Search

Bir fıkıh mezhebi olarak Zeydiyye hakkında da bilgi veren genel nitelikli bazı çağdaş yayınlarda Zeyd b. Ali’den (öl. 122/740) mezhebin kurucu imamı, ona nispet edilen el-Mecmûʿu’lfıḳhî’den de mezhebin en önemli kaynağı olarak söz edilmektedir. Buna karşın son zamanlarda yapılan Zeydiyye konulu müstakil çalışmalar, mezhebin Sünnî fıkıh mezhepleri gibi doktriner bir yapıya kavuştuğu müteaḫḫirûn dönem Zeydî literatüründe Zeyd b. Ali’nin hukuk doktrinine bağlılık anlamı içermeyen yaygın bir Zeydîlik anlayışının varlığını fark etmemizi sağlamıştır. Bu iki bakış arasındaki zıtlıktan yola çıkan çalışmamızda Zeydî fürû-i fıkıh literatürü açısından Zeyd b. Ali’nin hangi konumda görüldüğünü anlamak için onun Zeydî mezhep görüşünün oluşumundaki etkisinin açığa çıkarılması hedeflenmiştir. Yöntem olarak onun fıkhî görüşleri ile Zeydiyye’nin en güvenilir fıkıh metinlerinden Kitâbu’l-Ezhâr’daki müftâbih görüşler arasındaki farklılıklar mezhebin oluşum sürecindeki önemli fakihlerden el-Müeyyed-Billâh’ın (öl. 411/1020) Şerḥu’t-Tecrîd’i üzerinden yorumlanmıştır. Örneklem olarak istiftâḥ duasının zamanı, iftitâḥ tekbirinde ve kıraat sırasında ellerin durumu ve kunut dualarının okunuşu gibi namazın kılınış şeklinde öne çıkan ve her Müslümanın tanık olduğu ihtilaflı fıkhî meseleler incelenmiştir. In some contemporary publications of a general nature that also give information about Zaydiyya as a fiqh madhhab, Zayd b. ʿAlī (d. 122/740) is mentioned as the imam of the madhhab, and al-Majmūʿ al-fiqhī attributed to him is cited as the most crucial source of the madhhab. On the other hand, recent independent studies on Zaydiyya have made us realize the existence of a widespread understanding of Zaydiism, which does not mean adherence to Zayd b. ʿAlī’s legal doctrine in the Zaydī literature of the later period which the madhhab gained a doctrinal structure like the Sunnī fiqh madhhabs. Our study, which is based on the contrast between these two perspectives, aims to reveal the influence of Zayd b. ʿAlī in the formation of the Zaydī madhhab’s view to understand his position in terms of furūʿ al-fiqh literature. As a method, the differences between his opinions and the muftābih views of Kitāb al-Azhār, which is among the most reliable fiqh texts of Zaydiyyah have been interpreted through the Sharḥ al-Tajrīd by al-Muʾayyad bi-llāh (d. 411/1020) who is one of the essential faqīhs in the formation process of the madhhab. We examined, as examples, the controversial fiqh issues witnessed by every Muslim and attracting attention in the form of ritual prayer (ṣalāt), such as the introductory duʿā (al-istiftāḥ), the state of the hands during the takbīr al-iḥrām and recitation of the Qur’ān (al-qirāʾāt) at standing (qiyām), and the recitation of the duʿā l-qunūṭ.

On dokuzuncu ve yirminci yüzyılda Batı okültizmi ve ezoterizmi Helena Blavatsky, MacGregor Mathers, Aleister Crowley, İsrail Regardie ve Dion Fortune gibi başat şahsiyetlerin ellerinde şekillenmiştir. Blavatsky’nin kendinden öncekilerin ezoterik bakış açısını oryantal öğelere öncelik vererek yeniden biçimlendirmesi modern dönemin başlangıcı olarak kabul edilmektedir. Ondan sonrakiler Blavatsky’nin öğretisini reddetmemekle beraber az çok değiştirerek oluşturdukları deneyimlerini yeni kardeşlik cemiyetlerine tatbik etmekteydiler. Meşhur olan mahlasıyla Dion Fortune yirminci yüzyıl Batı ezoterik akımlarına yön veren kişiler arasında kuvvetli kalemi, kendine has üslubu ve yeni sayılabilecek kabulleriyle farklı bir şahsiyet olmuştur. Onun, modern Batı ezoterik cemiyetlerinin bir çoğuyla ilişkili çalışmalar yapması, önemli okültistlerden dersler almış olması ve sonunda da kendi topluluğunu kurması bu alanda göz ardı edilemez bir etkisi ve katkısının olduğunu göstermektedir. Bu çalışma Blavatsky ve sonrasındaki Batı Ezoterizmini genel hatlarıyla incelerken Fortune’un ortaya koyduğu yönteme ve yeni bakış açısına odaklanmaktadır. Bu çerçevede söz konusu katkıyı karşılaştırmalı bir bakış açısıyla aktarmayı ve yorumlamayı amaçlamaktadır. In the nineteenth and twentieth centuries, such prominent figures as Helena Blavatsky, MacGregor Mathers, Aleister Crowley, Israel Regardie, and Dion Fortune shaped Western occultism and esotericism. Blavatsky's reshaping of the esoteric perspective of his predecessors by giving priority to oriental elements is accepted as the beginning of the modern period. After him, although they did not reject Blavatsky's teaching, they were applying their experiences to new fraternities by changing them to some degree. With her famous pseudonym, Dion Fortune has become a distinct personality among the people who steered the twentieth-century Western esoteric movements with her strong pen, unique style and new acceptances. Her work is related to many modern Western esoteric societies. She studied many modern Western esoteric societies, took lessons from influential occultists, and eventually established her community. These show her undeniable contributions to the field. This study focuses on Fortune's method and a new perspective while examining Blavatsky and later Western Esotericism in its general terms. It aims to convey and interpret the contribution in question from a comparative perspective.

Bu çalışma, Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde Vejdi Bilgin ve Kemal Ataman'in danışmanlığında Merve Reyhan Baygeldi tarafından yazılan "Kültürel sermayeden sosyal sermayeye maneviyat ve din: Hükümlülerin manevi danışmanlık deneyimleri" adlı doktora tezine dayanılarak hazırlanmıştır. Dünyadaki diğer örneklerinde de olduğu gibi, Türkiye’de manevi danışmanlık, farklı modern mekânlara ve durumlara özgü sorunlarla dini referanslar sayesinde başa çıkmaya destek olmak için Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından sunulan bir hizmettir. Bu makalede, Bursa H ve E Tipi Ceza İnfaz Kurumlarındaki hükümlülerin manevi danışmanlık deneyimleri incelenmektedir. Bunu gerçekleştirebilmek için nitel araştırma desenlerinden olgubilim tercih edilmiştir. Bu çerçevede, 18 hükümlünün sosyal sermayeleri bir lens görevi üstlenmiştir. Birebir görüşmelerden elde edilen veriler, MAXQDA programıyla kodlanarak içerik analizine tabi tutulmuştur. Buna göre üç tema tespit edildi. Bunlardan ilki; aile, eğitim, göç ve önceki cezaevi olmak üzere dört kategoriden oluşan hükümlülerin cezaevi öncesi sosyal sermaye temasıdır. İkinci tema; suç işlemeye karar verme, uyum süreci, gündelik pratikler, dış dünya ile ilişkiler, personellerle ilişkiler, iş kolları ve eğitim programları olmak üzere yedi kategoriden oluşan cezaevinde sosyal sermayedir. İşlevsellik arayışı, hoca söylemi ve koğuş kültürü olmak üzere üç kategoriden oluşan sosyal sermaye bağlamında manevi danışmanlık deneyimi, çalışmamızdaki son temadır. Nihai olarak, hükümlülerin genelde cezaevindeki programları özelde manevi da- nışmanlık uygulamasını, sosyal sermaye zemininde inşa edilen kârzarar hesabı kapsamında deneyimlediği tespit edilmiştir. Pastoral counseling is provided by The Religious Affairs Presidency in Turkey, to assist individuals in coping with challenges, unique to various modern places and situations utilizing religious references, similar to the other examples around the world. In this study, convicts’ experiences in pastoral counseling from Bursa H and E Type Penal Institutions are examined. The social capital of 18 inmates will be used as a lens to address these experiences. One of the qualitative study designs, phenomenology, has been chosen to expose the aforementioned framework. MAXQDA was used to code the data collected from one-on-one interviews, which were then submitted to content analysis. As a result, three major themes emerged. The first of them is the offenders' pre-prison social capital theme, which is divided into four categories: family, education, immigration, and past imprisonment. The second theme is social capital in prison, which is divided into seven categories: The decision to commit a crime, the adjustment process, everyday activities, contacts with the outside world, relationships with staff, labor branches, and training programs. The final theme in our research is pastoral counseling experience in the context of social capital, which is divided into three categories: functionality seeking, hoca discourse, and ward culture. Finally, it has been discovered that inmates generally experience prison services, particularly pastoral counseling, via the lens of profitloss calculations based on social capital.

İbn Ebî Hâtim’in (öl. 327/938) el-Cerḥ ve’t-taʿdîl adlı eseri, hicrî ilk üç asırdaki ricâl çalışma- larına ışık tutması açısından oldukça önemli bir kaynaktır. Özellikle kitabına yazdığı giriş mahiyetindeki Taḳdime bölümü, cerh-taʿdîl faaliyetlerini hoca-talebe ilişkileri bağlamında takip etmek isteyen araştırmacılar için yol gösterici bir niteliğe sahiptir. İbn Ebî Hâtim Taḳdime’de, Mâlik b. Enes’ten başlayarak babası Ebû Hâtim’e kadar on sekiz muhaddis zikretmiş ve bunların münekkit olduğuna işaret eden rivayetlere yer vermiştir. Münekkit olarak belirlediği kişilerin ricâle dair kanaatlerini bir araya getirmek için büyük çaba göstermiş ve başta bu münek- kitlerin talebeleri olmak üzere, pek çok kimse ile irtibata geçmiştir. Bu isimlerden bazılarının meclislerinde bulunmuş ve kitaplarını kıraat veya semâ yoluyla almış, bazılarıyla da yazışmak (mükâtebe) suretiyle irtibata geçmiştir. Yazışmak suretiyle elde ettiği metinler hem kitabının oluşumunda yardımcı kaynak olma görevini üstlenmiş hem de birçok münekkidin değerlendirmelerine ulaşmasını sağlamıştır. Bu çalışmada, ilk olarak İbn Ebî Hâtim’in mükâtebe yoluyla irtibata geçtiği muhaddisler ile bunların kendisine gönderdiği yazılı belgelerin içeriği tespit edilmeye çalışılacaktır. Daha sonra da seçilen örnek tercemelerden hareketle bu yolla elde ettiği metinlerin el-Cerḥ ve’t-taʿdîl’e katkısı sayısal olarak ortaya koyulacaktır. The work of Ibn Abī Ḥātim named al-Jarḥ wa-l-taʿdīl is a very important source in terms of shedding light on the studies of rijāl in the first three centuries of Hijri. Especially the Taqdima section, which he wrote as an introduction to his book is a guide for researchers who want to follow jarḥ-ta‘dīl activities in the context of teacher-student relations. in Taqdima he mentioned eighteen traditionalists starting from Mālik b. Anas and up to his father Abū Ḥātim and included narratives indicating that they were critics. He made great efforts to gather the opinions of the people he determined as critics and contacted many people, especially the students of these critics. He attended in the teaching sessions (majālis) of some students of these critics and received their books through qirāʾa or samāʿ, and contacted with some by correspondence. The texts he obtained through the correspondence both served as an auxiliary source in the formation of his book and enabled him to reach the evaluations of many critics. In this study, firstly, it will be tried to be determined the ḥadīth scholars that Ibn Abī Ḥātim contacted through the correspondence and the contents of written documents sent by them. Later, with reference to the sample chosen biographies, the contribution of the texts obtained in this way to al-Jarḥ wa-l-taʿdīl will be presented numerically.

This paper is an attempt to bring to light the manner in which Hasidism emerged inside the Jewish tradition not just as a climax of previous mystical developments, but also under the direct influence of Hesychasm and Sufism. All of these types of mysticism seem to have met in 18th century Moldova (the Bogdan province of the Ottoman Empire), in the new and revolutionary outlook of an unusual man called Israel ben Eliezer, also known as Baal Shem Tov (“the master of the good name”), who appears to have been born there, although he started preaching only after moving to Poland. Regardless of how much of his story as we know it today is true or legendary, his imprint on the evolution of the oldest monotheistic religion is undeniable and still awaits further scrutiny, despite the number of works written about him so far. Considering that the movement he set in motion, which started as an offshoot of mainstream Judaism meant to solve a religious crisis by straying partially away from the established religious practices, proposing to worship God not just through prayer but also through storytelling, music and dance, and to replace the rabbi with the tzaddik (righteous/wise man), has nowadays ended up by being the most ultra-Orthodox form of Jewishness, it is interesting to fathom the extent to which it was infused by Islamic ideas. The article therefore also takes into account the Islamic influence on the evolution of Jewish mysticism, from the emergence of Islam until today’s Jewish liturgical and meditative practice. Bu makale, Hasidizm’in Yahudi geleneğinde sadece önceki mistik gelişmelerin doruk noktası olarak değil, aynı zamanda Hesikazm ve Tasavvufun bazı türlerini doğrudan etkisi altında ortaya çıkma tarzını gün ışığına çıkarmayı amaçlayan bir çalışmadır. Bütün bu tasavvuf türleri, 18. yüzyılda Moldova'da (Osmanlı İmparatorluğu’nun Boğdan eyaleti), vaaz vermeye ancak Polonya’ya taşındıktan sonra başlamasına rağmen yine de orada doğduğu kabul edilen İsrail ben Eliezer adında, Baal Shem Tov (ismi güzel efendi) olarak da bilinen sıradışı bir adamın yeni ve inkılabi kabul edilebilecek düşüncelerinde harmanlanmış görünüyordu. Bugün bildiğimiz hikâyesinin ne kadarının gerçek ya da efsanevi olduğuna bakılmaksızın, kadim tek tanrılı dinler geleneği içerisinde önemli bir ‘hikâye’ olduğu inkâr edilemeyeceği gibi onun hakkında şimdiye kadar yazılmış eserlerin çokluğuna rağmen hala daha fazla araştırmaya da açık olduğu söylenebilir. Tov’un, ana akım Yahudiliğin bir uzantısı olarak başlattığı bu hareketin, dini bir krizi yerleşik dini uygulamalardan kısmen uzaklaşarak çözmeyi amaçladığını düşünerek, Tanrı’ya sadece dua yoluyla değil, aynı zamanda kıssa anlatımı, müzik ve dans/zikr yoluyla da ibadet etmeyi, haham’ı tzaddik (sadık/bilge kişi) ile değiştirmeyi önermiş olmasına rağmen, günümüzde Yahudiliğin en ultra-Ortodoks formu haline gelişinde İslami fikirlerin ne ölçüde aşılandığını incelemek ilginç olabilir. Bu makale, o nedenle, İslam’ın ortaya çıkışından günümüz Yahudi ayin ve ibadetlerine kadar Yahudi mistisizmin gelişimi üzerindeki İslam’ın etkisini hesaba katan bir çalışmadır.

Yaşanan acı tatlı olaylar, mutluluklar, felaketler, tarihi hadiselerden edinilen deneyim ve tecrübeler neticesinde ortaya çıkan, her milletin kültür ve medeniyetini, hayat tarzını, yaşam şeklini yansıtan ve söyleyeni belli olmayan meseller (atasözleri); soyut düşünceleri somut şekle büründüren, bir olayı tek cümleyle ifade eden hikmetli sözlerdir. Az sözle çok şey anla- tan, verilmek istenen manayı en iyi şekilde ifade eden, teşbih ve kinaye gibi edebi sanatların çokça yer aldığı bu sözler aynı zamanda edebiyatın en güçlü kaynaklarındandır. Milletler arası kültür alışverişi mesellere de yansımış, gerek dini, sosyal ve ticari ilişkiler, gerekse Arapça kaynakların Türkçeye tercüme edilmesiyle Türkler Arap edebiyatındaki meseller ile tanışmış- tır. Köklü ve zengin tarihi bir geçmişe sahip olan, Türk edebiyatını da etkilediği görülen bu mesellerle Türk atasözleri kıyaslandığında aralarında benzerlikler olduğu dikkat çekmektedir. Bu benzerlik bazen hem lafız hem mana, bazen de sadece mana yönündendir. Mana yönünden uyumlu olan mesellerin bazıları, kısmî kelime benzerliğinden dolayı bazen lafızdan, bir bö- lümü de ancak ortaya çıkış hikâyesi öğrenildiğinde anlaşılabilmektedir. Bu yüzden araştırma- daki bazı meseller, daha iyi anlaşılması için hikâyeleriyle birlikte ele alınacaktır. The proverbs that emerge from the experiences of bittersweet events, happiness and disasters, reflect the culture and civilization and life style of every nation and whose people are not known; are wise words that transform abstract thoughts into concrete form and express an event in a single sentence. These words, which tell a lot with little words, express the meaning to be given in the best way, and which include a lot of literary arts such as simile and metonymy, are also one of the most powerful sources of literature. The international cultural exchange was reflected in proverbs, and as a result of both religious, social and commercial relations and the translation of Arabic sources into Turkish, Turks met with proverbs in Arabic literature. When Arabic proverbs, which have a deep-rooted and rich historical background and have been seen to affect Turkish literature, and Turkish proverbs are compared, it is noteworthy that there are similarities between them. This similarity is sometimes in terms of both word and meaning, and sometimes only in terms of meaning. Proverbs, which are compatible in terms of meaning, can be understood sometimes from word and sometimes only when the story of their origin is learned. Therefore, some of the proverbs in the research will be discussed together with their stories for better understanding.

Güfte mecmuası genellikle makam, usul ve bestekâr bilgilerini içeren ve hânendelerin mûsikî meclislerinde şarkıları unutmamak ya da bakıp hemen hatırlamak maksadıyla güfteleri yazdıkları defterlerdir. Bu mecmualar şiir ve mûsikî birlikteliğini arz etmesi açısından önemlidir. Ayrıca dönemin sanat zevkini yansıtması dolayısıyla kültür tarihimizde önemli bir konuma sahiptir. Bu çalışmada Kazasker Mustafa İzzet Efendi (ö. 1876) kendi-sine ait güfte mecmuası dolayısıyla konu edilmiştir. Çalışmanın amacı ise güfte mecmualarının edebî hüviyeti hakkında bilgi vermek ve Kazasker Mustafa İzzet Efendi’nin güfte mecmuasını tespit etmektir. 19. asırda yaşayan Kazasker Mustafa İzzet Efendi, Osmanlı devletinde önemli görevlerde bulunmasının yanı sıra sarayda mûsikî meclislerine katılmış bir sanatkârdır. Onun Osmanlı sarayında mûsikî meclislerine katılması kendisinin tertip etmiş olduğu güfte mecmuasının önemini arttırmaktadır. Araştırmamızda nitel araştırma yöntemlerinden kaynak tarama yöntemi kullanılarak ilgili güfte mecmuasının Kazasker Efendi’ye ait olduğu ortaya konmuştur. Mecmuanın içerisinde 312 şiir tespit edilmiştir. Bu şiirlerin mahlas mısralarından hareketle 31 şaire rastlanılmıştır. Burada geçen İzzet mahlaslı şairin Kazasker Efendi olduğu iddiası yapılan incelemelerden sonra zayıflamıştır. Mecmuanın 83b varağında yer alan İzzet mahlasına sahip bir şiirin Hazineli Sâgır İzzet Bey’e ait olduğu ortaya konulmuştur. Çalışmada ayrıca güfte mecmularının hem edebiyat araştırmacıları hem de mûsikî tarihçileri açısından önemi gösterilmiştir., Lyric miscellanies are notebooks that generally contain of maqam, rhythm and composer knowledge, and written by hanendes the lyrics in order not to forget the songs or to remember them immediately in the musical assemblies. This miscellanies are important in terms of presenting the unity of poetry and music. In addition, they have an important place in our cultural history as they reflect the artistic taste of the period. In this study, Kazasker Mustafa İzzet (qāḍī-ʿasker Muṣṭafa ʿIzzat) Efendi (d. 1876) is the subject because of his own lyrics miscellany. The aim of the study is to give information about the literary identity of the lyrics miscellany and to determine Kazasker Mustafa İzzet Efendi’s Lyrics Miscellany. Kazasker Mustafa İzzet Efendi, lived in the 19th century, was an artist who participated in musical assemblies in the palace as well as holding important positions in the Ottoman State. His participation in the musical assemblies in the Ottoman palace increases the importance of the lyrics miscellany he has organized. In our research, it has been revealed that the related lyrics miscellany belongs to Kazasker Efendi, by using the literature review method, which is one of the qualitative research methods. 312 poems have detected in the miscellany. Based on the pseudonyms of these poems, 31 poets were found. The claim that the poet with the pseudonym İzzet was Kazasker Efendi has decreased in value after the investigations. It has been revealed that a poem with the Izzet pseudonym in page 83b of the miscellany belongs to Hazineli Sāgır İzzet Bey. The study also indicates the importance of lyrics miscellanies for both literary researchers and music historians.

Öz: Anadolu’nun tasavvufî hayatına en fazla etkisi olduğu düşünülen yollardan biri olan Nakşibendîlik ve Mevlevîliğin piri Mevlânâ’nın Mes̱nevî isimli şaheseri, bu çalışmayla ortak bir paydada buluşturulmuştur. 15. yüzyılda Anadolu’ya Nakşîliği getiren Abdullah İlâhî’yle halifeleri Emîr Buhârî ve Âbid Çelebi’nin başlangıçta Mes̱nevî’ye olan ilgi ve alakaları bilin-mektedir. Yine aynı yüzyılda bu ilgi ve alaka, şair Sürûrî’yle birlikte edebî yakınlaşmayı beraberinde getirmiştir. Bu ilişki, sonraki yüzyıllarda da kesilmeden devam etmiş ve gü-nümüze dek ulaşmıştır. Bu makalede, özellikle şair olan Nakşîlerin Mes̱nevî’ye ilgisi irde-lenmek istenmiş; şiiri olmayan müellif Nakşîler ve edip olmayan Nakşî şahsiyetler, muh-tevaya dâhil edilmemiştir. Çalışmada öncelikle, Mes̱nevî’nin kültür ve ilim hayatımızdaki yeri ve önemi, Mes̱nevî’ye olan ilgi ve Mesnevîhanlık müessesesinden bahsedilmiştir. Sonra, Nakşîlerin hangi sebeplerle Mes̱nevî’yle yakınlık kurduğu ya da kurmuş olabileceği belirtilmiş, ardından Mes̱nevî’yle alakası tespit edilen 12 Nakşî şairin hayatı hakkında kısaca bilgiler verilip Mes̱nevî’yle olan ilişkilerinden söz edilmeye çalışılmıştır. Son kısımda da Nakşî şairler ile Mes̱nevî ilişkisindeki tarafların birbirlerine etkilerinden söz edilmiş; Nakşî şairler ile Mes̱nevî arasındaki ilişkiye dair tespitler sunulmuştur. Ayrıca bu makale-nin, tasavvuf tarihi araştırmalarının konularından olan tarikatlar arasındaki ilişkilere, kaynaklık ve örneklik edeceği düşünülmektedir., One of the ways thought to have the greatest impact on the sufi life of Anatolia, the Naqshbandī and the founder of Mawlawīsm, Mawlānā’s masterpiece named Mathnawī, has been brought together on common ground with this study. It is known that ʿAbdallāh Ilāhī, who brought Naqshism to Anatolia in the 15th century, and his caliphs Emîr (Amīr) Bukhārī and Âbid (ʿĀbid) Çelebi were initially interested in Mathnawī. In the same century, this interest brought literary rapprochement with the poet Surūrī. This relationship continued uninterrupted in the following centuries and has survived to the present day. In this article, it was aimed to examine the relationship of the Naqshbandī, who were especially poets, with the Mathnawī; Naqshbandī authors who do not have poetry and Naqshbandī persons who do not have poetry are not included in the content. In the study, first of all, the place and importance of Mathnawī in our cultural and scientific life, and the interest in Mathnawī and Mathnawīhanism are mentioned. Then, it is stated why the Naqshism became close to the Mathnawī. And brief information is given about the life of 12 Naqshi poets whose relations with Mathnawī were determined. In the last part, the importance of Persian in the relationship between Naqshi poets and Mathnawī has been emphasized. Finally, determinations about the relationship between Naqshi poets and Mathnawi are presented. In addition, this article is thought to be a source and an example for the relations between sects, which is one of the subjects of Sufi history studies.

Neoplatonik felsefenin ve İslam filozoflarının da etkisiyle İsmâilîler, Müslüman çoğunluktan farklı olarak ölümden sonra bedenin toprağa karışacağı, nefsin ise olgunlaşarak aslî mekânı olan ulvî aleme döneceği konusunda ittifak etmişlerdir. Bu anlayışa göre nefsin tekâmül süreci, maddeden uzaklaşma ve dolayısıyla da en mukaddes olana (Külli Akıl) yaklaşma ile paralel olarak gerçekleşmektedir. Bu nedenle kurtuluş, nefsleri dünyevi ve uhrevi mutluluğa erdirecek batınî bilgiyi uhdelerinde bulunduran nâtıkları ve imamları tanıyıp, onlara tabi olmaya bağlanmıştır. Zira insanın kendi devrindeki imamı tanıması onun ulvî alemle kuracağı bağı ifade etmektedir. Bu bağlamda ceza ya da cehennem de imamlardan öğrenilen bu batıni bilgiyi reddetme yahut görmezden gelmenin bir sonucu-dur. Bu sebeple, Külli Akıl’dan taşan batınî bilgiden uzak kalan ruhlar, gerek dünyada gerekse Büyük Kıyamet’ten sonra mânevî alemde, gerçek ilmi zevki tadamamanın acısını yaşayacaklardır. Bunlara Allah’a ve peygambere inanan zahir ehli de dahildir. Bu cezanın yeri, keyfiyeti ve ebedi olup olmadığı meseleleri ise muğlaktır. İsmâilîler’in tenasüh inancına sahip bir fırka olarak görülmelerine neden olan etmenlerin başında, Gazzâlî, İbn Haldûn ve Bîrûnî gibi kendilerine muhalif olan Müslüman yazarların bu yöndeki ifadeleri olduğunu söylemek mümkündür. Binaenaleyh makalede, İsmâilî öğretinin mimarları sayılabilecek Sicistânî, Hamîdüddîn el-Kirmânî, Nâsır-ı Hüsrev ve Nasîrüddîn et-Tûsî’nin bu konulardaki fikirleri ele alınmış; iddia edildiği gibi bir tenasüh inancına sahip olup ol-madıkları sorgulanmıştır. Söz konusu isimlerin eserlerinde, tenasüh inancını kabul etme-diklerine dair açık ifadeler bulunmakla birlikte, yeniden dirilmenin (baʿs̱) Kıyamet’ten sonra değil de bu dünyada gerçekleşmesi, dünyanın bir tür cehenneme benzetilmesi ve saf olmayan ruhların nihaî sonları hakkındaki belirsizlik tenasühün reddiyle ilgili ifadelerini tartışmalı kılmaktadır., With the influence of Neoplatonic philosophy and Islamic philosophers, Ismaʿilis, unlike the Muslim majority, agreed on the view that after death the body will merge with the soil, whereas the nafs (psyche), in its matured state, will return to the sublime realm (al-ʿālam al-rūḥānī), which is its original place. According to this understanding, the process of spiritual growth of the nafs takes place in parallel with moving away from matter and thus getting closer to the most sacred one (the Universal Intellect). For this reason, salvation is seen as depending on recognizing and following preachers and imams who bear the responsibility to carry and transmit the esoteric knowledge that will bring souls to worldly and otherworldly happiness; for recognizing the imam represents the bond that the person will establish with the divine realm. In this context, punishment or hell is the result of denying or ignoring this esoteric knowledge learned from the imams. For this reason, souls who stay away from the esoteric knowledge overflowing from the Universal Intellect will experience the pain of not being able to taste the pleasure of true knowledge, both in this world and, after the Great Resurrection (al-Qıyāma al-Kubrā), in the spiritual realm. These include people who, while believing in Allah and the Prophet, focus on the obvious rather than hidden. Matters such as the place of this punishment, its nature, and whether it is eternal or not are ambiguous. It is possible to say that the leading factor causing the Ismaʿilis to be seen as a sect holding the reincarnation belief is the statements made by Muslim writers such as Abū Ḥāmid al-Ghazālī (d. 505/1111), Ibn Khaldūn (d. 808/1406) and al-Bīrūnī (d. 973/1048), who maintained views, conflicting with those of the Ismaʿilis. Therefore, in this article the ideas of Abū Yaʿqūb al-Sijistānī (d. after 361/971), Ḥamīd al-Dīn al-Kirmānī (d. after 411/1020), Nāsir-i Khusraw (d. after 465/1073) and Naṣīr al-Dīn al-Ṭūsī (d. 672/1274), who can be considered the architects of Ismaʿili teaching, are discussed and it is questioned whether they had the belief of reincarnation as claimed. Although there are clear statements in the works of these scholars expressing that they do not accept the reincarnation belief, the fact that the resurrection (baʿth) takes place in this world rather than after the Apocalypse, and the world itself is likened to a kind of hell along with the lack of certainty regarding the final end of impure souls all make their statements concerned with the denial of reincarnation extremely controversial.

Bu çalışma, Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde Hüseyin Kahraman'in danışmanlığında Betül Öz tarafından yazılan "Ahmed Emîn'in hadise bakışı" adlı yüksek lisans tezine dayanılarak hazırlanmıştır. Batı kültürünün etkilerinin hissedildiği bir ortamda hayatını geçiren Ahmed Emîn küçük yaşlardan itibaren ilme ilgi duymuştur. Bu vesileyle yaşamının ilerleyen dönemlerinde hem öğrenci hem öğretici olarak yaptığı araştırmalar neticesinde ardında önemli ilmî eserler bırakmıştır. Medeniyet tarihçisi olarak tanınmasının yanı sıra o, edebî kişiliği ile de bilinmektedir. Yaptığı çalışmaların en zengini olan İslâm tarihi ve medeniyeti üzerine kaleme aldığı Fecru’l-İslâm, Ḍuḥa’l-İslâm ve Ẓuhru’l-İslâm adlı eserlerinde İslâmi ilimler hakkında geniş bilgi- lere yer vermiştir. Bu eserler İslâm tarihi konularında başvuru kaynağı olmasının yanı sıra, diğer ilimler hakkında da bilgiler içermesi bakımından önemli bir seri olarak bilinmektedir. Bahsi geçen eserlerin hadis ilmine dair bölümlerinde temel hadis bilgileri, hadis tarihi, hadis uydurmacılığı ve hadis tenkidi konularına detaylı bir şekilde yer verilmiş ve bazı tenkitlerde bulunulmuştur. Bu çalışmada Ahmed Emîn’in hadis ilmine dair verdiği bilgiler değerlendirile- rek yer yer kendisine tenkitlerde bulunulmakta ve eleştirdiği bazı hususlara da izahlar getirilmektedir. Netice itibariyle bu tenkitler incelendiğinde yazarın bazı müsteşriklerin etkisinde kaldığı anlaşılmaktadır. Aḥmad Amīn, lived in an environment where the effects of Western culture were felt, was interested in science from an early age. For this reason, in his later years as both a student and a teacher he left important works behind as a result of his researches. He is known as a historian of civilization but is also known for his literary personality. In his most voluminous works called Fajr al Islām, Duḥā al Islām and Zuhr al Islām, which he wrote on Islamic history and civilization he gave broad information about Islamic sciences. These works are known to be an important series as they contain information about other sciences as well as being a reference source on Islamic history. In the sections of the mentioned works on the science of ḥadīth, basic ḥadīth information, history of ḥadīth, fabrication of ḥadīth and criticism of ḥadīth are mentioned in detail and some criticisms are made. In the present study, the Aḥmad Amīn’s understanding of the science of ḥadīth is mentioned, however he has been occasionally criticized and some of the issues he criticized are explained. As a result, when these criticisms are examined, it is understood that the author was under the influence of the some orientalists.

Kuzey Afrika’da kurulan büyük devletlerden biri olan Muvahhidler, Kuzey Afrika ve Endülüs’te 524/1130 - 668/1269 yılları arasında hüküm sürmüştür. Yıkılma sürecine girdiğinde, bu bölgedeki Hafsî, Merînî ve Abdülvâdî gibi kabileler devletin yönetimini ele geçirmeye teşebbüs etmişlerdir. Ancak Muvahhidler Devleti’nin yıkılışının ardından bu kabilelerin kurduğu devletler Kuzey Afrika’nın tamamına hâkim olamamıştır. Buna rağmen Muvahhidler Devleti’nin mirasçısı olmak isteyen bu devletler bazen savaş bazen de sulh ile birbirle- rine kısmî üstünlük sağlamışlardır. Tarafların sulh ittifakları çoğunlukla karşılıklı evlilikler vesilesiyle olmuştur. Bahsi geçen üç devlet arasından Hafsî Devleti (625/1228-982/1574) Merînî (592/1196-869/1465) ve Abdülvâdî (Zeyyânî) (632/1235-957/1550) devletlerinin ikisiyle de bir dünürlük ilişkisi kurmuştur. Bundan dolayı makalede Hafsî Devleti merkezli olarak devletlerin birbiriyle irtibatlarının ele alındığı bir anlatım metodu kullanılmıştır. Zikredilen metotla çalışma Hafsî, Abdülvâdî ve Merînî devletleri arasında yapılan evliliklerin amaçlarına ve sonuçlarına odaklanmıştır. Bu makale devletlerin siyasî hedefler için evlilik kurumundan nasıl faydalandıklarına da bir örnek sunmaktadır. Almowahhids, one of the great dynasties that were established in North Africa, ruled in North Africa and Andalusia between the years 524/1130 (668/1269). When it was in the process of collapse, the tribes such as Hafsid, Marinid, and Abd al-Wadid attempted to seize the administration of the dynasty in this area. However, the dynasty that was established by these tribes could not dominate the whole of North Africa after the collapse of the Almowahhids Dynasty. Despite this, these dynasties, which had the desire to be the heirs of the Almowahhids Dynasty, sometimes provided partial superiority to each other through wars and sometimes peace. The peace alliances of these parties were mostly on the occasion of mutual marriages. Among the three dynasties mentioned, the Hafsid Dynasty (625/1228- 982/1574) established a close relationship with both Marinid (592/1196-869/1465) and Abd al-Wadid (Zayyanid) (632/1235-957/1550) Dynasties. For this reason, in the present article, a narrative method in which the relations of these states with each other are discussed, centered on the Hafsid Dynasty, has been used. The mentioned method of the study focuses on the aims and results of the marriages between the dynasties of Hafsid, Abd al-Wadid, and Marinid. This article also presents an example of how these dynasties benefited from the marriages for political purposes.

Bu makale, kadim Arap kültüründe günün sabah vakitlerinde hâl hatır sormak üzere sıkça kullanılmış bir klişeye - َ َ كَيْفأَصْبَحْتَ ؟ soru cümlesine- verilen edebî cevapları ele almaktadır. Yerine göre “Bu sabah nasılsın?”, “Nasıl oldun?”, “Sabaha nasıl eriştin?” ya da doğrudan “Nasılsın?” gibi karşılıklarla Türkçeye çevirebileceğimiz “Keyfe eṣbaḥte?” sorusuna verilen ilgi çekici cevaplar, yüksek edebî kalitesi, metnin manasındaki derinlik ve lengüistik açıdan ifade ettiği değer sebebiyle, pek çok müellifi cezbeden bir konu başlığı oluşturmuştur. Çoğunlukla meşhur zahitlerin dudaklarından birer vecize ve hikmetli söz formunda dökülen bu edebî ve mistik malzeme, klasik edebiyat ve züht kitaplarında gerek nesir gerek şiir formunda karşı- mıza çıkmaktadır. Genellikle kısa kesitlerden oluşan bu ibretlik, etkileyici cevapların Arap dili ve belagati açısından önem arz eden yönü, sanatsal kaygılarla ortaya konulmuş olması ve belagat sanatları açısından da özel bir değere sahip olmasıdır. Bu cevaplar içerisinde bilhassa seci, tıbâk ve mukābele gibi bedîʿ sanatlarının ustalıkla kullanıldığı göze çarpmaktadır. Makalemizde “Keyfe eṣbaḥte?” sorusu çerçevesinde teşekkül eden ve gerek mana derinliği gerek lafız dizilimindeki estetik açısından dikkat çeken edebî malzemenin bir kısmı çevirileriyle birlikte sunulmuş, ardından da genel bir değerlendirmeye tabi tutulmuştur. This article about “Keyfe Aṣbaḥte?” deals with the literary answers to the question. This question is sometimes called “How are you this morning?” sometimes “How did you wake up?”, sometimes directly “How are you?” carries such meanings. “Keyfe Aṣbaḥte?” the interesting answers given to the question have attracted the attention of many authors due to its high literary value and mystical meanings. This literary material, which is mostly poured from the lips of famous ascetics in the form of aphorisms and wise words, appears in the form of both prose and poetry in classical literature and ascetic books. The important aspect of these exemplary and amazing answers in terms of Arabic and rhetoric is that they are presented with artistic interests and have value in terms of oratory arts. Especially in these answers, it is seen that the “badīʿ” arts such as “sajae”, “ṭibāḳ”, “muḳābala” are used skillfully.

Bu çalışma, Osmanlı kıraat âlimlerinden Sâdık b. Yusuf Halîfe’nin Risâle fi’t-tecvîd isimli risalesini konu edinmektedir. Müellifin, Kur’ân tilavetinde karşılaştığı yaygın hatalara (laḥn) işaret etmek amacıyla muhtasar olarak kaleme aldığı bu risale hakkında daha önce yapılmış herhangi bir araştırma bulunmamaktadır. Üç bölüm halinde ele alınan bu makalenin ilk kısmı, Sâdık b. Yusuf’un hayatı, hocaları, öğrencileri ve eserleri hakkındaki biyografik bilgileri ihtiva etmektedir. İkinci bölüm; eserin isimlendirilmesi, konusu ve müellife aidiyeti, müellifin bu risalede izlediği usûl ve metot, risalenin temel kaynakları, risalenin telif edilme amacı ve muhtevası gibi tahkik usulüne göre incelenmesine dönüktür. Ayrıca bu bölümde eserin nüshalarının yanı sıra tahkikte takip edilen yönteme de yer verilmiştir. Üçüncü ve son bölüm ise risalenin tahkikli neşrine ayrılmıştır. Sonuç olarak; tecvid ilminin mahiyeti ve Kur’ân tilaveti esnasındaki gerekliliği, laḥnın kavramsal alanı ve çeşitleri gibi konulara hasredilen bu risalenin, harflerin mahreç ve sıfatlarında meydana gelen hataların tespit ve tashihi noktasında günümüze de ışık tutması amaçlanmaktadır., This research discusses the risala named Risâla fi’t-tajwîd which was written by one of the Ottoman scholars, Sâdık b. Yusuf Halîfa. There is no study about the risala which was written briefly in order to indicate the common mistakes (laḥn) during the recitation of the Qur’ân. This article is planned as three parts and its first part is about the life of Sâdık b. Yusuf Halîfa, his masters, his pupils and a brief information about his books. The second part, which can be named as an analysis and an examination, comprises the naming of the book, its scope and its belonging to the author issue, the author’s method in this risala, its primary sources, the compilation aim and the content of the book. Furthermore, the detected written copies of the book and the nüskha (the copy) which were based on and the followed method during the investigation were included elaborately in the second part. The third which is the last part is about the tahqîq of the risala. It is aimed that this risala, which is especially about the nature of the tajwîd discipline and its necessity during the recitation of the Qur’ân, the conceptual field of the laḥn and its versions, would illuminate the present about the detection and the correction of the mistakes about makhraj of the letters and their attributes.

Osmanlı Devleti’nin en parlak dönemi olarak bilinen XVI. asır, içte ve dışta elde edilen başarıların yanı sıra suhte ve levend tâifesi gibi bazı kesimlerden kaynaklanan birtakım huzursuzlukların da varlığına sahne olmuştur. Özellikle Anadolu’nun iç ve batısında etkili olan suhte olayları Bursa’da huzursuzluk yaratmıştır. Bu tür olumsuzlukların önüne geçilebilmesi için merkezden gönderilen emirlerle medreselerdeki talebelerden kefil talep edilmiş ve suhtelerin silahla gezmeleri yasaklanmıştır. Alınan tüm önlemlere rağmen birtakım olumsuzluklar yaşanabilmiştir. Suhtelerin bu dönemde organize bir şekilde evini basarak mal ve parasını çalıp, öldürdükleri kişilerden biri de Emir Gazi’dir. Tebriz’den Yavuz Sultan Selim’le birlikte gelen aileler arasında yer alan Emir Gazi, seyyid unvanına sahiptir. Bursa’da selâtîn vakıfları tevliyeti gibi önemli vazifeler yürütmüş, toplum nazarında saygın bir konum elde etmiştir. Yine kendisi gibi Tebriz’den gelmiş olan Yavuz Sultan Selim’in nedimi Hasan Can’la da yakınlığı bulunmaktadır. Emir Gazi’nin kâtilleri kısa sürede tespit edilip başka bir şehirde yakalanmıştır. Bundan sonra uzun bir davalar silsile-si ve merkezle yazışma süreci yaşanmıştır. Söz konusu kayıtlar, fâillerin hepsinin olay yerinden ustalıkla kaçtığı hallerde bile Osmanlı yargı sürecinin ne kadar hızlı işletilebildiğini gösterebilmesi açısından oldukça anlamlıdır., Abctract: The XVI th century, known as the brightest period of the Ottoman Empire, witnessed the existence of some unrest stemming from some sections such as the suhte and the levend group, as well as the successes achieved at home and abroad. Suhte events, which were especially effective in the center and west of Anatolia, created unrest in Bursa. In order to prevent such negativities, guarantors were requested from the students in the madrasahs with the orders sent from the center, and the suhte were forbidden to travel with guns. Despite all the precautions taken, some negative effects were experienced. Amir Ghazi is one of the people whom the Suhtes raided in an organized manner during this period, stole their property and money and killed them. Amir Ghazi, who was among the families who came from Tabriz with Sultan Selim I, has the title of sayyid. He carried out important duties such as the trusteeship of sultanic waqfs in Bursa and achieved a respectable position in the society. He also has a close relationship with Hasan Can, the bridesmaid of Sultan Selim I, who also came from Tabriz. The killers of Amir Ghazi were quickly identified and apprehended in another city. Following that, there was a protracted sequence of lawsuits and a correspondence process with the center. The records in question are significant in terms of demonstrating how swiftly the Ottoman judicial procedure could be completed, even when all of the perpetrators managed to flee the site of the crime.

Bu çalışma, sahibinden.com adlı web sitesinde yer alan çocuk bakıcılığı ilanları üzerinden çalışan ebeveynlerin çocuk bakım sorununa çözüm arayışlarını konu edinmektedir. Çalışmada ailelerin çocuk bakım ve eğitiminde karşılaştıkları zorluklar, bakıcı seçim kriterleri ile çocuk bakıcılarının görev tanımları, çalışma koşulları ve sosyal güvenlik durumlarını web sitesi içerisinde yer alan ilan metinleri üzerinden ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu doğrultuda 1 Aralık 2019 ila 31 Ağustos 2020 tarihleri arasında İstanbul ve Ankara şehirlerinden verilen 2009 bakıcılık ilanı, nitel veri toplama yöntemleri içerisinde yer alan doküman analizi çerçevesinde incelenmiştir. Araştırmada bakıcıda aranan temel kriterler; referanslı olma, yakın muhitte oturma, sigara kullanmama, sakin mizaçlı olma, işveren ailenin kurallarına uyma, dinî-ideolojik talepler gibi temalar etrafında toplanırken bakıcı iş tanımının; çocuğun bakım, gelişim ve eğitimini desteklemekten yemek, temizlik, ütü gibi ev işlerini yapmaya kadar çok çeşitli ve kompleks işleri kapsayabildiği tespit edilmiştir. Yatılı bakıcılıkta iş tanımı daha belirsiz ve geniş kapsamlıdır. Aileler çalışanlara maaş ve çeşitli nakdî yardımların yanı sıra paternalist ilişkileri sürdürmelerini sağlayan maddi olmayan imkânlar da sunmaktadır. Araştırmada ayrıca Covid-19 salgınının başlamasıyla bakıcı seçim kriterleri ve iş tanımında değişimler meydana geldiği; uzaktan eğitime geçilmesiyle ailelerin eğitimci vasfı taşıyan personel arayışına girdiği tespit edilmiştir. The present study is about searching for solutions to the child care problem of working parents through babysitting posting on the website sahibinden.com. In the study, the purpose was to uncover the difficulties faced by families in child care and education, the selection criteria of caregivers, job descriptions, working conditions, and social security status of caregivers through announcements on the website. To this end, the 2009 babysitting announcements from Istanbul and Ankara between 1 December 2019 and 31 August 2020 were examined in the framework of document analysis, which is among the qualitative data collection methods. In the study, the main criteria sought in caregivers were collected around themes such as having references, living in a close neighborhood, not smoking, having a calm character, obeying the rules of the employer’s family, and religious- ideological demands, and the job descry. The caregiver can cover a wide variety of complex works, from supporting the child’s care, development, and education to doing housework such as cooking, cleaning, and ironing. In residential care, the job description was vaguer and broad. Families provided employees with salaries and various cash benefits, as well as intangible benefits enabling them to maintain paternalistic relations. It was also found in the study that changes occurred in the caregiver selection criteria and job description with the onset of the Covid-19 epidemic; and that families were in search of caregivsearching for the qualifications of educators with the transition to distance education.

Wittgenstein’a göre hayat son derece kozmopolittir. Hayata paralel olarak bilgimiz ve dilimiz de o derece sofistike ve dinamik olmak zorundadır. Bu kaotik durumu aşmak ve basite indirgemek için girişilen metafizik/spekülatif bilgi iddiaları felsefenin yöntemi olamaz. Çünkü metafizik tıpkı matematik ve mantık gibidir; her şeyi tek biçimli yapmaktadır. Wittgenstein’a göre realitenin sonsuz çeşitliliğine karşın böylesi tek tipçi ve indirgemeci bir yaklaşım söz konusu olduğunda ‘felsefî aura’ tamamen kaybolmaktadır. Bu nedenle felsefî analiz bilimsel analizden de farklı olmak zorundadır. O halde felsefe ideal/yapay diller yaratmak yerine kültürlerin otantikliğine boyanan yaşam biçimlerini ve dil oyunlarını anlamaya ve betimlemeye çalışmalıdır. Filozof her türlü derinlik arayışından kaçınmalıdır. Bir mühendis gibi gündelik dilde karşılığı bulunmayan yapay/ideal icatlar üretme peşine düşmek yerine, bir doktor gibi gündelik dili rehabilite etmeye yönelmelidir. Çünkü spekülatif düşünceye dayalı bilgi/keşif iddialarıyla bir yol alınamadığı görülmüştür. O halde, artık hayatın özüne dair metafizik sistemler; ‘mega formüller’ ve ‘nihai önermeler’ aramaktan vazgeçilmelidir. Metafizikçilerin öznel dilleri değil, toplumsal yaşamın ortak sağduyusu demek olan “gündelik dil” esas alınmalıdır. Çünkü dil zihinsel bir inşa değil, belirli bir topluma ait göstergeler dünyasıdır. Kuralları ve sabiteleri belirli bir toplum tarafından belirlenen ve o toplumca sürekli onaylanma zorunluluğu bulunan dil, sosyokültürel yaşamın aynası olan bir ortaklık zemini ve objektif anlamlar evrenidir. Bu çalışmada ortaya koymaya çalıştığımız Wittgenstein’ın sosyokültürel objektiviteyi esas alan anti-felsefi tutumunu, yalnızca insanlık düşün tarihinin geçmiş dönemlerine ait metafizik savrulmalara bir tepki olarak değil, gelecek mimarlığına soyunmuş bulunan post-truth savrulmalara karşı da bir projeksiyon olarak okumanın daha ufuk açıcı olacağını düşünmekteyiz., According to Wittgenstein, life is extremely cosmopolitan. Parallel to life, our knowledge and language must be so sophisticated and dynamic. The metaphysical/speculative claims of knowledge attempted to overcome and simplify this chaotic situation cannot be the method of philosophy. Because metaphysics is just like mathematics and logic; It does everything uniformly. According to Wittgenstein, the 'philosophical aura' completely disappears when such a uniform and reductionist approach is in question, despite the infinite diversity of reality. Therefore, philosophical analysis has to be different from scientific analysis. So instead of creating ideal/artificial languages, philosophy should try to understand and describe the lifestyles and language games painted on the authenticity of cultures. The philosopher should refrain from any search for depth. Instead of trying to produce artificial/ideal inventions that have no equivalent in everyday language, like an engineer, he should turn to rehabilitating everyday language like a doctor. Because it has been seen that no way can be achieved with information/discovery claims based on speculative thought. So, now metaphysical systems about the essence of life; The search for 'mega-formulas' and 'final propositions' should be abandoned. The "ordinary language", which means the common sense of social life, should be taken as the basis, not the subjective language of metaphysicians. Because language is not a mental construction, but a world of signs belonging to a certain society. Language, whose rules and constants are determined by a particular society and which has to be constantly approved by that society, is a common ground that is the mirror of socio-cultural life and a universe of objective meanings. It would be more eye-opening to read Wittgenstein's anti-philosophical attitude based on sociocultural objectivity, which we tried to reveal in this study, not only as a reaction to the metaphysical drifts of the past periods of the history of human thought, but also as a projection against the post-truth drifts that have robbed the architecture of the future.

Bereketli ve nitelikli bir ömrü geride bırakarak 15.08.2021 tarihinde vefat eden Hocam Prof. Dr. Hüseyin Aydın’ı seksenli yılların başlarında Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesinde lisans öğrencisi iken tanıdım. Üniversitemize Ankara Üniversi-tesinden Doçent olarak intikal etmişti. Öğrencilik yıllarımda bende bıraktığı izlenim şudur: Büyük bir ciddiyet içerisinde ve derin bir samimiyetle ders yapardı. Dersin hiçbir dakikasını heba etmezdi ve bu konuda çok hassastı. Saygılı olma ilkesine çok önem verirdi. Bizden sadece saygı duymayı değil, bunu göstermemizi de isterdi. Sınıfa girdiğinde herkesin ayağa kalkmasını beklerdi ve herkes ayağa kalkardı. Şimdilerde unutulmuş olan bu güzel uygulama bizim öğrencilik yıllarımızda hâlâ hayattaydı. Hoca sınıfa girdiğinde öğrenci hocaya ve dolayısıyla ilme hürmetini ayağa kalkarak fiile dökerdi. Hocamızın dersleri, tavizsiz olarak uyguladığımız bu ritüelle başlardı. Hocamız bizi birey olarak görürdü ve ismimizle hitap ederdi, hatta isimlerimizin sonuna “bey” ve “hanım” ifadelerini ilave etmeye de özen gösterirdi. Dersler genelde takrir usulüyle ve bir plan çerçevesinde yapılırdı. Hocamız her zaman kürsüde hazır bulunan notlarla bağlantılı olarak dersini yapardı, işlenmesi gereken şeyleri işlerdi, meselelerin varsa güncelle bağlantılarına temas ederdi, deneyimlerini aktarırdı, soru sorardı ve soruları cevaplandırırdı ama asla konuyu dağıtmazdı.

Akademik uğraş alanı felsefe olan bir ilâhiyatçı sıfatıyla Prof. Dr. Hüseyin Aydın, 87 yıllık ömrünü tamamlayarak 2021’in Ağustos’unda ebedî âleme göçtü. Burada objektif olarak hayatı ve çalışmaları sunulacak; ancak akademik nitelik iddiasından uzak bir malzemenin (Yıllık kayıtları) izin verdiği ölçüde düşünceleri ve kişiliğinin bazı yönleri tezâhür ettirilmiş olacaktır.

Bu çalışmada Orta Çağ Yahudi-Hıristiyan reddiye geleneği açısından hem kendi döne- mindeki hem de kendinden sonraki polemikçilere içerik ve yöntemsel açıdan katkı sağlamış olan Al Tehi Ke-Avoteyha Risalesi konu ve analiz edilmiştir. Profiat Duran’a (ö. 1415) ait bu risalenin aslı, kendisi gibi zorunlu olarak vaftiz edilen, fakat yeni dininde kalmakta ısrarcı olan arkadaşı David Bonet Bonjorn’a yazılmış bir mektuptur. Mektubu, Yahudi-Hıristiyan reddiye geleneğinde özgün kılan ve günümüze ulaşmasını sağlayan saiklerden ilki eserde kullanılan yöntemdir. Duran, Yahudi inançları ile irrasyonel bulduğu Hıristiyan inançları (Teslis, aslî günah-aslî günahtan kurtuluş, enkarnasyon, töz dönüşümü) arasında yaptığı karşılaştırmada bilimsel (fizik) ve felsefî (mantık ve metafizik) argümanları kullanmayı tercih etmiştir. Mektubun ikinci önemli özelliği ise, eserdeki eleştirel tavrın diğer reddiyelerden farklı olarak, gizli alay ve imalar içeren ironik bir üslupla okuyucuya sunulmuş olmasıdır. Duran’ın kişisel tecrübesinden yola çıkılarak hazırladığı bu metin günümüze kadar gelebil- miş ve kendi dönemindeki Yahudi-Hıristiyan ilişkilerine hem dinî hem de sosyal açıdan bir bakış imkânı sağlamıştır. This study deals with the epistle called Al Tehi Ka-Avotekha, which has contributed in terms of content and method to the polemicists both in his period and after it in the medieval Judeo-Christian polemic tradition. This treatise is originally a letter written by Profiat Duran (d. 1415) to his friend David Bonet Bonjorn, who, like Duran, was forced to be baptized but insisted on staying in his new religion. The method used in the work is the first of the motives that make the letter original (in the Jewish-Christian polemic tradition) and enables it to reach today. Duran preferred to use scientific (physical) and philosophical (logical and metaphysical) arguments in the comparison he made between Jewish beliefs and Christian beliefs (Trinity, original sin-liberation from original sin, incarnation, transubstantiation) that he found irrational. The second important feature of the letter is that, unlike other refutations, the critical attitude in the work is presented to the reader in an ironic style that includes hidden sarcasm and allusions. This text, which Duran prepared based on his personal experiences, has survived to the present day and provided the opportunity to evaluate Judeo-Christian relations from both a religious and social perspective.

Kur’an ve sünnette en çok zikri geçen ibadet namazdır. Namazdan bahseden ayet ve hadislerin bir kısmında onun vaktinde edasına engel durumlardan bahsedilmiş ve bunlara çözümler sunulmuştur. Bu konudan bahseden hadislerden anlaşıldığına göre din, namazın vaktinde eda edilmesine engel bir mazeret olarak sadece uyku ve unutmaya vurgu yapar. Dinin bu yaklaşımı yani bir namazın ancak uyku veya unutma sebebiyle terk edilebileceğini kabul etmesi, geniş çerçevede, amel ile iman arasında bir bağlantı kurmaya da müsait görünmektedir. Nitekim namazın kendi vaktinde eda edilmesine engel durumları uyku ve unutma olarak sayan hadisler, telafi olarak bunların uyanınca veya hatırlanınca kılınmasını istemekte ve dolayısıyla her- hangi bir yaptırımdan ve cezadan bahsetmemektedir. Hadis kitaplarında bu duruma somut örnek olabilecek rivayetler vardır. Bunların birinde Allah resûlü sabah namazlarına uyanamayan sahabiye “Namazını uyanınca kıl!” buyurmakta, gecenin tamamını uyku ile geçiren bir başkasını da “Kulağına şeytan bevletmiş!” ifadesiyle tavsif etmektedir. Hz. Peygamber’in bu tepkiyle yetinmesi, bazı çevreler tarafından “Amel imanın şartlarından değildir.” şeklinde yorumlanmıştır. Bu bakış tarzından öyle anlaşılıyor ki, dinin temelini oluşturan ibadetlerden olan namaz konusunda, imana zarar verebilecek bir probleminin mutlaka ve hatta şiddetli bir şekilde cezalandırılması beklenecektir. Makalede bu yorumun haklılık payı araştırılmaktadır. Zira uykunun istem dışı olmasının ve bir ibadetin böyle bir mazerete binaen terk edilmesinin, amel-iman ilişkisi gibi ciddi bir konuda örnek ve delil sayılması tenkide değer görünmektedir. Bu açıdan araştırma, ameliman münasebeti tartışmalarında öne sürülen delillerin amaca uy- gunluğunu belirleme konusunda bir örnek addedilebilecek durumdadır. In Islam, just sleeping and forgetting is considered an obstacle to performing a prayer on time. This approach of religion, seems to be capable of establishing a connection between deeds and faith in a broad framework. As a matter of fact, the ḥadīths that indicate sleep and forget, preventing prayer being performed on time, accept enough to compensate the person performing his prayer when he wakes up or remembers and does not mention any sanction or punishment. There are rumors in the ḥadīth books that can be a concrete example of this situation. In one of these the Prophet said to companions who cannot wake up in the morning prayer “Make your prayer when you wake up!” and to who spend the whole night sleeping “Devil pissed in his ear!”. The Prophet’s contentment with this reaction was interpreted by some scholars as action is not a piece of faith. It is understood from this point of view that it will be expected that a problem that might harm faith in the prayer, which is one of the worship that forms the basis of religion, will be punished, even violently. The article explores the fairness of this comment. Because sleep is unintentional, it seems worth investigating that abandonment of worship based on such an excuse is considered as an example and evidence on a serious subject such as the relationship of action. In this respect, the research can be considered as an example for determining the suitability of the evidence put forward in the debates about the deeds of action.

Bu çalışma, Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde İbrahim Gürses'in danışmanlığında Esra İrk tarafından yazılan “Değer Yıkıcı Bir Duygu Olarak Haset Psikolojisi Üzerine Bir Araştırma” adlı doktora tezine dayanılarak hazırlanmıştır. Yoksunluk hâli sonucu ortaya çıkan haset duygusu, yoğun bir acı hissi ve hayal kırıklığı ile deneyimlenir. Genellikle kötü niyet, suçluluk, aşağılık hissi, düşmanlık, saldırganlık gibi duygularla karakterize edilen haset, negatif duygulardan kıskançlık ve başkasının zararına sevinme, pozitif duygulardan gıpta ile yakından ilişkilidir. Bireyin psikolojik iyi oluş hâline etki eden haset duygusu, bireyin iç dünyasında gerilim ve çatışmalara yol açabilmekte, diğer yandan kontrol duygusunu zayıflatıp diğerine zarar verici birtakım davranışlara neden olabilmek- tedir. İslam geleneğinde kötü huylar kategorisinde ele alınan haset, yapısı itibariyle en başta Allah’ın iradesine, takdirine ve taksimine itiraz mahiyeti taşıdığı için dinî ve dünyevî açıdan zararlı görülmüş ve bu duygudan sakınılması tavsiye edilmiştir. Haset duygusunu inkâr etmek yerine bu duyguyu anlamak, kabullenmek ve onunla mücadele etmeye çalışmak hasetle başa çıkmada faydalı bir yol olarak görülmüştür. Bu makalede psikolojik ve dinî bakış açısına göre haset ve hasetle ilgili bazı duygular kendilerini hasetten ayıran farklılıklar ortaya konularak incelenmiş ve hasedin nedenleri üzerinde durulmuştur. Hasedin ruh sağlığı üzerindeki etkileri ile hasetle başa çıkma yolları açıklanmıştır. Envy resulting from deprivation is experienced with intense pain and disappointment. Envy is usually characterized by feelings such as illwill, guilt, inferiority, hostility, and aggression. It is also closely associated with negative feelings of jealousy and schadenfreude as well as positive feeling of benign envy. The feeling of envy, which affects the psychological wellbeing of the individual, can lead to tension and conflicts in the individual's inner world, on the other hand, it can weaken the sense of self-control and cause some harmful behaviors. Envy, which is considered in the category of bad habits in the Islamic tradition, is seen as harmful in terms of religion and worldly because it is an objection to Allah's will, volition, and division, and it is recommended to avoid this feeling. Instead of denying the feeling of envy, understanding it, accepting it and trying to struggle it is seen as a useful way to deal with envy. In this article envy is evaluated considering some positive and negative feelings associated to it. We approached the topic in a psychological and religious perspective, by revealing the differences that distinguish them from envy and the causes leading to envy is emphasized. The influences of envy on mental health and the ways of coping with envy is explained.

Enterdi, papa veya papanın yetki verdiği ruhbanların kişileri, toplulukları veya bir ülkeyi kiliseden, kilisenin sağladığı vaftiz, nikâh, dinî usullere göre gömülme gibi hizmetlerden mahrum etmesidir. Bu yasaklar belli bir süre için olabileceği gibi uzun yıllar da devam edebilir. Önceleri bir ıslah çabası olarak görülen enterdi zamanla otoriter güç uygulamasına dönüşmüştür. Aforoz cezasının bir nevi hafifletilmiş hali gibi görülen enterdi X. yüzyıldan itibaren tarih sahnesine çıkmıştır. Uygulamanın bu isimle anılması XII. yüzyılda yaygınlık kazanmıştır. Orta Çağ -özellikle XII. ve XIII. yüzyıllar- enterdinin kademeli şekilde papalar tarafından geliştirildiği ve yoğun olarak kullanıldığı çağdır. 1198’de İngiltere ve Leon, 1199’da Normandiya ve Fransa, 1200’de Fransa ve 1208’de İngiltere Krallıklarına verilen enterdi cezaları tarih kitaplarında yer almıştır. Bu makale, Türkiye’de Dinler Tarihi alanında nispeten ihmal edilmiş olan enterdi konusunda bilgi vermek amacıyla kaleme alınmıştır. Bu açıdan enterdinin tanımı, etkileri, aforozdan ayrılması, papalar tarafından geliştirilmesi ve kullanılması konu edilmiştir. Interdict is the deprivation of people, communities, or a country from the church or the services provided by the church, such as baptism, marriage, and burial according to religious procedures, by the pope or the clergy authorized by the pope. These prohibitions may remain for a certain period or continue for many years. The interdict was initially seen as a reforming effort and was later used as an authoritarian power. The practice of interdict, seen as a kind of mitigation of the punishment of excommunication, started in the 10th century. It is seen that the practice became established with this name in the XII century. Medieval -especially the 12th and 13th centuries- is when the interdict was developed and used extensively by popes. The interdiction punishments to England and Leon in 1198, Normandy and France in 1199, France in 1200, and England in 1208 took place in the history books. This article gives information about interdict, a relatively neglected subject in the History of Religions in Turkey. Thus, it deals with the definition of the interdict, its distinction from excommunication, its development, and its use by popes.

Bu araştırmada II. Meşrutiyet döneminde (1908-1918) ilmiye sınıfının siyasi konumu, düşüncesi ve faaliyetleri ele alınıp incelenmiştir. Söz konusu dönemle birlikte ilmiye sınıfı ve onun başı olan meşihat makamı siyasi sahada etkin bir rol oynamıştır. İlmiye mensupları meşrutiyetin ilan edilmesine yönelik hutbe ve vaazlar vererek çeşitli yayın organlarında yazılar kaleme almışlardır. Bu yeni rejimin İslam’da “meşveret, şura, istişare” gibi kavramlara karşılık geldiğini söyleyerek meşrutiyete şer’i bir anlam yüklemişler ve bu sistemi “meşrûtiyet-i meşrû‘a” olarak adlandırmışlardır. Ayrıca 31 Mart Vakası ve sonrasında Sultan II. Abdülhamid’in (1876-1909) tahttan indirilmesi gibi olaylarda da önemli bir rol oynamıştır. Bu yeni yönetim sistemiyle birlikte kurulan partilere başta şeyhülislâm olmak üzere birçok ilmiye mensubu katılmış veya destek vermiştir. Böylece din adamları aktif bir şekilde siyasi hayatın içinde yer almıştır. Bundan sonraki süreçte doğrudan padişah tarafından atanan şeyhülislâmın, meclis üstünde bir konumda görülmesi üzerine şeyhülislâmın siyasi etkinliği meclis ve hükümet tarafından azaltılmak istenmiş ve hazineden ilmiyeye ayrılan bütçe düşürülmüştür. Bu durum ilmiye ricalinin hükümete karşı bir siyasi mücadeleye girişmesine neden olmuştur. Nihayetinde meşrutiyetin ilan edilmesi için yoğun mesai harcayan ilmiye mensupları bu yeni sistemde umduklarını bulamamıştır., In this research, the political position, thoughts and activities of Ottoman scholars during the Constitutional Monarchy were discussed and examined. After this period, the ʿilmiyya and the mashīhat authority played an active role in many events. The members of the ʿilmiyya gave sermons to support the declaration of constitutionalism and wrote articles in various publications. Saying that this new regime corresponds the concepts such as council and consultation in Islām , they attributed a legal meaning to constitutionalism and called this system “Mashrūtiyat-i mashrû‘a”. Members of the ʿilmiyya played an important role in the events such as the 31 March Incident and the abdication of the Sultan II. Abdülhamid (1876-1909). Many members of the ʿilmiyya, especially sheikh al-Islām, joined or supported the parties established with this new administrative system. Thus, scholars took an active part the political life. In the next period, when the sheik al-Islām , who was directly appointed by the sultan was seen in position above the parliament, the political activity of the sheik al-Islām was sought to be reduced by the parliament and the government, and the budget allocated to the scholar from the treasury was the reduced. This situation caused the scholar to engage in a political struggle againts the government. As a result, the members of ’ilmiya, who worked hard for the declaration of constitutionalism, could not find what they expected in this new system.

İslâmî ilimler kapsamında rivayetlerin kabul edilirlik derecesini ifade etmek üzere ilim adamları tarafından çeşitli terimler kullanılmıştır. Bu terimler içinde tevâtür terimi rivayetlerin en üst düzeydeki kabul derecesini ifade etmektedir. Tevâtür meselesinin özellikle erken dönem usûl alimlerinin gündeminde olduğu görülmekle birlikte farklı ilim dallarının terminolojisinde aynı terimlere rastlamamız tabiidir. Bu terimlerin ilgili ilim dalında hangi anlamı karşıladığını tespit etmek, kavramı o alandaki çerçevesine oturtmak ve kıraatlerin mütevâtirliğinin ne ifade ettiğini ortaya çıkarmak, doğru bir anlayış açısından önemlidir. Bu sebeple İslâmî ilimlerin çeşitli dallarında görülen tevâtür teriminin kıraat ilminde ne anlam ifade ettiği bu çalışmamızda ele alınacaktır. Ayrıca hadis ve usûl âlimlerinin bu terime yükledikleri anlamla kıraat ulemâsının mütevâtir terimini anlayışları arasında hangi yönlerden farklılıklar bulunduğu üzerinde durulacaktır. Böylece kıraat ilminde kullanılan tevâtürün diğer ilim dallarında anlaşıldığı gibi bir tevâtür olmadığı ortaya konulacak ve kıraatlerle ilgili yanlış mefhumların giderilmesinde ve bu terimle ilgili bir anlam kaymasının önlenmesinde çalışmamızın kıraat ilmi alanına katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Within the scope of Islamic sciences, various terms have been used by scholars to express the degree of acceptability of narrations. Among these terms, the term (tawātur/mutawātir) is considered on the highest level of acceptance. It is ordinary to come across the same terminology within varying branches of the Islamic knowledge domain. It is of utmost importance to establish meanings that correspond to these terms within the field of interest rather than defining it with an inexact definition of a framework from a different field of knowledge. In this study, the meaning of the term (tawātur) seen in various branches of Islamic sciences will be discussed within the realm of the science of Qurʾānic recitations (Qirāʾāt). In addition, the meaning attributed to this word by the scholars of ḥadīth opposed to the understanding of the recitation scholars will be focused on and emphasized. Thus, it is thought that our study will contribute to the elimination of misconceptions about (tawātur) and preventing a shift in meaning related to this term, by demonstrating that the (tawātur) used in the science of Qurʾānic recitation is not the (tawātur) that is used and understood in the other branches of Islamic sciences.

Hadis münekkitlerinin bidat ehli ravilerin rivayetlerine yaklaşımlarında ihtilaf içinde oldukları bilinmektedir. Buna paralel olarak birçok hadisin sıhhat değerlendirilmesinde farklı hükümler ortaya çıkmıştır. Bu makalenin konusu da mezkûr ihtilafın hadislerin sıhhatini tespitte doğurduğu farklı neticeleri, belirlenen örnekler üzerinden göstermeyi amaçlamaktadır. Böylece meṭāʿın-i ʿaşere olarak bilinen cerh sebeplerinin hepsinin ittifakla kabul edilmediği görülecektir. Konunun araştırılmasında Ebü’l-Feyz Ahmed el-Gumârî’nin Abdürraûf el-Münâvî’ye getirdiği itirazlar örnek olarak kullanılmıştır. Önce ravi ve rivayeti ardından da Münâvî ve Ebü’l-Feyz Ahmed’in rivayet hakkındaki değerlendirlmeleri gösterilmiş ve genel bir hüküm çıkarılmaya çalışılmıştır. Konunun cerh-taʿdîlin içtihadîliği ile yakından alakalı olmasından ötürü, örneklere geçilmeden önce cerh-taʿdîlin içtihadîliği konusu tartışılmıştır. Burada cerh-taʿdîlin içtihadîliğinin sınırları gösterilmeye çalışılmıştır. Buna göre rivayetlerin kabulü için ravinin adalet ve zabt şartlarını taşıması münekkitler arasında ittifakla gerekli görülmektedir. Ancak neyin adaletin gerçekleşmesini sağlayan unsurlardan sayılacağında ortak bir karardan bahsedilemez. Cerh-taʿdîlin içtihadî yönüne yapılan bu vurgulardan sonra münekkitlerin bidat ehli ravinin rivayetlerinin kabul edilip edilmeyeceği hususunda düştükleri ihtilaftan bahsedilmiştir. Böylece bidat ehlinin rivayetleri meselesinin tartışmaya açık bir konu olduğu gösterilmiş olacaktır., It is known that ḥadith critics differ in their approach to the narrations of the people of bidʿah. In parallel with this, different judgments have emerged in the evaluation of the authenticity of many ḥadiths. This article aims to show the other results of the mentioned conflict in determining the authenticity of the ḥadiths through specific examples. Thus, it will be obvious that all of the reasons for cerh, known as maṭāʿin-i ʿashara, are not unanimously accepted. While dealing with the subject, the objections of Abu’l-Fayḍ Aḥmad el-Ghumārī to Abd al-Raʿūf al-Munāwī have been used as an example. First, the evaluations of al-Munāwī and Abu’l-Fayḍ Aḥmad about the narration have been shown and a general judgment has been tried to be made. Because of the subject is closely related to the ijtihad of jarḥ-taʿdīl, the issue of ijtihad of jarḥ-taʿdīl was discussed before moving on to the examples. Here, the limits of jarḥ-taʿdīl have been tried to be shown. According to this, it is necessary by the consensus among the critics that the narrator should bear the conditions of justice and zabt for the acceptance of the narrations. However, a common decision cannot be mentioned in what counts as the elements that ensure the realization of justice. After the emphases on the ijtihad aspect of jarḥ-taʿdīl, the disagreement of the critics about whether the narrations of the people of heresy should be accepted is mentioned. Thus, it will be shown that the narrations of the people of heresy are a subject that is open to discussion.

Bu çalışma, Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde Abdurrahim Kozalı'nın danışmanlığında Shahin Khanjanov tarafından yazılan “Memlükler Dönemi Hanefilerinde İçtihad ve Taklid Tartışmaları” adlı doktora tezine dayanılarak hazırlanmıştır. Fıkhi mezheplerin oluşumlarını takiben İslam devletleri yargısal alanda hukuki öngörülebilirlik ve istikrar açısından bu mezhepleri tercih etmeye başladılar. Memlükler dönemine kadar devletler, yargısal alanda tercihlerini genelde tek mezhepten yana kullanırlarken Memlükler, dört Sünnî mezhebe de aynı hukuki statüyü vererek dört mezhepli yargısal sistemi başlattılar. Bu uygulamanın amacına dair pek çok fikir ileri sürülmüş olup, biz makalemizde bunlardan “hukuki genişliği sağlama ve hukuki ihtiyaçları giderme” argümanını öne çıkararak uy- gulamayı bu yönde okumaya çalıştık. Zira o döneme dair ulaştığımız bazı tarihi ve ilmi kayıtlar, uygulamayı açıklamada bu gerekçenin de bize makul ve doğru bir açıklama verebileceğini göstermektedir. Aşağıda geleceği üzere uygulamaya dair diğer açıklamaların haklılık paylarını teslim etmekle birlikte, biz makalemizde bu gerekçeler içerisinde pek üzerinde durulmayan “hukuki genişlik” gerekçesini desteklemeye çalışacağız. Nitekim döneme dair tabakat, fürû fıkıh, fetâvâ ve usûl-i fıkıh kaynaklarından ulaştığımız bazı sonuçlar, Memlüklerce başlatılan çok mezhepli yargısal sistemin, hem devlete hem de halka hukuki alanda bir genişlik ve kolaylık sağladığını bize göstermektedir. Şöyle ki, devlet yetkilileri hukuki alanda dört mezhebin her birinden ihtiyaç duydukları görüş ve çözümleri tercih edebilirlerken, halk da makalemizde tefvîż ismini verdiğimiz uygulamayla, mezhep kadıları aracılığıyla farklı mezhep kadılarına başvurabilmekte ve böylece mezhepsel genişlikten faydalanabilmekteydi. Makalemizde hu- kuki genişlik düşüncesine teorik zemin oluşturması açısından o dönemde yükselişe geçen mezheplerarası intiḳâl düşüncesi üzerinde de durulmuş ve bu dönemde bu düşüncenin söz konusu uygulamalara teorik zemin sağladığı savunulmuştur. Son olarak makalede Memlükler döneminde uygulanan dört mezhepli sistemin bu yönde anlaşılmasının günümüz açısından değerine temas edilmekte ve bunun günümüz fıkıh düşüncesine yeni katkılar ve açılımlar sağ- layacağı ifade edilmektedir. Following the formation of fiqh madhabs, Islamic States began to prefer these schools of law in the judicial field in terms of legal predictability and stability. Until the Mamluk period, states generally preferred a single madhab in the judicial field, while the Mamluks gave the same legal status to all four Sunni madhhabs and initiated a quadruple judicial system. Although many ideas have been put forward regarding the purpose of the application, we think the argument “providing legal flexibility and diversity” provides us with the most reasonable and strongest explanation among them. The conclusions we have obtained from the sources of ṭabaqāt, fiqh, fatāwā and uṣūl alfiqh about the period, support this argument. This diverse judicial system initiated by the Mamluks, provided a broadness and convenience in the legal field for both the state and the people. That is to say, while state officials could choose the views and solutions they needed from each of the four madhhabs in the legal field, the public could apply to different madhhab judges through their own madhhab judges in terms of legal solutions, thus benefiting from the madhhabs width. In our article, in terms of forming a theoretical basis for the idea of legal width, the idea of intiqāl, which was on the rise at that time, was also emphasized and it was argued that this thought provided a theoretical basis for these practices in this period. Finally, in the article, the value of the understanding of the fourmadhhab system applied during the Mamluk period in this direction is discussed in terms of today and it is stated that this will provide new contributions and expansions to today’s fiqh thought.

Emevîlere karşı Muhammed b. Ali ile başlatılan Abbâsî daveti, ardından onun oğlu İbrahim tarafından devam ettirilmiş, nihayet diğer bir oğlu olan Ebu’l-Abbâs es-Seffâh’ın Kûfe şehrinde Abbâsî ailesi adına biat almasıyla birlikte amacına ulaşmıştır. Ebu’l-Abbâs ile filizlenmeye başlayan devlet onun dört yıllık hilafet döneminde öncelikle Emevîlerin hatırasını kanlı bir şekilde silmiştir. Bu dönemde devleti sarsacak veya varlığını tehdit edebilecek boyutlarda isyanlarla karşılaşılmamıştır. Ebu’l-Abbâs’ın vefatıyla birlikte halifeliği üstlenen Ebû Cafer el-Mansûr ilk olarak isyan hareketleriyle karşı karşıya kalmıştır. Yirmi yıllık halîfeliği döneminde irili ufaklı pek çok isyan hareketiyle uğraşmak zorunda kalan Mansûr, mezkûr başkaldırıların tamamından galibiyetle ayrılması, yine devletin temellerini sağlamlaştırması sebebiyle Abbâsîlerin asıl kurucusu olarak kabul edilmiştir. Dolayısıyla Mansûr gibi bir halîfeyi tanıtacak, ayrıca döneminin belirgin özelliklerini ve hadiselerini tasvir edecek eserlere ihtiyaç vardır. Cem Zorlu’nun doktora tezi olarak hazırlanmış bu kitabı Ebû Cafer el-Mansûr dönemi isyanlarını etraflıca konu edinmektedir.

Bu çalışma, Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde Muhammet Tarakçı'in danışmanlığında Ekrem Sert tarafından yazılan “Mısır Kıpti Kilisesi ve Günümüzdeki Durumu" adlı yüksek lisans tezine dayanılarak hazırlanmıştır. Mısır Ortodoks Kıptî Kilisesi Arap milliyetçiliğini esas alan 1952 Temmuz Devrimi’ne başlangıçta destek vermiştir. Ancak devrim sonrası hiçbir Kıptînin Devrim Konseyi içinde temsil edilmemesi Kıptîleri seçime dayalı siyasetten yavaş yavaş uzaklaştırıp Kilise’yi merkeze alan bir siyaset arayışına götürmüştür. Enver Sedat döneminde (1971-1981) Devlet-Kilise ilişkileri iyiden iyiye gerilmiştir. Kıptî Kilisesi Patriği III. Şunnûde (1971-2012) ortaya koyduğu tavırları, aldığı kararları ve devlete muhalif davranışları ile bu gerilimi zirveye taşımıştır. Kıptî Kilisesi’nin asırlardır devam eden din-devlet ayırımı anlayışı bu süreçte tartışma konusu olmuştur. Hüsnü Mübarek dönemi (1981-2011) ile Kıptîler büyük bir rahatlama sürecine girmişlerdir. Ancak Kıptîler, Mübarek döneminin halk ayaklanmaları ile son bulmasıyla birlikte kendilerini sahipsiz hissetmişlerdir. Kıptî Kilisesi, “Arap Baharı” olarak bilinen süreçte başlatılan halk ayaklanmalarına kurum olarak karşı çıkmıştır. Mısır halkının özgürlük arayışı ise bir başka bahara kalmış gibi görünmektedir.İki bin yıllık köklü bir geçmişi bulunan Kıptîlerin ve Kıptî Kilisesi’nin bütün tarihini ele almak bir makalenin sınırlarını aşacağından bu makalede, askeri bir darbe ile başlayan yaklaşık son yetmiş yıllık dönem ele alınmıştır. The Egyptian Orthodox Coptic Church initially supported the July Revolution of 1952, based on Arab nationalism. However, the lack of representation of Copticswithin the Revolutionary Council in the post-revolutionary period has slowly moved the Copts away from elective politics and took them to a policy that puts the Church at the center. In the period of Anwar Sadat (1971-1981), state-church relations progressively deteriorated. The tension between the regime and the Church increased with the anti-governmental attitudes and decisions of Shenouda III, the patriarch of the Coptic Church (1971-2012). The understanding of religion-state separation of the Coptic Church, which has continued for centuries, has been discussed in this process. With Hosni Mubarak's (1981-2011) period, the Coptic Christians' condition relatively improved. However, after the end of Mubarak's period due to the popular uprisings, the Copts felt unprotected and abandoned. As an institution, the Coptic Church opposed the uprisings during the protests known as the "Arab Spring." The Egyptian people's quest for freedom seems to be delayed to another spring.It will exceed the limits of an article to cover the entire two thousand years of the Copts and the Coptic Church's long history. Hence, the article deals only with the last seventy-year period that started with a military coup.

İsraf, lügatlerde genel olarak haddi aşma, itidalden ayrılma, aşırılık, savurganlık gibi anlamlara gelmektedir. Kendi tarihi süreci içerisinde zamanla anlam daralmasına uğrayan israf kavramı, insanın sahip olduğu maddi değerlerdeki ve imkânlardaki savurganlık, anlamıyla ön plana çıkmıştır. İsraf kavramı, Kur’ân-ı Kerîm’de farklı alanlarda birçok hususta haddi aşmaları ifade eden geniş bir anlam yelpazesinde kullanılmıştır. Amelî hususlarda haddi aşmaları ifade etmek için kullanıldığı gibi inanç hususlarındaki bir kısım haddi aşmaları ifade etmek için de kullanılmıştır. Kur’ân-ı Kerîm’de küfür, şirk ve hak dine karşı isyan niteliğinde olan bazı tutum, davranış ve fiiller israf kavramı ile ifade edilmiştir. İslâm inancına göre insan, bu dünya hayatında imtihandadır. Dolayısıyla insanın bu dünya hayatında karşılaştığı, yaşadığı olumlu - olumsuz durumların tamamı, bu imtihan dâhilinde değerlendirilir. İnançta haddi aşmanın asıl ceza yeri ahirettir. İnsanın, ahirette ebedi bir ceza ile karşılaşmaması için inanç alanında hak dinin sınırlarını öncelikli olarak dikkate almalı ve haddi aşmamalıdır. Bir diğer ifade ile itidal üzere olmalıdır. In general, wasting refers to exceeding the limits, separating from sobriety, and extremism. In over time the concept of wasting, which had been subject to semantic narrowing in its historical process, has come to the forefront in the meaning of extravagance at financial areas and possibilities that human possesses. The concept of wasting has been used in a wide range of meanings expressing exceedance of limits in many issues in different areas in the Quran. In the Quran, the concept of wasting is also used to express some theological exceedances beside religious practical exceedances. In the Quran, some attitudes, behaviors and actions that exhibited for the purpose of disbelief (kufr), polytheism (shirk) and rebellion against religion are expressed with the concept of wasting. According to the Quran, human being is tested in this world life. Therefore, all of the positive and negative situations encountered in this world life are evaluated within the scope of this test. The main punishment place of exceeding the limits in belief is the hereafter. In order to avoid an eternal punishment in the Hereafter, one must take into consideration the limits of religion as a priority in the field of belief and not exceed the limits.

Hz. Hasan’ın hilafeti Muaviye b. Ebî Süfyan’a devretmesiyle birlikte tarihte Hulefâ-i Râşidîn döneminin sona ermiş olduğu kabul edilir. Ardından tarih sahnesine çıkan Emevîler, İslâm topraklarına yaklaşık 90 yıl hükmetmişlerdir. Bu zaman diliminde başarılı fetih hareketlerine, birçoğu günümüze kadar ulaşan imar faaliyetlerine, ekonomik ve sosyal alanda restorasyonlara imza atan Emevîler, zaman zaman Müslüman kamuoyunu rahatsız edecek davranış ve tutumlarda da bulunmuşlardır. Bunlara Kerbelâ vakası, Hucr b. Adiy ve Zeyd b. Ali gibi şahsiyetlerin katledilmeleri örnek gösterilebileceği gibi, Yezid b. Muaviye ve Velid b. Yezid gibi halîfelerin ahlak dışı davranışları da eklenebilir. Fakat Emevîleri İslâm Tarihi serüveninde farklı kılan en büyük özellikleri, onların Arapların idarede o döneme kadar tecrübe etmedikleri veliahtlık sitemini benimsemeleridir. Her ne kadar sonraki İslâm devletleri de veliahtlık ile idare edilseler de, genelde Emevîlere, özelde ise devletin kurucusu olarak kabul edilen Muaviye’ye yöneltilen en önemli eleştirilerden biri de veliahtlık sistemini uygulamaya koyarak selefleri olan Hulefâ-i Râşidîn’in uygulamasını terk etmiş olmalarıdır. Yukarıda bahsi geçenlerden de anlaşılacağı üzere Emevîler dönemi pek çok karmaşık hadisenin baş gösterdiği bir zaman dilimidir. Dolayısıyla dönemin şartlarını daha iyi anlayabilmek ve olayların arasındaki ilişkileri kavrayabilmek için gerek bu dönemi gerek devletin kurucusu olan Muaviye b. Ebî Süfyan’ı konu edinen araştırmalara fazlaca ihtiyacımız vardır. Tanıtmayı hedeflediğimiz İrfan Aycan’ın1 doktora tezi2 olarak hazırlanmış bu kitabı, Muaviye b. Ebî Süfyan’ın saltanata giden yoldaki mücadelesini konu edinmiştir.

Abdullah b. Lehîʿa (ö. 174/791) etbâʿu’t-tâbiîn nesli önemli âlimlerindendir. Mısır diyarının muhaddisi, fakihi ve kadısı olarak şöhret salan İbn Lehîʿa, hayatının erken dönemlerinden iti- baren ilme, özellikle de hadis ve fıkha ilgi duymuş, daha sonra ilmî seviyesi, hadis bilgisi, mü- ellefatının fazlalığı ve şeyhlerinin çokluğu ile bölgenin en meşhur isimleri arasında yer almayı başarmıştır. Birçok âlim tarafından “asrın âlimi ve muhaddisi”, “ilmin inceliklerini kavrayan”, ilim konusunda “Mısır’ın liderlerinden biri” ve “ilim denizlerinden bir deniz” olarak nitelen- dirilmiştir. Ayrıca Süfyân es-Sevrî, İmâm Mâlik ve Ahmed b. Hanbel gibi hadis ilminde otorite olan şahısların yanı sıra onu çok iyi tanıyan Ahmed b. Sâlih ve Abdullah b. Vehb gibi ilmî açı- dan sözlerine itibar edilebilecek kişiler onu öven ifadeler kullanmıştır. Fakat Mısır’daki ilmî konumuna ve hakkındaki övgülere rağmen İbn Lehîʿa, hadiste zayıf bulunmuş, rivayetlerinin sağlamlığını zedeleyen farklı açılardan cerhlere maruz kalmıştır. Sebebi açıklanmayan cerh- leri bir yana bırakacak olursak İbn Lehîʿa’nın “teşeyyuʿ, tedlîs, kitaplarının yanması, hafıza za- yıflığı, iḫtilâṭ ve rivayette gevşeklik” gibi beş farklı hususta tenkit edildiği anlaşılmaktadır. Ri- vayet ehliyetini zedeleyen bu tür kusurlardan dolayı İbn Lehîʿa’nın rivayetleri hüccet kabul edilmemiştir. Bu çalışmada, âlimlerin İbn Lehîʿa’ya yönelttikleri leh ve aleyhteki açıklamalara dayanarak, onun hadis rivayetine ehliyeti tespit edilmeye çalışılmıştır. ʿAbd Allah Ibn Lahīʿa (d. 174/791) is one of the important scholars of etbāʿ al tābiʿūn generation. From the early stages of his life, he had a keen interest in knowledge; especially ḥadith and fiqh. Then, as a muḥaddith, faqih and qadi of Egypt, with his high level in science, deep knowledge of ḥadith, a lot of books and so many teachers, he succeeded to become one of the most famous scholars of that region. He has been described by many scholars as “the scholar and muḥaddith of the century”, “who grasping the particulars of science”, “one of the leaders of Egypt” in science and “one of the seas of science”. Furthermore figures like Sufyān Al Thawrī, Mālik and Aḥmad Ibn Ḥanbal, who were authorities in the science of ḥadith, as well as Aḥmad Ibn Sālih and ʿAbd Allāh Ibn Wahb, whose have known him very well, used words that can be credited in terms of science, to praise him. However, despite his scientific position in Egypt and the praises about him, Ibn Lahīʿa was deemed weak in the ḥadith, and he was exposed to various criticisms (jarḥ) which damage the soundness of his narrations. Besides the jarḥs which are not explained, it can be mentioned that Ibn Lahīʿa was criticized on five different subjects like “Tashayyuʿ, tadlīs, burning of his books, memory weakness and laxity in narration”. For those defaults which damaged his ability in ḥadith narration, the narrations of Ibn Lahīʿa were not accepted as an argument. In this study the competence of ʿAbd Allāh Ibn Lahīʿa to the ḥadith narration is discussed based on the pros and cons expressions of the scholars.

Bu çalışma, Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde Vejdi Bilgin 'in danışmanlığında Sümeyra Ünalan Turan tarafından yazılan "“Toplumsal Cinsiyet Tutumları Bağlamında Aile İçi Sorumluluk Paylaşımı: Yükseköğrenim Görmüş Çalışan Dindar Kadınlar ve Eşleri Örneği" adlı doktora tezine dayanılarak hazırlanmıştır. Zihniyet oluşturmada yadsınamaz bir rol oynayan din, bireylerin toplumsal cinsiyet rol tutumlarının inşasında kilit öneme sahiptir. Bu makalede dinin, yükseköğrenim görmüş, çalışan, dindar, 0-6 yaş çocuğa sahip kadınların ve eşlerinin toplumsal cinsiyet tutumlarının oluşumu, eş seçimi, kadınlık ve erkeklik algısı, ev işi ve ebeveynlik rolleri paylaşımını nasıl etkilediği araştırılmaktadır. Çalışmada, din kurumunun bahsi geçen nitelikleri taşıyan 25 evli çifti, eş seçimi, toplumsal cinsiyet rol tutumlarının oluşumu ile ev işleri ve çocuk bakım sorumluluklarının paylaşımı hususunda nasıl etkilediğini ortaya koymak amaçlanmaktadır. Derinlemesine görüşme tekniği ile elde edilen verilere dayanan bu araştırma neticesinde, katılımcıların toplumsal cinsiyeti, dinî bir üst değer olarak gördükleri adalet penceresinden ele aldıkları ve ev işi ile çocuk bakım sorumluluk paylaşımı konusunda Hz. Muhammed örneğinde somutlaşan dinî arka planın kadın katılımcıları güçlendirici argümanlar sağladığı tespit edilmiştir. Ayrıca Hz. Muhammed’in ev işlerini paylaşması, ev işi yapmayan erkek katılımcılar tarafından dinî bir emir değil tavsiye olarak yorumlanırken; ev işlerine katılımı yüksek erkekler için ise geleneksel ailelerine karşı ev işi yapmalarını meşrulaştırıcı dinî bir açıklama zemini sağlamıştır. Religion, that plays an undeniable role in creating a mentality, has a significant key role in the construction of individuals' gender role attitudes. The present article investigates the effect of religion on the formation of gender attitudes, choosing one’s spouse, perception of femaleness and masculinity, sharing of household chores, and parenting roles of women and spouses with higher education, working, religious, and with children of 0-6 years of age. The study aimed to show how religion affected 25 married couples with the above-mentioned qualities, their choice of spouse, the formation of gender role attitudes, and the sharing of household chores and childcare responsibilities. As a result of this research which was based on the data obtained with the in-depth interview technique, it was determined that the participants considered the gender through the window of justice, where they see the religion as an upper-value; and the religious background that was concretized in the example of Prophet Muhammad provided empowering arguments for female participants about sharing household chores and childcare responsibility. In addition, it was also determined that Prophet Muhammad’s sharing household chores was interpreted as an advice rather than a religious order by the male participants who did not do household chores; and it also provided the men with high participation in household chores with a religious explanation basis that legitimized their participation in household chores against their traditional families.

This paper deals with the Jewish diplomatic representatives dispatched by the Ottomans in the Romanian principalities (Wallachia and Moldova) during the 19th century. Throughout history, various types of representatives of the Ottoman Sublime Porte (Bâb-ı Âli) could be met first at the Wallachian and Moldovan Princely Courts, and later on at Romania’s Princely Court (after 1859), respectively Royal Court (after 1866). These included what could be called “official diplomats,” but also other types of envoys, such as financial delegates. At the same time, the Sultan could choose to be represented by a special emissary sent from Constantinople or by a local resident who would serve as what we would call today “honorary consul.” Not surprisingly in the Ottoman tradition, among these representatives of the Sublime Porte one can find a number of Jews, mostly, but not exclusively, Sephardic. Surprising, on the other hand, is the fact that some of these Jews were legal subjects of other states (i.e. the Austrian Empire), but this did not prevent the Ottoman officials from appointing them as their personal envoys. The paper therefore traces the evolution of this complex diplomatic representation from the 16th century until the turn of the 20th century. Bu makale, Osmanlılar tarafından 19. yüzyılda Eflak-Boğdan (bugünkü Romanya) Vilayetlerine gönderilen Yahudi diplomatik temsilcilerle ilgilidir. Tarih boyunca, Osmanlı Devleti’nde Bâb-ı Âli’nin çeşitli temsilcilerin, önce Eflak ve Moldova Prenslik Saraylarında ve daha sonra da Romanya Prenslik Sarayı’nda (1859’dan sonra) ve Kraliyet Sarayı’nda (1866’dan sonra) görmek mümkündür. Bunların arasında “resmi diplomatlar” olarak adlandırılabilecek temsilciler yanında aynı zamanda mali delegeler gibi diğer elçi türlerini de içeriyordu. Aynı zamanda Sultan, o zamanki Konstantiniyye’den gönderilen özel bir temsilciyle veya bugün “fahri konsolos” diyebileceğimiz bir ‘yerel elçi’ tarafından da temsil edilmeyi seçebiliyordu. Osmanlı geleneğinde Bâb-ı Âli’nin bu temsilcileri arasında, tamamı olmasa da çoğu Sefarad kökenli pek çok Yahudi’nin varlığı şaşırtıcı değildir. Öte yandan şaşırtıcı olan bir husus, Osmanlı’yı temsil eden bu Yahudilerin bazılarının aslen diğer devletlerin (mesela Avusturya İmparatorluğu’nun) yasal tebaası olması ve bu durumun, Osmanlı devlet yetkililerinin onları kişisel elçi olarak atamasına engel olmamış olmasıydı. Bu nedenle makale, bu karmaşık diplomatik temsilin 16. yüzyıldan 20. yüzyılın başına kadar olan gelişiminin izlerini sürmektedir.

Arapça’da hem “alem” tabir edilen özel isimler hem de Arap kültürünün karakteristik hususiyetlerinden biri olan lakap ve künyeler, gerek edebiyat sahasının muazzam geniş düzlüklerinde at koşturan ahbar ravileri, gerekse de linguistik şakalara düşkün kalem erbabı nezdinde özel ilgiye mazhar olmuş sıra dışı edebi temalardan biridir. Özel isimleri oluşturan sözcüklerin ya da künye ve lakapların mana çağrışımlarını kullanmak suretiyle nükteye başvurma sanatı; başta edip, şair, nedim ve dil âlimleri olmak üzere şaka ve latifeye meyilli şahsiyetlerce asırlar boyu uygulanan mizahi bir uğraş olmuştur. Öyle anlaşılıyor ki, ilk örneklerinin bizzat Hz. Peygamber tarafından veriliyor olması, bu mizah tarzına başvuran ediplerin cesaretini daha da artırmış ve yüzyıllar içerisinde bu sahada biriken edebi malzemenin revaç bulmasında meşhur birkaç hadis metninin de payı olmuştur. İşte bu makale, tarihi Hz. Peygamber zamanına uzanan köklü bir edebi uygulamanın ve mizahi geleneğin yansımaları durumundaki özel isimler, künyeler ve lakaplar üzerinden sergilenen anekdotik anlatılara odaklanmaktadır. Makalede öncelikle böyle bir nükteye başvurmanın gerekçeleri sıralanmakta, akabinde bu özel mizah biçiminin sergileniş biçimleri ortaya konulmaktadır. Proper names in Arabic, as well as laqaps and kunyas which are characteristic of Arab culture are one of the extraordinary literary themes that have received special attention both by ahbar narrators running horses on the vast plains of the literary field and by scholars who are fond of linguistic jokes. The art of referring to wit by using the meaning connotations of words that make up proper names or kunyas and laqaps; It has been a humorous endeavor that has been practiced for centuries by individuals inclined to joke, especially poets, litterateurs and language scholars. It is understood that the fact that the first examples were given by the Prophet himself increased the courage of those who used this style of humor, and several famous hadith texts had a share in the popularity of the literary material accumulated in this field over the centuries. This article focuses on anecdotal narratives displayed through special names, kunyas and laqaps which are reflections of a long-established literary practice and humorous tradition dating back to the time of the Prophet. In the article, the reasons for using such a wit are listed first and then the forms of displaying this special form of humor are put forward.

Bu çalışmada Stoik ahlak öğretisinin insanın ruhsal sağaltımı üzerine olası katkıları, manevi danışmanlık alanı bağlamında ele alınmaktadır. Makale boyunca, kendilik bilinci, ölüm, mutluluk getirici özelliğiyle erdem, arzuların sınırlandırılması, acıyla baş etme yöntemleri, ruhsal dinginlik, kozmopolitist yaklaşım, doğaya uygun yaşama, kader inancı, şimdi ve burada olma, acıya ilişkin rasyonel düşünebilme, insana dair iyicil yaklaşım gibi konular üzerine Stoik filozofların düşünceleri açımlanmaktadır. Bu doğrultuda bireylerin manevi inançlarının onlarda bir değişim motivasyonu olarak etkinleştirilebileceği kabulünden hareketle Stoik metinlerin manevi danışmanlık açısından bir kaynak olarak ele alınmasının imkânı tartışılmaktadır. Bu makalede günümüz Türkiye’sinde kurumsallaşma yolunda olan manevi danışmanlık alanından çok daha önceleri Stoa Okulu’nun kendine has yöntemlerle yürüttüğü insana rehberlik edici uygulamaların olduğu öne sürülmektedir ve ağırlıklı olarak son dönem Stoacılığı üzerinde durulmaktadır. Bu bağlamda felsefenin sosyal hayattaki yeri, insana dair sorunların temelden halledilmesine ilişkin getirdiği çözümler irdelenmektedir. Stoik düşün evreninde oldukça önemli yere sahip olan doğaya uygun eyleme, erdem eksenli yaşama, çeşitli manevi egzersizlerle yol alma gibi temel prensipler aracılığıyla bulunan bu çözümler manevi danışmanlık alanı için de umut vericidir. In this study, the possible contributions of the Stoic moral doctrine on the mental healing of people are discussed in the context of spiritual counseling. Throughout the article, the Stoic philosophers will focus on issues such as self-consciousness, death, virtue, limitation of desires, methods of coping with pain, spiritual serenity, cosmopolitan approach, living in accordance with nature, belief in fate, being here and now, rational thinking about pain, benevolent approach to human beings. In this direction, starting from the acceptance that the spiritual beliefs of individuals can be activated as a motivation for change, the possibility of considering Stoic texts as a source of spiritual counseling is discussed. In this article, it is argued that the Stoa School had guiding practices that it carried out with its own methods and the emphasis is on recent stoicism. In this context, the place of philosophy in social life and the solutions it brings to solve human problems from the ground up are examined. It is promising for this spiritual counseling field, which has basic principles such as action in accordance with nature, life based on virtue, and progress with various spiritual exercises, which have a very important place in the universe of stoic thought.

Pozitivist paradigmaya göre metafizik inançlar temelsiz ve bilim dışıdır. Adeta peri masalından farksızdırlar. Ancak söz konusu peri masallarının dünyanın her tarafına serpiştirilmiş devasa büyüklükte sanat harikası tapınakları ve kütüphaneler dolusu yazılı külliyatları bulunmaktadır. Öyle ki eğer onları çekip almak mümkün olsa dünyadan, yeryüzünde insanlık namına şaheser kalmazdı dense abartı olmayacaktır. Ancak ne kadar ihtişamlı olursa olsunlar anlamlarını kaybetmişlerdir. Bütün bir insanlık tarihi koca bir yanılsamadan, kalıntıları da adeta “tanrıların türbeleri”nden ibarettir artık. Devasa fiziki yapılardan daha tehlike olan ise zihinlerde kalan devasa metafizik yapılardır ki, ivedilikle yıkılmaları ve yerine rasyonel yapıların inşası gerekmektedir. Bu çalışma, Aydınlanma paralelinde gelişen pozitivist rasyonalitenin serencamını ve pozitivizm gemisinin genel bir güzergahını, panoramik bir perspektifle ortaya koymayı amaçlamaktadır. According to the pozitivist paradigm, metaphysical beliefs are baseless and unscientific. They are almost no different from the fairy tale. However, in the world of these fairy tales, there are gigantic and magnificent temples and libraries full of books. Moreover, these structures are so many that it will not be an exaggeration to say that even though it is possible to pull them out of the world, there would be no traces of the magnificent structures on earth. However, no matter how magnificent, unfortunately they have lost their meaning. A whole human history consists of a huge illusion and its ruins are the tombs of God. What is more dangerous than the gigantic structures are the giant metaphysical structures that remain in the minds that they need to be demolished immediately and rational structures to be built instead. This study aims to reveal the fate of the positivist rationality developed in parallel with the Enlightenment and a general route of the ship of positivism with a panoramic perspective.

Yüzük, eski çağlardan beri farklı birçok işleve sahip olagelmiştir. Kadın-erkek arasındaki sevgi ve evlilik bağını temsil etmesi, siyasi yazışmalarda damga işlevi görmesi, kudret ve egemenliği sembolize etmesi vs. bu işlevlerden bazılarıdır. Yüzük, bireylerin sosyo-ekonomik durumlarını, inanç, meşrep ve eğilimlerini, yine işgal ettikleri statü ve iştigal ettikleri meslekleri gösteren birer nişan olduğu gibi, bu küçük hacimli süs objesi tarih boyunca sanat, kültür, folklor, mizah ve din alanlarının kayıtsız kalmadığı cazip bir ilgi odağı olmuştur. Bunların yanı sıra, hususan yüzük kaşları üzerine yazı nakşetmenin Orta-çağ Müslüman toplumlarında yaygın bir gelenek olduğu da görülmüştür. Öyle ki yüzük kaşları, sosyal hayata dair önemli ayrıntıların kendisi aracılığıyla okunabildiği toplumsal bir ayna işlevi görmüştür. Yüzük kaşlarında bulunan yazılar çoğu defa yüzük sahibine motivasyon kazandıran, sorumluluk hatırlatan içeriğe sahiptir. Keza muhatabı iğneleme, sitem, şifa ümidi, aşk gibi birçok konu veya temanın yüzük kaşlarında sanatlı bir şekilde ele alındığı bilinmektedir. Ayrıca dönemin sosyo-politik koşulları ve kültürel durumu hak-kında kültür tarihçilerinin bigâne kalamayacakları başkaca çok önemli malumat da vere-bilmektedir. O nedenle bu makale çalışmasında, klasik Arap edebiyatı kaynaklarında zen-gin bir içeriğe sahip olan yüzük kaşları üzerindeki edebi malzeme incelenecektir., The ring has had many different functions since ancient times. It represents the love and marriage bond between men and women, functions as a stamp in political correspondence, symbolizes power and dominance, etc. are some of these functions. As the ring is a badge showing the socio-economic status of individuals, their beliefs, legitimacy and tendencies, the status they occupy and the professions they occupy, this small-volume ornamental object has been used throughout history for art, culture, folklore, humor and religion. it has become an attractive center of attention that its fields are not indifferent. In addition to these, it has been seen that embroidering inscriptions on particular ring stones was a common tradition in medieval Muslim societies. So much so that the ring stones functioned as a social mirror through which important details of social life can be read through it. The inscriptions on the ring stones often contain content that motivates the ring owner and reminds them of responsibility. Likewise, it is known that many subjects or themes such as needling, reproach, healing hope, love are handled in an artistic way on the ring stones. It can also provide other very important information about the socio-political conditions and cultural situation of the period that cultural historians cannot remain aware of. Therefore, this article study will examine the literary material on the ring stones, which has a rich content in classical Arabic literature sources.

İslam modernizm hareketi XIX ve XX. yüzyıllarda İslam dünyasını oldukça meşgul etmiş bir hareket olarak tarihteki yerini almıştır. Bu hareketin doğuşuna sebep olan pek çok faktörden en önemlisi İslam dünyasının bilimsel gelişmeler bakımından statikleşmesidir. Batı dünyası ise, kilisenin de etkisiyle ortaçağda yaşadığı bunalımdan çıkardığı derslerle, bilimsel çalışmalara yönelerek rönesansı başlatmış, ardından reform hareketiyle dinin toplum ve yönetimdeki pozisyonunu belirlemiştir. Bir de, buna sanayi inkılabını ekleyerek dünyayı bilimsel, kültürel ve ekonomik olarak etkiler hale gelmiştir. Fakat öte yandan Müslümanlar Batı’nın bu şekilde ezici üstünlüğü ve gelişmişliği karşısında uzun süre aynı derecede bir tepki vermede başarılı olamamıştır. Bu durum İslam dünyasının Rönesans ve Reformu olarak tabir edilebilecek İslam modernizm hareketinin zeminini hazırlamıştır. İşte biz bu makalemizde bu hareketi doğuşundan geldiği aktüel noktaya kadar inceleyeceğiz, Rönesans ve Reform hareketlerinin yakaladığı başarıyı yakalayıp yakalamadığını değerlendirip makalenin sonunda okuyucuya birkaç madde halinde hareketin açmazları ve başarıları hakkında bilgi vereceğiz. Islamic modernism movement occupied the Islamic world in the 19th and 20th countries and took its place in history like that. The most important element that caused this movement to be born, is that the immobilization of the Islamic World in terms of scientific development. On the other hand, the Western world started renaissance by turning to scientific studies with the lessons learned from the crisis in the Middle Ages under influence of the church, and then specified the position of religion in society and management with the reform movement. And also, by including industrial revolution into this, it has become a scientific, cultural and economic impact on the world. But, Muslims couldn't be successful to react equally to the overwhelming advantage and development of the west in long term. This situation leaded up to the basis of the Islamic modernism movement which can be called the Renaissance and Reform of the Islamic World. In this article, we will examine this movement from its birth to the current point of it, and at the end of this article we will give the readers information about the handicaps and achievements of it.

Mısır’ın Fransızlar tarafından işgal edilmesiyle birlikte Arap dünyasında başlayan modern dönüşüm hayatın her alanında olduğu gibi edebiyat sahasında da birçok değişimi beraberinde getirmiştir. Duyguların ifade aracı olan şiir de bu etkilenmeyle geleneksel kalıbından çıkarılarak çağın insanının duygularını aktarabileceği modern yeni kalıplara dökülmeye başlanmıştır. İhya ekolü, Dîvân Grubu, Apollo ekolü gibi dönemin önemli edebiyatçılarının kurdukları topluluklar, Arap şiirinin modernleşme evresinde kilit rol oynayarak Arap şiirinin çağın ihtiyacını karşılayacak yeni bir forma girmesine katkı sağlamıştır. Bu makalede, iki dünya edebiyatını özellikle de İngiliz edebiyatını iyi özümseyerek Arap şiirinin yeni form kazanma sürecinde şiirin biçim ve içeriğinde bulunması gereken unsurları belli kriterler etrafında değerlendirmeye alan Dîvân Grubu’nun yaklaşımları ele alınacaktır. With the French occupation of Egypt, the modern transformation that began in the Arab world has brought about many changes in the field of literature as well as in all areas of life. As a means of expression of emotions, poetry has been removed from its traditional form and poured into modern new patterns in which people of the age can convey their emotions. The ensembles established by the important writers of the period such as İhya School, Diwan Group and Apollo School, played a key role in the modernization phase of Arab poetry and contributed to the transformation of Arab poetry to a new form that would meet the needs of the era. In this article, the approaches of the Diwan Group, which assimilates the elements that should be in the form and content of the poem in the process of acquiring the new form of Arabic poetry by assimilating the two world literature, especially English literature, will be discussed.

Erdem etiği diğer etik türlerinden farklı olarak, ahlaki hayatın belirleyici unsurları olan failin karakterine ve erdeme vurgu yapar. Erdem etiği temelde ‘iyi hayat’ üzerine yoğunlaşarak, bireylerin ne tür insanlar olmaları gerektiği konusuyla ilgilenir. Erdem etiği söz konusu olduğunda Aristoteles önemli bir değer taşır. Biliyoruz ki Aristoteles’in felsefede yadsınamaz bir yeri vardır. Felsefe tarihi boyunca birçok düşünür, filozof ondan etkilenmiştir. Bazıları ise onun düşüncelerini eleştirerek yahut reddederek yola çıkmıştır. Platon’un öğrencisi olan Aristoteles, hocası ve öncesindeki filozofların düşüncelerini sistematik bir bütünlük içerisinde değerlendirmiş ve kendi düşüncelerini, oluşturduğu sistemle bağlantılı olarak ortaya koymuştur. Bu sebeple Aristoteles sistem düşünürü olarak da adlandırılmıştır. Bu çalışmada, temel kabul edilmiş bir filozof olan Aristoteles’in erdem etiği konu edinilmiştir. Erdem etiğinin oluşumunun ve yapısının ele alınması amaçlanmıştır. Erdem nedir? Aristoteles erdemleri niçin entelektüel erdemler ve ahlaki erdemler olarak ikiye ayırmıştır? Erdem kazanılabilir mi yoksa harici bir kaynaktan mı gelir? Bu makalede Aristoteles’in erdem etiği konusundaki görüşleri bu sorular üzerinden ortaya konulmuştur. Virtue ethics, differently from other types of ethics, emphasises subject’s character which is determining factor of ethical life and virtue. Basically, virtue ethics is concerned with what kind of people they should be by focusing over “good life’’. When it comes to virtue ethics, Aristotle carries value. As we know, Aristotle has an undeniable place in philosophy. Throughout the history of philosophy, a lot of thinkers and philosophers are affected by Aristotle. On the other hand, some of them go ahead by criticising or denying his thoughts. Aristotle, who sat at Platon’s feet, systematically evaluated thoughts of both his tutor and philosophers before him and he revealed his own thoughts in connection with the system he created. That’s why Aristotle is also named as a system philosopher. In this study, the subject of virtue ethics of Aristotle, who is a fundamental philosopher, has been considered. The aim of this study is to examine the formation and structure of virtue ethics. What is the virtue? Why did Aristotle divide the virtues into two as intellectual virtues and moral ethics. Does virtue win or come from an external source? In this article, Aristotle’s views on virtue ethics are put forward through these questions.

İsa’nın ikinci gelişi, yeniden dirilme, hüküm günü ve dünyanın sonu gibi eskatolojik meseleler ile ilişkili olan milenyum düşüncesi, ahirette değil bu dünyada bir kurtuluş fikri taşıması bakımından diğer eskatolojik meselelerden farklı bir boyuta sahiptir. Çoğu zaman milenyumla ilgili fikirler, dünyanın içinde bulunduğu düzene meydan okuyucu bir tavra sahip olduğundan, sosyo-politik meselelerle milenyum fikirleri arasında bir ilişki söz konusudur. Yahudilikte Mesih beklentisi ile yakından ilişkili Tanrı Krallığı fikrinin ortaya çıktığı dönemler incelendiğinde apokaliptik literatürün Yahudilerin sürgün dönemine tarihlendirilmesi şaşırtıcı değildir. Babil, Pers ve Grek hakimiyetleri dönemlerinde Yahudilerin yaşadıkları zulümler onları bu durumlardan kurtulacaklarına dair inanışlara sevk etmiştir. Aynı durum, Hıristiyanlığın imparatorluk tarafından benimsenmesine kadarki süreçte de karşımıza çıkmaktadır. Hıristiyanlıkta binyılcı fikirlerin en önemli literal kaynağı olan Vahiy Kitabı, Hıristiyan inancına göre Yuhanna’nın sürgün döneminde yazılmıştır. Hıristiyan apokaliptik metinleri, konuya ilişkin hem kanonik hem de kanonik olmayan Yahudi literatürünü kendi inanç ve değer sistemleri bağlamında tekrar yorumlamıştır. Bu bağlamda, büyük kısmı Yahudi kökenli olan ilk Hıristiyanlar, İsa Mesih’in Yahudilerin beklediği Mesih olduğunu iddia etmiş, çarmıh hadisesinden sonra ise krallık için yeniden geleceğine dair inançlar taşımışlar ve bu inançlar milenyum fikri ile harmanlanmıştır. Hıristiyanlıkta tek bir milenyum fikrinden bahsetmek mümkün değildir. Kitab-ı Mukaddes’e yaklaşım türleri farklı binyılcı yorumları ortaya çıkarmıştır. “Bin yıl” ifadesinin geçtiği tek kitap olan Vahiy Kitabı’nın sembolik içerikli olması, özelde bu kitabı, genel olarak ise Kitab-ı Mukaddes’i yorumlamak için farklı ekollerin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Vahiy Kitabı’nı ve kehanet içerikli metinleri tarihsel bağlamı ile ele alan ve gelecekle ilgili öngörülere karşı olan ekoller, geleceğe dair bir milenyum fikrine karşı çıkmıştır. Öte yandan fütürist ekol, söz konusu metinlerin geleceğe dair gerçekleşmemiş kehanetler içerdiğini iddia etmiştir. Kitab-ı Mukaddes’e yaklaşım tarzına göre günümüzde milenyum ile ilgili olarak premilenyalist, amilenyalist ve postmilenyalist olarak isimlendirilen farklı anlayışlardan bahsetmek mümkündür. İlk Hıristiyanlar, büyük ölçüde Yahudilikten etkilendiklerinden, barış ve refah dönemini getirecek bir kurtarıcı fikrinden hareketle, İsa Mesih’in milenyumdan önce tekrar geleceğini savunmuşlardır. Hıristiyanlığın resmi din olarak kabulünden sonra, Hıristiyanlar arasında zaten bir milenyum döneminde yaşadıklarına dair kanaatler oluşmuştur. Hıristiyanlığın ilk dört yüzyılı içerisinde milenyum ile ilgili kanaatler sosyo-politik durumdan beri olmamıştır. Bu makalede, ilk Hıristiyanların milenyumla ilgili düşüncelerinin şekillenmesinde ortodoksi-heresi meselesinin, iktidarla ilişkilerin ve Yahudilere yaklaşımın etkili olduğu görüşü savunulacaktır. Papias, Justin Martyr, Irenaeus gibi ilk dönem kilise babalarının yazılarında milenyum fikrine rastlamak mümkündür. Öte yandan, Montanist Kilise’nin ana-akım Kilise tarafından sapkın kabul edilen ve kendine tehdit olarak algıladığı bazı fikirlerinin yanında binyılcı inançlar da taşıması, sonraki süreçte Hıristiyanları binyılcı fikirlere karşı tedbirli davranmaya sevk etmiştir. Origen de binyılcı fikirleri materyalist olarak değerlendirmiştir ve maddi bir krallık fikrinin Hıristiyan kutsal metinleri ile çeliştiğini savunmuştur. Tyconius ile birlikte milenyumun, içinde yaşanılan çağa işaret ettiği fikri kabul edilmeye başlanmıştır. Augustine ile bu fikir genel kabul görmeye başlamış ve ortodoksiyi temsil etmeye başlamıştır. Augustine, binyılcı fikirleri önceden savunduğunu, ancak bu fikirleri taşıyanların imanı tehlikeye atan materyalist ve şehevî birtakım arzulara saplanması dolayısıyla milenyum kanaatinden vazgeçtiğini belirtmiştir. 4. yüzyıla kadar milenyum fikri tamamen karşı çıkılan bir fikir olmamıştı. Binyılcı düşüncelerden ziyade, bu fikirlerin yol açabileceği materyalist arzulara karşı çıkılmıştı. İmparator Konstantin’in Hıristiyanlığı resmi din olarak kabulünden itibaren Hıristiyanlar, huzur ve refah beklentilerinin zaten gerçekleşmiş olduğunu düşündüklerinden, milenyumun vaat ettiği kurtuluş fikrine ihtiyaç duymamaya başladılar. Nitekim, kutsal metinlerinde milenyum olarak yorumlanan bazı metinler de imparatorlukla zıt düşmeyecek şekilde tekrar yorumlanmış, milenyum fikrini literal anlamda savunanlar Kilise dışına itilmiştir. Binyılcı fikirlerde Yahudilikle ilgili yaklaşımlar da önemlidir. İlk Hıristiyanlar, Yahudi mirasının taşıyıcısı olarak bu fikirleri kendi cemaatlerine de taşımışlardı. Paganlar gözünde Yahudiliğin seçkin ve otantik bir din olması Hıristiyanlığın kendisini Yahudiliğin devamı olan bir din olarak ortaya koymasında etkili olmuştur. Öte yandan, gentileler arasında yayıldıktan sonra Hıristiyanlık kendisini, kendinden menkul bir din olarak tanımlamaya ve bu anlamda “yahudileştirici” etkilerden arındırmaya çalışmıştır. Origen gibi isimler ise, milenyum fikrine Yahudilik mefhumu olduğu için karşı çıkmıştır. Millennialism is very relevant to eschatological matters such as Parousia, resurrection, judgment day, and the end of the world. However, it is also related to this world and promises worldly redemption to a group of chosen people. Therefore, it differs from other eschatological issues, which only regard the hereafter. Since the idea of millennialism criticizes and challenges the order of the world and claims a collective redemption, there is a relationship between socio-political issues and millennialist ideas. When one considers the environment in which the Jewish apocalyptic literature developed, it is not surprising to see that it was developed during the exiles. The persecution and oppression of Israelites during the periods of Babylonian, Persian, and Greek domination led them to believe that their lousy situation was temporary, and they would be freed from the exile to a bright and wealthy future. The same situation would be seen in early Christian millennialist ideas until the Empire recognized Christianity as one of the official religions. According to Christian perception, for example, The Book of Revelation, the most significant literal source for the idea of millennium, was written in the exile by John. Early Christians were mostly Jews, and they received Jewish apocalyptic literature -both the canonical and the non-canonical ones- and reinterpreted them under their belief and value systems. In this way, the first Christians claimed that Jesus was the Messiah whom the Jewish had been waiting for a long time. After the crucifixion, Christians had to believe that he would come again to establish the Kingdom, and then the idea of the Kingdom of God and millennial beliefs were blended. There is no monolithic idea of millennium in Christianity. Different approaches to biblical interpretation cause different types of millennialisms. Interpreting the Book of Revelation and other prophetic books historically would mean that all prophecies had already realized in the past, and there remains no more to come in the future. On the other hand, literal interpretation and futurist approach claim that the prophetic texts are including unrealized prophecies yet to come. According to different interpretations of the texts, we can identify three different views for millennialism as premillennialism, amillennialism, and postmillennialism. In the first four centuries of Christianity, it is not possible to think about the millennium's opinions separately from the socio-political situation. Defining orthodoxy and heresy, the relations with the Empire and the approach to the Jews were effective in shaping millennial thoughts. Early church fathers such as Papias, Justin Martyr, and Irenaeus defended a primitive version of premillennialism in their writings. Montanism of the 2nd century had a millennialist character. The Church perceived the thoughts of Montanism regarding on-going prophecy and criticisms of the establishment of the Church as a threat to its unity, and Montanism was condemned by synods in the 3rd century which in turn prompted Christian to be cautious against the millennial ideas of the movement, as well as the other heretical doctrines. Origen considered millennial ideas as materialistic and argued that the idea of the literal millennium contradicted the scriptural idea of the Kingdom of God. Tyconius stated that the era lived in was the actual millennium. With Augustine, this idea became widely accepted and orthodox doctrine. Augustine, himself confessed that he was once a millennialist but then abhorred the carnal and materialistic views of the millennialists and became an opponent of the millennial ideas. After the Roman Empire recognized Christianity as the state religion, Christians did not need to comfort themselves by believing a literal and worldly redemption since they thought that peace and prosperity had already fulfilled. Apocalyptic and millennial texts were reinterpreted in a way that does not contradict the Empire, and those who defend an idea of the literal millennium were marginalized, and the millennial writings mostly were expurgated. Jewish-Christian relations are also crucial in millennial beliefs. The early Christians were the bearers of Jewish apocalyptic heritage to their communities. Pagans highly respected Judaism as an authentic religion. Therefore, early Christians not only manifested themselves as true successors of Judaism but also tried to define their religion as authentic. For the sake of the latter, Christian writers tried to purify Christianity from the Jewish effects. Origen, for instance, opposed the idea of the millennium because it was the concept of Judaism. Milenyalizm (binyılcılık), eskatolojik bir mesele olarak tamamen teolojik bağlamı ile değerlendirilmişse de, yeryüzünde belirli bir zümrenin kurtuluşuna ilişkin dünyevî bir mesele olduğundan, bu düşünce ortaya çıktığı toplumun durumu ile yakından ilişkilidir. Hıristiyanlığın ilk dönemlerinde, milenyalizm meselesi ile ilgili görüşler dönemin sosyo-politik etkilerinden uzak kalamamıştır. Bu çalışmada, Hıristiyanlığın ilk dönemlerinde binyılcı fikirlerin Kilise dışında görüşler olarak nitelenmediği, aksine, bazı kilise babalarının söz konusu fikirleri büyük ölçüde taşıdığı savunulmaktadır.Ayrıca, binyılcı fikirlere karşı çıkan bazı yazarların aslında doğrudan binyılcılığa değil, bu yaklaşımın uzun vadede Kilise için doktrinel ya da kurumsal anlamda bir tehdit unsuru olabilecek yönlerine eleştiriler getirdikleri iddia edilmektedir. Bu bağlamda, Kilise’nin binyılcılıkla ilgili kanaatini değiştirmesinde etkili olmuş heretik hareketlerden, Hıristiyanlığın emperyal güçle ilişkilerindeki değişimin söz konusu inançlara yansımalarından ve Yahudiliğin içinden çıkan bir din olarak Hıristiyanlığın kendini tanımlaması ile binyılcılığın reddi arasındaki ilişkiden bahsedilmektedir. Although being an eschatological matter and examined usually with its theological context, millennialism is related to the environment and the society in which these thoughts emerge, since it is very related to this world and salvation of a group of people. In early Christianity, millennial matters were not apart from the sociopolitical conditions of the period. The article argues that in early Christianity, the Church did not expurgate millennial ideas; on the contrary, the writings of some Church Fathers hold it widely. Additionally, this article states that the authors who opposed millennialism were not actually against the teaching itself, but they saw that some aspects of this idea would cause a doctrinal or institutional threat to the Church in the long term. In this context, the article mentions heretical movements, the change in the relationship of Christianity with the imperial power, and the matter of self-definition of Christianity as a religion emerging from Judaism as matters which influenced Church’s opinions about the millennialism.

Bu makale, Gershom Scholem’e ait, “On the Kabbalah and its Symbolism” (New York: Schocken, 1969) isimli kitabın 5-32 sayfaları arasındaki “Religious Authority and Mysticism” isimli bölümün tercümesidir. Zaman zaman, aşkın olana yönelik ferdî gayretleri münasebetiyle tarihsel düzlemin dışında ve ötesinde yaşayan mistiklerin bu deneyimlerinin, tarihsel tecrübeyle ilişkisi olmadığı söylenir. Bazıları bu tarihsel olmayan yönelime hayranlık duyarken, diğerleri onun mistisizmin aslî zayıflığı olduğuna hükmederler. Her ne şekilde olursa olsun, bunun dinler tarihini ilgilendiren yönü, mistiğin derûnî tatmini değil, onun tarihsel olan dünyaya etkisi yanında yaşadığı dönemdeki dinî hayatla ve toplumuyla olan çatışmasıdır. Bununla birlikte, şayet mistisizmle dinî otorite arasında sıklıkla cereyan eden bu gerilimi anlamak istiyorsak mistisizm hakkında bazı temel gerçekleri hatırlamamız gerekir.

Hicrî üç ve dördüncü/miladî dokuz ve onuncu asırlar, hadislerin sıhhatine dair tartışmaların daha sistematik bir hal aldığı dönemlerdir. Zira bu asırlara gelindiğinde mezhepler teşekkül sürecini tamamlamış, ihtilaflı meseleler hakkındaki görüşlerin savunulmasına geçilmiştir. Abbâsî hilâfetinin başkenti olan Bağdat, bu yüzyıllarda İslâm dünyasının ilim, kültür ve siyaset merkezi konumundadır ve gerek yöneticilerin gerekse halkın huzurunda ilmî tartışmaların düzenli olarak yapıldığı bir şehir hüviyetindedir. Bu dönemde Bağdat’ta doğan ve ömrünün büyük bölümünü orada geçiren Kudûrî, Hanefî mezhebinin bölgede en önde gelen ismidir. Özellikle yazdığı Muhtasar isimli eser ve önde gelen Şâfiî âlimlerle yaptığı münazaralar, onun şöhretini arttırmış ve Hatîb el-Bağdâdî başta olmak üzere pek çok meşhur isme hocalık yapmasına vesile olmuştur. Kudûrî’nin Tecrîd adlı kitabı, Hanefî ve Şâfiîlerin ihtilaf ettikleri fıkhî konuları kapsayan, hilâf ilmine dair hacimli bir eserdir. Kudûrî bu çalışmasını Hanefîlerin görüşlerinin ve kullandıkları delillerin doğruluğunu savunmak amacıyla kaleme almıştır. Bu eserdeki hadislerin senedleriyle ilgili tenkitlerin inceleneceği makalede öncelikle Kudûrî’nin hayatı ve yaşadığı ortamdan bahsedilecektir. Onun ilmî kişiliği hakkında daha net fikir elde edebilmek için hocaları, talebeleri ve eserlerine de yer verilecektir. Son olarak makalenin asıl konusunu teşkil eden isnada dair tenkitlerine geçilecektir. Kudûrî’nin bu alandaki değerlendirmeleri, isnadın ittisâl ve inkıtâ durumu, her tabakadaki râvi sayısı ve râvilerin durumuna dair değerlendirmeler olmak üzere üç başlık altında işlenecektir. Makalede özellikle üzerinde durulan husus, bir Hanefî fakîhi olan Kudûrî’nin hadislerin metinlerine ilaveten isnad konusunda da ehl-i hadis ile münazara yapabilecek düzeyde rivayet bilgisine sahip olduğudur. Mezhebinin amel ettiği rivayetleri savunması ve muhaliflerinin delil aldıkları hadislerin sıhhatine dair Tecrîd’de yer alan eleştirileri bunu ortaya koymaktadır. The Hijri three and fourth centuries are periods in which the ongoing debates on the reliability of ḥadiths have been made more systematically. Because, in these centuries, sects have completed the process of formation, and the sectarian views on these issues have started to be defended. Baghdad, which was the center of Abbāsīd's caliphate, was the center of science, culture and politics of the Islamic world in this period and was a city where such discussions were held regularly in the presence of the rulers and the public. It can be said that the Shī‘īte Sunnī conflict, which started as a result of the control of the Shī‘īte Buwayhids in the capital, has affected this environment positively rather than negatively. Qudūrī, who was born in Baghdad during this period and spent most of his life there, is the leading name of the Ḥanafī school. Especially his work titled Mukhtasar and his discussions with prominent Shāfi‘ī scholars increased his fame and led him to teach many famous names, especially Hatib alBaghdad. The subject of our study, Qudūrī's book, Tajrīd, is a voluminous work involving the science of life, covering the fiqh issues that Ḥanafī and Shāfi‘īs contradict. Qudūrī wrote this work in order to defend the accuracy of the Ḥanafī views and the evidence they use. In the article, firstly, the life and environment of Qudūrī are mentioned. His teachers, students and works are included in order to get a clearer idea about his scientific personality. Finally, his evaluations on the sanad of the ḥadiths in his work called Tajrīd are covered under three titles as the ones related to the structure of the isnād, number of the isnād, and the narrators. What is especially emphasized in the article is that Qudūrī, who is a Ḥanafī fıqh scholar, has the knowledge of sanad besides texts of ḥadiths at a level that he can be discussed with ahl-alḥadith and Shāfi‘ī scholars. This is evidenced by his defense of the narrations applied by his sect and his criticisms in Tajrīd about the reliability of the ḥadiths that his opponents received.

Akademik yazımda bir araştırmadan birden fazla yayın üretmek, özellikle alan çalışmalarının yapıldığı bilim dallarında karşılaşılan bir durumdur. Bir araştırmadan birden fazla yayın üretme ile etik bir sorun olarak kabul edilen dilimleme arasındaki belirsiz alanlar kimi zaman araştırmacıların etik ihlal ithamlarına maruz kalmalarına, hatta idari soruşturmalara muhatap olmalarına sebep olabilmektedir. Araştırma ve yayın etiğine aykırı eylemler arasında yer almasına rağmen, ilgili alan yazında bir araştırmadan birden fazla yayın üretme ya da dilimleme hakkında ayrıntılı bilgiye rastlamak neredeyse mümkün değildir. Bu makalede dilimlemenin mahiyeti, kapsamı, sınırları incelenmekte, bu kavrama ilişkin farklı yaklaşımlar ve tartışmalar kritik edilerek dilimleme konusunun anlaşılmasına katkı sunulması amaçlanmaktadır. Bu çerçevede makalede şu sorulara cevaplar aranmaktadır: Dilimleme bir tekrar yayın türü ya da bir nevi kendinden intihal midir? Bir araştırmanın sonuçları mutlaka tek yayın olarak mı sunulmalıdır? Bir araştırmanın bütünlüğü ne anlama gelir, bütünlüğü bozan unsurlar nelerdir? Bir araştırma sonuçlarını parçalara ayırmanın ya da birden fazla yayın haline dönüştürmenin “uygun” veya “uygun olmayan” biçimleri nelerdir? Makalede önce resmi mevzuatta ve ilgili literatürde yapılan tanımlar gözden geçirilerek dilimlemenin ne olduğu ya da ne olmadığına ilişkin bir kavramsal çerçevenin oluşturulmasına gayret edilmekte, ardından dilimlemeyi etik açıdan sakıncalı kılan nedenler incelenmekte, son olarak, dilimleme sorunu ile karşılaşmamak için araştırmacı/yazarların, dergi editörlerinin ve araştırma kurumlarının yapması gerekenler üzerinde durulmaktadır. Generating multiple publications from one research study is an occurrence often encountered in academic writing, especially in research areas which conduct field studies. Grey areas between producing more than one publication from a single piece of research and salami-slicing, which is considered as an ethical problem, may sometimes cause researchers to be exposed to ethical violation accusations or even to undergo administrative investigations. There is very little detailed information about salami-slicing even though it is considered as an act contrary to research and publication ethics. The same is true for generating more than one publication from a single piece of research. This article examines the nature, scope and limits of salami-slicing, and aims to contribute to the understanding of salami-slicing by criticizing various approaches and arguments. In this context, the article seeks answers to the following questions: Is salami-slicing a kind of duplication or a type of self-plagiarism / auto-plagiarism? Is it necessary to publish the results of a research study as a single article? What does research integrity mean, and what are the things that disrupt the integrity? What are the appropriate and inappropriate forms of dividing a single research result into pieces or of generating more from one publication? The article first creates a conceptual framework for what salami-slicing is and is not after reviewing the definitions in the official legislation and relevant literature, and then, examines the reasons that make salami-slicing unethical, and finally, expresses opinions on what the scholarly journal editors and research institutions should do to avoid the problem of salami-slicing.

Hanefî silsilenin en az tanınan ve haklarında en az araştırma yapılan âlimleri üçüncü tabakaya mensuptur. Bu dönem âlimlerinden biri de kısaca “Ebû Hâzim el-Kâdî” şeklinde tanınan Abdülhamîd b. Abdülazîz es-Sekûnî’dir (197-292/812-905). Yaşadığı dönemde Irak Hanefîliğinin imamet ve riyâsetini başarıyla temsil etmiştir. Nitekim Hanefî fıkıh kitaplarında gerek mezhep içi gerekse mezhepler arası tartışmalar bağlamında ona sıkça atıflar yapılır. Ayrıca o da ekolünün ilk ve kurucu isimlerine zaman zaman itirazlar yöneltir. Bütün bunlar Ebû Hâzim’in Hanefiyye içindeki konumunu ispatlayan delillerdir. Fıkıh alanındaki bu yetkinliği sebebiyle henüz genç yaşlarda kadılık makamına getirilmiştir. Ebû Hâzim, hem ilmî bakış açısı hem de kadılık görevi sayesinde diğer mezhepler karşısında Hanefiyye’yi başarıyla temsil edip savunmuştur. Muhaliflerinin, başta Mâlikîler olmak üzere ehl-i hadis düşüncesine sahip olduğu dikkate alındığında Ebû Hâzim’in bu temsil ve savunma çabasının büyük oranda hadis/rivayet bağlamında olduğu akla gelecektir. Makalede Ebû Hâzim’in Hanefî fıkhındaki yeri ve özellikle onun hadisçilik yönü üzerinde durulmaktadır. Başka ilim dalında meşhur olmuş bir âlimin hadisçi yönünün değerlendirilmesinde birinci adım onun ders aldığı muhaddisler ile kendisinden nakilde bulunan öğrencilerin tespiti olacaktır. Bu isimlerin Hadis ilmiyle bağlantısı ve muhaddisler tarafından değerlendirilme şekli söz konusu âlim hakkında da fikir verecektir. İkinci olarak da naklettiği bilgisine sahip olduğumuz rivayetlerin Hadis ilmi kurallarına göre taşıdığı değere bakmak gerekecektir. Zira hadis naklinde özellikle muhaddislerin dikkat ettiği bazı hususlar bulunur. Bu açılardan bakıldığında Ebû Hâzim’in oldukça ciddi bir hadis bilgisine sahip olduğunu söylemek gerekecektir. The least known and least researched scholars of Ḥanafi sequence belong to the third generation. One of the scholars of this period is ʽAbd al-Ḥamīd ibn ʽAbd al-ʽAzīz al-Sakūnī, briefly known as “Abū Ḥāzim al-Qāḍī” (197-292/812-905). During his lifetime, he successfully represented the leadership of the Iraqian Ḥanafism. Due to his competence in Islamic jurisprudence (fiqh), he was appointed as a judge (qāḍī) at a young age. Abū Ḥāzim successfully represented and defended the Ḥanafism against other sects thanks to both his scientific perspective and judicial duty. Considering that his opponents belongs to the school of al-ḥadīth especially the Mālikis, it will be considered that this representation and defense effort of Abū Ḥāzim is in the context of ḥadīth /narration. The article focuses on the place of Abū Ḥāzim in the Ḥanafi jurisprudence and especially his ḥadīth. The first step in evaluating a scholar as a muḥaddīth who has become famous in another branch of science will be to identify the students who have taken lesson from him and the students who have been narrated from him. The connection of his field of specilization with the science of ḥadīth and the way they are evaluated by the scholars will give an idea about the scholar in question. Secondly, it will be necessary to look at the value of the narrations which are transmitted from him according to the rules of ḥadīth science. From this point of view, it will be necessary to say that Abū Ḥāzim has a very serious ḥadīth knowledge.

Osmanlı’nın son dönem mantıkçılarından Ali Sedat Avrupalı/Batılı mantıkçılarla entelektüel bir hesaplaşmaya girişmiştir. Hesaplaştığı mantıkçılardan bir grubu Port-Royal Mantıkçılarıdır. Mantıksal tutum, bir mantıkçı veya mantıkçılar topluluğunun kendi dönemlerinde mantık biliminin ana konularına yönelik yaklaşımlarıdır. Bu yönüyle Port-Royal Mantıkçıları ile Sedat’ın mantıksal tutumları birbirinden farklıdır. Bu makalede Sedat’ın Port-Royal Mantıkçılarına yönelttiği eleştirilerin içeriğini kritik etmiyoruz. Aksine ortada iki farklı mantıksal tutum olduğunu ileri sürmek amacıyla onların tarihi ve entelektüel arka planlarını irdeliyoruz. Ali Sedat ile Port-Royal Mantıkçıları, biri İslam Dünyası’nda (Osmanlı’da) diğeri Avrupa’da iki farklı geleneklere sahip mantıkçılardır. Bu farklılık onların mantıksal tutumlarını önemli ölçüde etkilemiştir. Ali Sedat who is one of the last period logicians of Ottoman began to face intellectually to Western/European logicians. One group of them was Port-Royal logicians. Logical attitude is approaches of a logician or community of logicians to the main matters in the science of logic in their own period. From this aspect logical attitudes of Sedat and Port-Royal logicians are different from each other. In this paper we don’t evaluate contents of criticisms that Sedat directed to Port-Royal logicians. Contrarily, we examine their historical and intellectual backgrounds in order to argue that they had different attitudes. Ali Sedat and Port-Royal logicians are who have two different traditions respectively Islamic World, Western. This affects significantly their logical attitudes.

İfade biçimlerinden özel bir anlatım şekli kabul edilen edebî tasvir; duygusal bir manzarayı veya hayalî sahneyi canlandırmak olup, lafzın da bu işlemde araç olarak kullanılmasıdır. Edebî tasvirler duyguları ifade etmede, kastedilen mananın doğrudan ifade edilemediği durumlarda, gerçeklik intibaı uyandırılmak istendiğinde, okuyucuya şiirsel ve etkileyici bir his vermede ya da insanlar üzerinde ikna edici ve inandırıcı tesir oluşturmada son derece etkilidir. Önceleri edebî metinlerde geçen tasvirler için, tavsif sözcüğü kullanılmıştır. Tavsiflerde her zaman bir tasvir ve resimleştirme söz konusu olmuş ancak, ıstılah olarak “tasvir” kelimesi kullanılmamıştır. Arap edebiyatında tasvir kelimesine dikkat çeken ilk kişinin Câhız olduğu kabul edilir. Çünkü O, “Şiir sanattır, bir ürün örneğidir ve tasvir biçimidir” der. Câhız’dan sonra gelen Kudâme b. Ca‘fer de Yunan felsefesinin etkisiyle “sûret” kelimesini şekil açısından ele alır ve şiirdeki edebî tasviri, hissedilebilen maddelerdeki şekle kıyas eder. Abdulkâhir el-Curcânî’ye göre de “tasvir” temsil ve kıyastır; görülemeyen şeylerin, soyut anlamların, gözle görülebilecek şekilde ortaya konmasıdır. İşte bu makalede öncelikle edebî tasviri oluşturan “edeb” ve “tasvir” kavramları üzerinde durulmuş, daha sonra edebî tasvirin tanımı, çeşitleri, işlevleri, Arap Edebiyatı’na yansımaları ve belagatle olan ilişkisi örneklerle detaylı bir şekilde açıklanmaya çalışılmıştır A literary description that is accepted as a special form of expression from the forms of expression is to revive an emotional scene or imaginary scene, and the phrase is also used as a tool in this process. Literary descriptions are extremely effective in expressing emotions, in cases where the meaning meant cannot be expressed directly, when the sense of reality is desired to be evoked, giving the reader a poetic and expressive feeling or creating convincing and convincing influence on people. In the past for descriptions in literary texts, the word “tavsîf” was used. There is always a description and illustration in the tavsîf, but the word “description” was not used as a technical term. It is accepted that the first person who draws attention to the word “description” in Arabic literature is al-Jâhiz. Because He says “Poetry is art, an example of a product, and a form of description.” Qudâma b. Ja‘far takes the word “sûrat” in terms of shape with the effect of the Greek philosophy and compares the literary description in poetry to the shape in tangible items. According to Abdulqâhir al-Jurcânî, “description” is tamthîl (simile) and kıyâs (analogy); it is the visualization of things that cannot be seen, abstract meanings, in a visible way. In this article, firstly, the concepts of “literature” and “description”, which constitute the concept of literary description, are studied, and then, the definition of “literary description”, its types, functions, reflections on Arabic Literature and its relation with eloquence are tried to be explained with examples.

Bu makale, Bursa Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı’nda devam etmekte olan “Fârâbî ve İbn Sina’da Tahayyül Kavramı” başlıklı doktora tezinden üretilmiştir. İslâm ve Batı düşüncesini derinlemesine etkilemiş kavramlardan biri de kökenini Antik Yunan Felsefesinde bulabileceğimiz phantasiadır. Ruhun yetilerinden biri olarak kabul edilen phantasia, duyu algısı ve noûs arasında köprü konumundadır. Soyutlanan suretleri koruyarak duyu algısı ve çeşitli terkipler oluşturarak noûs ile iletişim halindedir. Ruhun yetileriyle olan irtibatta merkezi konumda olması nedeniyle bilginin oluşumunda temel bir noktadadır. Bu makalede Platon’dan itibaren phantasianın duyu algısı ve noûsun yanı sıra doksa ve hafızayla nasıl ilişkilendirildiği konusu üzerinde duracağız. Özellikle Aristoteles’in canlı türlerinde phantasianın bulunuşuyla ilgili yaptığı sınıflandırmayı belirterek her katmandaki türün phantasiasına ait özellikleri inceleyeceğiz. İnsanı diğer canlılardan ayıran akıl yetisinin phantasiayla olan bağlantısına odaklanarak phantasianın Aristoteles’in epistemolojideki konumunu belirlemeye çalışacağız. Hem Aristoteles hem de Yeni Platoncuların önemsediği konulardan biri olan phantasianın müstakil bir yeti olup olmadığı sorununu inceleyeceğiz. Yeni Platonculukla birlikte phantasianın metafizik alanla ilişki kurulmasında üstlendiği aracı rolün üzerinde duracağız. One of the concepts that deeply influenced Islamic and Western thought is the imagination ( phantasia ), whose origins can be found in Ancient Greek Philosophy. The imagination,which is considered one of the faculities of the soul, fulfills the task of establishing a bridge between sensory perception and noûs. It cominicates with sensory perception by preserving abstracted surrogates and noûs by creating various compounds. Because of its main point to connection with the soul's faculities, it is a fundamental point in the formation process of knowledge. In this article, we will emphasise on the perception of imagination from Plato and how it relates to sensation and noûs, as well as doxa and memory. Particularly by stating Aristotle's classification of the existence of imagination in living species, we will examine the characteristics of imagination of each species. Then we will attempt to determine the position of imagination in Aristotle's epistemology by focusing on the connection between intellect and imagination, which distinguishes human from other living beings. We will examine the question of whether imagination, which is one of the issues that both Aristotle and Neo-Platonists focus on, is an independent faculty. Then, we will focus on the mediating role of imagination in establishing a relationship with the metaphysic.

Bu çalışmada Deleuze felsefesinin siyaset teorisine hangi noktalarda katkıda bulunduğu tartışılmaktadır. Çalışmada öncelikle Deleuze’ün çağdaş düşünce içerisinde konumlandığı yer ele alınacak, akabinde ise Deleuzecü bir siyaset teorisinin imkanı tartışılacaktır. Deleuze felsefesinde politik anlam içerimlerine sahip olan kavramların nasıl bir önem arzettiği ve bu çerçevede iktidar-otoriteye karşı nasıl bir direniş imkanı sunduğu ele alınacaktır. In this study, it is discussed at what points Deleuzian philosophy contributes to political theory. In the study, firstly, the place where Deleuze is positioned in contemporary thought will be discussed, and then the possibility of a Deleuzian political theory will be analyzed. In Deleuze philosophy, the importance of the concepts that have political meanings will be evaluated and in this context, the possibility of resistance against power and authority.

Bu tartışmanın teması açısından Maniheizm, özellikle kiliseye ait kimliğin ve dinin ortaya çıkışını betimlemek için uygun bir alan gibi görünmektedir. Maniheizm veya Mani kilisesi bir Yahudi-Hıristiyan mezhebinden ortaya çıkmıştır. Bu, söz konusu hareketin ortaya çıkışının ilk evresinde, kimliği ve profili halihazırda iyi oluşturulmuş bir Yahudi-Hıristiyan cemaati üzerinden ve ona karşı kendi kimliğini ifade etmek zorunda olduğu anlamına gelir. Köln Mani Kodeksi’nin keşfinden beri Maniheizm’in ilk şeklini nasıl edindiğini gösteren benzersiz kanıtlara sahibiz. Bu makalede, Maniheizm'in ortaya çıkışının bu ilk aşamasına odaklanacağız. Mani'yi kusursuz bir Elçi (Revealer) olarak göstermesinin dışında, Mani dinindeki otoriter kaynakların ortaya çıkışını ve fonksiyonlarını işaret eden unsurlara özellikle dikkat çekeceğiz. Nihayet bir taraftan Gnostik-Maniheist Hıristiyanlığın diğer taraftan ana akım Katolik Hıristiyanlığın daha sonraki süreçte birbirlerini etkileyen ve böylelikle kendi şahsi kimliklerinin oluşmasına katkıda bulunan hususlara değinilecektir. In view of the theme of this conference, Manichaeism seems to be an appropriate subject to illustrate religious and, in particular, ecclesiastical identity in the making. The religion or church of Mani emerged from a Jewish-Christian sect. This means that in the earliest phase of its history, this movement had to assert its own identity over and against a Jewish-Christian community whose identity and profile were already well-established. Since the discovery of the Cologne Mani-Codex, we have unique evidence that demonstrates how Manichaean identity took its initial shape. In this article I will focus on this first stage of the emergence of Manichaeism, paying special attention to those elements which, aside from pointing to Mani as the Revealer par excellence, indicate the rise and function of authoritative sources within the Manichaean religion. The way in which Gnostic-Manichaean Christianity on the one hand and mainstream Catholic Christianity on the other would later influence each other, thereby contributing to the formation of their respective identities, will be touched upon at the end.