuzzy pronoun category ‛we’, mask a subjective attitude with impersonal form of the verb, describe their own idea of the feelings of others, talk about emotional states against the phenomena. An important role in the reviews is especially played by the emotionally charged vocabulary, which gives a positive or negative experience of the sender and at the same time is designed to elicit certain feelings of the recipient, for example contentment, fear, indignation. An emotional attitude of the authors to the discussed content is also revealed by the syntactic structure of interrogative and exclamation marks.

J. Chwastyk-Kowalczyk prezentuje publikację Ewy Danowskiej pt. Józef Weyssenhoff (1860–1932) – pisarz, bibliofil, kolekcjoner. Nieznane oblicze twórcy (Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego, Kielce 2015). Uczona zapoznaje czytelników z nieznanymi aspektami działalności tego poczytnego pisarza schyłku XIX i początków XX stulecia, arystokraty z Kresów Wschodnich – Józefa Weyssenhoffa. Poznajemy jego podróże, członkostwo w elitarnych klubach warszawskich, życie osobiste, okres sprawowania prestiżowej funkcji redaktora naczelnego i wydawcy miesięcznika „Biblioteka Warszawska” (1891). Następnie rozwój talentu literackiego, preferencje polityczne, pasje kolekcjonerskie (militaria, numizmatyka, bibliofilstwo).

The Poles and the Ukrainians in the 20th century history had several political and ethnical conflicts, confrontations (Polish-Ukrainian war in Galicia in 1918–1919, massacres of Poles in Volhynia and Eastern Galicia carried out by the Ukrainian Insurgent Army during WWII, forced displacement of the Ukrainian minority in Poland in 1947), but reconciliation processes determined the events of the last quarter century. After gaining independence, the bloody conflicts of the last century could not be tools in politics in both Poland and Ukraine. Moreover, many common projects have been started since 1991. The Poles in the post-independence period showed appropriate empathy to their eastern neighbours’ problems (development of national identity and state-building) and were proactive during this period in improving Polish-Ukrainian relations. The article intends to show that in the Central European region it is possible to conduct dialogue, achieve reconciliation between two neighbouring countries, show openness to this dialogue (with ourselves and with our neighbours), and manage the potential conflicts during these process. What is more, consistent behaviour of decision-makers (in political and civil sphere) was present in the past quarter century in the Polish-Ukrainian relations and was largely absent from Hungarian-Slovak, Hungarian-Romanian, Hungarian-Serbian, or Hungarian-Ukrainian relations.

Nadejdzie kiedyś dzień, kiedy nas już nie będzie i kiedy miedziane druty oraz kable z gutaperki będą już tylko spoczywać w muzeach. Człowiek, który zechce porozmawiać z przyjacielem i nie będzie wiedział, gdzie ów się znajduje, zawoła wówczas elektrycznym głosem: „Gdzie jesteś?" Usłyszeć go zdoła jedynie ktoś obdarzony odpowiednio nastrojonym elektrycznym uchem. Odpowie wtedy: „Jestem na dole kopalni koło Newcastle". „Lecę nad szczytami Andów". „Płynę przez Ocean Spokojny". Być może nie odpowie mu żaden głos. Będzie to oznaczało, że przyjaciel nie żyje. The article presents the story of amateur radio in Poland as part of the international amateur radio movement after World War 1 and World War II. It shows how a hobby, which was seen as suspicious due to the ability to communicate with the outside world without control, was allowed to operate within the communist system of permanent control. During the "thaw" of 1956 amateur radio operators in the Polish People's Republic managed to create an independent association, the PZK, which did not function as a mere branch of an organization devoted to paramilitary training such as for example the GST in East Germany or the LOK in Poland. The article argues, however, that this turned out to be a Pyrrhic victory severely limiting the activists' room for maneuver, as much less financial and human resources were available to them in comparison to the large paramilitary organizations. In addition, the ongoing struggle for organizational supremacy between the PZK and LOK ultimately hindered the widely touted unity of the amateur radio movement, consumed a great deal of energy, and led to enduring personal enmities some of which continue to this day. This rivalry in turn severely affected their technical activities, the ability to attract new enthusiasts, access to equipment, and even their public relations work. In consequence more organizational freedom ended up limiting the scope of activities of the entire Polish amateur radio movement. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

The present article describes how 16th century peasant uprisings became an essential part of the Slovene history curricula and analyzes their role in the present-day official understanding of Slovene national history. It argues that the established textbook narrations on peasant uprisings greatly contribute to the hegemonic representation of affirmative, unilinear and teleological historical development of the Slovene nation, which ultimately implies an "unavoidable" establishment of Slovenia as a nation state in 1991. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Copyright of Toruńskie Studia Polsko-Włoskie / Studi Polacco-Italiani di Toruń is the property of Nicolaus Copernicus University in Torun, Faculty of Law & Administration and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of Czytanie Literatury is the property of Czytanie Literatury and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

The aim of this article is to present the situation of the Artistic Circles in the city of Lodz at the turn of the 19th and 20th century. In light of the research results published by various Lodz art historians and historians in different publications starting from the 1970s until the present times of the 21st century, one can say that the situation of the fine arts and the status of the artists themselves in the city of Lodz in the late 19th and early 20th century, contrary to popular belief, was not really bad but as a matter of fact quite satisfactory. The wealthy families of the capitalists and industrialists from the city of Lodz, which grew richer every day and which constantly strove to attain a higher and stronger position for their generation in the social hierarchy, emphasized their material status by means of building and constructing lavishly and expensively equipped villas and city palaces and by surrounding themselves with the works of art in these luxurious dwellings, especially in the last two decades of the 19th century. The representatives of the successive generations of factory-owners families (who were becoming increasingly well-educated) developed a strong passion for collecting works of art. Exhibition halls were being organized also at this time by such art dealers as: Z. Bartkiewicz, J. Pawłowski, K. Biedrzyński, J. Grodek and T. Kozanecki. Well-known and celebrated artists and architects who lived in the city of Lodz at the turn of the 19th and 20th century included such persons as: S. Hirszenberg, L. Pilichowski, M. Trębacz, H. Glicenstein, D. Landé and A. Zeligson.

Żelbet jest wszechstronnym materiałem budowlanym. Do jego zalet należy duża trwałość, odporność na obciążenia statyczne i dynamiczne, ogniotrwałość, możliwość wykonania konstrukcji o dowolnym kształcie. Ponadto jest materiałem tanim. Za ojczyznę żelbetu uznaje się Francję, a za jego wynalazcę Josepha Moniera. Poczynając od 1867 r. opatentował on szereg pomysłów związanych z „unerwianiem” betonu metalowymi wkładkami. Z licznego grona osób, których badania i doświadczenia przyczyniły się do upowszechnienia stosowania żelbetu w budownictwie, wymienić należy jeszcze innego Francuza – François Hennebique. W 1892 r. opatentował on pionierski system konstrukcji (zwany „Beton Armé”), a następnie zrealizował przy jego zastosowaniu ogromną liczbę budowli. Jak pisał inż. Jerzy Nechay, wybitny znawca tego budownictwa: „triumfalny pochód żelbetu dokonał się na przestrzeni bardzo krótkiego okresu czasu”. Tak rzeczywiście było, gdyż w przeciągu kilkunastu następnych lat stosowano go już nie tylko w budownictwie europejskim, ale także na innych kontynentach. Wśród twórców ważnych dla początków żelbetnictwa znajdują się: William E. Ward, Anatol de Baudot, August Perret, Tony Garnier, Max Berg i jeszcze wielu innych architektów. Podział ziem polskich na trzy zabory, wtedy gdy rodziło się i upowszechniało budownictwo żelbetowe, stanowi dziś utrudnienie w gromadzeniu o nim informacji. Pierwszymi budowlami na ziemiach polskich, w których stosowano żelbet, były mosty. Najwcześniejsze z nich zbudowano w ostatnim dziesięcioleciu XIX wieku. W latach poprzedzających wybuch pierwszej wojny światowej na terenie Polski było już wiele żelbetowych budowli, nie tylko inżynieryjnych, ale również przemysłowych, publicznych i prywatnych. Ważną rolę w popularyzacji żelbetu odegrały czasopisma – przede wszystkim warszawski „Przegląd Techniczny”. Upowszechnienie żelbetu w polskim budownictwie nastąpiło w okresie międzywojennym. W 1931 r. zorganizowano I Polski Zjazd Żelbetników. W Lublinie, tak jak i w innych miejscach Polski, do najwcześniejszych budowli żelbetowych należały mosty. Pierwszy z nich, realizowany w 1903 r., zawalił się tuż po ukończeniu prac budowlanych. Kolejne – istniejące do dziś – powstały w 1908 i 1909 roku. Jednak na pełny rozwój budownictwa żelbetowego musiał Lublin poczekać jeszcze kilkanaście lat. Jego rozwój hamował przede wszystkim brak miejscowych surowców: cementu, żwiru rzecznego, tłucznia, a także dobrej jakości piasku. Konieczność sprowadzania tych surowców z odległych miejscowości podrożała ich koszt, a tym samym czyniła budownictwo żelbetowe mało ekonomicznym. Gmach Banku Ziemi Polskiej, będący pierwszym większym lubelskim budynkiem o szkielecie z żelbetu, powstał w latach 1923-1925. Zaprojektował go warszawski architekt Bolesław Żurkowski. Niedługo potem żelbet zastosowano w wielu innych obiektach Lublina, w tym projektowanych przez miejscowych architektów i realizowanych przez miejscowe firmy. Żelbet był wykorzystywany przede wszystkim przy wznoszeniu dużych obiektów publicznych (gmachy banków, Izba Skarbowa, Dom Żołnierza, Okręgowy Urząd Ziemski, Dom Strażacki, kościół pw. św. Michała Archanioła, budynki szkolne itd.), zaś budownictwo prywatne, choć go również stosowało, to jednak tylko w ograniczonym zakresie. Żelbet radykalnie odmienił obraz światowej architektury współczesnej. Jednak w Lublinie początki jego stosowania nie spowodowały architektonicznej rewolucji. Ważne było jednak samo poznanie tego cennego materiału budowlanego, a następnie stopniowe upowszechnienie go.

Po II wojnie światowej, 1 lutego 1947 roku, w Polsce powstało siedem zbiornic-segregatorni. Jedną z nich była Zbiornica Księgozbiorów Zabezpieczonych w Poznaniu. Zgromadziła ona liczne zbiory zwłaszcza z terenów Wielkopolski, Dolnego Śląska oraz Pomorza Zachodniego. Woluminy przekazywane były, za zgodą władz państwowych, przede wszystkim instytucjom naukowym. Formalna likwidacja Zbiornicy nastąpiła 31 grudnia 1949 roku. Jej zasoby, liczące około 286 000 tomów, przejęła Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu, która kontynuowała prace związane z segregacją, repartycją oraz zwożeniem książek z terenu. W 1953 roku w magazynach byłej poznańskiej Zbiornicy pozostawało ponad 250 000 tomów, głównie poniemieckiej proweniencji. Dzieła te zostały przekazane Zbiornicy Księgozbiorów Zabezpieczonych w Katowicach oraz Bibliotece Uniwersyteckiej w Poznaniu. Część książek, uznanych za zbędne, przeznaczono na makulaturę.

Copyright of Culture Context / Konteksty Kultury is the property of Jagiellonian University Press and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Jeden z najwybitniejszych polskich bibliologów XX wieku prof. Aleksander Birkenmajer przeprowadził w 1949 roku na zlecenie Ministerstwa Oświaty pierwszą w swojej karierze bibliotekarskiej wizytację Biblioteki Uniwersyteckiej oraz Zbiornicy Księgozbiorów Zabezpieczonych we Wrocławiu. W instytucjach znajdowały się poddane ochronie materiały biblioteczne. Do Zbiornicy Księgozbiorów Zabezpieczonych w latach 1947–1949 zwieziono z terenu Dolnego Śląska około 900 000 tomów, głównie poniemieckiej proweniencji. Bibliolog w sporządzonym sprawozdaniu wskazał na występujące problemy oraz sposoby ich przezwyciężenia. Wysoko ocenił pracowników, którym przyszło działać w trudnym powojennym okresie. Birkenmajer okazał się wnikliwym, rzetelnym oraz obiektywnym wizytatorem. Sprawozdanie jest cennym dokumentem źródłowym pozwalającym poznać fragment historii wrocławskiej zbiornicy oraz Biblioteki Uniwersyteckiej. Powinno być wykorzystane w przyszłych pracach badawczych związanych z odbudową bibliotek i bibliotekarstwa na Dolnym Śląsku oraz w Polsce.

Copyright of Studia z Filologii Polskiej i Slowianskiej is the property of Polish Academy of Sciences, Institute of Slavic Studies and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

A river valley is a an element of topography and at the same time a set of various ecosystem, dependent on water conditions and functionally interconnected. Valleys had very important influence on settlement development and now delimit spatial layout of villages. This paper presents location of seven villages in the landscape of Warta river valley in vicinity of Uniejów and their spatial changes in 20th century. All villages were located within the wide valley bottom, on the surface of river terrace accumulated in plenivistulian period and built of sand and gravel, beyond extend of food water. In 20th century spatial extend of villages underwent only minor changes, in the main Spycimierz and Człopy. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Copyright of Czytanie Literatury is the property of Czytanie Literatury and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

The article recounts that phase (1848-1934) of the history of the renowned Cracow newspaper Czas [Time], when its editors had their headquarters at a former abbot's palace at a corner of the Planty Gardens (in 1935, after they moved to Warsaw, the old mansion was torn down). The article deals in some detail with the life of editorial staff and freelancers, their contacts with the Cracow boheme, and especially their involvement in the activities of the literary cabaret The Green Balloon. [ABSTRACT FROM AUTHOR]