Search

Verschillende studies binnen de cognitieve psychologie hebben inzichten opgeleverd over de effectiviteit van didactische strategieën. Deze inzichten lijken nog niet volledig geïntegreerd te zijn in de onderwijspraktijk. Een manier om docenten in het voortgezet onderwijs te ondersteunen bij het effectief toepassen van didactische strategieën, is het implementeren van deze strategieën in lesmethodes. Hiervoor is het professionaliseren van methodemakers nodig, omdat zij de didactiek van de lesmethodes bepalen. Deze studie richt zich op het ontwerp, de implementatie en de evaluatie van een training in effectieve didactische strategieën voor methodemakers. Het doel is om inzicht te krijgen in het effect van de training op de kennis over, het geloof in en het gebruik van effectieve didactische strategieën door methodemakers. De onderzoeksvraag luidt: ‘Wat is het effect van een training in effectieve didactische strategieën op de kennis, het geloof en het gebruik van deze strategieën door de methodemakers van een educatieve uitgeverij?’. Het betreft een kwantitatieve studie met een experimentele- en een controlegroep. De experimentele groep ontvangt de training en de controlegroep krijgt geen interventie. Om het effect van de training te kunnen meten, is gebruik gemaakt van een pre- en posttest. De huidige studie toont aan dat de training een positief effect heeft op de kennis van didactische strategieën bij methodemakers. Daarnaast wordt de noodzaak benadrukt om specifieke aandacht te besteden aan het versterken van het geloof en het gebruik van didactische strategieën bij methodemakers aangezien er geen significant effect werd gevonden voor deze factoren. De onderzoeksresultaten kunnen een bijdrage leveren aan het optimaliseren van een training in effectieve didactiek voor methodemakers en de toepassing hiervan in methodes voor het voortgezet onderwijs.

Onderzoek wijst uit dat gedurende het voortgezet onderwijs de motivatie bij veel leerlingen daalt, wat het leren negatief kan beïnvloeden. Een van de meest prominente motivatietheorieën van dit moment is de zelfdeterminatietheorie. Hierbij wordt onderscheid gemaakt in kwaliteit van motivatie op basis van de natuurlijke drive om te willen leren. De docent kan de motivatie van leerlingen beïnvloeden door de drie psychologische basisbehoeften (i.e., autonomie, competentie, verbondenheid) te ondersteunen of frustreren. Dalende motivatie per schooltype en de oorzaak hiervan is nauwelijks onderzocht. Het doel van dit onderzoek is om motivatieverschillen onder verschillende schooltypes in kaart te brengen en de mate waarin de psychologische basisbehoeften worden vervuld of gefrustreerd.Uit de vragenlijststudie (n = 1440) bleek dat autonome motivatie afnam na het eerste jaar. Ook waren vmbo-leerlingen minder gemotiveerd dan vwo leerlingen. De psychologische basisbehoeftes autonomie en competentie spelen een rol bij autonome motivatie. Het verschil is groter tussen vmbo en vwo ten opzichte van vmbo en havo. Uit de focusgroepstudie (N = 18) bleek dat naast de invloed van psychologische basisbehoeftes op motivatie ook vrienden, het onderwijssysteem, negatieve beeldvorming en huisvesting van invloed zijn op motivatie.

Cognitief psychologisch onderzoek heeft geleid tot inzichten in de effectiviteit van didactische strategieën, maar deze inzichten lijken nog niet door te dringen tot de onderwijspraktijk. Bij de planning, uitvoering en evaluatie van instructies maken docenten in het voortgezet onderwijs veelal gebruik van methodes. Om docenten te ondersteunen in het toepassen van effectieve didactiek, is het van belang dat deze didactiek geïmplementeerd wordt in methodes. Om dit te bewerkstelligen is het belangrijk dat ontwikkelaars van methodes positieve opvattingen hebben over de implementatie van deze didactiek. Het doel van deze kwalitatieve studie was inzicht te krijgen in het perspectief van methode-ontwikkelaars van een educatieve uitgeverij op die implementatie. De onderzoeksvraag die centraal stond, was: ‘Wat is het perspectief van methode-ontwikkelaars op de implementatie van effectieve didactiek in methodes voor het voortgezet onderwijs?’. Middels twee homogene focusgroepen, bestaande uit contentontwerpers en learning design specialisten en auteurs, werd het perspectief van methode-ontwikkelaars in kaart gebracht. De implementatie van effectieve didactiek werd door methode-ontwikkelaars gezien als een belangrijke factor om het leerproces van leerlingen te ondersteunen. Er lijkt echter sprake van inconsistentie over de manier waarop effectieve didactiek geïmplementeerd zou moeten worden (i.e. impliciet of expliciet, in materialen voor de leerling of de docent, en generiek of vakspecifiek). De huidige studie toont aan dat methode-ontwikkelaars het belang van implementatie onderschrijven, maar rekening gehouden moet worden met de context en de vereiste verandering van de onderwijspraktijk. De uitkomsten impliceren dat professionalisering van methode-ontwikkelaars, gericht op deze opvattingen, de implementatie van effectieve didactiek kan bevorderen.

Leerlingen krijgen doorgaans vanaf klas 3 of 4 havo/ vwo jaarlijks modules correct formuleren aangeboden. Ze leren daarbij formuleerfouten (zoals foutieve samentrekkingen en contaminaties) herkennen enverbeteren. In hoeverre sluiten deze modules aan bij de formuleerproblemen van de leerlingen? Tot voor kort kon deze vraag niet goed worden beantwoord, omdat er onvoldoende empirische gegevens waren over formuleerfouten in leerlingenteksten. Twee recente studies hebben nieuwe data aangeleverd. Het eerste deel van dit artikel bevat een overzicht van wat er inmiddels bekend is over formuleerfouten inleerlingenteksten. Het tweede deel van dit artikel presenteert ontwerpprincipes voor nieuw formuleeronderwijs. Nieuwe modules (correct) formuleren zouden zich niet moeten richten op vermeende formuleerproblemen maar op reële formuleerproblemen van leerlingen. Bovendien kunnen ze bijdragen aan de ontwikkeling van bewuste taalvaardigheid.

In deze studie onderzoeken we of er tijdens de COVID-19-pandemie, en de hieruit voort-komende schoolsluitingen en onderwijs op afstand, een verandering heeft plaatsgevon-den in de niet-cognitieve vaardigheden van leerlingen in het voortgezet onderwijs en of dit verschilt tussen de aangeboden onderwijsty-pen in Nederland. Hiervoor maken we gebruik van data van de OnderwijsMonitor Limburg, en vergelijken we metingen in 2018 en maart 2020 (beide pre-COVID) met metingen direct na de eerste schoolsluiting (juni/juli 2020) en aan de start van het nieuwe schooljaar (sep-tember 2020). Met deze studie leveren we een bijdrage aan de schaarse literatuur over de relatie tussen de COVID-19-pandemie en niet-cognitieve vaardigheden van leerlingen. In de regressieanalyses met fixed-effects op schoolniveau, zien we voor vmbo-leerlingen (N=3025) weinig verschillen. De enige ver-schillen zijn een lagere gerapporteerde pres-tatiegerichtheid en vindingrijkheid en hoger doorzettingsvermogen tijdens de pandemie. Voor havo/vwo-leerlingen (N=4027) zien we di-rect na de eerste schoolsluiting, waarin men dacht dat het ergste achter de rug was, een opleving in de meeste niet-cognitieve vaardig-heden. Enkele maanden later, toen duidelijker werd dat het nog wel even zou duren, bleek het beeld beduidend negatiever. Havo/vwo-leerlingen rapporteren dan lager op school-motivatie, schoolhouding, schoolvertrouwen en sociale relaties met klasgenoten en leraren.

In deze studie onderzoeken we of er tijdens de COVID-19-pandemie, en de hieruit voort-komende schoolsluitingen en onderwijs op afstand, een verandering heeft plaatsgevon-den in de niet-cognitieve vaardigheden van leerlingen in het voortgezet onderwijs en of dit verschilt tussen de aangeboden onderwijsty-pen in Nederland. Hiervoor maken we gebruik van data van de OnderwijsMonitor Limburg, en vergelijken we metingen in 2018 en maart 2020 (beide pre-COVID) met metingen direct na de eerste schoolsluiting (juni/juli 2020) en aan de start van het nieuwe schooljaar (sep-tember 2020). Met deze studie leveren we een bijdrage aan de schaarse literatuur over de relatie tussen de COVID-19-pandemie en niet-cognitieve vaardigheden van leerlingen. In de regressieanalyses met fixed-effects op schoolniveau, zien we voor vmbo-leerlingen (N=3025) weinig verschillen. De enige ver-schillen zijn een lagere gerapporteerde pres-tatiegerichtheid en vindingrijkheid en hoger doorzettingsvermogen tijdens de pandemie. Voor havo/vwo-leerlingen (N=4027) zien we di-rect na de eerste schoolsluiting, waarin men dacht dat het ergste achter de rug was, een opleving in de meeste niet-cognitieve vaardig-heden. Enkele maanden later, toen duidelijker werd dat het nog wel even zou duren, bleek het beeld beduidend negatiever. Havo/vwo-leerlingen rapporteren dan lager op school-motivatie, schoolhouding, schoolvertrouwen en sociale relaties met klasgenoten en leraren.

Materiaal ontwikkeld in het kader van het promotieonderzoek van Charline Rouffet naar de invloed van communicatieve toetsing op het vakdidactisch handelen van docenten moderne vreemde talen.

Een beweegbaan als motoriektest voor schoolleerlingen tussen de 12-15 jaar is er nog niet. Echter is gebleken dat de motoriek binnen deze leeftijdsgroep nog volop in ontwikkeling is. Dit onderzoek richt zich op de vraag of het mogelijk is een extra beweegbaan aan de huidige MQ scan toe te voegen die toepasbaar is binnen het voorgezet onderwijs. Hierdoor wordt het mogelijk de gehele motorische ontwikkeling van een kind te volgen.

Een beweegbaan als motoriektest voor schoolleerlingen tussen de 12-15 jaar is er nog niet. Echter is gebleken dat de motoriek binnen deze leeftijdsgroep nog volop in ontwikkeling is. Dit onderzoek richt zich op de vraag of het mogelijk is een extra beweegbaan aan de huidige MQ scan toe te voegen die toepasbaar is binnen het voorgezet onderwijs. Hierdoor wordt het mogelijk de gehele motorische ontwikkeling van een kind te volgen.

Deze handreiking biedt werkwijzen voor professionals op scholen in het basis- en voortgezet onderwijs om armoede te signaleren en leerlingen en ouders in armoede te ondersteunen en te stimuleren. Hiertoe biedt de handreiking een denk- en werkkader voor een passende en haalbare rol voor scholen in het omgaan met leerlingen die in armoede leven. De focus ligt op het in staat stellen van leerlingen om te kunnen functioneren op school en op het vergroten van hun toekomstkansen. De handreiking stelt het concrete handelen op scholen centraal, maar biedt ook handvatten voor schoolbesturen en beleidsmakers bij gemeenten.

Deze handreiking biedt werkwijzen voor professionals op scholen in het basis- en voortgezet onderwijs om armoede te signaleren en leerlingen en ouders in armoede te ondersteunen en te stimuleren. Hiertoe biedt de handreiking een denk- en werkkader voor een passende en haalbare rol voor scholen in het omgaan met leerlingen die in armoede leven. De focus ligt op het in staat stellen van leerlingen om te kunnen functioneren op school en op het vergroten van hun toekomstkansen. De handreiking stelt het concrete handelen op scholen centraal, maar biedt ook handvatten voor schoolbesturen en beleidsmakers bij gemeenten.

Leerlingen in het primair en voortgezet onderwijs worstelen geregeld met grammatica: ze lijken door de bank genomen maar weinig diepgaand inzicht in deze abstracte materie te verwerven. Leraren hebben op dat gebied hun eigen worsteling. Ze vinden grammatica vaak uitdagend om te onderwijzen, en worden daarbij niet geholpen door de traditionele grammaticadidactiek, die niet op conceptueel inzicht gericht is, maar hoofdzakelijk op grammaticale termen, ezelsbruggetjes en controlevragen. Uit recent wetenschappelijk onderzoek blijkt dat een didactiek die juist achterliggende grammaticale metaconcepten centraal stelt in plaats van traditionele ontleedtermen leidt tot veel meer grammaticaal inzicht voor leerlingen. Een ander voordeel van zo’n benadering is dat de docent er veel meer didactische mogelijkheden door krijgt. In dit artikel bespreek ik aan de hand van een voorbeeld hoe zulk grammaticaonderwijs eruitziet en wat dat betekent voor het toetsen van grammatica.

Leerlingen in het primair en voortgezet onderwijs worstelen geregeld met grammatica: ze lijken door de bank genomen maar weinig diepgaand inzicht in deze abstracte materie te verwerven. Leraren hebben op dat gebied hun eigen worsteling. Ze vinden grammatica vaak uitdagend om te onderwijzen, en worden daarbij niet geholpen door de traditionele grammaticadidactiek, die niet op conceptueel inzicht gericht is, maar hoofdzakelijk op grammaticale termen, ezelsbruggetjes en controlevragen. Uit recent wetenschappelijk onderzoek blijkt dat een didactiek die juist achterliggende grammaticale metaconcepten centraal stelt in plaats van traditionele ontleedtermen leidt tot veel meer grammaticaal inzicht voor leerlingen. Een ander voordeel van zo’n benadering is dat de docent er veel meer didactische mogelijkheden door krijgt. In dit artikel bespreek ik aan de hand van een voorbeeld hoe zulk grammaticaonderwijs eruitziet en wat dat betekent voor het toetsen van grammatica.

Leerlingen krijgen doorgaans vanaf klas 3 of 4 havo/ vwo jaarlijks modules correct formuleren aangeboden. Ze leren daarbij formuleerfouten (zoals foutieve samentrekkingen en contaminaties) herkennen en verbeteren. In hoeverre sluiten deze modules aan bij de formuleerproblemen van de leerlingen? Tot voor kort kon deze vraag niet goed worden beantwoord, omdat er onvoldoende empirische gegevens waren over formuleerfouten in leerlingenteksten. Twee recente studies hebben nieuwe data aangeleverd. Het eerste deel van dit artikel bevat een overzicht van wat er inmiddels bekend is over formuleerfouten in leerlingenteksten. Het tweede deel van dit artikel presenteert ontwerpprincipes voor nieuw formuleeronderwijs. Nieuwe modules (correct) formuleren zouden zich niet moeten richten op vermeende formuleerproblemen maar op reële formuleerproblemen van leerlingen. Bovendien kunnen ze bijdragen aan de ontwikkeling van bewuste taalvaardigheid.

In deze studie onderzoeken we of er tijdens de COVID-19-pandemie, en de hieruit voort-komende schoolsluitingen en onderwijs op afstand, een verandering heeft plaatsgevon-den in de niet-cognitieve vaardigheden van leerlingen in het voortgezet onderwijs en of dit verschilt tussen de aangeboden onderwijsty-pen in Nederland. Hiervoor maken we gebruik van data van de OnderwijsMonitor Limburg, en vergelijken we metingen in 2018 en maart 2020 (beide pre-COVID) met metingen direct na de eerste schoolsluiting (juni/juli 2020) en aan de start van het nieuwe schooljaar (sep-tember 2020). Met deze studie leveren we een bijdrage aan de schaarse literatuur over de relatie tussen de COVID-19-pandemie en niet-cognitieve vaardigheden van leerlingen. In de regressieanalyses met fixed-effects op schoolniveau, zien we voor vmbo-leerlingen (N=3025) weinig verschillen. De enige ver-schillen zijn een lagere gerapporteerde pres-tatiegerichtheid en vindingrijkheid en hoger doorzettingsvermogen tijdens de pandemie. Voor havo/vwo-leerlingen (N=4027) zien we di-rect na de eerste schoolsluiting, waarin men dacht dat het ergste achter de rug was, een opleving in de meeste niet-cognitieve vaardig-heden. Enkele maanden later, toen duidelijker werd dat het nog wel even zou duren, bleek het beeld beduidend negatiever. Havo/vwo-leerlingen rapporteren dan lager op school-motivatie, schoolhouding, schoolvertrouwen en sociale relaties met klasgenoten en leraren.

In onze bèta-lerarenopleidingen merken we dat studenten het lastig vinden om klimaatverandering in de klas te bespreken: ze komen emoties, weerstand en misverstanden tegen, en ze twijfelen of ze zelf goed genoeg weten hoe het zit. Het staat ook niet in het examenprogramma van bijvoorbeeld natuurkunde, dus waarom zou je? Klimaatverandering houdt echter veel leerlingen bezig en is bepalend voor hun toekomst. De school heeft hierin ook een opdracht: begrip van klimaatverandering helpt om draagvlak te creëren voor de noodzakelijke maatschappelijke veranderingen (Otto e.a., 2020).

Zonlicht in blik

Geen samenvatting beschikbaar

Geen samenvatting beschikbaar

Sterrenkunde met kerstverlichting

Sterrenkunde met kerstverlichting

Schoolleiders spelen een cruciale rol in het realiseren van goed onderwijs aan leerlingen en studenten. Deze rol is voortdurend in verandering, bijvoorbeeld omdat de samenleving telkens nieuwe eisen stelt aan scholen. Daarbij geven schoolleiders leiding aan onderwijsinnovaties via het stimuleren van gespreid leiderschap en onderzoeksmatig werken. Om schoolleiders te ondersteunen in hun ontwikkeling heeft een groep onderzoekers hun expertise gebundeld in een open access boek. Verschillende leiderschapspraktijken zijn in deze publicatie uitgewerkt door wetenschappelijke inzichten te koppelen aan praktische handvatten en voorbeelden. Deze uitgave is tot stand gekomen binnen het project De Toekomstagenda Schoolleiders waarin OCW, AVS, CNV Schoolleiders, AOb, PO-Raad, Schoolleidersregister po, Schoolleidersregister VO en VO-raad zijn betrokken.

Zonlicht in blik

Geïnspireerd door Marjolijn van Heemstra ging ik op pad in Nederland om mijn blik te verruimen. Ze schreef in haar boek ‘In lichtjaren heeft niemand haast’ (zie recensie op p. 43) dat we ons meer verbonden kunnen voelen door uit te zoomen. Zij had zich laten inspireren door het zogenaamde overview-effect wat astronauten ervaren wanneer ze naar de ruimte gaan.

In elke klas zit wel een leerling die meer wil weten over zwarte gaten, neutronensterren of de levensloop van sterren. In mijn natuurkundestudie is het Hertzsprung-Russelldiagram helaas nooit aan bod gekomen. Toch is dit wel opgenomen in de syllabus voor vwo. Zo kom je als docent tijdens het lesgeven vaker onderwerpen tegen die je jezelf eigen moet maken.

Methode Nederlands voor de middelbare school VMBO-kaderberoeps, cursus media: taal en digitale geletterdheid