Search

Vergiler devletin en önemli gelir kaynaklarından biridir. Çağdaş vergi sistemlerinin temelini beyan esası oluşturur. Vergilerin etkili ve verimli bir şekilde toplanabilmesi için mükelleflerin doğru ve zamanında beyanda bulunmaları gerekmektedir. Ancak bazı mükelleflerin çeşitli nedenlerden dolayı vergilendirme ile ilgili ödevlerini zamanında yerine getirmemeleri ya da eksik yerine getirmeleri sonucunda vergi kaybına yol açtıkları bilinmektedir. Devletler bunun önüne geçmek, vergileri zamanında ve doğru olarak tahsil edebilmek için vergi denetimlerini gerçekleştirirler. Vergi denetimi ile vergi kayıp ve kaçaklarının en aza indirilmesi amaçlanır. Bu noktada, vergi denetiminin etkinliği oldukça önemlidir. Bu çalışmanın amacı, vergi denetiminin vergi gelirlerine olan etkisini belirleyerek Türkiye’de vergi denetimlerinin etkinliğini analiz edip değerlendirmektir. Vergi denetimi ile vergi gelirlerinde artış sağlanır. Ancak bunun gerçekleşebilmesi için denetimlerin etkin olarak yapılması gereklidir. Türkiye’de vergi denetimi ile ilgili veriler incelendiğinde vergi denetimlerinin çok etkin gerçekleşmediği görülmüştür. Bu nedenle vergi gelirlerinde artış sağlanabilmesi için vergi denetiminin etkinliğinin artırılması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Taxes are one of the most important income sources of the governments. The basis of modern tax systems is the basis of declaration. For taxes to be collected effectively and efficiently, taxpayers must make timely and accurate tax returns. However, it is known that some taxpayers are not able to file their taxes on time due to various reasons, causing tax loss as a result of delayed filing. States carry out tax audits in order to avoid this and to collect taxes in a timely and correct manner.Tax auditing aims to minimize tax losses and fraud, highlighting its effectiveness.The effectiveness of tax auditing is very important. The aim of this study is to analyze and evaluate the effectiveness of tax audits in Turkey by determining the effect of tax audits on tax revenues.Tax audits increase tax revenues. However, in order to achieve this, Tax audits must be carried out effectively. When the data on tax audits in Turkey are examined, it can be said that tax audits are not carried out effectively. For this reason, it has been concluded that the efficiency of tax audit should be increased in order to increase tax revenues.

Devletler, varlıklarını sürdürebilmek için vergilendirme yetkilerini kullanmak zorundadır. Bu ilişkinin alacaklısı ile borçlusu arasındaki mücadeleler, tarihsel olarak demokrasi ve insan haklarının gelişimine yön vermiştir. Gelinen noktada ise Anayasa’dan kaynaklanan vergilendirme yetkisinin sınırları kanunlar ile belirlenmektedir. Türk Hukuku’nda vergilendirme yetkisinin kullanımı ise Vergi Usul Kanunu ile düzenlenmektedir. Vergi mükelleflerinin nezdinde vergi kanunlarında düzenlenen hukuki olay ve durumların tamamlanması ile vergiyi doğuran olay gerçekleşmiş olur. Devlet ile vergi mükellefi arasında miktarı belirlenebilir bir borç ilişkisi kurulmuştur. Bu aşamada devletin vergi alacağı, vergi mükellefinin vergi borcunun miktarı henüz belli değildir. Vergi kanunlarında yer alan matrah ve nispetler uygulanmak suretiyle bu miktar tespit edilecektir. Bu konuda hukuki sonuç doğurmaya yönelik yapılacak irade açıklaması Vergi Usul Kanunu’nda “Tarh” olarak düzenlenmiştir. Vergi dairesi tarafından yapılan matematiksel hesaplamanın idari işlem ile açıklanmasıdır. Devlet bakımından vergi alacağına tam ve zamanında ulaşabilmesi, vergi mükellefi bakımından başta mülkiyet hakkı olmak üzere temel hak ve özgürlüklerine vergilendirme ile müdahalenin hukuka uygun olabilmesi için verginin tarhının hukuka uygun olarak yapılması gerekmektedir. Verginin tarhı, vergilendirme sürecinde vergi mükellefi ile vergi idaresi arasındaki en çekişmeli aşama olması sebebiyle basit matematiksel hesaplamanın ötesinde bir öneme haizdir. Verginin tarhı için matrahın mükelleflerince beyan usulü esas sistem olarak benimsenmiştir. Vergi borcu miktarını belirlemede ağırlıklı unsur olan matrahın vergi mükelleflerince her zaman hukuka uygun beyan edilmeyebilir. Bunun denetimi veya hiç beyan edilmemişse tespiti vergi alacağı miktarının tespiti bakımından son derece büyük öneme sahiptir. Çalışma, devletin vergi alacağına tam ve zamanında ulaşabilmesi; vergi mükellefinin başta mülkiyet hakkı olmak üzere diğer temel hak ve özgürlüklerine müdahalenin hukuka uygun olarak yapılmasına katkı sunmak amacıyla verginin tarhını hukuki boyutuyla kapsamlı şekilde amaçlamaktadır. States have to enforce their taxation powers for their permanence. The controversies between the two sides in this relationship have historically contributed the development of democracy and human rights. In the last instance, the limits of the taxation power stemming from the Constitution are determined by laws. The implementation of taxation power in Turkish Law is regulated by the Tax Procedure Law. The taxable event occurs when the legal events and situations regulated in the tax laws are completed in the personality of the taxpayers. With the completion of the legal act and situations regulated in the tax laws in the personality of the taxpayers, the taxable event occurs. A determinable and computable debt relationship is established between the state and the taxpayer. However, at this moment, amount of tax claim has not specified by tax authority. This amount will be determined according to the tax base and rates in the tax laws. The declaration of will to create legal consequences in this regard is regulated as "Assessment" in the Tax Procedure Law. This explanation contains mathematical calculation of tax claim amount through administrative act. In order for the state to reach the tax claim fully and on time and for the taxpayer to protect its fundamental rights and freedoms, especially the right of property, the tax assessment must comply with the law. Tax assessment is the most contentious stage in the taxation process between the taxpayer and the tax administration, and therefore has a significance beyond simple mathematical calculation. The declaration method has been adopted as the main system for the tax assessment procedure. The tax base, which is the predominant factor in determining the amount of tax debt, is not always declared by taxpayers in accordance with the law. Auditing or determining of tax base has great importance in terms of determining the amount of tax claim. This thesis comprehensively aims to examine the tax assessment with its legal dimension in order to ensure that the state can reach its tax claim in full and on time and to protect of the taxpayer's fundamental rights and freedoms, especially the right to property, in accordance with the law.

Vergi, devletlerin kamu gereksinimlerini karşılamak amacıyla egemenlik gücünü kullanmak suretiyle gerçek ve tüzel kişilerden karşılıksız ve kanunlara dayalı olarak aldığı ekonomik değerler olarak tanımlanmaktadır. Çağdaş vergi sistemlerinin temelini beyan esası oluşturmakta ve mükellefler vergiye tabi gelirlerini beyan etmektedirler. Ancak vergilerin karşılıksız olması nedeniyle bazı mükelleflerin gelirlerinin beyanında dürüst olmama eğiliminde olabildiği gözlemlenmektedir. Bu noktada vergi tahsilatının tam ve zamanında yapılabilmesi için mükellef beyanlarının denetlenmesi gereği ortaya çıkmaktadır. Vergi denetimi mükelleflerin vergi ödevlerini tam olarak yerine getirip getirmediklerini tespit etmek amacıyla devlet tarafından düzenli olarak yapılan faaliyetleri içermektedir. Bu bağlamda, çalışmamızda Belçika’daki vergi denetimi uygulamaları hakkındaki genel bilgilere değinilerek, konu idare ve mükellef ilişkisi çerçevesinde incelenmiştir. Çalışmanın amacını ülkemizde fazlası ile incelenen vergi denetimi müessesesini Belçika mevzuatı ve yüksek mahkeme kararları ile değerlendirerek vergi denetimi uygulamaları hakkında bilgi vermek oluşturmaktadır., Tax can be defined as the unrequited and legal economic values which the state collects from the natural and legal persons, on the basis of the sovereign right of the state, with an aim to meet the public expenditures. According to the principle of statement, which forms the basis of modern tax systems, the taxpayers declare their taxable incomes themselves. However, it is observed that some taxpayers may tend not to be honest in the declaration of their income due to the fact that the taxes are unrequited. At this point, it is necessary to supervise the taxpayers’ declarations so that the tax collection can be done in full and timely manner. Tax audit involves the activities regularly carried out by the state in order to identify whether the taxpayers fully perform their tax duties. In this context, in the study, general information about the tax audit practices in Belgium is discussed and the subject was examined within the framework of the relationship between the management and taxpayer. The aim of the study is to provide information about the tax inspection practices by examining the tax inspection institution examined in our country with the Belgian legislation and the Supreme Court Decisions.

Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Maliye Ana Bilim Dalı, Devletin varlığını sürdürebilmesi görevlerini yerine getirebilmesine bağlıdır. Devletin görevlerini yerine getirmek için ihtiyaç duyduğu en önemli finansman kaynağı vergi gelirleridir. KDV (Katma Değer Vergisi) söz konusu vergi gelirleri içerisinde önemli bir paya sahiptir. Bu nedenle KDV’nin optimal tahsili önem arz etmektedir. Ancak diğer vergilerde olduğu gibi KDV’de de vergi kayıp ve kaçakları söz konusu olabilmektedir. KDV’de ortaya çıkan kayıp ve kaçakların önlenebilmesi yapılacak etkin vergi denetimleriyle mümkündür. Vergi denetiminin etkinliğini sağlayan pek çok faktörden biri bilişim teknolojileridir. Türkiye’de ve birçok ülkede vergi denetimlerinde bilişim teknolojilerinden yararlanılmaktadır. Bu bağlamda tez konusunu Türkiye’de KDV’de elektronik vergi denetimi oluşturmaktadır. Bu çalışmada Türkiye’de KDV’nin denetimine yönelik geliştirilen elektronik uygulamalara ilişkin bilgilere yer verilmekte ve bu uygulamaların başarısı üzerinde değerlendirme yapılmaktadır. Ayrıca KDV’de elektronik denetimin, vergi denetiminin etkinliğine, vergi kayıp ve kaçaklarının azalmasına, KDV gelirlerinin artışına katkı sağlayıp sağlamadığı üzerinde durulmaktadır., The existence of the state depends on its ability to fulfill its duties. The most important source of financing that the state needs to fulfill its duties is tax revenues. VAT has a significant share in the said tax revenues. Therefore, optimal collection of VAT is important. However, as with other taxes, there may be tax losses and evasion in VAT. It is possible to prevent losses and evasion in VAT with effective tax audits. One of the many factors that ensure the effectiveness of tax auditing is information technologies. Information technologies are used in tax audits in Turkey and many countries. In this context, the subject of the thesis is electronic tax control in VAT in Turkey. In the study, information about electronic applications developed for the control of VAT in Turkey is given and the success of these applications is emphasized. In addition, it is focused on whether electronic auditing in VAT contributes to the effectiveness of tax auditing, reducing tax losses and evasion, and increasing VAT revenues.

Çağdaş hukuk devleti, devletin hukuk kurallarına uygun yönetilmesidir. Devlet yönetilirken tanımlanmayan yetki kullanılmamaktadır. Özellikle vergi alanında vergi denetiminde hukuken olmayan yetki ya da yetkiler kullanılamaz. Aksi durumda devlete olan güven kesintiye uğrar. Vergi incelemesi, mükelleflerin geçmişe yönelik hesaplarının gerçeği yansıtıp yansıtmadığının araştırılmasıdır. Vergi incelemeleri hukuksuz, hukuk devleti de denetimsiz olmaz. Vergi incelemelerinin yaygın ve etkin olması beyana dayalı vergi sisteminin daha sağlıklı işlemesinin bir sonucudur. Vergileme işleminin zayıf tarafında yer alan mükelleflerin hakları konusunda koruyucu düzenlemeler vardır. Ülkemizde Gelir İdaresi ve Vergi Denetiminin yeniden yapılandırılması, mükellef haklarının korunması ve Cumhurbaşkanlığı sistemine geçilmesi ile birlikte Anayasa değişikliği vergi hukuku alanında yeni düzenlemeler ve işlemlerin yapılmasına neden olmuştur. Yaşanan dijitalleşme süreci ile birlikte mükellef hakları ve vergileme ile ilgili birçok uygulama şekil değiştirmeye başlamıştır. Contemporory rule of law is the administration of the state accordiong to rules of law. It is not used the unknown outhority while the goverment is conducted. Especially in the tax field, no legal outhorrty or Powers are used in tax auditing. Otherwise, trust that belongs to the state, will be interrupt. Tax examination is the investigation of whether the past accounts of taxpayer reflect the truth. Tax examination are not lawless and the rule of law cant be without supervision. The extensive and effectiveness of tax analysings is a result of the heatierfunctroning of the declaration based tax system. There are protective arragements about the taxpayers who are on the weakside of tax process with the restructing of the revenve administration and tax audit in our country, the protection of taxpayers rights and the transition to presidential system, the constitutional amendment has led to new arragements and transactions in the field of tax law. Along with the digitalization process, many executions related to taxpayer rights and taxation have begun to change shape.

Ülkemizde kuruluşların finansal tablolarının pay ve menfaat sahiplerine güvence vermek amacıyla bağımsız denetçilerce denetlemesinin yanında YMM’lerce tam tasdik adı verilen bir denetimden geçirilerek mali idareye güvence vermesi özellikle fayda maliyet bağlamında hep tartışılan önemli bir konu olmuştur. Yapılan literatür taramasında daha kapsayıcı bir denetim olan bağımsız denetim ile vergi matrahının doğruluğu odaklı tam tasdik denetimini fayda maliyet ilişkisi içinde karşılaştıran bir araştırmaya rastlanılmamıştır. Tezin amacı; hem bağımsız denetim hizmetini hem de tam tasdik denetim hizmetini birlikte alan şirketlerin neden bu iki denetimi birden aldıklarını anlamak, bu kapsamda iki denetimden hangisinin daha gerekli olduğunu ya da olmadığını fayda ve maliyeti üzerine bir araştırma ile inceleyerek tam tasdik denetimin ülkemizdeki konumuna ilişkin bilimsel bir tespit ortaya koymaktır. Bu amaçla çalışmada öncelikle dünya ülkelerinde zorunlu vergi denetimi olup olmadığı incelenmiş bunu takiben Türkiye’deki tam tasdik ve bağımsız denetim uygulamasının yasal düzenlemeleri hakkında bilgi verilerek her iki denetimin düzenleme kapsamı açısından bir karşılaştırması yapılmıştır. Ardından çalışma kapsamında bu bilgiler ışığında geliştirilen bir araştırmaya yer verilmiştir.Araştırmanın temel sorusu çerçevesinde geliştirilen hipotezlerin test edilmesi amacıyla yöntem olarak saha araştırması tercih edilmiş, bunun için de veri toplama aracı olarak anket tekniği kullanılmıştır. Anketin hedef kitlesi olarak ülkemizde belli büyüklükteki şirketlerin zorunlu bağımsız denetime tabi olmaları fikrinden hareketle her iki denetimi birlikte yaptırma ihtimali çok yüksek olan ve araştırmanın başladığı yıl itibariyle erişilebilir bir veri olan 2018 yılı İSO 500 listesindeki şirketler seçilmiştir.249 şirkete yönelik olarak uygulanan anket sonucunda, 2018 yılı İSO 500 listesinde yer alan ve her iki denetimi de alan şirketlerin; tam tasdik denetimine de ihtiyaç duydukları, bağımsız denetimle birlikte aldıkları tam tasdik denetiminden de fayda elde ettikleri ve fayda-maliyet analizi açısından değerlendirme yapıldığında, tam tasdik denetiminin kendilerine getirdiği maliyetle aldıkları hizmetin faydasının örtüştüğü sonucuna ulaşılmıştır. The fact that financial statements of the establishments are audited by independent auditors in order to give assurance to the shareholders and stakeholders, as well as providing assurance to the financial administration by going through an audit called full certification by sworn-in certified public accountants has always been an important issue discussed especially in the context of cost and benefit in our country.In the literature review we have conducted, no research has been found that compares the independent audit, which is more inclusive, with the full certification audit focused primarily on the accuracy of the taxable income, in a cost-benefit relationship. The aim of the thesis is to understand why some companies receive both the independent and the full certification audit and to examine which of the two audits is more necessary within the benefit and cost framework so as to draw a scientific conclusion regarding the positioning of full certification audit in our country.For this purpose, first of all, an examination was conducted to see if there is a compulsory tax audit in other countries, and following that a comparison was made in terms of the scope of regulation of both audits by giving information about the legal regulations of the full certification and independent audit practice in Turkey. Then, a research was devised and carried out within the scope of the information collected.In order to test the hypotheses developed within the framework of the basis of the research, field research was preferred as a method, and the survey technique was used as a data collection tool. Based on the idea that companies of a certain size in our country are subject to mandatory independent audits, the companies in the 2018 ISO 500 list, which have a very high probability of having both audits done together were chosen as the target audience of the survey. The year 2018 was chosen as it signaled the accessibility of the year after the commencement of the research. As a result of the survey applied to 249 companies, regarding the companies that were included in the 2018 ISO 500 list and received both audits; it has been concluded that they also needed a full certification audit, they also benefited from the full certification audit they received together with the independent audit, and when an evaluation is made in terms of cost-benefit analysis, the cost of the full certification audit they used and the benefit of the service they received overlap.

Etkinlik, kamunun en önemli performans ölçüm araçlarından biridir. Etkinlik ile kurumun temel amaçlarına ne ölçüde ulaştığı tespit edilir. İdari etkinlik ise; gerçekleşen çıktılar için reel kaynakların minimize edilmesidir. Vergi denetimlerinde etkinlik, denetimden beklenen hedeflerin sağlanmasıyla olur. İdari etkinlik ise, denetim faaliyetlerinden beklenen hedeflerin gerçekleşmesine ilişkin reel kaynakların minimum düzeyde kullanılmasıyla sağlanır. Bu çalışmada, vergi denetiminin idari etkinliğinin unsurları incelenmiş ve denetim faaliyetini ifa eden denetim elemanlarının vergi denetiminin idari etkinliğinin sağlanması üzerine görüşleri değerlendirilmiştir. Efficiency is one of the most important performance measurement tools of the public. With the activity, it is determined to what extent the institution has achieved its main goals. Administrative activity is; minimizing real resources for realized outputs. Efficiency in tax audits is achieved by achieving the objectives expected from the audit. Administrative efficiency, on the other hand, is achieved by using the real resources at the minimum level for the realization of the objectives expected from the audit activities. In this study, the elements of the administrative effectiveness of the tax audit were examined and the opinions of the auditors performing the audit activities on the provision of the administrative effectiveness of the tax audit were evaluated.

Bu tezin amacı; Türkiye'deki vergi denetiminin etkinliği bütçe ile ilişkilendirerek vergi denetiminin önemi belirtilmiştir. Bu amaca uygun olarak ilk başta denetim ile vergi denetim kavramı açıklanmıştır. Sonra da vergi denetiminin amaç, fonksiyon ile vergi denetim yöntemleri incelenmiştir. Türkiye'de vergi denetiminde görevli kurumların teşkilat yapısı ve seçili bazı yabancı ülkelerin de vergi denetim yapısı belirtilmiştir. Hazine ve Maliye Bakanlığı, Gelir İdaresi Başkanlığı ve Vergi Denetim Kurulu'nun vergi denetim uygulamasındaki görevli personelin yetki ve sorumlulukları belirtilmiştir. Son bölümde Türkiye'de vergi denetiminin etkinliği kapsamında denetim oranları ile bütçe gerçekleşmelerinin karşılaştırılması yapılarak incelenmiştir. Çalışmada gerekli kaynak taramaları yapılarak, Türkiye'de vergi denetim oranlarının yeterli düzeyde olmadığı, vergi gelirlerinin önemli bir bütçe kalemi olmasından dolayı bütçedeki durumu açıklanmıştır., In this thesis, importance of the tax audit has been indicated by associating the efficiency of tax audit in Turkey with the budget. Firstly, audit and tax audit has been explained according to main considerations of the thesis. After that, the purpose, function and methods of tax audit were investigated. The organizational structure of the tax audit institutions in Turkey and some specific foreign countries were examined. The authorities and responsibilities of the personnel in charge of the tax audit practice of the Ministry of Treasury and Finance, the Revenue Administration and the Tax Inspection Board are specified.In the last section, the efficiency of tax audit in Turkey has been examined by comparing audit rates with budget realizations. In the study the literature review has been done and they are stated that not only the rate of tax audit is not at a sufficient level in Turkey but also its situation in the budget because of being an important budget item coherently with the literature

Devletler çeşitli gerekçeler ile vergi, resim, harç, vb adlar altında kamu finansmanını karşılamak için kimi zaman karşılıklı, kimi zamanda karşılıksız olarak para toplamaktadır. Bunlardan vergiler genel olarak karşılıksız toplanan paralar olup, kimi zaman muhatabından doğrudan, kimi zamanda dolaylı olarak tahsil edilmektedir. Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi gibi doğrudan muhatabından tahsil edilen vergiler ile Katma Değer Vergisi gibi dolaylı olarak tahsil edilen vergiler birlikte değerlendirildiğinde oluşan durum; ülkemizde yaşayan tüm bireyleri doğrudan yâda dolaylı olarak etkileyen faktör olarak karşımıza çıkmaktadır. Vergilendirmenin ülkemizde yaşayan kayıtlı 83 milyonu etkilediği gibi geçici süreyle ülkemizde bulunan yahut ülkemiz sınırlarında yer almadığı halde çeşitli sebeplerle ülkemiz vergi sistemine dâhil olan kişileri de etkilediği bilinmektedir. Ülkemizde yaşayan veya ülkemizde yaşamadığı halde bir şekilde vergi sistemimize dâhil olan kişilerin neredeyse tamamının menfaatini ilgilendiren bir konu olması hasebiyle vergi sistemi ve onun denetimi büyük öneme haizdir. Bunun için denetimde rastlanan olası aksaklıların belirlenmesi ve buna göre de çözüm önerilerinin getirilmesi gerekmektedir. Bu çalışmada öncelikli olarak bu alanda daha önce yapılmış çalışmaların taraması yapılmıştır. Sonrasında denetimin tanımı, türü, iç denetim dış denetim, denetim yapan birimler, vergi denetimi sayılan haller ele alınmıştır. Vergi denetimini etkiyen faktörler önem derecesi göz önünde bulundurularak irdelenmiş, etkin vergi denetimi için çözüm önerileri getirilmiştir. Denetimi etkileyen faktörler ile etkin denetim için getirilen çözüm önerilerine ilişkin, denetimin uygulayıcıları nezdinde anket çalışması yapılarak, elde edilen bulgular spss programları eşliğinde analiz edilmiş, anlamlı sonuçlara ulaşılmaya çalışılmıştır. Elde edilen sonuçlar ile işlenen konular eşliğinde öneriler sunulmuştur., States collect money, sometimes reciprocally, sometimes gratuitously, in order to meet public finances under the names of taxes, duties, fees, etc., for various reasons. Among these, taxes are generally the money collected free of charge, and sometimes they are collected directly from the addressee and sometimes indirectly. The situation that occurs when taxes collected directly from the addressee such as Income Tax and Corporate Tax and taxes collected indirectly such as Value Added Tax are evaluated together; It is a factor that directly or indirectly affects all individuals living in our country. It is known that taxation not only affects 83 million registered people living in our country, but also affects people who are temporarily in our country or who are included in the tax system of our country for various reasons, although they are not located within the borders of our country. The tax system and its control are of great importance, since it is an issue that concerns the interests of almost all of the people who live in our country or who are somehow included in our tax system even though they do not live in our country. For this, it is necessary to determine the possible problems encountered in the audit and to propose solutions accordingly. In this study, first of all, previous studies in this field were scanned. Afterwards, the definition of audit, its type, non-internal audit, auditing units, tax audit cases are discussed. The factors affecting the tax audit were examined considering the degree of importance, and solutions were offered for effective tax auditing. A survey study was conducted by the practitioners of the audit regarding the factors affecting the audit and the solution proposals for effective auditing, and the findings were analyzed along with spss the programs, and meaningful results were tried to be reached. Suggestions were presented in line with the results obtained and the topics covered.

Vergi, kamu harcamalarını finanse etmek için devletin en önemli gelir kaynaklarından biridir. Kamu yararı için gerekli olan kamusal mal ve hizmetler kamu harcaması yapılarak gerçekleştirilmektedir. Bu harcamaların büyük bir kısmının kaynağı ise vergilerdir. Vergi, mükelleflerden Anayasaya göre zorla alındığından mükelleflerin bazılarında zaman zaman vergiye karşı olumsuz tepkiler söz konusu olabilmektedir. Eksik kazanç bildirimi, yersiz gider kaydı, gerçek olmayan işlemlerin gerçek gibi muhasebeleştirilmesi vs. gibi vergi matrahında meydana getirilecek kayıplar başlıca vergi kayıp ve kaçak alanları olarak karşımıza çıkmaktadır. Etkin bir vergi denetimi ile mükellefler üzerinde yeterli caydırıcılık sağlanabilirse Türkiye’de vergi kayıp ve kaçağı kuşkusuz azaltılabilir. Vergi denetiminin, mükellefleri vergi kaçırmamaya teşvik etmesinin yanında mükellefler üzerinde rehberlik ve eğitim gibi başka etkileri de vardır. Vergi denetimi sonucunda vergi kanunlarının yorum ve uygulamaları mükellefler tarafından daha iyi kavrandığından muhtemel vergi kayıp ve kaçağının mükelleflere sonradan çıkarabileceği ağır fatura mükellefler tarafından dikkate alınmaktadır. Dolayısıyla bu durum mükelleflerin vergi ödevlerini eksiksiz olarak yerine getirmelerine yol açacaktır. Ayrıca vergi incelemesine tabi tutulan sınırlı sayıdaki mükellef üzerindeki incelemenin mali, ekonomik, sosyal vb. etkileri diğer mükellefler tarafından da dikkate alınacak olup bu durum mükelleflerin vergi kaçırmamaları için gerekli ortamı yaratacaktır. Tax is one of the most important sources of income for financing public expenditures. Public goods and services that are necessary for the public interest are realized by making public expenditures. The source of a large portion of these expenditures is taxes. Since tax is forciblytaken from taxpayers according to the Constitution, some taxpayers may have negative reactions to tax from time to time. Notification of missing earnings, misplaced expense recording, accounting of unrealistic transactions as real. Losses to be incurred in the tax base such as tax loss and leakage areas are the main. Sufficient effect can be achieved with an effective tax audits on taxpayers undoubtedly reduce tax avoidance and evasion in Turkey. Tax Inspection encourages taxpayers to avoid tax evasion, as well as other effects on taxpayers such as guidance and training. As the interpretations and practices of tax laws are better understood by taxpayers as a result of tax auditing, heavy invoices that the possible tax loss and leakage can be issued to taxpayers are taken into consideration by taxpayers. Therefore, this situation will cause taxpayers to fulfill their tax duties completely. In addition, the examination of a limited number of taxpayers subject to tax inspection, financial, economic, social and so on impacts will be taken into consideration by other taxpayers, which will create the necessary environment for taxpayers to avoid tax evasion.

İçinde bulunduğumuz çağ itibariyle, ülkemiz gibi piyasa ekonomisinin geçerli olduğu ülkelerde kamunun başlıca gelir kaynağı olan vergi, daha da önem kazanmaktadır. Bu durum vergi idaresi çerçevesinde, vergi denetimi ve tahsilatını öne çıkarmaktadır. Ülkemizde vergi denetimi alanında yaşanan son köklü değişim ise, 2011 yılında Vergi Denetim Kurulunun kurulması ile gerçekleşmiştir.Çalışma ile; vergi denetimi alanında gerçekleşen değişimin, geniş bir bakış açısıyla vergi denetimi ile tahsilatı ilişkisine nicel etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda vergi denetimi idaresi ve gelir idaresinin 2000-2018 yılları arasındaki 19 yıllık verileri karşılaştırmalı olarak analiz edilmiştir.Çalışma sonucunda; Vergi Denetim Kurulunun kuruluşu ile amaçlanan niceliksel vergi denetimi oranlarına henüz ulaşılamadığı, hem vergi denetimi hem de vergi tahsilatına ilişkin göstergelerdeki düşüş ivmesinin devam ettiği görülmüştür.Anahtar Kelimeler: Vergi, Vergi Denetimi, Vergi Tahsilatı, Vergi Denetimi ile Tahsilatı İlişkisi, Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı, Gelir İdaresi Başkanlığı The tax, which is the main source of income of the public in the countries where the market economy is valid, is becoming more important as of era. This situation highlights tax audit and collection within the framework of tax administration. The last radical change in tax audit in our country was realized with the establishment of Tax Inspection Board in year 2011.With the study; it's aimed to investigate the quantitative effect of the change in tax audit on the relationship between tax audit and collection through a wide perspective. In this context, as between the years 2000-2018 the 19-year series data of the tax audit administration and revenue administration were analyzed comparatively.In the results of the study it has been observed that; intended quantitative tax audit rates by establishment of the Tax Inspection Board have not yet been reached and the downward trend in both tax audit and tax collection indicators has been continued.Key Words: Tax, Tax Audit, Tax Collection, Relationship of Tax Audit and Tax Collection, Tax Inspection Board, Presidency of Revenue Administration 99

06.03.2018 tarihli ve 30352 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Yükseköğretim Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile 18.06.2018 tarihli “Lisansüstü Tezlerin Elektronik Ortamda Toplanması, Düzenlenmesi ve Erişime Açılmasına İlişkin Yönerge” gereğince tam metin erişime açılmıştır. Vergi gelirlerinin zamanında ve eksiksiz olarak alınması, ağırlıklı olarak vergi denetimi kavramını ön plana çıkarmaktadır. Vergi kaçakçılığı en aza indirilmesi etkili bir vergi denetiminden geçmektedir. Ayrıca, etkin vergi denetimi, vergilendirmede adalet ve eşitlik ilkelerinin uygulanması sağlayarak vergi denetiminin fiskal ve ekstra fiskal amaçlarının yerine getirilmesini sağlamaktadır. Bu çalışmanın amacı vergi denetiminin etkinliğinin mükellefler ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler tarafından değerlendirilerek analiz edilmesidir. Vergi denetiminin hem mükellefler hem de mükellefler ile devlet arasındaki bağı sağlayan Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler tarafından değerlendirilmesi, denetimde yaşanan sorunların ortaya konulması ve bu sorunlara çözüm önerileri getirilmesi açısından önemlidir. Çalışmada olasılığa dayalı olmayan kolayda örneklem yöntemi kullanılarak İstanbul ilindeki 459 mükellef ile anket yapılmıştır. Bununla birlikte tam biçimlendirilmiş mülakat yöntemi kullanılarak 10 SMMM ile mülakat yapılmıştır. Anket sonuçlarına göre vergi algısında katılımcılar, vergi sistemini karmaşık bulmakta ve vergi yükünü yüksek bulurken vergi ödevini hem ahlaki bir görev hem de vatandaşlık görevi olarak görmektedirler. Denetim algısında katılımcılar, denetimlerin beyan edilememiş gelirleri ortaya çıkaracağını ve denetimin artması ile vergi gelirlerininde artacağını düşünmektedirler. Denetim algısı ile eğitim durumu, cinsiyet, gelir durumu ve yaş arasında anlamlı bir ilişki vardır. Ön lisans mezunları lise mezunlarına göre lise mezunları ise eğitim almayanlara göre denetimin etkinliği hakkında daha olumlu bir tutuma sahiptir. Kadınların erkeklere göre denetimin etkinliğine karşı tutumu daha yüksektir. 8701 TL ve üstü gelire sahip olanlar 0-1700 TL arasında gelire sahip olanlara göre denetimin etkin yapılmadığını düşünmektedir.19-25 yaş grubu 46 ve üzeri yaş grubuna göre denetimin daha etkin yapıldığını düşünmektedir. Ceza algısında ise, eğitim durumu, yaş ve gelir ile anlamlı bir ilişki vardır. Eğitim seviyesi arttıkça cezalara karşı ortalama tutumlarda artmaktadır. Lisansüstü eğitime sahip olanlar İlköğretim ve liselere göre, lisans sahibi olanların ise liselere göre vergi cezalarına karşı ortalama tutumu daha yüksektir ve cezaların etkin olduğunu düşünmektedir.19-25 yaş arası gençler orta ve üstü yaş grubuna göre cezaların daha etkin olduğunu düşünmektedirler. Yüksek gelirliler cezaları etkin bulmamaktadır. Denetim geçirmeyenler denetim geçirenlere göre denetimin daha etkin olduğunu düşünmektedir. Yapılan mülakatlardan Türkiye' de vergi denetiminin geçmiş dönemlere göre daha etkin olduğu bununla birlikte etkinliğin artırılması için mevzuatın açık ve anlaşılabilir bir hal alması, denetim personelinin uzmanlaşması, sistemlerin entegre olması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. The timely and exhaustive collection of tax revenues predominantly emphasizes the concept of a tax audit. Minimizing tax evasion undergoes an effective tax audit. Furthermore, effective tax audit ensures the implementation of the principles of fairness and equality in taxation and ensures the fulfillment of the fiscal and extra-financial objectives of the tax audit. The aim of this study is to measure and analyze the effectiveness of tax auditing by taxpayers and Independent Accountant and Financial Advisors.The valuation of tax audit by taxpayers and by the Independent Accountant and Financial Advisors who provide the link between the taxpayers and the state is important in terms of bringing out the problems seen in the audit and advising resolutions to these troubles.his study, 459 taxpayers in Istanbul were surveyed using questionnaire random sampling method.In addition, 10 CPAs were interviewed using the fully formed interview method. According to the results of the survey, the participants perceived the tax system as a moral duty and a citizenship duty while recovering the tax system complex and finding the tax burden high. According to the results of the survey, the participants perceived the tax system as a moral duty and a citizenship duty while recovering the tax system complex and finding the tax burden high. en high.the perception of audit, the participants think that the audits will generate undeclared revenues and that the tax revenues will increase with the increase of the audit. Thither is a meaningful relationship between perceptual experience of supervision and education, gender, income and age. Associate degree graduates have a more positive attitude about the potency of the audit than high school graduates compared to the non-trained graduates.have higher attitudes towards the effectiveness of control than men. Those who have income of 8701 TL and above think that the audit is not effective compared to those who have income between 0-1700 TL. The 19-25 age group believes that the audit is more efficient than the 46 and older age group. The 19-25 age group thinks that the audit is more effective than the 46 and older age group. In the perception of punishment, there is a significant relationship with education level, age and income. As the level of education increases, average attitudes towards penalties increase. Those with postgraduate education have higher average attitudes to tax penalties than those with basal and high schools, and those with licenses think that punishments are in force.Young people between the ages of 19-25 think that penalties are more effective than middle and elder age group. Young people between the ages of 19-25 think that penalties are more effective than middle and older age group. High incomes do not find penalties effective. Those who have not passed audit think that the audit is more efficient than those who have died.Later on the interviews from Turkey's tax of past periods by more efficient that although legislation in a readable and understandable state take to increase the potency of this control, differentiation of the audit staff, have reached the conclusion it should be incorporated into the organization.

Devletin varlığını devam ettirebilmesi, vatandaşa ihtiyacı olan kamu hizmetini en kaliteli şekilde sunabilmesi ve kamu harcamalarındaki finansmanın sağlanmasında en önemli etken vergilerdir. Ancak mükellefler, “devletin gelirine ortak olduğu” düşüncesinden hareketle vergi kaçırma eğilimindedir. Mükellef, sürekli çıkan vergi aflarına ya da caydırıcı olmayan cezalara dayanarak vergi kaçıracağı gibi mevzuatı bilmediği ya da yanlış yorumladığı içinde vergi kaçırabilir. Bu kayıp ve kaçakların önlenmesi için etkin bir vergi denetim sistemi oluşturmak gerekir. Ayrıca etkin vergi denetimi vergilemede adalet ve eşitlik ilkelerini de beraberinde getirir. Bu çalışmanın amacı; Türkiye’de vergi denetim yapısını, irdelemek, bu yapının daha işler hale gelmesi için yapılabilecekleri ve vergi denetim faaliyetlerinin hukuki niteliğinin değerlendirilmesidir., Taxes are the most important factor for the government to continue its existence, provide the public services in the quality that is needed to its citizens and to provide financing for the public spending. But the taxpayers have a tendency to tax evasion because of the thought that “they are a partner to the income of the government”. While taxpayer can evade taxes based on constant tax amnesties or punishments that are not deterrent enough, they can also evade taxes because of unknown or misinterpreted regulations. For these loss and evasions to be prevented, an active tax audit system should be established. Furthermore, active audit system will accompany fairness and equality in taxing principles with it. This study’s purpose is to examine the tax audit system in Turkey, the things that could be done to smoothen its operations and to evaluate the legal characteristics of tax audit activities.

Vergilerin etkin bir şekilde tahsil edilebilmesinde mükelleflerin vergiye karşı olan tutum ve davranışları oldukça önemlidir. Mükellefin vergiye yönelik tutum ve davranışlarını ise vergi algıları belirlemektedir. Vergi algısının etkileyen faktörler içerisinde en önemlilerinin vergi adalet ve vergi affı olduğunu söylemek mümkündür. Bu çalışmada vergi denetim algısına sahip mükelleflerin vergi adaleti ve vergi affı uygulamalarına bakışını araştırmak amacıyla Uşak ilinde faaliyet gösteren gelir vergisi mükellefleri üzerine ampirik bir çalışma gerçekleştirilmiştir. Elde edilen verilerin yorumlanmasında SPSS 23.0 paket programı kapsamında çapraz tablolar analiz yönteminden yararlanılmıştır. Çalışma sonucunda vergi denetim algısına sahip mükelleflerin vergi adaleti ve vergi aflarına bakışları konusunda bir takım veriler elde edilmiş olup vergi sisteminde adaletin sağlanmasında vergi denetimlerinin yerinin ne denli önemli olduğuna ilişkin bulgulara erişilmiştir. Ayrıca vergi denetimlerinin etkinliğinin önünde vergi aflarının bir engel teşkil ettiği sonucuna da ulaşılmış ve tüm bu hususlarla ilgili bir takım önerilerde bulunulmuştur.

Vergisel arama, bir koruma tedbiri olan adli aramanın vergi hukukuna özgü bir türüdür. Vergisel arama ile yükümlü veya vergi kaçakçılığıyla ilgili kişilerin üzerlerinde, evlerinde, işyerlerinde ve benzeri yerlerde vergi suç ve kabahatlerine yönelik delil elde edilmeye çalışılır. Dolayısıyla vergisel arama, vergi incelemesinin amaçlarının gerçekleştirilmesine aracılık etmektedir. Vergisel aramaya sadece vergi kaçakçılığı suçu bakımından ve hakim kararı ile başvurulabilir. Vergisel arama, aramaya muhatap olan kişilerin temel hak ve özgürlüklerine ağır bir müdahale niteliği taşımaktadır. Bu müdahalenin hukuka uygun kabul edilebilmesi için vergisel aramanın mevzuata uygun olarak gerçekleştirilmesi gerekir. Bu çalışmada, vergisel aramanın uygulanabilmesi için varlığı aranan unsurlar, aramanın uygulanması ve hukuki sonuçları inceleme konusu yapılmıştır. Tax search is a part of judicial search, which is a protection measure, peculiar to tax law. It is attempted to gather evidences regarding tax crimes and misdemeanors from tax payers themselves who are obligated to tax search or concerned with tax evasion, from their homes, offices or suchlike places. Thus, tax search intermediates to the objectives of tax inspection to be realized. It can only be appealed to tax search in terms of tax evasion offense and by judge's decision.Tax search bears qualifications of severe interference in fundamental rights and freedom of people who are the objects of tax search. It is necessary the tax search be executed according to regulations in order this interference be accepted as lawful.In this dissertation, in order tax search be executed, necessary elements, the entity of which is being searched, execution of search and its legal outcomes are searched and studied.

Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Maliye Ana Bilim Dalı, Günümüz gelişmiş ve gelişmekte olan toplumlardaki kamu sektörünün finanse edilmesi ve hizmet üretmesi açısından vergilerin ve vergi benzeri gelirlerin önemi çok büyüktür. Vergi denetiminde istenilen seviyede bir etkinliğin sağlanabilmesi mükelleflerce beyan edilen matrahın olabildiğince gerçeğe yakın olmasına bağlıdır. Böylece, mükelleflerin vergiye uyumu artırılarak vergi kayıp-kaçağının azalması ve vergi gelirlerinde gözle görülür bir artış sağlanması hedeflenmektedir. Ancak çoğu zaman mükellefler, doğru ve ihticaca salih bir şekilde vermesi gereken vergi beyanından genelde kaçınmaktadırlar. Bu nedenle Türkiye'de vergi idaresi, vergi alacağını zamanında ve doğru yöntemlerle tahsil edebilmek için yoklama, vergi incelemesi, aramalı inceleme, izaha davet ve bilgi toplama gibi denetleme ve araştırma yöntemlerini kullanarak mükellefleri denetlemektedir. Etkin bir vergi denetim sisteminde denetim süreçlerinin evreleri olan standartların belirlenmesi, fiili durumun saptanması, standart durumlar ile fiili durumun karşılaştırılarak sapma seviyelerinin belirlenmesi ile sapmalara yönelik düzeltici önlemlerin alınması vergide adalet ilkesinin kuvvetli bir şekilde ortaya çıkmasına, demokratik ortamın gelişimine ve etkin bir kamu hizmeti sunumuna katkıda bulunmaktadır. Vergi kaybının en aza indirilebilmesi ve etkin denetimin sağlanabilmesi adına bu çalışmamızda vergi denetiminin genel yapısı, vergilendirmenin amaç, ilke ve özellikleri üzerinde durulmuştur. Bu yönü ile elde edilen veriler ışığında etkinliğin artırılmasına yönelik değerlendirmelerde ve çözüm önerilerinde bulunulmuştur., The importance of taxes and tax-like revenues is very important in terms of financing the public sector and producing services in today's developed and developing societies. To ensure the desired level of effectiveness in tax audit; the tax base declared by the taxpayers is as close to the reality as possible. In this way, it is aimed to decrease tax loss-evasion and to increase significantly tax revenues by increasing tax payers' compliance with tax. However, most of the time, taxpayers generally avoid the tax declaration that should be given in a rightful and appropriate manner. Therefore, the tax authorities in Turkey, to be able to collect the poll tax credit with timely and accurate methods, have audited the taxpayers in different auditing and investigastion methods ways such as tax inspection, search, and invitation of explaining oversees taxpayers and information gathering. The stages of the audit processes in an effective tax audit system: determining the standards, determining the actual situation, determining the deviation levels by comparing the standard situation with the actual situation and taking corrective measures for deviations. Such auditing processes and measures contribute to the emergence of the principle of fairness in taxation, the development of a democratic environment and an efficient public service delivery. In this study, the general structure of tax audit, the purpose, principles and characteristics of taxation are emphasized in order to minimize tax loss and to ensure effective audit. In the light of the data obtained with this aspect, evaluations and solution suggestions have made to increase efficiency.

Toplumsal ihtiyaçların karşılanması, kamusal hizmetlerin görülmesi ve devletin devamlılığı için vergilere ihtiyaç duyulmaktadır. İhtiyaç duyulan bu vergilenir zamanında ve eksiksiz tahakkuk ettirilmesi görülecek bu hizmetlerin etkin ve verimli olmasını sağlayacaktır. Vergi denetimi ile vergilerin eksiksiz ve zamanında intikal ettirilip ettirilmediği kontrol edilmektedir. Yapılan bu kontroller neticesinde işletmelere bir takıp cezalar uygulanmaktadır. İşletmelere yazılan vergi cezaları yapılan fiile ve yapılma biçimine göre değişmektedir. Bu fiillerin tespit edilmesi, yapılma biçimlerinin ortaya koyulması vergi denetimi ile sağlanmakta iken kesilen cezalanın işletmeye etkisi tam olarak tespit edilememektedir. Üç bölümden oluşan bu tezimizin birinci bölümünde denetim, vergi denetimi ve muhasebe denetimi kavramları açıklanmıştır. İkinci bölümde suç, ceza ve kabahat kavramları ile vergi cezaları açıklanmıştır. Çalışmamızın üçüncü bölümünde ise İstanbul genelinde görev yapan ve vergi denetimi konusunda Türkiye’deki yetkili organ olan vergi müfettişlerine anket uygulanmıştır. 365 vergi müfettişinin katılım sağladığı anket ile vergi cezalarının işletmelere etkisi, vergi inceleme sürecinin etkileri ve bu konulardaki yasal düzenlemelerin yeterliliği, cezaların caydırıcılığına ilişkin sorularla tespitler ve analizler yapılmıştır.--------------------Taxation is necessary in order to be able to meet social needs, providing public services and maintaining the state. Providing that these necessary taxes are accrued in full and on time, these services will be effective and efficient.Tax auditing is an examination to verify if the taxes has been payed in full and on time. As a result of these examinations, a number of penalties are imposed on enterprises. The tax penalties imposed on the enterprises may vary depending on the performed act and the course of action. While tax auditing is able to detect these acts and the course of actions, the impact of the penalties on the enterprises cannot be fully determined. In the first part of this thesis, which consists of three chapters, the concepts of audit, tax audit and accounting audit are explained. In the second part, the concepts of crime, punishment, misdemeanor and tax penalties are explained. In the third part of the study a survey was conducted for authourized tax inspectors throughout Istanbul and other parts of Turkey regarding tax auditing. 365 tax inspectors participated in the survey regarding the effects of tax penalties on enterprises, the effects of the tax investigation process and the adequacy of legal regulations on these issues, and deterrence of penalties. Determinations and analysis were performed based on the survey data results.

Türk Vergi Sistemi kural olarak beyan usulüne dayanmaktadır. Beyan usulünde vergiyi doğuran olay verginin üzerinden hesaplanacağı değer veya miktar olan matrah ve matrah üzerinden hesaplanacak vergi, mükellefin beyanıyla belirlenmektedir. Belge düzeni de beyan usulünün tamamlayıcısı olan bir unsurdur. Bu durumda, beyanların dayanağı bu belgeler ve belge düzeni olmaktadır. 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu da vergiyi doğuran işlemlerin belgelendirilmesine yönelik düzenlemeler getirmiştir ve getirdiği hükümlerle de belge sisteminin yerleşmesini hedef almaktadır. Vergiyi doğuran olayın belgeye bağlanmaması halinde kayıtlara intikal ettirilmesi olasılığı zayıflar, bu tür olayların vergi idaresi tarafından kavranması da zorlaşmaktadır. Beyanların doğruluğu ve belge düzeninin sağlıklı bir şekilde yürütülmesinin ön koşulu etkin bir vergi denetimidir. Etkin bir vergi denetimi ile mükellefin belge düzenine uymasını sağlayacak ve gelirlerin kayıt dışı kalması önlenecektir. Mükelleflerin doğru bildirimde bulunmasının sağlanması, dolayısıyla vergi kaybının önlenmesi etkin bir vergi denetimiyle gerçekleştirilebilecektir. Belge düzeni, ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunun araştırılması ve kanıtlanmasını sağlayan vergi denetiminin en önemli aracıdır. Çünkü denetimler defter ve belgeler üzerinden yapılmaktadır. Denetim türlerinin içerisinde en verimli olan, defter ve belgeler ile yapılan denetimdir. Bu nedenle yaygın belge kullanımı ve belge düzeninin yerleşmesi denetimlerin etkinliğini ve devamlılığını sağlamakla birlikte kayıt dışı ekonomiyi önlemede büyük bir yarar sağlayacaktır.--------------------As a principle, Turkish Tax System is based on declaration procedure. Tax base and tax that will be calculated over tax base, which is the value or amount from which the tax will be calculated, is determined by the declaration of the taxpayer in systems based on declaration procedure. The order of the documents is also a complementary element of the declaration procedure. In this case, the bases for the declarations are these documents and their order. Article 213 of Tax Procedural Law has also brought regulations related to the documentation of tax-arising transactions and the rulings also aimed to settle down the documentation system. In case a transaction is not linked to a document, it would decrease the probability to record this transaction and also such cases make it very difficult to understand for tax autohority.A prerequisite of confirming the accuracy of the declarations and performing a healthy order of documentation is efficient tax audit. An efficient tax audit would allow taxpayers to follow the order of the documentation and prevent incomes to be excluded from the records. An efficient tax audit would allow taxpayers to declare accurately; therefore, avoid any tax loss. The order of the document is the most important tool for the tax audit which allows to investigate and prove the accuracy of the payable taxes because the audits are conducted based on the legal books and the documents. The most effective audit type is the one which is based on legal books and documents. For this reason, extensive use of documents and established order of documents would not only provide efficiency and continuity of the audits but also be significantly useful to prevent the underground economy

Devletler vergiler yoluyla mali ve mali olmayan birçok kamu politikası yürütmektedir. Bu kamu politikalarının istenilen amaç ve hedefler doğrultusunda etkin olarak kullanılabilmesi için vergi gelirlerinin en az kayıpla tahsil edilmesi gerekmektedir. Birçok ülkede vergi denetimleri yoluyla vergi kayıp ve kaçakları önlenmeye çalışılarak vergi gelirlerindeki kayıp azaltılmaya çalışılmaktadır. Çalışmamızın konusunu oluşturan yaygın ve yoğun vergi denetimi ile mükelleflerin belge düzenine uyması, vergi kayıp ve kaçaklarının önlenmesi ve mükelleflerin eğitilerek vergisel hataların önlenmesi amaçlanmaktadır. Buna yönelik olarak yaygın ve yoğun vergi denetimi ile defter, levha ve belge kontrolüne ilişkin denetim, ödeme kaydedici cihazların kullanımına ilişkin denetim, yol denetimleri ve günlük hâsılatın tespitine ilişkin denetimler yapılmaktadır. Çalışmada, 2001-2017 yılları verileri ile bu dönemde vergi denetimi ile ilgili yapılan değişiklikler göz önüne alındığında yaygın ve yoğun vergi denetiminde yıllar itibariyle etkin olarak nitelendirebileceğimiz önemli bir ilerleme kaydedilmediği sonucuna ulaşılmıştır., States carry out many public policies both fiscal and non-fiscal via taxes. In order to be successful in implementing these policies, tax revenues should be collected with a minimum loss. In many countries, tax audits are used as a tool to minimise public revenue losses by preventing tax loss and evasion. Mass and intense, which is the topic of our study, aims at helping taxpayers in compliance to documenting system, preventing tax loss and evasion, and teaching taxpayers how to deal with tax processes. Accordingly, mass and intense audit involve book, tax plate, and document controls, the use of cashier machines controls, road controls and detection of daily gross revenue. This study comes to the conclusion that, taking into consideration the related data and changes in mass and intense tax audits, there was no significant effective progress between 2001 and 2007.

İnsan hakları temelinde demokrasi, anayasacılık hareketleri, hukuk devleti ve vergilendirme yetkisinin sınırlandırılmasına bağlı gelişen mükellef hakları, vergi sisteminin karmaşıklaşması, uluslararası alanda meydana gelen gelişmeler, teknolojik gelişim, mükelleflerin seçmen olarak önem kazanması ve vergi idaresinin mükellefe bakış açısının değişmesi ile önem kazanmış, küreselleşmeyle birlikte vergi idaresinin sınırları aşmasıyla uluslararası bir boyuta ulaşmıştır. 20. yüzyılın son çeyreğinde devletlerin yönetim anlayışında yaşanan dönüşümle birlikte, vergi idaresi ve vergilendirme anlayışı da kabuk değiştirmiştir. Gönüllü uyumun temel alındığı yeni sistemde, müşteri odaklı idarelerin, zorlamaya değil mükellef memnuniyetine önem verdiği görülmektedir. Bu noktada da mükellef haklarının tanınması, yasal güvence ile koruma altına alınması, mükelleflerce kullanılmasının sağlanması için, mükellefleri ve haklarını ön planda tutan bir anlayış benimsenmiştir. Bu noktada unutulmaması gereken bir diğer nokta ise, idarelerin mükellefleri mutlu etmelerinin, çalışanlarını mutlu etmekten geçtiğidir.Türk Vergi Sistemi, vergiyi doğuran olayın belgelendirilerek defterlere kaydedilmesi esasına dayanmaktadır. Yapılan işlemlerin kaydedildiği belgelerin ilk bakışta doğru olduğu kabul edilse de, belgelerde gösterilen işlemlerin gerçek mahiyetinin ortaya çıkarılması gerekmektedir. Bunu yapma yükü idareye ait olup, ödenmesi gereken verginin doğruluğunu araştırma, tespit etme ve sağlama amacı taşıyan vergi inceleme yetkisi de bu amaçla tanınmıştır. Bu çerçevede idarece gerek görülen durumlarda ve kimi zaman da mükelleflerin talepleri üzerine vergi incelemesi yapılmaktadır. Vergi incelemesi, mükelleflerin maddi ve manevi baskı altında hissetmesine sebebiyet verebilecek uzun bir süreç olması nedeniyle, inceleme sürecinde mükelleflerin haklarının detaylı şekilde ortaya konması, güvence altına alınması ve böylece kendilerini güvende hissetmelerinin sağlanması gerekmektedir. 2010 yılında, vergi inceleme sürecinde mükelleflerin hakları noktasında mevcut düzenlemelere ek birçok yasal düzenleme yapılmıştır. İzleyen süreçte de bu gelişimin sürdüğü görülmektedir. Hukuk devletinin bir gereği olmasının yanında, İnceleme sonucunda kendi başına icrai nitelik taşımayan vergi inceleme raporlarına dayanılarak yapılacak vergilendirme işlemlerinin sağlıklı olabilmesi adına, hazırlayıcı işlem niteliğindeki vergi inceleme sürecinde mükelleflere tanınan hakların tamamına uyulması gerekmektedir. Söz konusu kuralların ihlal edilmesi halinde, mükelleflerin açacakları dava ile ihlalin ağırlığına göre vergilendirme işleminin hukuka uygun olmadığını tespit ettirmesi mümkündür. Vergi inceleme sürecinde yapılan uygulamalar kadar, vergi incelemesini izleyen süreçte yapılan uygulamalar da önemlidir. Zira, inceleme sürecini izleyen süreçte de mükelleflerin hakları bulunmakta olup, söz konusu işlemlerde yapılacak hak ihlalleri için de aynı durum söz konusudur.Çalışma kapsamında, 2011 yılından itibaren verilen 203 Danıştay kararı incelenmiştir. Buna ek olarak, çalışma ile ilgili olduğu için, geçmiş tarihli bazı yargı kararlarından da yararlanılmıştır.Özetle, gerek inceleme sürecinde gerekse de sonrasında tesis edilen işlemlerde, mükelleflerin yargısal başvuru hakkını kullanarak, ihlal edilen haklarını araması, yasama, yürütme ve yargı fonksiyonlarının kullanımına etki etmektedir. Özellikle, idari uygulamalara mükellef lehine olacak şekilde yön verildiği görülmektedir. Bununla birlikte, mükelleflerin vergi incelemesinde sahip oldukları usule ilişkin haklarının ihlal edildiğine dair az miktarda ihtilafa rastlanmıştır. Bu noktada Danıştay'ın görüşü, vergilendirme işlemine etkisi bakımından sadece asli şekil noksanlıklarının işlemin iptalini gerektireceği yönündedir. Bir hakkın tanınması kadar korunması da oldukça önemlidir. Bu bağlamda mükellef ve Müfettiş haklarının tanınması ve korunması için çalışmalar yapılması ve hak ihlallerinin yaptırımlara bağlanması gerekmektedir. Taxpayers rights, which is developed with the help of human rights based democracy, constitutional movements, constitutional state and limitation of taxation authority, gained importance with tax system's becoming more complicated, developments in international arena, technological improvements, taxpayers' becoming more important as voters and the changing point of view of tax authority to taxpayers and reached an international extend by tax authority's crossing borders as a result of globalization.In the last quarter of the 20th century, the tax administration and the taxation approach have changed along with the transformation in the management approach of the goverments. In the new system, which is based on voluntary compliance, it is seen that customer-oriented administrations give more importance to taxpayer satisfaction rather than coercion. At this point, an understanding that prioritizes tax payers and their rights has been adopted in order to ensure that taxpayers' rights are recognized, protected by legal security, and used by taxpayers. On the other hand at this point which is not to forget is the way of to make happy all of the employees goes throught to make happy tax payers.The Turkish Tax System is based on the principle of documenting the event that causes the tax. If we it accepted that the documents which the transactions are recorded are correct at first sight, the real nature of the transactions shown in the documents should be revealed. Responsibility to do this up to the administration, to investigate the accuracy, to determine and provide of the tax must be paid has been recognized for this purpose.Due to the fact that tax inspection is a long process which may cause taxpayers to feel under material and moral pressure, it is necessary to ensure the rights of the taxpayers in maximum detail and ensure that they feel secure in the examination process. In 2010, in the tax review process many additional regulations have been made to the existing regulations at the point of taxpayers rights. This development is observed to continue in the following process.In addition to being a requirement of the constitutional state, on behalf of the process of taxation health based on the results of the tax examination reports, all rights granted to taxpayers must be complied with at the preparation process. In the event of violations of these rules, it is possible for the taxpayers to determine that the taxation process is not lawful and they have rights to go to law.The practices of the following process of the tax inspection is as important as practices of tax review process. Also, the taxpayers has rights during the following process of tax review.In this context, 203 decisions of the Council of State has been examined until 2011. In addition, as it was related to the study, some past judgment decisions were also used.In summary, in the procedures that are established both during and after the examination, the right of the taxpayers to use their right to judicial application, to looking after for their violated rights, affects the use of legislative, executive and judicial functions. Especially, it is observed that in administrative practices are guided for the benefit of the taxpayer. However, there has been a limited amount of controversy over taxpayers' violation of their procedural rights. In this point opinion of the Council of state, only in terms of the effect of the taxation process will require the cancellation of the actual form deficiencies. Protection of a right as well as recognition is also very important. In this context, efforts should be made to ensure recognition and protection of taxpayer and Inspector rights and sanctions of rights violations. 398

TEZ11169 Tez (Yüksek Lisans) -- Çukurova Üniversitesi, Adana, 2018. Kaynakça (s. 109-114) var. xvi, 128 s. : tablo ; 29 cm. Devletin sağlık, güvenlik ve eğitim gibi kamu hizmetlerini finanse etmek için kamu gelirlerine ihtiyacı vardır. Devletin en önemli kamu gelirlerini vergiler oluşturmaktadır. Vergilerin doğru bir şekilde hesaplanması, vergi kayıp ve kaçaklarının önlenmesi kamu acığının oluşmaması için büyük önem arz etmektedir. Mükellefler ise vergileme sürecinde yapılan kırtasiye, işgücü, ulaşım gibi maliyetlerin düşürülmesini, hataların minimize edilerek vergilerin doğru olarak tarh ve tahakkuk ettirilmesi istemektedirler. Mali müşavirler, Yeminli Mali Müşavirler gibi muhasebe meslek mensupları mükelleflere vergilendirme sürecinde yardımcı olmaktadırlar. Hem verginin alacaklı tarafı olan devlet hemde borclu tarafı olan mükellefler acısından önem arz eden durum verginin daha az maliyetle, hızlı bir şekilde ve doğru olarak hesaplanmasıdır. Bilişim teknolojisindeki gelişmelere bağlı olarak gelişmiş ülkeler vergileme sürecinde elektronik vergi sistemini kullanmaya başlamışlardır. Gelişmiş ülkeler, elektronik uygulamaların çevre dostu olması, verilen hizmetin daha hızlı ve daha az maliyetle olacağını düşündükleri için verginin tarhından, ödenmesine kadar tüm vergileme sürecinde elektronik vergi uygulamalarını kullanmaktadırlar. Türkiye’de de ekonomik yönden gelişmiş birçok ülkede olduğu gibi bilişim teknolojisindeki gelişmeler takip edilmiş ve E-devlet uygulaması ile elektronik uygulama sürecine girilmiştir. Bu kapsamda Maliye Bakanlığı da vergilendirme sürecinde elektronik vergi sistemine geçmek için VEDOP projesini başlatmıştır. VEDOP projesi ile elektronik beyanname, defter, tahsilat, fatura, haciz ve vergi denetimi gibi uygulamalar kullanılmaya başlanmıştır. Every government is in need of public revenues in order to subsidize public services, such as health, security and education. In this respect, taxes constitute the primary public revenues of the government. It is very crucial to compute taxes accurately to prevent tax loss and evation which emerge public deficit. Taxpayers demand cost reduction in stationery, labor force and transportation in the process of taxation, and accurate assessment of taxes by minimizing the faults. Members of accountancy profession like investment advisors and certified public accountants lend assistance to taxpayers in the taxation process. With regard to both for the government, who is the creditor, and the taxpayers, who are the borrowers, the most important issue is the computation of the tax with low-cost rapidly and accurately. Depending on the advances in Information Technology, developed countries have started to use electronic taxing system. Developed countries have been using electronic taxing system in the whole process of tax assessment and payment since they consider that electronic taxing system is environmental-friendly and the service is faster and cost-efficient. Like in other economically-developed countries, advances in Information Technology have also been pursued in Turkey and it has been entered in the process of electronic application via E-state application. In line with this, the Ministry of Finance has initiated VEDOP Project to move into electronic taxing system. By the use of VEDOP Project, several applications, such as electronic statements, invoices, records, returns, confiscation and tax auditing have been put into use. The aim of the study is to investigate the effect of the electronic applications made in the scope of VEDOP Project on tax auditing which constitutes the base of a taxing system. Whether the electronic applications would have a positive effect on tax auditing has been analyzed by using auditing functions. Specifically, whether the electronic applications would have a positive effect on tax auditing functions, namely.

Vergi, devletin birincil gelir kaynağıdır. Vergi, devletlerin hem gelir kaynağı hem de sosyal faydayı maksizimize etme aracıdır ve ekonomik birimlerin karar alma davranışlarında önemli bir rol oynar. Vergi denetimi, beyan usulüne dayalı vergilendirme sistemlerinde vergi kayıp kaçağını önlemede etkili bir maliye politikası aracıdır. Bu çalışma Türkiye'de vergi denetimi, özelde de vergi incelemesinin sonuçlarının toplu bir analizi amacıyla yapılmıştır. Bu maksatla, vergi denetiminin amacı, işlevleri, özellikleri, ilkeleri ve türlerinin teorik çerçevesi çizilmiş, uygulamaya yönelik sorunlar yer verilmiş ve çözüm önerileri ortaya konulmuştur. Daha sonrasında, Türkiye'de vergi denetim görevinde yer alan birimlerin tarihsel gelişimine yer verilmiştir. Çalışmanın son kısmında ise, Türkiye'de 2000-2015 dönemi arası vergi inceleme sonuçları analiz edilmiştir. Vergi Denetim Kurulu Başkanlığının kurulduğu yıldan itibaren yapılan vergi inceleme oranlarının 2011 yılı öncesine göre yapılan inceleme oranlarına kıyasla daha düşük oranlarda kaldığı sonucuna ulaşılmıştır., Taxes the primary source of income for the government. Tax is a means of maximizing the state's income and social benefits and plays an important role in economic decision-making behavior.Tax auditing is an effective finance policy tool for prevention tax evasion and loss in taxation systemsthat are based on declaration procedure. This study was conducted to examine the tax auditing in Turkey and more specifically for the meta-analysis of tax investigation results. Ad hoc, for the purpose, functions, properties, principals and the types of the tax auditingthe theoretical framework was established, problems with tax application were included and solution proposals were set forth.Afterwards the historical development of the units that involved in tax auditing duty in Turkey was delivered. In the last part of the study, the tax investigation results of the periodfrom 2000 to 2015 were analysed. It has been concluded that the tax audit committee's annual tax review rates were lower than the year before 2011.

Beyan esasına dayanan vergi sistemimizde, vergiyi doğuran olaya ilişkin gerçek mahiyetin ortaya konulabilmesi açısından vergi denetimlerinin etkin bir şekilde tamamlanması gerekmektedir. Vergi denetimleri aracılığıyla gerçekleştirilen tarhiyata dayanak oluşturması için elde edilen bulguların hukuka uygun olarak sağlanması, çıkabilecek uyuşmazlıklarda idareye eylemleri konusunda haklılık kazandırabilecektir. Türk vergi hukukunda idare ile mükellef arasında çıkabilecek uyuşmazlıklar konusunda delil önemli bir yere sahiptir. Vergi hukukumuzda vergiyi doğuran olay yemin hariç her türlü delil ile ispat edilebilmektedir. Buradan hareketle, serbest delil ilkesinin benimsenmesinin sebebi, vergilendirmeye ilişkin gerçek mahiyetin ortaya konulması olarak gösterilebilecektir. Ancak, her türlü delilin kullanılabileceğine dair bu ilkenin bazı sınırlamaları mevcuttur. Bu sınırlamalar, maddi gerçeğe ulaşmayı engeller niteliktedir. Vergi yargılamasında hâkim, re’sen araştırma yetkisine sahiptir. Gerek idarenin gerekse mahkemenin araştırma ve incelemelerdeki amacı vergiyi doğuran olaya ilişkin gerçek mahiyeti bulmaya yönelik tüm delillere ulaşmaktır. Vergi hâkimi, delilleri değerlendirirken muhakkak hukuka uygunluk hususunu da dikkate almak suretiyle hukuk devleti olmanın bir gereği olarak idarenin eylemlerinin yargı denetimine tabi olması adına hukuka aykırı delilleri dikkate alamayacaktır. İÇİNDEKİLER KABUL VE ONAY SAYFASI iii BİLİMSEL ETİK BİLDİRİM SAYFASI v ÖZET vii ABSTRACT ix ÖNSÖZ xi SİMGELER DİZİNİ xvii TABLOLAR DİZİNİ xix GİRİŞ 1 1. TÜRK VERGİ HUKUKUNDA DENETİM YOLLARI; KAVRAM, AMAÇ VE TARİHSEL GELİŞİM 1.1. Vergi Denetim Kavramı 4 1.2. Vergi Denetiminin Amacı 7 1.2.1. Mali Amaçlar 10 1.2.2. Sosyal Amaçlar 10 1.2.3. Ekonomik Amaçlar 12 1.2.4. Hukuki Amaçlar 13 1.3. Vergi Denetiminin Fonksiyonları 14 1.3.1. Araştırma Fonksiyonu 15 1.3.2. Önleme Fonksiyonu 16 1.3.3. Eğitici Fonksiyon 17 1.4. Vergi Denetiminin Özellikleri 19 1.4.1. Tarafsızlık 20 1.4.2. Yaptırım 23 1.4.3. Kapsamlı Denetim 25 1.5. Vergi Denetiminde Uyulması Gereken İlkeler 27 1.5.1. Uygunluk 27 1.5.2. Etkinlik 27 1.5.3. Genellik 28 1.6. Türkiye’de Vergi Denetiminin Tarihsel Gelişimi 28 1.7. Vergi Denetiminin Örgütlenmesi 35 1.7.1. 646 Sayılı KHK Öncesi Vergi Denetiminin Yapılanması 35 1.7.2. 646 Sayılı KHK Sonrası Vergi Denetiminin Yapılanması 38 1.8. Vergi Denetiminin Etkinliği ve Etkin İşleyişi Bozan Nedenler 43 1.8.1. Denetim Elemanlarının Sayıları ve Çalışma Şartları 46 1.8.2. Vergi Bilincinin Oluşturulamaması 48 1.8.3. Otomasyona Tam Olarak Geçilememesi 49 1.8.4. Örgütlenme Kaynaklı Nedenler 50 1.8.5. Belge Düzeninin Tam Olarak Yerleşmemesi 52 1.8.6. Vergi Mevzuatı 52 1.8.7. Uzlaşma Müessesesinin Varlığı 53 1.8.8. Oto-Kontrol Mekanizmalarının Yeterince Olmaması 53 1.8.9. Vergi Sisteminde Beyan Esasının Tam Uygulanmayışı 54 1.8.10. Vergi Denetiminde Planlama Eksikliği 54 1.8.11. Kamuoyunun Yeterince Bilgilendirilmemesi ve Mali Saydamlığın Sağlanamaması 55 2. DELİL VE HUKUKA AYKIRI DELİL 57 2.1. İspat, Delil ve Hukuka Aykırı Delil Kavramı 57 2.2. Delillerin Genel Özellikleri 62 2.2.1. Olayla İlgili Olması 63 2.2.2. Gerçekçi ve Akılcı Olması 64 2.2.3. Hukuka Uygun Olması 64 2.2.4. Delillerin Müşterek Olması 66 2.3. Delil Sistemleri 67 2.3.1. Dini Delil Sistemi 68 2.3.2. İlmi Delil Sistemi 68 2.3.3. Kanuni Delil Sistemi 69 2.3.4. Takdiri Delil Sistemi 70 2.4. Delillerin Sınıflandırılması 71 2.4.1. Dolaylı Delil - Doğrudan Delil 71 2.4.2. Kesin Delil - Takdiri Delil 72 2.4.3. Kanuni Delil - Akdi Delil 74 2.4.4. Yasak Delil - Yasak Olmayan Delil 74 2.4.5. Kişisel Delil - Nesnel Delil 75 2.4.6. Sınırlı Delil - Sınırsız Delil 76 2.4.7. Re’sen Müracaat Edilebilen Delil - Re’sen Müracaat Edilemeyen Delil 77 2.4.8. Bağlı Delil - Serbest Delil 77 2.4.9. Ekonomik Delil - Maddi Delil 78 2.5. Türk Vergi Sisteminde Delil ve Delillere İlişkin İlkeler 78 2.5.1. Türk Vergi Sisteminde Delilin Yeri ve Gelişimi 78 2.5.1.1. 2365 Sayılı Kanun Değişikliğinden Önceki Dönemde Delil 83 2.5.1.2. 2365 Sayılı Kanun Değişikliğinden Sonraki Dönemde Delil 85 2.5.2. Türk Vergi Sisteminde Delillere İlişkin İlkeler 87 2.5.2.1. Delil Serbestliği İlkesi 88 2.5.2.2. Re’sen Araştırma İlkesi 91 2.5.2.3. Ekonomik Yaklaşım İlkesi 95 2.5.2.4. Delillerin Serbestçe Değerlendirilmesi İlkesi 98 2.5.2.5. Kıyas Yasağı İlkesi 99 2.5.2.6. Yazılılık İlkesi 100 2.5.2.7. Çabukluk, Basitlik ve Ucuzluk İlkesi 101 3.TÜRK VERGİ HUKUKUNDA DENETİM YOLLARI VE DELİLLERİN HUKUKA AYKIRI OLARAK ELDE EDİLMESİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ 102 3.1. Türk Vergi Hukukunda Vergi Denetim Yolları 102 3.1.1. Yoklama 104 3.1.2. Vergi İncelemesi 109 3.1.3. Arama 116 3.1.4. Bilgi Toplama 121 3.2. Türk Hukuk Sisteminde Hukuka Aykırı Delil ve Delillerin Hukuka Aykırı Olarak Elde Edilme Yolları 125 3.3. Türk Vergi Hukukunda Denetim Yolları ile Birlikte Hukuka Aykırı Delillerin Değerlendirilmesi 133 3.3.1. Yoklama ve Hukuka Aykırı Delil 133 3.3.2. Vergi İncelemesi ve Hukuka Aykırı Delil 138 3.3.3. Arama ve Hukuka Aykırı Delil 145 3.3.4. Bilgi Toplama ve Hukuka Aykırı Delil 147 SONUÇ 150 KAYNAKLAR 155 ÖZGEÇMİŞ 162

In this study, tax compliance concept is considered with regard to customs duties, which constitutes one fifth of total tax revenue in our country, aiming at evaluating policy recommendations for improving tax compliance in customs duties. In this context concepts of customs duties and tax compliance are explained in detail and how tax compliance in customs duties can be improved is discussed. In the last chapter of this study some suggestions for decreasing the tax burden and tax compliance costs, building trust and cooperation between customs administration and taxpayers, increasing perception of justice and control effectiveness are presented to improve tax compliance in customs duties in case of Turkey. These suggestions are sorted under the following titles: determining tax rates as so not encouraging tax evasion, enhancing anti-smuggling effectiveness of customs administration, simplifying customs duties and the legislation, improving automation and facilitating customs transactions, extending authorized economic operator practice, increasing the efficiency of post clearance audits, increasing the attractiveness of voluntary disclosure, abrogating the tax compromise institution, increasing tax payment facilities, new understanding and cooperating with the private sector. KABUL VE ONAY i BİLDİRİM ii YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI iii ETİK BEYAN iv ÖZET v ABSTRACT vi İÇİNDEKİLER vii KISALTMALAR DİZİNİ xi TABLOLAR DİZİNİ xiii ŞEKİLLER DİZİNİ xiv GİRİŞ 1 1. BÖLÜM – GÜMRÜK VERGİLERİNİN KAPSAMI, BÜTÇEDEKİ YERİ VE VERGİ TEKNİĞİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ 4 1.1. Gümrük Vergileri Kavramına Genel Bakış 4 1.2. Gümrük Vergileri Tanımına Dâhil Olan Vergi ve Mali Yükler 7 1.2.1. İthalatta Alınan Vergi ve Mali Yükler 10 1.2.1.1. Gümrük Vergisi 10 1.2.1.2. İlave Gümrük Vergisi 11 1.2.1.3. Tek ve Maktu Vergi 12 1.2.1.4. Katma Değer Vergisi (KDV) 14 1.2.1.5. Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) 15 1.2.1.6. Dampinge Karşı Vergi ve Sübvansiyona Karşı Telafi Edici Vergi 16 1.2.1.7. Ek Mali Yükümlülük 18 1.2.1.8. Toplu Konut Fonu (TKF) 19 1.2.1.9. Tütün Fonu 20 1.2.1.10. Çevre Katkı Payı 21 1.2.1.11. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kesintisi 21 1.2.1.12. Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu (KKDF) 22 1.2.1.13. Türkiye Radyo – Televizyon Kurumu (TRT) Bandrolü 23 1.2.2. İhracatta Alınan Vergi ve Mali Yükler 24 1.2.2.1. İhracatta Alınan Telafi Edici Vergi (TEV) 24 1.2.2.2. Destekleme Fiyat İstikrar Fonu (DFİF) 25 1.3. Gümrük Vergilerinin Fonksiyonları 26 1.4. Vergi Tekniği Açısından Gümrük Vergileri 29 1.4.1. Gümrük Vergilerinde Verginin Konusu 34 1.4.2. Gümrük Vergilerinde Yükümlü 35 1.4.3. Gümrük Yükümlülüğünün Doğuşu 37 1.4.4. Gümrük Vergilerinde Matrah (Kıymet) 39 1.4.5. Gümrük Vergilerinde Oran Tespiti (Tarife ve Menşe) 42 1.4.6. Gümrük Vergilerinde Vergilendirme Süreci 46 1.5. Gümrük Vergilerinin Türkiye Bütçesindeki Yeri 49 1.6. Gümrük Birliği ve Gümrük Vergileri 51 2. BÖLÜM – VERGİ UYUMU: KAVRAMLAR, MODELLER VE VERGİ UYUMUNU ETKİLEYEN FAKTÖRLER 54 2.1. Vergi Uyumunun Tanımı, Kapsamı, Önemi ve Ölçülmesi 54 2.1.1. Gönüllü Uyum ve Zorunlu Uyum Kavramları 55 2.1.2. Vergi Uyumunun Önemi 55 2.1.3. Vergi Uyumunun Ölçülmesi 57 2.1.4. Vergi Boşluğu (Tax Gap) Yaklaşımı 58 2.2. Vergi Uyumu Kavramını Açıklamaya Yönelik Modeller 60 2.2.1. Allingham-Sandmo Modeli 60 2.2.2. Ahlaki Duygular Modeli 61 2.2.3. Kaygan Yamaç Modeli 62 2.3. Vergi Uyumunu Etkileyen Faktörler 64 2.3.1. Vergi Yükü 65 2.3.2. Vergi Uyum Maliyetleri 66 2.3.2.1. Kuralların Sadeleştirilmesi 69 2.3.2.2. Sistemin Kolaylaştırılması 70 2.3.3. Kişisel ve Sosyal Normlar 71 2.3.4. Devlet Yönetimine Duyulan Güven 73 2.3.4.1. Siyasi ve İdeolojik Etkenler 73 2.3.4.2. Adalet Algısı 74 2.3.4.3. Karşılıklı Güven ve İşbirliği 76 2.3.4.4. Yükümlü Odaklı Kaliteli Hizmet 77 2.3.4.5. Verginin İyi Kullanılması ve Yolsuzluklar 78 2.3.5. Caydırıcı Tedbirler 79 2.4. Yüksek Vergi Uyumunun Sağlanması İçin Temel İlkeler 81 3. BÖLÜM – VERGİ UYUMU KAVRAMININ GÜMRÜK VERGİLERİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ 83 3.1. Vergi Uyumu ve Gümrük Uyumu Kavramları Arasındaki İlişki 83 3.2. Gümrük Vergilerinde Vergi Uyumsuzluklarının Kaynakları 86 3.3. Gümrük Uyum Maliyetleri 89 3.4. DGÖ’nün Yükümlü Sınıflandırması ve Gönüllü Uyum Çerçevesi 93 3.5. Gümrük Vergilerinde Vergi Uyumunu Sağlamaya Yönelik Bazı Uygulamalar 97 3.5.1. Gümrük İşlemlerinin Otomasyonu ve Tek Pencere Sistemi 97 3.5.2. Yetkilendirilmiş Yükümlü Statüsü 99 3.5.3. Risk Yönetimi Sistemi 101 3.5.4. Sonradan Kontrol 104 3.5.5. Bağlayıcı Tarife Bilgisi ve Bağlayıcı Menşe Bilgisi 106 3.5.6. Gönüllü Bildirim Uygulaması 107 3.5.7. Geri Verme 108 3.5.8. Gümrük Vergilerinin Ödenmesinde Sağlanan Kolaylıklar 109 3.5.9. Vergi Uyuşmazlıkların Çözümüne Yönelik Uygulamalar 111 3.5.9.1. İtiraz Yolu 111 3.5.9.2. Uzlaşma Müessesesi 112 3.5.9.3. Yargı Yolu 113 4. BÖLÜM – TÜRKİYE ÖZELİNDE GÜMRÜK VERGİLERİNDE VERGİ UYUMUNUN ARTIRILABİLMESİ İÇİN ÖNERİLER 115 4.1. Vergi Oranlarının Vergi Kaçırmayı Teşvik Etmeyecek Seviyede Belirlenmesi 115 4.2. Gümrük İdaresinin Kaçakçılıkla Mücadele Etkinliğinin Artırılması 117 4.3. Gümrük Vergilerinin ve Vergilere İlişkin Mevzuatın Sadeleştirilmesi 118 4.4. Otomasyonun Geliştirilmesi ve Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması 120 4.5. Yetkilendirilmiş Yükümlü Uygulamasının Yaygınlaştırılması 121 4.6. Sonradan Kontrol Denetimlerinin Etkinliğinin Artırılması 122 4.7. Gönüllü Bildirimin Cazip Hale Getirilmesi 125 4.8. Uzlaşma Müessesesinin Kaldırılması 126 4.9. Ödeme Kolaylıklarının Artırılması 128 4.10. Anlayış Değişikliği ve Özel Sektörle İşbirliğine Gidilmesi 129 SONUÇ VE DEĞERLENDİRMELER 133 KAYNAKÇA 139 Ek 1: Tez Çalışması Etik Kurul İzin Muafiyeti Formu 146 Ek 2: Tez Çalışması Orijinallik Raporu 147 Bu çalışmada vergi uyumu kavramı ülkemizde toplam vergi gelirlerinin yaklaşık beşte birini oluşturan gümrük vergileri açısından ele alınarak gümrük vergilerinde vergi uyumunun artırılabilmesi için neler yapılabileceğinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda öncelikle gümrük vergileri, ardından vergi uyumu kavramları detaylıca açıklanmış ve gümrük vergilerinde vergi uyumunun nasıl artırılabileceği tartışılmıştır. Çalışmanın son bölümünde Türkiye özelinde gümrük vergilerinde vergi uyumunu artırmaya yönelik olarak vergi yükünü azaltıcı, vergi uyum maliyetlerini düşürücü, gümrük idaresi ile yükümlüler arasındaki karşılıklı güven ve işbirliğini artırıcı, adalet algısını artırıcı ve kontrollerde etkinliği artırıcı bazı öneriler sunulmuştur. Bu öneriler: vergi oranlarının vergi kaçırmayı teşvik etmeyecek seviyelerde belirlenmesi, gümrük idaresinin kaçakçılıkla mücadele etkinliğinin artırılması, gümrük vergilerinin ve vergilere ilişkin mevzuatın sadeleştirilmesi, otomasyonun geliştirilmesi ve gümrük işlemlerinin kolaylaştırılması, yetkilendirilmiş yükümlü uygulamasının yaygınlaştırılması, sonradan kontrol denetimlerinin etkinliğinin artırılması, gönüllü bildirimin cazip hale getirilmesi, uzlaşma müessesesinin kaldırılması, ödeme kolaylıklarının artırılması, anlayış değişikliği ve özel sektörle işbirliği ana başlıkları altında sıralanmaktadır.

Yüksek lisans tezi.

Vergi kamu harcamalarını karşılamak üzere kamu tüzel kişilerinin, toplumu oluşturan bireylerden doğrudan bir karşılık vaadi olmaksızın cebren tahsil ettiği nihai ve nakdi yükümlülüklerdir. Çağdaş vergilemenin gereği olarak beyan esasına göre tahsil edilen vergi gelirlerini güvence altına almak amacıyla vergi denetim faaliyetleri yürütülmektedir. Vergi denetimi, vergi sisteminin devamlılığını sağlamak, beyan esasında ortaya çıkabilecek sorunları gidermek ve vergi mevzuatının uygulamasını sağlamak adına idare tarafından yürütülen faaliyetleri kapsamaktadır.Vergi denetiminin ilk aşaması olan yoklama, vergi idaresinin bilgisi dışında bırakılan durumların tespit edilmesi, mükellefe ve mükellefiyete ilişkin maddi olay ve kayıtların vergi kanunlarında belirtilen usul ve esaslar dahilinde araştırılması işlemidir. Uygulamada yaşanan sorunların önüne geçmek, yoklama faaliyetlerinin takibini hızlandırmak ve yoklama sonuçlarını elektronik ortamda muhafaza etmek için elektronik yoklama sistemine geçilmesiyle, yoklama faaliyetlerinde etkinlik ve verimlilik artışı sağlanmıştır. Belirtmek gerekir ki vergi denetiminde etkinlik ve verimliliğin sağlanması, vergi kayıp ve kaçağın önlenmesi, kayıt dışı ekonomik alanın daraltılması için idare tarafından yürütülen çalışmalar halen devam etmektedir. Ancak idarenin aldığı tedbirlerden beklenen sonuçların alınması için mükelleflerin de vergi ahlakı ve vergi bilincinin gelişmesi, bununla birlikte yoklama faaliyetleri sırasında mükellef haklarının da gözetilmesi gerekmektedir.Anahtar Kelimeler: Vergi Denetimi, Yoklama, Elektronik Yoklama, Mükellef Hakları Tax is the final and compulsory financial charge imposed on individuals within a society by statutory bodies to finance public expenditures, without any promises as to its direct returns. As a requirement of modern taxation systems, governments conduct regular tax audits in order to secure their tax revenues collected on the basis of statement. Tax auditing includes the activities carried out by the administration to ensure the continuity of the tax system, to tackle the issues associated with statement principle and to enforce the relevant tax legislation. The first stage of auditing, tax inspection involves detection of cases unreported to tax authorities and investigation of the material events and records concerning taxpayers and tax liability in accordance with the principles and procedures prescribed under the relevant laws. Designed to minimize the problems that may occur in practice, accelerate inspection procedures, and keep relevant data on electronic environment, the introduction of electronic inspection system has enhanced the effectiveness and efficiency of tax auditing in our country. We should note here that the tax administration still continues its efforts to streamline the effectiveness and efficiency in tax auditing, prevent tax loss and evasion, and minimize the unrecorded economic space. However, in order to achieve the expected results from the measures taken by the administration, we should educate the taxpayers about tax ethics and raise awareness on tax compliance, observing the taxpayer rights during all tax inspection procedures. Keywords: Tax Audit, Inspection, Electronic Inspection, Taxpayer Rights 163