Search

Door primair slib of zeefgoed op rwzi’s gedeeltelijk om te zetten in vluchtige vetzuren kan de biologische fosfaat- en stikstofverwijdering worden verbeterd. Op basis van pilotonderzoek is een vetzuurproductie van 260-325 gram per kg organische stof vastgesteld. Met behulp van statische modellen is onderbouwd dat door dosering van de vetzuren aan de anaerobe tank in de actiefslibinstallatie het fosfaatgehalte in het effluent kan zakken tot circa 0,4 mg P/l. Voor stikstof geldt dat dosering van extra vetzuren kan bijdragen aan verhoogde stikstofverwijdering. Dit geldt vooral op rwzi’s met slibvergisting. De vetzuren zijn eveneens in te zetten voor productie van bioplastics (PHA).

In 2017 is de vuilvracht onderzocht die vanuit huishoudens op het riool wordt geloosd. Het onderzoek bestond uit een meetcampagne, aangevuld met een theoretische analyse. Eerder, in 1985 en 1998, zijn in STOWA-verband vergelijkbare onderzoeken uitgevoerd. De uitkomsten zijn toen als basis gebruikt bij het vaststellen van de gemiddelde zuurstofvraag van één persoon per etmaal. De theoretische analyse komt nu iets hoger uit dan in 1998, maar de uitkomsten van het gecombineerde onderzoek met de bijhorende onzekerheden geven geen aanleiding te twijfelen aan de momenteel gehanteerde zuurstofvraag van 150 gram per persoon per dag als maat voor de vervuilingseenheid.

In 2017 heeft een grootscheeps meetonderzoek plaats gevonden naar de vuillast van huishoudelijk afvalwater. Dit als vervolg op het eerdere meetonderzoek in 1985 naar de zuurstofvraag van huishoudelijk afvalwater. Gedurende het meetonderzoek is gedurende vier weken volcontinu het afvalwater van vijf meetlocaties bemonsterd. De belangrijkste uitkomst is dat op basis van dit meetonderzoek met bijbehorende onzekerheid het onvoldoende aannemelijk is om te twijfelen aan de momenteel gehanteerde zuurstofvraag van 150 gram per persoon per dag.

Het doel van dit onderzoek is inzicht krijgen in de mogelijkheden van verschillende verwerkingsmethoden voor berm- en slootmaaisel. Het resultaat hiervan is te lezen in dit rapport.

De waterschappen die verantwoordelijk zijn voor vijf Nederlandse Nereda®-installaties die worden ingezet bij de zuivering van huishoudelijk afvalwater, werken samen aan optimalisatie van de technologie. Dit gebeurt in het kader van het programma SOON (Samenwerking Optimalisatie Opstart Nereda®-installaties). Hierbij zijn opmerkelijke resultaten geboekt. Deze hebben tot een nog betere werking in termen van effluentkwaliteit geleid, maar ook van energie- en chemicaliënverbruik. Daarnaast is de verkregen kennis en ervaring omgezet in nog compactere en kostenefficiëntere ontwerpen, waarmee de concurrentiekracht van de Nederlandse Nereda-technologie verder is toegenomen.

Op diverse rioolwaterzuiveringen wordt biogas geproduceerd. Daarvan wordt soms weer groengas gemaakt, waarbij (biobased) CO2 vrijkomt, een restproduct dat bij uitstoot het klimaat belast en waarvoor wel degelijk een markt bestaat. Bijvoorbeeld de glastuinbouw. Wat zijn de mogelijkheden en wat is de ‘business case’? ARCADIS deed onderzoek in opdracht van de Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer (STOWA) en twee waterschappen. De resultaten zijn veelbelovend.

Biotechnology, Applied Sciences

Biotechnology, Applied Sciences

Uit analyses bij rioolwaterzuiveringsinstallaties in het kader van de Nederlandse Richtlijn Bodembescherming bleek dat in indikkers en buffertanks van secundair zuiveringsslib verhoogde tolueengehalten voor kunnen komen. Dit tolueen wordt tijdens slibopslag gevormd. Vooral in secundair slibbuffers zijn relatief hoge waarden aangetroffen, tot wel 50 mg/l in het slibwater. Bij niet-afgedekte slibbuffers zijn geen ARBO-technische maatregelen nodig. In ongeventileerde kopruimtes van afgedekte secundair slibbuffers is de kans groot dat de MAC-waarde en de tien procent LEL (de onderste explosiegrens) voor tolueen worden overschreden, waardoor ARBO-technische maatregelen, zoals ventilatie, noodzakelijk zijn. Uit het oogpunt van bodembescherming kunnen we er vrijwel zeker van zijn dat de tolueengehalten in het slibwater hoger zijn dan de interventiewaarde van 1 mg/l. Tenzij aangetoond kan worden dat het tolueen er niet in zit is grondwatermonitoring bij secundair slibbuffers dus noodzakelijk. Stel dat daaruit blijkt dat contaminatie van het grondwater heeft plaatsgevonden (obv voorgeschreven gidsparameters CZV en N-NH4), dan moeten extra analyses worden uitgevoerd en moet in overleg met het bevoegd gezag een herstelplan gemaakt worden.

De afgelopen jaren is in de keten van afvalwaterbehandeling en slibverwerking een groot aantal interessante nieuwe technieken geïntroduceerd, die kunnen bijdragen aan een energiezuiniger behandeling van afvalwater en slib. Deze technieken werden in opdracht van de Nederlandse waterschappen (via de STOWA) door Royal Haskoning ingebracht in een model om inzicht te krijgen in het energieverbruik, de kosten en de CO2-emissies van de processen en de onderlinge samenhang. Daarmee werden alle realistische combinaties van configuraties van rwzi's gecombineerd met mogelijke routes van de eindverwerking. In dit artikel worden de resultaten van deze studie samengevat.

Recent werden in een artikel in H2O (2011, nr. 5, p. 53-54) op basis van de kennis van schuimvorming in de levensmiddelentechnologie aanbevelingen gedaan voor de opzet van praktijkonderzoek naar schuimvorming in slibgistingstanks. In dit artikel worden de resultaten besproken van onderzoek, dat is uitgevoerd in opdracht van STOWA, naar de oorzaken van schuimvorming op zes praktijkinstallaties. Doel was om tot een protocol te komen voor het voorkomen of bestrijden van schuimvorming. Het onderzoek heeft aangetoond dat elke slibgistingstank de potentie heeft tot schuimvorming; een eenduidige oorzaak hiervoor werd niet gevonden. Verder is aangetoond dat een hoge schuimpotentie van het slib in de gisting niet altijd leidt tot schuimproblemen in de praktijk. Problemen met schuim kunnen grotendeels worden beheerst door een goede afvoer van slib en schuim of door voldoende ruimte in de tank te houden voor schuim.

Het doel van het STOWA-project 'Quick scan inventarisatie achtergronden energiezuinige beluchting rwzi's' is het opstellen van een portfolio van beschrijvingen van het beluchtingsysteem en van beluchtingsregelingen van rioolwaterzuiveringsinstallaties met een laag specifiek energieverbruik. Een eenduidig beeld, dat kenmerkend is voor een energiezuinige beluchting, is niet naar voren gekomen. Wel is duidelijk dat het al dan niet aanwezig zijn van een voorbezinktank geen verschil maakt. De belasting van de beluchtingelementen doet dat wel. In deze laatste is een duidelijke relatie gevonden. Het type beluchtingelementen en de toegepaste regelingen bleken niet onderscheidend te zijn op basis van de beschikbare dataset. Om hét recept voor een energiezuinige beluchting te kunnen samenstellen, zijn meer gegevens nodig. Beluchting van grote rioolwaterzuiveringsinstallaties blijken energiezuiniger, maar rwzi's met voorbezinktank vaak niet.

Na de introductie van biologische fosfaatverwijdering bij afvalwaterzuiveringen in Nederland worden deze geconfronteerd met problemen, die voornamelijk optreden in de sliblijn. Afzettingen in leidingen en apparatuur leiden tot verhoogde slijtage en verstoppingen. Ook de ontwatering van het slib gaat veel slechter, wat leidt tot een aanzienlijke verhoging van de kosten van de eindverwerking van het slib. Gecontroleerde kristallisatie van struviet uit slib leidt tot een significante verbetering van de ontwatering van het slib, vermindering van afzettingen en een verlaging van de fosfaatbelasting van de zuivering. Deze bevinding vormde de aanleiding voor de proef op semi-praktijkschaal met het 'Airprex-proces', die Waternet recentelijk uitvoerde op rioolwaterzuivering Amsterdam-West. De casus, die op basis van de eerste resultaten is opgesteld, wijst op een potentiële besparing tussen de 600.000 en 800.000 euro per jaar voor deze rwzi.

Als eerste reactie op het commentaar van Johan Raap in H2O nr. 12 van 18 juni op het artikel 'Energiezuinige beluchting van een rwzi' in H2O nr. 9 van 7 mei willen de auteurs graag de aanleidng van de inventarisatie nog eens toelichten.

Vanaf 2003 tot heden is door een intensieve Nederlandse samenwerking een nieuwe technologie voor de aerobe zuivering van (huishoudelijk) afvalwater ontwikkeld. Het betreft Nereda, die - gebruikmakend van de eigenschappen van aeroob korrelslib - biologisch zuiveren van afvalwater kosteneffectiever en duurzamer maakt. Dit zuiveringsprincipe is uitgevonden door de TU Delft - met financiële steun van STW - en is door een gerichte bundeling van expertise in het kader van het Nationaal Nereda OnderzoeksProgramma (NNOP) verder ontwikkeld voor grootschalige toepassingen in de praktijk.

Uit de bedrijfsvergelijking zuiveringsbeheer van 2006 bleek dat regelmatig overschrijdingen van lozingsvergunningen plaatsvinden. Hierbij wordt het criterium ‘one-out, all-out’ gehanteerd voor fosfaat, stikstof, BZV en zwevende stof. Voor 47 procent van de incidentele gevallen wordt slibuitspoeling als hoofdoorzaak gezien. Zo’n 40 tot 50 rwzi’s zijn hiervoor verantwoordelijk. In STOWA-verband is in 2008 een gedetailleerde inventarisatie van richtlijnen en ervaringen van de nabezinktanks uitgevoerd op 25 rwzi’s. Daaruit blijkt dat de basis van de STOWA-richtlijn voor nabezinktanks van 1981 als basis nog steeds goed voldoet. Wel werd voorgesteld de richtijn toe te passen in een kleiner bereik met het drogestofbeheer op rwzi’s als meest kritische parameter om slibuitspoeling te voorkomen

In dit artikel wordt ingegaan op de behandeling van de stikstofrijke deelstroom die vrijkomt bij het ontwateren van uitgegist slib met behulp van een nitritatie-anammoxsysteem. Een analyse werd uitgevoerd van de kosten voor de behandeling van stikstof op rwzi’s in de hoofdstroom. Deze kosten zijn vergeleken met de kosten van aparte behandeling van de deelstroom in een nitritatie-anammoxsysteem. De conclusie van de analyse luidt dat deelstroombehandeling in bijna alle gevallen economischer en duurzamer is dan de behandeling van de vrijkomende stikstof in de hoofdstroom van de rwzi

Het verminderen van het energieverbruik door rioolwaterzuiveringsinstallaties kreeg de afgelopen jaren steeds meer aandacht. Uit diverse studies bleek dat de beluchting substantieel bijdraagt aan het energieverbruik van de totale rwzi. InfoMil berekende in 2006 dat de beluchting gemiddeld 55 tot 60 procent van het totale energieverbruik voor haar rekening neemt, wat neerkomt op 9 tot 21 kWh per i.e.. Een efficiënt beluchtingssysteem kan dus bijdragen aan een verlaging van het totale energieverbruik van de rwzi

De kosten voor slibverwerking vormen een aanzienlijk deel van de kosten voor het zuiveringsbeheer. Dit pleit ervoor om de mogelijkheden, die er zijn om de slibverwerkingskosten te beperken, zo goed mogelijk te benutten. Een technologische ontwikkeling op dit gebied, die de laatste tijd volop in de belangstelling staat, is slibdesintegratie. Deze technologie is erop gericht de biologische afbraak van het slib te stimuleren en lijkt aantrekkelijke kansen te bieden voor kostenreductie in de slibketen. Andere effecten van slibdesintegratie zijn verhogen biogasopbrengst; schuimbestrijding en het verbeteren van de slibontwatering. Internationaal zijn er inmiddels enkele tientallen installaties in bedrijf, in Nederland zijn echter nog geen ervaringscijfers beschikbaar

Beelden bij een speciaal Waternetwerk-symposium met zicht op de toekomst, waarbij verschillende mogelijkheden aan bod komen voor duurzaam, energie-efficiente en zuinige afvalwaterbehandeling

Begin april 2008 verscheen het STOWA-rapport 'Demonstratieonderzoek aanvullende zuiveringstechnieken op de rwzi Leiden-Zuidwest fase I: vergaande nutriëntenverwijdering'. Dit artikel beschrijft de eerste belangrijkste resultaten van dit demonstratie-onderzoek, dat vorig jaar werd uitgevoerd. De centrale vraagstelling in de eerste fase was of de streefwaarden voor stikstof (< 2,2 mg Ntotaal/l) en fosfaat (< 0,15 mg Ptotaal/l) kunnen worden bereikt in één gecombineerd denitrificerend en fosfaatverwijderend filter of dat twee aparte in seriegeschakelde filters (één voor denitrificatie en één voor fosfaatverwijdering) noodzakelijk zijn?

De Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) is erop gericht om in 2015 de kwaliteit van het oppervlakte- en grondwater in Europa op orde te brengen. Voor Nederlandse waterschappen betekent dit onder meer dat kritisch moet worden gekeken naar het effect van de lozing van effluent van rioolwaterzuiveringsinstallaties (rwzi's) op het ontvangende oppervlaktewater. In Neerslag (2005)6 is daarover een artikel geschreven onder de titel 'Wat betekent de KRW voor onze rwzi's?' Om die reden is het Waterschap Groot Salland samen met een aantal andere Nederlandse partijen gestart met de beproeving van een nieuwe aanvullende technologie, waarmee de kwaliteit van het effluent van een bestaande rwzi verder kan worden verbeterd tegen acceptabele kosten. De technologie is erop gericht om in één stap zowel organische microverontreinigingen, zware metalen, stikstof als fosfaat vergaand uit het effluent te verwijderen. Als de proef succesvol is dan zal de technologie naar verwachting op een groot aantal rwzi's toepasbaar zijn

Het gebruik van MBR-technologie voor de zuivering van communaal afvalwater heeft zich de afgelopen tien jaar sterk ontwikkeld in binnen- en buitenland. In Nederland is in 2000 door de waterschappen en de STOWA een onderzoeksprogramma ontwikkeld voor het implementeren van MBR-technologie voor de zuivering van communaal afvalwater. Het is uitgevoerd samen met waterschappen, adviesbureaus, leveranciers en onderzoeksinstellingen. Het doel van het programma is om inzicht te krijgen in het functioneren van een membraanbioreactor onder Nederlandse condities waarbij strenge eisen worden gesteld aan de stikstof-, fosfaat- en CZV-concentraties in het effluent. Een aantal punten in het ontwerp en het beheer van een membraan(bio)reactor vraagt nog om verbeteringen, zo blijkt uit onderstaande samenvatting

Nu het tweejarig onderzoek naar een breed scala aan nageschakelde zuiveringstechnieken op de zuiveringsinstallatie Leiden Zuid-West bijna is afgerond, is het de vraag of deze technieken op korte termijn op rwzi’s zullen worden toegepast. Tijdens een symposium op 3 oktober 2008 van STOWA, NVA en het Hoogheemraadschap van Rijnland reageerden de ruim 70 belangstellenden hierop verschillend. Naar verwachting zullen de technieken nog een verdere ontwikkeling moeten doormaken om een grootschalige toepassing op rioolwater haalbaar te maken

Na circa tien jaar ervaring met ronde actief-slibtanks blijkt dat op diverse locaties de vereiste voortstuwing en menging in de diverse ringen niet optimaal verloopt. Onjuiste mengprincipes en onjuiste locaties van voortstuwers en recirculatiestromen kunnen leiden tot een instabiel zuiveringsproces en energieverliezen. Een inventarisatie leert dat weinig uniformiteit bestaat in het ontwerp van ronde reactoren. CFD-modellering (Computative Fluid Dynamics) kan, zo blijkt uit onderstaand toegelicht onderzoek, een goed instrument om meer inzicht te krijgen in het stromingsgedrag in actief-slibsystemen

De kracht van de innovatieve aëroob korrelslibtechnologie NeredaTM zit in duurzaamheid, compactheid, inpasbaarheid, eenvoud en lagere kosten. Maar hoe wordt zo'n nieuw concept naar een blijvertje onder de geldende zuiveringstechnologieën getransformeerd? Met die uitdaging is STOWA samen met vijf waterbeheerders, de TU Delft en DHV gestart met een ontwikkelingstraject dat Nereda van een Nederlandse innovatie naar een internationaal sterk en robuust zuiveringsconcept moet tillen. Als onderdeel van dit traject is november van het vorig jaar met een pilot op de rwzi Epe gestart

Op veel rwzi's worden ijzerzouten toegepast voor fosfaatverwijdering uit afvalwater. In STOWA-verband is onderzocht of fosfaat uit het afvalwater verwijderd kan worden met effluentpolishing, waarbij een afvalproduct uit de drinkwaterbereiding ingezet wordt als adsorbens. Dit blijkt (vooralsnog) niet haalbaar

In een verkennende meetcampagne is het gedrag van een aantal hormoonverstorende stoffen met een vervrouwelijkende werking onderzocht. Het betrof acht rioolwaterzuiveringsinstallaties en zes verschillende (aanvullende) zuiveringstechnieken. Geen van hen verwijdert alle oestrogene (vervrouwelijkende) stoffen. Dit komt met name door het natuurlijke hormoon oestron. Het is niet uit te sluiten dat waterorganismen hiervan effecten ondervinden

Zowel de waterkwaliteitsbeheerders als beleidsmakers hebben behoefte aan praktische informatie over vergaande zuiveringstechnieken waarmee de kwaliteit van het effluent van rioolwaterzuiveringinstallaties wordt verbeterd. Deze informatie kan worden gebruikt om emissiereducerende maatregelen te formuleren binnen het afwegingsproces van de Kaderrichtlijn Water. Het eind 2005 uitgebrachte rapport 'Verkenningen Zuiveringstechnieken en KRW' geeft invulling aan deze behoefte en verschaft basisinformatie over kansrijke zuiveringstechnieken (of combinaties daarvan) om de emissie van schadelijke rwzi-relevante KRW-stoffen te reduceren. Daarnaast zijn de huidige leemten in kennis en praktijkervaring in beeld gebracht

Een nieuwe innovatieve technologie voor de behandeling van huishoudelijk afvalwater is klaar voor de praktijk: de aëroob korrelslibtechnologie - gedoopt tot Nereda. Het vernieuwende van deze technologie is dat de bacteriën in compacte korrels groeien in plaats van slibvlokken. Door de uitstekende bezinkingseigenschappen van de korrels is het ruimtebeslag veel kleiner in vergelijking met actiefslibinstallaties. Met Nereda kan stikstof en fosfaat uit huishoudelijk afvalwater worden verwijderd en wordt in vergelijking met actiefslibsystemen tientallen procenten bespaard op het energieverbruik. Het eenvoudige karakter van de technologie leidt tot lagere investeringen en bedrijfsvoeringskosten. Momenteel zijn de voorbereidingen in volle gang voor een demonstratieprogramma, om onder andere enkele praktijkinstallaties voor de behandeling van huishoudelijk afvalwater te realiseren

In een verkennende meetcampagne is de verwijdering van enkele indicatoren voor fecale verontreiniging en pathogenen onderzocht. Het betrof negen rwzi's met zes verschillende (aanvullende) zuiveringstechnieken. Het gevonden verwijderingrendement varieert tussen de 2 en 5 log-eenheden. Het effluent van het actief koolfilter, het verticaal doorstroomd helofytenfilter, de nageschakelde membraanbioreactor en de membraanbioreactor voldoen aan de normen in de nieuwe Europese zwemwaterrichtlijn

Het Hoogheemraadschap van Rijnland is begonnen met de voorbereiding van een grootschalig onderzoek op de rioolwaterzuivering Leiden-Zuidwest, waarbij het verschillende zuiveringsscenario’s op demonstratieschaal test voor de nabehandeling van rwzi-effluent tot KRW-kwaliteit. Het onderzoek zelf begint na de zomer en loopt door tot het najaar van 2008. De coördinatie en uitvoering ligt in handen van Witteveen+Bos, deels onder STOWA-vlag. Het doel van het onderzoek is om te bepalen welke zuiveringstechnieken nodig zijn voor het bereiken van KRW-effluentkwaliteit, om bedrijfsvoeringservaring op te bouwen en om de ontwerpgrondslagen en optimalisaties af te leiden voor toekomstige fullscale installaties. De te onderzoeken zuiveringsscenario's komen overeen met de vastgestelde scenario's in het Handboek verkenningen zuiveringstechnieken en KRW, zoals dat onlangs in STOWA-verband verscheen

In een quick scan zijn de mogelijke financiële consequenties van de KRW als gevolg van vergaande zuivering op rioolwaterzuiveringsinstallaties in Nederland in beeld gebracht. Op basis van de kentallen uit het rapport 'Verkenningen zuiveringstechnieken en KRW' en een indeling van de rwzi's naar de gevoeligheid van het ontvangende oppervlaktewater is een aantal kostenscenario's op een viertal ambitieniveaus voor de implementatie van de KRW doorgerekend. Per afzonderlijke rwzi is uitgegaan van een maatregelpakket in de vorm van extra zuiveringstechnieken om KRW-stoffen te verwijderen in relatie tot het type ontvangende oppervlaktewater. De uitvoering vond plaats op grond van landelijk beschikbare informatie en met vele onzekerheden die veelal locatiespecifiek zijn. Door gebruik te maken van de berekeningswijze uit de quick scan en regionale informatie over de lokale lozingssituatie kan onderstaand beeld over mogelijke extra kosten voor vergaande zuivering op rwzi's worden verbeterd

Afvalwaterslib wordt gevormd tijdens de behandeling van afvalwater. De hele slibketen bestaat uit de vorming, behandeling, indikking, vergisting en ontwatering van dit slib op de rwzi en de verdere verwerking bij de eindverwerker van het slib. Deze keten werd in opdracht van de Nederlandse waterschappen (via de STOWA) door Royal Haskoning in samenwerking met Jacobs Consult gemodelleerd om inzicht te krijgen in het energieverbruik, de kosten en de emissies van de verschillende processen en de onderlinge samenhang daartussen. Dit gebeurde voor een groot aantal combinaties van configuraties van rwzi's en mogelijk routes van de eindverwerking. In dit artikel wordt op basis van de modellering een analyse van de slibketen gepresenteerd en worden conclusies getrokken en aanbevelingen gedaan voor de slibketen van de toekomst

Op de onderzoekslocatie rwzi Maasbommel van het Waterschap Rivierenland wordt momenteel, in samenwerking met Royal Haskoning en STOWA, een aantal polishingtechnieken getest voor vérgaande zuivering van het effluent. Op basis van de eerste resultaten kan geconcludeerd worden dat met polymeerdosering en met een actieve koolkolom de MTR-waarde voor zware metalen kan worden bereikt. Verder vertoont de koolkolom op bioassays een aanzienlijk beter effluent dan dat van de nabezinktank en resteert een veel lagere hormoonverstorende activiteit

De rioolwaterzuiveringsinstallatie Varsseveld is de eerste huishoudelijke membraanbioreactor op praktijkschaal in Nederland. In december 2004 is de membraanbioreactor in bedrijf genomen. In 2005 heeft een projectteam, aangevoerd door Waterschap Rijn en IJssel, DHV en de STOWA, een uitgebreid onderzoeksprogramma uitgevoerd. Dit onderzoek heeft aangetoond dat de membraanbioreactortechnologie toepasbaar is voor de zuivering van huishoudelijk afvalwater in Nederland. De kennis en ervaring die hierbij is opgedaan, kan worden toegepast bij het ontwerp van nieuwe MBR-installaties

De hoofdredacteur van dit vaktijdschrift schreef in één van zijn commentaren vorig jaar "Het denken op korte termijn wordt een plaag". Deze woorden zijn van toepassing op vele hedendaagse situaties en vormen regelmatig een belemmering voor potentieel interessante ontwikkelingen op langere termijn. Het denken op korte termijn wordt meestal gekenmerkt door een vrij eenzijdige aandacht, namelijk die vanuit een financiële achtergrond. Het artikel 'MBR nog geen verantwoord alternatief voor communale zuivering', dat op 9 juli 2004 verscheen, is hiervan een kenmerkende uiting. Het door Jeroen Maas (student Erasmus Universiteit) en Rob Ellermeijer (Ernst & Young) uitgevoerde onderzoek bracht enige beroering in de Nederlandse afvalwaterwereld. Met oprechte dank aan de beide auteurs voor hun spraakmakende artikel is dit artikel bedoeld als een late reactie

Geuroverlast tijdens het verladen van opgeslagen ontwaterd slib uit containers en slibsilo's treedt vaak op. De meeste stank is niet afkomstig van zwavel, maar van zwavelverbindingen als methaanthiol en dimethylsulfides. Bij verlading van in silo's opgeslagen slib komt deze stank (vijf tot 31 miljoen geureenheden per ton slib) in korte tijd vrij. Om een hinderlijke geuremissie te voorkomen, blijkt een goed afsluitende constructie en een afzuigdebiet (tijdens de slibverlading) van minstens 2.500 kubieke meter per uur fdoende. De afgezogen lucht wordt bij voorkeur met actiefkoolfilters behandeld; geurbehandeling met compost- of lavafilters is onvoldoende effectief. Bij slibopslag in containers is er een meer constante geuremissie van circa 0,6 Mge per container. Hier blijkt dat gesloten geventileerde containers geuremissie effectief voorkomen. Voor de behandeling van de afgezogen lucht zijn lavafilters dan voldoende

De weg die bewandeld moet worden om innovaties in de praktijk tot uitvoering te laten komen is doorgaans een moeilijke. Zo ook voor de MBR-technologie. De Nederlandse afvalwatersector is er echter in geslaagd om in een relatief kort tijdsbestek deze, voor de Nederlandse afvalwaterwereld, nieuwe technologie verder te ontwikkelen tot een systeem dat onder Nederlandse omstandigheden kan worden toegepast. In onderstaand artikel wordt hiervan een beeld geschetst door in vogelvlucht aan te geven welke ontwikkelingen in de omgeving van waterschappen hebben geleid tot een bijdrage aan de ontwikkeling van de MBR-technologie. Er wordt een terugblik gegeven op de MBR-ontwikkeling in Nederland, beginnend bij de MBR-aspiraties van (destijds) het Hoogheemraadschap van Uitwaterende Sluizen in Hollands Noorderkwartier tot de dag van vandaag. Daarbij wordt een overzicht gegeven van de lopende en de recent afgeronde STOWA-onderzoeksprojecten en wordt kort de opzet en ontwikkeling van het innovatiefonds van de waterschappen als belangrijke succesfactor toelicht. Tenslotte wordt stilgestaan bij een tweede belangrijke succesfactor voor de verdere ontwikkeling van een nieuwe technologie, zijnde de brede samenwerking, binnen de waterschappen onderling om kennis te bundelen, maar ook samenwerking met marktpartijen, adviesbureaus en onderzoeksinstellingen. zowel in Nederland als daarbuiten, Technological innovations often arise from a desire to optimise and/or increase efficiency. In the industrial sector in particular, innovations are often driven by technology push. Besides these incentives, innovations in domestic wastewater treatment, which in the Netherlands is the exclusive domain of the water boards, are also determined by policy development (national and international)

Op het moment zijn er in diverse landen verschillende motieven voor de toepassing en ontwikkeling van membraanbioreactoren. In Noord-Amerika, Duitsland en Nederland is de voornaamste drijfveer de strengere lozingseisen die door veranderende wetgeving van kracht zullen worden. In waterschaarse gebieden, zoals Zuid-Europa, het Midden-Oosten en zelfs Japan, is waterhergebruik de voornaamste drijfveer. In Groot-Brittannië (casestudie 1) wordt de goede effluentkwaliteit met name beschouwd met betrekking tot hygiënische kwaliteit en niet ten aanzien van de verwijdering van stikstof en fosfaat. Dit wijkt af van de Nederlandse situatie, waar juist de mogelijkheden voor vergaande stikstof en fosfaatverwijdering de voornaamste drijfveer vormen. In Groot-Brittannië bestaat daarnaast nog de mogelijkheid van compacte en eenvoudige installaties die goed landschappelijk zijn in te passen met een minimum aan geuremissie, bepalend. Bij het internationale vliegveld Ben Gurion (casestudie 2) ligt de motivatie in de compactheid en de goede effluentkwaliteit. Het opgewerkte water zal zowel worden toegepast voor irrigatie als voor industriële toepassingen, First applications of MBR technology were established in the 1960s. The first installations were mainly found in Northern America and Japan and were accomplished in two distinctly different settings. In Northern America the initial application of MBR technology comprised treatment of wastewater originating from the petrochemical industry. In Japan first experience with MBR technology was gained by applying the concept as a wastewater treatment concept for apartment blocks. One thing the initial applications all had in common was the limited scale on which the technology was applied; the drivers to choose for MBR technology were different however. This article addresses the different drivers for the application and development of MBR technology over the years in different countries. Furthermore two case studies are highlighted: MBR in the UK and water reclamation at Ben Gurion International Airport (Tel Aviv)

Technische, maatschappelijke en economische ontwikkelingen die van belang zijn voor de ontwikkeling van de waterketen, lijken steeds sneller te verlopen. Het rijksbeleid, onder meer verwoord in de Rijksvisie Waterketen uit 2003 en het IBO bekostiging waterbeheer uit 2004, initieert en onderschrijft grote organisatorische en technische veranderingen om de wateropgaven van morgen het hoofd te bieden. Met dit in het achterhoofd gaven het WaterKIP (WaterKeten Innovatie Projecten) en het BTO, het collectieve bedrijfstakonderzoek van de Nederlandse drinkwaterbedrijven, begin 2004 opdracht aan Kiwa Water Research om de toekomstige technische onderzoeksbehoefte in de waterketen boven tafel te krijgen. En wat blijkt? Zolang over de techniek gesproken wordt, zit er toekomst in de waterketen. Op het gebied van klimaatverandering, ontwikkeling van sensoren en de afvalwaterketen is het mogelijk synergievoordelen te behalen

In opdracht van de STOWA heeft DHV een nieuwe benadering voor het ontwerp en de optimalisatie van ronde nabezinktanks ontwikkeld. Een centrale rol is hierbij weggelegd voor het model FAST2D, waarmee de processen in een nabezinktank kunnen worden gesimuleerd. Inmiddels is het model twee jaar in gebruik (waarvan één jaar algemeen beschikbaar) en heeft het zijn nut bewezen in tal van projecten. Het gaat hierbij vooralsnog vooral om de optimalisatie van bestaande nabezinktanks. In dit artikel worden enkele praktijkvoorbeelden beschreven, waaruit blijkt dat door relatief geringe aanpassingen veel meer uit bestaande installaties is te halen en aanzienlijke kosten kunnen worden bespaard