Search

ÖZET Bu çalışmada toplumlardaki örgüt ve organizasyonların yapılan ve teorilerin gelişen ve değişen süreci anlatılmaya çalışılmıştır. Amacımız, ilerleyen teknolojiyle birlikte örgütlerdeki şekle dayalı örgütlenme kuramları ile sosyal realite arasındaki çelişkileri ve sonuçları irdelemektir. Öncelikle örgüt yapısının modern örgütlenme diyebileceğimiz şekle ve yönetime dayalı görünümünden önce toplumlarda oluşan organizasyonların kısaca açıklaması yapılmıştır. Modern örgütlenme öncesi Batı ve Doğu toplumlarında birbirine benzer ama aynı zamanda kültürel farklardan doğan ayrılıklara bağlı örgütlenmelerin (lonca, ahilik) tanımları ve işleyiş özellikleri ele alınmıştır. Daha sonraki bölümlerde ise modern toplumların örgüt ve örgütlenme kuramlarına bakış yer almaktadır. Birbirini tamamlayan ve birbirinden etkilenen bu kuramlar, klasik örgüt ekolü diğer adıyla formel örgüt ekolü ve beşeri ilişkiler ekolüdür. II SUMMARY Organization is an essential aspect of human society. From the ancient times onwards human groups have developed various forms of social organization to provide their basic needs of shelter, defense, and nutrition. Social organizations have developed in complexity with the growing social and econmic needs of social groups and technological change. In this study, the changing organizational structures of human organization especially in the industry have been analyzed according to various organization theories. Our goal is to study the interrelationships between organization theories and social reality and to see the contradictions and consequences that technological change bring about in relation to organization theories and organizations. At first, there is a discussion of the pre-modern, pre-industrial forms of organization and administration. These organizational forms show different cultural characteristics in Western and Eastern societies. The guilds in the West and Ottoman 'lonca's are compared with their different cultural orientations and social functions. In the following parts, the discussion develops with the study of modern organizations and modern theories of organization. These theories complement each other and develop from the shortcomings of former theories. Classical or formal theories of organization, human relations school and system approaches to organization will be summarized and analyzed in this part. Ill 120

ÖZET Kayseri Erciyes'in eteğinde yer alan çok eski bir yerleşim birimidir. M.Ö. 2000 yıllarında Hititler zamanında Kültepe (Kaniç) önemli bir ticaret merkeziydi. Asurlular (M.Ö. 1900- 1650) burada ticaret kolonileri kurmuşlardır. Hititlerden sonra Kapodokya 'nın merkezi olan Mazaka ve Romalılar zamanında Sezare ismini alan Kayseri ekonomik önemini korumuştur. Selçuklular ve Osmanlılar 'ın Kayseriyye ' si ticaret ve sanayi merkezi olmuş, Cumhuriyet ' in ilanından sonra Kayseri modern sanayiye yönelerek oldukça gelişmiştir. Başlıca sanayi kolları tekstil sanayi, gıda sanayi, dayanıklı tüketim malları sanayi, makine imalat sanayi, madencilik ve metal sanayidir. Geleneksel imalatları halıcılık ve pastırmacılıktır. Genelde üretken görünüme sahip olan Kayseri bugün gerçekten de Japonya görünümündedir. Çünkü bir hammadde, pamuktan tutun da plastiğe kadar, meyve çeşitlerinden saca, demir çelikten bakıra kadar, alüminyum' dan jüt 'e kadar ya diğer illerden getirilmekte, ya da yurt dışından ithal edilmektedir. Kurulu bulunan tesislere gelen hammaddeler mamul hale dönüştürülerek, ya çevre illere satılmakta, ya da ihracatı yapılmaktadır. Halkın ticaret ve girişimcilik kabiliyeti, ilin coğrafi durumundan ileri gelmektedir. Halkın ihtiyacına yetecek kadar geniş arazileri yoktur. Elde edilen ürün ancak üç aylık ihtiyaca cevap verebilmektedir.Ayrıca Kayseri Asya'yı Avrupa'ya bağlayan en önemli ticaret yolu `İPEK YOLU` üzerinde ve Akdeniz'i Karadeniz'e bağlayan yolun ortasında bulunmaktadır. Halkın girişimciliği nesilden nesile geçmektedir. Büyük işletme sahipleri genelde üç dört nesildir ticaret ve sanayi ile uğraşmaktadırlar. Dedesinin ve babasının yanında yetişmişlerdir. Küçük ve orta sanayinin kurucuları ise Hava İkmal Bakım Merkezinin çıraklık eğitiminden geçmiş, emekli işçiler olmuşlardır. Bütün olarak sosyo ekonomik yapı girişimciliği teşvik etmektedir. 103 SUMMARY Kayseri is a location since the old times at the foot of Mount Argaeus. The Kültepe (Kaniç) was an essential trading post during Hittites era in B.C. 2000. Assyrians had established trading colonies (between B.C. 1900 and 19650) here. Kayseri so-called Mazaka and Caesaria during Hittittes and Romans respectively had maintained its economical importance as a center of Cappadocia. The Kayseriyye co-called by Seljuks and Ottomans had been regarded as a trading center, and quite developed during the Republic Era by industrial investments. The principal industrial segments are textile, food, durable consumer goods, industrial machinery products, mining and metal industry. Traditional productions include carpeting and pas training. Kayseri reflecting many manuf accturing visions is really looking like the Japan. Because any raw material from cotton to plastics through vegetables, metal sheets, iron and steels, copper, aluminium, jute is either brought by other cities or imported from foreign countries. Any raw material supplied to local plants is either sold to other cities or exported to foreign countries. The trading and investment abilities of local residents caused by geographical conditions of the region. Any large land is not available to meet the requirements of residents. Any product gained only meets the 3 months of requirements.104 Also, Kayseri is on the SILK ROAD one of the trading roads connecting Asia to Europe and vice versa, and on the road connecting Black Sea to Mediterrenean. The enterprising ability of the residents is based on the descendants. Three or four generations of one family have been engaged in the same trading and industrial works. Each generation is trained by the older one. And the founders of small and medium size industry had been trained by Air Force Supply and Maintenance Department, and have been retired. Wholly, the socio economic structureencourages the enterprising people. 111

50

146- Ö Z E T Moda bir aynadır. Kostüm tarihinin renkli sayfalarını dik katle inceleyenler ve aynı zamanda günümüz dünyasında görünen kostümler hakkında dikkatle gözlem yapanlar için, moda aynası pek çok olguyu yansıtır. Bireysel davranışları harekete geçiren içgüdüleri toplum yaşamı içinde sosyo-psikolojik ilişkileri ve farklı sosyal yapıların norm ve değerlerini gösterir. Üç temel teori, modanın kökenini açıklamamız konusunda bizi aydınlatır. Giyinik olmayan ilkel insan gibi, bir çocukta da eşit miktarda olan süsleme içgüdüsü) kökeninin temelinde yer alan içgüdüler arasında önemli bir yer tutar. Hemen ardından, psikolojik ve fiziksel fonksiyonu olan korunma içgüdüsü gelir giyineni iklime ait koşullardan, kir ve vücuda gelebilecek tehlikelerden koruma yi amaçlar.Uygarlık ile birlikte ilk kez ortaya çıkan örtünme teorisi ise, üçüncü içgüdüyü yansıtır. Çıplaklıktan kaynaklanan utanma duygusu ilkel insan tarafından bilinmemekteydi.Çekindikleri tek olgu, uygun yerlerde yeterli miktarda süslemeye sahip olmaları gereği idi. Günümüzde, gelişmiş medeniyetlerin tipik görünümü, hiç bitmeyen gösteriş oyununa hizmet ederek onu desteklemekle birlikte, dönemin belirgin cinsel çekiciliğini de modaya yansıtır. Modanın toplum içinde yayılması bazı sosyo-psikolojik nedenlere bağlıdır. Birey in ilgili olduğu sosyal gruplarda oluşan taklit ve farklılık gibi belli rekabetler »modanın gelişmesinde rol oynayan davranışlardır. Rekabetçi davranışlar, taklit, farklılaşma, tipik modaya uygun kişinin davranışlarıdır. Bunlar, modanın dinamik karekterine yön ver irken, çoğunluk tarafından benimsenen psikolojik ısrar, modanın gruplarca tanınmasını sağlar. Grup içinde, mo--147- da öncüleri ve takipçileri modanın tutunması ve yayılması konusun da önemli rol oynarlar. Paris, gerçek bireysellik özelliğine sahip olması nedeniyle ve yaşadığı dönemin ruhuna yakın ilgisi ile, tüm moda kesiminde öncülük niteliğini korumaktadır ve kitle üretimi, son yıllarda moda teşvikçileri ve moda takipçisi kitleler arasın da aracı rolünü üstlenmiş durumdadır. Modanın yayılması modern ha yatın yaşam biçimine, son moda giysilerin kolaylıkla bulunabilmesi ne, moda propagandasına, yeni stilleri desteklemeye bağlı olarak hızlanmış gözükmektedir. Moda, yaşam biçimimize şekil veren sosyal, ekonomik, politik ve dini etkileşimleri de yansı tır.Moda aracılığı ile toplumun kül türünü görebiliriz ve moda kelimesinin anlamı, her çağın kültürüne uyum sağlamak olarak değiştirebilir.Bu yansımaları, saray modasının ihtişamı içinde üstünlük duygularının ifadesi olarak incele dik. Aynı şekilde, yerel giysiler, topluca çalışmaya ihtiyacı olan fertlerin sade, pratik giysilerini ve statik bir dünya görüşünü yansıtır. Burjuva stili, materyalist, yarışmacı tavırları, sanayileşmemiş görüntüyü, kitle modaları ise, bireyselleşmenin önemini yitir meşini gösterir. Yeni modalar artık belirli bir ferd için yapılmıyor, önceden tanınmayan, çalışan kitleler için üretiliyor. Bunlar, zorunlu olarak giysilere standart ölçüler getirir. Christian Dior, `Her dönem kendi görüntüsünü arar, bu görüntünün aynası, gerçeğin aynası olur. `demektedir. Böylece, moda dikkatlice bakanlar için her çağın gerçeğini ve yukarıda incelemiş olduğumuz beş sosyal yapıyı yansıtır. Çağın görüntüsü olan, günümüz modaları, modern re sim, mimarlık ve müzikte bulunan aynı amaçlı eğilimlerle hareket noktasını bulur. Modada kullanılan formlar sınırlıdır ve R.Barthes tarafından bildirdiği gibi sınırsız değildir. Fakat, bu formların-148- sürekli değişimi, çağın kültürünün fikirlerini göstermek için uyarlanır. Hangi formun kullanıldığı, neden kombinasyon yapıldığı dönemin ruhuna bağlıdır.Moda, bundan dolayı, kültürü yansıtır.Malzemeleri, renkleri, formları, süsleme çeşitlerini yahut da toplumun öncelik verdiği sade stilleri temsil eder.Giysilerdeki farklılık, hiyerarşik yahut eşitlik yapısını, insanların fakirlik ve zenginliğini, bireysel özgürlüğün miktarını yahut kişiliğin bastırılmasını gösterir. En doğrusu, moda, bireysel seçimin bir ifadesidir, insanlar tarafından oluşturulur. `Giysiler bize bireysel görünüm verir, onlar bizi yansıtır`. Giysi, onu taşıyan kişiliğini, zerafet ve uyum la birleştirerek, o dönemin kültürü ile bağdaşmalıdır.Modanın bir birini izleyen dönemlerine baktığımızda, kültürün modaya ayna gibi yansıdığını görebiliriz. Kostümler. daima toplumun kültürüne, sanatsal bakış açısına ekonomisine, politik yapısına, dini ve sosyal etkileşimlerine paralellik sağlar. İncelememizden anlaşılacağı üzere moda, toplumu yansıtan bir aynadır. Ümit ederim ki, modaların tarihsel dizisine, yayılması ve kökenine ait bu kısa araştırma, moda sosyolojisine katkı sağlama amacına ulaşabilsin. -149- SUMMARY Fashion is a mirror. For those who look carefully through the colourful pages of the history of costume, and at the same tüne attentively ponder the clothes visible in the contemporary world about us, the glass of fashion reflects a great number of things. As we have seen it shows forth the primary instincts motivation individual behaviour ; the social-psychological relations underly ing group life and the norms and values which determine the cul ture of different social structures. Of the three main theories put forward to explain the ori gin of fashion, the decoration instinct, equally present in the dttld as in the uncouth savage, seems to be the primary instinct behind the origin of clothes.lt is soon followed by the protection inst inct, which has both a psychological and a physical aspect ;besides warding off evil spirits and unfriendly atmosphere, it also protects the wearer against climatic severities, dirt, and bodily dangers a- rising in professional life, wartime and from the practice of spouts The third instinct, that of modesty first appears with civilizati on. Shame arising on the sight of nakedness is unknown to the sava ge, whose only worry is to have the right amount of ornaments in the appropriate place. In our time, the hunger after variety and change, typical of higher civilizations, serves as an added encoura gement to the never-ending game of exhibitionism and modesty adop ted to give the fashions of the time a certain sexual attractive ness. The diffusion of fashion in society has social-psy chologi' cal aspects.lt is the result of individual aspirations as they are given form in those groups of society with which an individual-150- comes into contact.Certain competitive attitudes, such as imitation and differentiation are typical of fashionable behaviour ; they give rise to the characteristic fickleness of fashion, and the popular ity periods of varying lenths enforced by a psychological insisten ce which practically compels people to comply with the mode. Within the group, fashion leaders and adherents have important roles to f ulfil. Paris, due to its genuine individuality and close contact with the spirit of the age, has grasped the role of primary leader ship and mass-production has in recent years taken over an inter mediary role between the fashion instigators and the masses of wo uld be fashion followers.The spread of fashion is accelerated by modern mobility, the easy availability of fashionable clothing and the effects of fashion propaganda, advocating new styles. This all helps to hurry along the fashion cycles with their varying ups and downs, reflecting the speed and changeability of our modern age. Fashion mirrors the interplay of social, economic, political and religious influences which together shape the way of life of a social structure. Fashion reflects the culture of a society and the meaning of the word `fashion` changes to suit the culture of each age. We have seen this reflection in the splendour of court dress, expressive of feelings of super iority. It s counterpart the clothing of the peasantry, portrays a practical simplicity depen dent on communal work and a static view of the world.Bourgeois styles demonstrate a materialistic.competitive attitude, typical of early industrialism ; mass fashions show forth the decline of individualism, and the new modes are no longer made for a particu lar individual, but manufactured for the unknown working masses. They necessarily bring a certain standardization of dress. As Chr-is-151- tian Dior pointed out, `each age seeks its own image, the mirror of that image being the mirror of truth` ( 245 ). So fashion, for those who look attentively.mirrors in these five social structures, the truth about each era. Present day fashions reflect the same tenden cies as are to be found in modern paint ing, architecture and music Of course the forms used in fashion are finite and not infinite as stated by R. Barthes(246) ; but the continual change of these forms is adapted to express the ideas of the culture of an age. Which forms are used, and how they are combined depends on the spi rit of the time. Fashion, therefore, reflects culture.lt mirrors the materi als, colours, forms, kinds of ornamentation or the simplicity of sty les favoured by a society. Differences of clothing portray the hi erarchical or equalitarian structure, the poverty or..wealth of a people, the amount of individual freedom enjoyed or the suppressi on of per sonality. Fashion, at its best, is an expression of indivi dual choice, it is created by people. `clothes gave us individuality they made men of us` (247 ). Clothing should be elegant, a harmonious frame reflecting the personality, of the wearer, in tune with the culture of the time. By looking at the sequence of fashions, we see the culture reflected as in a mirror;the costumes seen are not of a higher or lower standard than the culture from which they sprang Clothing is always matched to culture, to the level of artistic taS te,to the economic techniques, to the political structure, to the religious and social influences of a time. Fashion, therefore, is a mirror reflecting society.lt is (245)Beaton,C,The Glass of Fashion, London, 1956. (246)Barthes,R,Le bleu est a la mode cette annee, Revue française de sociologie Premiere annee, no. 2, Paris, 1960. (247)Carlyle,Th, Sartor Resartus, London, 1907, p. 49.-152- hoped that this brief investigation into the origin, diffusion and historical sequences of fashions enables Sociology of Fashion to understood clearly more people in society..Rurulv 156

85

115- SUMMAEY Our work here has aimed to examine the various relations of environment with society, andVbring some soluti on proposals to the problems. It is very clear that this relation between environment and society is getting more important everyday, în this relation; »hile. problems come forward, using the environment cautiously becomes a must according to the incre asing needs. In chapter one, we have studied the conditi ons of how concepts like ` environment science ` and `ecology` can have scientific characteristics. If environment means the togetherness of `living and lifeless`, and if iftsjthis togetherness, every element has got a relation with each other, then this drives us to create new formulas. This new formula is the interpre tation of ` environment ` as a ` plasma `. In chapter two, we have touched hte subjects like industrialazation, developent, population, city-environment tourizm and energy-thosecreate the main source of environment problems. when examining these subjects, all the relati ons with environment are taken into account and also the precau tions are examined and for the future planings the importance of environment and human factor on these subjects are stressed. Solutions are proposed to the outcoming problems and what should the precautions be, are made clear.-116- In chapter three, the environment problem and policy in Turkey and in the European Economic Community (E.E.C.) isexamined. The effect of the precautions on Turkey, and the importance of the community in describing Turkey's environment policy,, 121

190

Ill ÖZET Bilgi ve teknoloji çağı olarak nitelendirilen Yüzyılımızda beyin göçü, ülkeleri yakından ilgilendirmektedir. Ekonomik Kalkınmayı gerçekleştirebilmek için doğal kaynaklar ve sermayenin yanı sıra, uzmanlaşmış teknik personel ve uygun teknolojiler gereklidir. Yeni teknolojiler üretmenin güçlükleri yanında; gelişmiş ülkeler, özellikle gelişmekte olan ve az gelişmiş ülkelerin çok az sayıda sahip oldukları'.üstün beyin gücünü, fiilî talepleri ile ülkelerine çekmektedirler. Zira yapısal farklılıklar neticesinde mevcut kalkınma dengesizlikleri, üstün sanayili devletlerin lehine beyin göçünü hızlandırmaktadır. Giriş ve Dört bölümden oluşan bu tezin: Giriş kısmında, nitelikli insangücünün, kalkınma ve sanayileşme deki önemi kısaca açıklanıp, beyin göçünüm tarihî bir yaklaşımla, tanımı ve unsurları verilmiştir. I. Bölümde, Beyin göçüne karşı geçmişteki ve günümüzdeki ilgi açıklanmış; bilimin büyümesi incelenip, ülke kalkınması açısından vasıflı insangücünün önemi vurgulanmaya çalışılmıştır. II. Bölümde, beyin göçünün coğrafi ve fiilî hareketliliği incelenmeye çalışılmış, gelişmiş ülkeler ve beyin göçü ilişkisi vurgulanıp; bu göç hareketinde ülkemizin durumu, kalkınma planları (Planlı Kalkınma dönemi açısından) ile birlikte açıklanmaya çalışılmıştır. III. Bölümde ise, Beyin göçü teorisi 4 kısımda geniş bir biçimde incelenmiştir. IV. Bölümde, göçün çareleri ele alınıp, çeşitli tedbirler ve diğer ihtimaller incelenmiş, literatürde somut tedbirlerede kısaca değinilmiştir. SUMMARY In our century which is definied as the age of information and technology, the brain drain interests closely all the countries. Besides the natural sources and capital, specialised technical per sonnel and convenient technologies are also necessary in order that the economic development can be realized. Beside the difficulties of producing new technologies, the deve loped countries attract the very littl» brain power the developing and underdeveloped countries have to their countries with effective demands. Because the present unstable developments which occur as a result of structural differences increase the speed of brain drain in favour of the highly industrialized countries. This thesis consists of an introduction and four chapters» In the introductory section, the importance of the qualified man power for the development and industrialization has b«en shortly ex plained and the definition and principles of the brain drain have been given by a historical approach. In the I. chapter, the interest for the brain drain in the past and present has been explained, then the growing up of the sciences haB beenexamined and also it has been tried to be pointed out the importance of the qualified manpower regarding the development of the countries. In the II. chapter, it has been tried to be examined the geogra phical and actual mobility of the brain drain, and the relation bet ween the developed countries and the brain drain has been pointed out*-Also İt hafi teen trifd to `be explained the situation of our country in this `brain drain action together vith the development plans (rela ting the period of planned development) ind in the III. chapter, the theory of brain drain has teen Etudled cor.preher.Eİvely in A sections. In the IV. chapter, the remedies of the brain drain have teen taken into consideration, various erasures and other possibilities have also been exgndned, further concrete precautions in the literature have been shortly talked stout. 109