Search

Dokuma kumaşların baskı işletmesinde ve örme kumaşların boyahane işletmesinde geçtiği her bir işlem basamağının çevresel etkilerinin ortaya çıkarılması, çevresel etkiler açısından işlemler arasındaki kabul edilebilir farkların açığa çıkarılması, numunelerin çevresel etkilerinin çeşitli kumaş parametreleri ile ilişkisini incelemek amacıyla Trakya Bölgesinde faaliyet gösteren iki farklı firmaya ait boyahane ve baskı işletmelerinde fonksiyonel birimi 1 kg renkli kumaş olan toplam 11 adet kapıdan kapıya yaşam döngüsü değerlendirmesi yapılmıştır. Çalışma, ISO 14044:2006 Çevre Yönetimi-Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi-Gereksinimler ve Kılavuzlar Standardına bağlı kalınarak, GaBi ts 9.5 profesyonel versiyonu ile gerçekleştirilmiştir. Yaşam döngüsü envanteri birincil veriler, işletme raporları ve GaBi profesyonel veritabanından yararlanılarak oluşturulmuştur. Yaşam döngüsü etki değerlendirmesi CML2001-Ağustos 2016 etki metodolojisine göre yapılmıştır. Trakya Bölgesi yerel çevre sorunlarına gösterge oluşturması açısından çevresel etki kategorilerinden, asidifikasyon potansiyeli (AP-kg SO2eş.), ötrofikasyon potansiyeli (EP-kg PO4-3eş.), tatlı su akuatikleri ekotoksisite potansiyeli (FAETP-kg DCBeş.), insan toksisite potansiyeli (HTP-kg DCBeş.), küresel ısınma potansiyeli (GWP100-kg CO2eş.), fotokimyasal ozon oluşturma potansiyeli (POCP-kg C2H4eş.) seçilerek hassas nokta incelemesi yapılmıştır. Hassas nokta değerlendirmeleri sonucunda yumuşatıcı, elektrik, buhar, doğalgaz, reaktif boyarmadde, H2O2, NaOH ve soda girdilerinin farklı oranlarda kirletici kaynakları olduğu tespit edilmiştir. Kumaş parametreleri açısından gramaj ve elyaf cinsinin çevresel etki değerlerine kritik düzeyde etkisi olduğu bulunmuştur. A total of 11 gate to gate life cycle assessments with a functional unit of 1 kg of colored fabric was carried at the two different dying and printing companies which are located in the Thrace Region. It was aimed to reveal environmental effects of each individual process which woven fabrics and knitted fabrics go through in a printing plant and a dyehouse, respectively. Plausible differences between consecutive stages of the entire manufacturing processes were analyzed in regard of environmental effects, and the significance of various fabric parameters on the environmental impacts of the samples was also investigated. The study was carried out with the professional version of GaBi ts 9.5, adhering to the ISO 14044:2006 Environmental Management-Life Cycle Assessment-Requirements and Guidelines Standard. The life cycle inventory was created using primary data, business reports and the GaBi professional database. The life cycle impact assessment was conducted according to the CML2001-August 2016 impact methodology. In consideration of local environmental problems of Thrace Region, the environmental impact categories were selected as acidification potential (AP-kg SO2eq.), eutrophication potential (EP-kg PO4-3eq.), freshwater aquatics ecotoxicity potential (FAETP-kg DCBeq.), human toxicity potential (HTP-kg DCBeq.), global warming potential (GWP100-kg CO2eq.), photochemical ozone creation potential (POCP-kg C2H4eq.) and a hotspot examination for each individual process was also performed. As a result of hotspot examination, it was determined that softener, electricity, steam, natural gas, reactive dyestuff, H2O2, NaOH and soda are the most pollutant sources at different rates. It was also found that unit weight and fiber type have a critical effect on environmental impact values.

Bu çalışmanın amacı denim konfeksiyon işletmelerinde, her kumaşın kendine ait özelliklerine göre hata puanlarının alt ve üst limitlerini kontrol kartları yardımıyla belirlemektir. Bu amaç doğrultusunda kumaş tipine bağlı olarak farklı denim kumaşları kontrol kartı yardımıyla incelenip, üst kontrol limitleri belirlenmiştir. 3 yıllık bir veri kaydının incelendiği bu çalışmadaki diğer bir amaç, hata puanlarının bitmiş ürüne etkisinin olup olmadığını incelemektir. Uygulamanın gerçekleştirildiği işletme verileri ışığında söz konusu etkinin olmadığı istatiksel olarak tespit edilmiştir. Bunların dışında kumaş hatalarının üst kontrol limitlerine ait veriler kullanılarak, işletmede uygulama kolaylığı sağlamak ve kumaş tiplerini gruplandırmak amacıyla kümeleme analizi uygulaması gerçekleştirilmiştir. The aim of this study is to determine the lower and upper limits of fabric defect scores according to the characteristics of each fabric in denim apparel enterprises with the help of control charts. For this purpose, depending on the fabric type, different denim fabrics were examined with the help of control chart and upper control limits were determined. Another purpose of this study, which examines a 3-year data record, is to examine whether the fabric defect scores have an effect on the finished product. It has been statistically determined that there is no such effect in the light of the data of the enterprise where the application was carried out. Apart from these, a cluster analysis application was carried out in order to provide ease of application in the enterprise and to group fabric types by using the data of the upper control limits of fabric defects.

Bu çalışmada, çevresel atık oluşturan balık pullarından (BP) gümüş nitrat nanopartikülleri (AgNO³) ve poli(laktik asit) (PLA) taşıyıcı polimeri ile birlikte nanolifli yüzey üretimi gerçekleştirilmiş ve üretilen yüzeylerin karakteristik özellikleri incelenmiştir. Balıkçılık sektörünün bir atığı olan balık pullarından balık jelatini elde edilmiştir. Elde edilen balık jelatini Ag ve PLA ile birlikte elektro lif çekimi ünitesinde nanolifli yüzey üretiminde kullanılmıştır. Balık pullarından elde edilen balık jelatini ve Ag %10'luk PLA çözeltisi içerisine üç farklı oranda ilave edilmiştir. Nanolif üretimi, hazırlanan çözeltinin 10 ml'lik şırıngadan, saatte 0,5 ml besleme hızı ile 11 kV gerilim altında, 10 cm uzaklıktaki toplayıcı üzerine gönderilmesi ile gerçekleştirilmiştir. Üretilen nanolifli yüzeylerin karakterizasyonu X-ışını kırınımı (XRD), Fouirer transform kızılötesi spektrofotometre (FTIR), taramalı elektron mikroskobu (SEM) ve enerji dağılımlı X ışını analizi (EDX) ile analiz edilmiştir. In this study, the production of nanofibrous structures was carried out with fish scales (BP), which creates environmental waste, silver nitrate nanoparticles (AgNO³) and poly(lactic acid) (PLA) carrier polymer, and the characteristics of the produced surfaces were investigated. Fish gelatine was obtained from fish scales, which is a waste of the fishing industry. The obtained fish gelatin was used together with Ag and PLA in the electrospinning unit for the production of nanofibrous structures. Fish gelatin and Ag obtained from fish scales were added to 10% PLA solution at three different rates. Nanofiber production was carried out by feeding the prepared solution from a 10 ml syringe to the collector at a distance of 10 cm under 11 kV voltage with a feed rate of 0.5 ml per hour. The characterization of the produced nanofibrous surfaces was analyzed by X-ray diffraction (XRD), Fouirer transform infrared spectrophotometer (FTIR), scanning electron microscope (SEM) and energy dispersive X-ray analysis (EDX).

Tekstil ürünlerinin hazırlık, üretim ve özellikle terbiye ve renklendirme işlemlerindeki global hedefler, yalnızca istenilen kalitede, düzgün ve ekonomik ürün elde etmek değil, bu süreçleri daha az enerji, su, boyarmadde ve yardımcı kimyasal kullanarak elde etmek olmuştur. Uluslararası gündemde Zero Discharge- Sıfır Salınım adı ile Tekstil sektöründe sıfır zararlı kimyasal kullanımı ve salınımı konuları standart bir uygulama olmuştur. Bu öncelikler hem yasa ve yönetmelikler hem de uluslararası markaların taahhüt ve beklentileri doğrultusunda düzenlenerek tekstil üretimi yapan tüm firmalar için güçlü yaptırımlar içeren taleplere dönüşmek üzeredir. Diğer taraftan, sürdürülebilir üretim sistemleri ve temiz üretim programları gibi strateji ve araçların, endüstriyel firmaların çevresel performanslarını arttırmakla kalmayıp aynı zamanda ekonomik performanslarını, kurumsal prestijlerini, sosyo-ekonomik etkilerini de büyük ölçüde geliştirip rekabet gücünü artırdıkları bilinmektedir. Bir kimyasal envanteri oluşturulması sayesinde; kimyasal ve tedarikçi bilgileri ve güvenlik bilgi formlarında verilen bilgiler doğrultusunda zararlı kimyasalların kullanımı, çalışma ortamı tehlikelerinin önlenmesi, üretimdeki kimyasalların kontrolü ve atık su yükü limit aşmalarının önlenmesi gibi faydalar sağlanır. Literatürde bu alanda yapılmış çalışmaların yetersiz olduğu görülmüştür. Kimyasal envanterini bir veri tabanı ile entegre etmek, tekstil işletmelerinde kontrollü üretim ve yönetim sistemi geliştirilmesinde katkı sağlayacaktır. Bu çalışmada tekstil işletmelerinin yeşil üretime katkı sağlaması amacıyla kimyasal yönetim sistemi araştırılmıştır. Kimyasal yönetim sistemiyle; kimyasal envanterinin hazırlanması, bir kimyasalın araştırılması, güvenlik bilgi formlarının incelenerek tehlike, zarar ve risklerinin belirlenmesinde yol gösterici olmak ve ulusal, uluslararası ve markaların standartlar hakkında rehberlik etmesi hedeflenmiştir. The global goals in the preparation, production and particularly finishing and coloring processes of textile products are not only limited to obtain the desired quality with uniform and economical product, but also to achieve these successive processes using less energy, water, dyestuffs and auxiliary chemicals. Currently, Zero Discharge- Zero Emission has become a standard practice in the textile sector. The use and release of any harmful chemicals are strictly surveyed by the Zero Discharge regulation on the international agenda. These priorities are about to turn into demands that contain strong sanctions for all companies engaged in textile production, regulated in accordance with both laws and regulations and the commitments and expectations of international brands. On the other hand, programs such as sustainable production, cleaner production strategies and tools to increase business performance as well as the environmental performance of industrial firms are believed to have positive impacts on institutional prestige and socio-economic structure leading to an increase in competitiveness and commercial progress. By introducing a chemical inventory supported by a chemical management system, benefits such as avoiding of harmful chemicals, prevention of occupational and environmental hazards, controlling chemicals in production and reduction in waste water quantity and pollution level exceeding the limits are very likely to realize in accordance with the chemical and supplier information and the information provided in the safety data sheets. Despite of its critical importance, studies conducted in this field in the literature appear to be limited. Integration of a chemical inventory including an upto date database should contribute to the maintenances of a better controlled production and management system in textile enterprises. In this study, chemical management system is investigated in order to contribute to green production of textile enterprises. By implementing a chemical management system; It is aimed to establish a chemical inventory, to identify correctly and be cautious of chemical substance and preparations. It is also hoped that such system would assist to comply with the national, and international standards and also restrictions of leading fashion brands and companies.

Ev tekstili Türkiye'de tekstil üretiminin ve ihracatının en önemli kalemlerinden biridir. Perdelik kumaşlar ev tekstili sektöründe oldukça geniş bir paya sahiptir. Tüketicilerin perdelik kumaşlardan beklentisi hem estetik olarak hoş görünmesi ve kullanım ömrünüm uzun olmasıdır. Bundan dolayı bu kumaşlar için en önemli iki parametre dayanıklılık ve estetik olmasıdır. Perdelik kumaşlardan beklenen en önemli estetik özellik dökümlülüktür. Kumaşların esnekliği ve ağırlığı bu özelliğin kazandırılmasında etkilidir. Bunun yanında buruşmazlık özelliği de perdelik kumaşlar için önem taşır. Ancak, bunların yanında tüketici yüksek dayanım performansı da beklemektedir. Kumaş mukavemeti, kumaşların kullanım sırasında gösterdiği performans ve dayanıklılığının belirlenmesinde önemli bir unsurdur. Bu çalışmada perdelik olarak kullanılan, farklı elyaf tiplerindeki kumaşların dökümlülük, mukavemet ve buruşma özellikleri araştırılmıştır. Home textile is one of the most important items of textile production and export in Turkey. Curtain fabrics have a large share in the home textile industry. The expectation of consumers from curtain fabrics is that they look aesthetically pleasing and have a long service life. Therefore, the two most important parameters for these fabrics are durability and aesthetics. The most important aesthetic feature expected from curtain fabrics is drapeability. The flexibility and weight of fabrics are effective in gaining this feature. In addition, crease racovery propetes is also important for drapability of fabrics. However, besides these, the consumer expects high endurance performance. Fabric strength is an important factor in determining the performance and durability of fabrics during use. In this study, drapability, strength and wrinkling properties of fabrics of different fiber types used as curtains were investigated.

Bu çalışmanın amacı örme işletmesinde verimlilik artışı sağlamak için simülasyon tekniği kullanarak makine duruşlarını ve maliyetleri minimize etmektir. Bu amaç doğrultusunda, bir örme kumaş üreticisine ait gerçek veriler incelenmiştir. Devamında firmanın kendi yazılımı kullanılarak bir yıllık siparişler filtrelenip, en çok gelen siparişler belirlenmiştir. Söz konusu siparişlere göre makine duruşları, duruş tipleri ve duruşlara müdahale süreleri zaman etüdüyle kaydedilmiş, ilgili bilgiler Simul8 yazılımına aktarılarak simülasyon modeli kurulmuştur. Kurulan modelin geçerliliği sağlandıktan sonra alternatif modeller oluşturulup, çeşitli verimlilik ve maliyet analizleri yapılmıştır. Farklı sipariş tipleri için bir operatörün ilgilenmesi gereken makine sayısı hakkında önerilerde bulunulmuştur. The aim of this study is to minimize machine downtimes and costs by using simulation technique in order to increase productivity in knitting industry. For this purpose, real data belonging to a knitted fabric manufacturer were examined. Subsequently, one-year orders were filtered using the company's own software, and the most received orders were determined. According to the orders in question, machine stoppages, types of stoppages and response times to stoppages were recorded with a time study, and a simulation model was created by transferring the relevant information to Simul8 software. After the validation of the composed model, alternative models were created and various efficiency and cost analyzes were performed. Suggestions were made on the number of machines that an operator should pay attention to for different types of orders.

Tekstil sektörünün en hızlı büyüyen alanlarından biri olan teknik tekstiller, günümüzde tıp, taşımacılık, paketleme, koruyucu giysiler, tarım, inşaat, spor malzemeleri, jeotekstiller ve sanayi gibi birçok alanda kullanılmaktadır. Teknik tekstilin kapsamına giren filtrasyon tekstilleri ise günümüzde her sektörde kullanılmaktadır. Filtre yapıları farklı üretim yöntemleriyle (dokuma, örme, dokusuz yüzey) üretilmektedir. Tekstil üretim metoduyla elde edilen filtre yapıları oldukça geniş bir kullanım alanına sahip olmaktadır. Filtrasyon işlemi, bir akışkanda bulunan belirli boyutlara sahip parçacıkların filtre yapıları kullanılarak bu akışkandan ayrılması ve akışkanın saflığının arttırılması işlemi olarak tanımlanmaktadır. Filtrasyon işlemi sonucunda katma değeri yüksek parçacıkların geri kazanımı ve endüstriyel atıkların doğaya atılmadan önce temizlenmesi sağlanmaktadır. Tez çalışması kapsamında, temel üretim parametrelerinden elyaf tipi ve kumaş yapısının dokuma filtre performansına etkileri incelenmiştir. Bu amaçla farklı monofilament iplik (polipropilen, poliester, poliamid) ve farklı konstrüksiyon yapısı (bezayağı, dimi, ribs ve panama) kullanılarak dokuma filtre kumaşları üretilmiştir. Üretilen dokuma filtre kumaşlarının verimliliğini incelemek amacıyla performans testleri yapılmıştır. Tez çalışması kapsamında temel kumaş parametreleri ve dokuma filtre etkinliği arasındaki ilişkiler somut bir şekilde ortaya konarak, madencilik sektörüne yönelik yüksek performanslı filtre üretimi için önemli bir bilgi birikimi oluşturulması hedeflenmektedir. Filtre kumaşlarına yapılan analizler sonucunda filtrasyon performansını arttıran parametreler tespit edilerek, bu konudaki bilimsel çalışmaların ilerleme yönü hakkında araştırmacılara ve üreticilere yol göstermesi hedeflenmiştir. Technical textiles, one of the fastest growing areas of the textile industry, are used in many fields such as medicine, transportation, packaging, protective clothing, agriculture, construction, sports equipment, geotextiles and industry. Filtration textiles, which are included in the scope of technical textiles, are used in every sector today. Filter structures are produced with different production methods (woven, knitted, non-woven surface). The filter structures obtained by the textile production method have a very wide usage area. Filtration is defined as the process of separating particles of certain sizes from a fluid by using filter structures and increasing the purity of the fluid. Within the scope of the thesis, the effects of fiber type and fabric structure, which are basic production parameters, on woven filter performance were examined. For this purpose, woven filter fabrics were produced by using different monofilament yarns (polypropylene, poliester, polyamide) and different construction structures (plain, twill, ribs and panama). Performance tests were carried out in order to examine the efficiency of the woven filter fabrics produced. Within the scope of the thesis, it is aimed to establish an important knowledge for the production of high-performance filters for the mining industry by demonstrating the relationships between basic fabric parameters and woven filter efficiency. As a result of the analyzes of the filter fabrics, the parameters that increase the filtration performance were determined and it is aimed to guide the researchers and manufacturers about the progress of scientific studies on this subject.

Günümüzde katma değeri yüksek teknik, fonksiyonel ve akıllı tekstillerin önemi giderek artmaktadır. Akıllı tekstillerin bir sınıfı da kromik materyallerdir. Kromizm belirli etkenlerle (sıcaklık, çözücü, pH vb.) renkte oluşan tersinir değişikliktir. Bu tez projesi kapmasında öncelikle pamuklu kumaşların termokromik boyalarla konvansiyonel çektirme ve emdirme yöntemlerine göre boyanabilirliğini sağlayacak bir proses geliştirilmesi hedeflenmiştir. Bu amaçla pamuk liflerinin kimyasal modifikasyonu sonrası yün boyama veya parça boyamacıların kullandığı pigment boyama prosesine göre boyanması üzerinde çalışılmıştır. Termokromik boyalar için optimum aplikasyon yöntem ve koşulları saptandıktan sonra, termokromik boyaların halokromik ve/veya fotokromik boyalarla ikili ve üçlü kombinasyonları da gerçekleştirilmiştir. Termokromik, halokromik ve fotokromik boyaların üçlü kombinasyonu kullanılarak ortam ısısının çalışan kişi için rahatsız edici veya risk oluşturucu olup olmadığını haber veren (termokromik), iş ortamında tehlikeli bir kimyasal buharı olup olmadığını (asit- alkali buharları) haber veren (halokromik) ve bir yandan UV ışınlarına karşı koruma sağlarken diğer yandan UV ışınları ile renk değiştirerek (fotokromik) görsel efekt yaratan pamuklu akıllı multikromik sensör giysilerin üretilmesi için yöntem geliştirilmiştir. Today, the importance of technical, functional and smart textiles with high added value is gradually increasing. One class of smart textiles is chromic materials. Chromism is a reversible change in color caused by certain factors (temperature, solvent, pH, etc.). In this thesis project, it is aimed to develop a process that will ensure the dyeability of cotton fabrics with thermochromic dyes according to conventional exhaustion and padding methods. For this purpose, after chemical modification, dyeing of cotton fibers according to wool dyeing or pigment dyeing process used by piece dyers was studied. After determining the optimum application methods and conditions for thermochromic dyes, their binary and triple combinations with halochromic and/or photochromic dyes were also performed. Using the triple combination of thermochromic, halochromic and photochromic dyes, it was achieved to develop a method for producing cotton smart sensor clothes that can provide one or both of the following functions; informing whether the ambient temperature is uncomfortable or risky for the worker (thermochromic), notifying if there is a dangerous chemical vapor (acid-base vapors) in the work environment (halochromic) and creating a visual effect (photochromic) by changing color with UV rays on the one hand, while providing protection against UV rays on the other hand.

Son yıllarda tekstilin diğer alanlarında olduğu gibi tekstil boyamacılığı alanında da çevredostu üretim alternatifleri üzerinde yoğun araştırmalar yapılmaktadır. Bu açıdan önemli fırsatlar vadeden bir yaklaşım çeşitli renksiz başlangıç maddeleri kullanılarak bunların lakkaz ile enzimatik reaksiyon sonucu boya molekülüne dönüştürülmesi ve müteakip veya eşzamanlı olarak liflerin boyanmasıdır. Bu tez kapsamında öncelikle başlangıç maddesi olarak fenol, amin ve bunların karışımı kullanılarak enzimatik boya sentezine ilişkin reaksiyon mekanizması ve elde edilen boyaların kimyasal yapıları Foruier Dönüşümlü Kızıl Ötesi Spekstroskopisi ve Nükleer Manyetik Rezonans Spekstroskopisi analizleri ile detaylı olarak aydınlatılmıştır. Ardından lakkaz ile enzimatik renklendirmede ultrason teknolojisi kullanımının ve enzim orijininin etkisi incelenerek literatürde daha önceki çalışmalarda elde edilmiş olan sonuçlar geliştirilmeye çalışılmıştır. Bunun ötesinde pamuğun kendi doğasında bulunan renk veren pigmentlerin veya bitkilerden ekstrakte edilen doğal başlangıç maddelerinin enzimatik renklendirmede kullanım olanakları araştırılmıştır. Son olarak, enzimatik boyamaların teknik (renk tekrarlanabilirliği; yıkama, sürtme, ışık ile ter haslığı değerleri ve UV koruma faktörü), ekonomik (bir kg kumaşın boyanması için gerekli kimyasal, enerji ve su tüketimi) ve ekolojik (atık suyun pH'ı, kimyasal oksijen ihtiyacı, biyolojik oksijen ihtiyacı, toplam çözünmüş katı madde miktarı, toplam Kjeldahl azotu ve klorür içeriği) açılardan günümüz pamuk boyamacılığında en fazla kullanılan yöntem olan reaktif boyama ile karşılaştırılması ve optimum reçetelerin endüstriyel ölçekli üretim koşullarında denenmesi gerçekleştirilmiştir. In recent years, intensive researches are carried out on environmentally friendly production alternatives in the field of textile dyeing as in other fields of textile. An approach that offers significant opportunities in this respect is the conversion of various colorless precursors into dye molecules by enzymatic reaction with laccase and subsequent or simultaneous dyeing of the fibers. In this thesis, first of all, the reaction mechanism of enzymatic dye synthesis by using phenol, amine and their mixture as precursor and the chemical structures of the dyes obtained were elucidated in detail by Foruier Transform Infrared Spectroscopy and Nuclear Magnetic Resonance Spectroscopy analyzes. Then, the effect of using ultrasound technology and enzyme origin in enzymatic coloring with laccase was examined and the results obtained in previous studies in the literature were tried to be improved. Beyond that, the possibilities of using the pigments in the nature of cotton or natural precursors extracted from plants in enzymatic coloring have been investigated. Finally, the comparison of enzymatic dyeing with reactive dyeing, which is the most widely used method in cotton dyeing in terms of technical (color reproducebality; washing, rubbing, light and perspiration fastness values and UV protection factor), economical (chemical, energy and water consumption required for dyeing one kg of fabric) and ecological (pH, chemical oxygen demand, biological oxygen demand, total dissolved solids content, total Kjeldahl nitrogen and chloride content of wastewater) aspects, and testing of optimum recipes under industrial scale production conditions were carried out.

Nanolifler son yıllarda dokuma olmayan formda (nanoweb) üretilmiş ve kullanılmıştır. Bu yüzeyler genellikle basitliği ve esnekliği sayesinde elektrolif çekimi yöntemi kullanılarak üretilir. Nanolifler, spesifik yüzey alanı ve küçük gözenek boyutları sağlarken, düşük mukavemetleri uygulama alanlarını ve kullanım ömrünü sınırlandırır. Nanolifler günümüzde ağırlıklı olarak filtrasyon, pil ayırıcı, ilaç dağıtımı, yara pansumanı, doku mühendisliği için dokusuz yüzey formunda kullanılmaktadır. Bununla birlikte, endüstriyel nanolif iplik eğirme sistemleri henüz mevcut olmadığından dokuma veya örme kumaş şeklinde kullanılamazlar. Bu çalışmada, PAN nanoliflerden eğrilmiş ipliklerin (nanolif iplik) örgüde kullanım olasılığının araştırılması amaçlanmıştır. Nanolif iplik, bu amaç için tasarlanan ve geliştirilen PLC kontrollü bir iplik makinası kullanılarak elektrospinning yöntemi ile eğirilmiştir. Bu nanolif iplik, kopma mukavemeti ve uzaması, kapilarite ve boyama performansı bakımından geleneksel akrilik ipliği ile karşılaştırılmıştır. Ardından laboratuvar tipi yuvarlak örgü makinesinde kumaş örnekleri örülmüştür. Nanolif ipliğin örme performansı, örme sırasındaki verimlilik ve ipliğin kopması açısından beklendiği gibi geleneksel ipliğin performansından daha düşüktür. Bu çalışma ile literatürde ilk kez, nanolif PAN ipliğinden makinede örülmüş kumaş örneği sunulmuştur. Nanolif ipliğin düşük mukavemetinden dolayı, örme makinesinde minimum hızda ve minimum gerginlikte örülebilmiştir. Ardından, kumaş numuneleri (geleneksel ve nanolif ipliklerden örülmüş kumaşları), bir nanoweb ile birleştirerek hava geçirgenliği ve aerosolfiltrasyon performansları açısından test edilmiştir. Nanofibers have been produced and used in non-woven form (nano-web) for last two decades. These surfaces are generally produced by using electrospinning system. Nano-webs provide high specific surface area, interconnected pore structure and small pore sizes while their low strength limits their application fields and product life. Nano-fibres are currently being used for mainly filtration, battery separator, drug delivery, wound dressing, tissue engineering in the form of non-woven fabric. However they cannot be used in form of woven or knitted fabric as commercial nanofiber yarn spinning systems are not available yet.This study aims to investigate the possibility of use of the yarns spun from PAN nanofibers in knitting. The nanofiber yarn was spun by using a PLC controlled spinning machine. This nanofiber yarn was compared with ring spun yarnproduced by using conventional acrylic staple fibres in terms of their breaking strength, elongation, water absorbency properties and dyeing performance of both type of the yarns were studied. Then fabric samples were knitted by using both of yarns on a laboratory type of circular knitting machine. Knitting performance of the nanofiber yarn were lower than that of the conventional yarn as expected in terms of efficiency and number of yarn breakage during knitting. However, the first example of machine knitted fabric from nanofiber yarn wassuccessfullyobtained by optimizing yarn and fabric tension. Then, fabric samples were tested for their air permeability and aerosol filtration performanceby combining knitted conventional and nanofiber fabrics with a nano-web. The results show that fabrics knitted from nanofiber yarn has higher air permeability and better filtration performance than fabrics knitted from conventional yarn

Bu tez çalışması kapsamında çorap örme tekniğiyle üretilmiş iç göstermeyen taytlarda modaya uygun desen ve tasarımların eldesi için lazer teknolojisinin kullanılabilirliği araştırılmıştır. Bu amaçla öncelikle pamuk ve poliakrilonitril ipliklerden üretilmiş örme kumaşlarda boyama öncesi veya boyama sonrası farklı çözünürlüklerde (10, 20 ve 30 dpi) ve piksel sürelerinde (80, 100 ve 120 µs) lazer ile işlemin elde edilen renk üzerine etkileri incelenmiştir. Ayrıca boyalı pamuk ve akrilik kumaşlara lazerle işlem yapılarak elde edilebilecek renk efektleri saptanmıştır. Kumaşlara renk ölçümleri, haslık testleri (yıkama, sürtme, ter ve ışık), tarayıcı elektron mikroskobu analizi, FTIR analizi, sarılık indeksi tayini ve patlatma mukavemeti testleri uygulanmıştır. Yapılan çalışmalar sonucunda lazer ile işlemin pamuklu kumaşlarda boyama öncesi yapılması durumunda daha açık renkte boyamaya yol açtığı, boyama sonrası yapılması durumunda ise rengi aşındırarak daha açık hâle getirdiği görülmüştür. Akrilik kumaşlarda ise boyama öncesi lazer işlemi uygulanmasının bazik boya alımını bir miktar azaltmakla birlikte önemli bir etkiye yol açmadığı, boyama sonrası lazer uygulanması durumunda ise renkte bir miktar aşınmaya yol açarak sınırlı da olsa desen eldesini sağladığı saptanmıştır. Tez kapsamında numune ölçekli üretim denemelerinde ön yüzü %100 pamuk iplik ve arka yüzü siyah boyalı poliester/elastan iplikten tayt numuneleri üretilmiş ve seçilen bir desene göre taytın bazı bölgelerine lazerle iki farklı koşulda (20 dpi ve 80 µs ile 20 dpi ve 120 µs) desenlendirme yapılmıştır. Daha sonra bu taytlar mavi renkli reaktif boya ile boyandığında aynı rengin farklı tonlarını içeren desen eldesi gerçekleşmiştir. Benzer şekilde reaktif veya indigo boya ile boyanmış taytların çeşitli bölgelerine desene göre lazerle farklı koşulda işlem uygulandığında yine desen eldesinin mümkün olduğu görülmüştür. Ayrıca ön yüzü indigo boyalı pamuk/akrilik iplik ve arka yüzü siyah boyalı poliester/elastan iplikten oluşan taytlarda bölgesel lazer uygulanması sonucu desen elde edilebileceği saptanmıştır. Tez kapsamında elde edilen bulguların ışığı altında, çevredostu temiz lazer uygulamalarının çoraplarda desenlendirme ve renk efekti eldesinde başarıyla kullanılabileceği ve bu bulguların katma değeri yüksek moda-marka ürünlerin üretilmesinin büyük önem taşıdığı günümüz koşullarında oldukça önemli olduğu söylenebilir. In this thesis, it was investigated the usability of laser technology for obtaining fashionable patterns and designs in non-see-through tights produced by sock knitting technique. For this purpose, the effects of laser treatment on the color obtained at different resolutions (10, 20 and 30 dpi) and pixel times (80, 100 and 120 µs) were investigated before or after dyeing on knitted fabrics made of cotton and polyacrylonitrile yarns. In addition, the color effects that can be obtained by laser treatment on dyed cotton and acrylic fabrics were determined. Color measurements, fastness tests (washing, rubbing, perspiration and light), scanning electron microscopy analysis, FTIR analysis, yellowness index measurement and bursting strength tests were applied to the fabrics. As a result of the studies, it was observed that the the laser treatment led to a lighter color in dyeings if it is applied prior to dyeing on cotton fabrics, and if it is applied after dyeing, it abrades the dye and makes the color lighter. In acrylic fabrics, it was determined that the application of laser treatment prior to dyeing slightly reduced the basic dye uptake, but did not cause a significant effect. In the case of laser application after dyeing, it was determined that it caused some degradation in the color and provided a limited pattern. Within the scope of the thesis, tights samples were produced from 100% cotton yarn on the front side and black-dyed polyester/elastane yarn on the back side, and laser patterning on some parts of the tights was carried out in two different conditions (20 dpi and 80 µs; 20 dpi and 120 µs) according to a selected pattern. When these tights were dyed with blue reactive dye, a pattern containing different shades of the same color was obtained. Similarly, it was seen that it was possible to obtain a pattern when various parts of the tights dyed with reactive or indigo dye were treated with laser under different conditions according to the pattern. In addition, it was determined that a pattern could be obtained by applying regional laser on tights consisting of indigo dyed cotton/acrylic yarn on the front and polyester/elastane yarn on the back. In the light of the findings obtained within the scope of the thesis, it can be said that environmentally friendly clean laser applications can be successfully used to obtain patterning and color effect in socks, and these findings are very important in today's conditions where it is of great importance to produce fashion-brand products with high added value.

Bu tez kapsamında, çam ve kanola bitkisel atıkları piroliz yöntemi ile karbonize edilmiş ve bu atıklar aktifleştirilerek aktif karbon haline getirilmiştir. Aktif karbon ile Ferrit (Fe3O4) reflux metodu ile birleştirilerek Fe3O4@AC bileşiği elde edilmiştir. Fe3O4@AC partikülleri ve ?-siklodekstrin, ile yoğurma tekniği kullanılarak CD:Fe3O4@AC inklüzyon kompleksi elde edilmiştir. FTIR, TGA, EDX, XRD ve SEM analizleri ile bileşiklerin karakterizasyonları incelenmiştir. Analizler sonucunda Fe3O4@AC bileşiğinin ve CD:Fe3O4@AC komplekslerinin başarıyla sentezlendiği görülmüştür. Fe3O4@AC bileşiğiyle ve CD:Fe3O4@AC kompleksiyle %100 pamuklu dokuma kumaşlar kaplanmıştır. Kaplanan kumaşlara UV koruma, güç tutuşurluk ve elektromanyetik kalkanlama özellikleri kazandırılması hedeflenmiştir. Kaplama işlemi uygulanan kumaşlara UV koruma, güç tutuşurluk ve elektromaynetik kalkanlama testleri yapılmıştır. Kumaş testleri sonucunda UV koruyuculuk ve güç tutuşur özellik görülmüştür. Ancak hem Fe3O4@AC bileşiği ve hem de CD:Fe3O4@AC kompleksiyle kaplanan kumaşlarda elektromanyetik kalkanlama özelliği elde edilememiştir. In this thesis, vegetal wastes (pine and canola) were carbonized by pyrolysis and then these wastes were activated and turned into activated carbon. Fe3O4@AC was obtained from Ferrite (Fe3O4) and activated carbon by using reflux method. CD:Fe3O4@AC inclusion complex was obtained from ?-cyclodextrin and Fe3O4@AC particles by using kneading technique. Characterization of these compounds were done by FTIR, TGA, EDX, XRD and SEM analysis. It was tried to gain UV protection, flame retardancy and electromagnetic shielding properties to cotton fabrics coated with Fe3O4@AC compound and CD:Fe3O4@AC complex. As a result of the analyzes (SEM-EDX, FTIR, XRD and TGA), it was confirmed that Fe3O4@AC compound and CD:Fe3O4@AC complexes were successfully synthesized. UV protection, flammability and electromagnetic shielding tests were performed on fabrics coated with Fe3O4@AC compound and CD:Fe3O4@AC complex. As a result of these studies, multifunctional fabrics with excellent UV protection and flame retardancy effect were obtained. However, electromagnetic shielding feature could not be gained to the fabrics coated with both Fe3O4@AC compound and CD:Fe3O4@AC complex.

Bu çalışmada hava geçişli bağlama yöntemiyle üretilen dokusuz yüzeylerin mekanik ve geçirgenlik özelliklerine telef oranının etkisi incelenmiştir. Tez kapsamında telef elyafı içermeyen kontrol kumaşı ile birlikte yüzde beş, yüzde on ve yüzde onbeş telef oranlarına sahip hava geçişli bağlama yöntemiyle metrekarede seksen gram ağırlığındaki dokusuz yüzeyler üretilmiştir. Çalışmanın amacı, geri dönüşüm yoluyla tekrar kullanılan telef elyafı oranının üretilen dokusuz yüzeyli kumaşların mekanik ve geçirgenlik özellikleri üzerine etkisinin olup olmadığını incelemektir. Üretilen kumaşlara gramaj, kalınlık, hava geçirgenliği, su buharı geçirgenliği, mukavemet, uzama, eğilme dayanımı, boncuklanma ve su emicilik testleri uygulanmıştır. Ayrıca SEM analizi görüntülerinden de faydalanılmıştır. Yapılan testler sonucunda kopma mukavemeti değerlerinin makine yönünde telef oranı doğrultusunda doğrusal bir azalma göstermediği ve makine eni yönünde değerlerin birbirine yakın olduğu gözlemlenmiştir. Hava geçirgenliğinin telef oranının artmasıyla azaldığı, su emiciliğin ise telef oranının artmasıyla arttığı gözlemlenmiştir. Su buharı geçirgenlik değerlerinde ise herhangi bir eğilim ve değerler arasında büyük farklılıklar gözlemlenmemiştir. Eğilme dayanımı değerlerinin makine eni yönünde telef oranının artmasıyla azaldığı gözlenirken makine yönünde kumaş numunelerinin eğilme dayanımları ölçülememiştir. Boncuklanma testinde kumaş yapısından dolayı numunelerde deformasyon ve yırtılmalar gözlemlenmiştir. Yapılan testler sonucunda telefin hava geçişli bağlama yöntemiyle üretilen dokusuz yüzeylerde kullanabileceği, telef oranı miktarının son kullanıcının talepleri doğrultusunda artırılıp azaltılabileceği, telef kullanımıyla geri dönüşüme ve atıkların geri kazanımıyla çevreye katkı sağlayabileceği, üretim maliyetlerinin düşürülebileceği sonucuna varılmıştır. In this study, the effect of waste rate on the mechanical and permeability properties of nonwovens produced by air through bonding was investigated. Within the scope of the thesis, nonwovens with a waste fiber-free reference fabric and five percent, ten percent and fifteen percent waste rates of eighty gram per square meters , were produced with air through bonding. The aim of the study was to investigate whether the ratio of waste fibers reused by recycling had an effect on the mechanical and permeability properties of the nonwoven fabrics produced. Weight and thickness, air permeability, water vapor permeability, fabric strength and elongation, bending rigidity, pilling and water absorbency tests were performed to the fabrics. In addition, images of SEM analysis were also used. As a result of the experiments, it was observed that the tensile strength values in the machine direction did not show a linear decrease in the direction of the waste rate as expected and the values in the cross direction were close to each other. It was observed that both air permeability and water absorbency decreased with increasing waste rate. On the other hand, no trends and no differences between the water vapor permeability values of the diferent fabrics consisting of different waste fibre percentages were observed. The bending rigidty values decreased by increasing the waste ratio in the cross direction, but the bending rigidity values of the fabric samples in the machine direction were not measured. In the pilling tests, deformation and tears were observed in the samples due to the fabric structure. As a result of the experiments, it was concluded that waste fibre can be used on nonwovens produced by air thorugh bonding method, the amount of waste can be increased and/or decreased in line with the demands of the end user, and can contribute to the environment by recycling and recycling of waste, and production costs can be reduced.

Günümüzde kullanıcılar giydikleri giysilerden atmosfer şartlarından koruma ve süslenmenin ötesinde başka ek fonksiyonlar da sağlamasını istemektedirler. Bu nedenle katma değeri yüksek fonksiyonel ve akıllı tekstillere yönelim artmaktadır. Bu tez projesi kapmasında öncelikle pamuklu kumaşların halokromik ve fotokromik boyalarla konvansiyonel çektirme ve emdirme yöntemine göre boyanabilirliğini sağlayacak bir proses geliştirilmesi hedeflenmiştir. Bu amaçla pamuk liflerinin kimyasal modifikasyonu sonrası yün boyama veya parça boyamacıların kullandığı pigment boyama prosesine göre boyanması üzerinde çalışılmıştır. Ayrıca emdirme yöntemine göre aplikasyon da denenmiştir. Halokromik ve fotokromik boyalar için optimum aplikasyon yöntem ve koşulları saptandıktan sonra bu boyalar için saptanmış bulunan optimum koşullarda ikili kombinasyonları da gerçekleştirilmiştir. Yapılan çalışmalar sonucunda; •ortamda tehlikeli bir kimyasal buharı olup olmadığını (asit-baz buharları) haber verebilme (halokromik) ve •bir yandan UV ışınlarına karşı koruma sağlarken diğer yandan UV ışınları ile renk değiştirerek (fotokromik) görsel efekt yaratma fonksiyonlarından birini veya ikisini birden sağlayabilen pamuklu akıllı sensör giysilerin (veya bir giysiye monte edilecek küçük bir etiket veya bir bileklik vb.) üretilmesi için yöntem geliştirilmesi başarılmıştır. Today, users want their clothes to provide additional functions beyond protection from atmospheric conditions and adomment. Therefore, the tendency towards functional and smart textiles with high added value is increasing. In the scope of this thesis project, it is aimed to develop a process that will ensure the dyeability of cotton fabrics with halochromic and photochromic dyes according to conventional exhaustion and padding methods. For this purpose, after chemical modification, dyeing of cotton fibers according to wool dyeing or pigment dyeing process used by piece dyers was studied. In addition, application according to the padding method was also tried. After determining the optimum application methods and conditions for halochromic and photochromic dyes, binary combinations were also performed under optimum conditions determined for these dyes. As a result of the work done, it has been achieved to develop a method for producing cotton smart sensor clothes (or a small tag to be attached to a garment or a wristband, etc.) that can provide one or both of the following functions; •notifying if there is a dangerous chemical vapor (acid-alkali vapors) in the environment (halochromic) and, •creating a visual effect (photochromic) by changing color with UV rays on the one hand, while providing protection against UV rays on the other hand.

Bu tez çalışması kapsamında, iki katlı yapılarda kumaş konstrüksiyonunun kumaşın performans özelliklerine etkisini inceleyebilmek için farklı konstrüksiyonlarda iki katlı dokuma kumaşlar üretilmiştir. Kumaşlar; çözgü ipliği numarası, cinsi ve sıklığı aynı fakat atkı ipliği cinsi, üst katının örgüsü ve iki kat arasındaki bağlantı şekli farklı olacak şekilde armürlü dokuma makinesinde dokunmuştur. Elde edilen kumaş numunelerinin kopma mukavemet ve uzamaları, yırtılma mukavemetleri, dikiş mukavemetleri ve aşınma dayanımları ölçülerek sonuçlar istatistiksel olarak değerlendirilmiştir. Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre, kullanılan atkı ipliği cinsinin, üst kata ait örgü raporunun ve iki kat arasındaki bağlantı şeklinin iki katlı kumaşların kopma mukavemeti ve kopma uzaması, yırtılma mukavemeti, aşınma dayanımı ve dikiş mukavemeti üzerinde istatistiksel olarak etkisinin olduğu gözlenmiştir. Within the scope of this thesis, two-layer woven fabrics in different constructions have been produced in order to examine the effect of fabric construction on the performance characteristics of the fabric in two-story structures. Fabrics; The warp yarn number, type and frequency are the same, but the type of weft yarn is woven in the dobby weaving machine with the knitting of the upper layer and the connection between the two layers. The results were evaluated statistically by measuring the tensile strength and elongation, tear strength, seam strength and abrasion resistance of the fabric samples obtained. According to the results obtained from the study, it was observed that the type of weft yarn used, the knitting report of the upper layer and the connection type between the two layers had a statistically effect on the tensile strength and tensile strength, tear strength, abrasion resistance and seam strength of the two-ply fabrics. Marsala Textile Rudolf Duraner

Bu tez çalışması kapsamında, dokuma kumaşların kullanımında ve işlevselliğinde önemli rol oynayan dökümlülük özelliği ile yapısal ve mekanik özellikleri arasındaki ilişki incelenmiştir. Bu amaçla, üç farklı atkı sıklığında, üç farklı atkı ipliği numarasında ve üç farklı örgü yapısında %100 poliester ipliklerden üretilen dokuma kumaşların sıklık, gramaj, kalınlık, dökümlülük katsayısı, eğilme dayanımı, aşınma dayanımı, kopma mukavemeti ve uzaması özellikleri test edilmiştir. Ölçümü yapılan yapısal ve mekanik özelliklerin dökümlülüğe olan etkisi deneysel olarak araştırılmış ve istatistiksel olarak değerlendirilmiştir.Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre, dökümlülük ile mekanik özelliklerden aşınma, eğilme dayanımının ve kopma mukavemetinin dökümlülüğü etkilediği gözlenmiştir. Kumaşın yapısal özelliklerinden atkı sıklığı, örgü tipi ve atkı iplik numarasının dökümlülük katsayısını etkilediği, kumaş kalınlığının dökümlülük üzerinde çok zayıf düzeyde bir etkiye sahip olduğu, kumaş gramajının ise dökümlülük üzerinde orta düzeyde bir etkiye sahip olduğu görülmüştür.Anahtar Kelimeler: Dökümlülük katsayısı, dokuma kumaş, örgü, atkı sıklığı, iplik numarası, eğilme dayanımı, aşınma dayanımı, kopma mukavemeti, kopma uzaması. In this thesis, it is investigated how the structural and mechanical properties of fabrics affect the drapability which plays an important role in the usage and functionality of the fabrics. This study will contribute to the literature since it is made by producing controlled 100% Polyester woven fabrics, and also it is seen that the relationship between the abrasion resistance and drapability of the mechanical properties examined in the study is limited. In addition, it will contribute to the number of researches in the literature on the structural and mechanical properties of the drapability, which focuses more on measuring systems.According to the results obtained from the study, it has been observed that abrasion, bending rigidity and breaking strength from mechanical properties affect the draping. The structural properties of the fabric are very effective in conditioning the thickness of the weft, in which the weft density, weave type and weft yarn number affect the draping coefficient.Key Words: Drape coefficient, weaving fabric, weave type, weft density, yarn count, bending rigidity, abrasion resistance, tensile strength, elongation at break, SPSS statistical program 129

Bu tezde İzmir'de kadın örme giysisi üreten bir firmanın müşteri talepleri doğrultusunda tasarım ve ürün geliştirme aşamaları incelenerek bu süreçte yaşanan sorunlar saptanmıştır. Saptanan sorunlar gruplandırılmış her birinin oluş nedenleri araştırılmış, hata nedenlerini ortadan kaldırmak için izlenen yöntemler ayrıntılı bir şekilde değerlendirilmiştir.Firma, müşteriden gelen belli bir model üzerinden istenilen hedef fiyata göre renk, kumaş, baskı, aksesuar, dikiş gibi unsurların seçimine, ürüne ilave edilmesine veya çıkarılmasına müşteri ile birlikte karar vermektedir. Kendi markası olmayan firmalar ürün siparişlerinde ve üretim aşamalarında kullanılan malzeme ve model detaylarında müşteri taleplerine aynen uymak durumundadırlar. Müşteriden gelen siparişlerin yanında firma yılda on kez kendi tasarım departmanında koleksiyon hazırlamaktadır. Günümüz ekonomisinde, talebi en kısa zamanda ve istenen kalitede karşılayabilen üreticiler, giderek zorlaşan rekabet ortamına uyum sağlayabilmektedirler. Aksi halde maliyet artışının yanında istenen zamanda ürettiklerini teslim edememekte ve bu durum müşteri kaybına kadar gitmektedir. Bu tezdeki araştırma verileri, firma tasarım ekibi ve müşteri temsilcileri ile yapılandırılmamış görüşme yöntemi ile elde edilmiş olan bir durum çalışmasıdır. Firmanın her iki sipariş türü için ürün geliştirme süreci, tasarımcıların tasarım sürecinde izlediği yol ve teknik çizimler ürün haline gelinceye dek ortaya çıkan sorunlar ve nedenleri araştırılmıştır. Bu araştırmada, üretim süreci aşamalarında yaşanan sorunlara kalıcı çözümler getirilmeye çalışılmıştır. In this study; the design and product development stages of a company which is producing women's knitted garments in Izmir in accordance with customer demands are examined and the problems experienced in this process are determined. The causes of occurrence of each grouped problems were investigated and the methods followed to eliminate the causes of errors were evaluated in detail. The company decides with the customer, addition or removal of elements such as color, fabric, printing, accessories, stitches selection, according to the desired target price over a certain model coming from the customer. Companies with no brands have to apply completely customer demands in the material and model details used in product orders and production stages. In addition to the specific orders from the customer, the company prepares collections in its own design department ten times a year. In today's economy, only the manufacturers who can meet the demand in the shortest time and desired quality can adapt to the increasingly difficult competitive environment. Otherwise, besides the increase in cost, it cannot deliver the products at the desired time and this situation goes up to the loss of customers. The research data is a case study which was obtained by unstructured interview method with the company design team and customer representatives. The product development process of the company for both order types, the way designers follow the design process and the causes of the problems that arise until the order becomes a product have been investigated and permanent solutions have been tried to be brought to the problems experienced during this process. 81

Grafen oksidin (GO) çözücülerde kolaylıkla dispers olması, dielektrik özelliği, şeffaflığı, elektronik özelliklerinin ayarlanabilir olması ve üstün mekanik özellikleri sebebiyle kullanım alanları gün geçtikçe artmaktadır. Hidrofilik özellikli GO'da sp2 bağlarının bozulması sebebiyle elektriksel iletkenlik açısından yalıtkan hale gelmektedir.Bu çalışmada, polyester kumaşların elektrik iletkenliği ve UV-koruma özellikleri Geliştirilmiş Hummers yöntemi ile sentezlenen GO esaslı nanofilmlerin çok tabakalı kaplama yöntemi ile oluşturulması ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın ilk aşaması olarak grafitten GO üretimi sağlanılmıştır. Üretim aşamasında toksik özellik gösteren sodyum nitrat (NaNO3) kullanılmamış ve bu sayede işlemin çevre dostu bir üretim olması sağlanmıştır.İkinci aşamada sentezlenen GO'nun çok tabakalı kaplama yöntemi ile polyester kumaşlara aktarımı sağlanmıştır. Anyonik yapıdaki polyester kumaşlar için ilk tabaka olarak katyonik özellik gösteren Poli(dialilamonyum klorür) (PDDA) seçilmiş ve kaplamada katyonik tabakalarda kullanılmıştır. Farklı kaplama sayıları ve daldırma süreleri ile çok tabakalı kaplama yöntemine göre kaplanan kumaşlarda beyaz renkten açık-kahve tonlarında renk değişimi gözlenmiştir. GO kaplanan kumaşların Taramalı Elektron Mikroskobu (SEM) analizlerinde polyester kumaş yüzeyinde GO'nun ince bir film tabakasının oluşturduğu gözlenmiş ve kaplama işleminin başarılı olduğu saptanmıştır. GO kaplanan kumaşların ayrıca kimyasal yapısı Fourier Dönüşüm Infrared (FTIR) spektroskopisi ile incelenmiştir.GO esaslı nanokompozit polyester kumaşların elde edilmesinden sonra indirgenmiş grafen oksit (rGO) yapı elde etmek amacıyla farklı kimyasal ajanlar seçilmiş ve seçilen ajanlar ile kimyasal indirgeme yapılmıştır. İndirgeyici ajanlar sodyum ditiyonit (Na2S2O4) ve sodyum borohidrit (NaBH4) GO'nun indirgenmesi amacıyla yapılan çalışmalarında başarılı olunmuş ajanlar olup tez aşamasında GO kaplanan polyester kumaşların indirgenmesi için seçilmiştir.Yapılan EDS analizlerinde indirgenmiş kumaşların yüzeyinde GO kaplanan kumaşlara oranla karbon (C) miktarında artış ve oksijen (O) miktarında azalma gözlenmiştir. Aynı zamanda yapılan FT-IR ve SEM analizleri incelenmiş olup indirgeme işleminin başarılı olduğu belirlenmiştir.Tezin en önemli amacı olan polyester kumaşa iletkenlik özelliği indirgeme işleminden sonra 2 ve 4 prob ölçüm metodu ile test edilmiş ve kumaşların iletkenliği arttırılmıştır.Çalışmamızın sonunda yapılan tüm analizlerde istenilen özelliklerin kazandırıldığı ve çok tabakalı kaplama yönteminin GO'in polyester kumaşa aktarılması için uygun bir proses olduğu ayrıca GO'nun indirgenmesi için belirlenen ajanların başarılı sonuçlar verdiği bulunmuştur. Graphene oxide (GO) is easily dispersed in solvents, dielectric property, transparency, electronic features can be adjusted due to the superior mechanical properties and areas of use are expanding day by day. On the other hand, due to the deterioration of sp2 bonds in the hydrophilic GO, it becomes insulating in terms of electrical conductivity.In this study, the electrical conductivity and UV-protection properties of polyester fabrics were obtained by the use of modified Hummers based graphene oxide (GO) based nanofilms with multilayer coating method. Graphene oxide production was provided as graphite oxide. NaNO3, which exhibits toxic properties during the production phase, was not used and thus the process was ensured to be environmentally friendly productionIn the second step, polythene (diammonium chloride) (PDDA) which has cationic properties was selected as the first layer for polyester fabrics with anionic structure and was included in the coating process. Color changes from white to light-brown tones were observed in the fabrics coated according to the multilayer coating method with different coating numbers and durations. Scanning Electron Microscopy (SEM) analysis of graphene oxide (GO) coated fabrics showed a thin film layer of graphene oxide on polyester fabric surface and coating process was found to be successful. The chemical structure of graphene oxide coated fabrics was also observed by Fourier transform infrared (FT-IR) spectroscopy.After obtaining GO based nanocomposite polyester fabrics, different chemical agents were selected to obtain RGO structure and chemical reduction was performed with selected agents. Reducing agents sodium dithionite (Na2S2O4) and sodium borohydride (NaBH4) have been successful in their studies for the reduction of graphene oxide and were chosen for reduction of graphene oxide coated polyester fabrics in the thesis stage.In the EDS analysis, carbon (C) amount and oxygen (O) amount were decreased on the surface of reduced fabrics compared to GO coated fabrics. At the same time, FT-IR and SEM analyzes were examined and the reduction process was observed to be successful.The most important aim of the thesis is to provide conductivity to polyester fabric after reduction process and conductivity measurement is provided by 2 and 4 probe measurement method and conductivity of fabrics is increased.At the end of our study, it was presented that the processes were successful and that the multilayer coating method was a suitable process for transferring graphene oxide to polyester fabric and the agents determined for the reduction of graphene oxide gave successful results. 75

Sağladığı üstün özellikler ve hafifliği nedeniyle kompozit malzemelere olan ihtiyaç her geçen gün artmaktadır. Farklı yapıdaki malzemelerin farklı şekil ve yöntemlerle birleştirilmesiyle çeşitli kompozitler üretilmektedir. Cam lifi kompozit malzemeler in kullanımıyla ilgili birçok çalışmalar yapılmıştır ve yapılmaktadır. Bu çalışmada ise, cam lifi ve farklı oranlarda (hacimce %50, %68 ve %75) polipropilen (PP) lifi içeren süprem yapısına sahip örme kumaşlar üretilmiş ve üretilen bu kumaşlardan vakum infüzyon yöntemi kullanılarak termoset kompozit yapılar elde edilmiştir. Üretilen kompozit yapıların mekanik özellikleri çekme, eğilme (3-nokta ve 4-nokta), darbe, basma ve darbe sonrası basma testleri kullanılarak ölçülmüştür. Ayrıca, cam örme ve dokuma kumaş içeren kompozit yapılar da kıyaslanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre PP ilavesiyle cam lifinde meydana gelen üretim aşamasındaki kırılmalar azalmıştır. PP ilavesi kompozit yapıların eğilme ve çekme dayanımlarını azaltasa da, hibrid yapılar daha yüksek normalize edilmiş değerlere sahip olmuşlardır. Darbe dayanımı test sonuçlarına göre, hibrid yapılarda bulunan PP oranı arttıkça cam kompozite yakın sonuçlar elde edilmiştir. Darbe testi sonrası kompozit malzemelerde meydana gelen cam lifi kırılmaları PP ilavesi azaltılarak, kompozit malzemelerin hasar toleranslarında artışlar elde edilmiştir. Due to its superior properties and light weight, the need for composite materials is increasing day by day. Various composites are produced by combining materials of different structure with different shapes and methods. Many studies have been carried out on the use of glass fiber composite materials. In this study, knitted fabrics having glass and polypropylene (PP) fibers with different proportions (50%, 68% and 75% by volume) were produced and thermoset composite structures were obtained from these fabrics by using vacuum infusion method. Mechanical properties of produced composite structures were measured by tensile, bending (3-point and 4-point), impact, compression and post-impact compression tests. In addition, composite structures containing glass knitted and woven fabrics were compared. According to the results, the fractures in the glass fiber production process decreased with the addition of PP. Although the addition of PP reduced the flexural and tensile strength of the composite structures, the hybrid structures had higher normalized values. According to the impact resistance test results, as the PP content in the hybrid structures increased, close results to the glass composite were obtained. Glass fiber breaks in composite materials after impact test were reduced by adding PP to increasing damage tolerances of composite materials. 83

Pigment baskı yöntemi, hemen hemen tüm elyaf veya karışımlarına uygulanabilir olmasından dolayı tekstil endüstrisinde desenlendirmede yaygın olarak kullanılmaktadır. Baskının kürlenmesi esnasında binder polimerleşerek pigmentler ile film tabakası oluşturmaktadır, bu işlem için geleneksel olarak yüksek miktarda enerji tüketimi olan ısıl (termal) kürleme tekniği uygulanmaktadır. Ayrıca baskı patında kullanılan solvent (çözücü) bazlı formülasyonlar yüksek seviyede uçucu organik bileşik (UOB) içerdiği için insan ve çevre sağlığı açısından tehdit oluşturmaktadır. Diğer taraftan, termal yolla kürlenen kaplamalara kıyasla, ultraviyole (UV) ile kürlenebilen kaplamalar, formülasyonlarının çok düşük seviyede UOB içermesi ve neredeyse hiç hava kirliliğine yol açan zararlı madde içermemesi nedeniyle çevre dostu olarak kabul edilmektedirler. UV kürleme, yer tasarrufu, düşük enerji tüketimi, hızlı ve güvenilir kürleme ve oda sıcaklığında fikse gibi avantajları nedeniyle kâğıt, ahşap, metal, tekstil dijital baskı ve plastik endüstrileri gibi birçok endüstriyel uygulamada kullanılmaktadır. UV ile kürlenebilen su bazlı poliüretan akrilat (PUA) binderler yüksek aşınma direnci, esneklik, parlaklık, çizilmeye ve kimyasallara karşı direnç gibi avantajlara sahiptirler. Tekstil ve deri ürünlerinin pigment baskısında hâlihazırda solvent bazlı formülasyonlar ve termal kürleme tekniği kullanılmaktadır. Mevcut çalışmada UV ile kürlenebilen su bazlı PUA binder içeren pigmentli formülasyonlar geliştirilerek ilk defa şablon baskı metodu ile suni deriye uygulanmıştır. Bu kapsamda hem ticari hem de sentezi yapılan PUA tabanlı bağlayıcılar kullanılarak baskı formülasyonlarının geliştirilmesi ve uygun UV kürleme şartlarının belirlenmesi ile çevre dostu yeni bir yöntemin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda, tez çalışmasının ilk aşamasında ticari binder kullanılarak su bazlı baskı patı formülasyonları üç farklı katı içerikte (%34, %46 ve %57) ve iki tip foto başlatıcının, (Omnirad 819® DW (fenil-bis-(2,4,6-trimetilbenzoil)-fosfin oksit) ve Omnirad® 500 (1-hidroksisikloheksil fenil keton ve benzofenonun karışımı)) sırasıyla 1:1, 1:2 ve 2:1 oranlarında kullanılmasıyla hazırlanmıştır. Ayrıca, formülasyonlar farklı pigment konsantrasyonlarında (%3, %5 ve %7) hazırlanarak suni deriye baskı yapılmış ve bağlayıcı, pigment konsantrasyonu ve foto başlatıcı oranının baskı performansları üzerine etkisi incelenmiştir.Baskı uygulanmış suni deri numuneleri farklı UV lamba kombinasyonlarında (galyum (Ga), cıva (Hg), GaHg, GaGaHg) ve güç seviyelerinde (60, 90 ve 120 W cm-1) kürlenmiştir. Kürlenen baskı filmlerinin sertlik özellikleri ölçülmüş ve filmlerin yapılarındaki kimyasal değişimler fourier dönüşümlü kızılötesi (FTIR) spektroskopisi ile analiz edilmiştir. Baskı verimliliği açısından en iyi performans sağlayan UV ile kürlenebilen formülasyon; %46 katı içerik, 1:1 foto başlatıcı oranı ve %3 pigment konsantrasyonu olarak belirlenmiştir. Gerek enerji sarfiyatı gerekse baskı performans değerleri açısından kürleme için; GaHg lamba kombinasyonu ve 120 W cm-1 güç seviyesinin kullanılması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Suni deri numuneleri üzerine su bazlı UV ile kürlenebilen ve endüstride uygulanan reçete baz alınarak, solvent bazlı formülasyonlarla baskı işlemleri yapılmış ve sonrasında baskı parlaklık ve renk değerleri, sürtme ve ışık haslığı ve aşınma dayanımı incelenerek, her iki yöntemin baskı sonuçları kıyaslanmıştır. Suni deri numunelerinde, solvent bazlı termal yöntemle kürlenebilen formülasyona kıyasla, geliştirilen UV ile kürlenebilen formülasyon ile daha yüksek sürtme haslığı (kuru sürtme: 4/5 ve yaş sürtme: 3/4) ve aşınma dayanımı (80,000 devir) değerleri elde edilmiştir. Elde edilen sonuçların endüstriyel açıdan istenen minimum baskı performans değerlerini (kuru sürtme: 4 ve yaş sürtme: 3; aşınma dayanımı>50,000 devir) karşıladığı ve geliştirilen yöntemin endüstriyel açıdan uygulanabilir olduğu ortaya konmuştur. Çalışmanın devamında farklı renkli pigmentler ile baskı patları hazırlanmış, suni deriye uygulanarak farklı kürleme şartlarında (bant hızları: 8, 10 ve 12 m/dk ve güç seviyeleri: 60, 90 ve 120 W cm-1) kürlenerek UV baskı performansları incelenmiştir. Magenta pigment içeren formülasyon ile en yüksek sertlik değeri, yani yüksek kürleme derecesi, elde edilmiştir. En düşük sertlik değerleri ise siyah renge benzer özellik gösterdiği için CMY (C, M ve Y pigmentlerinin eşit oranda karışımı) pigmenti ile hazırlanan formülasyonla elde edilmiştir. UV bölgede (200-400 nm) magenta pigmentinin UV ışık geçirgenliği en yüksek olduğu için, polimerizasyon için gerekli olan foto başlatıcının UV ışık absorpsiyonunu daha az etkilemektedir, dolayısı ile en iyi baskı performans değerleri (kuru sürtme: 4/5 ve yaş sürtme: 3/4; aşınma dayanımı: 90,000 devir) magenta pigment içeren formülasyon ile elde edilmiştir. Tez çalışmasının ikinci aşamasında, su bazlı PUA bağlayıcılar, farklı tip ve molekül ağırlıklı polioller (polipropilen glikol, PPG1000 ve PPG2000 g mol−1; polietilen glikol, PEG1000 ve PEG2000 g mol−1) ve farklı miktarlarda 2,2-bis (hidroksimetil) propiyonik asit (DMPA) kullanılarak, 2-izoforon diizosiyonat (IPDI) temelli olarak, ticari bağlayıcı ile eş değer katı içerikte (%70) sentezlenmiştir. Sentezlenen bağlayıcılar baskı patlarında kullanılarak suni deride uygulanabilirlikleri incelenmiştir. Sentez reaksiyonları ve UV ile kürlenen filmlerde yapıda oluşan kimyasal değişiklikler, FTIR ile karakterize edilmiştir. UV ile kürlenen filmlerin termal özellikleri, diferansiyel taramalı kalorimetre (DSC) cihazı ile karakterize edilmiştir. Bağlayıcı sentezinde yüksek moleküler ağırlıklı PEG poliolü (MA: 2000 g mol-1) ve daha düşük miktarda DMPA (%4,89) kullanımı ile diğer sentezlenen bağlayıcılara kıyasla daha üstün aşınma dayanımı (60,000 devir) ve sürtme haslık değerleri (yaş sürtme: 3/4 ve kuru sürtme: 3/4) elde edilmiştir. Sentezlenmiş bağlayıcı ile suni deri örneklerinde, ticari bağlayıcıya göre, daha yüksek renk verimi değerleri elde edilirken, sürtme haslığı, parlaklık ve aşınma direnci değerleri ticari bağlayıcıdan daha düşük seviyede elde edilmiştir. Sentezlenen bağlayıcının baskı performansının endüstride istenen minimum değerleri (kuru sürtme: 4 ve yaş sürtme: 3; ışık haslığı 5; aşınma dayanımı>50,000) karşıladığı, suni deri ve tekstil yüzeylerinde güvenli bir şekilde kullanılabileceği sonucuna ulaşılmıştır. Sonuç olarak bu tez çalışması kapsamında, UV ile kürlenebilen su bazlı PUA binder içeren pigmentli baskı formülasyonlarının suni deri üzerinde şablon baskı metodu ile uygulanabilirliği ilk defa gösterilmiş ve bu sayede yenilikçi bir metot geliştirilmiştir. UV kürleme sisteminin tekstil suni deri baskı sektöründe yaygınlaştırılabilmesi için gerekli olan bilgi birikimine katkı sağlanmıştır. Bu çalışmada elde edilen sonuçların, gelişmekte olan tekstilde UV baskı alanında yapılacak yeni çalışmalara yön vermesi ve su bazlı bağlayıcılar ve UV kürleme teknolojisinin birlikte kullanılmasına dayanan yeni projelerin fikirlerinin oluşumuna katkı sağlayacağı öngörülmektedir. Pigment printing method has been predominantly used for patterning in the textile industry because of its applicability on almost any fibers or blends. During curing and formation of a polymeric film layer of the binder with pigments, thermal curing has been traditionally applied which consumes a high amount of energy. Moreover, solvents used in the printing paste, pose a threat to human health and environment since they contain volatile organic compounds (VOCs). On the other hand, ultraviolet (UV) curable inks, coatings and adhesives have been considered environmentally friendly compared to thermally cured coatings, as their formulations contain very low level of volatile organic compounds and almost no air pollutants. UV-curable water-borne polyurethane acrylate (PUA) binders offer advantages such as high abrasion resistance, flexibility, gloss, scratch and chemical resistance. UV curing has been used in many industrial applications such as paper, wood, metal, textile digital printing and plastic industries due to its advantages such as space saving, low energy consumption, fast and reliable curing and fixation at room temperature. However, solvent-based formulations and thermal curing process have been currently used in pigment printing of textiles and leather products. In the current study, pigmented formulations including UV-curable water-borne PUA binder were developed and for the first time applied onto synthetic leather using screen printing method. Within this context, both commercial and synthesized PUA based binder materials were employed. A new environmentally friendly printing method was developed and proposed in this study including the optimum UV curing conditions and binder formulations. Within this context, in the first step of this thesis work, water-borne printing paste formulations were prepared with three different solid contents (34%, 46% and 57%) and two types of photoinitiators (Omnirad 819® DW (Phenyl bis(2,4,6-trimethylbenzoyl)-phosphine oxide) and Omnirad® 500 (a blend of 1-hydroxycyclohexyl phenyl ketone and benzophenone)) at different ratios of 1:1, 1:2 and 2:1, respectively. Formulations were also prepared at different pigment concentrations of 3%, 5% and 7%. The effect of binder, pigment concentration and photoinitiator ratio on the printing performance were investigated. Printed synthetic leather samples were cured under different UV lamp combinations (gallium (Ga), mercury (Hg), GaHg, GaGaHg) and power levels (60, 90 and 120 W cm-1). The hardness properties of the UV cured printing films were measured and the chemical changes in the structure of the films were analyzed by fourier transform infrared (FTIR) spectroscopy. The UV-curable formulation, providing the best printing performance, was determined as; solid content of 46%, equal photoinitiator ratio (1:1) and pigment concentration of 3%. It was concluded that GaHg lamp combination and 120 W cm-1 power level should be used with respect to energy consumption, high fastness and abrasion resistance. Pigment printing was applied onto the synthetic leather samples with both water-borne UV-curable formulations and solvent-based formulations. Then, gloss and color values, crock and light fastness and abrasion resistance values of printed synthetic leather samples were examined and printing results of both methods were compared. On the synthetic leather samples, better crock fastness (dry crock: 4/5 and wet crock: 3/4) and abrasion resistance (80.000 cycle) values were obtained with the UV-curable formulation than solvent-based thermal curable formulation. The printing results obtained with the developed UV-curable formulation were within the range of industrially acceptable values, i.e., dry and wet crock fastness of 4 and 3, respectively, and abrasion resistance>50.000 cycles, showing that the proposed method was industrially applicable. Subsequently, the effect of different color pigments on UV curing of printing formulations was investigated. Formulations prepared with different color pigments were printed on synthetic leather and cured under different curing conditions (belt speeds of 8, 10 and 12 m/min and power levels: 60, 90 and 120 W/cm-1) and UV printing performances were examined.The highest hardness value was obtained with the formulation including magenta pigment, as it had the highest transmission of UV light in the UV region (200-400 nm) and it had less negative effect on the UV light absorption of the photoinitiator producing free radicals necessary for polymerization. The lowest hardness values were obtained with the formulation prepared with CMY (blend of C, M and Y pigments) pigment as it has similar properties to black color. Therefore, the best printing performance values (dry crock: 4/5, wet crock: 3/4 and abrasion resistance: 90.000 cycles) were obtained with formulation including magenta pigment.In the second stage of this study, water-borne PUA binders were synthesized at a solid content of 70% which was equivalent to the commercial binder, using two types of polyols (poly (propylene glycol), PPG1000 and PPG2000 g mol−1; poly (ethylene glycol), PEG1000 and PEG2000 g mol−1) at different molecular weights and 2-isophorone diisocyanate (IPDI) and 2,2-bis(hydroxymethyl)propionic acid (DMPA) at different amounts. Synthesized binders were used in printing pastes and their applicability and printing performances on synthetic leather were examined. Synthesis reactions of PUA and chemical changes in the UV cured polymeric films were characterized by FTIR. The thermal properties of UV cured films were characterized by differential scanning calorimetry (DSC). According to the results obtained, with the use of higher molecular weight of PEG polyol (Mn: 2000 g mol-1) and lower amount of DMPA (4.89 wt %) in binder synthesis, superior abrasion resistance (60.000 cycles) and fastness values (wet crock: 3/4 and dry crock: 4/5) were obtained compared to other synthesized binders. While higher color strength values were obtained in the printed synthetic leather samples prepared with synthesized binder, crock fastness, gloss and abrasion resistance values were lower than those of commercial binder. The use of a higher molecular weight polyol and a lower amount of DMPA increased binder flexibility by increasing the soft segment in the binder structure, so that binder together with the pigment was efficiently bonded to the surface, therefore acceptable abrasion resistance and crock fastness values were obtained. It was found that the printing performance of the synthesized binder have met the minimum requirements in the industry, i.e., dry and wet crock fastness of 4 and 3, respectively, light fastness of 5, abrasion resistance>50.000, confirming its applicability on synthetic leather and textile surfaces. As a result, in this thesis study, for the first time, the screen printing of water-borne UV-curable pigmented PUA based printing formulations on synthetic leather was demonstrated. The outcomes of this study contributed to the current knowledge in the field of UV-curable pigmented printing on synthetic leather and may lead to new studies on UV printing on textiles using UV-curable water-borne binders. 196

Bu çalışmada, Vortex ipliği kullanarak dokuma ve örme ham kumaş üretimi yapan seçilmiş firmaların ürünlerinde maliyet analizi ve kalite değerleri araştırılmıştır. Vortex eğirme sistemi olarak Pamuk, Polyester, Viskon ve Modal liflerinin %65/35 Polyester/Viskon, %65/35 Pamuk/Polyester ve %50/50 Pamuk/Modal karışım oranlarındaki iplikleri üretilmiştir. Bu ipliklerle ham örme ve ham dokuma kumaş yüzeyleri elde edilmiştir.Örme ve dokuma ham kumaş üretimi için yapılan bir aylık maliyet analizinde; iplik alış fiyatı (hammadde), işçilerin brüt maaşı (işçilik), enerji gideri (enerji) , makine ve ekipmanlarının alış fiyatı (amortisman), diğer giderler (servis, yedek parça tamirat, su, sanayi odası gideri (aidat), yakıt, yemekhane, kâğıt rulo, naylon poşet, kimyasal giderleri) değerlendirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Elyaf, Vortex, İplik, Kumaş, Maliyet In this study is to investigate the cost analysis and the quality values of the in the products of the selected companies that produce woven and knitted raw fabrics using Vortex yarn. With Vortex yarn spinning system, cotton, polyester, viscose and modal fibers were used to produce blend yarns at 65/35% Pes/Cv, 65/35% Co/Pes and 50/50% Co/Cmd ratios. Knitted and woven raw fabric surfaces were obtained from these yarns.For the production of knitted and woven raw fabric in a monthly cost analysis; yarn purchase price (raw material), gross salary of workers (labor), energy expense (energy), purchase price of machinery and equipment (depreciation), other expenses (service, spare parts repair, water, industry room expense (dues), fuel, dining hall, paper roll, nylon bag, chemical expenses) were evaluated.Key Words: Fiber, Vortex, Yarn, Fabric, Cost 88

İnsanlar hayatları boyunca doğumdan ölümüne kadar güvenliklerine önem vermiştir. Her canlının hemen hemen neredeyse güvenlik düşüncesi sezgisi ve algısı vardır. Yaşadıkları evin, ortamın güvenlikli olmasını, kullandığı araçların güvenlik teknolojileriyle donanımlı olmasını ister, bunu güvenli bir okul, güvenli bir iş hayatı ve benzeri birçok örnekle çoğaltabiliriz.Güvenlik Kültürünün aslında bizler için ne kadar önemli olduğunu ve yaşantımızda buna ne kadar önem verdiğimizi bilinçli ya da farkında olmadan üstünde duruyor, güvenliğimizi sorguluyor ve geliştirmeye çalışıyoruz.Ülkemizde de 2012 yılında yasalaşan kanun ve kanuna bağlı yönetmeliklerle, işverenlere çalışan bireylerin görev, yetki sorumlulukları net olarak belirlenip, iş güvenliği uzmanı ve iş yeri hekimlerinin de rehberlik ve danışmanlık yapmaları istenilmiştir. İş yerlerinde güvenli çalışma ortamı oluşması, iş kazalarını ve meslek hastalıklarının en aza indirme, oluşan ve oluşabilecek riskleri yok etme, kabul edilebilir bir risk seviyesinde tutma, iş kazasız bir çalışma, ruhen ve bedenen rahatsızlıkların oluşmaması hedeflenmiştir.Tekstil sektöründe de sanayinin en geliştiği yerlerden biri olan Bursa ilimizde sektöre özgü risklere bakıldığında risklerin termin tarihlerinin çok kısa tutulması gerekliliği göz ardı edilmemeli ve de risklerin derecesinin etkisinin işletmeye ve çalışanlara zararının büyük olacağı düşünüldüğünde tekstil sektöründe ve sanayisinde risk değerlendirmesinin ne derece önemli olduğu anlaşılmaktadır. Bu çalışmam da ilk bölümde sektörü tanıma, ikinci bölüm de tekstil sektörüne özgü riskler, üçüncü bölümde ise üretimin her aşamasında; ham maddenin işletmeye ulaşmasından, iplik, dokuma, konfeksiyon aşamalarına kadar geçen süreçte oluşan ve oluşabilecek riskleri değerlendirmeyi amaçlayıp Bursa bölgesinde ki tekstil işletmelerine özgü risk değerlendirmesi standardı getirmeyi hedeflemiştir. People have cared for their safety throughout their lives from birth to death. Every living thing has almost a sense of security. We want the home where they live, the environment to be secure, the vehicles they use to be equipped with security Technologies, we can replicate this with a safe school, a safe work life and many other examples.We are consciously or unwittingly focusing on how important security culture is to us and how much we care about it in our lives, questioning our security and trying to improve it.In our country, with the laws and regulations related to the law enacted in 2012, the duties and authority responsibilities of the individuals working for employers were clearly determined and occupational safety experts and workplace physicians were asked to provide guidance and counseling. The aim is to create a safe working environment in the workplace, minimize occupational accidents and occupational diseases, eliminate the risks that occur and may occur, maintain an acceptable risk level, work without accidents, and avoid physical and mental disturbances.In Bursa, which is one of the most developed areas of the industry in the textile sector, when looking at the risks specific to the sector, the necessity of keeping the dates of the risks very short should not be ignored, and considering that the impact of the degree of risks to the business and employees will be great, it is understood how important In the first part of this study, the sector recognition, in the second part of the textile sector specific risks, in the third part of each stage of production; it aims to evaluate the risks that may occur in the process from raw material reaching the enterprise to spinning, weaving and apparel stages and to introduce a risk assessment standard specific to textile enterprises in Bursa region. 116

Bu araştırmanın amacı; zerdali dikeni (Centaurea behen) bitkisinin kurutulmuş çiçek kısımlarından pamuk ve yün iplikleri boyayarak renk elde etmek ve boyamalardan elde edilen renklerin ışık, sürtünme ve yıkama haslıklarını belirlemektir. Asteraceae familyasının Centaurea cinsi Türkiye florası'nda Astragalus ve Verbascum cinslerinin ardından tür sayısı bakımından 3. sırayı almaktadır. Türkiye'de Centaurea cinsine ait türler genellikle taşlı kalkerli uçurumlar, üzüm bağları, yol kenarları, kıyı kenarları, step, maki, nadas alanları, kumlu plajlar, ormanlar, kuru çayırlar, kayalık yamaçlar gibi çok farklı habitatlarda yetişmektedir. Araştırmada materyal olarak zerdali dikeni çiçekleri Malatya-Yeşilyurt yöresinde toplanıp kurutulmuştur. Mordansız, 4 doğal (vişne, elma, şeftali, kırmızı meyve suyu bira mayası tortusu) ve 4 kimyasal mordan (tartarik asit, tannik asit, demir sülfat ve potasyum dikromat) ile birlikte mordanlama yöntemleri kullanılarak toplam 50 adet (25 adet pamuk, 25 adet yün ipliği) boyama yapılmıştır. Boyamalar sonucunda elde edilen renklerin ışık, sürtünme ve yıkama haslıkları ölçülmüş, objektif ve subjektif değerlendirilmeleri yapılmıştır. Işık haslığı incelendiğinde %3, %5 ve %10 tannik asit ile boyanan pamuk ipliklerin ve %5 şeftali bira mayası tortusu, %5 ve %10 tannik asit ile boyanmış ipliklerin haslıklarının en düşük 3 değerde olduğu %10 demir sülfat mordanı ile mordanlanmış yün ipliğin ışık haslıklarının en yüksek 5/6 değerde olduğu tespit edilmiştir. Sürtünme haslıkları incelendiğinde %10 tannik asit ile mordanlanmış yün ipliğin haslığının en düşük (1) olduğu, diğer değerlerin iyi ve oldukça iyi olduğu anlaşılmıştır. Yıkama haslığı incelendiğinde %10 tannik asit ile mordanlanmış yün ipliğin haslığının en düşük (1) olduğu, diğer değerlerin iyi ve oldukça iyi olduğu tespit edilmiştir. The purpose of this research; to obtain color by dyeing cotton and wool threads from the dried flower parts of the yellow starthistle (Centaurea behen) plant and remove the light, rubbing and washing fastness of the colors obtained from the dyeing.. Centaurea species of flora of Turkey in terms of number of species after species of Astragalus 3 and Verbascum as is. species belonging to the genus Centaurea in Turkey usually stony limestone cliffs, vineyards, roadsides, shores edge, step, shrubs, fallow fields, sandy beaches, forests, dry meadows, In this research, as a material, yellow starthistle flowers were collected and dried in Malatya-Yeşilyurt region. Mordance free, 4 natural (sour cherry, apple, peach, red fruit juice brewer's yeast) and 4 chemical mordant (tartaric acid, tannic acid, iron sulfate and potassium dichromate) using a total of 50 mordanting methods (25 cotton, 25 woolen threads). The light, friction and washing fastnesses of the colors obtained as a result of the dyeings were measured and objective and subjective evaluations were made. When the light fastness is examined, the wool yarn, which is purple with 10% iron sulphate mordant, where the fastness of cotton yarns dyed with 3%, 5% and 10% tannic acid and the yarns dyed with 5% peach beer yeast residue, 5% and 10% tannic acid are at the lowest 3 values. light fastness was found to be at the highest 5/6 value. When the friction fastnesses were examined, it was understood that the fastness of the wool yarn, mordant with 10% tannic acid, was the lowest (1), other values were good and quite good. When the washing fastness was examined, it was determined that the fastness of the wool yarn, which was morified with 10% tannic acid, was the lowest (1), the other values were good and quite good. 72

daha sonra doldurulacaktır daha sonra doldurulacaktır 0

Bu tez çalışmasında pamuklu kumaşlara mikrokapsülasyon ve sol-jel teknolojileri kullanılarak antibakteriyel ve koku salım özelliklerinin kazandırılması amaçlanmıştır. Bu amaç için aloe vera içerikli mikrokapsüller kompleks koaservasyon yöntemi ile üretilmiş, kahve kokulu mikrokapsüller hazır olarak alınmış ve titanyum katkılı ve katkısız silika esaslı nanosoller oluşturarak sol-jel yöntemi ile pamuklu kumaşlara aktarılmıştır. Böylece pamuklu kumaşın antibakteriyel ve koku salım özelliklerinin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Hazırlanan nanosoller ve mikrokapsüller emdirme, kurutma ve fiksaj işlemleri kaplama yöntemiyle kumaşlara aplike edilmiştir. Mikrokapsüllerin karakterizasyonu optik mikroskop, üretim verimi ve yağ içeriği hesabı ile gerçekleştirilmiştir. Kaplanmış kumaşların morfolojik yapılarının belirlenmesi için FTIR-ATR ve SEM-EDS cihazları kullanılarak analizler yapılmıştır. Çalışma yapılan kumaşların antibakteriyel özelliklerini belirlemek için antibakteriyel aktivite analizleri yapılmıştır. Kullanılan mikrokapsüllerin koku salım özelliklerinin belirlenmesi için subjektif koku salım analizleri yapılmıştır. Ayrıca kaplanmış kumaşların fiziksel özelliklerini incelemek için kütlesel artış, beyazlık, sarılık, buruşmazlık açısı, aşınma dayanımı ve eğilme uzunlukları incelenmiştir. In this thesis, it is aimed to give antibacterial activity and odour release properties to cotton fabrics by using microcapsulation and sol-gel technologies. For this purpose, microcapsules containing aloe vera were prepared by complex coacervation process aloe vera and commercial microcapsules containing coffee oil were purchased and silica based nanosols with and without titanium based precusors were prepared and then transfer them to cotton fabrics by sol-gel method. Hence our goal was to improve the antibacterial and odour release properties of cotton fabric. The the cotton fabrics were coated via nanosols containing microcapsules with impregnation, drying and fixing processes. The characteriastion of microencapsules were carried out by optical microscope, production yield, oil content. FTIR-ATR and SEM-EDS analysis were used to determine the morphological structure of the coated fabrics. Antibacterial activity analyzes were performed to determine antibacterial properties of the fabrics. Odour release properties of coated fabrics were determine via the subjective odour release test. In addition, mass increase, whiteness, yellowness, crease resistance, abrasion resistance and bending lengths were examined to examine the physical properties of coated fabrics. 97

Text in Turkish ; Abstract: Turkish and English Includes bibliographical references (leaves 128-132) xiii, 133 leaves Giysiler, fizyolojik ve psikolojik ihtiyaçları karşılamasının yanı sıra ekonomik durum, toplumsal konum, meslek ve benzeri çok fazla unsuru yansıtan bir araç olarak da anlam kazanmaktadır. Meslek grubunu en iyi yansıtan giysiler ise şüphesiz üniformalardır. Üniformalar, aynı işi yapan kişilerin kılık ve kıyafetlerinde birlik ve beraberliği sağlamak, bir kıyafet standardı getirmek, yeri geldiğinde mesleğin içeriğine bağlı olarak kişinin bedensel bütünlüğüne ve becerilerine destek olmak için kullanılmaktadır. Çalışmada tarihsel kronolojiye paralel şekilde öncelikle itfaiye ile ilgili kavramlar incelenmiş; sonrasında Osmanlıdaki ilk itfaiye müdahale grubu olarak nitelendirilebilecek Tulumbacılar döneminde giyilen kıyafet ve müdahale yöntemleri, Cumhuriyet öncesi Szechenyi Paşa ile Askeri İtfaiye Dönemi giysi ve ekipmanları, günümüz İstanbul itfaiyesi giysilerinin üniformalaşma süreci ele alınmıştır. Günümüzde itfaiye üniformaları özellikle de teknolojinin yardımıyla müdahale edeni alev, yüksek sıcaklık gibi tehlikelerden korumakta ve rahat hareket etmesine destek olmaktadır. İstanbul’un ilk organize yangın müdahale teşkilatı olan tulumbacıların giysileri kurumsal bir üniforma görüntüsünden uzak, müdahale edeni yangın tehlikesinden korumayan bir nitelik sergilemektedir. Süreç içerisinde Szechenyi Paşa öncülüğünde bu teşkilat disiplin altında kurumsallaşmış ve daha koruyucu üniformalar kullanmaya başlamıştır. Bu teşkilat geleneği ve üniformalarında küçük değişiklikler olsa da 1990’lı yıllara kadar devam ettiğini söylemek mümkündür.1990’lı yıllardan itibaren teknolojinin gelişmesiyle koruyucu ve yanmaz kumaşlardan modern üniformalar üretilmiş ve kullanılmıştır. Bu üniformalar önceki dönemlere göre kullanışlı ve koruyucu olmakla beraber hala yanmazlık, vücudun nefes alması ve rahat hareket etmesi, rahat ve daha kısa sürede giyilebilmesi, beden ve üniforma arasındaki nem dengesinin ayarlanması vb. unsurları açısından araştırmalara devam edilmesi gerektiğini söylemek mümkündür. In addition to meeting physiological and psychological needs, clothing also gains meaning as a tool that reflects many aspects of the economic situation, social position, profession and so on. The clothes that reflect the professional group the best are undoubtedly uniforms. Uniforms are used to provide unity and solidarity in the costumes and clothes of people who do the same job, to set a standard of clothing, to support the physical integrity and skills of the person depending on the content of the profession when necessary. In parallel with the historical chronology, first of all, the concepts related to fire brigade were examined. Afterwards, the clothing and intervention methods worn during the Tulumbacılar period, which could be described as the first firefighting intervention group in the Ottoman Empire, the pre-Republican Szechenyi Pasha and the military firefighting period clothing and equipment, and the uniformization process of today’s Istanbul firefighting clothing. Nowadays, firefighting uniforms protect the intervener, especially with the help of technology, from dangers such as flame, high temperature and support it to move comfortably. The clothes of the jumpsuits, the first organized fire response organization in Istanbul, are far from an institutional uniform appearance and do not protect the respondent from the fire hazard. In the process, under the leadership of Szechenyi Pasha, this organization was institutionalized under discipline and started to use more protective uniforms. Although there are minor changes in this organizational tradition and uniforms, it is possible to say that it continued until the 1990s. Since the 1990s, with the development of technology, modern uniforms made of protective and fireproof fabrics were produced and used. Although these uniforms are useful and protective compared to previous periods, they are still non-combustible, breathing and comfortable movement of the body, wearing comfortable and shorter time, adjusting the moisture balance between the body and uniform, etc. It is possible to say that research should be continued in terms of its elements. GİRİŞ YANGIN HAKKINDA GENEL BİLGİLER Yangın ve Yangınla Mücadele İstanbul ve Yangın İTFAİYE HAKKINDA GENEL BİLGİLER İtfaiyenin Tanımı İtfaiye Amblemi İlk Tulumba ve İlk İtfaiye 19.Yüzyıl Tulumbacılar Dönem Giysileri SZECHENYİ PAŞA HAKKINDA Szechenyi Paşa Szechenyi Paşa ve Askeri İtfaiyenin Modernleştirilmesi 1874- 1922 İtfaiye Teşkilatının Alay Komutanları ve Kostümleri 1896-1922 Szechenyi Paşa ve Askeri Dönem İtfaiye Giysileri Yönetici Ceketi Amir Ceketi Er Ceketi Şoför Ceketi Köşklü Ceketi ve Ayakkabısı Çizmeler CUMHURİYET DÖNEMİNDE İTFAİYE Cumhuriyet Dönemi İtfaiye Teşkilatı 1923-1990 Cumhuriyet Dönemi İtfaiye Giysileri İtfaiye Müdürü Ceketi İtfaiye Çavuş Ceketi Cumhuriyet Dönemi İtfaiye Miğferleri Cumhuriyet Dönemi İtfaiye Şapkaları Cumhuriyet Dönemi Armaları GÜNÜMÜZ İTFAİYE DÖNEMİ 1990-2019 İstanbul İtfaiyesi İstanbul İtfaiyesi Giysileri Günümüz İtfaiye Biriminin Rütbeleri Günümüz İtfaiyeci Giysileri İtfaiyecilerin Yangına Müdahale Giysileri Alüminize Giysileri Koruyucu Giysileri Koruyucu Giysilerin Özellikleri SONUÇ

Tekstil endüstrisi kumaş üretim süreçlerinde, ortaya çıkan çeşitli varyasyonlar ya da hatalar nedeniyle kumaş üzerinde istenmeyen kusurlar, uygunsuzluklar oluşur. Bu duruma neden olan hataların sebeplerinin belirlenmesi; hataların çözümü ve tekrarlanmaması için en önemli adımdır. Ortaya çıkan her hata üretimi yavaşlatır ve aynı zamanda üretilen kumaş kalitesini de olumsuz yönde etkiler. Karşılaşılan problemlerin hızlı ve doğru bir biçimde çözülebilmesi için uzman bilgisi son derece önemlidir. Uzman kişilere ulaşmak sayılarının az olması ve maliyetlerinin de göreceli yükselmesi nedeniyle zordur. Bu çalışma, örme kumaş hatalarını tanılayan ve sorunu giderme yollarını sunan bir uzman sistemin geliştirilmesine odaklanmıştır. Örme kumaş hataları için farklı kriterler bazında sistematik bir sınıflandırma çalışması yapılmış, ancak esas olarak hata kaynağı süreçler bazında sınıflandırılmıştır. Bu çalışmada toplam 108 hata tanımlanmış ve ortaya çıkış nedenleri ile giderilme seçeneklerini içeren bir uzman sistem geliştirilmiştir. Geliştirilen uzman sistem sayesinde örme kumaş üretimi yapan firmalar arasında kusurların tanımlanmasına yönelik bir dil birliğinin sağlanması, hataların sebeplerinin ve çözüm yollarının ortaya çıkarılması ile de hata kaynaklı kalitesizlik maliyetlerinin azaltılması sağlanacaktır. Uzman sistem yapısına, kumaş kusurlarının eşleştirilmesi için kolaylık sağlayacak hata fotoğrafları da eklenmiştir. In textile products, several defects and non-conformities occur because of various uncontrolled factors in fabric production. The determination of the source of these faults are important for solving the problem and preventing the recurrence of defects. Every individual fault affects the fabric quality in negative way and also slows down the production. In order to solve the problems efficiently, an access to the knowledge of expert is vitally important. A chance of reaching expert people is difficult due to the limited number of experts and to relatively higher costs. Hence, this project is focused on the development of an expert system which can diagnose fabric defects and provide solution for remedy of the faults. A systematic classification study based on different criteria was made for knitted fabric faults, however, the source of the error is mainly classified on the basis of processes. In this study, a total of 108 errors have been defined and an expert system has been developed which includes the reasons for its emergence and removal options. Thanks to the development of such an expert system, fabric manufacturers shall be able to use a common terminology for identifying fabric defects and shall have a chance of reducing the manufacturing cost by utilising the hints for removal of faults. The photographs of fabric defects are also incorporated into the expert system to facilitate the matching of fabric defects.

Isırgan otu yüzyıllardır bitkisel ilaç ve yiyecek olarak tüketilmektedir. Bunun yanında geçmişte pek çok ülkede elyaf kaynağı olarak kullanıldığı bilinse de daha sonra çeşitli nedenlerle üretimi yok denecek kadar azalmıştır. Günümüzde ise tekstil sektöründe doğal lif ve ekolojik ürün geliştirilmesi ile ilgili araştırmalar tekrar gündeme gelmiştir. Isırgan bitkisinden lif elde etme yöntemleri çeşitli ülkelerde araştırılırken, ülkemizde bu tür çalışmalara pek rastlanmamakta, kendiliğinden yetişen ısırgan bitkisinin bu konudaki eksikliği giderme açısından değerlendirilmesinin önemli olduğu düşünülmektedir. Karadeniz Bölgesi'nde bolca bulunabilen ısırgan otu, masrafsızdır ve zengin bir doğal lif kaynağıdır. Bu düşünceden yola çıkılarak planlanan bu çalışmada toplanan ısırgan bitkisinin cinsi laboratuvar ortamında belirlenmiş; hasattan iplik üretimine kadar izlenen tüm aşamalar geleneksel ve endüstriyel yöntemler kullanılarak bizzat araştırmacılar tarafından gerçekleştirilmiştir. Ön çalışmalarda geleneksel yöntemle elde edilen ısırgan liflerinin eğrilmesinde zorluklarla karşılaşıldığından, endüstriyel yöntemle iplik elde etme aşamasında ısırgan lifi pamuk lifi ile harmanlanmıştır. Open end ve ring iplik olarak iki farklı şekilde elde edilen ipliklerin numaraları belirlenmiş ve mukavemet testleri yapılmıştır. Pamuk karışımlı ring ısırgan ipliği ile örme kumaş denemesi yapılmış; numune çalışmanın dokuma kumaşlara göre daha yumuşak ve elastikiyetinin daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Isırgan bitkisinin medikal özelliklerinden dolayı yumuşak ve esnek bir yüzeye sahip kumaş elde edildiği takdirde özellikle sağlık ve spor alanlarında değerlendirileceği düşünülmektedir. Nihai olarak iplik üretim performansı için yüksek oranda mukavemet gerektirmeyen bandaj vb. gibi alanlarda kullanımının uygun olacağı düşünülmektedir.Anahtar Kelimeler: Lif, Isırgan otu, Ekoloji, Çürütme, Eğirme, Urtica dioica L. Stinging nettle has been consumed for centuries as herbal medicine and food. In spite of its awereness as the use of fibre in many countries in the past, its production decreased to very low levels for various reasons. Nowadays, researches on the development of natural fibers and ecological products in the textile sector have been popular again. While the methods of obtaining fibre from nettle plant have been investigated in various countries, such studies are rarely encountered in our country and it is considered that it is important to evaluate the nettle which grows spontaneously in terms of eliminating the deficiency in this subject. Nettle, which can be found in abundance in the Black Sea Region, is inexpensive and a rich source of natural fiber. The planned study was derived from this idea and the type of the nettle to be collected was determined in the laboratory; all stages followed from harvest to yarn production were carried out by the researchers themselves using traditional and industrial methods. Since the nettle yarn obtained by the conventional method was found to be difficult to spin, the nettle fiber was blended with cotton fiber in the industrial method. The number of yarns obtained in two different ways as open end and ring yarn were determined and strength tests were performed. Cotton blended ring nettle yarn and knitted fabric were tested; it was found that the sample work was softer and more elastic than the woven fabrics. Due to the medical properties of the nettle plant is thought to be evaluated in health and sports fields if a fabric with a soft and flexible surface is obtained. Ultimately it is thought to be suitable for the use in areas such as bandage and the like, which do not require high strength of yarn production performance.Key Words: Fiber, Nettle, Ecology, Rot, Spinning, Urtica dioica L. 137

TEZ12875 Tez (Yüksek Lisans) -- Çukurova Üniversitesi, Adana, 2020. Kaynakça (s. 137-142) var. XIX, 143 s. :_res. (bzs. rnk.), tablo ;_29 cm. Çalışma kapsamında; güçlü bir renk açıcı olan ozon gazı ile uygulanan efekt verme amaçlı ozonlama işleminin ve bu işlemin proses şartlarındaki değişimlerin seçilmiş denim kumaşların performans özellikleri üzerindeki etkisinin irdelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla 4 tip denim kumaşa (atkısı elastanlı ve elastansız, çözgüsü halat veya slasher boyalı) 3 farklı ozonlama süresi (10-20-30 dakika) ve 4 farklı ozon oranında (%40-%60-%80-%100) ozonlama işlemi uygulanmıştır. Ayrıca ozonlama öncesi uygulanan ön işlem tipinin etkisini görmek amacıyla rins yıkama ve hidrojen peroksit ağartma işlemlerine tabi tutulan kumaşlar da kıyaslanmıştır. Bu kapsamda 4 tip denim kumaşa 8 farklı proses uygulanmış ve böylelikle 32 farklı numune kumaş elde edilmiştir. Ardından elde edilen kumaşlara kullanım yerine göre önemli olan kopma mukavemeti, yırtılma mukavemeti, dikiş mukavemeti, yumuşaklık derecesi tayini ve spektrofotometrik renk analizi testleri uygulanmıştır. Elde edilen sonuçlar istatistiksel ve grafiksel olarak değerlendirilmiştir. Genel olarak; ozonlama işleminin ele alınan tüm özellikleri etkilediği görülmüştür. Ozonlama süresi ve oranındaki artışın kopma ve yırtılma mukavemeti değerlerini olumsuz etkilediği, yumuşaklık ve dikiş mukavemetinde ise anlamlı bir etkisinin olmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca halat ve slasher boyalı kumaşların ozonlama işlemi sonucu farklı davranışlar gösterdiği belirlenmiştir. In the scope of the study, it is aimed to investigate the effect of ozonation and process conditions on the performance properties of selected denim fabrics. For this purpose, 3 different ozonation times (10-20-30 minutes) and 4 different ozone rates (40% -60% -80% -100%) were applied to 4 different denim fabrics (weft with and without elastane, warp dyed with rope or slasher methods). In addition, fabrics that were subjected to rins washing and hydrogen peroxide bleaching processes were compared to see the effect of the pretreatment type applied before ozonation. In this context, 8 different processes were applied to 4 types of denim fabric and 32 different fabric samples were obtained. Then, the tensile strength, tear strength, seam strength, softness and spectrophotometric color analysis tests, which are important for the usage area, were applied to the obtained fabric samples. The results obtained were evaluated statistically and graphically. Generally; it has been observed that the ozonation process affects all the features handled. It has been determined that the increase in the ozone time and rate negatively affects the tensile and tear strength values, and has no significant effect on softness and seam strength. In addition, it was determined that rope and slasher dyed fabrics show different behaviors as a result of ozonation. Bu Çalışma Ç.Ü. Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi Tarafından Desteklenmiştir. Proje no: FYL-2018-10748.

Bu çalışmada farklı karışım oranlarında meta aramid, para aramid ve FR viskon liflerinden elde edilen ipliklerin ve bu ipliklerden elde edilen örme kumaşların fiziksel, konfor özelliklerinin ve yanma davranışlarının incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla güç tutuşur kumaşların üretiminde sıklıkla kullanılan beş farklı karışım oranında, iki farklı lineer yoğunluğa sahip on farklı iplik elde edilmiştir. İpliklerin fiziksel (lineer yoğunluk, büküm, rutubet, düzgünsüzlük, tüylülük) ve mukavemet özellikleri standartlara uygun bir şekilde test edilmiş sonrasında bu ipliklerden sabit üretim parametreleri kullanılarak örme kumaşlar elde edilmiştir. Elde edilen örme kumaşların öncelikle mukavemet ve uzama özellikleri (patlama mukavemeti, sabit yük altında kopma uzaması), konfor özellikleri (hava geçirgenliği, su buharı geçirgenliği, ısıl geçirgenliği) standartlara uygun bir şekilde test edilmiş ve testler sonucunda elde edilen veriler SPSS istatistik programında değerlendirilmiştir. Kumaşların yanma testleri standarda uygun bir şekilde gerçekleştirilmiş ve sonrasında elde edilen veriler görsel olarak değerlendirilmiştir. Yapılan çalışmalar sonucunda meta aramid, para aramid ve FR viskon liflerinin karışım oranının ipliklerin mukavemet, düzgünsüzlük, rutubet özelliklerine; kumaşların mukavemet, konfor özelliklerine etkisinin istatiksel olarak önemli olduğu görülmüştür. Karışımda aramid lif oranı arttıkça ipliklerin ve kumaşların mukavemet değerlerinin arttığı ve aramid içeren karışımlardan oluşan kumaşların su buharı, hava geçirgenliği ve termal geçirgenlik özelliklerinin FR viskon içeren karışımdan oluşan kumaşların su buharı, hava geçirgenliği ve termal geçirgenlik özelliklerine yakın olduğu görülmüştür. Yanma testi sonrasında en yüksek kütle kaybı değeri karışımıda FR viskon içeren kumaşlarda olduğu tespit edilmiştir. The aim of this study is to examine the physical and comfort properties and burning behaviors of yarns produced with meta aramid, para aramid and FR viscose fibers in different blending ratios and knitting fabrics made from that yarns. For this purpose ten different yarns were produced in two different linear density with five different blending ratios which are frequently used in the production of flame resistant fabrics. The physical (linear density, twist, moisture values, unevenness, hairiness) and strength properties of these yarns were tested according to the standards thereafter those knitting fabrics were produced with these yarns. The produced knitting fabrics were tested according to the standards for strength and elongation properties (bursting strength, elongation at break), comfort properties (air permeability, moisture permeability, thermal conductivity). The obtained test results were analyzed statistically on SPSS programme. The fabrics were evaluated visually according to the data obtained after burning tests. The results of this study indicate statistically that the effects of meta aramid, para aramid and FR viscose fibers blending ratio is significant for strength, moisture, uneveness properties of yarns and strength, comfort properties of fabrics. It was observed that the strength values of yarns and fabrics increased as the ratio of aramid fiber in the blending increased and the moisture permeability, air permeability and thermal permeability properties of fabrics which contain aramid blends were close to the moisture permeability, air permeability and thermal permeability properties of fabrics containing FR viscose.The highest mass loss value was determined in the fabrics which containing FR viscose as the result of the burning test Rudolf Draner

Boyutları ve hafifliklerine nazaran gösterdiği yüksek performans ve sağladığı önemli avantajlar sayesinde çeşitli uygulamalar için kompozit malzemelerin kullanımı gün geçtikçe artmaktadır. Kompozitlerde takviye olarak tekstil malzemeleri kullanılması ise kullanılan tekstil yapısına ve elyaf çeşidine bağlı olarak kompozite mukavemet, daha yüksek darbe ve eğilme dayanımı gibi özellikler kazandırmaktadır. Aramid elyafı gibi yüksek performanslı liflerin kompozitlerde kullanımı yaygınlaşmış ve sağladıkları avantajlar kanıtlanmıştır. Örme kumaşların takviye malzemesi olarak kullanılmasıyla kompozitlerin darbe dayanımları gibi mekanik performanslarının iyileşmesi üzerine yapılan çalışmalar bulunmaktadır. Örme kumaş yapıların içinde düz şekilde yerleştirilen yatırım iplik formlarının mukavemeti arttırıcı etkisi üzerine çalışmalar ise devam etmektedir. Bu çalışmada takviye malzemesi olarak kullanılan örme kumaşların yapısında bulunan yatırım ipliğinin kompozit malzemenin darbe dayanımına etkilerinin araştırılması hedeflenmektedir. Bu amaç doğrultusunda Aramid lifi kullanılarak V yataklı el örme makinasında üretilen ribana ve yatırımlı ribana örme kumaşların takviye malzemesi olarak kullanılmasıyla kompozit üretimi gerçekleştirilmiş ve bu kompozitlerin darbe, darbe sonrası bası ve eğilme performansları incelenmiştir. Böylece yatırım iplikleri içeren örme kumaş yapısının ve tabaka yerleşim açısının kompozit malzemenin mekanik performansına etkileri irdelenmiştir. The use of composite materials for various applications is increasing day by day thanks to their high performance and significant advantages compared to its dimensions and weight-lightness. The use of textile materials as reinforcements in the composites provides properties such as strength and higher impact depending on the textile structure and fiber type used. The use of high performance fibers such as aramid in composites has become widespread and their advantages have been proven. There are studies on the enhancement of the impact performances of the composties provided by the knitted fabrics as reinforcement and studies on the effect of inlay yarns, which stay stright in the knitted fabric, on the strength of the composites are still continuing. In this study, it is aimed to investigate the effect of inlay yarns, which stay straight among the loops of the knitted reinforcement fabric, on the impact performances of the composites reinforced with the knitted fabric. With this aim, composites are obtained using knitted fabrics manufactured from Aramid filament yarns on v ben knitting machine with two different structures (rib and inlaid rib) and impact, compression after impact and bending performances of these composites are analyzed. The effect of inlay yarn and stacking sequence on the impact performances of the composites are determined. 90

Bu tez çalışmasının amacı, konvansiyonel polietilen tereftalat (PET) ve ultraviyole (UV) dayanımı arttırılmış PET ipliklerin, dış ortam şartlandırma testi sonrasında mekanik özelliklerindeki değişikliklerin incelenmesidir.Çalışmada, numuneler iplik ve kumaş formunda kullanılmıştır. Numuneler, dış ortam koşullarını simule eden bir cihazda şartlandırmaya maruz bırakılmıştır. Yapay şartlandırma süresince, periyodik aralıklarla, iplik ve kumaş numunelerinin kopma mukavemeti ve kopma uzaması ölçülmüş ve bu değerlerde meydana gelen değişimler tespit edilmiştir. Numunelerin renk değişimleri kontrol edilmiş ve çalışma sonunda meydana gelen sararma özellikleri incelenmiştir.Dış ortam şartlarını simüle eden test cihazında 1000 saatlik sürede gerçekleştirilen şartlandırma testinin, gerçek koşullarda, kaç saatlik bir dış ortam şartlandırmasına tabi tutulduğuna dair bir hesaplama çalışması da ilave edilmiştir. Konvansiyonel ve UV ışınlarına karşı dayanımı arttırılmış iplik ve kumaş numunelerine ait çalışma sonuçları kendi içlerinde değerlendirildiğinde, konvansiyonel numunelerin kopma mukavemeti ve kopma uzaması %70 civarında azalma gösterirken, UV ışınlarına karşı dayanımı arttırılmış numunelerinin şartlandırma sonrası kopma mukavemeti ve kopma uzaması değerlerinin çok daha iyi seviyede olduğu tespit edilmiştir. Tez çalışması hazırlanırken, tekstil malzemelerinin ve özellikle PET ipliklerin dış ortam performans değerlendirmesi ve dış ortam şartlandırma testleriyle ilgili yaşanan kaynak sıkıntısı göz önüne alınarak, hazırlanan tezin gelecek çalışmalar için kaynak olabilecek bir çalışma olmasına özen gösterilmiştir. The aim of this thesis is to compare mechanical properties of conventional and ultraviolet (UV) resistant polyethylene terephthalate (PET) yarns after outdoor weathering tests.Yarn and fabric samples were used in the experimental studies. Conventional and UV resistant PET yarn and fabric samples were exposured accelerated weathering tests under laboratory conditions on a specific device. During the weathering tests, tensile strength, elongation values, yellowing properties and color changes of the samples were measured periodically and changes in these values were recorded.Also, the equivalent value of 1000-hour weathering in an artificial test instrument simulating outdoor weathering conditions to natural exposure was calculated.When the results of experimental studies belonging to the yarn and fabric samples after outdoor weathering tests were evaluated, UV resistant PET yarn and fabric samples showed higher tensile strength and elongation values than the conventional ones, while conventional yarn and fabric samples had over almost %70 tensile strength and elongation loss compared to the initial level.This thesis was especially structured to be a useful resource, considering the limited literature about the outdoor performance evaluation of textile materials, especially PET yarns. 78

Tekstil sektörü çalışma şartları göz önüne alındığında gürültü düzeyinin yüksek olduğu ortamları barındırdığı bilinmektedir. Bu araştırma nicel araştırma yöntemlerinden faydanılarak genel tarama modeliyle oluşturulmuştur. Uşak ili Tekstil sektöründe faaliyet gösteren işletmede gürültü ile ilgili risklerden korunmalarına dair yönetmelik esaslarına uygun olarak Doğrudan Ölçüm yöntemi ve çalışanların gürültü maruziyetini değerlendirmek amacıyla nicel veri toplama aracı olan anket uygulaması gerçekleştirilmiştir. Günümüz sanayi ve tekstil sektöründe çalışan bireylerin sayısındaki artış hızının yüksekliği; çalışma ortamında çevresel risk etmenlerine bağlı olarak fizyolojik ve psikososyal sorunların çalışanlar üzerinde etkili olduğu görülmektedir. İşletmede yapılan ölçümlerden edinilen bulgular incelendiğinde ise 97.08 dB(A) seviyesine çıkan değerler bunu kanıtlar derecededir. Bu mevcut gürültü düzeyi çalışanda geçici ve kalıcı işitme kayıplarına, performans düşüklüğüne ve verimin düşmesine sebep olabilecek ciddi zararlar ortaya çıkarabilmektedir. Bu bulgular incelendiğinde gürültü düzeyinin yüksekliğinden kaynaklı ortaya çıkarabilecek rahatsızlıklar, çalışanda bıraktığı etki ve meslek hastalıklarının iş sağlığı ve güvenliği kapsamında psikososyal etkiler doğrultusunda değerlendirilmesi gereken önemli bir konu olduğu görülmektedir. Bu amaçla yapılan çalışma, gürültünün çalışanlarda oluşturacağı ii psikolojik etkilerin önüne geçmek amacıyla iş sağlığı ve güvenliği kanununu esas alarak gerekli tespitleri ve önerileri sunmaktadır. Working conditions of the textile sector, it is known to host environments with high noise levels. This research was created with the general screening model by benefiting from quantitative research methods. In accordance with the regulation principles regarding the protection from noise related risks in the enterprise operating in the textile sector of Uşak province, a direct measurement method and a questionnaire application, which is a quantitative data collection tool, were evaluated to evaluate the noise exposure of the employees. The high rate of increase in the number of individuals working in today's industry and textile sector; Depending on environmental risk factors, physiological and psychosocial problems appear to be effective on employees in the work environment. When the findings obtained from the measurements made in the enterprise are analyzed, the values that have reached 97.08 dB are in a degree to prove this. This current noise level can create serious losses in the employee that can cause temporary and permanent hearing loss, poor performance and reduced efficiency. When these findings are examined, it can be seen that the disturbances that may arise due to the loudness of the noise level, the impact on the employee and occupational diseases are an important issue that should be evaluated in line with the psychosocial effects within the scope of occupational health and safety. For this purpose, the study provides the necessary determinations and suggestions based on the occupational health and safety law in order to prevent the psychological effects of noise on employees. 75

İçinde bulunduğumuz yüzyılda teknolojinin de gelişmesiyle birlikte insanların her alanda tüketim ihtiyacı da artmıştır. Bu tüketim artışının en fazla görüldüğü yerlerden birisi de tekstil sektörüdür. Her yıl binlerce ton ürün üretilerek insanlar tarafından kullanılmaktadır. Tüm bunların sonucu olarak sektörün atık yük miktarı aynı oranda artmaktadır.Bu tez çalışmasında, tekstil sektöründe ortaya çıkan atıklardan birisi olan iplikhane teleflerinin, yine tekstilde kullanılan katyonik boyaların atıksulardaki renk gideriminin sağlanması amaçlanmıştır. Çalışmada farklı iplikhane teleflerine, çeşitli ısıl işlemler yapılmıştır. Daha sonra farklı uygulama koşulu altında (dik konumladırılmış falkon, açılı konumlandırılmış falkon ve erlen) telefler katyonik (bazik) boyalarının atık sudaki renk giderimlerinde test edilmişlerdir. Ayrıca telef miktarlarının ve adsorpsiyon süresinin etkisi de araştırmış ve optimum telef/adsorban miktarı ile işlem süresi belirlenmiştir.Bütün bu çalışmalar sonucunda iplikhane teleflerinin, katyonik (bazik) boya esaslı tekstil atıksularının renk gideriminde alternatif bir adsorban olabilecekleri ve geri dönüşüme katkı sağlayabilecekleri ortaya konulmuştur. Anahtar Kelimeler: Temiz üretim, iplikhane, telef, katyonik (bazik) boya, renk giderimi, tekstil boyama With the development of technology in the present century, the need to consume people in every field has increased. One of the places where this increase is seen most is the textile sector. Thousands of tons of products are produced and used by people every year. As a result of this, the amount of waste load of the sector increases at the same rate.In this thesis, it is aimed to provide the color removal of cationic (basic) dyes used in textile from waste waters by the spinning mill waste which is one of the wastes in textile sector. In this study, various heat treatments were applied to different spinning mill waste. Subsequently, under different application conditions (perpendicularly placed falcon, angularly positioned falcon and flask), the wastes were tested for color removal of cationic (basic) dyes in waste water. In addition, the effect of waste amounts and adsorption time was investigated and optimum waste/adsorbent amount and processing time were determined. At the end of the thesis, it was revealed that textile spinning mill wastes can be an alternative adsorbent for color removal of textile wastewater and can contribute to recycling. 82

Bu çalışmanın amacı, para-amid kuru kumaş, reçine katkılı prepreg, nanoprepreg ve grafen prereg katkılı para-aramid kumaşların yanal çekme özelliklerinin araştırılmasıdır. Çekme fikstürünün universal çekme cihazında modüler kullanımı ile para-aramid kumaşların yanal çekme özellikleri ile ilgili veriler üretilmiştir.Para-aramid kumaşın üstten tekli ve çoklu çekimlerinin iplik uç sayısı ve kumaşdaki konumuna bağlı olduğu tespit edilmiştir. Yanal iplik çekimindeki uç sayısı arttıkça elde edilen verilerin doğrusal olmadığı anlaşılmıştır. Kumaşın alttan yanal ardıl çekimleri ve çoklu çekimlerinden anlaşılacağı üzere ilk ipliğin çekilmesi ile çekme kuvvetinin orantılı olmayan bir şekilde azaldığı ve çoklu çekimde uç sayısı arttıkça doğrusal olmayan bir şekilde arttığı sonucuna varılmıştır. Kumaşa epoxy reçine ve çok duvarlı karbon nanotüp (MWCNTs) ve nano grafen plaka (GNPs) nuamelesi ile yanal çekme kuvvetlerinin sıradışı olarak artmıştır. MWCNTs nin yanal çekme kuvvetine etkileri bir derece görülmekle birlikte GNPs nin etkisi anlaşılamamıştır.Anahtar Kelimeler: Yanal iplik çekme, Para-aramid fabric, Nanoprepreg, Grafenprepreg, Yanal çoklu çekim, Balistik performans The objevtive of this study was to investigate the lateral pull-out puroperties of dry para-aramid fabric as well as the prepreg and MWCNTs and GNPs addition of para-aramid fabrics. Data related to lateral pull-out properties was generated by using the universal tensile testing instruments equipped with pull-out fixture.It was identify that upper single and multiple lateral pull-out forces of the para-aramid fabric depended on the number of yarn ends and their positions in the fabric. It was understood that when the lateral yarn pull-out ends in the fabric was increased, data obtained from the experiment was nonlinear. As it was understood that the bottom successive and multiple lateral pull-out forces of fabric was disproportionally decreased after the first yarn was pulled and when the number of yarn ends at the multiple lateral pull-out were increased fabric pull-out force was also increased disproportionally.After epoxy resin, MWCNTs and GNPs additons to the para-aramid fabric, their lateral pull-out forces were extraordinarily in increased. The effect of the contribution of the MWCNTs in the para-aramid prepreg fabric was realized but the effect of the GNPs in the para-aramid prepreg fabric was not fully understood. Keywords: Lateral single pull-out, Para-aramid fabric, Nanoprepreg, Nanografenprepreg, Lateral multiple pull-out, Balistic performence 122

Araştırmanın genel amacı, kadıntuzluğu (Berberis vulgaris L.) bitkisi ve kadıntuzluğu-kökboya (Rubia tinctorum L.), kadıntuzluğu-ceviz (Juglans regia) bitkilerinin karışımından 3 farklı boyarmadde ile pamuk-yün ipliklerinin boyanarak çeşitli renkler elde edilmesi, haslık değerlerinin incelenerek doğal boyacılık literatürüne yeni bir boyarmadde kazandırılması ve tekstil yüzeylerinde kullanılabilirliğinin değerlendirilmesidir. Araştırmanın evreni, bitkisel boyarmaddeler ve doğal iplikler, araştırmanın örneklemi ise; kadıntuzluğu, kökboya, ceviz bitkileri ve pamuk, yün ipliklerdir. Araştırmada kaynakların elde edilmesinde tarama, pamuk-yün ipliklerinin boyanmasında ve ipliklerin tekstil yüzeylerine aktarılmasında deneme modeli kullanılmıştır. 3 farklı boyarmadde ile ipliklerinin boyanması için boyama reçeteleri hazırlanmıştır. IL-CA Bitkisel Ürünler Ar-Ge Üretim merkezinde mordansız (6), ön mordanlı (24), birlikte mordanlı (24) olmak üzere 54 adet boyama yapılmıştır. Boyalı ipliklere sübjektif renk değerlendirmesi yapılarak kadıntuzluğu boyarmaddesi ile; parlak sarı, limon kabuğu, kanarya sarısı, koyu limon, saman sarısı, buğday sarısı, açık sarı, uçuk sarı, açık zeytin, zeytin olmak üzere 10 farklı renk tonu, kadıntuzluğu-kökboya karışımı boyarmadde ile; tarçın, açık tarçın, somon, gül tozu, mocha, açık kahve, koyu kahve, pembe, pudra, açık pudra ve koyu pudra olmak üzere 11 farklı renk tonu, kadıntuzluğu-ceviz karışımlı boyarmadde ile; kum beji, kese kâğıdı, kahve, toprak, kese kâğıdı, açık kese kâğıdı, çimento ve açık çimento olmak üzere 7 farklı renk tonu tespit edilmiştir. İpliklere uygulanan sürtünme ve yıkama haslık testlerinden şu sonuçlar; Sürtünme haslık değerleri 3 boyarmadde ile yüksek iken, kadıntuzluğu-kökboya karışımı boyarmadde ile yün ipliği birlikte mordanlı maya mordanıyla yapılan boyamalarda düşük, yıkama haslık değerlerinde ise kadıntuzluğu boyarmaddesiyle yapılan pamuk ipliği boyamalarında ve kadıntuzluğu-ceviz karışımlı alüminyum sülfat ve kil suyu mordanlarında düşük, diğer bütün boyamalarda ise yüksek değerler elde edilmiştir. Doğa temasından yola çıkarak 10 adet yüzey tasarımı yapılmıştır. Seçilen 3 adet tasarım dokuma, örme ve işleme teknikleri kullanılarak yeni tekstil yüzeyleri oluşturulmuştur. The overall aim of the research is to obtain various colors with 3 different dyestuffs with the mixtures of barberry (Berberis vulgaris L.) and barberry-madder (Rubia tinctorum L.), barberry-walnut (Juglans regia) plants by dying cotton-wool yarns, to gain a new dyestuff in natural dyestuff literature by investigating their fastness properties and to evaluate their usability on textile surfaces. The universe of the research consists of herbal dyestuffs and natural fibers, and the sample of the research includes barberry, madder, walnut plants and cotton, wool yarns. In the research, while scanning was used to obtain resources, a trial model was used for dyeing cotton-wool yarns and transferring yarns to textile surfaces. Coloring prescriptions have been prepared for dyeing of yarns with 3 different dyestuffs. In IL-CA herbal products R&D Production Center, 54 dyes were made, including no-mordanting (6), pre-mordanting (24) and meta-mordanting (24). By conducting subjective color evaluations of dyed yarns, it was determined that 10 different colors were made from barberry dyestuff including vibrant yellow, lemon peel, canary yellow, dark lemon, straw yellow, wheat yellow, pale yellow, light olive and olive;11 different colors made from barberry-madder mixture dyestuff including Salmon, cinnamon, light cinnamon, rose powder, mocha, dark brown, light brown, pink, powder, light dust and dark dust;7 different colors made from barberry-walnut mixture dyestuff including sand beige, brown bag, coffee, soil, light brown bag, light cement and cement. In the friction and washing fastness tests applied to yarns, it was determined that friction fastness values were high in 3 of dyestuffs, that they were low only in dyes made with barberry-madder mixture meta-mordanting yeast mordant and in washing fastness values, on the other hand, it was determined that they were low in cotton yarn dyes made with barberry dyestuff and barberry-walnut mixed aluminum sulfate and clay water mordants and that they were high in the other dyes. 10 surface designs were made by taking into consideration the theme of nature. The 3 selected designs were created using weaving, knitting and embroiderying techniques. 160

Aerojeller, düşük yoğunluğa, yüksek gözenekliliğe, düşük ısı iletkenliğine ve yüksek yüzey alanına sahip bir nanoyapılı malzeme sınıfıdır. Aerojellerin bu özellikleri, onların ısı yalıtımında, sıvı ve ses emiliminde ve tıbbi tekstil malzemelerinde kullanımını çekici kılmaktadır. Bu çalışmada, saf aerojel elyaflar ve aerojel bazlı dokunmamış elyaflı kompozitler hazırlandı. Aljinat aerojel ve dokunmamış polyester (PET) kompoziti sol-jel yöntemi ile sentezlendi. Bir iğne ile delinmiş dokunmamış PET, aljinat çözeltisi ile ıslatıldı ve daha sonra sulu bir CaCl2 çözeltisine daldırıldı, bu şekilde dokunmamış PET içerisinde bir jel oluşturuldu. Etanol ile çözücü değişimden sonra, jel süperkiritik CO2 ile kurutuldu ve aljinat aerojel - dokunmamış PET kompoziti elde edildi. SEM görüntülerinden, aerojellerin gözenekli ve PET elyafları arasında bloklar halinde olduğu görüldü. Kompozitin termal özellikleri bir ısı akış ölçer kullanılarak ölçüldü. Kompozitin termal yayılımı, saf dokunmamış PET malzemenin termal yayılımından önemli ölçüde daha düşüktü. Kompozit, ayrıca saf dokunmamış PET malzemeden daha yüksek bir termal dirence ve daha yüksek bir gerilme mukavemetine sahipti. Bir termal görüntüleme kamerası kullanılarak yapılan deneyler, kompozit içindeki ısı akısının, aljinat aerojelinin varlığı nedeniyle saf dokunmamış PET malzemeye göre çok daha düşük olduğunu gösterdi. Sonuçlar, yeni kompozit malzemenin termal giysi uygulamalarında kullanım için umut verici olduğunu göstermektedir.İğne ile delinmiş dokunmamış pamuk ve selüloz aerojel kompoziti de bir sol-jel yöntemi ile sentezlendi. Pamuklu dokunmamış malzeme selüloz çözeltisinin içine daldırıldı ve 2 saat boyunca 50 °C'de ısıtıldı. Bu da pamuklu dokunmamış kumaş içinde jel tabakalarının oluşumuna yol açtı. Jel, aseton ile çözücü değişiminden sonra süperkritik CO2 ile kurutuldu ve jel-selüloz aerojel dokunmamış pamuklu kompoziti elde edildi. Bu kompozit, oldukça gözenekli bir yapıya ve ortalama 25 nm gözenek çapına sahipti. Kompozitin yara bandları için performansını belirlemek üzere yara eksüda (sıvı) emicilik testi yapıldı. Selüloz aerojel- dokunmamış pamuk kompoziti, yüksek yara eksüda emiciliği gösterdi. Antimikrobiyal özelliklere ulaşmak için aerojel kompozitinin içine gümüş yüklendi. Kompozit, aseton ile çözücü değişiminden sonra 0.02 M gümüş nitrat çözeltisine batırıldı ve süperkritik olarak kurutuldu. Kompozit, Escherichia coli bakterilerine karşı mükemmel antibakteriyel direnç sergiledi. Saf aerojel elyaflar sodyum aljinattan üretildi. Aljinat jel elyafları, bir şırınga pompası vasıtasıyla bir aljinat çözeltisinin (su içinde üç farklı konsantrasyon) bir CaCl2 sulu çözeltisine ekstrüzyonu ile sentezlendi. Suyun, jel elyaflardan çözücü değişimi aşamasında etanol ile uzaklaştırılmasının ardından, etanolun 308 K ve 10 MPa'da süperkritik ekstraksiyonu sonucunda aljinat aerojel elyafları elde edildi. Aljinat çözeltisinin konsantrasyonu değiştirilerek üç farklı aljinat aerojel elyafı hazırlandı. Aerojel elyafları, cıva porosimetrisi, taramalı elektron mikroskopisi, Raman spektroskopisi ve gerilme mukavemeti test cihazları ile karakterize edildi. Her üç elyaf da oldukça gözenekliydi. Yüzey alanları ve yoğunlukları sırasıyla 220 m2 / g ila 231 m2 / g ve 0.2 g / cm3 ila 0.3 g / cm3 aralığında bulundu. Elyafların maksimum uzaması % 12 ila % 15 arasında değişirken, elastik modülleri 0.26 MPa ila 0.45 MPa arasında değişti. Aerogels are a class of nanostructured materials with some extraordinary properties like low densities, high porosities, high surface areas and low thermal conductivities. These properties of aerogels make them very attractive as fabrics for thermal insulation, liquid absorption, sound absorption and medical textiles. In this work, pure aerogel fibers and aerogel based nonwoven fibrous composites were prepared. A composite of alginate aerogel with polyester (PET) nonwoven was synthesized by a sol-gel method. A needle punched PET nonwoven was soaked with an alginate solution and then immersed in an aqueous CaCl2 solution which resulted in the formation of a gel inside the PET nonwoven. The gel was dried with supercritical CO2 after solvent exchange with ethanol leading to alginate aerogel-PET nonwoven composite. The aerogels were porous and were in the form of blocks in between the PET fibers as evident from SEM images. The thermal properties of the composite were measured using a heat flow meter. The thermal diffusivity of the composite was significantly lower than the thermal diffusivity of the pure PET nonwoven. The composite also had a higher thermal resistance and a higher tensile strength than the pure PET nonwoven. Experiments using a thermal imaging camera indicated that the heat flux in the composite is much lower than in pure PET nonwoven due to the presence of alginate aerogel. The results show that the new composite material is promising for use in thermal clothing applications.A composite of cellulose aerogel with needle punched cotton nonwoven was also synthesized by a sol-gel method. The cotton nonwoven was immersed inside the solution of cellulose and heated at 50 ºC for 2 hours which led to the formation of layers of gel inside the cotton nonwoven. Then gel was dried with supercritical CO2 after solvent exchange with acetone to obtain cellulose aerogel cotton nonwoven composite. This composite had a highly porous structure and an average pore diameter of 25 nm. The wound exudate (fluid) absorbency test was performed to determine the performance of this composite for wound dressings. The cellulose aerogel cotton nonwoven composite showed high wound exudate absorbency. Furthermore, silver was loaded inside the aerogel composite in order to achieve antimicrobial properties. The composite was soaked in 0.02 M solution of silver nitrate after solvent exchange with acetone and dried supercritically. The composite exhibited excellent antibacterial resistance against Escherichia coli bacteria.The pure aerogel fibers were produced from sodium alginate. Firstly, alginate gel fibers were synthesized by extrusion of an alginate solution (three different concentrations in water) into a CaCl2 aqueous solution using a syringe pump. Removal of water from the gel fibers by solvent exchange with ethanol followed by supercritical extraction of ethanol at 308 K and 10 MPa resulted in alginate aerogel fibers. Three different kinds of alginate aerogel fibers were prepared by changing the concentration of the alginate solution. The aerogel fibers were characterized by mercury porosimetery, scanning electron microscopy, Raman spectroscopy and tensile strength tester. All three fibers were highly porous with surface areas and densities in the range of 220 m2/g to 231 m2/g and 0.2 g/ cm3 to 0.3 g/ cm3 respectively. The maximum elongation of the fibers ranged from 12 % to 15 % while their elastic modulus ranged from 0.26 MPa to 0.45 MPa. 83

Bu tez çalışması kapsamında, Tekstilde elyaf, iplik, dokuma hazırlık, ve dokuma aşamalarındaki uygulama hesaplarının proses bazında matematiksel modellerinin oluşturularak çözüm algoritmalarının ve bir bilgisayar yazılımının geliştirilmesi yapılmıştır. Tamamen özgün hazırlanan bu bilgisayar programı Delphi Rio 10.3 yazılımı kullanılarak elde edilmiştir. Hazırlanan programın çalıştırılması sanal veriler üzerinden gerçekleştirilmiştir. Program, tekstil mühendisleri ve tekstil sektöründe çalışanlar için bir `Hesap Makinesi` niteliğindedir. Endüstriyel ve akademik doğrulama çalışmalarıyla daha ileri düzeyde geliştirmelere açık durumdadır.Anahtar Kelimeler: Pamuk ipliği, ring iplik üretimi, dokuma hazırlık, dokuma, yazılım programı In this thesis, a computer software has been developed using mathematical models and their solution algorithms of applied calculations in stages of textile fibre, yarn, weaving preparation and that of weaving processing. This computer programme, prepared completely original, is established by using delphi software programme version of Rio 10.3. The programme was run using virtual data of those textile processes mentioned above. This programme is of a kind of `Textile Calculator` for textile engineers and persons working in textile industry. It is more obviously open to development using the data obtained from the real textile industrial applications. Key words: Cotton yarn, ring yarn production, weaving preparation, weaving, software program 112

Günümüzde petrol türevi sentetik liflerin kullanımları, kullanım alanlarına ve özelliklerine göre her geçen gün artmaktadır. Petrol türevi lifler denilince en çok kullanılan ve ilk akla gelen şüphesiz ki PET lifleridir. Bu tez kapsamında iki farklı çalışma gerçekleştirilmiş ve ilk çalışmada üstün kimyasal ve termal dirence sahip PA 6.6 (poliamid 6.6) lifleri kullanılmıştır. İkinci çalışmada ise iyi kopma mukavemeti ve boyutsal stabilite özellikleri sergileyen PET (polietilenteraftalat) lifleri tercih edilmiştir. PA 6.6 ve PET liflerin boyanmasında farklı molekül büyüklüğüne sahip kırmızı ve mavi dispers boyalar kullanılmıştır. Dispers boyarmaddelerle boyanmış ve indirgen yıkama işlemine tabi tutulmuş PET ve PA 6.6 lifli kumaşlara sonrasında genellikle kurutma (yaş işlemden çıkmış kumaşları kurutmak için kullanılır) ve ısıl fiksaj (termofiksaj: genellikle kumaşlarda boyutsal stabilite sağlamak ya da kumaşlara bitim işlem kimyasalının fikse edilmesi için uygunlanır.) gibi ısıl işlemler uygulanmaktadır. Bu tip ısıl işlemlerin uygulanması sırasında lif içine difüz etmiş bazı dispers boyarmaddelerin lif yüzeyine termal migrasyon (termal göç) yoluyla göç etmesi sonucunda renk haslığı değerlerinin düşmesi bilinen bir olaydır. Her ne kadar lif yüzeyindeki gevşek bağlı boyaların, boyama işleminden sonra yapılan indirgen yıkama işlemi yoluyla büyük bir kısmı ya da tamamı uzaklaştırılabilse de, ısıl işlemin uygulanması esnasında boyarmadde moleküllerinin bir kısmı lifin iç kısmından lifin dış yüzeyine doğru hareket etmektedir. Bu amaçla liflerin termal migrasyonun azaltılması ve haslıklarının iyileştirilmesi üzerine gerçekleştirdiğimiz bu tez çalışmasında PET ve PA 6.6 liflerinin kurutma ve termofiksaj işlemlerinde mikrodalga, liyofilizasyon (dondurarak kurutma) ve ultraviyole (UV) gibi inovatif ve sürdürülebilir teknikler kullanılmış ve konvansiyonel metodlar ile karşılaştırılmıştır. PA 6.6 liflerinin kurutma işlemlerinde kullanılan mikrodalga ve liyofilizasyon tekniklerinin konvansiyonel ramöz yöntemin göre renk haslıklarının iyileştirilmesinde belirgin farklılıklar oluşturmadığı yapılan haslık testleri sonucunda elde edilmiştir. Geleneksel yollarla ramözde kurutma ve ısıl fiksaj işlemi görmüş PET lifli kumaşlara farklı sürelerde uygulanan UV işlemlerinde ise, en iyi haslık değerlerinin 12 sa ve 24 sa UV işlem görmüş PET numunelerine ait olduğu görülmüştür. Today, the usage of petroleum-derived synthetic fibers is increasing day by day according to their usage area and properties. When it comes to petroleum-derived fibers, PET fibers are undoubtedly the most widely used and first fiber option come to mind. Within the scope of this thesis, two different studies were conducted and PA 6.6 (polyamide 6.6) fibers with superior chemical and thermal resistance were used in the first study. In the second study, PET (polyethylenephthalate) fibers, which exhibit good tensile strength and dimensional stability properties, were studied. Red and blue disperse dyes with different molecular sizes were used in the dyeing of PA 6.6 and PET fibers. Dyed and reduction cleared PET and PA 6.6 fiber fabrics are usually heat-treated such as drying (used to dry the wet-processed fabrics) and thermal fixation (thermosetting = heat setting: generally applied for providing dimensional stability in fabrics or fixing the finishing chemical to fabrics). It is a known event that the color fastness levels decrease as a result of the thermal migration of some disperse dyestuffs, which were diffused into the fiber, to the surface of the fiber by thermal migration during the application of such heat treatments. Although all or most of the dyes on the fiber surface after dyeing can be removed through the reduction clearing process after dyeing, some of the dyestuff molecules move from the inner part of the fiber to the outer surface of the fiber during the application of the heat treatment. For this purpose in this thesis, possibility on thermal migration reduction and color fastness improvement were researched with the help of innovative and sustainable techniques such as microwave, lyophilization (freeze drying) and ultraviolet (UV) for dried and heat-setted PET and PA 6.6 fibers and compared with those of conventional methods. Microwave and lyophilization techniques used in drying processes on PA 6.6 fibers did not create any significant differences in the case of color fastness improvement when compared to the conventional stenter method. The best color fastness values were obtained on dried and heat-setted PET samples treated with UV rays at 12 hours and 24 hours. 125

Günümüz dünyasında yaşanan teknoloji, inovasyon odaklı küresel dönüşüm, bölgesel ve küresel yaşanan gelişmelerle birlikte sosyo-ekonomik dengeler değişmekte, yeniden kurulmaktadır. Son yıllarda sıkça söz edilen çevresel sorunlar, küreselleşen dünyada toplumun, üretme ve tüketmede sürdürülebilir kararlar almasını zorunlu kılmaktadır.Çevresel sorunlar, günümüzde her alanda olduğu gibi tekstil sektörünün de en önemli sorunlarından biridir. Sürdürülebilirlik kavramı, geleceğin doğal dengeyi bozmadan, bilinçli bir şekilde tasarlanmasını ve korunmasını gerekli kılmaktadır. Sürdürülebilirlik kavramının yaygınlaşması, çevre dostu ev tekstili tasarımları ve üretimlerinin gelişmelerine yönelik çalışmaların artmasına neden olmuştur. Çalışmada; sürdürülebilirlik kavramı çerçevesinde ev tekstili sektöründe yürütülen sürdürülebilirlik faaliyetleri, standartları ve etiketleri araştırılmış, sektörde sürdürülebilir tasarımı etkileyen faktörler incelenmiştir. Bu amaçla; konuyla ilgili literatür taranmış, önceki çalışmalar/uygulamalar incelenmiş ve çalışmanın teorik alt yapısı bu yolla oluşturulmuştur. Çalışmanın deneysel kısmında ise; ev tekstili üretimi yapan bir fabrikadan alınan tekstil atıkları, ileri dönüşüm (upcycle) yöntemiyle yeniden tasarlanmış; bu yolla katma değeri yüksek, tekstilin yaşam ömrünü uzatan, sürdürülebilirliğe katkı sağlayan yeni ürünler elde edilmesi hedeflenmiştir.Anahtar Kelimeler: Sürdürülebilirlik, Sürdürülebilir Tasarım, Ev Tekstili, Tekstil Atıkları, İleri Dönüşüm. The global focus on technology and innovation in our modern world, along with regional and global advances are changing and redefining socio-economic balance. The environmental problems discussed frequently during the past years have made it necessary for the world's increasingly global society to make sustainable choices in production and consumption. As in every aspect of our modern world, environmental problems are also one of the most pressing issues of the textile industry. The concept of sustainability necessitates conscious design and protection without disrupting the future balance of nature. The spread of the concept of sustainability has caused an increased focus on advancements in the design and production of environmentally-friendly home textiles. This work includes research into the standards, labels, and sustainable activities carried out in the home textile industry within framework of the concept of sustainability, as well as examinations of the factors affecting sustainable design in the industry. Keeping this goal in mind, we combed the relevant literature, analyzed previous works and applications, and thusly created this work's theoretic structure. In the experimental section of this work, we aimed to produce new, high value added, long-lasting products contributing to sustainability by taking textile wastes from a factory producing home textiles and redesigning them using the method of upcycling. Keywords: Sustainability, Sustainable Design, Home Textiles, Textile Wastes, Upcycling 210

Bu çalışmanın amacı open end geri dönüşüm akrilik iplikten üretilen kazaklarınperformans özelliklerini orjinal akrilik iplikten üretilen benzer kazaklar ile elastik PBT vegipe ipliklerin etkisini de göz önüne alarak incelemektir. Bu amaçla, geri dönüşüm ve orijinalakrilik iplik tipleri ile uzun ve kısa olmak üzere iki farklı ilmek iplik uzunluk değerlerindeelastik ipliksiz ve elastik PBT ve gipe iplikler ilave ederek 12 farklı kumaş tipi üretilmiştir.Elastik iplik ilavesi ve tipinin, geri dönüşüm ve orijinal akrilik lif tipinin ve ilmek iplikuzunluğunun kumaşların performans özellikleri üzerindeki etkisi de ANOVA istatistikimetodu kullanılarak incelenmiştir. Kumaşların performans özellikleri olarak, kumaş yapısalparametreleri (ilmek sıklıkları, gramaj ve kalınlık), hava geçirgenlik değerleri, ısıl konforözellikleri (ısıl iletkenlik, ısıl direnç ve ısıl soğurganlık), su buharı geçirgenliği, patlamamukavemeti, aşınma dayanımı, boncuklanma ve esneklik değerleri ölçülmüştür.Deneysel ve istatistiki sonuçlardan elastik iplik ilavesi ve tipinin, geri dönüşüm veyaakrilik lif tipinin ve ilmek iplik uzunluğunun kumaşların tüm performans sonuçlarıüzerindeki etkileri istatistiki olarak önemli bulunmuştur.Gipe iplik ilaveli kumaşlar en yüksek ilmek yoğunluk, gramaj, kalınlık, ısıliletkenlik, ısıl direnç, ısıl soğurganlık, aşınma dayanımı, çubuk yönü uzama sonuçları, bunakarşın en düşük hava ve su buharı geçirgenlik sonuçları göstermiştir. Gipe iplik ilaveliiiikumaşları daha sonra PBT iplik ilaveli kumaşlar izlemiştir. En yüksek patlama mukavemetive en az boncuklanma eğilimi sonuçları PBT iplik ilaveli kumaşlar için elde edilmiştir.Deneysel sonuçlardan geri dönüşüm ve akrilik lif tiplerinin kumaşların performansözellikleri üzerindeki etkisi incelendiğinde ise, geri dönüşüm akrilik kumaşlar orijinal akrilikkumaşlardan daha yüksek kalınlık, ısıl direnç, aşınma dayanımı, boncuklanma eğilimi vesıra yönü uzama sonuçları, buna karşın daha düşük patlama mukavemeti sonuçlarıgöstermiştir. Diğer performans özelliklerinde ise geri dönüşüm ve akrilik kumaşlar elastikipliksiz ve elastik iplik ilaveli kumaşlarda farklı eğilimde davranış sergilemiştir.Tüm deneysel sonuçlar orijinal akrilik iplikler kadar geri dönüşüm akrilik ipliklerininde kabul edilebilir kalitedeki kazakların üretiminde kullanılabileceğini ve geri dönüşümipliklerin gipe ve PBT elastik iplikler ile birlikte kullanılması ile kazakların kalitesi veperformans özelliklerinin artırılabileceğini ve kazaklara bazı avantajlı özelliklerinkazandırılabileceğini göstermiştir. The purpose of this study is to compare the performance properties of the sweatersmade from the open end recycled acrylic yarn with those of the similar sweaters made fromthe open end virgin acrylic yarn, together with the influence of incorporated elastic PBT andgimped yarns. For the study purpose, 12 different plain knitted fabric types were producedby using two recycled and virgin acrylic yarn types and two stitch length levels combiningwith no elastic yarn and with PBT and gimped yarns together. The effects of the elastic yarnaddition and type, the fibre type (being recycled acrylic or virgin acrylic) and the stitch lengthon the performance properties of the fabrics are also evaluated using ANOVA statisticalanalysis method. As performance properties of the fabrics, fabric structural parameters(stitch density values, mass and thickness), air permeability values, thermal comfortproperties (thermal conductivity, thermal resistance and thermal absorptivity), water vapourpermeability, bursting strength, pilling, abrasion resistance and extension values areconsidered.From both the experimental and statistical results, it is shown that the elastic yarnaddition and type, recycled and virgin acrylic fibre type and stitch length parameters affectall the performance properties of the fabrics significantly. The fabrics with the gimped yarnshow the highest stitch density, mass, thickness, thermal conductivity, thermal resistance,vthermal absorptivity, abrasion resistance and walewise extension results, followed by thefabrics with the PBT yarn. The highest bursting strength and the lowest pilling tendencyresults are obtained for the fabrics with the PBT yarn.When the experimental results are examined in terms of the effect of the recycledand virgin acrylic fibre types on the performance properties of the fabrics, the recycledacrylic fabrics exhibit higher thickness, thermal resistance, abrasion resistance, pillingtendency and coursewise extension results and lower bursting strength results than the virginacrylic fabrics. The recycled and virgin acrylic fabrics reveal different tendency for the otherperformance properties according to the elastic yarn addition and type.All the results reveal that as well as virgin acrylic fibre, recycled acrylic fibre can beused in the production of sweaters in acceptable quality and when recycled yarns are usedtogether with with gimped and PBT elastic yarns, the quality and performance properties ofsweaters can be increased and some advantageous properties can be gained to sweaters. 127

Türkiye'de her sene çok sayıda insan yangınlardan dolayı hayatını kaybetmekte ve yangınlarda en hayati önemi olan malzemeler ise yanıcı tekstiller olarak belirtilmektedir. Güç tutuşur tekstil malzemelerin kullanımı ve kolay tutuşan giysilik kumaşlar ve ev tekstil ürünleri ile ilgili olarak getirilen düzenlemeler, tekstil ürünlerinin yanma riskleri üzerinde oldukça etkin olmuştur. Yine de getirilen çözümler, vücut hareketlerini sınırladığı, estetik özellikten yoksun olduğu ya da maliyeti önemli ölçüde arttırdığı gibi gerekçelerle geniş kitlelerde pek kabul görmemiştir. Ayrıca, güç tutuşma terbiyesinde kullanılan bazı kimyasal maddelerin (Tris-2,3 dibromopropil fosfat gibi) halen yasaklı olması ve kullanımda olan birçok maddenin ekotoksolojik risklerinin tam olarak bilinmemesi, bu kimyasalların kullanım rahatlığını engellemektedir.Piyasada kullanılan kimyasalların pamuk/polyester (Co/PET) karışımları için Avrupa standartlarını sağlamak konusunda yetersiz kalmaları, bunun yanında uygulanabilirlik konusunda da sorun taşımaları dolayısıyla piyasada hem pamuk hem de polyestere tutunabilecek, polimer bazlı, kalıcı ve sağlık açısından risk taşımayan bir kimyasal ihtiyacı doğmuştur.Bu tez çalışmasıda en çok yangın tehlikesi yaratan kumaş çeşitlerinin güç tutuşurluğunun dünya standartlarına göre sağlanabilmesi; üretilen kimyasalın bugün kullanılmakta olan eşleniklerine göre insan sağlığı açısından sorunsuz olması, uygun fiyatta olması ve uygulamada ekstra teçhizata gerek kalmadan kullanılabilmesi konusunda üstün özellikler taşıması hedeflenmiştir. İlave olarak pamuk/polyester karışımlarında alevle tutuşma konusunda bilinen sorunların giderilmesi ve böylelikle sadece yurt içindeki kimyasal kullanımın yaygınlaşması ve sadece yurt dışı bağımlılığını azaltmak değil; ihraç edilen ürünlerin portföyüne yenilikçi bir ürün katmak amacı güdülmüştür.Tez kapsamında, konu bütünlüğü dikkate alınarak sıralanmış yedi adet makale ve bildiri yer almaktadır. Her bir makale/bildiri tezin ayrı bölümleri olarak verilmiş olup, literatüre alanında yenilikçi sonuçlar sunmaktadır. Tezin ilk makalesinde, polimerik yapıda, fosfor-azot sinerjisi içeren yeni bir güç tutuşurluk kimyasalı (PVP (PR)-P-DCDA), polivinil alkol (PVA), hidrofilik polyester reçinesi (PR), fosforik asit ve disiyandiamid (DCDA) kullanılarak sentezlenmiştir.Geliştirilen bu kimyasal ile %100 polyester, 100% pamuk ve %50/50 pamuk/polyester karışımı kumaşlar emdirme yöntemi ile apre işlemine tabi tutulmuşlardır. Apreli ve apresiz kumaşların güç tutuşurluk özellikleri, termal özellikleri, yüzey morfolojisi ve kimyasal yapısı sırasıyla dikay yanma testi, sınırlı oksijen indeksi (LOI), diferansiyel taramalı kalorimetre (DSC), termogravemetrik analiz (TGA), taramalı elektron mikroskobu (SEM) ve Fourier Dönüşümlü Kızılötesi Spektroskopisi (FTIR) ile incelenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, PVP (PR)-P-DCDA, pamuk, polyester ve pamuk/polyester karışımları için süper bir uygulama kolaylığı ile ekolojik ve kömür oluşumu sağlayan iyi bir güç tutuşurluk sistemidir ve bu kimyasal Fire-off EBR ismi ticarileştirilmiştir.Tezin ikinci makalesi, Fire-off'un tekstil malzemeleri üzerindeki ürün kalitesini değerlendirmek amacıyla mekanik özellikleri incelenmiştir. 350 g/L konsantrasyonda hazırlanan Fire-off apre reçeteleri emdirme yöntemi ile pamuk/polyester kumaşlara uygulanmıştır. Apreli kumaşların güç tutuşurluk özelliklerini araştırma için LOI testi yapılmıştır. Daha sonra ise, kumaşların mekanik özellikleri mukavemet, aşınma, boncuklanma dayanımı testleri değerlendirilmiştir, Ayrıca, kumaş görünümü ve beyazlık indeksi de araştırılmıştır. Elde edilen sonuçlar, apreli kumaşların mukavemet ve uzama değerlerinde hafif bir artış, aşınma ve boncuklanma değerlendrinde azalış olduğunu göstermektedir. Öte yandan, apreden sonra kumaşların beyazlık ve hava geçirgenlik değerlerinde ise düşüşler gözlenmiştir.Üçüncü makalede, dış giyimde ve ev tekstilinde kullanılan, Fire-off ile apre uygulanmış pamuk/polyester karışımın kumaşların kapsamlı yanma davranışları araştırılmıştır. Farklı karışım oranlarında ve gramajlardaki kumaşlar için hem apre öncesi hem de hem apre sonrası yanma riskleri açısından sıralanmıştır. İşlem öncesi %35/65 karışım oranına sahip kumaş yangın riski açısından en tehlikeli olarak sıralanırkan, bu kumaş apre işlemi sonrasi en güvenli kumaş haline gelmiştir. Konik kalorimetre verileri aynı zamanda, işlem görmüş kumaşların daha az yanma ısısı ürettiklerini ve LOI testi verileri ile de doğrulanan daha iyi güç tutuşur özelliği gösterdiğini kanıtlamaktadır. Efektif yanma ısısı, maksimmum yanma ısıs yayılım oranı ve toplam yanma ısısı yayılım oranındaki düşüşler, Fire-off'un alevin yayıımını engelleme konusunda etkili olduğunu göstermektedir.Dördüncü makalede, mikro konik kalorimetre (MMC) ile termogravemetrik analiz (TGA) metotlarının, Fire-off'un pamuk, polyester ve pamuk/polyester karışımı kumaşlardaki termal performansları test edilerek kapasiteleri incelenmiştir. Kumaşlara Fire-off ile emdirme yöntemine göre apre uygulanmış ve kumaşların termal özellikleri hem MCC hem he TGA ile incelenmiştir. TGA sonuçları, yüksek sıcaklıkta, Fire-off pamuk, polyester ve pamuk/polyester kumaşların kömür artıklarını büyük ölçüde artırabileceğini ortaya koymuştur. MCC sonuçları, Fire-off apresinin kumaşların ısı açığa çıkarma kapasitesi (HRC), ısı yayılım oranı (HRR), toplam ısı yayılım oranı (THR), maksimum ısı yayılım oranı ((pHRR) değerlerlerinde düşüşe neden olduğunu kanıtlamaktadır. Karşılaştırma sonuçlarına göre ise, MCC ve TGA verileri arasında kumaşların bozulma sıcaklıkları ve kütle kaybı oranları açısından mükemmel bir uyum olduğu tespit edilmiştir.Beşinci çalışmada, tekstilde buruşmazlık apreside kullanılan DMDHEU (dimetilol dihidroksietilenüre) çapraz bağlayıcı olarak pamuk/polyester kumaşlar için Fire-off''un güç tutuşurluk apre reçetelerinde kullanılmıştır. Fire-off ve Fire-off/DMDHEU ile apre işlemine tabi tutulan pamuk/polyester kumaşların güç tutuşurluk performanları incelenmiş ve karşılaştırılmıştır. İlave olarak, Fire-off/DMDHEU ile apre uygulanan kumaşlara buruşma direnci testi yapılarak kumaşların buruşma geri açılması performansları incelenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, Fire-off/DMDHEU sistemi Fire-off 'a göre daha fazla azot sağladığı için güç tutuşurluğu daha da arttırmıştır. Apre reçetesine DMDHEU katkısı kumaşlarda kırışmazlık açısından önemli bir farklılığa yol açmamıştır.Altıncı çalışmada, pamuk/polyester (Co/PET) kumaşlar için tek adımda yeni bir güç tutuşurluk ve dikiş kayması apre sistemi geliştirilmiştir. Fire-off, polisilisik asit ve sitrik asit kombinasyonlarıyla apre reçeteleri oluşturulmuş ve pamuk ve pamuk/polyester kumaşlara emdime yöntemiyle uygulanmıştır. Apre uygulanan kumaşların güç tutuşurluk ve dikiş kayması direnci test edilmiş ve sonuçlar değerlendirilmiştir. Aynı zamanda, FTIR, DSC karakterizasyon testleri ile uygulanan aprenin kumaşlardaki etkisini mekanik açıdan araştırmak için de kopma mukavemet testi yapılmıştır. Elde edilen sonuçlar, geliştirilen bu aprenin hem güç tutuşurluk açısından (LOI ˃27) hem de dikiş kayması açısından (çözgü: 2.2 mm, atkı 1.2 mm) başarılı olduğunu göstermektedir.Tezin son çalışmasında ise, Fire-off'un iki farklı tekstil firmasında endüstriyel uygulamaları gerçekleştirilmiş olup, işlem görmüş kumaşların güç tutuşurluk özellikleri araştırılmıştır. Dikey yanma ve LOI test sonuçlarına göre, endüstriyel boyuttaki Fire-off apre uygulamasıyla, güç tutuşurluk performansı açısından daha önce deneysel laboratuvar çalışmalarında da kullanılan farklı karışım oranlarındaki hem pamuk/polyester (Co/PET) kumaşlarda hem de ilk kez denenen pamuk/poliamid (Co/PA) karışımı kumaşlarda etkili sonuçlar elde edildiği görülmüştür. Ayrıca, piyasada bu alanda yaygın olarak kullanılan Proban Teknolojisi ile kıyaslandığında, ekstra teçhizat gerektirmeksizin kolay uygulanabilen Fire-off, formaldehit içermemesi ve/veya salınım yapmaması yönüyle de mevcut ticari güç tutuşurluk kimyasallarına göre çevreci bir yaklaşım sergilemektedir.Sonuç olarak, tez kapsamındaki bu yedi adet makale ve bildiri, tez konusunun güncel ve farklı yaklaşımlarını gözler önüne sermektedir. Bütün olarak düşünüldüğünde tez çalışmasındaki bu makaleler oldukça detaylı alt başlıkları ile literatüre özgün katkı sağlamış ve endüstriye de yenilikçi ticari bir ürün kazandırmıştır. Many people loose their lives every year in Turkey because of the fire. Flammable textile materials are the most crucial substances in fires. In this thesis, it is aimed to develop a flame retardant (FR) chemical according to world standards for the most fire-threatening fabric types. The chemical should have superior easy of application, be able to use practically using existing machines in finishing textile companies, be safe for human health as well as be affordable. It is also aimed to eliminate the known flame ignition problems in polyester/cotton (Co/PET) blends, to increase the use of local chemicals in the country, to reduce the dependence on abroad and to add an innovative FR product to the portfolio of exported products.Within this thesis, seven supplementary articles and proceedings were given in sequence considering the topic integrity. All articles and proceedings given in seperate chapters have novelty in research and discuss remarkable and original outcomes of the thesis topic. In the first article, a novel polymeric flame retardant with phosphorous-nitrogen (P-N) synergism (PVP (PR)-P-DCDA) was synthesized by polyvinyl alcohol (PVA), hydrophilic polyester resin (PR), phosphoric acid and dicyandiamide (DCDA). 100% polyester, 100% cotton and 50/50% Co/PET blended fabrics were treated PVP (PR)-P-DCDA by impregnation method. Flammability characteristics, thermal decomposition, surface morphology and chemical structure of treated and untreated fabrics were investigated by Vertical Flammability Test, Limited Oxygen Index (LOI), differential scanning calorimetry (DSC), thermogravimetric analysis (TGA), scanning electron microscopy (SEM) and fourier transform infrared spectroscopy (FTIR) respectively. Results showed that PVP (PR)-P-DCDA is an eco-friendly FR system, a good char forming FR agent with superior ease of application for cotton, polyester and Co/PET blends. At industrial scale, the FR agent PVP (PR)-P-DCDA has been commercialized with the name of Fire-off EBR.The second article investigates the mechanical properties of Fire-off in order to assess textile service-life features. 350 g/L Fire-off finishing bath was prepared and Co/PET fabric samples were treated via impregnation method. In order to investigate FR performance of treated fabrics LOI test was performed. Subsequently, fabric strength, abrasion properties and outward appearance; tensile properties, abrasion, pilling performance and whiteness of Fire-off treated fabrics were tested and evaluated. Mechanical test results showed that there was a slight increase in strength, elongation, abrasion and pilling. On the other hand, whiteness and air permeability of fabrics were decreased after Fire-off treatment.In the third article, combustion behaviours of cotton and Co/PET blend fabrics, which can be used in apparel and home textiles treated with Fire-off, were investigated. Different blend ratio and areal density of fabrics were used in the experiments and fabrics were ranked before and after treatment in terms of burning hazard. Untreated 35/65% blend Co/PET fabric was found most hazardous in accordance with fire risk. However, it became the safest after FR treatment with Fire-off. Cone calorimetric data, besides, showed that the treated cotton and Co/PET blend fabrics generated less heat of combustion and obtained better FR properties, which can be also confirmed by increase of LOI. Considering the decreased values of effective heat of combustion (EHC), peak heat release rate (pHRR) and total heat release rate (THR) for all samples, it is concluded that Fire-off is effective for preventing the flame spread.The fourth paper investigates the capability of micro combustion calorimeter (MCC) and thermogravimetric analysis (TGA) methods by testing the thermal performance of Fire-off on polyethylene terephthalate (PET) and cotton (Co) fabrics and their corresponding blends (Co/PET). Fire-off was applied to the fabric through impregnation method and the resulting properties of these fabrics were assessed in terms of combustion behavior by use of MCC and TGA. TGA results revealed that Fire-off could greatly enhance char residues of cotton, PET and Co/PET fabrics at high temperature region. MCC results indicated that Fire-off treatment could significantly decrease the heat release capacity (HRC), HRR, THR and pHRR of cotton, PET and Co/PET fabrics. According to comparison results, a near-perfect agreement between MCC and TGA data were found in terms of degradation temperatures and mass loss rates of fabric samples. In the fifth study, DMDHEU (dimethylol dihydroxyethyleneurea), which has been used for wrinkle-resistant finishing in textile, was used in FR finishing of Co/PET blends as a crosslinker with Fire-off. Flame retardancy performance of Co/PET fabrics treated with Fire-off and Fire-off/DMDHEU were investigated and compared. In addition, wrinkle resistant test was performed for untreated and Fire-off/DMDHEU treated fabrics to investigate the effect of the treatment on wrinkle recovery performance of fabrics. Results showed that Fire-off/DMDHEU system is a more effective nitrogen provider than Fire-off alone to enhance the flame retarding performance of the treated Co/PET fabrics through P-N synergism; therefore, the presence of DMDHEU in the FR finishing system increases the flame resistance of the treated Co/PET fabric. In addition, DMDHEU does not significantly change the wrinkle recovery of fabrics when used with Fire-off.In the sixth study, a new flame retardancy and non-slip finishing system in one-step was developed for Co/PET fabrics. Recipes including Fire-off, polysilicic acid and citric acid combinations were developed and applied to cotton and Co/PET fabrics by impregnation method. FR properties and seam slippage resistance of treated fabrics with Fire-off/polysilicic acid systems were investigated. In addition, characterization analysis such as FTIR and DSC were performed and tensile properties of treated fabrics were tested in order to detect any changes on mechanical properties of fabrics after treatment. Results demonstrated that Fire-off/ polysilicic acid treatment leads good FR properties (LOI ˃27) and seam slippage resistance (warp: 2.2 mm, weft 1.2 mm) with superior ease of application in one-step process.In the final study, industrial applications of Fire-off were performed in two different textile companies and FR properties of treated fabrics were investigated. According to the results of Vertical Flammability and LOI tests, with the industrial-scale application of Fire-off, effective results were obtained both on different ratios Co/PET and on cotton/polyamide (Co/PA) blended fabrics, which were used the first time for the treatment in terms of flame retardancy. Besides, Fire-off can be easily applied without the requirement for an extra equipment compared to Proban technology, which is widely used in the market. It also shows an environmentally friendly approach compared to the existing commercial FR chemicals that it does not contain and/or release formaldehyde.In conclusion, seven articles and proceedings in the context of this thesis reveal the original and updated sides of the thesis topic. When evaluated as a whole, this thesis has unique contribution to the literature with novel and detailled sub-titles and to the industry with an innovative commercial product. 134

Kayısı çekirdeği kabuğu (Armeniaca vulgaris Lam ) yakacak olarak kullanılan bir üründür. Araştırmanın amacı; gıda, kozmetik ve ilaç sanayi gibi birçok alanda kullanılan kayısı meyvesinin bir atık durumundaki çekirdek kabuğundan boyar madde olarak yararlanmak, boyanan yün halı ipliklerinin ışık, sürtünme ve yıkama haslıklarını belirlemek ve elde edilen renklerin subjektif ve objektif olarak değerlendirilmelerini incelemektir. Kayısı çekirdeği kabuğunun iplik boyama işleminde kullanılması için boyama reçeteleri hazırlanmıştır. Boyama işleminde mordansız ve demir sülfat, potasyum dikromat, tannik asit, tartarik asit ve tuz mordanları kullanılarak birlikte mordanlama yöntemleriyle 48 boyama yapılmıştır. Boyanan yün halı ipliklerinin ışık, sürtünme ve yıkama haslıkları incelenerek elde edilen renkler objektif ve subjektif olarak değerlendirilmiştir. Kayısı çekirdeği kabuğu ile yapılan boyama işlemleri sonucunda objektif değerlendirmelerin dE değerlerinin 1,53 ile 16,78 arasında olduğu tespit edilmiştir. Yün iplikte ışık haslığı değerlerinin 3/4 ile 6 arasında, yıkama haslığı; akma ve solmada 1 ile 5 arasında ve sürtünme haslığı; kuru ve yaş sürtünme haslık değerlerinin 1/2 ile 5 arasında olduğu beli Shell of apricot kernel (Armeniaca vulgaris Lam) is a product used as fuel. The purpose of the study is to utilize waste shell of kernel of apricot fruit which used in many fields such as food, cosmetic, and pharmaceutical industries as a dyeing material, to determine the light, friction and washing fastness of dyed staple wool carpet yarns and to examine the objective and subjective evaluations of the obtained colors. Dyeing recipes were prepared for the use of shell of apricot kernel in yarn dyeing process. In the dyeing process, 48 dyeings were made without mordant and with mordant methods by using iron sulphate, potassium dichromate, tannic acid, tartaric acid and salt mordants. The light, friction and washing fastnesses of dyed staple wool carpet yarns were examined and the obtained colors were evaluated objectively and subjectively. It was founded that dE values of the objective evaluations are betwen 1.53 and 16.78 as a result of the dyeing process with shell of apricot kernel. These were obtained for the wool yarn that the light fastnesses values are between ¾ and 6; washing fastnesses values are between 1 and 5 for flowing and fading; friction fastnesses values are between ½ and 5 for dry and wet friction. 66

Son yıllarda, değişen ortam koşullarına uyum sağlayabilen akıllı tekstil ürünleri içerisinde şekil hafızalı polimerler (ŞHP'ler) dikkat çekmekle beraber bu konuda özellikle son ürün performanslarıyla ilgili çalışmalar sınırlı sayıdadır. Bu tez çalışmasında, özellikle son yıllarda önem kazanan termal konfor ve performansı artırmaya yönelik, vücut ısısının arttığı veya terleme durumunda aktif hale geçebilecek, eş zamanlı olarak hem sıcaklık hem su/nem de duyarlı polimerlerin farklı formlarda tekstil ürünlerine uygulanması ile çok işlevli ürünlerin üretilmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, ŞHP'ler arasında en yaygın kullanım alanına sahip olan şekil hafızalı poliüretan (ŞHPU) selüloz nanokristalit (SNK) ile modifiye edilerek sıcaklığın yanında su/neme de duyarlı hale getirilmiştir. Elde edilen nanokompozit yapıdan film ve filament üretilmiş, yapı bitim işlemi olarak farklı özellikteki kumaşlara (dokuma/örme pamuk, yün ve poliester) uygulanmıştır. Tez çalışmasında öncelikle, hammadde olarak seçilen vücut sıcaklık aralığına uygun ŞHPU polimer matrise SNK partiküllerinin anahtar geçiş elemanı olarak eklenmesi ile (kütlece %5-20) sıcaklık duyarlı matris malzemesi aynı anda su/neme de duyarlı hale gelmiştir. Yüzey aktif madde içeren bir modifikasyondan sonra homojen nanopartikül dağılımına sahip nanokompozit filmler üretilmiştir. Çalışmanın ikinci aşamasında nanokompozit yapılardan yaş lif çekimi yöntemiyle filament üretimi gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın son aşamasında ise üretimi gerçekleştirilen ve karakterizasyonu tamamlanan nanokompozit yapılar, farklı hammadde ve yapılardaki kumaşlara şekil hafıza özelliği vasıtasıyla konfor ve kullanım performanslarının iyileştirilmesi amacıyla bitim işlemi olarak uygulanmış, sonuçlar hammadde ve yapıya bağlı olarak değerlendirmiştir. Üretilen nanokompozit film ve filamentlerin şekil hafıza performans özellikleri hem sıcaklık hem de su/nem etkisi ile şekil değişiminin incelendiği mekanik-termal-sulu programlama testi ile belirlenmiştir. Ayrıca, nanokompozit film ve bitim işlemi uygulanmış kumaşların dinamik koşullardaki geçirgenlik ve sıvı absorbsiyon kapasitesi özellikleri de incelenerek nanopartikül katkısının şekil hafıza, dolayısıyla da dinamik konfor iyileştirme performansı üzerindeki etkileri tespit edilmiştir. Belirtilen performans testlerinin yanı sıra partikül katkısının film, filament ve kumaşların kimyasal, yapısal, mekanik, termal, termo-mekanik özellikleri üzerindeki etkilerini de belirlemek amacıyla Fourier Dönüşümlü Kızıl Ötesi (FT-IR) spektroskopisi, Taramalı Elektron Mikroskobu (SEM), X-Işını Difraktometre (XRD), Diferansiyel Taramalı Kalorimetre (DSC), Termogravimetrik (TG), Dinamik Mekanik Analiz (DMA) analizleri ve mukavemet testi de gerçekleştirilmiştir. Ayrıca, uygulanan bitim işlemi ile kabul edilebilir tutum ve mekanik özelliklerin sağlandığı kumaşların farklı giyim ve kullanım şartlarında torbalanma düzelmesinin yanı sıra kırışma düzelmesi ve kat tutma özellikleri ile yünlü kumaşta keçeleşme davranışları da incelenmiştir. Şekil hafıza test sonuçlarına göre, modifikasyon işlemi sonucu homojen dağılım sağlanmış nanokompozit filmlerde %20 oranındaki SNK içeriği ile daha iyi morfolojik, termal, termo-dinamik ve mekanik özelliklerin yanı sıra sıcaklık ve su etkisinde %99'a varan şekil geri kazanım oranı (% 84'ü su/nem etkisiyle) ve %70 şekil kararlılık oranı elde edilmiştir. Farklı sıcaklık ve bağıl nem değerlerinde en iyi dinamik su buharı geçirgenliği ve absorbsiyon kapasitesi değerleri de aynı numunede elde edilerek bu yapının dinamik koşullarda en yüksek konfor iyileştirme performansına sahip olduğu tespit edilmiştir. Benzer şekilde ŞHPU-SNK nanokompozit yapılardan üretilen filamentlerde de %20 oranındaki SNK içeriği ile daha yüksek mukavemet ve şekil hafıza performansı elde edilmiştir. Bu yapılarda %100 oranındaki şekil geri kazanım performansının yaklaşık %85'i su/nem etkisi ile elde edilirken filmlerden farklı olarak şekil kararlılık oranı yaklaşık %87 civarındadır. Nanokompozit yapıların bitim işlemi olarak farklı hammaddelerdeki kumaşlara uygulanması aşamasında ise polimer konsantrasyonu konusunda kumaş tutumu ve performans üzerinden yapılan optimizasyon sonucunda %10'luk konsantrasyon uygun bulunmuş ve çalışmalara bu değer üzerinden devam edilmiştir. ŞHPU-SNK nanokompozit bitim işlemi özellikle %20 oranındaki SNK içeriği ile yün, pamuk ve poliester kumaşlarda termal konfor parametrelerinden akıllı geçirgenlik (hava ve su buharı geçirgenliği) ve ter absorbsiyon özelliği sağlamıştır. Dinamik geçirgenlik ve absorbsiyon kapasitesi test sonuçlarının yanı sıra nanokompozit bitim işlemi görmüş kumaşların yıkama, kurutma ve kullanım şartlarını simüle eden ortamlardaki dinamik torbalanma, kat tutma/kırışma düzelmesi ve boyutsal stabilite konularında da, en iyi performansı %20 SNK içeren ŞHPU-SNK nanokompozit bitim işleminin sağladığı tespit edilmiştir. Sonuç olarak, bu tez çalışmasında vücut ısısının arttığı ve/veya terleme durumunda ıslaklık hissinin oluştuğu koşullarda konforun korunabilmesi için eş zamanlı olarak hem sıcaklık hem de su/nem duyarlı şekil hafızalı nanokompozit yapıların geliştirilmesi ve bu yapıların film, lif ve bitim işlemi formunda tekstile uyarlanması başarılı bir şekilde gerçekleştirilmiştir. Üç farklı formda da tüm özellikler açısından yüksek performans elde edilmesini sağlayan %20 SNK içeren ŞHPU-SNK nanokompozit yapıların, özellikle sporcular veya belirli iş kollarında çalışan kişiler için dinamik şartlarda sıcaklık ve nem yönetimi yapabilen katma değeri yüksek akıllı giysilerin üretiminde kullanılabileceği düşünülmektedir. Konfor yanında bazı performans özelliklerinin de şartlara uygun olarak iyileştirilebildiği kumaşların gelecekteki Ar-Ge çalışmaları ve yerli ürünler için bir altyapı olabileceği düşünülmektedir. In recent years, shape memory polymers among environmentally adaptive structures have attracted attention for development of smart textile products that can manage temperature and humidity depending on ambient conditions but studies about their end use performances are limited. In this thesis, it was aimed to produce multifunctional structures in textile forms, simultaneously responsive to temperature and water/moisture that are active under high temperature or sweating conditions. For this purpose, shape memory polyurethane (SMPU), most commonly used polymer among smart polymers, was modified with cellulose nanowhiskers (CNWs) to obtain water/moisture sensitivity besides temperature. The produced nanocomposite structure was transformed to film and fibre forms and it was also used as a finishing agent on fabrics having different properties (wool, cotton and polyester woven/knitted fabrics). First of all, temperature responsive matrix (SMPU) material which is suitable for body temperature range, was made responsive to water/moisture simultaneously by CNWs reinforcement (5-20 wt%) as switching element. Nanocomposite films with homogenious CNW distribution was produced after a modification with surfactants. In the second stage of thesis, nanocomposite filaments were spun by wet spinning process with thermo-water/moisture responsive nanocomposite structures. In final stage of the thesis, produced and characterized SMPU-CNW nanocomposite structures were applied to fabrics as a finishing process in order to enhance comfort and end use performances by means of shape memory feature and results were evaluated depending on the raw material and structure. Shape memory performances of both films and filaments were evaluated by a mechanical-thermal-aqueous test procedure including shape recovery under both temperature and water/moisture conditions. Moreover, shape memory performance of the films and treated fabrics was investigated through dynamic permeability and water absorption capacity properties and effect of CNW reinforcement on shape memory performance, hence dynamic comfort enhancement was determined. Besides the mentioned performance tests, the effect of CNW reinforcement on chemical, structural, mechanical, thermal and thermo-dynamical properties of films, filaments and fabrics were determined by Fourier Transform Infrared (FT-IR) spectroscopy, Scanning Electron Microscope (SEM), X-ray Diffraction (XRD), Differential Scanning Calorimeter (DSC), Thermogravimetric (TG), Dynamic Mechanical Analysis (DMA) analyses and strength tests. Moreover, bagging recovery, crease recovery and retention performances of the treated fabrics having acceptable handle and mechanical properties were evaluated under different wearing and usage conditions. Anti-felting performances of the treated wool fabrics were also determined. According to shape memory test results, especially after the modification procedure for homogeneous distribution, 20 wt% CNW concentration in nanocomposite films was created the best results in case of better morphological, thermal, thermo-dynamic and mechanical properties. They have 99% shape recovery whose 84% belonging to water/moisture effect and 70% shape fixity ratios with the effect of temperature and water. Having the best dynamic water vapour permeability at different temperature and relative humidity values, the mentioned structure had the best comfort enhancement performance under dynamic conditions. Similarly, higher strength and shape memory performances were obtained for filaments including 20 wt% CNW. Nanocomposite filaments containing 20 wt% CNW had approximately 100% shape recovery (85% of it sourced from water/moisture) and shape fixity ratio is about 87%, higher than the films. According to the optimization study conducted about polymer concentration according to fabric hand, 10% polymer concentration was determined and studies continued from this value. SMPU-CNW finishing treatment provided smart permeability (air and water vapour) and absorption capacity features for 20 wt% concentrations to enhance thermal comfort on wool, cotton and polyester fabrics. Besides dynamic permeability and absorption capacity features, 20 wt% CNW content had the best performances for also dynamic crease retention/recovery and dimensional stability under different environments simulating washing, drying and usage conditions. As a result, development of simultaneously temperature and water/moisture responsive shape memory nanocomposite structures in order to keep comfort where body temperature increases and/or sweating and wetness sensation occurs were succesfully accomplished in the form of film, fibre and finishing treatment. SMPU-CNW nanocomposite structures with 20% CNW content in three forms providing high performance in terms of all features is thought to be suitable for development of smart textile products that can manage temperature and humidity under dynamic conditions especially for sportsperson or people working in high degree of workload. It is thought that, smart fabrics possessing enhancements in cases of comfort and some performance features according to the conditions might be a background for further research and development studies and textile industry. 313

Dokuma kumaşların genel yapısal özellikleri ve davranış biçimleri üzerine yapılan çalışmalar, benzer bulgular ve karakteristik özellikleri ortaya koymuşlardır. Bu tez çalışmasında dokuma kumaşların yapısal davranışları ve kumaş parametreleri arasındaki ilişkiler kamgarn dokuma kumaşlar özelinde ele alınmıştır. Tez çalışması, alanında dünyanın önde gelen yünlü kumaş üreticilerinden biri olan Yünsa firması ile yakın işbirliği içinde gerçekleştirilmiştir. Bu nedenle, genel teorik yaklaşımlar temelinde yapısal özelliklerin analizinin yanı sıra; tipik endüstriyel sorunlar olan atkı eğriliği ve kumaş kenarlarının dalgalanmasına yol açan etkenlerin incelenmesi bu tezin kapsamını oluşturmuştur. Son yıllarda, kamgarn kumaşlarda ekose ve çizgi efektlerinin moda akımları etkisiyle daha fazla talep görmesinden ötürü atkı eğriliğinden kaynaklanan sorunların artışı, Yünsa firması özelinde bu konuları öne çıkarmıştır. Özellikle atkı eğriliği ve dalgalanma üzerine yapılmış çalışmaların hem nicelik olarak, hem de deneysel uygulama içeriği itibariyle çok kısıtlı olmasının da bu konulara yoğunlaşma kararına önemli etkisi olmuştur. Literatürde eksikliği tespit edilen dokuma kumaş dalgalanma ölçüm yöntemi geliştirilmesi ve dalgalanma ölçüm cetvelinin tasarımı tezin önemli çıktılarından birisi olmuştur. Bu başlıkların yanısıra, kamgarn kumaşlar bazında kıvrım değişim davranışı ile Poisson oranı arasında ilişkinin gözlenmesi ve analizi de bu tez kapsamına dâhil edilmiştir. Dokuma kumaşların kıvrım değerleri ve değişim miktarı ile Poisson oranı arasında yüksek oranda doğrusal bir ilişki olduğu ortaya konulmuştur ve bulgular önceki çalışma sonuçları ile örtüşmektedir. Atkı eğriliğinde, zemin örgü ile kenar örgünün uyumunun önemli olduğu yapılan çalışmalarda net bir şekilde görülmüş, özellikle örgü faktörlerinin birbirine yakın olmasının atkı eğriliğini düzeltici yönde etki sağladığı belirlenmiştir. Tez çalışması kapsamında endüstriyel ölçekte de kayda değer ekonomik ve ulusal kazanımlar gerçekleşmiştir. Several studies on general structural properties and behavior of woven fabrics are in agreement that similar findings and characteristic features exist. In this thesis, the structural behavior of woven fabrics and relations between basic fabric parameters are discussed with reference to worsted fabrics. The work in the thesis was carried out in a close cooperation with one of the world's leading wool fabric manufacturers, Yünsa. Therefore, analysis of typical industrial problems of weft skewness and of waviness of fabric edges were included into the scope of the thesis, in addition to the analysis of structural properties on the basis of general theoretical approaches. The resultant problems of skewness due to the increasing demand of plaid and line effects in worsted woven fabrics because of fashion trends has generated a need for a detailed study in regard of the Yunsa, in particular. On the other hand, the fact that the studies on the waviness and skewness of woven fabrics are very limited in quantity and has almost no experimental content and data, imposed the decision of studying on these issues. One of the important outcomes of the thesis is the development of a woven fabric waviness measurement method and the design of a waviness measurement scale, which does not exist nor mentioned in the literature. In addition to these topics, an analysis of the relationship between crimp interchange behavior and Poisson's ratio on worsted fabrics were also included in this thesis. It was shown that there is a high positive correlation between the crimp values with the extent of cripm interchange and the Poisson's ratio. The findings are consistent with the results of the previous study. In skewness, it was clearly seen in the studies that the suitable matching of ground weave and edge weave is important. Within the scope of the thesis, considerable economic and sectoral benefits were also achieved in regard of Turkish wool textile industry. 236

Bu tez çalışmasında; poliamid kumaşa emdirme ve çektirme yöntemleri kullanılarak, çeşitli firmalardan temin edilen yumuşatıcılar aplike edilmiş; bu kumaşların su buharı geçirgenliği, hava geçirgenliği ve kapilarite testlerine bakılarak kıyaslamalar yapılmıştır. Ayrıca hidrolizat yöntemi ile atık yünlerden elde edilen sıvı çözelti, çektirme yöntemine göre polyamid kumaşa uygulanmış, elde edilen sonuçlar tablolar halinde verilmiştir.Yün hidrizatla yapılan işlemlerde, numunelerin daha yumuşak tutuma sahip olduğu görüldü. Hidrofilitesinin ve kapilar ıslanmanın daha iyi olduğu gözlemlendi. Bu da mayoluk kumaş için çok önemli bir özellik olan hızlı kuruma etkisi yönünden malzemenin doğal olmasının yanında tercih edilebilirliğinin artması anlamına geliyordu.Bu nedenle de çıkardığımız teorik sonuca da uygun olarak, polyamid ve yün lifinin kimyasal yapılarının aynı olmasının da etkisiyle, bitim işleminin tutum ve hızlı kuruma yönünden iyileştirici etki yarattığı sonucu çıkarıldı. In this thesis, softeners obtained from various companies were applied to the polyamide fabric by impregnation and exhausting methods; water vapor permeability, air permeability and capillary tests of these fabrics were compared. In addition, the liquid solution obtained from the waste wool by hydrolyzate method was applied to the polyamide fabric according to the extraction method, and the results obtained were given in tables.Wool in the hydrolizate process, the samples had a softer handle. It was observed that hydrophilicity and wicking were better. This means that the material is natural in terms of its fast drying effect, which is a very important feature for the swimwear fabric, as well as increasing its preferability.Therefore, we conclude that the chemical structure of the polyamide and wool fiber is the same, and that the finishing process creates a healing effect in terms of attitude and quick drying. 58

Bu çalışmada farklı oranlarda r-PET iplik içeren dokuma kumaşların performans özellikleri incelenmiştir. Kumaşlar üst giyimde kullanılacak şekilde tasarlanmıştır. Tez kapsamında toplam 18 adet kumaş dokunmuştur. Dokunan kumaşlar karışımlarına göre 4 grupta incelenmiştir. Her grupta r-PET ve PES karışımlı olarak ayrı ayrı kumaşlar dokunmuştur. Test sonuçlarına göre r-PET karışımlı kumaşlar ile PES karışımlı kumaşlar karşılaştırılmıştır. Test sonuç değerleri arasında farklılar gözlemlenmiştir. Ancak kumaş performansını olumsuz etkileyecek bir sonuç tespit edilmemiştir. In this study, the performance characteristics of woven fabrics containing different proportions of r-PET yarn were examined. A total of 18 fabrics were woven within the scope of the thesis. Woven fabrics were examined in 4 groups according to their blends. Different fabrics were woven in ELch group with a mixture of r-PET and PES. According to the test results, r-PET blended fabrics and PES blended fabrics were compared.Differences were observed between the Test result values. However, no result has been determined that will negatively affect fabric performance.

Bu tez çalışmasında, farklı hammadde ve iplik numaralarına sahip kapitone örme yatak üst katman kumaşlarının temel fiziksel ve mekanik özelliklerinin yanında termal konfor performansını belirleyen geçirgenlik ve transfer özellikleri (hava geçirgenliği, su buharı geçirgenliği, damla absorbsiyon süresi, kapilar ıslanma, batma süresi, geri ıslatma, absorbsiyon kapasitesi ve kuruma hızı) belirlenmiştir. Yatak yüzeyi ve üst örtü katmanı arasında oluşan mikroklima, uyku esnasında oluşan terin uzaklaştırılması, vücut sıcaklığının korunması ve konforlu bir uyku açısından çok önemlidir. Bunu sağlamak için de yatak üst kumaşı için uygun lifler, örgüler ve bitim işlemleri kullanılmalıdır. Vücut yüzeyinden ısı ve nem transferi, yatak ortamından da çok katlı giyim sistemlerindeki gibi tekstil yapısı içinden gerçekleşmektedir. Çalışmada, standart ölçümlere ek olarak yatak mikroklimasını simüle etmeye yönelik bir düzenek hazırlanmış, mikroklima bağıl nem ve sıcaklık ölçümleri yapılarak kumaşların gerçek hayat performansları konusunda da veriler alınmıştır. Kişilerin subjektif algılarını değerlendirmek amacıyla da seçilen 7 kumaşa, etik izin alınarak 13 gönüllünün katıldığı tutum ve önkol değerlendirme testi uygulanmıştır. Tezin son bölümünde, tüketicilerin yatak seçim davranışına etki eden parametreleri belirlemek amacıyla 320 kişinin katıldığı anket çalışması yapılmıştır.Farklı hammadde ve numaralara sahip ipliklerden örülen kapitone kumaşların termal konfor ve performans özellikleriyle ilgili sonuçlara göre, viskon ve keten karışımlı kumaşın yüksek eğilme direnciyle yatak üzerinde daha stabil durabileceği tespit edilmiştir. Kapitone kumaşlar için çubuk ve sıra yönünde sürtünme katsayısı değerlerine bakıldığında, viskon ve keten karışımlı kumaşın pürüzlü yapısıyla ön plana çıktığı tespit edilmiştir. Yatak kumaşı için hayati önemde olmasalar da, en yüksek patlama mukavemeti ve hava geçirgenliği değerleri polipropilen kumaşta gözlenmiştir. Kapitone kumaşların genel olarak su buharı geçirgenlik değerleri arasında istatistiksel olarak anlamlı farklar olmadığı tespit edilmiştir. Vücut terinin transferi için önemli özelliklerden biri olan absorbsiyon kapasitesi en yüksek kumaş beklenilenin aksine polipropilen kumaş olurken, en düşük sıvıyı polietilen kumaş absorbe etmiştir. Kapilar ıslanma testinde çubuk ve sıra yönlerinde en çok yükselme, bambu, Tencel LF®, polietilen, viskon, viskon keten karışımlı kumaşlarda gözlenmiştir. Ter veya diğer vücut sıvılarıyla ıslanmış yatak yüzeyinden sıvının basınç altında transferini simüle eden geri ıslatma testi sonucu en fazla sıvıyı polipropilen kumaşın transfer ettiği, gözlenmiştir. Minimum olması istenen kuruma sürelerine bakıldığında ise, en hızlı kuruyan kumaşın polietilenden üretilen olduğu tespit edilmiştir. Subjektif tutum ve önkol değerlendirme sonuçlarına göre, daha pürüzsüz ve yumuşak bulunan viskon ve viskonun yünle karışımından üretilen kumaşlar daha yüksek tutumlu bulunmuştur. Oluşturdukları sıcaklık ve ıslaklık hislerine bağlı olarak da yaz için viskon, kış için ise viskonun poliester ile karışımından üretilen kumaşlar tercih edilebileceği ön plana çıkmıştır. Yatak satın alırken tüketicilerin yatak üst katman kumaşı ve dolgu malzemesinin özelliklerine, uygulanan fonksiyonel bitim işlemlerine, termal konfor özelliklerine ve çevresel özeliklere dikkat ettikleri tespit edilmiştir.Bu tez kapsamında elde edilen sonuçların ulusal ve uluslararası literatür yanında, farklı özelliklerde yatak üst katman kumaşı veya alez üreticilerine, kullanım amacına en uygun hammadde konusunda katkı sağlayabileceği düşünülmektedir. In this thesis, knitted quilted fabrics produced from different materials used for mattress thickening were tested for their basic physical, mechanical and permeability/liquid transfer (air permeability, water vapor permeability, drop absorption period, wicking test, sinking time, wetback test, absorption capacity and drying rate) properties. The microclimate formed between the bed surface and the topcoat layer is very important for maintaining body heat and removal of perspiration which are crucial for a comfortable sleep. In order to achieve this, suitable fibers, weaves and suitable finishes should be used for the mattress thickening fabrics. Heat and moisture transfer from the body surface is transmitted from the bed environment through the multi-layer textile structure as in the clothing systems. In addition to the specified standard measurements, temperature and relative humidity data was collected about the real life performance of the fabrics from a set up prepared as a simulation of a real bed microclimate. In order to evaluate the subjective perceptions of the individuals, hand evaluation and forearm tests were performed on 7 fabrics by 13 subjects under the ethical permission. In the last part of the thesis, parameters effecting the mattress selection behavior of the consumers were investigated by a survey study conducted on 320 people.According to the results of knitted quilted fabrics produced from different materials and yarn counts, the highest bending rigidity was obtained for viscose/linen blended fabric which affects its stable placement on mattress. When the friction coefficient values are observed in the course and wales directions, it is seen that viscose/linen blended fabric has the highest coefficient values. Although not crucial for a mattress thickening fabric, bursting strength and air permeability values were the highest for polypropylene fabric. There was no statistically significant difference among water vapor permeability values of quilted fabrics. One of the parameters important for transfer of body sweat, absorption capacity was the maximum for polypropylene fabric contrary to expectations. The highest increase in wicking test was observed for bamboo, Tencel LF®, polyethylene, viscose, viscose/linen blended fabrics. As a result of the wetback test results, simulating transfer of the sweat from a wet body, the highest amount of liquid was transferred by polypropylene fabric. Polyethylene fabric dried in minimum period according to the drying time test, which is a preferable property. According to subjective hand and forearm test results, viscose and its blend with wool were evaluated as the best in case of hand for their lower roughness and stiffness evaluations. Viscose can be suggested for summer and its blend with polyester can be suggested for winter use according to their coolness and dampness evaluation results. When purchasing a bed, it was determined that the consumers paid attention to the properties of the mattress thickening fabric and the filling material, the functional finishes applied, thermal comfort properties and environmental characteristics.It is thought that results of this thesis may contribute to the mattress thickening layer or aleze producers about selection of optimum material according to different end uses besides national and international literature. 171

Jakarlı dokuma kumaş üretimi asırlık tarihe sahip eski bir zanaattır. Jakar dokuma kumaşların tasarımı ve dokunması yıllar boyunca zaman alıcı uygulamalar olarak görülmüştür. Jakarlı dokuma kumaş üretmek için el yardımıyla desen oluşturmak önemli bir beceri ve deneyim gerektirmiştir. Desenlerin ve renklerin karmaşıklığı jakarlı dokuma kumaş ürünlerine her zaman ilgi uyandırmıştır. Günümüzde teknolojik gelişmelerin artmasıyla jakarlı dokuma kumaşlarda kalitenin ve ürün çeşitliliği artmıştır. Ticari ve sanatsal değeri arttıran yüksek standartta kaliteli jakarlı dokuma kumaşların üretilmesi ihtiyaç haline gelmiştir. Teknolojik gelişmeler ile bilgisayar destekli jakarlı dokuma kumaş tasarımı programları ve bu programların bilgisayar destekli jakarlı dokuma makinesine aktarımları da günümüzde gerekli uygulamalardan biridir. Bu nedenle jakarlı dokuma kumaş tasarım ve üretimi hızlı hareket eden ticari kumaş endüstrisinde artan yenilik taleplerini çok iyi karşılamaktadır. Bu çalışmadaki en önemli amaç jakarlı dokuma kumaş tasarım ve üretiminde yapılan yenilikçi yaklaşımları incelemektir. The production of jacquard woven fabric is an old craft with a centuries-old history. The design and weaving of jacquard woven fabrics has been seen as time-consuming applications over the years. Creating patterns with the help of hands to produce jacquard woven fabric required considerable skill and experience. The complexity of patterns and colors has always a roused interest in jacquard woven fabric products. Today, with the increase in technological developments, the quality and product variety of jacquard woven fabrics have increased. It has become necessary to produce high standard quality jacquard woven fabrics that increase commercial and artistic value. Along with the technological developments, computer-aided jacquard woven fabric design programs and their transfer to the computer-aided jacquard weaving machine is one of the necessary applications today. Therefore, jacquard woven fabric design and production meet the increasing innovation demands in the fast moving commercial fabric industry. The most important aim in this study is to examine innovative approaches to jacquard woven fabric design and production. 120

Tekstil sektörünün dünyada giderek büyümesiyle birlikte artık insanlar, giydikleri kıyafetlerden kullandıkları ev tekstili ürünlere kadar farklı özellikler istemektedirler. Bu özelliklerin başında da görsel şıklık ve çeşitlilik gelmektedir. Özellikle modanın da artık daha yaygın bir olgu olması, insanların tüketim hızının artmasına ve kullandıkları ürünlerin görsel açıdan birbirlerine benzemesine neden olmaktadır. Desen ve renk çalışmaları özellikle moda eğilimlerini yakalamak ve rekabetçi günümüz koşullarında karlılığı sürdürebilmek için profesyonel ekiplerle yürütülmesi gereken bir süreç haline gelmiştir. Bu süreçleri takiben tasarlanan desenlerin ve renklerin üretici tarafından hatasız bir şekilde tutturulması gerekmektedir. Bu tez çalışmasında; baskılı kumaşlarda K-Ortalamalar Kümeleme yöntemiyle desenlerin tespit edilmesi; yapılan ölçüm sonuçlarının değerlendirilmesine göre estetiközelliklerin temel bileşenlerini oluşturan, dolayısıyla tekstil ürünlerinin tasarımında önemli bir rol oynayan desen ve renklerin belirlenmesi yapılmıştır. Belirlenen desen grupları ile kullanılan algoritmaların sonuçlarından elde edilen desen gruplarının karışlaştırılması sonucu tarayıcı görüntülerinden elde edilen desen bilgisi kıyaslanmıştır.çalışmanın sonunda farklı kumaşlardaki farklı desenleri tarayarak çeşitle desen veri tabanları oluşturulabileceği görülmüştür. Bu veri tabanlarından yararlanılarak farklı renk ve desen kombinasyonları sayesinde çeşitli baskılı kumaş modelleri tasarlanabilecek.Anahtar Kelimeler: Baskıcılık, baskılı kumaş, görüntüleme işlemi, desen, K-ortalamalar kümeleme As the textile industry grows in the world, people now want different features from the clothes they wear to the home textiles they use. Visual elegance and diversity is one of these features. Especially the fact that fashion is now a more widespread phenomenon leads to an increase in the rate of consumption of people and the similarity of theproducts they use visually. Pattern and color studies have become a process that needs to be carried out with professional teams in order to catch the fashion trends and maintain profitability in today's competitive conditions. Following these processes, the designs and colors designed must be fastened by the manufacturer without error. In this thesis; k-means clustering method is used for determination of patterns of printed fabrics; according to the evaluation of the measurement results, the design and the colors which constitute the main components of the aesthetic properties play an important role in the design of textile products. The pattern information obtained fromthe scanner images were compared by comparing the pattern groups obtained from the results of the algorithms used with the determined pattern groups. At the end of the study, it was seen that pattern databases could be created by scanning different patterns on fabrics. By using these databases, various printed fabric models can be designed with different color and pattern combinations.Key Words: Printing, printed fabric, image processing, pattern, K-means clustering 58