Search

Çalışma kapsamında Bursa ilinde üç farklı belediyeye ait sahipsiz hayvan barınağına getirilen 350 sokak köpeği Nisan 2012 ve Mart 2013 tarihleri arasında pire, kene ve bit yönünden muayene edilmiştir. Köpeklerde pire, kene ve bitlerin enfestasyon oranları belirlenmiş ve toplanan veriler konağa ait yaş, cinsiyet, genel durum, tüy uzunluğu, numunenin alındığı mevsim ve barınak lokasyonu gibi değişkenlere göre değerlendirilmiştir. İncelenen köpeklerin %59,7’si ektoparaziter açıdan pozitif bulunmuştur. Toplanan ektoparazitler içerisinde yedi farklı tür tespit edilmiştir. Bunlardan üçü pire (Ctenocephalides canis, Ctenocephalides felis, Pulex irritans), üçü kene (Rhipicephalus sanguineus, Rhipicephalus turanicus, Haemaphysalis erinacei) ve biri ise bit türüdür (Trichodectes canis). Çalışma ile ilk defa Türkiye’de köpeklerde Hae. ernacei tespit edilmiştir. Pire, kene ve bit enfestasyon oranları sırasıyla %51,1, %12 ve %4,9 olarak belirlenmiştir. En sık saptanan türler ise C. canis (%43,4), C. felis (%23,4) ve R. sanguineus (%9,7) olmuştur. Cinsiyet ve tüy uzunluğunun kene, pire ve bit türlerinin prevalansı üzerinde etkisi bulunmazken, bir yaşından küçük köpeklerde bir yaş üstü köpeklere göre T. canis ve C. canis enfestasyon oranı daha yüksek bulunmuştur. Şişman kategorisindeki hayvanlarda kene enfestasyon oranının zayıf ve normal hayvanlara göre daha yüksek olduğu saptanmıştır. Nilüfer barınağında toplam kene ve T. canis enfestasyonu, diğer çalışma yapılan barınaklara göre (Osmangazi ve Yıldırım) daha yüksek oranda tespit edilmiştir. Köpeklerde pire enfestasyonu tüm mevsimlerde gözlenmiş, en yüksek oran %77,8 ile sonbaharda tespit edilmiştir. Kene enfestasyonlarına en yüksek ilkbahar (%24) ve yaz (%21,4) mevsimlerinde rastlanmıştır. Kış mevsiminde sadece bir hayvandan bir adet R. sanguineus toplanmış, sonbaharda ise hiç kene enfestasyonu görülmemiştir. T. canis tüm mevsimlerde saptanmış, prevalans oranı mevsimlere göre %1,2 ile %8,4 arasında değişmiştir. Diğer taraftan, sokak köpeklerinde saptanan pire ve kenelerle ilgili “düşük şiddetli enfestasyon”ların (pire: 1-5 adet/hayvan; kene: 1-3 adet/hayvan) daha baskın olduğu gözlenmiştir (pire: %76,5; kene: %59,5). Sonuç olarak, yapılan bu araştırmayla Bursa yöresinde sokak köpeklerinde ilk defa bit, pire ve kene enfestasyonlarına yönelik veriler elde edilmiştir. Bu kapsamda sokak köpeklerinin yıl boyunca değişik tür ektoparazitlerle enfeste oldukları saptanmış, özellikle pire ve kene enfestasyonlarının çok yaygın olduğu görülmüştür. İlçe belediyeleri bünyesindeki barınaklarda toplanan sokak köpeklerine verilen veteriner hekimlik hizmetleri arasında yer alan paraziter mücadelenin daha etkin kılınması adına bu çalışmada elde edilen verilerin dikkate alınmasının faydalı olacağı düşünülmektedir. Within the scope of the study, 350 stray dogs brought to the animal shelters of three different municipalities in Bursa were examined for fleas, ticks and lice between April 2012 and March 2013. Infestation rates of fleas, ticks and lice in dogs were determined and the collected data were evaluated according to variables such as age, gender, general condition, hair length, season of sampling and location of shelter. Of the examined dogs, 59.7% were positive for ectoparasite infestations. Seven different species were found in the collected ectoparasites. Three of them were fleas (Ctenocephalides canis, Ctenocephalides felis, Pulex irritans), three were ticks (Rhipicephalus sanguineus, Rhipicephalus turanicus, Haemaphysalis erinacei) and one was lice (Trichodectes canis). With this study, Hae. ernacei was detected in dogs for the first time in Turkey. Flea, tick and lice infestation rates were 51.1%, 12% and 4.9%, respectively. The most common species were C. canis (43.4%), C. felis (23.4%) and R. sanguineus (9.7%). While gender and hair length had no effect on the prevalence of tick, flea and lice species, T. canis and C. canis infestation rates were found to be higher in dogs younger than one year of age compared to dogs older than one year. It was determined that the tick infestation rate in obese animals was higher than in lean and normal animals. Total tick and T. canis infestation were found higher in Nilüfer shelter than in other shelters (Osmangazi and Yıldırım). Although flea infestation in dogs was observed in all seasons, the highest rate was found in autumn with 77.8%. Tick infestations were highest in spring (24%) and summer (21.4%). Only one sample of R. sanguineus was collected from one animal in winter, and no tick infestation was observed in autumn. T. canis was detected in all seasons, and the prevalence varied between 1.2% and 8.4% according to the seasons. On the other hand, it was observed that "low-intensity infestations" (1-5 fleas/animal; 1-3 ticks/animal) related to fleas and ticks detected in stray dogs were more dominant (fleas: 76.5%; ticks: 59.5%). As a result, with this research, data on lice, flea and tick infestations were obtained for the first time in stray dogs in Bursa region. In this context, it has been determined that stray dogs are infested with different types of ectoparasites throughout the year, especially flea and tick infestations are very common. It is thought that it would be beneficial to consider the data obtained in this study in order to make the parasitic control, which is among the veterinary medicine services given to the stray dogs collected in the shelters of the district municipalities, more effective.

Nosema apis ve Nosema cerenae ergin bal arılarında (Apis mellifera) Nosemosis'e neden olur ve bu etkenler ergin arıların sindirim sistemine yerleşir. Nosemosis en yaygın arı hastalıklarından birisidir ve dünya çapında önemli arı kayıplarına neden olur. Bu hastalık sindirim sistemi bozukluklarına, arıların ortalama ömrünün, koloni sayısının, bal üretiminin, polen toplamanın azalmasına ve kolonide önemli kış kayıplarına neden olur. Nosemosis bakteriyel, protozoon ve viral hastalıklarla birlikte seyredebilir, bu durum arı koloni sağlığını, arı ürünlerini ve üretimini olumsuz yönde etkiler. Nosemosis tedavisinde günümüze kadar çeşitli etken maddeler kullanılmış bunlardan en yaygın kullanılanı Fumagillin (Ticari isim: Fumidil-B)'dir. Fakat bu etken madde balda kalıntı sorunu teşkil ettiği için günümüzde yasaklanmıştır. Bu sebepten dolayı son yıllarda organik asit, doğal bitki ekstrat ve benzeri maddelerle tedavi denemeleri yapılmaktadır. Bu çalışmada da Origanum minutiflorum (Thymol) ve Artemisia absinthium (Pelin otu) ekstratı gibi esansiyel yağlar ile nanopartikül Ozon'un Nosemosis'e karşı etkinlikleri araştırılmıştır. Bu çalışmada oluşturulan kombinasyonlar uygulanmadan önce 0. gün sayımları yapılmış, saha denemelerinde kontrol gruplarına arıların beslenmesinde kullanılan şeker şerbeti verilmiştir. Denemelerde kombinasyonlar şeker şurubuna (arıların beslenmesinde kullanılır) karıştırılarak kovan içindeki şerbetliğe ya da sprey yoluyla çerçevelere uygulanmıştır. Denemelere başlanmadan önce arılıklardan her kovandan 50'şer adet arı örneği alınmış ve protokol numarası verilmiştir. Örnekler bir gün derin dondurucuda bekletildikten sonra Nosema sporları yönünden pozitiflik-negatiflik kontrolü için digestion yöntemi uygulanmıştır. Bu yöntemde her kovandan 10 adet arı örneği alınmış ve arıların abdomenleri vücutlarından bistüri yardımıyla ayrılmıştır. Abdomen başına 1 ml, toplamda 10 ml distile su ilave edilmiştir. Abdomenler uygun bir beherde ezilmiş, elde edilen abdomen sıvılarından bir damla Neubauer Toma lamına aktarılarak 40x10'luk büyütmede Nosema sporları araştırılmıştır. Pozitif bulunan kovanlarda yukarıda belirtilen digestion yöntemiyle Nosema mantarı spor yükünü tespit etmek için 20'şer adet arı örneği alınıp mikroskopta Nosema etkenleri sayılmıştır. Herbir kombinasyon için belirli sayıda kovanla deneme grupları oluşturulurken deneme grupları arası Nosema spor sayı ortalamalarının eşite yakın olmasına dikkat edilmiştir. Kombinasyonlar kovanlara sprey ya da kovan içindeki şerbetliğe konularak oral yolla uygulanmıştır. Belirli gün aralıklarında her kovandan 20 adet arı numunesi toplanıp digestion yöntemiyle Nosema spor sayımları yapılmıştır. Ozon, Thymol ve Artemisia absinthium ekstratları ve bunların kombinasyonlarından farklı derişim ve dozajlarda 5 adet saha denemesi yapılmıştır. Bu beş saha demesinde en etkin bulunan üç kombinasyon etkinlik oranlarına göre; Ozon+Thymol (Sprey): 2000 ppm 200 ml Ozon+100 ml %3 Thymol+700ml şeker şurubu %89,47, Thymol+Artemisia (Oral): 250 ml %2 Thymol+200 ml %2 Artemisia absinthium+550 ml şeker şurubu %85,95, Ozon (Oral):100 ml 1000 ppm Ozon+400 ml şeker şurubu %75,08 sırasıyla verilmiştir. Bu sonuç daha önceden Thymolle yapılan çalışmaları desteklemiş olup kombinasyon nano partikül ozonla zenginleştirilince sonuçlar Nosema'ya karşı daha etkin bulunmuştur. Uygulamadan kaynaklanan herhangi bir ölüm veya yan etkiye rastlanmamıştır. Nosema. apis and Nosema. ceranae cause Nosemosis in adult honey bee and these agents live in the adult bee intestinal system. Nosemosis is one of the most prevalent bee diseases that cause significant bee losses worldwide. This disease causes digestive tract disorders, reducing the lifespan of bees, decreasing bee colony number, honey production, pollen-collecting and important bee's colony losses in a dormant season. It may be seen together with bacterial, protozoal and viral diseases. In this case, it negatively affects the health of bee colonies, bee products, and productivity. Several commercial products have been used against Nosemosis. One of the common products is Fumidil-B; however it is banned because of residues in honey. The treatment methods of our age are moving towards the treatment protocols with natural extracts. Essential oils in the treatment of Nosemosis in adult honey bees with thesis subject; Origanum minutiflorum (Thymol), Artemisia absinthium extract, nanoparticle Ozone have been applied to hives in various concentrations and ways. 0. day counts were performed before combinations formed in the thesis study, In the field studies, sugar syrup that is used for feeding bees was given to control groups. In the experiments, the combinations were applied to the sugar syrup (used in feeding bees), by mixing with the hops in the hive or by fusion. Before the trials, 50 bees samples were collected from each apiary and protocol number was given. The specimens were kept in the freezer for one day and then the digestion method was applied for positivity-negativity control. In this method, 10 bee samples were taken from each hive. The abdomen was separated from the body by means of a scalpel, 1 ml of distilled water per abdomen was placed, 10 ml of distilled water was added in total, crushed in a suitable beaker and abdomen fluid was obtained, one drop of this abdomen fluid was taken and transferred into Neubauer Toma slide and positiveness or negativeness was determined whether Nosema spores were observed or not. To determine Nosema fungus load with the above-mentioned digestion method, 20 samples of bees were taken and microscope counts were made. While creating experimental groups with a certain number of hives for each combination, it was observed that the mean number of Nosema spores averages between groups was equal. The combinations were applied to the hives by spraying or by placing them in the sherbet in the hive and administered orally. 20 bees were collected from each hive at specific day intervals and Nosema spores numbers were counted by the digestion method. Ozone, Thymol, and Artemisia absinthium extracts and their combinations were applied to different concentrations and dosages in five field studies. The three most effective combinations in these five field trials are; Ozone+Thymol (Spray): 2000 ppm 200 ml Ozone+100 ml %3 Thymol+700 ml sugar syrup %89,47, Thymol+Artemisia (Oral): 250 ml %2 Thymol+200 ml %2 Artemisia absinthium+550 ml sugar syrup %85,95, Ozone (Oral): 1000 ppm 100 ml Ozone+400 ml sugar syrup %75,08 given respectively. This result has supported previous studies with Thymol, and the results were found to be more effective against Nosemosis when the combination was enriched with nanoparticle ozone. No deaths or side effects were seen in treated bees.

Kistik Echinococcosis (KE) dünya çapında yaygındır, Doğu ve Kuzey Afrika'da süper endemik bölgelerdir, çiftlik hayvanlarında önemli ekonomik kayıplara neden olur. Batı Afrika'da hastalığın yaygın olduğundan şüphe edilmektedir, fakat şimdiye kadar hastalık üzerine birkaç epidemiyolojik çalışma yapılmıştır. Bu çalışma; Gambiya'daki mezbahalarda hastalığın varlığını saptamak ve KE'un yaygınlığını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Ülkede bulunan beş mezbahada Temmuz-Aralık 2017 tarihleri arasında 1968 adet kesilen sığır, koyun ve keçi varlığı KE yönünden postmortem muayeneleri yapılmış. Muayene edilen hayvanların %56,1' i keçi, %28,9'u sığır, %15'i koyundur. Kesilen hayvanların ortalama yaşı 4-6 yıldır.Muayene edilen hayvanlarda hidatik kist bulunamamıştır (%0,0). Muayene edilen koyun ve keçilerin 16/1400 (%1,1)'inde kalsifiye kist bulunmuştur. Buradan çıkarılabilecek sonuç; Gambiya mezbahalarında Kistik Echinococcosis bir problem değildir ve organ imhalarından dolayı ekonomik kayıp yoktur. KE'nin Gambiya'daki durumunu daha iyi anlayabilmek için parazitin hem ara konak hem de son konaklardaki varlığını tespit etmek amacıyla moleküler teknikler kullanılmalıdır. Anahtar Sözcükler: Kistik Echinococcosis, yaygınlık, ekonomik kayıp, Gambiya, mezbaha Cystic Echinococcosis (CE) is distributed globally, is super endemic in East and North Africa and causes great financial losses to the livestock industry in these regions. In West Africa, the disease is suspected to be prevalent but only a few epidemiological studies have been conducted so far. The aim of this study was to determine the presence of the disease and estimate the prevalence of CE in slaughtered livestock in The Gambia. In five abattoirs across the country, from July to December 2017, a total of 1968 slaughtered cattle, sheep and goats were inspected for the presence of CE using antemortem and post-mortem examinations. Of the examined animals, no hydatid cysts were identified (0.0%) and 16/1400 (1.1%) calcified cysts were collected from sheep and goats. The distribution of the animals examined were 56.1% goats, 28.9% cattle and 15.0% sheep. The average age of the animals slaughtered was 4-6 years old. From this result of this study, it can be concluded that CE is not a problem in Gambian abattoirs and no financial losses are incurred as a result of organ condemnation. However, for a better understanding of the CE status in The Gambia, improved diagnostic molecular techniques should be carried out using samples from both the definitive and intermediate hosts to rule out the existence of the parasite in this country.Keywords: Cystic Echinococcosis, Prevalence, Financial Loss, Gambia, Abattoir 66

ÖZETDünya arıcılık sektöründe Varroa destructor, arı parazitleri arasında birinci derecede zararlı kabul edilmekte; bu parazitle mücadelede birçok yöntem kullanılmakta ve yeni yöntemler geliştirilmektedir. Bu çalışmada Varroa destructor ile doğal enfeste balarısı kolonilerinde bazı esansiyel yağların etkinliğinin araştırılması amaçlanmıştır.Bu amaçla Bursa ilinin İkizce Köyü'nde Varroa destructor ile doğal enfeste polen çekmeceli, koloni gücü aynı ve hastalıktan ari koloniler seçilmiş, çalışmada ülkemiz florasında bulunan rezene, defne, lavanta bitkilerinden elde edilen esansiyel yağların ve ilaç olarak ta Thymovar®'ın etkinliği araştırılmıştır. Çalışma için gerekli olan esansiyel yağlar ticari olarak temin edilmiştir. İkizce köyünde 12.09.2006 tarihinde 40 kovanda sonbahar denemelerine başlanmıştır. Floss lavandulae (Lavanta), Foeniculum vulgare (Rezene), Laurus nobilis (Defne) yağları için 8'er kovan, Thymus vulgaris (Kekik) yağı içeren ticari preparat Thymovar® için 8 kovan ve kontrol grubu için 8 kovan olmak üzere toplam 40 kovan kullanılmıştır. Ayçiçek yağıyla dilüe edilip dozları ayarlanan esansiyel yağlar 5x5 cm².'lik keçelere 10' ar cc emdirilmiş ve keçeler plastik sinek telleri ile kaplanmıştır. Elde edilen keçeler numaralandırılan kovanlarda yavrulu?arılı çerçevelerin üzerinde kalacak şekilde yerleştirilmiştir. -2, -1, 0, 1, 3, 5, 7, 14, 21, 28, 35, 42. günlerde çekmecelere düşen Varroa'lar sayılmıştır. 0. gün ve 42. gün tüm kovanlardan ortalama 200 canlı arı, içinde eterli pamuk bulunan kavanozlara alınmış ve laboratuarda üzerlerindeki Varroa miktarları sayılarak tespit edilmiştir. 0. gün, 14.gün ve 28. gün esansiyel yağlarla, 0. gün ve 21.gün Thymovar® ile kovanlarda ilaçlama yapılmıştır. Çalışma sonbahar 2006, ilkbahar 2007 ve sonbahar 2007 olmak üzere 3 sezon tekrarlanmıştır.Denemelerden önce ve sonra örnekleme yöntemiyle kavanoza alınan arılar üzerindeki akar yüküne göre ilaç etkinliğini belirlemek amacıyla, arıcılıkta akarisit ilaçların etkinliğini belirlemede kullanılan `Henderson ? Tilton Formülü' uygulanmıştır. Birinci sezonda Henderson-Tilton Formulü'ne göre Rezene % 74, Defne % 76, Lavanta % 76, Thymovar® % 79 etkili bulunmuştur. İkinci sezonda, Rezene % 79, Defne % 72, Lavanta % 84, Thymovar® % 82 etkili, üçüncü sezonda, Rezene % 72, Defne % 65, Lavanta % 76 ve Thymovar® % 78 etkili bulunmuştur. Esansiyel yağlar ile Thymovar®'dan kaynaklanan herhangi bir yan etki görülmemiştir.Anahtar Kelimeler: Varroa destructor, Rezene, Defne, Lavanta, Thymovar®, esansiyel yağ, etkinlik SUMMARYEfficacy of Etheric Oils against Varroa destructor on Naturally Infested Honey Bee (Apis mellifera) ColoniesVarroa destructor is arguably one of the most harmful parasites in beekeeping sector. Currently many methods are being employed in fighting this parasite and many more are being investigated in order to efficiently eradicate this parasite. In this study, we aimed to investigate the effectiveness of some essential oils on honey bees colonies naturally infested with Varroa destructor.Colonies used in this study were from İkizce Village of Bursa City. Colonies included were free of disease other than being naturally infested with Varroa destructor. Also the colonies had polen drawer and the same strength. Essential oils that were obtained from the Lavender, Fennel, and Laurel were used. In addition, the well-know drug Thymovar® was also used.The necessary essential oils for the study were obtained commercially. Experiments were started in 40 beehives in fall 2006 (12.09.2006). fourty beehives were divided into 5 groups as follows and each included 8 beehives: I) control group; II) Floss lavandulae (Lavender) oil; III) Foeniculum vulgare (Fennel) oil; Laurus nobilis (Laurel) oil and Thymovar®, which is the commercial preparation of Thymus vulgaris (Thyme) essential oil. Ten cc of essential oils that were diluted in sunflower oil were absorbed onto 5x5 cm² felts and all felts were covered with plastic fly wire. All felts were placed on the offspring-bee frames in the enumerated beehives. All falling Varroa in the drawers were counted on days -2, -1, 0, 1, 3, 5, 7, 14, 21, 28, 35, and 42. On days 0 and 42, 200 live bees on average from all beehives were placed into a jar containing ether cottons. The number of Varroa parasites was determined by counting in the laboratory. The beehives were treated with essential oils on days 0, 14, 28 and with Thymova®r on days 0 and 21. This procedure was repeated three times in three seasons (fall 2006, spring 2007, and fall 2007). In the apiculture the effectiveness of acaricide drugs are determined with 'Henderson - Tilton formula'. In our study, we used this formula to determine the effect of the essential oils on the number of Varroa.In the first season (fall 2006), according to Henderson-Tilton Formula it was determined the percentage of effectiveness of fennel, laurel, lavender oils, and Thymovar® were 74%, 76%, 76%, and 79%, respectively. In the second season (spring 2007), fennel, laurel, lavender oils, and Thymovar® were 79%, 72%, 84%, and 82% effective, respectively. In the third season (fall 2007), the effectiveness of fennel, laurel, lavender oils, and Thymovar® were 72%, 65%, 76%, and 78%, respectively. No side effects attibutable to essentail oils and Thymovar® were observed.Key Words: Varroa destructor, Fennel, Laurel, Lavender, Thymovar®, essential oil, efficacy 100

Bu çalışma Batı Anadolu Bölgesi sığırlarında bulunan kene türlerini, mevsimsel aktivitelerini ve yaygınlıklarını belirlemek amacıyla planlanmış ve Haziran 2006-Mayıs 2008 tarihleri arasında Manisa, İzmir ve Aydın illerine bağlı dokuz köyde yürütülmüştür. Belirlenen çalışma merkezlerine yirmi dört ay boyunca ayda bir düzenli olarak gidilmiş, bu merkezlerdeki 75 hayvan barınağı ve bu barınaklardaki sığırlar çalışma boyunca 8018 kez kene varlığı açısından incelenmiştir.Araştırma süresince sığırların %23,01'inin kene ile enfeste olduğu saptanmış ve sığırlardan toplam 19679 erişkin kene toplanmıştır. Toplanan bu kenelerden 3318 (%16,86)'i Manisa'da, 8980 (%45,63)'i İzmir'de ve 7381 (%37,51)'i Aydın ilinde bulunmuştur. Çalışma merkezlerindeki sığırlarda erişkin olarak 12 kene türü (Ixodes ricinus %2,88, Rhipicephalus (Boophilus) annulatus %0,14, Dermacentor marginatus %4,49, Hyalomma anatolicum %0,86, Hyalomma excavatum %18,89, Hyalomma detritum %13,68, Hyalomma marginatum %37,39, Hyalomma rufipes %0,07, Haemaphysalis parva %0,04, Rhipicephalus bursa %4,22, Rhipicephalus sanguineus %0,04, Rhipicephalus turanicus %17,24) saptanmıştır. Tür tayini yapılamayan kene oranı ise %0,06 olarak belirlenmiştir. Teşhis edilen kene türlerinin mevsimsel aktivitelerine bakıldığında, Ixodes ricinus'un erişkinlerinin, Kasım ayının başlarında başlayıp, Mayıs ayı başlarına kadar görüldüğü, Rhipicephalus (Boophilus) annulatus'un, Temmuz, Ağustos ile Ekim, Kasım aylarında gözlendiği, Dermacentor marginatus'un Eylül ? Haziran (Mayıs ayı hariç) ayları arasında görüldüğü tespit edilmiştir. Çalışma yürütülen bölgede Hyalomma türlerinin erişkinlerinin tüm yıl boyunca görüldüğü, ancak kış aylarında sınırlı sayılarda kaldığı belirlenmiştir. Haemaphysalis parva türünün sığırlar üzerinde sadece Ekim, Kasım aylarında az sayıda olduğu saptanmıştır. Rhipicephalus türleri ise daha çok ilkbahar ve yaz aylarında tespit edilmiştir.Hyalomma marginatum (%37,39) ve Hyalomma excavatum (%18,89) bölgede en yaygın kene türleri olarak tespit edilmiş olup, Ege Bölgesinde daha önceleri bildirilmeyen Ixodes ricinus (%2,88) , Dermacentor marginatus (%4,49) ve Haemaphysalis parva (%0,04) sığırlarda saptanmıştır. Bunun dışında daha önce Türkiye'de bildirilmeyen Hyalomma rufipes (%0,07) türü de Ege Bölgesindeki sığırlarda bulunmuş olup, bu kene türünün varlığı Türkiye'de ilk kez belirlenmiştir.Anahtar Kelimeler: Batı Anadolu Bölgesi, Sığır, Kene, Mevsimsel aktivite. The aims of the present study were to determine the identity, seasonal activity and distribution of tick species of cattle in the Western Anatolia of Turkey between June2006? May 2008. Nine villages within three cities, viz. Manisa, Izmir and Aydin, were included in the study and a total of 75 animal cernals were visited monthly for a period of 24 months and cattle were examined 8018 times for the presence of ticks.In this study, 23,01 % of cattle were determined to be infested with ticks. A total of 19679 adult ticks were collected. 3318 (16,86%), 8980 (45,63%), 7381 (37,51%) out of 19679 adult ticks were collected from Manisa, Izmir and Aydin, respectively. Twelve tick species (Ixodes ricinus 2,88%, Rhipicephalus (Boophilus) annulatus 0,14%, Dermacentor marginatus 4,49%, Hyalomma anatolicum 0,86%, Hyalomma excavatum 18,89%, Hyalomma detritum 13,68%, Hyalomma marginatum 37,39%, Hyalomma rufipes 0,07%, Haemaphysalis parva 0,04%, Rhipicephalus bursa 4,22%, Rhipicephalus sanguineus 0,04%, Rhipicephalus turanicus 17,24%) were identified. The percantage of unidentified ticks was 0,06%. Among the identified tick species, adult Ixodes ricinus occurred between 1st of November and begining of May. Occurrence of Rhipicephalus (Boophilus) annulatus, between July and August and October and November, on cattle. Dermacentor marginatus was observed between September and June (excluding May). Adults of Hyalomma species were observed during the whole year, although they were more abundant in summer time than that observed in winter. Rhiphicephalus species were found to be more abundant in the spring and summer.Hyalomma marginatum (37,39%) and Hyalomma excavatum (18,89%) were determined to be the most abundant tickspecies. Species that have not been reported previously, namely, Ixodes ricinus (2,88%), Dermacentor marginatus (4,49%) and Haemaphysalis parva (0,04%), were detected on cattle in the Aegean Region of Turkey. In addition, the present study demonstrates that Hyalomma rufipes (0,07%), a species that is not known to exist in Turkey, is present in cattle in the Aegean Region of Turkey.Key Words: Western Anatolia, Cattle, Tick, Seasonal activities 105

Bitki ekstratları paraziter enfeksiyonların tedavisi açısından önemli potansiyele sahiptirler. Naftakinonlar ve artemisinin veteriner ve tıp hekimliğinde kan parazitlerine karşı kullanılan bitkisel orijinli moleküllerdir. Ülkemizin birçok bölgesinde doğal olarak yetişen Arnebia densiflora (A.densiflora) içerdiği naftakinonlar nedeni ile, ve Artemisia annua (A.annua) içerdiği artemisinin nedeni ile tıbbi öneme haiz bitkilerdir. Bu çalışmada söz konusu bitkilerden elde edilen ekstratların Theileria annulata (T.annulata) schizontları ile enfekte Peripheral Blood Mononuclear (PBM) hücrelere karşı etkinlikleri araştırılmıştır. Bu amaçla, Eskişehir yöresinden toplanan A.densiflora bitkisinin kökleri, Bursa yöresinden toplanan A.annua bitkisinin topraküstü kısımları açık havada ve gölgede kurutulmuş, mekanik olarak parçalanmıştır. A.densiflora’nın n-hekzan ekstresi, A.annua’nın petrol eteri ve metanol ekstreleri çıkarılmıştır. A.annua ekstrelerinin içerdikleri Artemisinin miktarını belirlemek amacı ile Gas Chromatographic analizleri yapılmıştır. Ekstrelerin çözdürülmesinde 8 µl/0.5 ml medium konsantrasyonunda Dimethylsulfoksit (DMSO) kullanılmıştır. Sağlıklı ve enfekte PBM hücrelerinin kültivasyonu RPMI 1640 besi yeri ile sağlanmıştır. Hücreler denemelerin yapılacağı kuyucuklara 0.5 ml medium içinde 2x106 adet bulunacak şekilde dağıtılmışlardır. A.densiflora 125, 62.5, 15.625, 7.8125, 3.9062 µg/ml konsantrasyonlarda, A.annua 125, 62.5, 31.25, 15.625, 7.8125, 3.9062, 1.9531 µg/ml konsantrasyonlarda PBM hücreleri üzerinde denenmiştir. Kontrol grubu olarak ayrılan kuyucuklara sadece medium ilave edilmiştir. Canlı ve ölü hücrelerin ayrımı denemenin 24 ve 48. saatlerinde örnek hücreleri Trypan blue ile boyayarak yapılmıştır. Deneme grupları ile kontroller arasındaki farkların istatistiki analizleri için Mann Whitney U Test uygulanmış, p

Bu çalışma, Avrupa bal arısının (Apis mellifera L.), dünyanın birçok ülkesinde ve ülkemizde en yaygın paraziti olan Varroa destructor'a (Anderson ve Trueman, 2000) karşı Avrupa ve Amerika'da kullanılan organik asitlerden Formik asit, Okzalik asit ve Laktik asit'in Marmara Bölgesi koşullarında kullanımı ve etkinliğinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır.Asitlerin etkinliğini belirlemek amacıyla, iki sonbahar ve bir ilkbahar olmak üzere üç sezon boyunca sekizer kovandan oluşan gruplara, Formik asit % 80'lik flakon şişesi ve % 65'lik poşet yöntemiyle 1 hafta arayla 2 kez, % 4`lük Okzalik asit çerçeveler arasına damlatma yöntemiyle 1 hafta arayla 3 kez, % 15'lik Laktik asit çerçeveler üzerine püskürtme yöntemiyle 1 hafta arayla 2 kez uygulanmış, bir grup da ilaçlanmadan kontrol olarak bırakılmıştır. Aynı zamanda karşılaştırma amacıyla etkisi bilinen bir kimyasal ilaç olan Coumaphos (Kamofos) etken maddeli Perizin de bir gruba denenmiştir.Asitlerin etkinlikleri Yüzde Değişimi Formülüne göre, asitler arası ilişki ise çoklu karşılaştırma testiyle hesaplanmıştır. Buna göre sonbaharın 1. sezonunda en yüksek etki % 81.58 ile Okzalik asitte daha sonra % 76.28 ile Perizinde, % 55.97 ile Formik asitte, % 18.82 ile Laktik asitte görülmüştür. İlkbahar sezonunda % 87.0 ile Perizinde, % 76.57 ile Laktik asitte, % 66.66 ile Formik asitte ve % 56.59 ile Okzalik asitte; sonbaharın 2. sezonunda (3. sezonda) ise % 95.44 ile Perizinde, % 94.44 ile Formik asitte, % 74.98 ile Okzalik asitte ve % 61.27 ile Laktik asitte ortaya çıkmıştır. Denemeler süresince ana arının yumurtlama performansında bir azalma olmamış, işçi arılarda da anormal ölümler görülmemiştir.Sonuç olarak her üç asidin de ülkemiz Marmara Bölgesi koşullarında özellikle sonbaharda belirtilen şekillerde kullanılması durumunda Varroa destructor'a karşı etkili olabileceği sonucu çıkarılmıştır. This study has been performed to determine efficacy of formic, oxalic and lactic acids which are commonly used in Europe and America to control Varroa destructor (Anderson and Trueman, 2000), common ecto-parasite in whole world including Turkey, on naturally infested honey bee (Apis mellifera L.) colonies in Marmara Region.Experimental colonies were divided in to five groups that has eight hives each, homogenically. Formic, oxalic, lactic acid and coumaphos (to compare, efficacy-known chemical) were applied to each group and one group is served as untreated control. Each colony was treated in three seasons, two fall seasons and one spring season.The efficacy of acids were detected via Percentage Changing formula and importance between the acids was determined via Multiple Comparisons test. In the first fall the highest efficacy has achieved from oxalic acid as % 81.58, Perizin % 76.28, formic acid % 55.97 and lactic acid % 18.82. In spring season Perizin 87.0, lactic acid % 76.57, formic acid % 66.66, oxalic and % 56.59; and in the second fall season (third season) Perizin % 95.44, formic acid % 94.44, oxalic acid % 74.98 and lactic acid % 61.27. During trials, there was no reduction observed. in queen bee?s egg laying and adult bee deaths due to treatment.In conclusion, efficacy of these organic acids against V. destructor were determined when used in late fall in Marmara conditions of Turkey. Uludağ Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi

Bu çalışmada bazı immünomodülatör maddelerin ratlarda Trichinella spiralis enfeksiyonuna etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada deney hayvanı olarak 42 adet 21 günlük dişi Wistar albino rat (Rattus rattus) kullanılmış, bunlar yedişerli altı gruba ayrılmıştır. Araştırma iki safhadan oluşmuştur. Araştırmanın birinci safhasında, ratlara 14 gün süre ile immünomodülatör maddeler uygulanmıştır. 1.Gruptakilere: 0,5 mg/kg dozda kapsaisin deri altı yolla, 2. Gruptakilere: 10 mg/kg dozda propolis ağız yoluyla, 3.Gruptakilere: 1 mg/kg dozda beta glukan ağız yoluyla 4.Gruptakilere: Bu grup, kapsaisin solüsyonunda bulunan sıvıların etkisini ortaya koymak için oluşturulmuştur. Toplam 5 ml solüsyonun %10’nunu tween-80 (taşıyıcı madde), %10’nunu %95’lik etil alkol (çözücü madde) ve %80’nini fizyolojik tuzlu su (hacim sağlayıcı madde) oluşturmuştur. Bu solüsyon, ratlara 5 ml dozda derialtı yolla uygulanmıştır. Araştırmanın ikinci safhasında 35 günlük olan ratlar, yüzer adet Trichinella spiralis larvası içeren kas parçacıkları yedirilerek enfekte edilmiş, altıncı grup enfekte edilmeksizin kontrol olarak tutulmuştur. Ratların nekropsisi enfeksiyondan yedi hafta sonra yapılarak, dil ile diyafram kasları, trişinoskopi ve sindirim tekniği ile mukayeseli olarak incelenmiştir. Sayımda, deneme gruplarındaki her bir ratın dil ve diyafram kaslarından 0.5’er gram alınarak yapılan trişinoskopinin ardından sindirim metodu uygulanmıştır. Kullanılan her bir immünomodülatör maddenin Trichinella spiralis larvalarına olan etkisinin farklı düzeylerde olduğu tespit edilmiş, en önemlisi kapsaisin bulunmuş bunu propolis ve beta glukan izlemiştir. In this study it was aimed to evaluate the effect of some immunomodulators to the Trichinella spiralis infection of rats. Fourty two females inbred wistar albino rats at the age of 21 days were used at the beginning of experiment. Experimental animals were divided into six groups of seven rats in each. Experiment was composed of two phases. Immunomodulators were inoculated to the rats for 14 days at the first phase. • 1.group; inoculated capsaicin 0.5 mg / kg dose, sub cutan (sc), • 2.group; inoculated propolis 10 mg / kg dose, per os, • 3.group; inoculated beta glucan 1 mg / kg dose, per os, • 4.group; inoculated the solution as capsaicine control, 5 ml end volume by the ratios of %10 tween 80, %10 in %95 ethanol, %10 serum physiologic, s.c. At the second phase of the study, 35 days old rats were infected by using infected muscles of which each piece contains 100 Trichinella spiralis larvae, and the other group was Trichinella free (mock infected) control group. Rats were necropsied after 7 weeks following the infection. After each necropsy, numbers of muscle larvae per gram (lpg) of muscle tissues from tongue and diaphragm of each rat were counted by trichinoscopy and then by digestion method. Our data demonstrated that immunomodulators have distincts effects on Trichinella spiralis muscle larvae. The preventive effect of capsaicin on larval development was most significant, followed by propolis and β-glucan, respectively.

ÖZETBu çalışmanın amacı değişik sıcaklık dereceleri ve nem oranlarında (N.O.)Echinococcus granulosus protoskolekslerinin viabilite (canlılık) ve enfektivitelerininincelenmesidir.Çalışmanın ilk kısmında, E. granulosus protoskolekslerinin viabiliteleri eosin vetrypan boyama yöntemleri ile incelenmiştir. En uzun canlı kalma süreleri;-10ºC ve % 50 N.O.'da 3 gün,0ºC ve % 60 N.O.'da 36 gün,+10ºC ve % 65 N.O.'da 28 gün,+20ºC ve % 70 N.O.'da 12 gün,+30ºC ve % 75 N.O.'da 4 gün,+40ºC ve % 80 N.O.'da 3 gün olarak belirlenmiştir.Araştırmanın ikinci bölümünde, ilk kısımda bildirilen sıcaklık dereceleri ve nemoranlarındaki protoskolekslerin enfektiviteleri deneysel enfeksiyon gerçekleştirmeksuretiyle 7 grup köpekte incelenmiştir. Her sıcaklık ve nem grubu için, köpeklere değişikviabilite oranlarında yaklaşık 20.000 E. granulosus protoskoleksi sakatat kıyması içindeyedirilmiştir.Birinci grup -10ºC sıcaklık, % 50 N.O.'da % 5'i,kinci grup 0ºC sıcaklık, % 60 N.O.'da % 30'u,Üçüncü grup +10ºC sıcaklık, % 65 N.O.'da % 20'si,Dördüncü grup +20ºC sıcaklık, % 70 N.O.'da % 0'ı,Beşinci grup +30ºC sıcaklık, % 75 N.O.'da % 15'i,Altıncı grup +40ºC sıcaklık, %80 N.O.'da % 11'i,Kontrol grubu ise %68'i viabil olan protoskolekslerle enfekte edilmişlerdir.Enfeksiyondan sonraki 29-49'uncu günlerde nekropsileri yapılan birinci, dördüncü vealtıncı grup köpeklerde olgun E. granulosus'a rastlanmamış, ikinci gruptakilerden 200,250, 320; üçüncü gruptakilerden 25, 34, 39; beşinci gruptakilerden 25, 40, 56; kontrolgrubundakilerden 1100, 2100, 1400 adet E. granulosus toplanmıştır.Anahtar sözcükler:Echinococcus granulosus protoskoleksleri, viabilite, enfektivite, sıcaklık, nem oranıII SUMMARYObserving the viability and infectivity of Echinococcus granulosus protoscolicesat different temparatures and humidities.The aim of this study was to examine the viability and infectivity of Echinococcusgranulosus protoscolices at different temparatures and humidities.In the first part of the study, viability of the E. granulosus protoscolices wereexamined by eosin and trypan staining. The maximum survival times were;3 days at -10ºC and 50 % Relative Humidity (R.H.),36 days at 0ºC and 60 % R.H.,28 days at +10ºC and 65 % R.H.,12 days at +20ºC and 70 % R.H.,4 days at +30ºC and 75 % R.H.,3 days at +40ºC and 80 % R.H..In the second part of the research, experimental infections were performed on the 7groups of dogs in order to examine the infectivity of protoscolices at varied temparaturesand humidities. Dogs were fed with offal mince harboring approximately 20.000protoscolices of E. granulosus at different viabilities. Dogs were infected with E.granulosus protoscolices of5 % viability at -10ºC and 50 % R.H. for the first group,30 % viability at 0ºC and 60 % R.H. for the second group,20 % viability at +10ºC and 65 % R.H. for the third group,0 % viability at +20ºC and 70 % R.H. for the fourth group,15 % viability at +30ºC and 75 % R.H. for the fifth group,11 % viability at +40ºC and 80 % R.H. for the sixth group,68 % viability for the control group.Zero E. granulosus at first , fourth and sixth groups; 200-250-320 E. granulosus atsecond group; 25-34-39 E. granulosus at third group; 25-40-56 E. granulosus at fifth groupand 1100-2100-1400 E. granulosus at control group were recovered from the necropsieddogs at 29-49 days after infection.Keywords:Echinococcus granulosus protoscolices, viability, infectivity, temperature, relativehumidityIII 90

Bu çalışma 1996-2001 yılları arasında Kuzeydoğu Marmara bölgesinde yaşayan sahipli sahipsiz kedi-köpeklerdeki helmint türlerini ve yayılış oranlarım belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmada; 50 sahipli, 130 barınak kedisi, 40 sahipli, 150 barınak köpeği dışkı bakılan ( Fülleborn doymuş tuzlu su, sedimantasyon, Modifîye Mc Master ) ile, 16 sokak kedisi, 11 sokak köpeği otopsi ve dışkı muayene yöntemleriyle incelenmiş olup, 196 kedi, 201 köpek kullanılmıştır. Dışkı bakılarında; sahipli 50 kedinin % 22'sinin, 130 barınak kedisinin % 37.7'sinin sırasıyla Toxocara cati (% 14, % 36.1), Dipylidium caninum (% 8, % 1.5) ile enfekte olduğu, 16 sokak kedisinin dışkı bakılarında % 31.2'sinin T.cati ile, otopsi bakılarında ise % 87.5'inin T.cati (% 56.2), D.caninum (% 43.7), Joyeuxiella pasqualei (% 12.5) ve Taenia spp. (% 6.2) ile enfekte olduğu görülmüştür. Dışkı bakılarında sahipli 40 köpeğin % 35'inin, 150 barınak köpeğinin % 72.6'sınm sırasıyla Uncinaria stenocephala (% 2.5, % 40.6), Toxocara canis, (% 20, % 32), Trichuris vulpis (% 2.5, % 8.6), Toxascaris leonina (% 0, % 6.6), D.caninum (% 15, % 3.3), Taenia spp. (% 0, % 2) ile, 1 1 sokak köpeğinin dışkı bakılarında % 45.5 'inin sırasıyla T.canis ve U.stenocephala (% 27.3), T. vulpis ve T.leonina (% 9.1) ile otopsi bakılarında ise % 72.2'sinin U.stenocephala (% 54.5), T.canis (% 36.4), T.leonina ve D.caninum (% 27.3), T. vulpis ( % 18.2), Filaridae spp., Taenia spp. ve Echinococus granulosus ( % 9.1) ile enfekte olduğu saptanmıştır. Helmint enfeksiyonların yayılışında kedi-köpeklerin yaş ve cinsiyetlerinin istatistiksel yönden önemli olmadığı, gözlenmiştir ( PO.05). Bu çalışmada, sokak, sahipli ve barınak hayvanlarının helmint parazitlerle göz ardı edilemeyecek düzeyde enfekte olduğu saptanmıştır. The aim of the present study was to determine the prevalence of the helminthic infections in stray and well-cared cats and dogs in the Northeast Marmara region. The survey was done from 1996 to 2001. Determination of the prevalence of the infections was based either on feacal examinations (Fulleborn's flotation technique, sedimentation technique and Mc Master technique) or worm counts at post mortem examinations. A total of 196 cats and 201 dogs was classified in the 3 groups according to their kept environment ( owned, kennel, stray). Feacal samples of 50 owned and 130 feacal samples from 3 cat colonies the infection rates were 22 % and 37.7 % and the prevalence of Toxocara cati and Dipylidium caninum were found to be (14 %, 36.1 %) and (8 %, 1.5 %), respectively. Of 16 feacal samples of stray cats 31.2 % were positive for T.cati, but necroscopy of the stray cats revealed that, 14 cats (87.5 %) were infected with T.cati (56.2 %), D.caninum (43.7 %), Joyexuella pasqualei (12.5 %) and Taenia spp. (6.2 %), respectively. Out of 40 owned dogs, 35 % were found to be positive for Uncinaria stenocephala (2.5 %), Toxocara canis (20 %), Trichuris vulpis (2.5 %) and D.caninum (15 %). Out of 150 dogs ( randomly selected from 3 kennels) 72.6 % were positive for U.stenocephala (40.6 %), T.canis (32 %), T.vulpis (8.6 %), Toxascaris Ieonina (6.6 %), D.caninum (3.3 %) and Taenia spp. (2 %). Of 1 1 feacal samples of stray dogs 45.5 % were positive for T.canis and U.stenocephala (27.3 %), T.vulpis and T.leonina (9.1 %). However, necroscopy of the 1 1 stray dogs revealed that 8 dogs (72.7 %) were infected with T.canis (36.4 %), U.stenocephala (54.5 %), T.leonina (27.3 %), T.vulpis (18.2 %), D.caninum (27.3 %), Filaridae spp., Taenia spp., and Echinococus granulosus (9.1 %) respectively.. The overall fate of infections did not show any significant difference concerning sex or age in cats and dogs (PO.05). The result indicates that helmintic infections in stray and well-cared cats and dogs are at a rate that should not be overlooked.

ÖZET Bu araştırma Ocak 1998-Nisan 1999 tarihleri arasında Güney Marmara Bölgesinde koyunlarda helmint türlerinin yayılışını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmada 30 genç (1 yaş altı) ve 20 erişkin (1 yaş üstü) olmak üzere toplam 50 koyunun otopsisi yapılmış, ayrıca 260 koyunun dışkısı muayene edilmiştir. Otopsisi yapılan 50 koyunun 43'ünün (% 86) çeşitli helmint türleri ile enfekte oldukları belirlenmiş, dışkı bakısı yapılan 260 koyunun 208'inde (% 80) helmint enfeksiyonları tespit edilmiştir. Otopsi bakılarında 2 trematod, 3 cestod ve 22 nematod olmak üzere toplam 27 helmint türü tespit edilmiştir. Bunlardan Dicrocoelium dendriticum % 26, Paramphistomum cervi % 4, Moniezia expansa % 18, Kist hidatik % 30, Cysticercus tenuicollis % 2, Gongylenema pulchrum % 8, Dictyocaulus filaria % 8, Cystocaulus ocreatus % 28, Haemonchus contortus % 38, Ostertagia circumcincta % 78, Ostertagia ostertagi % 30, Ostertagia trifurcata % 20, Trichostrongylus axei % 46, Trichostrongylus capricola % 6, Trichostrongylus colubriformis % 18, Trichostrongylus vitrinus % 34, Nematodirus abnormalis % 18, Nematodirus filicollis % 32, Nematodirus spathiger % 12, Bunostomum trigonocephalum % 14, Chabertia ovîna %28,Oesophagostomum venulosum %14, Trichuris ovis %28, Trichuris skrjabini % 6, Trichuris discolor % 2, Trichuris globulosa % 8, Strongyloides papillosus % 2 tespit edilmiştir.Enfekte hayvanların 18'i (%41.8) nematodlarla, 4'ü (% 9.3) nematod+trematodlarla, 1 2'si (% 27.9) nematod+cestodiarla, 9'u (% 20.9) nematod+trematod+cestodlarla enfekte bulunmuştur. Enfekte hayvanlardan 6373 adet trematod, 214 adet cestod ve 46367 adet nematod olmak üzere toplam 52954 adet helmint toplanmıştır. Dışkı muayene sonuçlarına göre D.dendriticum % 30, Fasciola spp. % 0.77, Paramphistomum spp. % 3.1, Moniezia spp. % 8.8, Trichostrongylus spp. 61.5, Trichuris spp. % 4.6 oranlarında saptanmıştır. Protostrongylidae spp. enfeksiyon oranı % 33.8 olarak belirlenmiştir. Tespit edilen türler ve görülme sıklıkları; Protostrongylus rufescens % 16.92, Muellerius capillaris % 12.69, Cystocaulus ocreatus % 11.15, Dictyocaulus filaria % 2.30 olarak belirlenmiştir. Anahtar kelimeler: Koyun, Helmint, Yaygınlık, Güney Marmara, Türkiye. SUMMARY The prevalence of helminth species in sheep in Southern Marmara region This study was carried out to determine the prevalence of helmint species in sheep in South Marmara Region between January, 1998 and April, 1999. Thirty young (younger than one of age) and twenty old (older than one of age) totally 50 sheep were necropsied and fecal samples of 260 sheep were examined. Fourtyhree of these (86 %) were found to be infected with various helminth species. Helminth infections were detected in two hundred eight of 260 sheep (80 %) by fecal sample examination. At post mortem examination, a total of 27 helminth species consisted of 2 trematode, 3 cestode and 22 nematode were found. Following species were obtained; Dicrocoelium dendriticum 26 %, Paramphistomum cervi 4 %, Moniezia expansa 18 %, Hydatic cyst 30 %, Cysticercus tenuicollis 2 %, Gongylenema pulchrum 8 %, Dictyocaulus filaria 8 %, Cystocaulus ocreatus 28 %, Haemonchus contortus 38 %, Ostertagia circumcincta 78 %, Ostertagia ostertagi 30 %, Ostertagia trifurcata 20 %, Trichostrongylus axei 46 %, Trichostrongylus capricola 6 %, Trichostrongylus colubriformis 18 %, Trichostrongylus vitrinus 34 %, Nematodirus abnormaiis 18 %, Nematodirus filicollis 32 %, Nematodirus spathiger 12 %, Bunostomum trigonocephalum 14 %, Chabertia ovina 28 %, Oesophagostomum venulosum 14 %, Trichuris ovis 28 %, Trichuris skrjabini 6 %, Trichuris discolor 2 %, Trichuris globulosa 8 %, Strongyloides papillosus 2 %. Infected animals were found to be infected with nematodes in 18 animals (41.8 %), nematodes+trematodes in 4 animals (9.3 %), nematodes + cestodes in 12 animals (27.9 %), nematodes + trematodes + cestodes in 9 animals (20.9 %).A total of 52954 helminths were collected from infected animals which consisted of 6373 trematodes, 214 cestodes and 46367 were nematodes. According to fecal examination results, D.dendriticum (30 %), Fasciola spp. (0.77 %), Paramphistomum spp. (3.1 %), Moniezia spp. (8.8 %), Trichostrongylus spp. (61.5 %), Trichuris spp. (4.6 %) were detected in given rates. Infection rate with Protostrongylidae species was determined as 33.8 %. Detected species and their incidences were as follows; 16.92 % Protostrongylus rufescens, 12.69 % Muellerius capillaris, 11.15 % Cystocaulus ocreatus, 2.30 % Dictyocaulus filaria. Key words: Sheep, Helminth, Prevalence, Southern Marmara, Turkey. 74

ÖZET Çalışma, kasıml995- şubat 1998 tarihleri arasında Kocaeli Yöresinde bazı pet hayvanlarda uyuz enfestasyonlarının yaygınlığını ve etken parazit türlerini tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Muayenelerde enfestasyondan şüpheli bulunmasına bakılmaksızın rutin uyuz teşhis yöntemleri uygulanmıştır. Bu amaçla, kazıntılar köpek ve kedilerin ağız, göz, kulak kepçesi, karın altı bölgeler ile bacaklar ve parmak aralarından toplanmıştır. Kulak kiri örnekleri, ticari kulak temizleme çubukları ile alınmıştır. Kazıntılar, muhabbet kuşu ve papağanların gaga basisi, ayak, kloaka ve kanat altı bölgelerinden toplanmıştır. Toplanan materyaller %10'luk KOH ile muamele edildikten sonra muayene edilmiştir. Muayene edilen 200 köpeğin 12'sinde (%6,0), 70 muhabbet kuşunun 8'inde (%11,5) ve 25 papağanın l'inde (%4,0) enfestasyona rastlanmıştır. Muayene edilen 150 kedide etken görülememiştir. Köpek enfestasyonlarının %66,7'sinin Sarcoptes scabiei, %33,3'ünün Demodex cants tarafından oluşturulduğu, muhabbet kuşu ve papağanlarda ise enfestasyona Knemidocoptes pilae'nin neden olduğu saptanmıştır. Ev içinde beslenen köpeklerdeki enfestasyon oranının (%2,7), ev dışında beslenen köpeklere oranla (%10,3) düşük olduğu belirlenmiştir (P

ÖZET Bu çalışma Bursa yöresi koyunlarında hidatidoz'un sero-prevalansının belirlenmesi ve hidatik kistlerin teşhisinde Indirekt Floresan Antikor (İFA) ve İndirekt Hemaglütinasyon (IHA) testlerinin değerliliklerinin belirlenmesi amacıyla 300 koyun üzerinde yapılmıştır. Araştırma süresince serolojik testler için kan alınan koyunların iç organları kist hidatik ve Cysticercus tenuicollis yönünden muayene edilmiş barsak içerikleri de cestodlar açısından incelenmiştir. Bakısı yapılan 300 koyundan 152'sinde (% 50.7) hidatik kistlere rastlanmış, enfeksiyon incelenen dişilerde % 52.7, erkeklerde % 20, merinos ırkı koyunlarda % 50.5, kıvırcık ırkı koyunlarda % 51 olarak tesbit edilmiştir. Koyunların yaşları ile birlikte enfeksiyon oranının arttığı saptanmış olup, en düşük enfeksiyon oranı 2 yaşlı koyunlarda (% 43.4), en yüksek oran 6 ve daha yaşlı koyunlarda (% 73.9) saptanmıştır. Enfekte koyunlardaki kistlerin % 28.9'u sadece karaciğerde, % 23.7'si sadece akciğerde, % 47.4'ü karaciğer ve akciğerde birlikte bulunmuş; % 61.2'si fertil, % 23'ü steril, % 15.8'i kalsifiye olarak tesbit edilmiştir. Yapılan serolojik muayenede 1:128 ve daha yukarı titrelerde IFAT'ın sensitivitesi % 78.95, spesifitesi % 92.57, yanlış negatif reaksiyonlar % 21.05, yanlış pozitif reaksiyonlar % 7.43 olarak bulunmuştur. IHAT'ın 1:256 ve daha yukarı titrelerde sensitivitesi % 78.29, spesifitesi % 77.03, yanlış negatif reaksiyonlar % 21.71, yanlış pozitif reaksiyonlar % 22.97 olarak belirlenmiştir.Hem IFAT hem de IHAT'da düşük sulandırma oranlarında yüksek düzeyde yanlış pozitif reaksiyonlar görülmüş, C.tenuicollis ve Moniezia spp. ile çapraz reaksiyonlar tesbit edilmiştir. Kistlerin karaciğer ve akciğerde birlikte bulunduğu durumlarda oluşturdukları antikor yanıtı her iki testte de daha yüksek bulunmuş, kistlerin sadece karaciğer veya akciğerde bulundukları durumlarda ise antikor yanıtı daha düşük düzeyde tesbit edilmiştir. Her iki test ile fertil kistlerin oluşturduğu antikor yanıtı steril olanlara göre daha yüksek bulunmuş, kalsifiye olanlarda ise antikor yanıtı en düşük düzeyde saptanmıştır. Kist sayısı ile IFAT ve IHAT titreleri arasında tam olmamakla birlikte kuvvetli bir korelasyon saptanmıştır ( IFAT için r=0.699, IHAT için r=0.739 ). Anahtar Kelimeler: koyun, IFAT, IHAT, hidatidoz, sero-prevalans SUMMARY A survey on the sero-prevalence of hydatidosis by means of IFAT and IHAT in sheep in Bursa. This study was carried out with 300 sheep to evaluate the validity of IFAT and IHAT in the diagnosis and determination of the sero-prevalence of hydatidosis in Bursa. The internal organs of these sheep which have served as blood donors for the serological tests, were examined for hydatid cysts and for Cysticersus tenuicollis. Additionally, the content of the intestines was also examined for cestode infections. Hydatid cysts were detected in 152 out of 300 sheep (50.7 %). Infection rates were 52.7 % and 20 % in females and males, respectively. 50.5 % of merino sheep and 51 % of kıvırcık sheep were hydatid positive. Increasing infection rates were observed in older animals, i.e. the lowest infection rate was found in two years old sheep (43.4 %), while the highest infection rate was detected in sheep older than 6 years old (73.9 %). In infected sheep, 28.9 % hepatic cysts, 23.7 % pulmonar cysts, 47.4 % hepatic and pulmonar cysts were observed. 61.2 %, 23 % and 15.8 % of the cysts were fertile, sterile and calcified, respectively. A sensitivity of 78.95 %, specifity of 92.57 %, false negative reactions of 21.05 %, false positive reactions of 7.43 % was given by IFAT at 1:128 and higher dilutions. A sensitivity of 78.29 %, specifity of 77.02 %, false negative reactions of 21.71 %, false positive reactions of 22.97 % was given by IHAT at 1:256 and higher dilutions.High level of false positive reactions had been seen at lower dilution rates both in IFAT and IHAT. Cross reactions were also seen in sheep infected with C. tenuicollis and Moniezia spp. When the cysts were found both in liver and lung the antibody response was found at a high level, however when the cysts were found only in lung or in liver the response was found lower both in two tests. In each of the tests the level of antibody response for fertile cysts was found higher than that of sterile cysts, while calsified cysts were given the lowest response. A strong correlation has been detected between the number of the cysts and the IFAT and IHAT titers ( r=0.699 for IFAT, r=0.739 for IHAT ). Key words: sheep, IFAT, IHAT, hydatidosis, sero-prevalance 71

Bu araştırmada, 1990-1992 yıllan arasında Bursa ve civarından temin edilen 66 dişi ve 34 erkek olmak üzere 100 sokak kedisi helmintolojik yönden incelenmiştir. Sokaktan yakalanan kediler laboratuvara getirildikten sonra cinsiyet ve yaş durumları belirlenmiş, dışkı muayenesi ile taşıdıkları helmint türleri saptanmıştır. Daha sonra otopsi yapılan kedilerin sindirim sistemi, karaciğer, akciğer, kalp, pankreas, dalak, böbrekler, idrar kesesi, karın boşluğu ve deri altı dokuları helmintolojik yönden incelenmiştir. Çıplak göz ve/veya stereo mikroskop muayenesinde helmintler % 0.9'luk fizyolojik tuzlu suya toplanmış, nematodlar % 70'lik alkolde, trematod ve cestodlar % 10'luk formolde tesbit edilmiştir. Nematodlar laktofenolde şeffaflandınldıktan, trematod ve cestodlar boraxh karmen ile boyandıktan sonra mikroskopta incelenmiş, cins ve tür teşhisleri yapılarak sayılmıştır. İncelenen 100 kediden 89' unun helmint türleri ile enfekte olduğu belirlenmiş, bunlardan 14 (%14)'ünde Metorchis albidus. 65 (%65)'inde Dipylidium caninum. 33 (%33)'ünde Joyeuxiella pasqualei, 12 (%12)'sinde Diplopylidium nölleri. 3 (%3)'ünde Taenia taeniaeformis. 54 (%54)'ünde Toxocara mvstax. 3 (%3)'ünde Physaloptera praeputialis ve 9 (%9)'unda Ollulanus tricuspis bulunmuştur. Kedilerden yirmi beşinde 1, otuz ikisinde 2, yirmi yedisinde 3, üçünde 4, birinde 5, birinde 6 tür miks enfeksiyon şeklinde saptanmıştır. Enfekte 89 kediden 304 adet trematod, 5955 adet cestod, 1878 adet nematod toplanmış olup nematodlardan 733 'ü erkek, 1 107'si dişi, 38'i larvadır. Helmintlerden M.albidus (trematod) 'un yurdumuz kedilerinde varlığı ilk kez bu araştırma ile ortaya konmuştur. A Helminthological Survey in Cats in Bursa and It's Vicinity İn this study, totaly 100 of which 66 female and 34 male cats obtained from Bursa province and it's vicinity were examined for helminth infections between 1990-1992. After bringing of the stray cats to the laboratory and detection of the sex and the ages, a coprologic examination was performed to identified the helminth species. Then, at the necropsicies the gastro-intestinal tract, liver, lungs, the heart, pancreas, spleen, the kidneys, urinary bladder, peritoneal cavity and the subcutaneous tissues were examined for the related helminths. The parasites were collected firstly into physiological saline solution and then, the nematodes in 70 % alcohol, trematodes and cestodes in 10 % formaline were fixed. The genus and the species identification of the parasites were done after the lactophenol transparency for nematodes and borax carmine staining of cestodes and nematodes under the microscope. And, the number of parasites was counted. Eightynine out of 100 cats were found to be infected with helminth species. The collected parasites were identified as follows : Metorchis albidus 14 ( 14%), Dipylidium caninum 65 (65%), Joyeuxiella pasqualei 33 (33%), Diplopylidium nölleri 12 (12%), Taenia taeniaeformis 3 (3%). Toxocara mystax 54 (54%), Physaloptera praeputialis 3 (3%) and Ollulanus tricuspis 9 (9%). One, two, three, four, five and six different helminth species were encountered as mix infections in 25, 32, 27, 3, 1 and 1 cats respectively. Totaly 304 trematodes, 5955 cestodes and 1878 nematodes of which 733 male, 1107 female and 38 larvae, were collected from 89 infected cats. Metorchis albidus was detected for the first time in cats in Turkey. Bursa Büyükşehir Belediyesi Veteriner İşleri Müdürlüğü

ÖZET Bu araştırma Ekirn-1993, Nisan-1995 tarihleri arasında Bursa iline bağlı 9 ilçe, 2 belde mezbahasının her birinden & adet ol mak üzere toplam 55 baş sığırda yapılmıştır. Çeşitli yaş, ırk ve cinsiyetteki sığırların sindirim sistemi, nernatodların enfeksiyon oranlarını ve enfeksiyondan sorumlu cins ve türleri saptamak amacıyla abomasum, ince barsak ve kalın barsak olmak üzere üç bölüm de incelenmiştir. Muayene edilen 5 5 sığırdan 35 ( % 6 3.64) tanesi bir veya daha fazla nematod türüyle enfekte bulunmuş olup, 20 (% 36.36) sığırda hiçbir nematoda r aslanmamış t ı r. Enfekte hayvanlardan birim başına en az 5, en çok 10?9 nema tod toplanmıştır. Enfekte sığırların 7 tanesinde bir tür, 18 ta nesinde iki tür, 4 tanesinde üç tür, 4 tanesinde dört tür, 2 ta nesinde beş tür saptanmıştır. Bu çalışmada incelenen hayvanlarda 5 familyaya bağlı 10 cinse ait 16 tür nematod saptanmış olup teşhis edilen nematodlar bulundukları bölüm itibariyle, Abomasumda; Ostertagia ostertagi (% 27.27), O. circumcincta (% 3.63), O. marshalli (% 1.81), Haemonc- hus contortus (% 12.72), tnce barsakda; Cooperia curticei (% 20.00), C. oncophora (% 5.45), Nematodirus filicollis (% 5.45), Bunostomum phlebotomum (% 3.63), Trichostrongylus colubrif ormis (% 3.63), Capillaria bovis (% 1.81), Kalın barsakda; Oesophagos- tomum radiatum (% 35.54), O. columbianum (% 1.81), Trichuris dis color (% 10.91), T. globulosa (% 7.27), T. ovis (% 3.63), Cha- bertia ovina (% 3.63) olarak tesbit edilmiştir. 1Araştırmada dominant türler olarak abomasumda O. ostertagi, ince barsakda C. curticei, kalın barsakda O. radiatum saptanmıştır. Bursa'da yetiştirilen sığırlarda tesbit edilen enfeksiyon yaygınlığı gözardı edilemeyecek düzeylerde olmasına rağmen, tek bir hayvanda belirlenen toplam parazit sayısının, sığırlar için şiddetli enfeksiyon meydana getirebilecek düzeylerde olmadığı gözlenmiştir - Anahtar kelimeler: Sığır, mide-barsak, nematod. SUMMARY PREVALENCE OF B ASTRO-ÎNTE S TÎN A L NEMATODES IN CATTLE REARING IN BURSA PROVINCE The gastro-i rıtesti nal tracts of 55 cattle from 11 districts 5 from each, of Bursa province were examined to determine the prevalance of nematod infections and to identify the causative parasite species. Thirty-five out of 55 (63.64 %) cattle were found to be infected with one or more nematod species. five different species have been encountered in 2 cattle, while seven of 35 infected cattle harbouring only 1, eighteen cattle of 2, four cattle of 3 and four cattle of 4 species. The minimal and maximal numbers of parasit in each animal varied from 5 to 1079. The distribution of species were as follows; In abomasum; Ostertagia ostertagi 21.7.7 %` 0. circumcincta 3.63 %, 0. mars- halli 1.81 %, Haemonchus contortus 12.72 %, In small intestines: Cooperia curticei 20.00 %, C. oncophora 5.45 %, Nematodirus fi- licollis 5.45 %, Bunostornum phlebotomum 3.63 %, Tr ichostrongy lus colubriformis 3.63 %, Capillaria bovis 1.81 %, în large intesti nes: Oesophagos tomum radiatum 35.54 %, 0- columbianum 1.81 %, Trichuris discolor 10.91 % » T. globulosa 7.27 %, T. ovis 3.63 %, Chabertia ovina 3.63 %. The prevalence of nematod infections in cattle rearing inBursa province was detected at a rate of that should not be over looked. But, the total number of parasites in each animal seemed to be insufficient for severe infection. Key words Cattle, gas tro-intest ines, nematod. 58

ÖZET Bu çalışma Ocak 1991 -Aralık 1992 tarihleri arasında Güney Marmara Bölgesi ruminantlarında bulunan kene türlerini, mevsimsel aktivitelerini ve yaygınlıklarını belirlemek amacıyla Çanakkale, Balıkesir, Bursa ve Bilecik illerine bağlı 4 ünitede yer alan S köyde yürütülmüştür. Yirmidört ay boyunca her üniteye ayda bir düzenli olarak gidilmiş ve her türden 50' ser adet olmak üzere 14.400 kez koyun, keçi ve sığır muaye nesi yapılmıştır. Her hayvan türünden 10 adedinin keneleri toplanmış ve böylece 2 yılda her ay düzenli olarak 40' ar hayvan, taşıdıkları keneler yönünden ayrıntılı olarak incelenmiştir. Toplam 288 hayvan barınağında argasid keneler aranmıştır. Araştırma süresince koyunların 7. 42.35' i, keçilerin %59.33' ü ile sığırların %38.79'u olmak üzere genel olarak ruminantların %46.82'sinin enfeste olduğu saptanmıştır. Bu çalışmada 8442 adet kene toplanmış ve bu kenelerin %26.61' i Bilecik'ten %26.30'u Balıkesir'den %23.79,'u Bursa'dan ve %23.30'u Çanakkale'den elde edilmiştir. Çalışma süresince Ixodidae ailesine bağlı 6 soyda 16 kene türü belirlenmiş olup bunlar: Ixodes ricinus(%25.46), Boophilus annul at us (%5. 79.), Dermacentor marginat us (%9. 96), Hyalomma anatol icum anatolicum (7.4. 04), H.a.excavatum(%.5. 08), H. detritum(7.2. 02), H. marginatum (%0.75), H.aegyptium (%2.02), Haemaphysal is otophila (7.4.82),H.numidiana (%0.02), H.punctata (%2.50), H.sulcata (%0.76), H. inermis (%0.45), Rhipicephalus bursa (%23. 54), R.sanguineus (%1.87), R.turanicus (%8.86) ve gelişme dönemindeki keneler (%4.06) dir. Hayvan barınakları ve hayvanlar üzerinde argasid keneye rastlanmamıştır. Araştırma bölgesinde belirlenen 16 kene türünden I.ricinus'un olgunlarına yıl boyunca rastlanmış ancak bu tur yas aylarında sınırlı sayıda kalmıştır. B.annulatus ve Haemaphy- salis türlerinin olgunları genelde sonbahar ve kıs aylarında görülmüştür. Hyalomma ve Rhipicephalus türlerinin olgunları ilkbahar ve yas aylarında diğjer aylardan daha fasla bulunmuştur. D.marginatus ise genelde ilkbahar,sonbahar ve kıs ayları da görülmüştür. I.ricinus ve R.bursa bölgede en yaygın kene türleri olup B.annulatus ve Hyaloromalar özellikle sığırlarda önemli sayılarda bulunmuştur. Bu çalışmada daha önce yurdumuz kaplumbağalarında bildirilen H.aegyptium'a ilk kes sığırlarda rastlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Kene,Yayıl ıs,Mevsimsel Aktivite,Güney Marmara Bölgesi. ' SUMMARY Distributions and species of ticks on ruminants in Southern Marmara Region. This survey was carried out in eight villages of the provices Çanakkale, Bal x kesir, Bursa and Bilecik in Southern Marmara Region between January, 1991 and December, 1992 to de termine tick species, their seasonal activities and inciden ces. During twenty four months each unit was visited monthly and a total of 14.400 examination on sheep, goats and cattle, as fifty samples from each animal species, were conducted on. Ticks were collected from ten animals of each animal kind, so fourty animals every month were regulary studied from the aspect of tick burden during this period. Totaly 2SS stables were inspected out for Argasid ticks. During this period 42.35% of sheep, 59.337. of goats and 38.79% of cattle and in general 46.82% of the ruminants were found to be infested. In this survey, 8442 ticks were obtai ned from Bilecik, Bal ıkesir, Bursa and Çanakkale provinces at the rates of 26.61, 26.30, 23.79 and 23.30 percents, respec tively. Sixteen tick species belonging to six genus of Ixodidae family were identified as: Ixodes ricinus(25.46%), Boop- hilus annul at us (5.79%), Der mac en t or mar g inat us (9. 96%), Hya-lomma anatolicum anatol icum(4. 047.), H.a.excavatura (5.08%), H.detritum(2.02%), H.marginatum (0.75%), H.aegypt ium (0.02%), Haemaphysal is otophila(4.827.), H.numidiana (0.02%), H. punctata (2.50%), H.sulcata(0.76%), H. inermis(0. 457.), Rhipicephalus bursa (23. 54%), R.sanguineus( 1.87%), R.turanicus(8. 86%), and devlopmental stages(4. 06%). No Argasid ticks were observed neither on animals nor in their stables. The adults of I.ricinus was observed during all year with a decresing number in summer. The adults of both B.annulatus and Haemaphysal is species were generally observed in autumn and winter seasons. The number of the adults Rhipi cephalus and Hyalomma species was detected higher in spring and summer than those of other months. The adults of D.marginatus was generally observed in autumn, winter and spring. I.ricinus and R. bursa were the wide spread species of the region, and B.annulatus and Hyalomma species were obser ved on cattle in large numbers. In this survey, H.aegypt i urn, which had been reported previously from turtles in Turkey, was detected on cattle for the first time. Key Words: Tick, Distr ibut ion, Seasonal Activity, Southern Marmara Reqion. 147

ÖZET Ekim 1993-Mart 19*34 tarihleri arasında Bursa ili Gemlik, înegöl, Karacabey, Keles, Nilüfer, Orhangazi, Osmangazi ve Yıldırım ilçelerinde bulunan 14 ilkokulda barsak parazitlerinin yaygınlığını saptamak amacı ile koprolojik muayeneler yapılmıştır. Araştırma süresince toplam 1010 gaita numunesi incelenmiş ve 321 tanesinde (7.31,78.) parazitoz tesbit edilmiştir. Orhangazi (%50,45) ve Karacabey (%40-41,55) ilçelerindeki enfeksiyon insidensinin diğer ilçelerdekinden daha yüksek olduğu gözlenmiştir. Parazitli olguların 168 inin (%52,33) protozoon, 130 unun (%40,50) helmint parazitler tarafından meydana getirildiği, 23 (%7, 16) olguda ise bu parazitlerin ortak enfeksiyonlar şeklinde bulunduğu saptanmıştır. Muayeneler sırasında 6 sı helmint ve 2 si protozoon olmak üzere 8 cinse bağlı 10 parazit türü teşhis edilmiştir. Pozitif vakalar içerisinde en sık rastlanan parazit türünün Giardia intestinal is olduğu (%47,04), bunu Enterobius verrai- cularis (%18,69), Hymenolepis nana (%10,28), Trichuris tric- hiura (%9,65), Entamoeba histolitica (%8,10), Ascaris lumbri- coides (%5,92), Entamoeba coli (%4,98), Strongyloides sterco ral is (%4,36), Taenia saginata (1,24) ve Hymenolepis diminuta'nın (%10,62) izlediği belirlenmiştir.Parazit enfeksiyonlarının büyük çoğunluğunun (5489,72) tek parazit türü tarafından meydana getirildiği. 32 (543,97) olguda iki parazit türünün ve 1 (540,31) olguda dört parazit türünün aynı anda bulunabildiği saptanmıştır» Birden fazla protozoon türü tarafından oluşturulan enfeksiyonlara 2(540,62) vakada, helmint türü tarafından oluşturulan enfeksiyonlara 8 (542,49) vakada, bir protozoon ve bir helmint türü tarafından oluşturulan enfeksiyonlara ise 23 (547,16) vakada tesadüf edilmiştir. Anahtar Sözcükler: İlkokul çocukları, Barsak parazitleri, Bur sa. 50

ÖZET Enfeste sığırların Linn, 1758, %23.78'inde %3.26'sında Solenopotes %1.30'unda Haematopinus Nisan 1991 ile Mayıs 1992 tarihleri arasında. Bursa iline bağlı 15 ilçenin 34 köyüne gidilerek toplam 1872 sığır bl I; enfestasyonu yönünden muayene edilmiş, %16.40'ı bitlerle enfeste bulunmuştur. %62.54'ünde Bovicola bovis Linognathus vituli Linn, 1758, capillatus Enderlein, 1904, quadripertusus Fahrenholz, 1916, %5. 21 'inde B. bovis + L. vituli, %1. 95 'inde B. bovis + S. capillatus, %0.33'ünde L. vituli + S. capillatus, %0.33'ünde L. vituli + H. quadripertusus, %1.30'unda B. bovis + L. vituli + S. capillatus saptanmış, ayrıca sığırların %90.88'inin tek, %7.82'sinin iki, %1.30'unun üç bit türüyle enfeste oldukları tesbit edilmiştir. Enfeste sığırların çoğunluğunda hafif derecede enfestasyon gözlenmiş, özellikle L. vituli de bu oran %74.8'e yükselmiş olup, bütün türler için orta şiddetteki enfestasyon oranları ortalama %25 civarında bulunmuş, şiddetli enfestasyon oranları ise düşük düzeyde tesbit edilmiştir. Enfestasyonun yaygınlığı Holştayn ve melezlerinde %20. 49, Esmerlerde %10. 42, Yerlilerde %12.10 oranlarında görülmüştür. Bit enfestasyonlarının yaşlara göre dağılımı ise 15 gün - 6 ay arasmdakilerde %36. 42, 6 ay - 2 yaş arasındaki- lerde %22.75, 2-6 yaş arasındakilerde %8.85, 6 yaş ve yukarısındakilerde %3. 21 oranlarında bulunmuştur.B.bovis ve L.vituli'nin daha çok iki yaşına kadar olan sığırlarda, S.capillatus un ise 2-6 yaş arasındakilerde daha yaygın olduğu görülmüştür. Enfestasyon oranı dişi sığırlar arasında %13.71, erkek sığırlar arasında %25.29 olarak tesbit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Sığır, Bit, Bursa SUMMARY The Prevalance of Lice Enfestations and Agent Species in The Cattle of Bursa Region Totally 1872 cattle in 34 villages of Bursa province were examined for lice infestations between April 1991 and May 1992. 16.40% of the cattle were found to be infested with four lice species. Bovicola bovis was dedected as single species in 62.54 persent of the cases, and fallowed by Linognathus vituli 23.78%, Solenopotes capillatus 3.26%, and Haematopinus quadripertusus 1.30%. Mix infestations were observed in small proportions as; B.bovis + L. vituli 5.21%, B.bovis + S. capillatus 1.95%, L. vituli + S. capillatus 0.33%, L. vituli + H. quadripertusus 0.33%, L. vituli + H. quadripertusus 0.33% and B.bovis + L. vituli + S. capillatus 0.33%. Infestations with one, two or three species were encountered in 90.88, 7.82 and 1.30 percents of the cases, respectively. Most of the infestations, especially caused by L. vituli (74.8%) were not severe. A quarter of the infestations was in middle degree for all species. And, only few cases were evaluated as severe. Incidences of infestation were 20. 49% in Holstein and cross breeds, 10.42% in Brown originated cattle and 12.10% in Turkish local Native cattle. According to the age groups, infestation rates were 36.42% in 15 days - 6 months old cattle, 22.75% in 6 months - 2 years old group, 8.85% in 2-6 years old cattle and 3.21% inB. bovis and L.vituli were generally observed in cattle up to 2 years old, but, S.capillatus were dedected dominantly in 2-6 years old group. Enfestation was observed at the rate of 13.71% in females and 25.29% in males. Key Words: Cattle, Lice, Bursa 64

ÖZET Araştırmada Bursa il sınırları içinde bulunan 45 kümes ten rastgele seçilen 1396 tavuğun dışkısı muayene edilerek coccidiose etkenleri aranmış, görülen cocystlerin tür identifikasyonları yapılmış ve gram dışkıdaki cocyst miktarları sayılmıştır. Ayrıca hastalık semptomu gösteren 53 tavuğun otopsisi yapılarak lezyonlu bölgeler histopatolojik olarak incelenmiştir. Yapılan muayeneler sonunda 1396 tavuğa ait dışkı ör neğinden 740 (% 53.0) ında Eimeria (E) türlerinden E.necatrix E.tenella, E.brunettl, E.mitis, E. maxima olmak üzere beş tü rün oocystleri saf veya miks enfeksiyon şeklinde görülmüştür. Bunlardan E.brunettl Türkiye tavuklarında ilk kez saptanmıştır. Enfekte hayvanlardan 292 (% 39.5) 'sinde E.necatrix, 14B (% 20.0) inde E.tenella, 94 (% 12.7) ünde E.brunettl, 37 (% 5.0) sinde E.mitis, 30 (% 4.1) unda E. maxima türleri saf enfeksiyon; 39 (% 5.3) unda E.necatrlx+E. tenella, 31 (% 4.2) inde E.necatrix + E.brunettl, 27 (% 3.6) sinde E.necatrix E.maximB, 11 (% 1.5) inde E.necatrix + E.mitis, 9(% 1.2)unda E.tenella^ E. maxima, 5*t5& 0.7) inde E.tenella+ E.brunetti, 15 (% 2.0) inde E.necatrix + E.tenella + E.brunettl, 2(% 0.3) sinde E.necatrix+ E. mitis+E. maxima türleri miks enfeksiyon halinde bulunmuştur. Enfekte hayvan oranı etçi ve yumurtacı ırk gruplarında birbirine yakın olarak, sırasıyla % 56. 8 ve % 51.3 bulunmuştur, Yetiştirme tipleri dikkate alındığında bu oran yer sistemi uygulanan kümeslerde % 63.8, ızgara sistemi uygulananlarda % 57. B, kafes sistemi uygulananlarda % 20.5 olmuştur.Hastalık semptomu gösteren tavukların otopsi muayenelerinde barsaklardaki patolojik bozukluklar, histopatolojik muayenelerinde ise bazı türlerin şizont, merozoit ve gametosit gibi hücre içi gelişme dönemleri saptanmıştır. Bölge tavuklarında coccidiose etkenlerinin insidensi yüksek olmakla birlikte genelde enfeksiyon şiddetinin düşük olduğu belirlenmiş olup hastalık semptomu gösteren hayvan sayısının yok denecek kadar az olduğu müşahede edilmiştir. AnahtBr Kelimeler: Bursa, tavuk, coccidiose, Eimeria. -2- SUMMARY INCIDENCE DF EIMERIA SPECIES IN CHICKENS IN BURSA Td understand the incidence of coccidiosis and to detect the causative Eimeria species in the poultry produced in Bursa province, a sum of 1396 fecal samples from 45 herds were examined by flotation and modified McMaster methods. The collected oocysts were identified by the morphological characteristics and sporulation times. In addition a necropsy was performed for 53 chickens to examine the pathological and histopathoİDgical changes. The results showed that 740 of 1396 samples (53.0%) were infected with several species of Eimeria. The incidence of each species were for E.necatrix (292 of 74D, 39.5 % ); E.tenella (14B Df 740,20.0 %), E.brunetti (94 of 740, 12.7 %) E.mitis (37 of 740, 5.0 %), E. maxima (30 of 740, 4.1 %) in single infections, and E.necatrix together with E.tenella in 39 (,5.3 %), E.necatrix with E.brunetti 31( 4.2 %), E.necatrix with E. maxima 27 ( 3.6 %), E.necatrix with E.mitis 11 ( 1.5 %), E.tenella with E. maxima 9 ( 1.2 %) E.tenella with E.brunetti 5 ( 0.7 %), E.necatrix with E.tenella and E.brunetti 15 ( 2.0 %), E.necatrix with E.mitis and E. maxima in 2 cases ( 0.3 %) in mix infections. In this cases E.brunetti was the first report in Turkey. The incidences were varied between the herds inhabi ted in different management systems as follows: deep litter -3-63. 6 %, slatted floor 57.8, and cags houses 2D. 5 56. In necropcies, the pathological changes and the deve lopmental stages of some Eimeria species mere illustrated in the clinically infected animals. The incidence of infection in the region mere consi dered rather high though the symptoms observed in infected herds were not so severe. Key hJords: Bursa province, chicken, coccidiose, Eimeria. -k- 76

ÖZET Araştırma süresince Bursa il sınırları içinde yer alan 71 üniteden 2140 sıyırın dışkı ve/veya süt numuneleri muayene edilmiştir. Dışkı muayenesi bulgularına göre enfeksiyona sadece 6 aylıktan küçük olan 985 hayvandan 48 (^ 4.9) 'in de rastlanmış, daha yaşlı olan 1155 hayvanın dışkısında T. yjtulorum yumurtası bulunamamıştır. Yaş faktörüne ilişkin olarak enfeksiyona sadece 0-6 aylık buzağılarda rastlanmış olup en yüksek enfeksiyon; % 10. 3 oranı ile 2-3 aylıklarda saptanmış, bunu % 9.9 oranı ile 1-2 aylıklar, % 3.9 oranı ile 3-4 aylıklar, % 3.U oranı ile 0-1 aylıklar, % 2.6 oranı ile 4-5 aylıklar izlemiş, en düşük oran (% 0.7) 5-6 aylık hayvanlarda saptanmıştır. Irklara göre enfeksiyon oranları dikkate alındığında en yüksek enfeksiyon düzeyi ( % 12.4) Yerli ırklarda saptanmış, bunu Jersey ( % 6.3), Huntafon 0*4.0) ve llolstein ('i 3.3) ırkları izlemiştir. Enfeksiyonun yayılımı açısından cinsiyetler arasında önemli bir farklılık görülmemiş, enfeksiyon oranı dişilerde % 5.0, erkeklerde ?â 4.8 olarak belirlenmiştir. Bakısı yapılan 144 ineğe ait süt örneğinden sadece birinde (% 0.7) 3 adet/100 cc üçüncü döneni T. vitulorum larvası bulunmuştur. Larvaların uzunluğu 1475-1525 jU( ortalama 1500 jJ ), çapı 38-47 Jü(ortalama 43 JJ) olarak. ölçülmüştür. Yumurtaların değişik koşullarda geliştirilmesi denemelerimizde gerek direkt olarak gerekse 1, 2, 3 ve 4 hafta süreyle buzdolabında (+4 aC) muhafaza ' edildikten sonra +4, -1-13 + 0.5, 20, 3.0, 40 ve 5U JCtlerde gelişmeye bırakılan yumurtalarda 20 ve 30 `C'lerde larva gelinmiş, diğer ısı derecelerin de blastomerlerde bölünme olmasına rağmen larva teşekkül etmemiştir. Aynı sürelerle deep~freeze (-27 JC)'de muhafaza edilen yumurtalarda ise hiçbir ısı derecesinde larva şekillen memiştir. Ayrıca toprağın 5, 10 ve 2ü cm derinliğine gömülen yumurtalarda 14' üncü günden itibaren larva şekillenmeye başladığı saptanmıştır. Anahtar kelimeler İ3 u r s a, sıyır, T. vitulorum, süt (larva ).2- SUMMARY EPIDEMIOLOGY OF TOXOCARA (NEOASCARIS) VITULORUM IN CATTLE AROUND BURSA. The feces and/or milk samples of 2140 calves from 71 units in Bursa were examined for Toxocara vitulorum infection. The infection was observed in 48 (4.9 )i) out of 985 calves younger than 6 months of age, and, no eggs were found in the feces of the rest 1155 calves older than 6 months. The maximal infection rate was determined as 10.3 ?o at the age group of 2-3 months and followed by 9.9 U, 3.9 %, 3.0 %, 2.6 % and minimally 0.7 ){ at the age groups of 1-2, 3-4, 0-1 4-5 and 5-6 months, respectively. According to the animal breeds the infection rates were as follows; 12.4 % for Turkish natural black cattle, 6,3 % for Jersey, 4.0 % for Brown Swiss and 3.3 ?« for Hols tein. No significant difference could be detected between animal sexes for infection rates, which were 5.0 % for females and 4.8 % for males. Third stage T. vitulorum larvae were only found in 1 (0.7 %) milk sample ( 3 larvae/100 cc ) among 144 examined. Larvae were measured as 1475-1525 JJ (1500 JJ in average) in lenght and 33-47 p (43 p in average) in diameter. In trials to detect the availability of eggs in different conditions, the eggs were directly or after preserving in fridge (+4UC) for 1,2,3 and 4 weeks incubated at 4, 13+0.5,20, 30, 40 and 50UC. Larvae in the eggs were completely developed at 20 and 30JC despite little development of eggs at other temperatures. Furthermore, no development wero observed in the eggs preserved in deep-freeze (-27 JC) for 1 week or more. Additionally, larval formation could be observed in the eggs buried t 0.5,10 and 20 cm deep in soil after 14 days. Key Words = Bursa, cattle, T. vitulorum, milk (larvae) _4_ 81