Search

Deze PS Special bevat een overzicht van de wettelijke maatregelen en re-integratie-instrumenten die tot doel hebben gedeeltelijk arbeidsgeschikte personen te (re)integreren op de arbeidsmarkt. De re-integratie-instrumenten zijn te vinden in de ZW, de Wet WIA, de WAO, de Wajong en de WAZ. Ook in het BW, de Arbowet, de Wet financiering sociale verzekeringen en de Wet op de Inkomstenbelasting zijn instrumenten opgenomen. Voor wie wegwijs wil worden in deze wet- en regelgeving is dit overzicht een handig hulpmiddel. De special is geactualiseerd naar de situatie per 1 juni 2008. De re-integratie-instrumenten worden aan de hand van vaste items beschreven, zoals: doelgroep, uitvoeringsinstanties, toekenningsvoorwaarden, aanvraagprocedure, sancties, omvang en duur. Deze special kan door gedeeltelijk arbeidsgeschikten, werkgevers, arbodiensten en re-integratiebedrijven als praktisch naslagwerk dienen.

Deze PS Special bevat een overzicht van de wettelijke maatregelen en re-integratie-instrumenten die tot doel hebben gedeeltelijk arbeidsgeschikte personen te (re)integreren op de arbeidsmarkt. De re-integratie-instrumenten zijn te vinden in de ZW, de Wet WIA, de WAO, de Wajong en de WAZ. Ook in het BW, de Arbowet, de Wet financiering sociale verzekeringen en de Wet op de Inkomstenbelasting zijn instrumenten opgenomen. Voor wie wegwijs wil worden in deze wet- en regelgeving is dit overzicht een handig hulpmiddel. De special is geactualiseerd naar de situatie per 1 juni 2008. De re-integratie-instrumenten worden aan de hand van vaste items beschreven, zoals: doelgroep, uitvoeringsinstanties, toekenningsvoorwaarden, aanvraagprocedure, sancties, omvang en duur. Deze special kan door gedeeltelijk arbeidsgeschikten, werkgevers, arbodiensten en re-integratiebedrijven als praktisch naslagwerk dienen.

In dit boek is een systematisch overzicht te vinden van meer dan vijftig wettelijke maatregelen en reïntegratie-instrumenten. De nadruk ligt op (wettelijke) regelingen en instrumenten die arbeidsparticipatie bevorderen. Naast subsidies en aftrek voor werkgevers en werknemers worden de verplichtingen, boetes en andere sancties behandeld. Doel van dit boek en van de databank 'REA instrumenten' (te vinden op www.stecr.nl) is om een hulpmiddel te bieden bij het vinden van wettelijke regelingen die reïntegratie bespoedigen. Dit tweede deel bevat een update van de publicatie uit 2003, gezien de wijzigingen in wet- en regelgeving die rond 1 januari 2004 hebben plaatsgehad.

In dit boek is een systematisch overzicht te vinden van meer dan vijftig wettelijke maatregelen en reïntegratie-instrumenten. De nadruk ligt op (wettelijke) regelingen en instrumenten die arbeidsparticipatie bevorderen. Naast subsidies en aftrek voor werkgevers en werknemers worden de verplichtingen, boetes en andere sancties behandeld. Doel van dit boek en van de databank 'REA instrumenten' (te vinden op www.stecr.nl) is om een hulpmiddel te bieden bij het vinden van wettelijke regelingen die reïntegratie bespoedigen. Dit tweede deel bevat een update van de publicatie uit 2003, gezien de wijzigingen in wet- en regelgeving die rond 1 januari 2004 hebben plaatsgehad.

In het najaar van 2004 is een verkenning verricht naar de mogelijkheden voor misbruik van reïntegratiegelden. Doel van deze verkenning was het in kaart brengen van risico's van binnen de reïntegratiesector. Het gaat hier om een intern werkdocument dat gebruikt wordt door het SIOD om opsporingsonderzoeken voor te bereiden. De verkenning definieert het begrip fraude zeer ruim. Het gaat in het rapport niet alleen om overtredingen van wet- en regelgeving maar ook om oneigenlijk gebruik (niet conform de "geest" van de wet). In enkele gevallen gaat het om gebruik dat past binnen de ruimte die de wet biedt aan uitvoerders. Lang niet alle in de verkenning genoemde gevallen zijn derhalve in strafrechtelijke zin aan te merken als fraude. In de rapportage zijn de navolgende regelingen onder de loep genomen: de Wet werk en bijstand; het flexibel reïntegratiebudget niet-uitkeringsgerechtigde werkzoekenden (NUG); reïntegratietrajecten arbeidsongeschikten; reïntegratietrajecten werklozen; de voorzieningen in het kader van de Wet REA en de SVWW (Stimuleringsregeling Vacaturevervulling door Werklozen en met werkloosheid bedreigde Werknemers).

In het najaar van 2004 is een verkenning verricht naar de mogelijkheden voor misbruik van reïntegratiegelden. Doel van deze verkenning was het in kaart brengen van risico's van binnen de reïntegratiesector. Het gaat hier om een intern werkdocument dat gebruikt wordt door het SIOD om opsporingsonderzoeken voor te bereiden. De verkenning definieert het begrip fraude zeer ruim. Het gaat in het rapport niet alleen om overtredingen van wet- en regelgeving maar ook om oneigenlijk gebruik (niet conform de "geest" van de wet). In enkele gevallen gaat het om gebruik dat past binnen de ruimte die de wet biedt aan uitvoerders. Lang niet alle in de verkenning genoemde gevallen zijn derhalve in strafrechtelijke zin aan te merken als fraude. In de rapportage zijn de navolgende regelingen onder de loep genomen: de Wet werk en bijstand; het flexibel reïntegratiebudget niet-uitkeringsgerechtigde werkzoekenden (NUG); reïntegratietrajecten arbeidsongeschikten; reïntegratietrajecten werklozen; de voorzieningen in het kader van de Wet REA en de SVWW (Stimuleringsregeling Vacaturevervulling door Werklozen en met werkloosheid bedreigde Werknemers).

In het najaar van 2004 is een verkenning verricht naar de mogelijkheden voor misbruik van reïntegratiegelden. Doel van deze verkenning was het in kaart brengen van risico's van binnen de reïntegratiesector. Het gaat hier om een intern werkdocument dat gebruikt wordt door het SIOD om opsporingsonderzoeken voor te bereiden. De verkenning definieert het begrip fraude zeer ruim. Het gaat in het rapport niet alleen om overtredingen van wet- en regelgeving maar ook om oneigenlijk gebruik (niet conform de "geest" van de wet). In enkele gevallen gaat het om gebruik dat past binnen de ruimte die de wet biedt aan uitvoerders. Lang niet alle in de verkenning genoemde gevallen zijn derhalve in strafrechtelijke zin aan te merken als fraude. In de rapportage zijn de navolgende regelingen onder de loep genomen: de Wet werk en bijstand; het flexibel reïntegratiebudget niet-uitkeringsgerechtigde werkzoekenden (NUG); reïntegratietrajecten arbeidsongeschikten; reïntegratietrajecten werklozen; de voorzieningen in het kader van de Wet REA en de SVWW (Stimuleringsregeling Vacaturevervulling door Werklozen en met werkloosheid bedreigde Werknemers).

In het najaar van 2004 is een verkenning verricht naar de mogelijkheden voor misbruik van reïntegratiegelden. Doel van deze verkenning was het in kaart brengen van risico's van binnen de reïntegratiesector. Het gaat hier om een intern werkdocument dat gebruikt wordt door het SIOD om opsporingsonderzoeken voor te bereiden. De verkenning definieert het begrip fraude zeer ruim. Het gaat in het rapport niet alleen om overtredingen van wet- en regelgeving maar ook om oneigenlijk gebruik (niet conform de "geest" van de wet). In enkele gevallen gaat het om gebruik dat past binnen de ruimte die de wet biedt aan uitvoerders. Lang niet alle in de verkenning genoemde gevallen zijn derhalve in strafrechtelijke zin aan te merken als fraude. In de rapportage zijn de navolgende regelingen onder de loep genomen: de Wet werk en bijstand; het flexibel reïntegratiebudget niet-uitkeringsgerechtigde werkzoekenden (NUG); reïntegratietrajecten arbeidsongeschikten; reïntegratietrajecten werklozen; de voorzieningen in het kader van de Wet REA en de SVWW (Stimuleringsregeling Vacaturevervulling door Werklozen en met werkloosheid bedreigde Werknemers).

Sociale firma's en andere bijzondere bedrijven geven mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, een handicap of langdurige werkloosheid een kans op werk. In opdracht van Stichting Instituut GAK deed TNO Arbeid onderzoek naar sociale firma's en bedrijven met een vergelijkbare dubbele doelstelling: economisch én sociaal. Deze publicatie geeft een overzicht van deze bedrijven, onderzoekt de belemmeringen die de bedrijven ervaren, en geeft aanbevelingen die gericht zijn op het verbeteren van de mogelijkheden om te ondernemen met mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.

In dit boek is een systematisch overzicht te vinden van meer dan vijftig wettelijke maatregelen en reïntegratie-instrumenten. De nadruk ligt op (wettelijke) regelingen en instrumenten die arbeidsparticipatie bevorderen. Naast subsidies en aftrek voor werkgevers en werknemers worden de verplichtingen, boetes en andere sancties behandeld. Doel van dit boek en van de databank 'REA instrumenten' (te vinden op www.stercr.nl) is om een hulpmiddel te bieden bij het vinden van wettelijke regelingen die reïntegratie bespoedigen.

Dit rapport bevat een verslag van het vervolgonderzoek rond werknemers met chronische bronchitis en emfyseem, samengevat onder de term ‘chronic obstructive pulmonary disease’ (COPD). Het doel van het vervolgonderzoek is om inzicht te krijgen in het gebruik van de mogelijkheden die de Wet Rea biedt voor mensen met COPD om aan het werk te blijven en (weer) aan het werk te komen, vanuit het perspectief van de werkgever, de bedrijfsarts en de hulpverlener. Werkgevers en bedrijfsartsen zijn benaderd met een vragenlijst, nadat de betrokken werknemer uit het eerste onderzoek daarvoor toestemming had gegeven. Inclusiecriteria voor de werkgever waren dat bij de werknemer in de voorafgaande 5 jaar vanwege de longaandoening op het werk interventies hadden plaatsgevonden, en dat de werkgever op de hoogte moest zijn van de aandoening. Het inclusiecriterium voor de bedrijfsarts was dat de betrokken werknemer in de voorafgaande 2 jaar minstens 3 maanden verzuimd had vanwege de longaandoening. De keuze is gemaakt om de onderzoeksgegevens in de vorm van een case met een wisselend perspectief weer te geven: gegevens van werknemers worden aangevuld door die van de werkgever en/of bedrijfsarts.

Dit rapport bevat een verslag van het vervolgonderzoek rond werknemers met chronische bronchitis en emfyseem, samengevat onder de term ‘chronic obstructive pulmonary disease’ (COPD). Het doel van het vervolgonderzoek is om inzicht te krijgen in het gebruik van de mogelijkheden die de Wet Rea biedt voor mensen met COPD om aan het werk te blijven en (weer) aan het werk te komen, vanuit het perspectief van de werkgever, de bedrijfsarts en de hulpverlener. Werkgevers en bedrijfsartsen zijn benaderd met een vragenlijst, nadat de betrokken werknemer uit het eerste onderzoek daarvoor toestemming had gegeven. Inclusiecriteria voor de werkgever waren dat bij de werknemer in de voorafgaande 5 jaar vanwege de longaandoening op het werk interventies hadden plaatsgevonden, en dat de werkgever op de hoogte moest zijn van de aandoening. Het inclusiecriterium voor de bedrijfsarts was dat de betrokken werknemer in de voorafgaande 2 jaar minstens 3 maanden verzuimd had vanwege de longaandoening. De keuze is gemaakt om de onderzoeksgegevens in de vorm van een case met een wisselend perspectief weer te geven: gegevens van werknemers worden aangevuld door die van de werkgever en/of bedrijfsarts.

Sinds september 2002 functioneert de 'Servicedesk WAO' op de beursvloer van het Nijmeegse CWI. Als onderdeel van het nieuwe bedrijfsverzamelgebouw is de servicedesk opgezet, een informatiepunt voor arbeidsgehandicapten en werkgevers die vragen hebben over werk voor arbeidsgehandicapten. Volgens vestigingsmanager Kees Bouwhof is de servicedesk 'een gat in de publieke markt'.

Sinds september 2002 functioneert de 'Servicedesk WAO' op de beursvloer van het Nijmeegse CWI. Als onderdeel van het nieuwe bedrijfsverzamelgebouw is de servicedesk opgezet, een informatiepunt voor arbeidsgehandicapten en werkgevers die vragen hebben over werk voor arbeidsgehandicapten. Volgens vestigingsmanager Kees Bouwhof is de servicedesk 'een gat in de publieke markt'.

Sociale firma's en andere bijzondere bedrijven geven mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, een handicap of langdurige werkloosheid een kans op werk. In opdracht van Stichting Instituut GAK deed TNO Arbeid onderzoek naar sociale firma's en bedrijven met een vergelijkbare dubbele doelstelling: economisch én sociaal. Deze publicatie geeft een overzicht van deze bedrijven, onderzoekt de belemmeringen die de bedrijven ervaren, en geeft aanbevelingen die gericht zijn op het verbeteren van de mogelijkheden om te ondernemen met mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.

In dit boek is een systematisch overzicht te vinden van meer dan vijftig wettelijke maatregelen en reïntegratie-instrumenten. De nadruk ligt op (wettelijke) regelingen en instrumenten die arbeidsparticipatie bevorderen. Naast subsidies en aftrek voor werkgevers en werknemers worden de verplichtingen, boetes en andere sancties behandeld. Doel van dit boek en van de databank 'REA instrumenten' (te vinden op www.stercr.nl) is om een hulpmiddel te bieden bij het vinden van wettelijke regelingen die reïntegratie bespoedigen.

Zelfstandig ondernemerschap kan een optie zijn voor mensen die wegens arbeidsongeschiktheid uit het arbeidsproces vallen. Toch wordt er van de mogelijkheden hiervoor (denk bijvoorbeeld aan starterskredieten) weinig gebruik gemaakt. Reïntegratiebedrijven wijzen zelden en slechts met grote terughoudendheid op de mogelijkheden. Wil zelfstandig ondernemerschap echt een alternatief vormen in de reïntegratie, dan moet er nog heel wat veranderen.

Zelfstandig ondernemerschap kan een optie zijn voor mensen die wegens arbeidsongeschiktheid uit het arbeidsproces vallen. Toch wordt er van de mogelijkheden hiervoor (denk bijvoorbeeld aan starterskredieten) weinig gebruik gemaakt. Reïntegratiebedrijven wijzen zelden en slechts met grote terughoudendheid op de mogelijkheden. Wil zelfstandig ondernemerschap echt een alternatief vormen in de reïntegratie, dan moet er nog heel wat veranderen.

De afgelopen jaren is het arbeidsmarktbeleid in Nederland aanzienlijk uitgebreid en geïntensiveerd. De middelen die daarvoor worden ingezet belopen inmiddels zo'n vijf miljard euro. Een deel daarvan wordt besteed aan reïntegratie-activiteiten. Mensen die buiten de arbeidsmarkt zijn komen te staan en die afhankelijk zijn van een uitkering, worden gestimuleerd op zoek te gaan naar werk. Dit wordt bewerkstelligd door de inzet van reïntegratie-instrumenten, zoals sollicitatietraining, bemiddeling, scholing en de Wet REA. Recente onderzoeken plaatsen grote vraagtekens bij de effectiviteit van die reïntegratie-instrumenten. Voor de beoordeling van die effectiviteit is volgens de auteurs een goede meting cruciaal. Bij een minder juiste meting blijkt dat die effectiviteit vaak te laag wordt ingeschat. De door de auteurs gehanteerde methodiek biedt een handvat om een maatstaf voor prestaties te ontwikkelen op basis van het netto-effect van reïntegratie-activiteiten, gecorrigeerd voor het type arbeidsgehandicapte in behandeling. Die methodiek wordt beschreven in het rapport Reïntegratie meten is weten (Hoofddorp, 2001).

Een overzicht van meer dan vijftig wettelijke maatregelen en reïntegratie-instrumenten gericht op het bevorderen van de arbeidsparticipatie van personen met een arbeidshandicap. Uitgegaan wordt van de stand van zaken in maart 2002, na de invoering van de EURO, SUWI en andere nieuwe regelingen per 1 januari. Er zijn ook maatregelen opgenomen die op 1 april 2002 in werking traden onder de naam 'het nieuwe Poortwachtersmodel'. Hierna volgt een korte historie van de reïntegratieregelingen, waaronder de Wet REA, de indeling van de wettelijke regelingen en het stramien van de beschrijving daarvan. Beschreven wordt wie volgens het Arbeidsgehandicaptenbesluit arbeidsgehandicapt is en welke instantie verantwoordelijk is voor indicatie en reïntegratie. Er wordt nader ingegaan op de incentives gericht op de werkgever en de werknemer (waarbij ook aandacht geschonken wordt aan de werknemer met een WAO, WAZ-, of Wajonguitkering bij wie de eerste arbeidsongeschiktheidsdag gelegen is voor 1 januari 2002), en de verplichtingen gericht op de werkgever en de werknemer.

Een overzicht van meer dan vijftig wettelijke maatregelen en reïntegratie-instrumenten gericht op het bevorderen van de arbeidsparticipatie van personen met een arbeidshandicap. Uitgegaan wordt van de stand van zaken in maart 2002, na de invoering van de EURO, SUWI en andere nieuwe regelingen per 1 januari. Er zijn ook maatregelen opgenomen die op 1 april 2002 in werking traden onder de naam 'het nieuwe Poortwachtersmodel'. Hierna volgt een korte historie van de reïntegratieregelingen, waaronder de Wet REA, de indeling van de wettelijke regelingen en het stramien van de beschrijving daarvan. Beschreven wordt wie volgens het Arbeidsgehandicaptenbesluit arbeidsgehandicapt is en welke instantie verantwoordelijk is voor indicatie en reïntegratie. Er wordt nader ingegaan op de incentives gericht op de werkgever en de werknemer (waarbij ook aandacht geschonken wordt aan de werknemer met een WAO, WAZ-, of Wajonguitkering bij wie de eerste arbeidsongeschiktheidsdag gelegen is voor 1 januari 2002), en de verplichtingen gericht op de werkgever en de werknemer.

De afgelopen jaren is het arbeidsmarktbeleid in Nederland aanzienlijk uitgebreid en geïntensiveerd. De middelen die daarvoor worden ingezet belopen inmiddels zo'n vijf miljard euro. Een deel daarvan wordt besteed aan reïntegratie-activiteiten. Mensen die buiten de arbeidsmarkt zijn komen te staan en die afhankelijk zijn van een uitkering, worden gestimuleerd op zoek te gaan naar werk. Dit wordt bewerkstelligd door de inzet van reïntegratie-instrumenten, zoals sollicitatietraining, bemiddeling, scholing en de Wet REA. Recente onderzoeken plaatsen grote vraagtekens bij de effectiviteit van die reïntegratie-instrumenten. Voor de beoordeling van die effectiviteit is volgens de auteurs een goede meting cruciaal. Bij een minder juiste meting blijkt dat die effectiviteit vaak te laag wordt ingeschat. De door de auteurs gehanteerde methodiek biedt een handvat om een maatstaf voor prestaties te ontwikkelen op basis van het netto-effect van reïntegratie-activiteiten, gecorrigeerd voor het type arbeidsgehandicapte in behandeling. Die methodiek wordt beschreven in het rapport Reïntegratie meten is weten (Hoofddorp, 2001).

In het kader van de Wet Rea is de arbeidsgehandicaptentoets ontwikkeld. Met dit in het Arbeidsgehandicaptenbesluit omschreven instrument kan worden vastgesteld of iemand arbeidsgehandicapt is. In dit artikel wordt nagegaan op welke wijze de uitvoeringsinstellingen en Arbodiensten invulling geven aan de arbeidsgehandicaptentoets en het Arbeidsgehandicaptenbesluit. De toets blijkt op een aantal punten niet aan de gestelde verwachtingen te voldoen. Door de veelheid aan criteria wat betreft de vaststelling van de arbeidshandicap is er slechts een gering onderscheidend vermogen. Daarnaast bevat het Arbeidsgehandicaptenbesluit geen duidelijke richtlijnen met betrekking tot de verantwoordelijkheidsverdeling tussen betrokken partijen (werkgever, Arbodienst, uvi). Aanpassing van dit besluit verdient dan ook overweging.

Deze PS-special, het vervolg op de PS-special 'Reïntegratie-instrumenten voor arbeidsgehandicapten' uit 1999, geeft een overzicht van reïntegratie-instrumenten die tot doel hebben personen met een arbeidshandicap te (re)integreren op de arbeidsmarkt. Hierbij komen niet alleen de middelen die in de Wet REA worden genoemd aan bod, maar ook de subsidies, incentives en verplichtingen die in andere wetten te vinden zijn. Elk instrument wordt aan de hand van vaste items beschreven, zoals doelgroep, uitvoeringsinstantie, toekenningsvoorwaarden, aanvraagtermijnen, omvang en wijze van betaling. Stand van zaken in december 2000.

Rapport waarin de resultaten worden gepresenteerd van een aantal evaluatie-studies over de Wet op de (re)integratie arbeidsgehandicapten (Wet Rea). Uit de evaluatie blijkt dat het nog te vroeg is om het effect van de wet goed te kunnen beoordelen. Op basis van vergelijking van verschillende bronnen kan worden vastgesteld dat er sinds de invoering van de wet circa 40.000 trajecten zijn gestart waarvan er iets meer dan 19.000 zijn geëindigd, met een plaatsingsresultaat van 34 procent (6.490). Momenteel lopen bijna 21.000 trajecten die nog tot plaatsing kunnen leiden. Daarnaast hebben bijna 17.000 arbeidsgehandicapten zelf werk gevonden of behouden met behulp van reïntegratiesubsidies. Het aantal werkhervattingen van arbeidsgehandicapten zonder toepassing van de wet is evenwel fors hoger geweest. Het gaat hierbij om circa 68.000 mensen. De totale uitgaven in het kader van de reïntegratiewet bedragen naar schatting 1,1 miljard gulden in 2001. Uit de evaluatie blijkt dat een deel van de uitgaven wordt ingezet waar dit niet noodzakelijk is voor een geslaagde reïntegratie. Per saldo is het waarschijnlijk dat de financiële baten van de wet op dit moment achterblijven bij de kosten.

Rapport waarin de resultaten worden gepresenteerd van een aantal evaluatie-studies over de Wet op de (re)integratie arbeidsgehandicapten (Wet Rea). Uit de evaluatie blijkt dat het nog te vroeg is om het effect van de wet goed te kunnen beoordelen. Op basis van vergelijking van verschillende bronnen kan worden vastgesteld dat er sinds de invoering van de wet circa 40.000 trajecten zijn gestart waarvan er iets meer dan 19.000 zijn geëindigd, met een plaatsingsresultaat van 34 procent (6.490). Momenteel lopen bijna 21.000 trajecten die nog tot plaatsing kunnen leiden. Daarnaast hebben bijna 17.000 arbeidsgehandicapten zelf werk gevonden of behouden met behulp van reïntegratiesubsidies. Het aantal werkhervattingen van arbeidsgehandicapten zonder toepassing van de wet is evenwel fors hoger geweest. Het gaat hierbij om circa 68.000 mensen. De totale uitgaven in het kader van de reïntegratiewet bedragen naar schatting 1,1 miljard gulden in 2001. Uit de evaluatie blijkt dat een deel van de uitgaven wordt ingezet waar dit niet noodzakelijk is voor een geslaagde reïntegratie. Per saldo is het waarschijnlijk dat de financiële baten van de wet op dit moment achterblijven bij de kosten.

In het kader van de Wet Rea is de arbeidsgehandicaptentoets ontwikkeld. Met dit in het Arbeidsgehandicaptenbesluit omschreven instrument kan worden vastgesteld of iemand arbeidsgehandicapt is. In dit artikel wordt nagegaan op welke wijze de uitvoeringsinstellingen en Arbodiensten invulling geven aan de arbeidsgehandicaptentoets en het Arbeidsgehandicaptenbesluit. De toets blijkt op een aantal punten niet aan de gestelde verwachtingen te voldoen. Door de veelheid aan criteria wat betreft de vaststelling van de arbeidshandicap is er slechts een gering onderscheidend vermogen. Daarnaast bevat het Arbeidsgehandicaptenbesluit geen duidelijke richtlijnen met betrekking tot de verantwoordelijkheidsverdeling tussen betrokken partijen (werkgever, Arbodienst, uvi). Aanpassing van dit besluit verdient dan ook overweging.

Sinds 1 juli 1998 is de Wet Rea van kracht. In dit artikel staat de vraag centraal hoe de uvi's in de praktijk omgaan met aangevraagde Rea-voorzieningen en hoe dit zich verhoudt tot de wettelijke bepalingen hier omtrent. Ook wordt aandacht besteed aan de mogelijke consequenties van de handelwijze van de uvi's met het oog op het toekomstige gebruik van Rea-voorzieningen.

Sinds 1 juli 1998 is de Wet Rea van kracht. In dit artikel staat de vraag centraal hoe de uvi's in de praktijk omgaan met aangevraagde Rea-voorzieningen en hoe dit zich verhoudt tot de wettelijke bepalingen hier omtrent. Ook wordt aandacht besteed aan de mogelijke consequenties van de handelwijze van de uvi's met het oog op het toekomstige gebruik van Rea-voorzieningen.

Hoofdlijnen van de in 1999 verschenen studie "Van TAV tot REA: bedrijfsbeleid en verzuim: een verkenning naar de relatie tussen arbo- en verzuimbeleid van bedrijven en de relatie met ziekteverzuim in de jaren 1996-1998". Centrale vraag in deze studie: hebben de wetten die bedoeld zijn om het ziekteverzuim en de arbeidsongeschiktheid tegen te gaan - TZ, TAV, wijziging Arbowet, Wulbz, Pemba en Wet REA - daadwerkelijk effect gehad?

Op 1 juli 1998 trad de wet (Re)integratie Arbeidsgehandicapten (wet Rea) in werking. Ruim een jaar later, tussen september 1999 en januari 2000, vroeg TNO Arbeid 79 Arbo-diensten naar hun ervaringen met de wet. Een krappe meerderheid van de Arbo-diensten vindt dat de wet REA voldoende duurzame mogelijkheden biedt om arbeidsgehandicapten aan het werk te helpen of te houden. Maar op de samenwerking met de uvi's, de criteria om te helpen of iemand arbeidsgehandicapt is en de duur van de aanvraagprocedures voor Rea-subsidies bestaat nog veel kritiek, ook minimale contracten met werkgevers gooien regelmatig roet in het eten.

In opdracht van het Lisv heeft TNO Arbeid in de periode van oktober 1999 tot en met mei 2000 een kwalitatieve evaluatie uitgevoerd van uitvoeringsprocessen die de Wet REA met zich meebrengt. Doel van het onderzoek is zicht geven op de wijze waarop de uitvoeringsinstellingen de aan hun in de Wet REA opgedragen verantwoordelijkheden invullen. Kernonderwerpen daarbij zijn: het verloop van de arbeidsgehandicaptentoets in het eerste ziektejaar; de benutting van REA-instrumenten voor de juiste doelgroepen en de uitvoeringstechnische aspecten hiervan; de inkoop van toeleidingstrajecten en de invulling van het casemanagement door de uvi's. De belangrijkste conclusie van het onderzoek is dat arbeidsdeskundigen weliswaar ervaren dat het procedures met betrekking tot reïntegratie met de Wet REA zijn vereenvoudigd, maar dat het in dienst houden van arbeidsgehandicapten (nog) niet voldoende wordt bevorderd met het REA-instrumentarium.

Op 1 juli 1998 trad de wet (Re)integratie Arbeidsgehandicapten (wet Rea) in werking. Ruim een jaar later, tussen september 1999 en januari 2000, vroeg TNO Arbeid 79 Arbo-diensten naar hun ervaringen met de wet. Een krappe meerderheid van de Arbo-diensten vindt dat de wet REA voldoende duurzame mogelijkheden biedt om arbeidsgehandicapten aan het werk te helpen of te houden. Maar op de samenwerking met de uvi's, de criteria om te helpen of iemand arbeidsgehandicapt is en de duur van de aanvraagprocedures voor Rea-subsidies bestaat nog veel kritiek, ook minimale contracten met werkgevers gooien regelmatig roet in het eten.

Hoofdlijnen van de in 1999 verschenen studie "Van TAV tot REA: bedrijfsbeleid en verzuim: een verkenning naar de relatie tussen arbo- en verzuimbeleid van bedrijven en de relatie met ziekteverzuim in de jaren 1996-1998". Centrale vraag in deze studie: hebben de wetten die bedoeld zijn om het ziekteverzuim en de arbeidsongeschiktheid tegen te gaan - TZ, TAV, wijziging Arbowet, Wulbz, Pemba en Wet REA - daadwerkelijk effect gehad?

In opdracht van het Lisv heeft TNO Arbeid in de periode van oktober 1999 tot en met mei 2000 een kwalitatieve evaluatie uitgevoerd van uitvoeringsprocessen die de Wet REA met zich meebrengt. Doel van het onderzoek is zicht geven op de wijze waarop de uitvoeringsinstellingen de aan hun in de Wet REA opgedragen verantwoordelijkheden invullen. Kernonderwerpen daarbij zijn: het verloop van de arbeidsgehandicaptentoets in het eerste ziektejaar; de benutting van REA-instrumenten voor de juiste doelgroepen en de uitvoeringstechnische aspecten hiervan; de inkoop van toeleidingstrajecten en de invulling van het casemanagement door de uvi's. De belangrijkste conclusie van het onderzoek is dat arbeidsdeskundigen weliswaar ervaren dat het procedures met betrekking tot reïntegratie met de Wet REA zijn vereenvoudigd, maar dat het in dienst houden van arbeidsgehandicapten (nog) niet voldoende wordt bevorderd met het REA-instrumentarium.

Dit rapport betreft een onderzoek naar significante verschillen in kennis, houding en gedrag van werkgevers ten aanzien van arbeidsgehandicapten als effect door de Campagne Reïntegratie. Het is in opdracht van het Lisv uitgevoerd door TNO Arbeid te Hoofddorp. Het doel van de campagne was werkgevers kennis te laten maken omtrent de belangrijkste punten uit de wet en de reïntegratieinstrumenten. Verder werd met de campagne getracht de houding van de werkgevers in positieve zin te veranderen, en hen tot actie aan te zetten. De eerste twee doelstellingen zijn in beperkte mate behaald. Het kennen van en het rekening houden met subsidiemogelijkheden en het inzien van financiële voordelen bij het in dienst nemen` van gedeeltelijk arbeidsgeschikten zijn substantieel toegenomen en zijn herleidbaar als effecten van de campagne. Wat betreft de derde doelstelling blijkt dat de campagne niet of nauwelijks heeft geleid tot concrete acties aan de zijde van de werkgevers. De cijfers uit dit onderzoek impliceren dat er een ontwikkeling gaande is in positieve richting.

Deze rapportage beschrijft de uitkomsten van de tweede peiling bij de deelnemers aan het arbodienstenpanel over hun ervaringen bij het reïntegreren van werknemers met een arbeidshandicap. Deze tweede peiling is eind 1998, begin 1999 uitgevoerd. Het merendeel van de arbodiensten (70%) beoordeelt de nieuwe mogelijkheden die de wet (Re)integratie Arbeidsgehandicapten (Rea) biedt positief, circa een kwart staat er 'neutraal' tegenover en slechts één van de 74 diensten kijkt er overwegend negatief tegenaan. De eerste ervaringen met het aanvragen van budgetten zijn minder hoopvol. Driekwart is hierover slecht te spreken. Wat de samenwerking met de uitvoeringsinstellingen (uvi's) betreft: de helft van de diensten spreekt van een optimale gezamenlijke gevalsbehandeling. De ervaringen met het regelen van een werkaanpassing lijken vrij positief. Intern worden de ervaringen wel teruggekoppeld, maar wordt het aan de diensten zelf overgelaten hoe zij dat doen.

In dit rapport wordt onderzocht of de wetten die bedoeld zijn om ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid tegen te gaan, daadwerkelijk effect hebben gehad. Het gaat hierbij om de TZ, de TAV, de wijziging Arbowet, de Wulbz, de Pemba en de Wet Rea. Uit het rapport blijkt dat deze wetten hebben geleid tot een cultuuromslag. Werkgevers zijn zich gaan realiseren dat verzuim geld kost en proberen daarom meer dan in het verleden een goed arbeidsomstandighedenbeleid te voeren en ziekteverzuim te voorkomen. Zowel bedrijven die zich hebben herverzekerd als bedrijven die eigen-risicodrager zijn, hebben hun verzuim- en arbobeleid aangescherpt als gevolg van maatregelen om ziekteverzuim en instroom in de WAO te beperken. De daling van het ziekteverzuim in 1994 is hoofdzakelijk tot stand gekomen door een verhoging van de verzuimdrempel zoals aangescherpte procedures en een groter financieel risico voor de werknemer bij langdurig verzuim. De recente stijgende tendens in het ziekteverzuim wordt niet veroorzaakt door het gevoerde verzuim- en arbobeleid in bedrijven. Debet hieraan zijn factoren als de gespannen arbeidsmarkt en de veranderende samenstelling van de beroepsbevolking.

Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) heeft evenals TNO behoefte aan een overzicht van de rol en de activiteiten van particuliere intermediairs die betrokken zijn bij de arbeidstoeleiding van arbeidsgehandicapten. In het kader van het doelfinancieringsprogramma SZW TNO 'Arbeid en handicap' wordt daarvoor deze informatie verzameld. In een voorgaande inventarisatie werden actoren en processen van de arbeidstoeleiding van arbeidsgehandicapten in kaart gebracht (Cremer, Wevers, 1998). In samenspraak met vertegenwoordigers van het ministerie werd er voor gekozen om in een vervolgstudie de rol van de private intermediairs bij de arbeidstoeleiding diepgaander te onderzoeken.

Dit rapport betreft een onderzoek naar significante verschillen in kennis, houding en gedrag van werkgevers ten aanzien van arbeidsgehandicapten als effect door de Campagne Reïntegratie. Het is in opdracht van het Lisv uitgevoerd door TNO Arbeid te Hoofddorp. Het doel van de campagne was werkgevers kennis te laten maken omtrent de belangrijkste punten uit de wet en de reïntegratieinstrumenten. Verder werd met de campagne getracht de houding van de werkgevers in positieve zin te veranderen, en hen tot actie aan te zetten. De eerste twee doelstellingen zijn in beperkte mate behaald. Het kennen van en het rekening houden met subsidiemogelijkheden en het inzien van financiële voordelen bij het in dienst nemen` van gedeeltelijk arbeidsgeschikten zijn substantieel toegenomen en zijn herleidbaar als effecten van de campagne. Wat betreft de derde doelstelling blijkt dat de campagne niet of nauwelijks heeft geleid tot concrete acties aan de zijde van de werkgevers. De cijfers uit dit onderzoek impliceren dat er een ontwikkeling gaande is in positieve richting.

Disability Management (DM) wordt in de Sociale Nota 1999 genoemd als "een methode om mensen met een arbeidshandicap aan een geschikte werkplek te helpen of hun werkplek in stand te houden". Stimulering daarvan kan niet alleen betekenis hebben bij het voorkomen van ziekteverzuim respectievelijk instroom in de WAO, maar ook bij bevordering van uitstroom uit de WAO. In verschillende Angelsaksische landen, maar vooral in de Verenigde Staten en Canada zijn het laatste decennium ervaringen opgedaan met Disability Management Programs in bedrijven. TNO Arbeid heeft in het eerste kwartaal van 1999 een verkenning uitgevoerd naar de mogelijkheden van DM in Nederland. Als aansprekend aspect van DM wordt genoemd dat het vanaf de werkvloer tot stand komt, het kan niet van boven af worden opgelegd. Er wordt op gewezen dat de arbeidshandicap nu vaak gemedicaliseerd is, maar gezien zou moeten worden als een uitdaging. De implementatie van DM in het Nederlands bedrijfsleven dient wel door alle lagen gesteund te worden, anders is ze zinloos. De overheid tenslotte dient faciliterend te zijn door voor voldoende informatie te zorgen.

Om medewerkers van bedrijven en instellingen die betrokken zijn bij de reactivering van arbeidsgehandicapten te informeren over nieuwe (wettelijke) regelingen op dit terrein, wordt ingegaan op de Wet op de (re)integratie arbeidsgehandicapten (Wet REA) en overige wettelijke regelingen die met de Wet REA zijn geïntroduceerd, zoals loondispensatie, het Herplaatsingsbudget, het Plaatsingsbudget en het Pakket op maat. Na een inleiding komen achtereenvolgens aan de orde: incentives voor de werkgever, werkgeversverplichtingen, incentives voor de arbeidsgehandicapte werknemer, verplichtingen van de arbeidsgehandicapte en incentives voor zelfstandigen. Als bijlagen zijn opgenomen de Wet REA en de op de Wet REA betrekking hebbend artikelen uit de Arbeidsvoorzieningswet 1996, de Wet inschakeling werkzoekenden, het Burgerlijk Wetboek, de Ziektewet, de Werkloosheidswet, de Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering en de Farboregeling.

In dit rapport wordt onderzocht of de wetten die bedoeld zijn om ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid tegen te gaan, daadwerkelijk effect hebben gehad. Het gaat hierbij om de TZ, de TAV, de wijziging Arbowet, de Wulbz, de Pemba en de Wet Rea. Uit het rapport blijkt dat deze wetten hebben geleid tot een cultuuromslag. Werkgevers zijn zich gaan realiseren dat verzuim geld kost en proberen daarom meer dan in het verleden een goed arbeidsomstandighedenbeleid te voeren en ziekteverzuim te voorkomen. Zowel bedrijven die zich hebben herverzekerd als bedrijven die eigen-risicodrager zijn, hebben hun verzuim- en arbobeleid aangescherpt als gevolg van maatregelen om ziekteverzuim en instroom in de WAO te beperken. De daling van het ziekteverzuim in 1994 is hoofdzakelijk tot stand gekomen door een verhoging van de verzuimdrempel zoals aangescherpte procedures en een groter financieel risico voor de werknemer bij langdurig verzuim. De recente stijgende tendens in het ziekteverzuim wordt niet veroorzaakt door het gevoerde verzuim- en arbobeleid in bedrijven. Debet hieraan zijn factoren als de gespannen arbeidsmarkt en de veranderende samenstelling van de beroepsbevolking.

Om medewerkers van bedrijven en instellingen die betrokken zijn bij de reactivering van arbeidsgehandicapten te informeren over nieuwe (wettelijke) regelingen op dit terrein, wordt ingegaan op de Wet op de (re)integratie arbeidsgehandicapten (Wet REA) en overige wettelijke regelingen die met de Wet REA zijn geïntroduceerd, zoals loondispensatie, het Herplaatsingsbudget, het Plaatsingsbudget en het Pakket op maat. Na een inleiding komen achtereenvolgens aan de orde: incentives voor de werkgever, werkgeversverplichtingen, incentives voor de arbeidsgehandicapte werknemer, verplichtingen van de arbeidsgehandicapte en incentives voor zelfstandigen. Als bijlagen zijn opgenomen de Wet REA en de op de Wet REA betrekking hebbend artikelen uit de Arbeidsvoorzieningswet 1996, de Wet inschakeling werkzoekenden, het Burgerlijk Wetboek, de Ziektewet, de Werkloosheidswet, de Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering en de Farboregeling.

Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) heeft evenals TNO behoefte aan een overzicht van de rol en de activiteiten van particuliere intermediairs die betrokken zijn bij de arbeidstoeleiding van arbeidsgehandicapten. In het kader van het doelfinancieringsprogramma SZW TNO 'Arbeid en handicap' wordt daarvoor deze informatie verzameld. In een voorgaande inventarisatie werden actoren en processen van de arbeidstoeleiding van arbeidsgehandicapten in kaart gebracht (Cremer, Wevers, 1998). In samenspraak met vertegenwoordigers van het ministerie werd er voor gekozen om in een vervolgstudie de rol van de private intermediairs bij de arbeidstoeleiding diepgaander te onderzoeken.

Deze rapportage beschrijft de uitkomsten van de tweede peiling bij de deelnemers aan het arbodienstenpanel over hun ervaringen bij het reïntegreren van werknemers met een arbeidshandicap. Deze tweede peiling is eind 1998, begin 1999 uitgevoerd. Het merendeel van de arbodiensten (70%) beoordeelt de nieuwe mogelijkheden die de wet (Re)integratie Arbeidsgehandicapten (Rea) biedt positief, circa een kwart staat er 'neutraal' tegenover en slechts één van de 74 diensten kijkt er overwegend negatief tegenaan. De eerste ervaringen met het aanvragen van budgetten zijn minder hoopvol. Driekwart is hierover slecht te spreken. Wat de samenwerking met de uitvoeringsinstellingen (uvi's) betreft: de helft van de diensten spreekt van een optimale gezamenlijke gevalsbehandeling. De ervaringen met het regelen van een werkaanpassing lijken vrij positief. Intern worden de ervaringen wel teruggekoppeld, maar wordt het aan de diensten zelf overgelaten hoe zij dat doen.

Disability Management (DM) wordt in de Sociale Nota 1999 genoemd als "een methode om mensen met een arbeidshandicap aan een geschikte werkplek te helpen of hun werkplek in stand te houden". Stimulering daarvan kan niet alleen betekenis hebben bij het voorkomen van ziekteverzuim respectievelijk instroom in de WAO, maar ook bij bevordering van uitstroom uit de WAO. In verschillende Angelsaksische landen, maar vooral in de Verenigde Staten en Canada zijn het laatste decennium ervaringen opgedaan met Disability Management Programs in bedrijven. TNO Arbeid heeft in het eerste kwartaal van 1999 een verkenning uitgevoerd naar de mogelijkheden van DM in Nederland. Als aansprekend aspect van DM wordt genoemd dat het vanaf de werkvloer tot stand komt, het kan niet van boven af worden opgelegd. Er wordt op gewezen dat de arbeidshandicap nu vaak gemedicaliseerd is, maar gezien zou moeten worden als een uitdaging. De implementatie van DM in het Nederlands bedrijfsleven dient wel door alle lagen gesteund te worden, anders is ze zinloos. De overheid tenslotte dient faciliterend te zijn door voor voldoende informatie te zorgen.

Deze studie geeft aan de hand van recente onderzoeksrapporten een overzicht van de effecten van de regelingen om arbeidsgehandicapten naar de arbeidsmarkt te leiden. Daartoe worden eerst de verschillende reïntegratieregelingen en hun doelgroepen in kaart gebracht. Vervolgens wordt de arbeidsbemiddeling van arbeidsgehandicapten belicht met aansluitend de taken van de Centra voor Werk en Inkomen in deze. Daarna wordt ingegaan op het poortwachtersmodel (verplichting voor de werkgever om reïntegratieplan op te stellen) en op enkele recente ontwikkelingen in het verzuim- en reïntegratiebeleid van bedrijven. Tot slot worden de verschillende reïntegratie-instrumenten in het kort beschreven voor wat betreft doelgroep, bereik en kosten.

Deze studie geeft aan de hand van recente onderzoeksrapporten een overzicht van de effecten van de regelingen om arbeidsgehandicapten naar de arbeidsmarkt te leiden. Daartoe worden eerst de verschillende reïntegratieregelingen en hun doelgroepen in kaart gebracht. Vervolgens wordt de arbeidsbemiddeling van arbeidsgehandicapten belicht met aansluitend de taken van de Centra voor Werk en Inkomen in deze. Daarna wordt ingegaan op het poortwachtersmodel (verplichting voor de werkgever om reïntegratieplan op te stellen) en op enkele recente ontwikkelingen in het verzuim- en reïntegratiebeleid van bedrijven. Tot slot worden de verschillende reïntegratie-instrumenten in het kort beschreven voor wat betreft doelgroep, bereik en kosten.

In dit hoofdstuk wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste bevorderende en belemmerende factoren voor werkhervatting na langdurige arbeidsongeschiktheid. Het onderzoek naar deze determinanten van werkhervatting beperkt zich voornamelijk tot het in kaart brengen van kenmerken die samenhangen met werkhervatting. Veelal gaat het dan om kenmerken van werknemers en van de bedrijven die hen in dienst hebben of van bedrijven waar deze werknemers eerder werkzaam waren. Ook activiteiten die ten behoeve van de werkhervatting worden ontplooid komen bij deze onderzoeken aan de orde. Steeds wordt per kenmerk aangegeven welke onderzoeksresultaten er zijn over de relatie tussen het betreflende kenmerk en werkhervatting, en welke verklaringen er voor deze relaties gegeven kunnen worden.