Search

Voor een succesvolle aanpak van zwerfafval in rivieren is kennis nodig. In 2017 startte een grootschalig rivierafvalonderzoek naar de hoeveelheid, samenstelling en herkomst van afval op de oevers van de grote Nederlandse rivieren. Dit onderzoek is de basis voor Schone Rivieren, een initiatief van IVN Natuureducatie en Stichting De Noordzee. Het doel van het onderzoek is het identificeren van de samenstelling en herkomst van het afval. Met behulp van citizen science verzamelen vrijwillige rivierafvalonderzoekers data over rivierafval; ze gebruiken daarvoor een standaard methodiek. De standaard methodiek is gebaseerd op het OSPAR-protocol voor het monitoren van aangespoeld strandafval. In meer dan elf Europese landen wordt dit toegepast. Ook in Nederland wordt volgens dit protocol elk kwartaal op vier aangewezen niet-toeristische stranden over een lengte van 100 meter gemonitord. Nu al meer dan 20 jaar. De Europese data die al deze strandafvalmetingen hebben opgeleverd, dienden als essentiële input voor de ontwikkeling van de European Plastics Strategy en de totstandkoming van de Europese Richtlijn voor Single Use Plastics (SUP). Door op de rivieren op een vergelijkbare manier van monitoren toe te passen, kunnen we de gegevens gebruiken om verdergaande aanpak van zwerfafval te initiëren. De resultaten van het Schone Rivieren rivierafvalonderzoek worden ingezet voor het vergroten van de maatschappelijk bewustwording over het zwerfafval probleem en om gerichte aanpak bij de bron te initiëren, door de herkomst en verspreidingsroutes van het afval inzichtelijk te maken.

In het kader van het microplastics-programma is onderzocht waar langs de grote rivieren de 25 grootste hotspots liggen van recreatie-, sanitair en sportvisserijafval en nurdles. Deze inventarisatie is gedaan op basis van de dataset van het project Schone Rivieren. Binnen dat project is in de periode 2017 tot 2020 op vaste trajecten van 100 meter rivieroever één of meerdere malen door vrijwilligers het afval in kaart gebracht met behulp van de OSPAR-meetmethode. Dit geeft een eerste indicatie van de omvang en de locaties van de hotspots en vormt belangrijke input voor de aanpak van zwerfafval langs rivieren door bronaanpak. Omdat de vaste onderzoekstrajecten van Schone Rivieren niet alle rivieroevers in Nederland behelzen, geeft dit geen compleet beeld van alle hotspots. Rijkwaterstaat monitort met een in ontwikkeling zijnde systematiek de komende jaren op meerdere oevers, waardoor meer data worden verkregen en het beeld van hotspots mogelijk verandert.

Anthropogenic litter in aquatic ecosystems negatively impacts ecosystems, species and economic activities. Rivers play a key role in transporting land-based waste towards the ocean. A large portion however is retained within river basins, for example in the estuary, in sediments and on the riverbanks. To effectively identify litter sources, sinks and transport mechanisms, reliable data are crucial. Furthermore, such data can support optimizing litter prevention mitigation and clean-up efforts. This paper presents the results of a 2-year monitoring campaign focused on riverbank macrolitter (>0.5 cm) in the Dutch Rhine–Meuse delta. Between 2017 and 2019, volunteers sampled 152 415 litter items at 212 unique locations. All items were categorized based on the River-OSPAR method (based on the OSPAR beach litter guidelines), which includes 110 specific item categories across ten parent categories. The median litter density was 2060 items/km, and the most observed items were foam, hard, and soft plastic fragments (55.8%). Plastic bottles, food wrappings and packaging, caps, lids and cotton swabs were the most abundant specific items. The litter density and most abundant items vary considerably between rivers, along the river, and over time. For both rivers however, the highest litter density values were found at the Belgian (Meuse) and German (Rhine) borders, and at the Biesbosch National Park, the most downstream location. With this paper, we aim to provide a first scientific overview of the abundance, top item categories, and spatiotemporal variation of anthropogenic litter on riverbanks in the Dutch Rhine–Meuse delta. In addition, we evaluate the used River-OSPAR method and provide suggestions for future implementation in (inter)national long-term monitoring strategies. The results can be used by scientists and policy-makers for future litter monitoring, prevention and clean-up strategies.

Plastic zwerfafval is een wereldwijd groeiend milieuprobleem. Jaarlijks stroomt ongeveer 8 tot 12 miljoen ton plastic onze oceanen in (Jambeck et al., 2015; Eunomia, 2016). Rivieren worden gezien als een belangrijke bron van afval in zee (Lebreton et al., 2017). Afval hoort niet in zee en rivieren. Schone rivieren zijn van levensbelang voor Nederland en onze natuur. Resultaten van eerdere afvalonderzoeken langs oevers, en de grote hoeveelheden afval die vrijwilligers daar jaarlijks opruimen, tonen aan dat onze rivieren vervuild zijn. De onderzoekers van het Schone Rivieren-project vinden groot afval, zoals brandblussers, stapels laminaat, meubels en elektronica. Ook liggen de rivieroevers vol kleiner afval, zoals piepschuimverpakkingen en stukken daarvan, wegwerpplastic en nurdles, de grondstof voor plastic producten.

With the help of flow-cytometric analysis of nuclear DNA content and morphology, we establish the presence in the Netherlands of two taxa of the Dryopteris affinis complex: diploid D. affinis subsp. affinis, triploid D. affinis subsp. borreri, and the hybrids D × complexa (tetraploid) and D. × critica (pentaploid). Onderzoek aan kern-DNA gewicht en morfologie van recente vondsten van het Dryopteris affinis-complex wijst uit dat in Nederland twee taxa en twee hybrides met redelijke zekerheid zijn gevonden: dediploïde D. affinis subsp. affinis, de triploïde D. affinis subsp. borreri, en de hybriden D × complexa (tetraploïd) en D. × critica (pentaploïd). We analyseren een aantal onderscheidende kenmerken en maken de keuze om deze taxa te behandelen als ondersoorten van D. affinis.

With the help of flow-cytometric analysis of nuclear DNA content and morphology, we establish the presence in the Netherlands of two taxa of the Dryopteris affinis complex: diploid D. affinis subsp. affinis, triploid D. affinis subsp. borreri, and the hybrids D × complexa (tetraploid) and D. × critica (pentaploid). Onderzoek aan kern-DNA gewicht en morfologie van recente vondsten van het Dryopteris affinis-complex wijst uit dat in Nederland twee taxa en twee hybrides met redelijke zekerheid zijn gevonden: dediploïde D. affinis subsp. affinis, de triploïde D. affinis subsp. borreri, en de hybriden D × complexa (tetraploïd) en D. × critica (pentaploïd). We analyseren een aantal onderscheidende kenmerken en maken de keuze om deze taxa te behandelen als ondersoorten van D. affinis.

Sinds 1950 is de bodem van de Haringvlietmonding vel veranderd. Door de jaren heen is een harde scheiding tussen zout en zoet water gecreëerd. Sinds 2000 is er meer inzicht in de morfologische ontwikkeling van de monding. De Haringvlietmonding is erg lastig om morfologisch te modelleren.

In the surfzone sediment is suspended into the water column both due to turbulence generated at the bottom boundary layer (BBL) and turbulence generated at the surface boundary layer (SBL). In this research the impact of the source of turbulence under breaking waves on sediment suspension in the surfzone is investigated using the Turbulent Kinetic Energy (TKE) and the Suspended Sediment Concentration (SSC). The TKE was measured at three different heights above the bed. SSCs were measured at 3, 5, or 7 different heights above the bed depending on the cross-shore location. The Feddersen and Williams (2007) differencing method was used to derive turbulence from three dimensional velocity data. Both the TKE and SSC are related to cross-shore position. Under breaking waves the TKE increases towards the water surface, which indicates that the surface generated turbulence is dominant over turbulence generated at the sea bed. Conditions with non-breaking waves show an increase of TKE towards the sea bed, indicating the dominance of the bottom boundary layer in the generation of turbulence in the water column. Breaking-induced turbulence increases the near bed SSC and increases the vertical mixing of sediment in the water column. Despite the fact that both the TKE and SSC are related to cross-shore position and thus the degree of breaking waves, there is no clear relation between the short-wave energy dissipation and the percentage of TKE events which can be related to SSC events.

Voor het eerst is in Nederland op twee locaties een bastaard van de paardenstaart aangetroffen. Deze hybride komt namelijk enkel voor in het Duits-Franse Rijndal. In dit artikel worden de morfologische kenmerken die deze bastaard onderscheiden van de diploïde hybride E. x moorei Newman en beide oudersoorten besproken