Search

This paper presents a methodology to assess the internal and external coherence, and the robustness to future uncertainty, of place-based interventions addressing spatial (in)justice. The methodolo...

The essence of the problem presented in the paper is to identify social activities focused on rural renewal as exemplified by developing the thematic Village of Goths and their various cultural, economic and landscape effects. The village of Masłomęcz (Lubelskie Voivodeship) was selected, out of over 50 active thematic villages in Poland, especially for that purpose. It well presents the ongoing changes beyond peripherally located areas of problematic social environment and complicated history. The village shares a problem of a post-war settlement of people from various parts of the country and their long and painful adjustment to the new living environment. The process of overcoming the cultural non-adjustment of the population to space lasted for years, with its negative aspects involving the destruction of cultural heritage due to lack of awareness of its value, or merely lack of knowledge and appropriate skills. The paper is based on data gathered both in the field (observation, individual in-depth interviews, focus group, research walk) and along the desk research (the study of literature, documents on local development strategies). The multithreaded analysis on a local scale of the village and its nearest neighbourhood enabled presenting the anatomy of actions undertaken to create the thematic Village of Goths in Masłomęcz and its effects on the local community, economy and space. Das Hauptanliegen des in der Veröffentlichung dargestellten Problems besteht darin, soziale Aktivitäten zu ermitteln, die auf ländliche Umstrukturierung am Beispiel der Entwicklung eines Themendorfes der Goten ausgerichtet sind, mit unterschiedlichen Auswirkungen auf Kultur, Wirtschaft und Landschaft. Speziell zu diesem Zweck wurde das Dorf Masłomęcz (Lubelskie Voivodeship) aus über 50 aktiven Themendörfern in Polen ausgewählt. Es dient als Beispiel für laufende Veränderungen über peripher gelegene Bereiche in einem problematischen sozialen Umfeld mit komplizierter Geschichte hinaus. Das Dorf teilt das Problem der Ansiedlung von Menschen aus verschiedenen Teilen des Landes nach dem Krieg und ihrer langen und schmerzhaften Anpassung an die neue Lebensumgebung. Der Prozess der Überwindung der kulturellen Nichtanpassung der Bevölkerung an den Lebensraum dauerte viele Jahre. Zu den negativen Aspekten gehören in diesem Zusammenhang auch die Zerstörung des kulturellen Erbes aufgrund von mangelndem Bewusstsein für dessen Wert oder einfach aus Unkenntnis und Mangel an entsprechenden Fähigkeiten. Die Arbeit basiert auf Daten, die sowohl in der Feldforschung (Beobachtung, detaillierte Einzelgespräche, Schwerpunktgruppe, Erkundungsgänge) als auch durch Sekundärforschung (Literaturrecherche, Dokumente zu lokalen Entwicklungsstrategien) gesammelt wurden. Die vielschichtige Analyse auf lokaler Ebene eines Dorfes und seiner nächsten Nachbarschaft ermöglichte es, die Anatomie der Maßnahmen zur Schaffung des Themendorfes der Goten in Masłomęcz und deren Auswirkungen auf die lokale Gemeinschaft, die Wirtschaft und den Lebensraum darzustellen.

Niniejsza ekspertyza ma charakter wdrożeniowy i została wykonana przez zespół badawczy pod kierunkiem prof. UŁ, dr. hab. Marcin Wójcika z Uniwersytetu Łódzkiego (dyscyplina badawcza: geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna). Inteligentny rozwój obszarów wiejskich (smart rural development) jest stosunkowo nową koncepcją w polityce społecznej, ekonomicznej i przestrzennej Unii Europejskiej. Po 2020 r. koncepcja ta może stać jedną z wiodących w planowaniu działań, które będą wymagały wsparcia finansowego z funduszy europejskich, w tym programów rozwoju wsi i rolnictwa. Ważne jest zatem aby już w chwili obecnej samorządy terytorialne przygotowały się do opracowania dokumentów (strategii rozwoju inteligentnego gminy) lub uzupełnienia już istniejących zapisów (np. w strategii rozwoju gminy) o priorytety, które będą wynikały ze wzrastającego nacisku na tworzenie i wdrażanie różnych innowacji, zwłaszcza technologicznych w płaszczyznach społecznych, ekonomicznych i środowiskowych. Aktywność aktorów rozwoju lokalnego (samorządów, społeczności wiejskich, instytucji wsparcia) ma na celu szybszą modernizację obszarów wiejskich, nie tylko ekonomiczną, ale taką, która będzie budowała coraz bardziej świadome postawy obywatelskie i wspólnotowe. Istota takiego rozwoju opiera się m.in. na modernizacji różnych usług publicznych i usług samorządu dla społeczności lokalnych (zadania gminy) za pomocą technologii cyfrowych, które mają wspomagać szybszy przepływ informacji do mieszkańców wsi, ograniczyć liczbę wyjazdów poza miejsce zamieszkania w celu skorzystania z usług, a w konsekwencji prowadzić do poczucia wzrostu jakości życia. Publikacja zrealizowana w ramach projektu "Inteligentny rozwój obszarów wiejskich (smart rural development): koncepcja, wymiary, metody. Ekspertyza naukowa", współfinansowana jest ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej "Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich" Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020. Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 – Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

The research presented in this article focuses on the urban region of Novosibirsk, which is one of the most industrialized part of Siberia and the Asian part of Russian Federation. The research was based on two methods of determining the functions of cities in the national settlement system: a research programme concerning the genesis of functional development and a research programme of specialized functions, the purpose of which is to determine the economic base of territorial units. To show relationships between the core of the region and its peripheral area there was provided a case study analyzing the territorial units forming the southern settlement belt along the Novosibirsk-Cherepanovo regional railway line over a distance of approx. 100 km. The presented results have shown the general tendencies in the transformations of the Novosibirsk urban region both in long-term perspective and in contemporary circumstances.

The article discusses the problem of social perception of the countryside, which seems to be marginalized in contemporary geographical research. The scientific interest in the spatial experience and perceptions is focused mainly on urban areas. Th is article consists of three main parts. In the fi rst place, the theoretical basis of the research on rural imagery, associated with „the cultural turn” in the social sciences and a multi-dimensional understanding of „rural” and „rurality”, have been introduced. Th en, the article presents two proposals for the analysis and classifi cation of freehand sketches, which can be used in studies of subjective image of the countryside. In its last part, the article discusses examples of sketches presenting selected villages and pays attention to a number of cognitive and practical goals, which they can meet in studies of relations between humans and their life space.

Oddajemy do rąk Czytelnika kolejny tom z serii „Podstawowe idee i koncepcje w geografii” pt. Dorobek polskiej geografii po konferencji w Rydzynie. Ocena krytyczna. [...] Właśnie minęło 30 lat od przełomowej dla polskiej geografii konferencji w Rydzynie (1983 r.). Miała ona duże znaczenie dla przemian teorii i praktyki geografii. W Rydzynie zwrócono uwagę na odmienne od dotychczasowych możliwości interpretacyjne rzeczywistości badawczej geografii rozwijane zwłaszcza w krajach anglosaskich. W kontekście tym przedstawiono nowe pola badawcze naszej dyscypliny zwłaszcza nieistniejącą wcześniej geografię społeczną jej podejścia radykalne i behawioralne oraz zaprezentowano perspektywę humanistyczną w badaniach geograficznych. Mimo trudności instytucjonalnych w przebijaniu się efektów tej innowacyjnej konferencji do teorii i empirii polskiej geografii, czas pokazał, że jej dorobek nie został zaprzepaszczony. Niniejszy tom składa się z 13 prac, w których autorzy podjęli teoretyczną refleksję nad rolą konferencji w Rydzynie dla polskiej geografii oraz krytyczny namysł nad dorobkiem geografii po konferencji.

The research spectrum of spatial experiences and perception in geography is very wide – from freehand sketches, by testing images and attitudes towards the environment or social phenomena, to the issues of people’s emotional connection and identification with different areas, especially with the place of residence. Investigating places through personal experiences may be an important element of geographical education programs, showing that they are interpreted by modern geographers very broadly and as multidimensional phenomena. The article identifies and compares the place and importance of the issues concerning personal experiences, perception and images of places in geographical education In Poland and England. Geografia percepcji z szerokim spektrum możliwości badawczych – od odręcznych szkiców przez badania wyobrażeń i postaw wobec środowiska przyrodniczego, traktowanego jako dobro lub źródło zagrożeń, lub wobec zjawisk społecznych po kwestie emocjonalnego związku i identyfikacji ludzi z różnymi obszarami, zwłaszcza z miejscem zamieszkania, może stanowić istotny element programów kształcenia geograficznego, pokazując jednocześnie, że współczesna geografia interpretuje przestrzeń bardzo szeroko i wielowątkowo. W opracowaniu wskazano i porównano znaczenie problematyki bezpośredniego i pośredniego doświadczania przestrzeni i jej wyobrażeń w kształceniu geograficznym w Polsce i w Anglii.

The city of Lodz was developing from the beginning of the 19th century as a center of textile industry in Eastern Europe. Because of industrial past socio-economical distortions were characteristic for the city of Lodz and still play a crucial role in its urban landscape. The purpose of this paper is to present and interpret existing distortions in the city of Lodz through individual experience, using photography as a research method. Photographic essays prepared by 75 students of geography at the University of Lodz in spring of 2011 and 2012, present a subjective image of Lodz, on the basis of which one can draw conclusions about the social interpretation and evaluation of both the city and its parts. It seems that this type of studies showing an emotional relationship to the urban space may be important for the strategy and planning of local development, pointing out problem areas that require conservation, restoration, or deeper functional and spatial transformations.

Urban space, especially that of large cities, is not homogeneous, but consists rather of particular elements characterized by clarity, expressiveness and distinction, which generate both positive and negative emotions among citizens. A good basis by which to evaluate a city is therefore provided, and it has been the aim of the work described in this article to identify and interpret places that are characterized by different qualities, i.e. places of significance where individual social experiences of the Polish city of Łódź are concerned. Specifically, the aim in question has been fulfilled through the use of the photo projective method, which makes possible the creation of a subjective image of a city by reference to photographs taken by those experiencing urban space.

Celem artykułu jest interpretacja przestrzeni miasta Łodzi na podstawie esejów fotograficznych przygotowywanych przez studentów geografii w ramach projektu "Mój obraz Łodzi". Wykorzystane tutaj prace prezentują szereg miejsc o różnych właściwościach i znaczeniu dla poszczególnych osób doświadczających przestrzeń miasta. W niniejszym artykule przedstawiono miejsca, które określano jako: „miejsce – symbol Łodzi”, „miejsce piękne”, „miejsce brzydkie”, „miejsce, w którym widać rozwój”, „miejsce, w którym widać kryzys”, „miejsce, w którym czas się zatrzymał”. The purpose of this paper is to interpret the city of Lodz through individual experience, using photography as a research method. In the course of social research conducted in the spring of 2011 and 2012, 44 photographic essays were gathered. Each essay was an example of self-identification of “my places” in the city of Lodz, with different characteristics and the reasons for their choice. In this article we will present places, which were defined as: " the symbol of Lodz", "the beautiful place", "the ugly place", "the place where you can see the development", "the place where you can see the crisis", "the place where the time has stopped”. Photographic essays present a subjective image of Lodz, on the basis of which one can draw conclusions about the social interpretation and evaluation of both the city and its parts. It seems that this type of studies showing an emotional relationship to the urban space may be important for the strategy and planning of local development, pointing out problem areas that require conservation, restoration, or deeper functional and spatial transformations.

Osiedla grodzone s obecnie jednym z najszerzej i najczę ściej dyskutowanych problemów polskich miast. Stanowi zjawisko o charakterze globalnym, jednak lokalne uwarunkowania społeczno-kulturowe decydują o ich specyfice. W Polsce są niekwestionowanym symbolem przemian społecznych, ekonomicznych i kulturowych, które dokonały się w ostatnim dwudziestoleciu. Z przeprowadzonych badań wynika, i oferty deweloperów prezentujące ich najnowsze inwestycje wychodzą naprzeciw wymaganiom klientów rynku nieruchomości, zapewniając dwie najważniejsze potrzeby: bezpieczeństwa i spokoju. Akcentują także prestiż zamieszkiwania w osiedlach typu gated communities, który w świetle literatury ma być drugim obok bezpieczeństwa motywem grodzenia się o charakterze globalnym. Ich mieszkańcami mają być przedstawiciele rodzącej się w Polsce tzw. klasy metropolitalnej, a więc ludzie młodzi, wykształceni, dobrze zarabiający i posiadający potrzeby, których nie zaspokoi blokowisko doby socjalizmu. W niniejszym opracowaniu zaprezentowano łódzkie osiedla zamknięte, jako terytorialny podsystem społeczny o charakterze wspólnotowym w mieście, wewnętrzne wzajemne relacje mieszkańców wobec siebie i wobec zajmowanego terytorium oraz relacje zewnętrzne wobec sąsiadów „zza bramy”. Wskazano zarówno przyczyny, ale przede wszystkim społeczne efekty „grodzenia się” uzyskane w trakcie prowadzonych badań. Badania społeczne przeprowadzone zarówno wewnątrz osiedli grodzonych, jak i w ich najbliższym sąsiedztwie pokazały, iż grodzenie przestrzeni miejskiej przyczynia się do dezintegracji terytorialnego systemu społecznego miasta, zwłaszcza w obrębie społecznych relacji zewnętrznych. Należy również poddać weryfikacji efekty grodzenia osiedli mieszkaniowych, których spodziewał się O. Newman definiując przestrzeń bronioną. Okazuje się bowiem, że chociaż kontakty sąsiedzkie mieszkańców osiedli typu gated communities można zakwalifikować do relacji kooperacji, to odbywają się one przede wszystkim poprzez sieć internetu, a realne więzi społeczne ulegają zdecydowanemu rozluźnieniu.

The conviction that metropolitan areas are of vital importance for the socio-economic development is one of the major paradigms of social development in the era of globalization. Among numerous problems associated with spatial metropolization there is the recognition of certain social and economic processes together with their spatial conditions. On the one hand, these conditions lead to the integration of metropolitan areas, but on the other, they may cause some diversification. According to the results of a few selected studies conducted on Łódź Metropolitan Area (Łódzki Obszar Metropolitalny), there has been a significant change in the role of an agglomeration and its location in the settlement system. Metropolitan integration takes place at the functional-spatial level, however, it is much more complex than it used to be before 1990. Disintegration, on the other hand, results from the autonomization of the settlement sub-systems of agglomerations, which occurs mainly due to the functioning of the local self-government and the renaissance of localism (the restoration of local identity). Local communities exhibit great commitment to their local communities, and as regards Łódź, this city is perceived, in terms of functional (practical) criteria, much more as a place where services are offered rather than a labor market. Furthermore, there is also a discrepancy between the image of Łódź as a metropolitan center (constructed primarily from the perspective of the center) and the public understanding of the concept of a metropolis and metropolization, including the management and administration of the region.

W artykule zaprezentowano obraz wyobrażeń przestrzeni Łodzi kobiet i mężczyzn uzyskany na podstawie badań prowadzonych w latach 2004–2006. Wyobrażenie miasta rozumiane jest jako subiektywny obraz przestrzeni, który może zostać przywołany do umysłu przez wyobraźnię (W a l m s l e y, L e w i s, 1997), jednak jego znaczenie jest dużo szersze, gdyż uwypukla całkowitą wiedzę, doświadczenie, odczucia i preferencje jednostki związane z wizerunkiem miasta. The opinion about the existance of the difference between the real – objective world and its subjective image created in the human mind has a long lasting tradition. It is commonly belived that the image of the environment has a strong influence on the people’s spatial behaviour. Setting about to design a city’s space it might be worth to know in what way the city’s particular fragments are reflected in the inhabitants’ conscious. Research in this field may considerably facilitate the formation of the environment in the way to make the inhabitants satisfied to the highest degree. The article presents the image of the city of Łódź by women and men obtained from the research conducted between the year 2004 and 2006. The image of the city is understood as a subjective picture of urban environment which may be recalled to mind by our imagination (Walmsley, Lewis, 1997) however the image’s significance is wider as it highlights the whole knowledge, experience, feelings and spatial preferences of an individual that relates to the inhabited environment. In the article, the presented image of Łódź obtained within the study carried with a group of 100 women and 100 men is treated as a dependent variable. The sex of the respondents aknowledged as the independent variable is to explain the assumed differences in the city’s image recalled by the mind of both women and men. Presented reasearch included all stages of urban environment perception that is: the image of the city’s physicall structure, its valorization and the spatial preferences. The structure of cognitive maps received from respondents was analized with the use of the elements outlined by Lynch (1960). Valorization of the urban environment of the city if Łódź was carried out in virtue of Słodczyk’s method (1984) and the spatial preferences of the city’s inhabitants were investigated with the use of the method proposed by Gould (1974). The analysis of particular images of the urban environment of the city of Łódź by women and men made it possible to put forward two conclusions. First of all the sex has a considerable influence on the subjective reflection of a city. Second of all, the city center – the best remembered as appealing to the richest language of symbols is at the same time the least preferred fragment of the city’s space considering the housing factor.

Pozwolenie Wydawnictwa UŁ na umieszczenie w repozytorium BUŁ (nakład papierowy wyczerpany). Głównym celem, który przyświeca opracowaniu tomu, jest nie tylko przedstawienie poglądów pracowników Katedry Geografii Regionalnej i Społecznej odnoszących się do kluczowych idei i koncepcji geograficznych. Treść tu zawarta ma pełnić przede wszystkim funkcje dydaktyczne, tzn. ideą jest zebranie istotnych prac służących studentom, doktorantom i innym zainteresowanym. Powołanie nowego kierunku studiów (Studia Regionalne) wymaga opracowania monografii problemowych, w których umieszczone zostaną kluczowe prace teoretyczne i empiryczne z zakresu Studiów Regionalnych powstałe na Wydziale Nauk Geograficznych Uniwersytetu Łódzkiego. Wybór prac zamieszczony w tym tomie obejmuje fragmenty prac na stopień, artykuły zamieszczane w czasopismach naukowych i w materiałach pokonferencyjnych, których autorami są pracownicy Katedry Geografii Regionalnej i Społecznej. Studia te reprezentują najważniejsze nurty badawcze Katedry, j tj. problem syntezy w geografii, kulturę i społeczeństwo w badaniach geograficznych, koncepcję regionu i miejsca. Tom otwierają dwie prace, które zawierają ukształtowane (dojrzałe) koncepcje teoretyczno-metodologiczne, będące zapisem wizji dyscypliny, tj. predyspozycji geografii do tworzenia syntez naukowych oraz możliwości integracji wiedzy geograficznej w obrębie podejść kulturowych. Kolejne części odpowiadają głównym nurtom refleksji teoretycznej w pracach Katedry, tj. geograficznej interpretacji procesów społecznych, regionu oraz miejsca.