Search

Wat is de waarde van bodemstructuurverbeteraars? Dit is de centrale vraag in een meerjarig onderzoek op 5 locaties waar de werking van diverse producten wordt getoetst. De bodemstructuur van akkerbouwpercelen verslechtert. Intensieve bouwplannen, steeds zwaardere mechanisatie, uitloging (Ca-uitspoeling), meer piekneerslagen en de schaalvergroting in de landbouw worden gezien als de belangrijkste oorzaken. Bodemstructuurverbetaars kunnen een bijdrage leveren aan het verbeteren van de bodemstructuur.In deze samenvatting worden de eerste resultaten toegelicht.

Wat is de waarde van bodemstructuurverbeteraars? Dit is de centrale vraag in een meerjarig onderzoek op 5 locaties waar de werking van diverse producten wordt getoetst. De bodemstructuur van akkerbouwpercelen verslechtert. Intensieve bouwplannen, steeds zwaardere mechanisatie, uitloging (Ca-uitspoeling), meer piekneerslagen en de schaalvergroting in de landbouw worden gezien als de belangrijkste oorzaken. Bodemstructuurverbetaars kunnen een bijdrage leveren aan het verbeteren van de bodemstructuur.In deze samenvatting worden de eerste resultaten toegelicht.

De Biologische landbouw is een op duurzaamheid gerichte keten met een gecertificeerd product en een sterk groeiende markt. De certificering zorgt voor de borging van een basisprestatie. De ambities van de biologische landbouw gaan echter veel verder. Hoe staat het met de duurzaamheidsprestaties? Recent onderzoek geeft opheldering.

De zomer wordt warmer, de herfst natter. Als het regent, regent het langer en valt er meer. Dit is de klimaatverandering in een notendop. Moeten we ons als akkerbouwers en loonwerkers hierop aanpassen? Akker Magazine legde vijf verschillende spelers uit de sector vijf verschillende stellingen voor over mechanisatie, structuur en schaalgrootte.

Niet-kerende grondbewerking geniet een toenemende interesse, omdat het bodemstructuur, organische stof en het vochtvasthoudend vermogen van de bodem kan verhogen. Hierdoor kan erosie van de bodem beperkt worden. Minder ploegen spaart bovendien energie en arbeid en heeft een positief effect op de CO2-vastlegging in organische stof en reductie van emissies (broeikasgassen en mineralen). Minder ploegen draagt daarom bij aan duurzamer bodembeheer voor de teler en de maatschappij.

Heeft ploegen zijn langste tijd gehad? Om de effecten van niet-kerende grondbewerkingen te volgen en te meten heeft PPO Lelystad een proef gestart waarin de effecten van niet-kerende grondbewerking in een biologisch en gangbaar bedrijfssysteem worden gevolgd. Niet kerende grondbewerking levert niet altijd meer op. Hieronder de ervaringen van afgelopen vijf jaren.

Toepassing van seizoenrijpaden kan economisch perspectief bieden voor gangbare akkerbouwbedrijven. Daarvoor is een beperkte productiestijging nodig, van vier à vijf procent. Op biologische bedrijven zijn rijpaden al eerder rendabel, bij een opbrengstijging een tot drie procent. Dit blijkt uit een bedrijfseconomische studie bij vier bedrijfstypen.

Prototypes of Integrated Farming Systems for arable farming are being developed in the Netherlands based on a coherent methodology elaborated in an European Union concerted action. The role of crop protection in Integrated systems is, additional to all other methods, to efficiently control the remaining harmful species, with minimal use of well selected pesticides. The overall aim of more sustainable farming systems is to reduce the exposure of the environment to pesticides in order to prevent short- and long term effects on all species over all the biosphere. An innovative approach to quantify this exposure of the environment to pesticides, based on molecular-chemical properties of the pesticides, is presented. The results of prototyping on an experimental farm in the Netherlands shows that not only drastic reductions in pesticide use are possible but that subsequent careful selection of pesticides can also lead to minimal environmental impact.

Vanuit de glastuinbouw zijn een groot aantal technieken bekend om dit water te ontsmetten zoals: langzame zandfiltratie, UV ontsmetting. verhitting, waterstofperoxide en ozon. In de boomteelt worden ook moerasfilters gebruikt. Elk systeem heeft zijn voor- en nadelen waardoor de keuze lastig is. De geschiktheid van de systemen voor de aardbeienteelt worden kort besproken. Vervolgens zijn een aantal ontsmettingstechnieken getest op Xanthomonas fragariae.

Chinese kooltelers willen graag productverlies bij Chinese kool uit bewaring beperken en de bewaarperiode verlengen tot eind maart. Het merendeel van de partijen wordt nu in januari/februari geruimd. Het grootste verlies wordt veroorzaakt door het wegschonen van de 1-2 extra buitenbladen die voor bewaarkool mee geoogst worden, door vochtverlies tijdens de bewaring en door rot. Na een literatuur- en praktijkkennisinventarisatie is door de telers in 2012 gekozen voor de volgende onderzoeksonderwerpen ter verbeteringen van de bewaring van Chinese kool: a) N-bemestingswijzen, planttijdstippen en plantsapanalyses, b) Controlled Atmosphere (CA)-bewaring in hoezen en c) praktijktoetsing van ethyleengehalten in bewaarcellen.

CAH Dronten, het Louis Bolk Instituut, Wageningen UR, LTO Noord en Bionext bundelen hun kennis en kunde. KennisCoalitie Organics is de naam waaronder deze brede samenwerking praktijkgerichte cursussen en trainingen voor biologische landbouw aanbiedt.

De Nederlandse landbouw ziet door de inzet van zware oogst- en transportmachines de bodemstructuur achteruitgaan. Vooral oogsten onder natte omstandigheden tijdens de oogstmaanden september, oktober en november tast de bodemstructuur aan. Dit gaat ten koste van de gewasopbrengst. In dit onderzoek in opdracht van het Ministerie van EL&I is verkend: hoeveel de opbrengstderving door structuurbeschadiging bij de oogst kan bedragen; of de bodemstructuur is te beschermen door de oogst te vervroegen, in de veronderstelling dat deze dan onder relatief droge omstandigheden kan plaatsvinden; welk effect de klimaatverandering zal hebben op de oogstomstandigheden.

In de praktijk lopen telers steeds vaker tegen problemen aan van een slechte bodemkwaliteit. Intensieve bouwplannen, steeds zwaardere mechanisatie, uitloging (Ca uitspoeling), piekneerslagen en de schaalvergroting in de landbouw leiden tot vermindering van de fysische bodemvruchtbaarheid en de structuur van de bodem. Om de bodemstructuur te verbeteren worden door industrie en handel zogeheten bodemverbeteraars en kalkmeststoffen aangeboden. Er is een grote variatie in type producten, de wijze waarop ze werken en de mate waarin ze een directe dan wel indirecte invloed op de bodemvruchtbaarheid hebben.

De huidige landbouw draagt bij aan het broeikaseffect en daarmee aan de klimaatverandering. Tegelijk heeft de landbouw goede mogelijkheden om de broeikasgasemissies te verminderen. Zestien agrariërs laten in het project BoerenKlimaat.nl samen met Wageningen UR en het Louis Bolk Instituut zien hoe dat kan. De ondernemers zijn akkerbouwer, varkens- of pluimveehouder. In deze brochure verhalen ze over hun ervaringen.

Chinese kooltelers willen graag productverlies bij Chinese kool uit bewaring beperken en de bewaarperiode verlengen tot eind maart. Het merendeel van de partijen wordt nu in januari/februari geruimd. Het grootste verlies wordt veroorzaakt door het wegschonen van de 1-2 extra buitenbladen die voor bewaarkool mee geoogst worden, door vochtverlies tijdens de bewaring en door rot. Na een literatuur- en praktijkkennisinventarisatie is door de telers in 2012 gekozen voor de volgende onderzoeksonderwerpen ter verbeteringen van de bewaring van Chinese kool: a) N-bemestingswijzen, planttijdstippen en plantsapanalyses, b) Controlled Atmosphere (CA)-bewaring in hoezen en c) praktijktoetsing van ethyleengehalten in bewaarcellen.

Om het effect van bodemverbeteraars op opbrengst en bodemeigenschappen op de langere termijn te toetsen, zijn proeven aangelegd op drie kleilocaties (Westmaas, Kollumerwaard en Lelystad), één dalgrond (Valthermond) en één zandlocatie (Vredepeel). In deze proeven worden de ontwikkeling van de gewasopbrengst, de gewaskwaliteit en de bodemeigenschappen gevolgd over een periode van zes jaar, bij toepassing van de bodemverbeteraars. Deze wordt vergeleken met 3 referenties: alleen kunstmest, drijfmest met kunstmest en groencompost met kunstmest.

De Nederlandse landbouw ziet door de inzet van zware oogst- en transportmachines de bodemstructuur achteruitgaan. Vooral oogsten onder natte omstandigheden tijdens de oogstmaanden september, oktober en november tast de bodemstructuur aan. Dit gaat ten koste van de gewasopbrengst. In dit onderzoek in opdracht van het Ministerie van EL&I is verkend: hoeveel de opbrengstderving door structuurbeschadiging bij de oogst kan bedragen; of de bodemstructuur is te beschermen door de oogst te vervroegen, in de veronderstelling dat deze dan onder relatief droge omstandigheden kan plaatsvinden; welk effect de klimaatverandering zal hebben op de oogstomstandigheden.

Dit rapport geeft de resultaten van veeljarig onderzoek naar effecten van fosfaatgiften afgestemd op evenwichtsbemesting. Hierbij wordt gepoogd een antwoord gegeven op de volgende vragen: 1. Welk risico levert een veeljarige evenwichtsbemesting met fosfaat op vermindering van opbrengst en kwaliteit van landbouwgewassen? 2. Vermindert een gebruiksnorm afgestemd op evenwichtsbemesting op korte en lange termijn het risico op fosfaatuitspoeling? 3. In welke mate wordt de verdeling van bodemfosfaat over verschillende fracties gewijzigd en wat is de betekenis daarvan voor de bodemvruchtbaarheid op lange termijn? Deze vragen worden in dit rapport deels beantwoord op basis van langjarig onderzoek op een fosfaatproefveld op zeeklei te Lelystad. In deze veldproef wordt sinds 1990 onderzoek uitgevoerd naar de effecten van verschillende fosfaatgiften op opbrengst, fosfaattoestand van de bodem en fosfaatfracties in de bodem.

Dit rapport geeft de resultaten van veeljarig onderzoek naar effecten van fosfaatgiften afgestemd op evenwichtsbemesting. Hierbij wordt gepoogd een antwoord gegeven op de volgende vragen: 1. Welk risico levert een veeljarige evenwichtsbemesting met fosfaat op vermindering van opbrengst en kwaliteit van landbouwgewassen? 2. Vermindert een gebruiksnorm afgestemd op evenwichtsbemesting op korte en lange termijn het risico op fosfaatuitspoeling? 3. In welke mate wordt de verdeling van bodemfosfaat over verschillende fracties gewijzigd en wat is de betekenis daarvan voor de bodemvruchtbaarheid op lange termijn? Deze vragen worden in dit rapport deels beantwoord op basis van langjarig onderzoek op een fosfaatproefveld op zeeklei te Lelystad. In deze veldproef wordt sinds 1990 onderzoek uitgevoerd naar de effecten van verschillende fosfaatgiften op opbrengst, fosfaattoestand van de bodem en fosfaatfracties in de bodem.

Vanuit de glastuinbouw zijn een groot aantal technieken bekend om dit water te ontsmetten zoals: langzame zandfiltratie, UV ontsmetting. verhitting, waterstofperoxide en ozon. In de boomteelt worden ook moerasfilters gebruikt. Elk systeem heeft zijn voor- en nadelen waardoor de keuze lastig is. De geschiktheid van de systemen voor de aardbeienteelt worden kort besproken. Vervolgens zijn een aantal ontsmettingstechnieken getest op Xanthomonas fragariae.

Forsfaatgebruiksnormen zijn aangescherpt en verdere aanscherping dreigt. Een veldproef toont effecten op opbrengst, kwaliteit en vruchtbaarheid.

Om het effect van bodemverbeteraars op opbrengst en bodemeigenschappen op de langere termijn te toetsen, zijn proeven aangelegd op drie kleilocaties (Westmaas, Kollumerwaard en Lelystad), één dalgrond (Valthermond) en één zandlocatie (Vredepeel). In deze proeven worden de ontwikkeling van de gewasopbrengst, de gewaskwaliteit en de bodemeigenschappen gevolgd over een periode van zes jaar, bij toepassing van de bodemverbeteraars. Deze wordt vergeleken met 3 referenties: alleen kunstmest, drijfmest met kunstmest en groencompost met kunstmest.

PPO en Altic voeren voor het Masterplan MineralenManagement (MMM) onderzoek uit naar mogelijkheden om de stikstofbenutting van aardappel te verbeteren door de ontwikkeling van nieuwe of verbeterde stikstofbijmestsystemen. Die systemen zijn in 2011/2012 ontworpen en er is een plan van aanpak opgesteld om ze gedurende twee jaar te toetsen in veldproeven. Dit (tussen)rapport gaat in op de veldproeven van 2012 die zijn uitgevoerd op een zuidoostelijke zandgrond (Vredepeel) en op löss (Hulsberg).

PPO en Altic voeren voor het Masterplan MineralenManagement (MMM) onderzoek uit naar mogelijkheden om de stikstofbenutting van aardappel te verbeteren door de ontwikkeling van nieuwe of verbeterde stikstofbijmestsystemen. Die systemen zijn in 2011/2012 ontworpen en er is een plan van aanpak opgesteld om ze gedurende twee jaar te toetsen in veldproeven. Dit (tussen)rapport gaat in op de veldproeven van 2012 die zijn uitgevoerd op een zuidoostelijke zandgrond (Vredepeel) en op löss (Hulsberg).

Heeft ploegen zijn langste tijd gehad? Om de effecten van niet-kerende grondbewerkingen te volgen en te meten heeft PPO Lelystad een proef gestart waarin de effecten van niet-kerende grondbewerking in een biologisch en gangbaar bedrijfssysteem worden gevolgd. Niet kerende grondbewerking levert niet altijd meer op. Hieronder de ervaringen van afgelopen vijf jaren.

In de praktijk lopen telers steeds vaker tegen problemen aan van een slechte bodemkwaliteit. Intensieve bouwplannen, steeds zwaardere mechanisatie, uitloging (Ca uitspoeling), piekneerslagen en de schaalvergroting in de landbouw leiden tot vermindering van de fysische bodemvruchtbaarheid en de structuur van de bodem. Om de bodemstructuur te verbeteren worden door industrie en handel zogeheten bodemverbeteraars en kalkmeststoffen aangeboden. Er is een grote variatie in type producten, de wijze waarop ze werken en de mate waarin ze een directe dan wel indirecte invloed op de bodemvruchtbaarheid hebben.

Op veel plaatsen in Nederland komen nog te veel bestrijdingsmiddelen voor in het oppervlaktewater. Hoe ze erin komen en met welke maatregelen dat te voorkomen is, is grotendeels bekend. Vooroplopende boeren, tuinders en loonwerkers passen die maatregelen al toe. Nu is het de tijd voor de rest van het peloton om in een nieuw project WaterABC mee te gaan doen. Voortaan krijgen boeren een “verplichting” om maatregelen te nemen. Per gebied en per sector willen de projectpartners kijken wat de beste maatregelen zijn om de emissie naar de sloot te verminderen. En daar zoeken ze partners bij. In het ene gebied werkt het wellicht het best als Friesland Campina of Albert Heijn akkerbouwers vraagt om een akkerrand aan te leggen. In een ander gebied helpt het als fruittelers allemaal spuiten met een speciale spuit. Dan willen de projectpartners de overheid vragen met een regeling te komen die het aantrekkelijk maakt om zo’n speciale spuit aan te schaffen.

In opdracht van het Productschap Akkerbouw onderzoeken PPO en Altic voor het Masterplan Mineralen Management (MMM) de mogelijkheden om de stikstofbenutting van aardappel te verbeteren door de ontwikkeling van nieuwe of verbeterde stikstofbemestingssystemen. De doelstelling van MMM is om verliezen van nutriënten naar bodem, water en lucht in de akkerbouw sterk terug te dringen. De stikstofbenutting door aardappel is matig tot vrij slecht. Dit kan worden verbeterd door te zorgen voor een goede bodemkwaliteit (bewortelbaarheid, gezondheid en vochtvoorziening) en door overdosering van stikstof te voorkomen. Dit project is gericht op het laatst genoemde aspect: een goede afstemming van de stikstofgift op de gewasbehoefte en het stikstofaanbod uit andere bronnen, zoals mineralisatie in de bodem.

Per hectare stoot de biologische landbouw grofweg twintig procent minder broeikasgassen uit dan de gangbare landbouw. Per kilogram product is de uitstoot echter nog vergelijkbaar. Dat blijkt uit onderzoek naar de klimaatprestaties van de biologische landbouw. De opbrengsten in de biolandbouw zijn namelijk lager als gevolg van ziekten en plagen.

De zoektocht naar nieuwe vormen van duurzame energie heeft geleid tot de vraag hoe duurzaam de energie is die uit biomassa, als hernieuwbare grondstof, geproduceerd wordt. Het project Energieboerderij is gestart om de duurzaamheid van in Nederland geproduceerde biomassa, in het bijzonder energieteelten, inzichtelijk te maken, te bepalen en te verbeteren. Er is gewerkt met een drietal in de praktijk functionerende ketens: 1. maïs – vergisting – elektriciteit; 2. suikerbieten – vergisting – elektriciteit; 3. koolzaad – Pure Plantaardige Olie / biodiesel. Het uitgangspunt was om de berekeningen zo weinig mogelijk te baseren op gegevens uit de literatuur, maar vooral gegevens van praktijkbedrijven te verzamelen en te analyseren. De duurzaamheid is bepaald met een speciaal hiervoor ontwikkelde meetlat, waarmee de energie-efficiëntie en broeikasgasemissiereductie kan worden bepaald. Deze meetlat vormt de basis voor het berekenen van duurzaamheidskengetallen en het optimaliseren van energieteelten. De uitkomsten zijn getoetst aan de duurzaamheidscriteria zoals vastgelegd in de EU-RED (Renewable Energy Directive) richtlijn voor energie uit hernieuwbare grondstoffen.

Wanneer het op trekkers en andere mechanisatie aankomt, is bodemstructuur een ondergeschoven kindje. Binnen het project BASIS in Lelystad streven onderzoekers ernaar om de bodemstructuur zoveel mogelijk te ontzien. De mechanisatie staat in dienst van de bodem, en dit wordt op verschillende manieren ingepast.