Search

“Wat is de oorzaak van mijn huidklachten, zoals beten, bultjes, jeuk en huiduitslag?” Soms kan de oorzaak van deze klachten gezocht worden bij de aanwezigheid van insecten of mijten. Niet alleen (huis)artsen, maar ook plaagdierbeheersers krijgen dus regelmatig te maken met deze vraag. Hoe ga je daar als professional mee om?

Er is een aantal insecten- en mijtensoorten dat gespecialiseerd is in het verteren van materiaal van dierlijke oorsprong. De usual suspects zijn de kleermot (Tineola bisselliella) en diverse tapijtkeverachtigen (onder andere Anthrenus verbasci), maar ook kevers uit de familie Trogidae (beenderknagers) en enkele mijtensoorten kunnen materialen die uit keratine bestaan verteren.

Wanneer we de familienaam klopkevers (Anobiidae) noemen, zijn de gewone houtwormkever (Anobium punctatum), de broodkever (Stegobium paniceum), de grote houtwormkever (Xestobium rufovillosum) en de tabakskever (Lasioderma serricorne) waarschijnlijk de eerste soorten die in gedachten komen bovendrijven. Maar vergeet vooral de diefkevers (Anobiidae, subfamilie Ptininae) niet.

Voor het eerst is in Nederland een gevestigde termietenkolonie vastgesteld. De kolonie is al in 2019 vastgesteld, maar pas dit jaar onderzocht. Het betreft een soort die erg schadelijk is voor (constructie)hout: de Amerikaanse grondtermiet. Deze exoot leeft al in meerdere landen in Europa, maar komt van origine uit Noord-Amerika. Na deze ontdekking zijn nóg twee termietenkolonies aangetroffen.

Het aantal soorten uitheemse mieren in Nederland neemt toe en sommige veroorzaken (veel) overlast. Hoe komen die mieren hier? En wat is ertegen te doen?

Een consortium onder leiding van de IUCN (International Union for Conservation of Nature) heeft een rapport uitgebracht dat het beleid van EU-lidstaten ten opzichte van de aanpak van invasieve exoten ondersteunt. De hoofdvraag luidt: welke managementmethoden (dodings- en beheersmethoden) zijn er beschikbaar voor de verschillende diersoorten, en welke impact hebben die methoden op het dierenwelzijn.

Zo nu en dan krijgt het KAD kleine, bruine kevertjes ter determinatie aangeboden die binnen zijn aangetroffen. Aangezien er enkele bruine keversoorten bekend zijn die schade kunnen aanbrengen binnenshuis (zoals voorraadaantastende en houtaantastende kevers), snappen wij dat zo’n aangetroffen kever tot ongerustheid kan leiden bij de melders. Gelukkig kunnen we de melders na determinatie vaak geruststellen dat het gaat om moerasweekschilden (Scirtidae), ook wel moerasvlokevers genoemd.

Onderzoek - In opdracht van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit doet de faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht nader onderzoek naar insleeproutes van vogelgriep bij pluimveebedrijven. Ondanks de ophokplicht en strikte bioveiligheidsmaatregelen op pluimveebedrijven komt het vogelgriepvirus toch de stallen binnen. Zouden plaagdieren hierbij een rol kunnen spelen?

Een indrukwekkende verzameling auteurs heeft zich tot taak gesteld om een overzichtswerk samen te stellen over ‘de’ mug. Ziekteoverdracht door muggen vormt de rode draad die door het hele boek loopt: met naar schatting wereldwijd jaarlijks twee miljoen doden op hun naam zijn muggen in feite de gevaarlijkste dieren op aarde.

Journalist Kirsten Dorrestijn publiceert al jaren in diverse kranten en dagbladen over allerlei natuuronderwerpen, maar Het boek van de kleine dieren is haar eerste boek. Aan de hand van een lijst met 23 diersoorten of soortgroepen – puur gebaseerd op persoonlijke voorkeur – geeft ze een beeld van de Nederlandse biodiversiteit.

De naam doet terecht vermoeden dat de reuzenhoutwesp (Urocerus gigas) geen insect is om zomaar over het hoofd te zien. Hun maximale lichaamslengte is ongeveer vier centimeter, exclusief een legboor van vergelijkbaar formaat. Paniek is echter niet nodig.

Deze keer nemen we voor de verandering eens geen insect onder de loep, maar besteden we aandacht aan een klein weekdiertje dat soms rondom huizen wordt aangetroffen. Enige tijd geleden ontvingen wij namelijk een aantal kleine slakken uit de familie Cochlicopidae (agaathorens) ter determinatie.

Kitten, zoals die worden gebruikt rondom beglazing, bestaan uit elastische polymeren die druk en trek in het omliggende materiaal kunnen weerstaan. Schade aan oude kitvoegen als gevolg van externe factoren (uv-licht, weer en wind) is een bekend fenomeen dat na verloop van tijd optreedt, maar het is opvallend dat sommige dieren zich ook graag bemoeien met dit afbraakproces. Hieronder lichten we toe welke dieren potentiële veroorzakers zijn van kitschade, wat daarvan de reden is en vooral: wat eraan gedaan kan worden.

“Een algemeen verbreid en gevaarlijk insect voor grove dennen.” Zo omschrijft het Rijksinstituut voor Natuurbeheer in 1974 een schorswants met de wetenschappelijke naam Aradus cinnamomeus. In het Engels ook wel bekend onder de naam pine bark bug. Met zijn donkerbruine, ruwe en platte uiterlijk is deze wants perfect gecamoufleerd in zijn schuilplaats tussen de schorsschubben van een naaldboom.

De koeien moesten er even aan wennen, maar inmiddels hebben ze de voordelen in de gaten. Melkveehouders Gert-Jan en Arjen Kool uit het Utrechtse Hei- en Boeicop zijn enthousiast over de werking van een mechanische vliegenval die ze zelf bouwden, in navolging van collega-veehouders in de VS, Australië en Uruguay.

Met hun gemiddelde lichaamsgrootte van een halve tot twee millimeter behoren molmkogeltjes (familie Corylophidae) waarschijnlijk tot de kleinste kevers ter wereld. Voor zover bekend natuurlijk, want naar schatting zijn er nog steeds miljoenen insectensoorten niet ontdekt. Deze minuscule kevertjes vind je dus niet zomaar. Toch komt het KAD ze heel af en toe tegen.

Purpose: The practical management of cavernous angioma located within eloquent brain area before, during and after surgical resection is poorly documented. We assessed the practical pre-operative, intra-operative, and post-operative management of cavernous angioma located within eloquent brain area. Method: An online survey composed of 61 items was sent to 26 centers to establish a multicenter international retrospective cohort of adult patients who underwent a surgical resection as the first-line treatment of a supratentorial cavernous angioma located within or close to eloquent brain area. Results: 272 patients from 19 centers (mean 13.6 ± 16.7 per center) from eight countries were included. The pre-operative management varied significantly between centers and countries regarding the pre-operative functional assessment, the pre-operative epileptological assessment, the first given antiepileptic drug, and the time to surgery. The intra-operative environment varied significantly between centers and countries regarding the use of imaging systems, the use of functional mapping with direct electrostimulations, the extent of resection of the hemosiderin rim, the realization of a post-operative functional assessment, and the time to post-operative functional assessment. The present survey found a post-operative improvement, as compared to pre-operative evaluations, of the functional status, the ability to work, and the seizure control. Conclusions: We observed a variety of practice between centers and countries regarding the management of cavernous angioma located within eloquent regions. Multicentric prospective studies are required to solve relevant questions regarding the management of cavernous angioma-related seizures, the timing of surgery, and the optimal extent of hemosiderin rim resection.

BACKGROUND: The postoperative outcomes and the predictors of seizure control are poorly studied for supratentorial cavernous angiomas (CA) within or close to the eloquent brain area. OBJECTIVE: To assess the predictors of preoperative seizure control, postoperative seizure control, and postoperative ability to work, and the safety of the surgery. METHODS: Multicenter international retrospective cohort analysis of adult patients benefitting from a functional-based surgical resection with intraoperative functional brain mapping for a supratentorial CA within or close to eloquent brain areas. RESULTS: A total of 109 patients (66.1% women; mean age 38.4 ± 12.5 yr), were studied. Age >38 yr (odds ratio [OR], 7.33; 95% confidence interval [CI], 1.53-35.19; P =. 013) and time to surgery > 12 mo (OR, 18.21; 95% CI, 1.11-296.55; P =. 042) are independent predictors of uncontrolled seizures at the time of surgery. Focal deficit (OR, 10.25; 95% CI, 3.16-33.28; P <. 001) is an independent predictor of inability to work at the time of surgery. History of epileptic seizures at the time of surgery (OR, 7.61; 95% CI, 1.67-85.42; P =. 003) and partial resection of the CA and/or of the hemosiderin rim (OR, 12.02; 95% CI, 3.01-48.13; P <. 001) are independent predictors of uncontrolled seizures postoperatively. Inability to work at the time of surgery (OR, 19.54; 95% CI, 1.90-425.48; P =. 050), Karnofsky Performance Status ≤ 70 (OR, 51.20; 95% CI, 1.20-2175.37; P =. 039), uncontrolled seizures postoperatively (OR, 105.33; 95% CI, 4.32-2566.27; P =. 004), and worsening of cognitive functions postoperatively (OR, 13.71; 95% CI, 1.06-176.66; P =. 045) are independent predictors of inability to work postoperatively. CONCLUSION: The functional-based resection using intraoperative functional brain mapping allows safe resection of CA and the peripheral hemosiderin rim located within or close to eloquent brain areas.

The rise of citizens’ initiatives is changing the relation between governments and citizens. This paper contributes to the discussion of how governments can productively relate to these self-organizing citizens. The study analyzes the relation between the social production of invited spaces and the invitational character of such spaces, as perceived by governments and citizens. Invited spaces are the (institutional, legal, organizational, political and policy) spaces that are created by governments for citizens to take on initiatives to create public value. We characterize four types of invited spaces and compare four cases in Dutch planning to analyze how these types of invited spaces are perceived as invitational. From the analysis, we draw specific lessons for governments that want to stimulate citizens’ initiatives. We conclude with a general insight for public administration scholars; in addition to formal rules and structures, scholars should pay more attention to interactions, attitudes and meaning making of both government officials and citizens.

In deze editie van Bijzondere determinaties besteden we aandacht aan een insect met een opvallend uiterlijk én een interessante levenswijze die onlosmakelijk verbonden is met een welbekend plaaginsect.

Kortgeleden ontvingen wij ter determinatie een kleine spin met, wat later bleek, de naam Zodarion italicum. Dat suggereert een zekere Mediterrane inslag, alsof het hier zou gaan om een exoot. Toch vertelt het Nederlands Soortenregister ons dat dit diertje zich al minimaal tien jaar thuis voelt in Nederland.

Kennis - In de plaagdierbranche beschouwen we de aanwezigheid van muizen en ratten per definitie als ongewenst en willen we ze het liefst zo snel mogelijk laten verdwijnen. We vergeten daarbij wel eens dat we te maken hebben met dieren die complexe sociale relaties aangaan en intelligent gedrag vertonen. Herkenbaar, nietwaar? Tijd om eens een extra dimensie te geven aan het eenzijdige stempel ‘plaagdier’: in hoeverre ervaren ratten en muizen bijvoorbeeld pijn en emoties, net als wij?

Deadly Assassin 3: The Masked Hunter. Geen nieuwe game, maar de Engelse naam van een insect dat soms ook in onze Hollandse huizen voorkomt. Net als bij films valt de magie nogal weg zodra de Nederlandse vertaling voorbijkomt; bij het horen van de naam stofwants zal niemand bibberend in een hoekje wegkruipen. Toch is dit een erg fascinerend beestje dat opmerkelijk gedrag vertoont. Een toelichting waard!

Voor de kust van Alaska begint een smal lint van eilanden dat zich uitstrekt tot aan Rusland: de Aleoeten. Onderdeel hiervan is een permanent in mist gehulde eilandengroep die vernoemd is naar een diersoort die er meer dan tweehonderd jaar geleden is geïntroduceerd. De boosdoener was een Japans schip dat in 1780 argeloos aanmeerde voor een tussenstop.

Schil twee uien en maal ze samen met knoflook, kurkuma en citroengras in de blender tot een pasta. Verhit wat pindaolie in een pan, voeg de pasta toe en doe er wat zout en chilipoeder bij. Bak op een middelhoog vuur totdat de uien zacht maar niet bruin zijn. Voeg het rattenvlees toe en bak totdat het vlees van binnen gaar is en knapperig aan de buitenzijde. Serveer met witte rijst.

Wiervliegen. Als u in de zomer lekker op het strand ligt kan de aanwezigheid van deze insecten, soms in grote zwermen, best hinderlijk zijn. De wiervliegen die ter determinatie werden aangeboden veroorzaakten bovendien flinke overlast bij een bedrijf in vis- en schelpverwerking.

Social innovation is an important dimension of current transformations in energy systems. It can refer to alternative business models, novel policy instruments, financing schemes, participatory governance approaches to energy questions, or new discourses. Its significance for energy systems is often considered in narrow instrumentalist terms, reducing it to a tool serving particular policy objectives. Grounding the concept in social science and humanities insights, this review essay proposes a broadened social innovation understanding. We propose 1) to open up the normative complexity of the concept; 2) to

De wereld van de plaagdierbeheersing overlapt op sommige gebieden met die van de gewasbescherming. De internationale maatregel ISPM 15 is daarvan een voorbeeld. Hierin worden richtlijnen gegeven om het risico van wereldwijde verspreiding van schadelijke plaagdiersoorten samen met houten verpakkingsmaterialen te minimaliseren. Het betreft in eerste instantie insecten die mogelijk een gevaar kunnen vormen voor de gewasbescherming, maar uiteraard kunnen er op houten pallets ook houtaantasters voorkomen die in onze sector relevant zijn.

Tropische bossen worden in toenemende mate vervangen door palmolieplantages. Ruim achttien miljoen hectare aardoppervlak wordt momenteel ingenomen door dergelijke plantages; dat is meer dan vier keer de grootte van Nederland. Maleisië is de voornaamste producent van palmolie met een jaarlijkse productie van meer dan dertig procent van de totale wereldproductie. Tegelijkertijd is het een van de landen waar een groot deel van alle diersoorten ter wereld leeft en is er dus sprake van een grote biodiversiteit. Nog wel, want de aanleg van plantages ten koste van bos neemt steeds verder toe.

In september dit jaar ontving het KAD een monster dat Ornithonyssus sp. bevatte, een mijtensoort die we niet vaak voorbij zien komen. Het monstermateriaal werd verzameld in een huis- en slaapkamer in het oosten van het land. Het genus Ornithonyssus (familie Macronyssidae) bestaat uit ongeveer dertig soorten mijten. Enkele hiervan parasiteren bij gebrek aan hun hoofdgastheer ook op mensen en veroorzaken huidontstekingen (dermatitis), huidirritatie en jeuk. In Nederland betreft het met name O. bacoti en O. sylviarum.

Het Kennis- en Adviescentrum Dierplagen (KAD) en medisch microbiologische/ parasitologische laboratoria ontvangen met enige regelmaat informatieverzoeken en hulpvragen van mensen die kenmerken vertonen van infestatiewaan (vroeger parasietenwaan genoemd).

Insecten hebben wel eens nuttigere dingen te doen dan ons lastigvallen in onze huizen, gebouwen en voedselopslagplaatsen. Sommige soorten vervullen namelijk een belangrijke taak in het opruimen van biologische resten. Soms betreft dit restanten van humane oorsprong, bijvoorbeeld in het geval van een niet-natuurlijk overlijden. De aanwezige insecten laten waardevolle aanwijzingen achter voor degene die de omstandigheden rondom het overlijden onderzoekt. Om meer te weten te komen over deze ietwat lugubere maar boeiende processen, heeft het KAD in 2019 een verkennend onderzoek gedaan naar de insectensoorten die betrokken zijn bij de ontbinding van weefsels. Dit werd mede mogelijk gemaakt door een beurs verstrekt vanuit het Ecologie Fonds van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW).

Stille straten, lege parken en havens, weinig verkeer. Dieren maakten gebruik van de ontstane ruimte en stelden de grenzen van hun leefgebied bij. Tegelijkertijd verminderde de afvalstromen in de stadscentra en veranderde deze van samenstelling. Stadsdieren die van mensen afhankelijk zijn voor hun voedsel, gingen noodgedwongen aan de wandel richting woonwijken of moesten hun levenswijze anderszins aanpassen aan het coronatijdperk.

One of the EPPO (European and Mediterranean Plant Protection Organization) data sheets on pests recommended for regulation, being an output from an expert working group that risk analysed A. virginicus for the EPPO region in January 2017.

One of the EPPO (European and Mediterranean Plant Protection Organization) data sheets on pests recommended for regulation, being an output from an expert working group that risk analysed E. calycina for the EPPO region in January 2017.

Zoals u gewend bent van deze rubriek introduceren wij ook deze keer weer een bijzondere diersoort die interessant is om te leren kennen. Een insect of ander (plaag)dier dat lijkt op de algemene soorten waar men in onze branche vaak mee te maken heeft, maar voor de oplettende toeschouwer toch een ander uiterlijk of gedrag blijkt te hebben. Of juist een insect dat uniek is in zijn soort. Deze keer: hoeveel bulten heeft een kameelhalsvlieg, één of twee?

Bij het KAD wordt momenteel gewerkt aan een project op het gebied van de forensische entomologie, waarbij we kijken naar de insectensoorten die afkomen op ontbindend weefsel. Spiegelkevers zijn één van de enthousiaste deelnemers aan dit proces.

Afgelopen maand rapporteerden het Ctgb, het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC) en het Belgisch Antigifcentrum dat er in 2018 sprake is geweest van een stijging van vergiftigingen van honden met rodenticiden. Daarbij ging het specifiek om muizengif met alfachloralose als werkzame stof, verpakt in voorgedoseerde zakjes en verkrijgbaar voor particulieren.

Nu de zomerhitte weer achter ons ligt en we ons binnenshuis gaan installeren met warme chocolademelk en stamppot, zorgen velen van ons er ook voor dat de vogels buiten er warmpjes bijzitten. We hangen vetbollen op, maken pindaslingers en breken de vogelpindakaas weer aan. Huismussen en koolmezen maken daar dankbaar gebruik van en vliegen af en aan; een leuk gezicht vanaf de bank bij de kachel. U helpt de vogels dus graag de winter door… maar welke andere dieren helpt u nog meer? En in hoeverre is bijvoeren, al dan niet jaarrond, goed voor wilde vogels?

De wolf lijkt zich voorzichtig te vestigen in Nederland; dit jaar zijn er voor het eerst welpen geboren op de Veluwe. En nog voordat we van deze opwinding zijn bekomen, dient de volgende bijzondere viervoeter zich al aan. De goudjakhals. In hoeverre moeten we ons daar druk over maken?

Deze dikke veldgids beschrijft alle mieren die in Europa bekend zijn, vergezeld van prachtige foto’s. Ook wordt er een korte toelichting gegeven over de algemene biologie (taxonomie, ontwikkeling en gedrag) van mieren, wat een aantal leuke wetenswaardigheden oplevert.

De volgende boeken worden in dit nummer besproken: 1) De wolf is terug! De titel van de vorige uitgave van dit boek uit 2015 was De wolf terug. Deze kleine, maar belangrijke aanpassing geeft goed weer wat er in de tussenliggende jaren gebeurd is: de wolf ís terug en heeft zich sinds dit jaar zelfs gevestigd in ons land. De eerste vijf welpen lopen inmiddels rond op de Veluwe. 2) Basisgids Wilde bijen Bij het woord 'bij' denken veel mensen aan onze gecultiveerde honingbij, de melkkoe onder de insecten die ons onder andere honing, bijenwas en propolis levert. Dat er naast de honingbij ook nog tal van andere in het wild levende bijensoorten in onze tuinen en de natuur voorkomen is veel mensen niet bekend. Deze gids geeft een mooi overzicht van een groot deel van de inheemse wilde bijensoorten die we in ons land kunnen tegenkomen. 3) Nooit alleen thuis Alleen mensen bewonen huizen. Met of zonder huisdieren. Voor dat doel worden huizen gebouwd. De onveilige natuur buiten. Wij veilig binnen. Dat is het idee. Maar niets is natuurlijk minder waar. Onbewoonde huizen worden in korte tijd door de natuur in bezit genomen. Hout beschimmelt en verrot. In de goten gaan zaden kiemen. Muren raken begroeid met mossen. Kortom ons aller huis komt tot leven! Maar dat deed het natuurlijk altijd al, tijdens onze bewoning. 4) The Great Hanoi Rat Hunt De plaats van handeling is Hanoi in Vietnam en het jaar is 1902. Vietnam was destijds een Franse kolonie en de kolonisator had het plan opgevat om een miniatuur van Parijs in Hanoi te realiseren. Daar zouden de Franse bestuurders en hun gezinnen zich thuis kunnen gaan voelen. Te midden van alle zegeningen van de moderne tijd, zoals riolering. Zo bedacht. Zo gepland. Zo gedaan.

Ratten behoren tot de meest bekende invasieve organismen van het stedelijk gebied. In onze pogingen om hun aantallen in toom te houden, wordt er weinig rekening gehouden met de belangrijkste factor in de directe omgeving van ratten: mensen, en de constant groeiende stroom afval die zij produceren.