Search

niet beschikbaar

Het doel van dit rapport is om meer inzicht en kwantificering te krijgen van potentiële veranderingen in koolstofvoorraden in Nederlandse bodems. Gebaseerd op een nieuwe stratificatie van de Landelijke Steekproef Kartering (LSK) data zijn bodemkoolstofvoorraden voor de voornaamste landgebruikstypen en bodemtypen bepaald. Het resultaat voor de belangrijkste landgebruikveranderingen laat zien dat bodem C emissies elkaar veelal compenseren. Met het MITERRA-model is de potentie voor koolstofvastlegging berekend. Niet-kerende grondbewerking en verbeterde gewasrotaties hebben de grootste potentie voor koolstofvastlegging. De totale realistische koolstofvastlegging in de landbouw wordt geschat op maximaal 1 Mton CO2 per jaar. De voorgestelde verplichte maatregelen voor het vergroenen van de landbouwsubsidies kunnen zorgen voor additionele koolstofvastlegging. Daarnaast laat deze studie zien dat ook andere natuurtypen dan bos grote koolstofvoorraden kunnen vastleggen.

Gemiddeld raast er eens in de 10-20 jaar een zware storm over Nederland. Vaak blijven bossen hierbij niet gespaard. Bosbeheerders staan dan voor de taak in eerste instantie het meest gevaarlijke stormhout op te ruimen. Hierna komt de vraag hoeveel er in het bos achter gelaten zal worden. Bij het maken van een keuze om stormhout te ruimen of niet, kan gebruik gemaakt worden van effectentabel, die gebaseerd is op onderzoek van Alterra (rapport 1959)

In dit rapport wordt de sterfte en verjonging die plaatsvindt in Nederlandse bosreservaten op een rij gezet. Hiervoor is gebruik gemaakt van de gegevens die verzameld zijn in steekproefcirkels. Het gemiddelde sterftepercentage in de reservaten was 1.7% en de bomen in de reservaten gingen vooral dood door concurrentie tussen de bomen onderling. De sterftepercentages verschilden duidelijk tussen bostypen. Ook de hoeveelheid verjonging verschilde sterk tussen de verschillende bostypen. Gemiddeld werden er 1336 ‘jonge bomen en struiken’ per hectare gevonden (bomen met een diameter kleiner dan 5cm maar hoogte groter dan 50cm). Van de aanwezige verjonging groeide per jaar slechts een klein deel, zo’n 1.5-2.5%, op tot een boom of struik met een diameter groter dan 5 cm.

De bosontwikkeling in de Noordboszone en Parkboszone van het Amsterdamse bos zijn onderling vergeleken op openheid van het bos, mate van ontmenging van de boomlaag en hoeveelheid dood hout. Beide beheersvormen verschillen onderling in openheid, mate van verjonging, belevingswaarde en boomsoortensamenstelling nu en in de toekomst. De afwisseling van beide beheersvormen geeft een extra meerwaarde aan het bos en zou naast elkaar gehandhaafd moeten worden. Ontmenging of veresdoorning door nietsdoen-beheer treedt nauwelijks op. De waterkwaliteit moet gewaarborgd blijven door afvoeren van blad- en takafval, waarbij voorkomen moet worden dat de oevers worden opgehoogd.

The aim of this study was to assess, spatially explicit, the potential impact of climate change on Dutch forests. To deal with the uncertainty of climate change, the effects of four climate scenarios were studied. The following aspects of climate change were taken into account: decreased water availability in case of summer droughts, increased soil water levels in case of increasing precipitation, forest fire, salinization and insect pests. Information on the sensitivity of tree species to these aspects was combined with information on the composition of forests and with information on the exposure to these aspects. If drought occurs more often, this might reduce tree growth in a large proportion of the forests

Voor LNV voerde Alterra een studie uit (zie: rapport 1761) waarbij een aantal mogelijke risico's van klimaatverandering voor het Nederlandse bos letterlijk in kaart werd gebracht. Verder verscheen eind 2008 een rapport in opdracht van de Europese Commissie waarin veel aandacht is voor de gevolgen van klimaatverandering, maar ook voor de mogelijke maatregelen die beheerders kunnen nemen

In de Biesbosch liggen twee bosreservaten: Keizersdijk en Oude Kat. Deze rapportage beschrijft de spontane ontwikkeling van de bosstructuur van de Keizersdijk voor de periode 1986-2008 en geeft een overzicht van de belangrijkste vegetatiebiotopen in de Keizersdijk en Oude Kat. De Keizersdijk is een voormalige wilgengriend. De Oude Kat bestaat uit polders waarin vanaf 1995 weer een getijverschil heerst. De bosstructuur in de Keizersdijk heeft zich spectaculair ontwikkeld. De belangrijkste nieuwe biotopen in de Keizersdijk zijn liggende stammen en ontwortelingskluiten en -kuilen. In de Oude Kat heeft zich vlakdekkend een moerasvegetatie van voedselrijk milieu ontwikkeld, zoals in Nederland buiten polderregimes maar zelden wordt aangetroffen. Er bestaan geen referenties voor de meer natuurlijke ontwikkeling van (voormalige) vloedbossen in ons land. Beide bosreservaten geven een fascinerend zicht op toekomstige bosbeelden.

Naar aanleiding van de storm van januari 2007 is een onderzoek uitgevoerd om een afwegingskader te maken waarmee bosbeheerders gefundeerde beslissingen kunnen nemen over de hoeveelheid te ruimen stormhout en de hoeveelheid die in het bos blijft liggen. Hiervoor zijn gedurende 3 jaar op een aantal locaties in de boswachterij Nunspeet met verschillende hoeveelheden stormhout ontwikkeleingen m.b.t. de ecologische aspecten gevolgd. Daarnaast is gekeken naar de economische aspecten en naar de mening van de bezoekers over het laten liggen van stormhout. Op basis van de onderzochte effecten is een afwegingstabel gemaakt, waarmee voor een opstand of bosgebied een overzicht kan worden verkregen welke aspecten pleiten voor resp. laten liggen of ruimen van stormhout.

De ecologische effectiviteit van beheer in arme bossen en droge heiden is onderzocht door voor beide systemen aspecten van natuurkwaliteit te vergelijken tussen regulier beheerde terreindelen en lange tijd extensief beheerde delen. Voor droge heide wordt een nieuw schema van vegetatieontwikkeling gepresenteerd bij extensief beheer. In de loop van het project is het principe van ecologische veerkracht ten aanzien van biodiversiteit een centrale plaats gaan innemen. Een veerkrachtig landschap geeft ruimte aan nieuwe soorten en interacties en biedt uitwijkmogelijkheden waardoor kenmerkende biodiversiteit zich kan verplaatsen naar alternatieve habitats. Adaptief vermogen en de aanwezigheid van een ecologisch geheugen en ruimtelijke heterogeniteit zijn kenmerkend voor een veerkrachtig landschap. Er wordt een aanzet gegeven tot een vertaling van deze kenmerken in criteria en indicatoren, waarbij arme bossen en droge heiden als voorbeelden dienen.

De spontane ontwikkeling in bosstructuur en vegetatie van bosreservaat Hollandse Hout bij Lelystad tussen 1995 en 2007 wordt besproken in het licht van de verwachte aantakking van de Hollandse Hout op de Oostvaardersplassen. De belangrijkste boomsoorten zijn es, esdoorn, eik en populier waarvan verjonging en sterfte zijn bepaald. De verjonging van es in relatie tot lichtbeschikbaarheid en het optreden van brandnetels en slakken wordt apart behandeld. De ontwikkeling van de bosflora wordt vergeleken met die in andere kleibossen in de polder en blijkt afhankelijk van paden en een heterogene bosstructuur. Tot slot worden prognoses voor de bosontwikkeling bij hoge graasdruk besproken, zoals verwacht na aantakking

Vanaf 1983 zijn in Nederland zestig bosreservaten aangewezen in het kader van het Programma Bosreservaten. Binnen deze bosreservaten worden in zogenaamde steekproefcirkels gegevens over de bosstructuur verzameld. Het onderzoek dat hier wordt beschreven had als doel om overkoepelende processen en patronen in de bosstructuur van alle bosreservaten te ontdekken. Daarbij wordt in het rapport een vergelijking gemaakt tussen de bosontwikkeling in de bosreservaten en de bosontwikkeling in bos buiten de reservaten. De boompopulatie van het bos in de reservaten blijkt te verschuiven waarbij dikke (oudere) bomen algemener worden en dunne (jonge) bomen in aantallen afnemen. Het bos in de reservaten lijkt verder dichter te worden, waardoor zowel de stamvorm als de kroonvorm van bomen lijken te veranderen.

Plants can change the soil that they grow on, for example by producing litter. If litter characteristics are such that their effect on the soil increases a plant's fitness, a positive feedback can develop between the plant and the soil. Several studies indicate that New Zealand kauri trees (Agathis australis) lower the availability of nutrients in the soil beneath their crown. Low nutrient availability would be positive for the survival of kauri seedlings as they are known to use nutrients more efficiently than angiosperm species. We tested the hypotheses that nutrient availability is lower and light availability is higher beneath kauri trees than beneath the surrounding angiosperm vegetation. We determined the availability of nutrients (using leaf nutrient concentrations as a proxy), soil moisture, and light in both situations. As a reference we did the same measurements in tea tree vegetation (Leptospermum scoparium and Kunzea ericoides) where kauri seedlings were abundant. The availability of nitrogen, phosphorus and calcium was lower under kauri than in the surrounding vegetation. Further, in a dry period the availability of water in the organic layer surrounding the kauri trunk was lower than in the mineral soil further away from the kauri trunk. We suggest that periodic drought explains why the density of kauri seedlings under mature kauri trees is less than in tea tree vegetation. Kauri seedlings are more tolerant of drought and low nutrient availability than other tree seedlings and we conclude that the conditions under mature kauri give kauri seedlings an advantage over seedlings of other tree species. The low nutrient availability under mature kauri trees supports the idea of a positive soil¿plant feedback driven by poor decomposability of kauri litter.

It has been suggested that plants can change soil characteristics via their litter to favour their own species. The New Zealand kauri tree (Agathis australis) presents an interesting case for studying such a positive feedback between plant and soil because it has a huge impact upon the soil. We hypothesised that, under mature kauri trees, compared with sites outside the projection of the crown, seedlings of angiosperm trees are relatively rare, while kauri seedlings are relatively common, due to the poor soil conditions and the higher light intensity. We counted seedlings under and outside the crowns of kauri trees and correlated the presence of these seedlings to measured site conditions. The results confirm the hypotheses and indicate that the establishment of kauri seedlings is favoured by the open canopy and high light intensities below kauri. The low nutrient availability under kauri appears to be unfavourable for the survival of angiosperm seedlings but not for the survival of kauri seedlings. Since the lower nitrogen availability under kauri is due to sequestration of nitrogen in the organic layer under kauri, a positive feedback between kauri and the soil is likely.

Plants have important impacts upon soil processes such as nutrient mineralisation and organic matter dynamics. They might even enhance their own fitness by improving soil quality or by making the soil less favourable for competing species. In the latter strategy, tannins in plant foliage might be important. To investigate this strategy we used the New Zealand kauri tree (Agathis australis), whose massive litter accumulation has a huge impact upon the soil, as an example. We hypothesised that kauri-tannins can reduce nitrogen mineralisation in the soil below the crown of a kauri tree and thus create an environment where kauri seedlings are better able to compete with angiosperm seedlings, resulting in natural selection for kauri trees with high tannin concentrations. To test this hypothesis, several descriptive and experimental studies were conducted. Nutrient concentrations in the foliage of a common shrub species show that below the crown of a kauri tree nutrient availability of the soil is lower than outside the kauri crown. Two studies on tree seedlings in kauri forest indicate that the lower nutrient availability below kauri reduces the competition for kauri seedlings from fast growing angiosperm seedlings. The results of a laboratory incubation study with purified kauri tannins suggest that kauri tannins contribute to the reduction of nitrogen availability below kauri by complexing proteins. A litterbag experiment provided no conclusive evidence in favour or against this effect of kauri tannins on nitrogen availability. Finally, a study on the variation in tannin concentration between kauri seedlings shows that the variation in tannin concentration of kauri foliage is partly genetic. Therefore natural selection of kauri individuals with high tannin concentration is possible. Overall the results of the different studies confirm the main hypothesis: kauri tannins can reduce nitrogen mineralisation in the soil under the crown of a kauri tree and thus create an environment where kauri seedlings are better able to compete with angiosperm seedlings. Natural selection for kauri trees with high tannin concentration, via the effects these tannins have upon nitrogen availability and thereby on the competition between seedlings, is plausible.

Uitleg en cijfers over de koolstofvoorraden en koolstofvastlegging in het Nederlandse bos, de mogelijkheden om de CO2 uitstoot te compenseren via bosaanplant, de kosteneffectiviteit van dergelijke maatregelen, en het gewenste bostype en bosbeheer om CO2 vast te leggen en de CO2 emissie te reduceren

The focus of forest management in the United States is shifting from a wood-production orientation to one of ecosystem management, and this change is debated vigorously. Likewise, in Europe's intensively managed forests, where wood production once dominated the goals of forest management, nature conservation values are also becoming more important. The changes in management required to achieve both conservation and production goals will have significant implications for the long-term development of the forest. This article describes an instrument, EFISCEN, which can be used to gain insight into the effects of these changing management practices on European forests.