Search

Türk mutfağında önemli yeri olan hamur işleri ve tatlılar, yapım malzemelerine ve yapılış şekillerine göre çok fazla çeşitlilik göstermektedirler. Bu araştırma Türk halkı tarafından sıklıkla tüketilen bazı pastane ürünlerinin; (1)protein, yağ, nem ve kül miktarlarını analiz etmek, karbonhidrat ve enerji değerlerini belirlemek; (2)bu tür ürünlerin diyet değişim listelerindeki yerini belirlemek amacıyla planlanıp yürütülmüştür Bu amaç doğrultusunda bu araştırma, Ankara’da bulunan 4 büyük pastanenin kendi üretimi olan toplam 89 adet tuzlu kuru pasta, tatlı kuru pasta, börek, yaş pasta ve hamur tatlı çeşitleri üzerinde gerçekleştirilmiştir. Sonuçta; tuzlu ve tatlı kuru pastalar ile hamur tatlıları başta olmak üzere enerji ve yağ miktarları yüksek, protein miktarları düşük bulunmuştur. Gıda sanayi ve sağlık profesyonelleri işbirliği ile bu çeşit ürünlerin bileşimlerinin daha sağlıklı hale getirilmesinde konusunda fonksiyonel ürün geliştirme çalışmaları yapılmalıdır.

Bu çalışma ülkemizde okul öncesi ve okul çağı çocukları için önemli sağlık sorunlarından biri olan malnutrisyonun, hasta çocuklardaki prevalansını, farklı sosyo ekonomik statüye bağlı olan annelerin çocuk besleme alışkanlıkları ve bilgilerini saptamak amacıyla yapılmıştır. Eylül 1985-Ağustos 1986 tarihleri arasında Hacettepe Üniversitesi, Çocuk Hastanesi Polikliniği'ne başvuran çeşitli hastalıklara sahip çocuklar arasından rastgele seçilen 819 okul öncesi (0-72 aylık) ve 181 okul çağı (73-144 aylık) çocuk çalışmaya dahil edilmiştir. Okul öncesi çocuklarından 473'ü normal (%57.8), 346'sı malnutrisyonlu (%42.2) olarak bulunmuştur. Waterlow'un sınıflamasına göre ise, %18.4 oranında malnutrisyon belirlenmiştir. Okul çağı çocuklarından 48'i normal (%26.5), 133'ü malnutrisyonludur (%73.5). Waterlow'un sınıflamasına göre de %38.1 oranında malnutrisyon saptanmıştır. Malnutrisyon ile bazı bağımsız değişkenler karşılaştırıldığında aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir: Okul öncesi çocukların anne yaşı, çocukların cinsiyeti, doğum ağırlığı, mama tüketimi, annelerin eğitim düzeyi, okul öncesi ve okul çağı çocuklarının, doğum ağırlığı ile malnutrisyon arasındaki ilişki istatistiksel olarak önemli bulunmuştur (p0.05). Araştırma kapsamına giren çocuklarda ek besinlere başlama zamanları, meyva suyuna erken, pilava geç başlanması dışında, önerilen zamanlara uygun bulunmuştur. Araştırmaya alınan çocukların doğum ağırlığı ortalaması 3259±620 gm., doğum aralığı ortalaması ise 47.14±33.30 aydır. Çocuklarda görülen sağlık ve beslenme sorunlarının çözümünde yaygın bir beslenme eğitiminin yapılması, bağışıklamanın halkın gidebileceği uygun yerler ve uygun saatlerde yapılması, annelerin eğitim düzeylerinin artırılması gerçeği vurgulanmıştır. Malnutrition has been considered as a significant issue in preschool and school aged children in Turkey. Therefore, the purpose of this study was to determine the prevalence of malnutrition in children with illness and mothers' child feeding knowledge and practices with regard to socioeconomic level. A total of 1000 children (819 preschool children aged 0-72 months and 181 school children aged 73-144 months) with illness who attended to Hacettepe University Cildren's Hospital Polyclinic between the period of September 1985 to August 1986 were randomly included in the study. Prevalence of malnutrition in preschool children and school children were 57.8% and 73.5%, respectively. With regard to Waterlow's classification 18.4% of preschool children and 38.1% of school children were suffering from malnutrition. Malnutrition were associated with birthweight in both preschool and school children (p0.05). Child's sex in school children, and duration of breastfeeding and colostrum consumption in preschool children were not significantly associated with malnutrition (p>0.05). Timing to initiate additional foods was within the recommed period, while drinking fruit juice was early and eating rice was late. Participants' average birthweight and the age gap between the siblings were 3259±620 g and 47.14±33.30 months. To overcome the health and nutritional issues in children, implementing nutrition education programs, immunization at accessable day time and places, and enhancing mothers' educational level have been emhasized. 103

Aim of this study is to determine the energy availability during training season in female aesthetic sports and to examine the prevalance of relative energy deficiency indicators such as low energy availability, low resting metabolic rate, energy deficiency, disordered eating and eating disorders, low bone mineral density, menstrual dysfunction and low body weight. A total of 42 elite female aesthetics athletes (17 aerobic gymnasts, 13 rhytmic gymnasts, 12 figure ice skaters) and 12 non-athlete age controls participated in this study. Age range of the participants were 11-17 years. Resting metabolic rate was measured by indirect calorimetry, body composition and whole body bone mineral density were measured by dual-energy X-ray absorptiometry. Energy intake, energy expenditure, energy availabilty and energy deficiency levels were determined based on the data obtained by 3-day food intake and 3-day physical activity records. In addition; Low Energy Availability in Females Questionaire and the Eating Attitude Test-40 were adminestered. Data was analyzed by using one way ANOVA test. Mean energy availability levels were 34.81±18.13, 19.49±13.79, 16.81±17.04 and 43.31±10.49 kcal/kg FFM/day for aerobic gymnasts, rhytmic gymnasts, figure ice skaters and controls, respectively. Prevalance of low energy availability (≤30 kcal/kg FFM/day) for the same groups was determined as 41%, 85%, 83% and 8%, respectively. Clinicaly meaningful energy deficiency (< -500 kcal/day) was determined %98 in all groups. The highest prevalance of chronic low energy availability markers was observed in rhytmic gymnasts (59% of the participants had 3 or more risk factors). In all groups; water, macronutrients and evaluated mineral consumption were lower according to daily reference intake values. In conclusion, female aesthetic sports athletes, evaluated in this study, have high risks in terms of energy availability. Therefore, it is necessary to monitor the athletes individualy especially during training and competition season and take precautions to ensure that the energy availability is maintaned. İÇİNDEKİLER SAYFA ONAY SAYFASI iii YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI iv ETİK BEYAN v TEŞEKKÜR vi ÖZET vii ABSTRACT viii İÇİNDEKİLER ix SİMGELER ve KISALTMALAR xiii ŞEKİLLER Xiv TABLOLAR Xv 1. GİRİŞ 1 1.1. Kuramsal Yaklaşımlar ve Kapsam 1 1.2. Amaç ve Varsayım 2 1.2.1. Araştırmanın Amacı 3 1.2.2. Araştırmanın Problemleri 3 1.2.3. Araştırmanın Hipotezleri 3 2. GENEL BİLGİLER 5 2.1. Günlük Enerji Alımı ve Enerji Harcaması 5 2.1.1. Günlük Enerji Alımı 6 2.1.2. Günlük Enerji Harcaması 7 2.1.3. Dinlenik Metabolik Hız 7 2.1.4. Fiziksel Aktivite için Harcanan Enerji (FAEH) 11 2.1.5. Besinlerin Termik Etkisi (BTE) 11 2.2. Kullanılabilir Enerji 12 2.2.1. Kullanılabilir Enerjinin Belirlenmesi 12 2.2.2. Düşük Kullanılabilir Enerji 14 2.3. Enerji Dengesi ve Enerji Açığı 16 2.3.1. Enerji Açığı ve Menstrüel Döngü 18 2.3.3. Enerji Açığı ve Kemik Sağlığı 18 2.3.4. Bozuk Beslenme ve Anormal Yeme Davranışları 19 2.4. Kadın Sporcu Üçlemesi ve Sporcularda Relatif Enerji Eksikliği 20 2.4.1. Kadın Sporcu Üçlemesinin Tarihsel ve Kavramsal Gelişim Süreci 21 2.4.2. Sporcularda Relatif Enerji Eksikliği 22 2.4.3. Sporda Relatif Enerji Eksikliğinin Performansa Etkileri 27 2.4.4. Sporda Relatif Enerji Eksikliğinin Patalojik Etkileri 28 2.5. Estetik Sporlar 30 2.5.1. Estetik Sporlarda Düşük Kullanılabilir Enerji 30 3. GEREÇ VE YÖNTEM 32 3.1. Araştırmanın Genel Planı 32 3.1.1. Araştırma Grubu 33 3.2. Verilerin Toplanması 33 3.2.1. Boy Ölçümü 33 3.2.2. Vücut Ağırlığı Ölçümü 33 3.2.3. Beden Kitle İndeksi ve Persentil Hesaplanması 34 3.2.4. Hidrasyon Düzeyinin Belirlenmesi 34 3.2.5. Vücut Kompozisyonu Analizi 34 3.2.6. Günlük Enerji Alımının Belirlenmesi 35 3.2.7. Dinlenik Metabolik Hızın Ölçülmesi 35 3.2.8. Fiziksel Aktivite için Harcanan Enerji Miktarının Belirlenmesi 37 3.2.9. Kullanılabilir Enerjinin Hesaplanması 38 3.2.10. Mid-Foliküler Fazın Belirlenmesi 39 3.2.11. Kadın Sporcularda Düşük Kullanılabilir Enerji Belirleme Anketi (LEAF/Q) 39 3.2.12. Yeme Tutumu Anketi (EAT-40) 40 3.3. Verilerin Analizi 40 4. BULGULAR 41 4.1. Katılımcıların Demografik Bilgileri 41 4.2. Antropometrik Ölçümler ve Vücut Kompozisyonu 42 4.3. Hidrasyon ve Cinsiyet Hormonu Düzeyleri 44 4.4. Besin Tüketimi 46 4.5. Kemik Mineral Yoğunluğu ve Kemik Mineral İçeriği 50 4.6. Egzersiz ve Günlük Yaşam Aktivitelerine İlişkin Bulgular 52 4.7. Enerji Alımı ve Harcamalarına İlişkin Bulgular 54 4.8. Enerji Dengesi ve Kullanılabilir Enerji Düzeyleri 57 4.9. LEAF-Q ve EAT-40 Anketlerinden Alınan Bulgular 59 4.10. Düşük Kullanılabilir Enerji Göstergeleri 59 5. TARTIŞMA 66 5.1. Katılımcıların Genel Özelliklerinin Değerlendirilmesi 67 5.2. Kullanılabilir Enerji Düzeylerinin Değerlendirilmesi 68 5.3. Sporda Relatif Enerji Eksikliği Bileşenleri ve Kronik Düşük Kullanılabilir Enerji Göstergeleri 69 5.3.1. Enerji Açığı Oluşmasının Sporcular Üstünde Etkisi 69 5.3.2. Dinlenik Metabolik Hızdaki Azalmanın Değerlendirilmesi 72 5.3.3. Kemik Mineral Yoğunluğu Bulgularının Değerlendirilmesi 73 5.3.4. Menstrüel Disfonksiyon Bulgularının Değerlendirilmesi 74 5.3.5. LEAF-Q ve EAT-40 Anketlerinin Puanlarının Değerlendirilmesi 76 5.3.6. Enerji Yetersizliği Göstergelerinin Değerlendirilmesi 76 5.4. Araştırma Tasarımının Değerlendirilmesi 78 6. SONUÇ VE ÖNERİLER 80 6.1. Sonuçlar 80 6.2. Öneriler 80 7. KAYNAKLAR 82 8. EKLER EK-1: Etik Kurul Karar Metni EK-2: Aydınlatılmış (Bilgilendirilmiş) Onam Formları EK-3: Üç Günlük Besin Tüketim Formu EK-4: Üç Günlük Fiziksel Aktivite Günlüğü EK-5: Yeme Tutumu Anketi (EAT 40) EK-6: Kadınlarda Düşük Enerji Durumunu Belirleme Anketi (LEAF-Q) EK-7: LEAF-Q İzin Yazısı EK-8: Orjinallik Raporu ve Dijital Makbuz 9. ÖZGEÇMİŞ Bu çalışmanın amacı; estetik sporlarla uğraşan kadın sporcularda antrenman döneminde kullanılabilir enerji düzeyinin belirlenmesi, düşük kullanılabilir enerji, dinlenik metabolik hız, enerji açığı, bozuk beslenme, anormal yeme davranışları, kemik mineral yoğunluğu, menstrüel disfonksiyon ve vücut kompozisyonu yönünden değerlendirilerek sporda relatif enerji eksikliği yönünden risk taşıyıp taşımadıklarının değerlendirilmesidir. Çalışmaya; 11-17 yaşlarında, aerobik cimnastik (n=17), ritmik cimnastik (n=13) ve figür buz pateni (n=12) yapan toplam 42 elit sporcu ve benzer yaşta, egzersiz yapmayan 12 katılımcı kontrol olarak alınmıştır. Katılımcıların dinlenik metabolik hızı indirekt kalorimetrik yöntemle, vücut kompozisyonu ve tüm vücut kemik mineral yoğunluğu ise dual x-ray absorptiometre ile ölçülmüştür. Ayrıca, 3 günlük besin tüketim ve fiziksel aktivite kayıtları alınarak günlük enerji alımı ve harcaması, egzersiz enerji harcaması, kullanılabilir enerji düzeyi ve enerji açığı belirlenmiştir. Katılımcılardan kadınlarda düşük enerji kullanılabilirliği ve yeme tutum ölçeklerini doldurmaları istenmiştir. Verilerin analizinde tek yönlü varyans analizi kullanılmıştır. Kullanılabilir enerji düzeyi; aerobik cimnastikçilerde 34,81±18,13, ritmik cimnastikçilerde 19,49±13,79, buz patencilerde 16,81±17,04 ve kontrol grubunda 43,31±10,49 kcal/kg YVA/gün olarak bulunmuştur. Düşük kullanılabilir enerji (≤30 kcal/kg YVA/gün) görülme oranı ise sırasıyla %41, %85, %83 ve %8’dir. Araştırma gruplarının %98’inde klinik düzeyde anlamlı (< -500 kcal/gün) enerji açığı saptanmıştır. Kronik kullanılabilir enerji göstergelerinin en fazla görüldüğü grup ritmik cimnastik grubudur (katılımcıların % 59’u 3 ya da daha fazla risk faktörü taşımaktadır). Tüm gruplarda sıvı tüketimi, makro besin ve minerallerin tüketimi günlük referans besin tüketimi değerlerinin altında kaydedilmiştir. Bu çalışma kapsamında değerlendirilen estetik sporlarla uğraşan kadın sporcular kullanılabilir enerji düzeyi yönünden yüksek risk altında olup, antrenman ve yarışma dönemlerinde bireysel olarak izlenerek kullanılabilir enerji düzeyinin sağlanması konusunda gerekli önlemlerin alınması zorunludur.

Çetiner Okşin B. Kadın Basketbolcularda Enerji Dengesi ve Besin Tüketim Eğilimleri. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Spor Bilimleri ve Teknolojisi Programı Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2019. Bu çalışma, kadın basketbolcularda enerji dengesi ve enerji mevcudiyeti düzeyi ile makro ve mikro besin ögeleri tüketimlerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırmaya; 18-22 yaş aralığında 15 profesyonel basketbolcu ve 15 egzersiz yapmayan olmak üzere toplam 30 kadın alınmıştır. Katılımcıların dinlenik metabolik hızı indirekt kalorimetrik yöntemle, vücut kompozisyonu dual x-ray absorptiometre ile ölçülmüştür. Üç günlük besin tüketimi ve fiziksel aktivite kayıtları alınarak günlük enerji alımı ve harcaması, egzersiz enerji harcaması, enerji dengesi, enerji mevcudiyet düzeyi, makro-mikro besin ögesi ve sıvı alımları belirlenmiştir. Grupların incelenen değişkenler bakımından karşılaştırılmasında Bağımsız Gruplarda t testi kullanılmıştır. Kadın basketbolcuların günlük enerji alımı ve harcaması sırasıyla 2136,5±594,9 kcal ve 2953,8±614,5 kcal olarak belirlenmiştir. Basketbolcuların %80'i negatif enerji dengesine, %40'ı düşük enerji mevcudiyetine ve %46,7'si azalmış enerji mevcudiyetine sahiptir. Basketbolcuların karbonhidrat ve protein tüketimleri sırasıyla 3,36 g/kg/gün ve 1,25 g/kg/gün olup tamamı karbonhidratlardan, %66,6'sı ise proteinden yetersiz beslenmektedir. Ayrıca günlük yağ tüketimleri toplam enerji alımlarının %41,7'sini oluşturmaktadır. Günlük kalsiyum tüketimleri 869,3 mg, demir tüketimleri 12,9 mg ve potasyum tüketimleri 2,6 g olmak üzere tamamı önerilerin altında bulunmuştur. Bu çalışma kapsamında değerlendirilen kadın basketbolcuların %80'inde negatif enerji dengesi ve %40'ında düşük enerji mevcudiyeti belirlenmesi, karbonhidrat tüketimlerinin tamamında, protein tüketiminin önemli bir bölümnde yetersiz, yağ tüketimlerinin ise yüksek olmasının yanı sıra birçok mikro besin ögesi ve posanın yetersiz alınıyor olması sporcuların enerji ve besin gereksinimleri yönünden bireysel olarak izlenerek gerekli önlemlerin alınması gerekliliğini ortaya koymaktadır. Energy Balance and Food Consumption in Female Basketball Players. Hacettepe University Institute of Health Sciences Sports Sciences and Technology Program Master Thesis, Ankara, 2019. The aim of this study was to determine the energy balance and energy availability as well as macro and micro nutrients consumption of female basketball players. A total of 30 females, 15 professional basketball players and 15 non-exercising age matched (age: 18-22 yrs) participated in the study. The resting metabolic rate was measured by indirect calorimetric method, body composition was measured by dual x-ray absorptiometer. Daily energy intake and expenditure, exercise energy expenditure, energy balance, energy availability, macro-micro nutrients and liquid intake were determined by taking 3-day food consumption and physical activity records. T test for Independent Samples was used to compare the study groups. Daily energy intake and expenditure of female basketball players were 2136.5 ± 594.9 kcal and 2953.8 ± 614.5 kcal, respectively. Eighty percent of basketball players were in negative energy balance, 40% presented low energy availability and 46.7% showed reduced energy availability. Carbohydrate and protein consumption of basketball players were 3.36 g/kg/day and 1.25 g/kg/day, respectively. However, protein intake was inaduqate in 66.6% of the basketball players and carbohydrate intake was insufficent in all of them. In addition, daily fat consumption constitutes 41.7% of total energy intake. Daily consumption of major minerals were (calcium 869.3 mg, iron 12.9 mg and potassium 2.6 g) were all found to be below the recommendations. Since 80% of the female basketball players evaluated in this study were in negative energy balance and 40% presented low energy availability, insufficient intake of carbonhydrate, protein, major micronutrients and fiber as well as with high fat consumption suggests that it is necessary to monitor the athletes individually for energy and nutrition requirements and take the necessary precautions. 122

Bu araştırmanın amacı, fazla kilolu ve obez bireylerde diyet ve diyete ek olarak direnç egzersizi programlarının vücut kompozisyonu ve kan parametreleri üzerine etkilerinin retrospektif olarak karşılaştırmaktır. Özel bir spor stüdyosuna devam eden 18-65 yaş arası toplam 260 kadın ve erkeğin dosyası araştırmaya dahil edilme kriterleri çerçevesinde taranmıştır. Çalışmaya, 12 hafta boyunca sadece diyet programı (n=47; 22 kadın, 25 erkek) ve diyet programına ek olarak haftada 2 veya 3 gün orta şiddette direnç egzersizi programına katılan (n=55; 28 kadın, 27 erkek), beden kütle indeksi ≥25 kg/m2 olan, sağlık problemi olmayan, fazla kilolu ve obez bireylerin verileri dahil edilmiştir. Gruplar arası karşılaştırmalarda Mann-Whitney U testi, grup içi karşılaştırmalarda Wilcoxon testi kullanılmıştır. Her iki cinsiyette de 3 aylık diyet ve diyet+egzersiz uygulamaları yağsız vücut ağırlığı dahil tüm vücut kompozisyonu değişkenlerinde, glikoz metabolizması göstergelerinde, HDL dışındaki tüm lipit profili göstergelerinde ve karaciğer enzimlerinde anlamlı azalmaya yol açmıştır (p0,05). Diyet ve diyet+egzersiz uygulamalarının her ikisi de kadın ve erkeklerde, açlık kan şekeri, HbA1c ve HOMA-IR değerlerini azaltmış (p0,05). Her iki program da total kolesterol, trigliserit ve LDL düzeylerini kadın ve erkeklerde azaltmış (p0,05). Bu bulgu, direnç egzersizinin TG, LDL ve total kolesterol düzeylerindeki düşüşe ek bir katkısı olmadığını göstermiştir. HDL kolesterol düzeyleri; diyet+egzersiz grubunda artarken (p0,05). Üç aylık diyet ve diyet+egzersiz uygulamalarının her ikisi de karaciğer fonksiyon testi göstergelerinin tamamında azalmaya yol açmıştır (p0,05). Bu çalışmanın bulguları; fazla kilolu ve obez bireylerde diyetin vücut kompozisyonu ve genel sağlık üzerinde pozitif etkisi olduğunu, diyete ek olarak uygulanan orta şiddette direnç egzersizinin ise ilave bir etkisinin olmadığını göstermiştir. The aim of this study was to compare the effects of diet and combination of diet and resistance exercise programmes on body composition and blood parameters in overweight and obese people retrospectively. The follow up files of 260 women and men aged 18-65 years attending a private sports studio were scanned according to the inclusion criteria of the study. Data of overweight and obese individuals with a body mass index of ≥25 kg/m2, free of health problems, who had been through on a diet program (n=47, 22 females, 25 males) and those who performed moderate intensity resistance exercise 2 or 3 days a week in addition to the diet program (n=55, 28 females, 27 males) for 12 weeks were included. Mann-Whitney U test was used for comparisons between groups and Wilcoxon test was used for within groups comparisons. In both sexes, 3-month diet and diet + exercise programmes resulted in significant decreases in all body composition variables including lean body weight, glucose metabolism indicators, all lipid profile indicators except HDL and liver enzymes (p0.05). Both diet and diet + exercise programmes reduced fasting blood glucose, HbA1c and HOMA-IR values in both men and women (p0.05). Both programs decreased total cholesterol, triglyceride and LDL levels in men and women (p0.05), indicating that resistance exercise had no additional contribution over the diet programme on the decrease in TG, LDL and total cholesterol levels. HDL cholesterol levels; increased in the diet + exercise group (p0.05). Both three-month diet and diet + exercise programmes led to a decrease in all liver function indicators (p0.05). In conclusion; diet has a positive effect on body composition and overall health in overweight and obese individuals and moderate resistance exercise in addition to diet has no additional effect. 106

Bu çalışmanın amacı, insülin direnci olan obez erkeklerde kısa süreli asidik ve alkali beslenme müdahalelerinin akut aerobik egzersize verilen irisin, lipasin ve glikoz yanıtları üzerine etkilerini karşılaştırmaktır. Çalışmaya insülin direnci olan, 11 obez erkek (Yaş: 34,63±4,12 yıl; Beden kütle indeksi: 35,68±4,38 kg/m2) katılmıştır. Katılımcıların sağlık kontrolleri yaptırılmış, vücut kompozisyonları dual X-ray absorbtiometri ile, dinlenik metabolik hız ve maksimum oksijen tüketimleri indirekt kalorimetre yöntemi ile belirlenmiştir. Katılımcılara rastgele çapraz düzende, birer hafta süre ve aralarında iki günlük arınma dönemleriyle, üç farklı izokalorik diyet (konrol, asidik, bazik) 7 gün uygulanmıştır. Her diyet uygulamasından sonra sekizinci günde ise akut aerobik egzersiz (koşu bandında maksimal kalp atım hızının (KAH) %65'inde 36 dk) yaptırılmıştır. Egzersizden 1 saat önce, hemen sonra ve 1 saat sonra alınan kanlarda glikoz, insülin, irisin ve lipasin düzeyleri belirlenmiştir. Diyet uygulamalarının incelenen değişkenler üzerine etkisini karşılaştırmak amacıyla Friedman varyans analizi kullanılmıştır. İrisin ve lipasinde egzersiz ve beslenmeye bağlı anlamlı bir değişiklik gözlenmemiştir (p>0,05). Egzersiz öncesi insülin, bazik beslenmede diğer iki duruma göre daha düşüktür (p0,05). Glikozda egzersize bağlı düşüş beklenen bir yanıt olup diyetten bağımsızdır. Ancak bazik beslenme programından sonra, aynı kalp atım hızında daha yüksek koşu hızı değerlerine ulaşılması, bazik beslenmenin egzersiz performansını iyileştirdiğine işaret etmektedir. The aim of this study is to compare the effects of acute aerobic exercise on glucose, insulin, irisin and lipasin responses following short term alkaline and acidic dietary interventions in obese males with insulin resistance (OB-IR). Eleven OB-IR men (age: 34.63±4.12 years, body mass index: 35.68±4.38 kg/m2) participated in the study. Participants' health status was screened, body composition was determined by dual X-ray absorbtiometry, resting metabolic rate and maximum oxygen consumption were determined by indirect calorimetry method. Three different isocaloric diets (control, acidic, alkaline) were administered to the participants for 7 days in a random cross-over design, with a two-day washout between them. On the eighth day after each diet intervention, acute aerobic exercise (36 minutes at 65% of maximal heart rate (HR) on the treadmill) was performed. Glucose, insulin, irisin and lipasin levels were determined pre-exercise, immediately post-exercise and after 1-hour recovery. Friedman variance analysis was used to determine the differences between dietary interventions. No significant change was observed in irisin or lipasin levels with exercise or diet (p>0.05). Pre-exercise insulin was lower in alkaline diet than other two conditions (p0.05), lower immediately post-exercise and after 1-hour recovery compared to pre-exercise (p

Bu çalışma, farklı lig kategorilerinde oynayan futbol oyuncularının besin tüketim durumları, vücut kompozisyonları ve hidrasyon durumlarının sezon içi dönemde değerlendirilmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırma, Gençlerbirliği Spor Kulübü (Süper Toto Süper Lig), Hacettepe Spor Kulubü (2. Lig) ve Etimesgut Spor Kulubünde (3. Lig) profesyonel olarak futbol oynayan 48 sporcu üzerinde yapılmıştır. Katılımcıların beslenme durumlarının değerlendirilmesi için futbolcuların 1 günü antrenmanlı, 1 günü maç günü ve 1 günü antrenmansız günlere denk gelecek şekilde 3 günlük besin tüketim ve fiziksel aktivite kayıtları alınmıştır. Aynı günlerdeki hidrasyon düzeylerinin belirlenmesi amacı ile spot idrar ile idrar yoğunluğu ölçülmüştür. Aynı hafta içerisinde Dual-Enerji X-Ray Absorbsiyometri (DXA) ile vücut yağ kütlesi, vücut kas kütlesi, vücut yağ yüzdeleri ölçülmüştür. Çalışmaya katılan futbolcuların yaş ortalaması 24.5± 3.56 yıldır. Futbolcuların boy uzunluğu ortalaması 181.5±5.97 cm, vücut ağırlığı ortalaması 77.9±7.41 kg, vücut yağ yüzdesi ise %16.3±2.87 olarak belirlenmiştir. Futbolcuların vücut yağ yüzdeleri süper lig oyuncuları, 2. lig oyuncuları ve 3. lig oyuncularında sırasıyla %15.5±2.95, %16.5±3.26 ve %16.9±2.38 olarak saptanmıştır (p>0.05). Çalışmaya katılan tüm oyuncuların diyetle enerji alım ortalaması 2727.6±380.78 kkal, enerji harcaması ortalaması ise 3216.5±192.34 kkal olarak bulunmuştur. Toplam enerjinin %43.9±4.84'ünün karbonhidrattan, %16.4±2.84'ünün proteinden ve %39.5±3.87'sinin yağdan geldiği belirlenmiştir. Futbolcuların karbonhidrat alımları vücut ağırlığına göre 3.7±0.75 g/kg, protein alımı ise 1.4±0.28 g/kg olarak bulunmuştur. Futbolcuların A vitamini alım ortalaması 951.7±320.29 µg/RE, E vitamini alım ortalaması 20.1±6.17 mg, tiamin, riboflavin, niasin, B6 ve B12 vitamini alım ortalamaları ise sırasıyla 1.0±0.16 mg, 1.6±0.24 mg, 20.8±5.06 mg, 6.4±2.24 mg ve 2.8±2.06 mg olarak saptanmıştır. Futbolcuların folat alım ortalaması 306.9±68.80 mcg, C vitamini alım ortalaması ise 115.6±54.91 mg olarak belirlenmiştir. Araştırmaya katılan futbolcuların günlük diyetle kalsiyum alım ortalamasının 867.6±160.19 mg, potasyum alım ortalamasının 3176.8±450.37 mg, fosfor alım ortalamasının 1457.2±216.36 mg, demir alım ortalamasının 14.5±2.34 mg, çinko alım ortalaması ise 17.1±4.01 mg olarak saptanmıştır. Çalışmaya katılan süperlig, 2. lig ve 3. lig oyuncularının ortalama günlük sıvı alımları sırasıyla 3334.1±309.23 mL; 3305.6±291.81mL; 3373.1±574.76 mL olarak saptanmıştır (p>0.05). Süperlig oyuncularının ortalama idrar dansitesi 1021.1±2.15, 2. lig oyuncularının idrar dansitesi 1024.4±3.57 ve 3. lig oyuncularının idrar dansitesi 1024.6±5.21 olarak bulunmuştur (p0.05). The average energy intake of all the players who participated in the study was found to be 2727.6±380.78 kcal and the average energy expenditure was 3216.5±192.34 kcal. The rate of total energy taken from carbohydrates was 43.9±4.84%, from protein 16.4±2.84 and from fat 39.5±3.87. Soccer players' carbohydrate intake was 3.7±0.75 g/kg body weight and 1.4±0.28 g/kg protein. The average intake of vitamin A was 951.7±320.29 μg/RE. The average intake of vitamin E was determined as 20.1±6.17 mg. When the average intake of group B vitamins of footballers was examined; the mean levels of thiamin, riboflavin, niacin, B6 and B12 were 1.0±0.16 mg, 1.6±0.24 mg, 20.8±5.06 mg, 6.4±2.24 mg and 2.8±2.06 mg respectively. Folate intake of footballers was determined as 306.9±68.80 mcg, and the average vitamin C intake was determined as 115.6±54.91 mg. It was observed that the daily intake of calcium, potassium and phosphorus were 867.6±160.19 mg, 3176.8±450.37 mg and 1457.2±216.36 mg, respectively. The average daily iron and zinc intake were found to be 14.5±2.34 mg and 17.1±4.01 mg, respectively. The mean daily fluid intake of the Super League, 2nd and 3rd league players participating in the study were 3334.1±309.23 mL; 3305.6±291.81 mL; 3373.1±574.76 mL, respectively (p>0.05). The mean urine density of the players in the super league, second league and third league were 1021.1±2.15, 1024.4±3.57, 1024.6±5.21, respectively (p

Bu çalışmanın amacı; genç basketbolcularda akut kafein suplementasyonunun tekrarlı sprint performansı ve yorgunluğa etkilerini incelemektir. Randomize, çift kör, çapraz düzende plasebo kontrollü olarak planlanan bu çalışmaya, antrenmanlı 8 erkek basketbolcu (yaş: 16.3±0.67 yıl, boy: 192±0,7 cm, vücut ağırlığı: 88.23±15,22 kg, antrenman yaşı: 6.1±1.1 yıl, bki: 23,9±3,06 kg/m2) katılmıştır. Katılımcılar kafein ve plasebo olmak üzere iki deneme koşulunda tekrarlı sprint testine (10x15 m, 30 sn aralıklarla) katılmışlardır. İlk testten sonra bir hafta ara verilmiş ve denemeler çaprazlanmıştır. Testlerden 1 saat önce supleman olarak kafein/plasebo (4 mg/kg) verilmiştir. Test öncesi ve sonrasında vücut ağırlığı, kalp atım hızı, serum enzimleri, katekolaminler, elektrolitler ve laktat düzeyleri ölçülmüştür. Verilerin analizinde Wilcoxon testi kullanılmıştır. Akut kafein suplementasyonu, ortalama sprint zamanını anlamlı düzeyde kısaltırken (p0,05). Kan şekeri ve kalsiyum fark değerlerinde kafein ve plasebo denemeleri arasında anlamlı fark bulunmazken (p>0,05), potasyum fark değerleri ve kalsiyum test sonrası değerleri plaseboya göre kafein denemesinde daha yüksek bulunmuştur (p0,05). Bununla birlikte, kafein suplementasyonu ortalama algılanan zorluk derecesini (RPE) kafein denemesinde plaseboya göre anlamlı düzeyde düşürmüştür (p0,05). There were no alteration at blood glucose and calcium difference levels between the two trials (p>0,05), but also calcium after test levels and potassium difference levels were significantly greater at caffeine trials than plasebo (p

Bulut, S. Vücut Glikojen Depo Düzeylerinin Akut Egzersiz Metabolizmasına Etkisi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Spor Bilimleri ve Teknolojisi Programı Doktora Tezi, Ankara, 2014. Açlık durumunun yağ metabolizmasını aktive ettiği iyi bilinmektedir. Bunun yanında son yıllarda, egzersize düşük kas glikojen depoları ile başlamanın normal duruma göre yağ metabolizmasını daha iyi aktive ettiği ve antrenmana daha fazla adaptasyon sağladığı ile ilgili çalışmalar artmıştır. Aç durumda normal ve düşük kas glikojen depoları ile egzersiz yapmanın tok duruma göre yağ metabolizmasını daha fazla etkileyip etkilemediğini test etmek için bu çalışma planlanmıştır. Bu araştırma için 11 gönüllü, genç, orta derecede antrenmanlı, erkek katılımcı çalışmaya dahil edilmiştir. Bir hafta ara ile tok ve aç (1 gece) durumda egzersiz denemeleri eşit bir şekilde randomize edilmiştir. Çalışma öncesi tüm katılımcılar VO2 zirve ve zirve güç değerlerinin belirlenmesi için VO2 zirve testine katılmışlardır. Katılımcılar her iki durumda (Tok: TE1, TE2 ve Aç: AE1, AE2) % 70 VO2 zirve de 60dk süren iki egzersiz denemesini 1 saat dinlenme aralığı ile yapmışlardır, böylece aç ve tok durumda ikinci egzersiz denemesinin düşük kas glikojeni ile yapılması hedeflenmiştir. İnsülin düzeylerindeki azalma ve gliserol düzeylerindeki artış, TE1-AE2 (p= 0.014 insülin, p= 0.004 gliserol) ve AE1-AE2(p= 0.05, insülin ve p= 0.03, gliserol) egzersizleri arasında anlamlı bir şekilde gerçekleşmiştir. Fakat açlık durumunun insülin düzeyini azaltmada ve gliserol düzeyini arttırmada tok durum üzerine ek bir etkisi görülmemiştir. Toplam yağ kullanımı ve solunum değişim katsayısı değerlerinde de aynı trend görünmektedir. Toplam yağ oksidasyonu (g/60dk), TE1-TE2 (12.4 ± 6.4, 24.5 ± 7.28, p< 0.001) ve TE1-AE2 (12.4 ± 6.4, 26.2 ± 6.84, p= 0.002) egzersizleri arasında anlamlı derecede artmıştır. Sonuç olarak bu araştırma kapsamında bir gece açlık sonrası düşük kas glikojen depoları ile yapılan egzersizin tok durumda yapılana göre yağ metabolizmasını arttırmada daha fazla bir etkinliğinin olmadığı belirlenmiştir. Burada yağ metabolizmasındaki etkinliği arttıran esas belirleyici faktörün karaciğer glikojen depolarından çok kas glikojen depolarınının seviyeleri olduğu görünmektedir. Anahtar Kelimeler: VO2 zirve, gliserol, insülin, RER, zirve güç. HÜ.BAB Doktora tez destek projesi (Proje no: 013D09407001) ile desteklenmiştir. Bulut, S. Effects of Body Glycogen Stores Level on Acute Exercise Metabolism. Hacettepe University Institute of Health Sciences, Ph.D. Thesis in Sport Sciences and Technology, Ankara, 2014. It is well known that fasting activates fat metabolism. Beside, recent years many research studies accumulated that commencing exercise with low muscle glycogen is an effective strategy to activate fat metabolism and gain more training adaptation than normal muscle glycogen state. To test whether exercise in the fasted state with normal or low muscle glycogen is superior to activate fat metabolism than fed normal or low muscle glycogen pairs we set up this study. We recruited 11 moderately trained, young, men cyclist who volunteered to participate in this research stdudy. We designed fed and fasted (overnight) exercise trials which are separeted by one week with counterbalanced randomization. Prior to the study all subjects joined maximal test to determine VO2 peak and peak power output (PPO). For both trial subjects attended two 60min exercise session at 70% VO2 peak (Fed: FdE1, FdE2 and Fasted: FE1, FE2) with one hour rest period, thus the second exercise period aimed to be performed with low muscle glycogen. There were significant effect of low muscle trials on insulin decrease and glycerol rise in between Fd1-F2(p= 0.014, for insülin and for glycerol, p= 0.004) and FE1-FE2 (p= 0.05, for insülin and p= 0.03, for glycerol). But there were no additive effect of fasted state over fed counterpart to decrease in insülin level or to increase in glycerol level. It was the same trend for fat oxidation and respiratory exchange ratio (RER) value. Total fat oxidation (g /60min) was found significantly high between FdE1-FdE2 (12.4 ± 6.4 versus 24.5 ± 7.28, p< 0.001) and FdE1-FE2(12.4 ± 6.4 versus 26.2 ± 6.84, p= 0.002). In conclusion we found that there is no superior effect of overnight fasted state exercise with depleted muscle glycogen stores over fed counterpart to increase fat metabolism. And it seems that the major determinant to improve fat metabolism in this study is the state of muscle glycogen rather than liver glycogen stores level. Key Words: VO2 peak, glycerol, insulin, RER, PPO.Supported by HU.BAB PhD Thesis Grant (Project number: 013D09407001) 144

Ağızda karbonhidrat (CHO) (glukoz ya da maltodekstrin) çözeltisi çalkalamanın dayanıklılık performansını geliştirdiği bildirilmiştir. Araştırmalar ağızda CHO bulunmasının beyindeki ödüllendirme bölümünü aktif hale getirerek performansı geliştirdiğini ortaya koymuşlardır. Bu bulgu, ağızda farklı CHO konsantrasyonlarına sahip çözeltilerin çalkalanması beyindeki ödüllendirme merkezini farklı düzeylerde aktifleştirerek performansı etkiler mi sorusunu akla getirmiştir. Bu araştırma egzersiz sırasında farklı konsantrasyonlardaki (%3, %6 ya da %12) CHO çözeltilerinin ağızda çalkalanmasının dayanıklılık performansı üzerine etkilerinin karşılaştırılması amacı ile rastgele çapraz düzende, plasebo kontrollü ve çift kör yapılmıştır. Rekreasyonel olarak aktif, 9 sağlıklı erkek katılımcı (yaşları 24.22±2.22 yıl; maksimum oksijen tüketimleri 46.77±4.91 ml/kg/dk) araştırmaya katılmıştır. Katılımcılar en az 48 saat ara ile günün aynı saatinde, biri maksimum iş yükü testi, diğerleri CHO denemesi olmak üzere 5 kere laboratuvara gelmişlerdir. 10 saat açlıkla laboratuvara gelen katılımcılardan 20 km'lik mesafeyi, 2.5 kg'lık sabit yük ile tamamlayabilecekleri en kısa sürede tamamlamaları ve testler sırasında 60 rpm'in altına düşmemeleri istenmiştir. Testler sırasında 2.5 km'de bir farklı konsantrasyonlardaki CHO çözeltilerinden biri ya da plasebo çözelti ile ağızlarını çalkalamaları istenmiştir. Farklı denemelere ait bitirme süreleri, ortalama güç değerleri ve kalp atım hızları (KAH) arasında anlamlı fark yoktur (p>0.05). Farklı denemelerde 5 km'de bir ölçülen kan glukoz düzeyi, kan laktat düzeyi ve algılanan zorluk dereceleri (AZD) arasında anlamlı fark bulunmamıştır (p>0.05). Beşer km'lik mesafeleri bitirme süreleri, bu mesafelere ait ortalama güç ve KAH değerleri arasında anlamlı fark yoktur (p>0.05). Bu çalışmanın bulguları farklı konsantrasyonlardaki CHO çözeltilerinin ağızda çalkalanmasının test bitirme süresi, ortalama güç, Kan La ve Kan Glu, KAH, AZD, beşer km'lik mesafeleri bitirme süreleri ve bu mesafelere ait ortalama güç ve kalp atım hızı değerleri üzerine etkisi olmadığını ortaya koymuştur.Anahtar Kelimeler: Karbonhidrat çözeltisi, Ağızda çalkalama, Dayanıklılık. It is reported that mouth rinsing with carbohydrate (CHO) solutions improves endurance performance. Research suggested that the improvement in exercise performance by CHO mouth rinsing may be due to activation of brain regions believed to be involved in reward. These findings come up with the question that mouth rinsing with different concentrations of CHO solutions could activate brain reward regions at different degrees and may improve performance accordingly. Hence, the purpose of this study was to investigate the effects of CHO mouth rinsing with different CHO concentrations (3%, 6% or 12%) on endurance performance. Nine recreationally active, healthy men (24.22±2.22 years; VO2max= 46.77±4.91 ml/kg/min) participated in this study which was designed as a double-blind, placebo-controlled randomized protocol. Participants visited the laboratory 5 times. During the first visit participants performed maximal workload and body composition tests, on the other four visits 20 km cycling exercise with 2.5 kg resistance were completed as fast as possible. It was not allowed to decrease pedal revolutions below 60 rpm during the exercise tests. Experimental trials were separated by minimum of 48 h and conducted at the same time of the day with 10 h fast. During the 20km time trials subjects rinsed their mouth with different concentrations of CHO solutions or placebo solution every 2.5 km of the trial completed. Blood lactate (La) levels, blood glucose (Glu) levels and rating of perceived exertion (RPE) were measured every 5 km of the trial completed. Performance time, average power and heart rate (HR) did not differ between trials (p>0.05). There were no differences in blood La, blood Glu and RPE between trials (p>0.05). Time to complete 5 km distance periods, average power and HR values of the periods did not differ between trials (p>0.05). In conclusion, mouth rinsing with different concentrations of CHO solutions does not affect performance time, average power, blood La, blood Glu, HR, RPE, time to complete 5 km distance periods, and average power and HR values of 5 km periods.Key Words: Carbohydrate, Solution, Mouth Rinse, Endurance 73

Bu çalışmanın amacı; kreatin yüklemesi yapılan ve yapılmayan genç basketbolcularda egzersiz öncesi tüketilen likit kreatinin tekrarlı sprint performansına etkisini incelemektir. Randomize, çift kör, çapraz düzende plasebo kontrollü olarak planlanan bu çalışmaya, antrenmanlı 13 erkek basketbolcu (yaş: 17.46 ± 0.66, boy: 194.2 ± 4.6 cm, vücut ağırlığı: 83.79 ± 9.12 kg ve antrenman yaşı: 6.31 ± 2.29 yıl) katılmıştır. Sporcular kreatin ve plasebo olmak üzere iki gruba ayrılmıştır. Birer haftalık aralıklarla; ön ölçüm, yükleme sonrası (0,3 g/kg/gün kreatin, 5 gün) ve likit kreatin suplemantasyonu sonrası (5 ml, dil altı) olmak üzere 3 kez tekrarlı sprint testine (10x15 m, 30 s aralıklı) katılmışlardır. Test öncesi ve sonrasında vücut kompozisyonu, kalp atım hızları, idrar dansitesiteleri, venöz kan örneklerinden serum enzimleri, elektolitler ve laktat düzeyleri ölçülmüştür. Yükleme sonrasında 3 haftalık (21 gün) boşaltma süresi verilmiş ve gruplar çaprazlanmıştır. Verilerin analizinde, tekrarlı ölçümlerde varyans analizi, ölçümler arası farkların belirlenmesinde Bonferroni post hoc testi kullanılmıştır. Çalışmanın sonucunda, sporcuların sprint süreleri, laktat ve kreatin kinaz (CK) değerleri ile vücut kompozisyonu ölçümlerinde anlamlı bir fark bulunmamıştır (p>0,05). Yükleme yapılmadan akut likit kreatin desteği verildiğinde performans testi sonrasında serum laktat dehidrogenaz (LDH) düzeyinde azalma ve sodyum değerlerinde yükselme gözlenmiştir (p0,05). Sonuç olarak, kreatin yükleme sonrasında akut likit kreatin desteğinin tekrarlı sprint performansını etkilemediği, kreatin yüklemenin vücut kompozisyonu bileşenlerinde değişiklik oluşturmadığı belirlenmiştir. The aim of this study is to determine the pre-exercise acute creatine supplementation effects on repeated sprint performance in creatine loaded and unloaded young basketball players. This research involved 13 trained male (17.46 ± 0.66 years, 194.2 ± 4.6 cm, 83.79 ± 9.12 kg ve 6.31 ± 2.29 training age). The study was designed as randomised, double blind, crossover and placebo controlled. Athletes were divided into two groups and attended to 3 performance test (10x15 m repeated sprint test with 30 sn intervals) on separate days: baseline, after creatine loading (0,3 g/kg/d, 5 days) and after liquid creatine supplementation (5 ml, sublingual). Pre and post test venous and finger blood samples were collected to determine LDH, CK, serum creatinin and serum electrolyte concentrations and lactate levels. Moreover, athletes? heart rate, body composition and urine density were determined. The study?s washout duration for crossover design took 3 weeks (21 days). Statistical analyses were performed using repeated measures analysis of variance and the significance of pairwise differences was tested using Bonferroni post hoc test. Results showed that there were no significant difference in sprint time, lactate, CK levels and body composition measurements among the groups (p>0,05). It is observed that post-exercise serum LDH levels decreased and sodium levels increased in creatine unloaded group with acute creatine supplementation (p

Beta-hidroksi beta-metilbütirat (HMB), esansiyel aminoasitlerden lösinin bir metabolitidir. HMB, farklı biyokimyasal mekanizmalar üzerinden etkinlik göstermektedir. Hayvanlarla yapılan birçok çalışmada ve birkaç insan çalışmasında, HMB'nin protein sentezini MTOR yolunun etkinliğini artırarak stimule ettiği, proteazamların etkinliğini azaltarak protein yıkımını inhibe ettiği, bu yollarla vücut kompozisyonunun değişimini etkilediği (vücut kas kitlesini artırırken, yağ kitlesini azalttığı) ve kas hasarını azalttığı gösterilmiştir. Ancak insanlarda, HMB'nin egzersizle birlikte verilmesinin vücut kompozisyonu ve kas hasarı üzerine net etkileri hala tartışılmaktadır. Bu çalışmanın amacı, fiziksel olarak aktif, sağlıklı erkek bireylerde, HMB suplementasyonu ile birlikte egzersizin vücut kompozisyonu, kas hasarı göstergeleri ve kan lipit profili üzerine etkilerini incelemektir. Çalışmaya sağlıklı, fiziksel olarak aktif, yaşları 26.9 2.01 yıl, boy uzunlukları 177.15 4.43 cm, vücut ağırlıkları 78.4 10.7 kg, BKI'leri 24.9 3.19 kg/m² olan, 17 gönüllü erkek katılmıştır. Çalışma çift kör, plasebo kontrollü ve randomize olarak gerçekleştirilmiştir. 17 gönüllü denek iki gruba ayrılmıştır. HMB+Egzersiz ve Plasebo+Egzersiz grupları 14 gün süresince günde 3 gr HMB veya 3 gr plasebo almışlardır. Her iki grup, 14 gün boyunca haftada 5 gün, günde 100-120 dk kuvvet antrenmanı ve dayanıklılık antrenmanı yapmışlardır. Çalışma sırasında deneklerin besin tüketim kayıtları tutulmuş, çalışma öncesi ve sonrasında antropometrik özellikleri, kan lipit profili ve kas hasarı indirek göstergeleri ölçülmüştür. Çalışmada elde edilen veriler SPSS 16.0 paket programında analiz edilmiştir. Çalışma öncesi ve sonrası Plasebo+Egzersiz ve HMB+Egzersiz grupları arasındaki fark Mann-Whitney U testi ile, grupların çalışma öncesi ve sonrası kendi içlerindeki farklar ise Wilcoxon Eşleştirilmiş İki Örnek Testi ile test edilmiştir. Çalışma sonrası her iki grubun, total vücut suyu yüzdesindeki artış, vücut yağ yüzdesi (%) ve vücut yağ ağırlığındaki (kg) azalmalar anlamlıdır (p

Bu araştırmanın amacı kas içi kreatin konsantrasyonunu arttırmayı hedefleyen iki farklı yükleme yöntemini, performans ve vücut kompozisyonu değerleri üzerinden karşılaştırmaktır. 18 yaş altı (U-18) kategorisinde futbol oynayan 21 erkek futbolcu (vücut ağırlığı: x ?=65,4±5kg, yaş: x ?=17±0,2yıl) 3 gruba (n=7) ayrılmıştır. Kreatin monohidrat+glikoz şurubu grubu (KG) 5g kreatin monohidratı 33g glikoz şurubu ile birlikte, kreatin monohidrat+tatlandırıcı grubu (KT) 5g kreatin monohidratı 2 tablet kalori içermeyen tatlandırıcı tablet ile birlikte günde 4 kez 5 gün süresince kullanmıştır. Plasebo grubu (P) ise bu süre içerisinde sadece kalori içermeyen tatlandırıcı (2 tablet) kullanmıştır. 7x34,2m sprint ve tekrarlı sıçrama testleri ile performans değerleri incelenen grupların, vücut kompozisyonu değişimleri biyoelektrik impedans analizi ile incelenmiştir. Gruplararası karşılaştırmalarda Kruskal Wallis Tek Yönlü Varyans Analizi (eğer p0,05). Weight differences was only significant in KT (65,57±5,37kg vs. 66,12±5,13kg) group (p

Bu çalışmanın amacı; dayanıklılık sporcularında gliserol desteğinin termoregülasyon üzerine etkisini araştırmaktır. Çalışmaya elit düzeyde 9 uzun mesafe koşucusu erkek denek katılmıştır (yaş: = 18,7 ± 1,3 yıl, VB: =170,7 ± 5,2 cm, VA: = 58,8 ± 6,6 kg, VYY: = 9,74 ± 2,58 %, YVK: = 52,8 ± 5,8 kg). Denekler koşu testlerine girmeden önce giderek artan iş yükü protokolüne uygun VO2max testine alınmışlardır. Denekler koşu evresi testlerine başlamadan 105 dakika önce, sıvı yükleme evresinde; 20 ml.kg-1 VA sulandırılmış Powerade ile karıştırılmış 1.2 gr.kg-1 VA gliserol, 20 ml.kg-1 VA sulandırılmış Powerade ve aspartam ile tatlandırılmış 20 ml.kg-1 VA saf sudan oluşan 3 farklı suplement ilavesi yapılmıştır. Tüm suplementler, rastgele sıra ve çift kör protokolü uygulanarak verilmiştir. Koşu testi evresinde ise, VO2max'ın % 65'ine denk gelen koşu hızında ve % 25-35 arası nem ve 30 ± 1,8 0C ortam koşullarında 90 dakika koşu testi yaptırılmıştır. Kan, idrar, termoregülasyon ve kardiyopulmoner sistem parametrelerinin ölçümleri sıvı destek evresi öncesi ve sonrası, koşu evresinin 30 ve 60. dakikaları ve koşu evresi bitimi hemen sonrasında yapılmıştır.Çalışma bulguları, termoregülasyonu etkileyen parametreler olan vücut iç sıcaklığı, vücut deri üzeri sıcaklığı ve ter atım miktarları üzerinde gliserol desteğinin bir etkisinin olmadığını göstermiştir. Aynı zamanda gliserol desteğinin koşu performansı üzerinde etkileri olan kan ve idrar parametrelerinde, vücut hidrasyon durumunda, VO2, VCO2, RER ve KAH'da, algılanan zorluk ve susuzluk düzeylerinde etkisinin olmadığı da gözlemlenmiştir (p>0.05). Bu çalışmanın sonucunda, elit dayanıklılık sporcularında gliserol desteğinin termoregülasyon üzerinde etkisinin olmadığı belirlenmiştir.Anahtar Kelimeler: Gliserol, hiperhidrasyon, termoregülasyon, ergojenik yardım. The aim of this study was to investigate the effects of gliserol supplementation on thermoregulation in endurance athletes. 9 elit level male long-distance runner were participated to this study. (age: = 18,7 ± 1,3 yıl, height: = 170,7 ± 5,2 cm, weight: = 58,8 ± 6,6 kg, FFM: = 9,74 ± 2,58 %, LBM: = 52,8 ± 5,8 kg). Before participated the running tests, subjects were taken to VO2max with incremental protocol. In liquid loading phase; 105 minutes before the running test phase, three different supplements, which were 1.2 gr.kg-1 BM gliserol which were mixed with Powerade, 20 ml.kg-1 BM Powerade which was diluted and 20 ml.kg-1 BM ionized water sweeted with aspartam, were given to the objects randomly and by applying double blind protocol. In 90 minute running test phase, with % 25 humidity and 30 ± 1,8 0C environment conditions and the running speed was equal to % 65 VO2max. Blood, urine, thermoregulation and cardiopulmoner system measurements were taken before and after liquid support phase, in 30th and 60th minutes of running phase and after running phase.The results showed that gliserol supplementation had no effect on parameters which affect termoregulation such as body core temperature, body skin temperature and sweat rate. Furthermore, gliserol support had no effect on blood and urine parameters which effect running performance, on body hydration status, on VO2, VCO2, RER, and HR and in perceived exertion and thirst levels (p>0.05). In conclusion with the results of this study glycerol supplementation had no effects on thermoregulation in elite long-distance runner.Key Words: Glycerol, hyperhydration, thermoregulation, ergogenic aid. 189

Bu çalışma, dehidrate olmuş, step machine aletinde ekzentrik ve konsantrik egzersiz yapan bireylerin aktiviteleri sırasında spor içeceği kullanmalarının oluşacak olan kas hasarının azaltılmasında etkin olup olmadığını belirlemek amacı ile yapılmıştır. Çalışmaya 12 kişi kontrol grubunu ( n= 12), 12 kişi ise çalışma grubunu oluşturan (n=12) toplam 24 sağlıklı, yaşları 20 ile 30 arasında değişen erkek birey alınmıştır. Çalışmaya katılan deneklerin hiçbirinin aktif olarak spor yapmamasına özen gösterilmiştir. Gruplar içerisinde yer alan denekler boy ve kilo bakımından birbirine benzer kişilerden oluşturulmuştur. Denekler dehidrate edilmek için saunaya sokulmuşlardır. Sauna öncesi kilo ile sauna sonrası kilo arasında % 2'lik bir fark oluştuğunda kişi dehidrate kabul edilmiştir. Dehidrate olmuş olan deneğe, step machine aletinde 30 dakika süre ile ekzentrik ve konsantrik egzersiz yaptırılmıştır. Bu sırada çalışma grubuna spor içeceği, kontrol grubuna ise su verilmiş, deneklerden egzersizden önce, egzersizden hemen sonra, 24, 48, 72 ve 96 saat sonra venöz 5 ml kan alınarak, kandan CK ve LDH bakılarak, oluşmuş olan DOMS üzerinde su alan grup ile spor içeceği alan grup arasında bir fark olup olmadığı karşılaştırılmıştır. Sonuçta; 1-Çalışma grubu içerisinde zamana bağlı olarak yapılan LDH ölçümlerine bakıldığında anlamlı farklılık görülmüştür (p

Bu çalısma erkek güresçilerdeegzersiz öncesinde verilen akut arjinin suplemantasyonunun laktat esigi ve laktatmetabolizması üzerine olası etkilerinin arastırılması amacıyla yapılmıstır.Arastırmaya Türkiye grekoromen güres 1.liginde güresen gönüllü 9 erkek denekkatılmıstır. Çalısma aynı denekler üzerinde test ve tekrar testi seklinde yapılmıstır.Egzersiz öncesi sporcuların 12 saatlik (gece boyu) açlık sonrası kanları alınarakaminoasit profilleri ve plazma arjinin seviyeleri belirlenmistir. Sonrasında giderekartan siddette (inkremental) egzersiz uygulanmıs ve egzersiz boyunca oksijentüketimleri ve egzersiz sırasında ve toparlanma sırasında plazma laktat seviyeleri vekalp atım hızları belirlenmistir. Egzersize bisiklet üzerinde 90 wattlık is yükündebaslanmıs ve yük her 3 dakikada bir 30 watt arttırılmıstır. Egzersiz, denekleristenilen is yükünde egzersizi devam ettiremeyince sonlandırılmıstır. Egzersizsonrasında deneklerin plazma aminoasit profilleri yeniden belirlenmistir. Deneklerrastgele yöntemle ikiye ayrılmıslar ve gruplardan birisi ilk test öncesi 1.5 gram/10 kgvücut agırlıgı L-arjinin preparatı alırken, diger grup aynı miktarlarda olmak üzere ilktest öncesi bugday kepegi ve 2. test öncesi de L-arjinin almıstır. Çalısma sonucundaaynı is yüklerinde ortalama laktat degerleri açısından arjinin ve plasebo arasında birfarka rastlanmazken (p>0.05), sabit is yüklerine karsı laktat konsantrasyonlarıgrafiginde saga kayma tespit edilmistir. Maksimum oksijen tüketimi (arjininalındıgında 52.47±4.01, plasebo 52.07±5.21) ve maksimum kalp atım hızları (arjininalındıgında 181.09±13.57, plasebo 185.89±7.38) açısından herhangi bir farklılıkbelirlenmemistir (p>0.05). Arjinin suplementasyonuyla tükenene kadar geçen zaman(1386.8±69.8 sn) plaseboya göre (1313±90.8) anlamlı ölçüde uzamıstır. Egzersizöncesi ve sonrası arjinin, ornitin ve sitrülin seviyeleri de plaseboya göre daha yüksekolarak belirlenmistir. Bu sonuçlar arjinin suplementasyonunun egzersiz performansıüzerine etkili olabilecegini düsündürmekte, ancak bu etkinin arjininin katıldıgı çoksayıda metabolik yoldan hangisinden kaynaklanabilecegini gösterememektedir.Anahtar Kelimeler: Arjinin, laktat, inkremental egzersiz, plazma aminoasit profilleri This study has been designed to investigate thepossible effects of pre-exercise acute arginine supplementation on lactate thresholdand lactate metabolism in male wrestlers. Nine volunteer male wrestlers who werewrestling in Turkish Greco-roman 1.st league participated to the study. Test- retestprotocol was done on the same subjects. After 12 hours fasting (during the night)venous blood samples were taken before the exercise protocol for determining theplasma amino acid profiles and arginine levels. Incremental exercise protocol wasapplied and oxygene consumption was measured during the exercise, heart rate andplasma lactate levels were measured during the exercise and recovery. Exerciseprotocol started at 90 watts on bicycle ergometry and the load was increased 30 wattsin every 3 minutes. Exercise was continued till the subjects can not go on cycling atthe desired working loads or the subjects wanted to stop. Plasma amino acid profileswere also determined after the exercise protocol. Study has been conducted by usingcross over design. Half of the subject took 1.5 gram /10 kg body weight L-argininewhile other half were taking same amount of wheat bran before the first exercise andsame amount of L-arginine before the second exercise protocol. Results showed thatin the same working loads there was no difference for the mean lactate levelsbetween arginine and placebo groups (p>0.05) while there was a right shift onworking load-lactate graphic. There was no difference for maximum oxygeneconsumption (arginine 52.47±4.01, placebo 52.07±5.21) and maximum heart rates(arginine 181.09±13.57, placebo 185.89±7.38) (p>0.05). Time to exhaustion waslonger with L-arginine suplementation (1386.8±69.8 sec) compare to placebo(1313±90.8 sec). Plasma arginine, ornithine and citrulline levels before and after theexercise were found higher with L-arginine supplementation. These results suggestthat L-arginine supplementation can have beneficial effects on exercise performancebut can not explain the metabolic pathways which are responsible from these effects.Key Words: Arginine, lactate, incremental exercise, plasma amino acid profile 112

vÖZETBulut, S. Konjuge linoleik asit (CLA) suplementasyonu ile birlikte egzersizinvücut kompozisyonu ve kan lipit profili üzerine etkisi, Hacettepe ÜniversitesiSağlık Bilimleri Enstitüsü Spor Bilimleri ve Teknolojisi Programı BilimUzmanlığı Tezi, Ankara, 2005. Konjuge linoleik asit terimi linoleik asitinpozisyonel ve geometrik konjuge çift bağlı sınıfının izomerlerini temsil etmektedir.Konjuge linoleik asit izomerinden iki tanesi: cis-9, trans-11 CLA ve trans-10, cis-12CLA, farklı biyokimyasal mekanizmalar üzerinden biyolojik aktivitegöstermektedirler. Hayvanlarda CLA'nın karsinogenezi ve aterogenezi inhibe ettiğive vücut kompozisyonunun değişimini etkilediği (vücut yağ kazanımını azaltırkenyağsız kas kitlesini arttırarak) gösterilmiştir, fakat insanlarda CLA'nın lipitmetabolizmasının ve vücut kompozisyonunun değişimi üzerindeki etkileri halentartışılmaktadır. Bu çalışmanın amacı, sedanter, sağlıklı erkek bireylerde, konjugelinoleik asit (CLA) suplementasyonu ile birlikte standardize edilmiş egzersizprogramının vücut kompozisyonu, kan lipit profili, plazma glukoz ve insülinkonsantrasyonu üzerine etkilerini incelemektir. Çalışmaya; sağlıklı, sedanter, yaşları23.8±3.5 yıl, boyları 175.1±4.5 cm, ağırlıkları 82.8±8.4 kg ve BKİ

Bu çalışma, egzersiz öncesi sıvı verilipverilmemesinin ve verilen sıvının tipinin anaerobik eşik noktasındaki değerlereherhangi bir etkisinin olup olmadığını saptamak amacıyla düzenlenmiştir. Çalışmayayaş ortalaması 20,57 ± 2,99 yıl, boy ortalaması 180,85 ± 8,07 cm., vücut ağırlıkları± 4,83 kg. olan67,47 Cumhuriyet Üniversitesi Beden Eğitimi ve SporYüksekokulunda öğrenci olan aktif spor yapan 7 adet erkek orta mesafe koşucusukatılmıştır. Denekler, testlerden bir gün önce enerji gereksinimlerine göre hazırlananuygun bir beslenme programına tabi tutulmuşlardır. (% 60 CHO, %15 yağ ve %25protein). Test gününde denekler sabah 7.00'de kahvaltılarını yapmışlardır.Çalışmada 4 sıvı protokolü denenmiştir. Egzersizin 1 saat öncesinden tüketilmeküzere (1) herhangi bir sıvı takviyesi yok, (2) 8ml.kg-1 hacminde su, (3) 8ml.kg-1hacminde %6-8 CHO içeren sıvı, (4) 8ml.kg-1 hacminde sporcu içeceği, (Powerade)verilmiştir. Denekler her test öncesi bu sıvılardan bir tanesini içmişlerdir. Deneklereverilen sıvılar her test öncesi değiştirilmiştir. Böylece denekler her seferinde farklısıvıları tüketmişlerdir. İçeceklerin veriliş sıralaması standart olmayıp rastgele olarakyapılmıştır. İçeceklerin verilmesinde çift kör yöntemi kullanılmıştır. Daha sonradeneklere Sensor Medics cihazı ile bisiklet ergometresinde şiddeti giderek artan birtest uygulanmıştır. Denekler 50 watt'ta 10 dakika ısındıktan sonra egzersiz 100watt'ta başlatılmıştır. Her 2 dakikada şiddet 25 watt artırılmıştır. Deneklerden pedalhızını 70 dak.-1 de tutmaları istenmiştir. Her denek bu testi 4 kez yapmıştır. Testlerarasında 2 gün wash out verilmiştir. Deneklerin anaerobik eşik değerleri solunumparametrelerinden bulunmuştur. Her deneğin sonuçları kendisiyle karşılaştırılmış veher denek kendisinin kontrol grubunu oluşturmuştur. Çalışma sonunda elde edilenbulgulara göre farklı sıvı protokollerinin anaerobik eşik noktasındaki kalp atımhızına, güç çıktısına, oksijen tüketimine ve anaerobik eşik noktasına ulaşma süreleriarasındaki fark istatistiksel açıdan anlamlı bulunmamıştır ( p > 0,05).Anahtar Kelimeler : Anaerobik eşik, CHO-elektrolitli içecek The purpose of this study was to evaluate whether ornot there is any effect of giving or not giving fluids and the types of fluids beforeexercise on anaerobic threshold values The subjects' mean age was 20.57 + 2.99years, mean height was 180.85 ± 8.07 cm, and mean body weight was 67.47 ± 4.83kg. The 7 male middle distance runners were all students at Cumhuriyet UniversityPhysical Education and Sports Department and active in sports. One day before thetest the subjects were started on an appropriate dietary program that was preparedbased on their daily energy needs (60% CHO, 15% fat and 25% protein). On the dayof the test the subjects had breakfast at 07:00. 4 fluid protocols were investigated inthe study. One hour before beginning to exercise fluids were given to the subjects forthem to drink: (1) no fluid reinforcement, (2) 8ml/kg-1 volume of water, (3) 8ml/kg-1 volume of 6-8% CHO containing fluid, (4) 8ml/kg-1 volume sports drink(Powerade). Subjects consumed one of these fluids before each test. The fluids thatwere consumed by the subjects were changed before each test. In this way thesubjects consumed different fluids for each trial. The order of tests was random anddouble blind. Then the subjects got on a Sensor Medics instrument with bicycleergometer and were tested during increasing intensity exercise. After the subjectswarmed up at 50 watts for 10 minutes the exercise began at 100 watts. Every 2minutes the intensity increased by 25 watts. The subjects were requested to maintaina pedal speed of 70 rpm. This test was repeated a total of 4 times for every subjectThere was a 2-day break between the protocols for wash out. The subjects' anaerobicthreshold was determined from respiratory parameters. The results for every subjectwere compared to themselves and every subject was his own control. According tothe results no significant difference was found between heart rate, power output, timeto reach AT point, oxygen consumption on the AT point when different beverageswere consumed (p > 0.05).Key words: Anaerobic threshold, CHO-electrolyte drinks 75

Çalışan Bireylerde Üç Farklı Fiziksel Aktivite Anketinin Güvenirliği ve Geçerliği, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Spor Bilimleri ve Teknolojisi Programı Doktora Tezi, Ankara, 2004. Bu çalışmanın amacı çalışan bireyler için 7-günlük Fiziksel Aktivite Değerlendirme Anketi (7-g FADA), 24-saatlik Fiziksel Aktivite Değerlendirme Anketi (24-s FADA) ve Fiziksel Aktivite Alışkanlığını Değerlendirme Anketinin (FAADA) geliştirilmesi, güvenirliği ve geçerliğinin saptanmasıdır. Araştırmaya yaş ortalaması 39.15 ± 8.14 yıl olan 686 birey katılmıştır. Görüşme tekniği ile doldurulan anketler iş, iş dışı ve toplam olmak üzere üç bölümde ele alınmıştır. Anketlerin bölümleri ve toplamı için harcanan MET (MET/hafta ya da MET/gün), harcanan süre (saat/hafta ya da saat/gün) ve bir saatte harcanan MET (MET/saat) hesaplanmıştır. Test-tekrar test güvenirliğinde 7-g FADA ve 24-s FADA aynı gün iki kez, FAADA 15-45 gün sonra ikinci kez uygulanmış ve sınıf içi korelasyon katsayısı (i?i) kullanılmıştır. Güvenirlik katsayıları 7-g FADA için.84 ile.99 (n=l 13), 24-s FADA için.79 ile.97 (n=419), FAADA için.75 ile.95 (n=315) arasında bulunmuştur (pO.001). Geçerlik çalışmasında vücut yağ yüzdesi (VYY) (n=64), kemik kütlesi (n=163), kalp atım hızı (KAH) (n=27) ve aktivite günlüğü (n=26) anketler ile eşzamanlı olarak uygulanmış ve Pearson korelasyon katsayısı (r) kullanılmıştır. Geçerlik çalışmasında aktivite günlüğü ile anketlerin tüm bölümleri arasında; kemik kütlesi ile FAADA'mn spor; VYY ile 7-g FADA'nın spor, 24-s FADA'nın iş, iş dışı ve serbest zaman, FAADA'mn iş, iş dışı, serbest zaman ve spor; KAH ile 7-g FADA'nın iş ve toplam, 24-s FADA'nın iş aktiviteleri arasında anlamlı ilişki bulunmuştur. Korelasyon katsayıları 7-g FADA 24-s FADA FAADA için sırasıyla 0.39-0.89, -0.32-0.90, 0.25-0.86 arasında değişmektedir (pO.001, p

IV ÖZET KUDAK, H.H., Taurinin Kas Hasarı Üzerine Etkisi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Spor Bilimleri ve Teknolojisi Programı Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2003. Bu çalışma taurinin egzersiz kaynaklı kas hasarına etkisini incelemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmaya yaşları 26+3,4 arasında değişen 14 erkek birey gönüllü olarak katılmıştır. Taurin grubuna 14 gün boyunca 1gr/gün taurin kapsülü, kontrol grubuna ise plasebo taurin kapsülü verilmiştir. Her iki gruptaki denekler, dirsek ekleminde maksimum konsantrik fleksiyon sırasında kayırabildikleri ağırlığın %100 ile ekzantrik olarak (ekstansiyon yönünde) egzersiz yapmışlardır. Her tekrarın 5 sn tamamlanması istenmiş olup bireyler 25 tekrar sonrasında 5dk dinlenip ikinci kez 25 tekrar yaparak egzersiz protokolünü tamamlamışlardır. Bireylerden egzersizden hemen sonra (O.gün), ve egzersizi takip eden 1.,2.,3.,4.,5.,6.,7.,8., ve 9. günlerde (5 mi) kan örneği alınmıştır.Serum örneklerinden kas hasar göstergeleri olan kreatin kinaz (CK), laktat dehidrogenaz (LDH) enzim seviyeleri takip edilmiştir. Aynı süreler içerisinde bireylerin kendi algıladıkları ağrı seviyeleri `Borg Skalası` ile ölçülmüştür. Buna göre TG'unda plazma taurin düzeyleri anlamlı şekilde artmıştır (p0,05) 5.,6.,7.,8., ve 9. günler için anlamlı fark bulunmuştur (p0,05) 2.,3., ve 4. günlerde fark anlamlıdır (p0,05). Bu sonuçlar taurin suplementasyonun kas hasarına kısmen etkili olduğunu göstermektedir. Anahtar Kelimeler: Taurin, Kas Hasarı, Kreatin Kinaz, Laktat Dehidrogenaz, Borg Skalası. V ABSTRACT KUDAK, H.H., Effects of Taurine on Exercise-Induced Muscle Damage, Hacettepe University Healthy Sciences Institute Master Thesis, Ankara, 2003. Taurine (2-aminoethansulfonic acid) is a conditionally-essential amino acid which is not utilized in protein synthesis, but rather is found free or in simple peptides. Taurine has been shown to be essential in certain aspect of mammalian development, and in vitro studies in various species have demonstrated that low levels of taurine are associated with various pathological lesions, including cardiomyopathy, retinal degeneration, and growth retardation, especially if deficiency occurs during development. In these study was investigate the effect of taurine on muscle damage. Fourteen healthy male (age 26±3.4) were assigned to this study. Taurine powder was supplied to taurini groups (1 gram/day) and placebo capsule to the control group. After 14 days, muscle damage was induced in the nondominant elbow flexor in a standardized eccentric-exercise regimen. Blood samples were obtained after exercises. Serum CK ( Creatine Kinase) and LDH (Lactate Dehydrogenase) enzymes and subjective pain (Borg) were measured after the exercise (0. day ) and the following 1., 2., 3., 4., 5., 6., 7., 8, 9., 10., days. Plasma taurine level was significantly higher in taurine group than that of control group (p0.05), on 2., 3., and 4. day were significant (p