Search

Pain in the dentoalveolar region is a common symptom. This usually involves acute pain, meaning the correct treatment can be rapidly applied. However, for certain types of persistent pain in this region, the aetiology is difficult to determine. Previously, there has been confusion regarding the diagnosis and classification of this type of persistent pain, which was often designated under different terms, such as atypical odontalgia, phantom pain or deafferentation pain. Recently, a classification system was developed for these types of conditions and the following term was agreed: persistent dentoalveolar pain. This new term was the first step in arriving at an improvement in the taxonomy: three criteria were established to lead to advancements in the fields of clinical research and treatment.

Externe cervicale wortelresorptie begint aan het worteloppervlak ten gevolge van clastische activiteit in het cervicale gebied, heft een progressief karakter en de pulpa raakt bij dit proces pas in een laat stadium betrokken. De etiologie en pathogenese van externe cervicale resorptie zijn niet precies bekend. Mogelijk predisponerende factoren zijn onder meer orthodontie, trauma, intern bleken,onderbroken glazuurcementgrens, bruxisme, hypoxie. Een ‘pink spot’ is vaak het eerste klinische verschijnsel en het tweedimensionale röntgenbeeld presenteert zich meestal als een vage radiolucentie met onscherpe begrenzing. Conebeamcomputertomografie is een steeds belangrijker hulpmiddel bij de diagnose, de prognose en de behandelingsplanning van externe cervicale resorptie. Voor de behandeling ervan kan gekozen worden voor een externe ofinterne benadering, afhankelijk van de grootte van het defect.

Painful temporomandibular disorders (TMD pain) are common among the general population. The most common sub diagnoses are myalgia (jaw-muscle pain) and arthralgia (temporomandibular joint pain). The aetiology of TMD pain has a multifactorial nature, and its diagnosis and possible treatment often require a multidisciplinary approach. The most recent insights in the diagnosis and treatment of TMD pain are based on the multidisciplinary guideline ‘Chronic Orofacial Pain’ that was developed by the Dutch Society of Headache Patients and was published in 2013. Dentists are required to follow the recommendations of this guideline. The authorisation of the guideline by the relevant academic and professional associations in the Netherlands implies that restraint is advised when adopting diagnostic procedures and treatment modalities that are not or are insufficiently based on solid evidence.Pijnlijke temporomandibulaire disfunctie (TMD-pijn) komt vaak voor in de algemene bevolking. De meest voorkomende subdiagnoses zijn myalgie (kauwspierpijn) en artralgie (kaakgewrichtspijn). De etiologie van TMD-pijn is multifactorieel en de diagnostiek en eventuele behandeling hebben vaak een multidisciplinair karakter. De meest recente inzichten voor de diagnostiek en de behandeling van TMD-pijn zijn gebaseerd op de in 2013 verschenen multidisciplinaire richtlijn ‘Chronische aangezichtspijn’, die onder auspiciën van de Nederlandse Vereniging van Hoofdpijnpatiënten is ontwikkeld. Tandartsen worden geacht te handelen conform de aanbevelingen in deze richtlijn. De autorisatie van de richtlijn door de betrokken wetenschappelijke en beroepsverenigingen impliceert dat terughoudendheid is geboden bij het inzetten van diagnostische hulpmiddelen en behandelmodaliteiten die niet, of onvoldoende zijn onderbouwd met solide bewijslast.

Periapicale laesies zijn een regelmatig voorkomend verschijnsel, zowel bij onbehandelde gebitselementen als bij gebitselementen waarbij reeds een endodontische behandeling heeft plaatsgehad. Er zijn verschillende factoren bekend die leiden tot een effectieve endodontische behandeling, waarbij de klinische verschijnselen verdwijnen en ook de periapicale laesie verdwijnt of in omvang afneemt. De kans op een pijnlijke opvlamming bij een persisterende periapicale laesie is klein, zelfs als de omvang van de periapicale laesie is toegenomen, wat in ongeveer de helft van de casussen plaatsvindt. De levensduur van een endodontisch behandeld gebitselement met een periapicale laesie is na 10 jaar nog 87%. Extractie heeft veelal een restauratieve reden en de periapicale laesie draagt slechts in beperkte mate bij aan het verloren gaan van het gebitselement. Over de invloed van een periapicale laesie op de algehele gezondheid is onvoldoende bekend.

Periapicale laesies zijn een regelmatig voorkomend verschijnsel, zowel bij onbehandelde elementen als bij elementen waarbij al een endodontische behandeling heeft plaatsgehad. Er zijn verschillende factoren bekend die leiden tot een effectieve endodontische behandeling waarbij, naast het ontbreken van klinische verschijnselen, de periapicale laesie verdwijnt of in omvang afneemt. De kans op een pijnlijke opvlamming bij een persisterende periapicale laesie is klein, zelfs als de omvang van de laesie is toegenomen, wat in ongeveer de helft van de gevallen plaatsvindt. De kans op overleving van een endodontisch element met een periapicale laesie is na tien jaar nog 87%. Het blijkt dat restauratieve redenen veelal de oorzaak zijn van extractie en dat de aanwezigheid van de periapicale laesie slechts in beperkte mate bijdraagt tot het verloren gaan van het gebitselement. De invloed van periapicale laesies op de algemene gezondheid is tot nu toe onvoldoende bekend.

Pijn in het dento-alveolaire gebied is een veelvoorkomend verschijnsel. Meestal gaat het om acute pijn, waarvoor snel de juiste therapie kan worden toegepast, zoals een nieuwe restauratie, een endodontische of een parodontale behandeling. Echter bij bepaalde vormen van persisterende pijn in dit gebied is de etiologie moeilijk te achterhalen. In het verleden bestond er verwarring omtrent de diagnose van deze vorm van persisterende pijn, die veelal met verschillende benamingen werd aangeduid. Zoals atypische odontalgie, fantoompijn of deafferentiatiepijn.Enkele jaren geleden is daarom gestart met de ontwikkeling van een classificatiesysteem van deze aandoening en is er de volgende naam aan gegeven: persisterende dento-alveolaire pijn (pdap). Met deze nieuwe benaming is een eerste stap gezet om tot verbetering te komen van de diagnostische criteria. Aan de hand van de meest recente literatuur wordt de stand van zaken betreffende de epidemiologie, etiologie, klinische kenmerken, diagnose, prognose en behandeling van pdap besproken.

Soms blijft na een endodontische behandeling een radiolucentie aan de wortelpunt bestaan zonder dat er sprake is van pijn. Om de oorzaak hiervan te achterhalen, wordt er een groot beroep gedaan op uw kennis, vaardigheden en wijsheid. Aan de hand van een casus worden in dit artikel de mogelijke oorzaken op een rij gezet met de daarbij behorende diagnostische karakteristieken. Vervolgens komen de behandelopties aan bod en wordt belicht met welke argumenten u rekening moet houden om uit die opties de juiste keuze te kunnen maken.

Pijn in het orofaciale gebied is meestal van pulpale of periapicale oorsprong. Soms wordt pijn met een oorzaak elders echter ervaren als uitstralend naar de gebitselementen en daarmee kan verwarring ontstaan over de oorsprong ervan. Een nauwgezette differentiaaldiagnose moet voorkomen dat ten onrechte een endodontische behandeling wordt gestart bij een vermeend schuldig gebitselement, of dat dit element wordt geëxtraheerd. In dit artikel worden alle mogelijke oorzaken van niet-odontogene pijn in het hoofd-halsgebied besproken.