Search

İnsanoğlu, mensubuolduğu dinin gerçek ve hak olduğunu ispatlamak için o dinin ileri gelenlerihakkında pek çok hikâye üretmiştir. Bu hikâyeler, olağanüstü motiflerle süslüolup bahsi geçen kişinin iman gücüyle neleri başarabileceğini gösterenanlatılardır. Bu hikâyeleri oluşturmanın temelinde yatan psikolojik sebep iseüstün olma ve üstünlük kurma amacıdır. Gerek semavi ve gerek beşerî dinlerde butür hikâyelere rastlanması mümkündür. Diğer yandan peygamberlerin, insanlarıimana davet etmek ve bir olan Allah’a inanmaları için gösterdikleri mucizelerde bu hikâyelerin konusu olabilmektedir. Gerek Musevilikte, gerekHristiyanlıkta ve gerekse İslamiyet’te hem din büyükleri hem de peygamberlerhakkında bu tür hikâyelere çokça rastlanmaktadır. İslam kültüründe bu türhikâyeler iki kısma ayrılmaktadır. Bunlardan ilki mucize olup peygamberlerinbaşından geçen ve olağanüstü motifler içeren anlatılardır. Kuran’da da bazılarıyer almakta olup bunlara da kıssa adı verilir. Diğeri ise keramet olupvelilerin başından geçen ve olağanüstü motiflerle süslenmiş olan anlatılardır.Özellikle tasavvufi anlatılarda bu unsurlara çokça rastlamak mümkündür. Buanlatılardan oluşan eserlere ise menkıbe adı verilmektedir. Gerek şiir şeklindegerek düzyazı şeklinde pek çok menkıbe metni yazılmıştır. Bunlardan biri deÇemişgezekli Nasuh Efendi’nin Miftâh-ı Kenzü’l-Menâkıb Der-Na‘t-ı İbn-i‘Abdü’l-muttalib adlı eseridir. Eserde Abdülmuttalib’in torunu olan Hz.Muhammed’in övgüsü, diğer peygamberlerin başından geçen mucizelerle anlatılmaktadır. Ayrıca eserdebazı sufilerin de kerametlerinden bahsedilmektedir.

ÖzKerbela-yı Allahî Ârif, Azerbaycan sahasının pek bilinmeyen şairlerinden biridir. Ârif onun mahlasıdır. Gerçek adı ise Allahî’dir. Onun hakkındaki detaylı bilgilere Selman Mümtaz’ın kitabından ulaşılmaktadır. Şirvan’ın Lahiç kasabasında dünyaya gelmiştir. Şiirlerinde yaşadığı döneme tanıklık etmiştir. Şirvan ve Revan hanlarının himayelerine girmiştir. Şiirlerinden Rus işgaline yakından şahit olduğu anlaşılmaktadır. Selman Mümtaz, öncelikle onun hayat hikâyesini ve şiirlerindeki tarihi ipuçlarını ele alır. Daha sonra da şiirlerine yer verir. Makalede bu eserden yararlanarak şair hakkında biyografik bilgiler sunulmuştur. Ayrıca farklı kaynaklardan da yararlanılmıştır. Ardından Selman Mümtaz’ın, şair üzerine hazırladığı kitap Latin harflerine aktarılmıştır. Bu çalışmamızdaki amaç, Kerbela-yı Allahî Ârif’i tanıtmaktır, onun hayatını ve edebi kişiliği ortaya koymaktır ve şiirlerini yeniden edebiyat dünyasına kazandırmaktır.Anahtar Kelimeler: Kerbela-yı Allahî Ârif, Azerbaycan Edebiyatı, Klasik Türk Şiiri, Klasik Türk Edebiyatı, Selman Mümtaz.AbstractOne of the few unknown poets of the Azerbaijani scene is Karbala-yi Allahi Arif. Arif is his mahlas. His real name is Allahi. The detailed information about him is reached from the book of Selman Mumtaz. He was born in Lahich town, Shirvan. He witnessed the events of his time in his poetry. He entered the patronage of Shirvan and Revan khans. It is understood from his poems that he witnessed closely the Russian occupation. Selman Mumtaz first deals with his life story and his historical clues in his poetry. Then he gives his poetry. In the light of this book, biographical information about the poet is presented in this study. It has also benefited from different sources. Then the book Selman Mumtaz prepared on the poetry is transferred to Latin letters. The purpose of this study is to introduce the Karbala-yi Allahi Arif, to reveal his life and literary personality and to bring his poems back to the world of literature.Keywords: Karbala-yi Allahi Arif, Azerbaijan Literature, Classical Poetry, Classical Turkish Literature, Salman Mumtaz.

İmamEbu Hanife, İmam Şafii, İmam Malik ve İmam Hanbel, İslam dünyasının en büyükmezheplerinin isim babasıdır. İslam tarihinde gördükleri öğrenim, ortayakoydukları çalışmalarla ve hayat hikâyeleriyle müslümanlara önderlik etmişkişilerdir. Dini bilimlerin yanı sıra tarihin konusu içerisine giren hayathikâyeleri elbette edebiyatın da konusu haline gelmişti. Gerek Arapedebiyatında, gerek Türk edebiyatında bu kişilerin sahip oldukları ilimmertebesi ve ahlaki değerleri çokça ele alınmıştır. Çoğunlukla çeşitli eserleriniçerisinde bir ya da birkaç beyitle veya bir şiirin içerisinde kendilerindenbahsedilmiştir. Bu makalede ele alınan mesnevide ise bu dört büyük imamın faziletlerive ilim mertebelerinin yücelikleri ele alınmıştır. Bu konuda müstakil ve manzumbir eser olması açısından önemlidir. Çalışmada menkıbenin ne olduğu, bu dörtşahsın kişilikleri ve söz konusu olan mesnevi incelenmiştir.

Karadeniz bölgesinde yaşayan ve Âbâza adını taşıyan bir kavme mensup olan Âbâza Mehmed Paşa, Osmanlı’nın bir dönemine damga vurmuş olan Celali isyanlarının baş aktörlerinden biridir. Makalemizde bu tarihi kişiliğin yaşam öyküsüne yer verilmiş olup siyasi kariyeri ve söz konusu isyanlardaki rolü anlatılmaya çalışılmıştır. Çalışmamızdaki amaç, çeviri yazısını verdiğimiz “Ali Cevâd’ın Celâlî Âbâza Mehmed Paşa Biyografisi” isimli eserinden hareketle bir döneme damgasını vurmuş sayılan Celali isyanlarının baş aktörlerinden biri olan Âbâza Mehmed Paşa’nın daha yakından tanıtılması ve incelenmesidir.

In Turkish literature, the firstrelevant study with cuneiform is Asuri ve Keldanilere Mahsus Hatt-ı MıhiHakkında Malumat-ı Mücmele. We think that, the study based on the works of thescientists who conducted studies in this field in Europe. In 1894, it wasprinted in Kirkor’s Kasbar Printing Press and its author is Karabet Basmacıyanwho was Armenian. The book consists of 27 pages and is written as a small tractate. We have prepared this studybecause it belongs to our science and publishing literature, we avoid toforgetting it and we have regained in this study. Reproductions of this work ismade by Hard Press Publishing in 2013. The study is scanned with OpticalCharacter Recognition method and was published. Firstly, the study wastransferred to the Latin alphabet by us. Secondly, we have translated it intotoday Turkey Turkish ve we have completed our study., Türkçe literatürde çivi yazısıyla alakalı ilk çalışma Asuri ve Keldanilere Mahsus Hatt-ı Mıhi Hakkında Malumat-ı Mücmele isimli eserdir. Avrupa’da bu alanda çalışmalar yürüten bilim adamlarının eserlerinden yola çıkılarak hazırlandığı düşüncesindeyiz. 1894 yılında Kirkor’un sahibi olduğu Kasbar Matbaası’nda basılmış olup yazarı Karabet Basmacıyan adlı bir Ermeni’dir. Kitap 27 sayfadan oluşmakta olup küçük bir risale şeklinde hazırlanmıştır. Makalemizdeki maksat, bilim ve yayın tarihimize ait olan bu eserin bir köşeye atılıp unutulmasını önlemek ve ona tekrar can vermektir. Eserin bir tıpkıbasımı, 2013 yılında Hardpress Publishing tarafından yapılmıştır. Optik karakter tanıma (Optical Character Recognition) adı verilen yöntemle eser taranarak yayımlanmıştır. Biz, makalemizde önce eserin Latin harflerine aktarılmış metnini, daha sonra günümüz Türkiye Türkçesine aktarımını yaparak çalışmamızı meydana getirmiş bulunduk.

Although the date is unknown, the speech of animals, and we imagine them to share their thoughts with human subjects is based on very old. Some animals were loaded mythic meanings and each animal's importance in human life under the guidance of these mythical beliefs, took place in cultural life. Sometimes animals are used as a symbol to describe and comprehend the subject of religious. The philosophy behind this fact, examining the sociological and psychological facts is the subject of another study, was the subject of a philosophical story between two animals in this article. It has been mentioned before in our article what kind of munazara. It has been mentioned the manuscript copy of mathnawi, conformational features and content. The owner of the mathnawi, were informed about the life of poets Filibeli Alaeddin, his literary figures and his works. After that, the transcribed text was presented.Through analyzing the mystical meaning of terms has been demonstrated the value of the work, Tarihi bilinmemekle beraber, hayvanların konuşması ve biz insanlarla düşüncelerini paylaşmalarını hayal etme konusu çok eskilere dayanmaktadır. Bazı hayvanlara mitsel anlamlar yüklenmiştir ve her bir hayvanın insan hayatındaki önemi bu mitsel inanışların yönlendirmesiyle, kültürel hayatta yerini almıştır. Kimi zaman hayvanlar, dînî konuların anlatılması ve kavranılması için birer sembol olarak kullanılmıştır. Bu gerçeğin arkasındaki felsefî, sosyolojik ve psikolojik gerçeklerin irdelenmesi başka bir çalışmanın konusu olup bu makalede iki hayvan arasında geçen felsefî bir hikâye konu edilmiştir. Dünya üzerinde yaşamış olan bütün milletlerin anlatılarında bu tarz hikâyeleri görmek mümkündür. Türk edebiyatında da bu konuda çokça eser yazıldığı bilinmektedir. Hayvanların bu şekilde hikâyelerde karikatürize edilmesinin felsefi, sosyolojik ve psikolojik arka planlarından ziyade bu makalede bu hayvanların temsil ettiği semboller ve bunun hikâyede anlatılmak istenen konu açısından taşıdığı anlamlar irdelenmiştir. Makalemizde önce münazara türünün ne olduğuna değinilmiştir. Eserin sahibi, şair Filibeli Alâeddîn’in hayatı, edebi şahsiyeti ve eserleri hakkında bilgi verilmiştir. Mesnevînin nüshası, şekil özellikleri ve içeriğinden bahsedilmiştir. Daha sonra transkribe metin sunulmuştur. Eserin tasavvufî açıdan taşıdığı manalar analiz edilerek taşıdığı değer ortaya konulmuştur.

Ankara Millî Kütüphane'de 06 Mil Yz A 3755 kaydıyla yer almakta olan bumecmuada çeşitli dînî kıssalar ve bunun yanı sıra bazı İran hükümdarlarınınhikâyeleri yer almaktadır. Eser sade bir Türkçe ile yazılmıştır.Eser içerisinde yer alan hikâyelerde edebî bir üsluptan ziyade halk hikâyesineyakın özellikler görülmektedir. Kız Destanı'ndan Hz. Ali Ceng-nâmesi'ne, Hz.Davud ile alâkalı hikâyelerden Hz. İsa hikâyesine, Belkıs'ın doğumunu anlatanhikâyeden Hz. Zekeriya'nın katledilişini anlatan hikâyeye, Şâpûr hikâyesindenCercis Peygamber hikâyesine kadar uzanan geniş bir yelpaze söz konusudur. The National Library in Ankara, which is located 06 Mil Yz A 3755,provided that mecmua located in various religious stories, and stories as well as someof the rulers of Iran are also included. The text is written with simple Turkish.In the stories located in the work is close to the story of the folk, rather than astyle of literary style. From Kız Destanı to İmam. Ali Ceng-name, from ProphetDavid stories relevant to the story of Jesus, telling the story about the birthof Belkis, Prophet Zekeriya tells the story of the slaves, the story of Shapur such abroad spectrum ranging from the story of the Prophet Cercis matter. 395