Search

Bu çalışmanın amacı, Türkiye'de faiz hadlerinin vade yapısı ile makro ekonomik veriler arasındaki ilişkiyi incelemektir. Çalışma Ocak 1993-Ocak 2009 dönemi için yapılmıştır. Yaşanan son ekonomik ve finansal kriz, finansal ve makroekonomik dinamiklerin çok yakın bir ilişki içinde olduğunu göstermiştir. Kısa dönemli faiz oranları finans ve makro literatürün kesişim noktasında bulunmaktadır. Dolayısıyla, faiz hadlerinin vade yapısı analizleri makroekonomi ve finans arasındaki yakın ilişkiyi anlamak ve modellemek açısından çok önemli bir konumda bulunmaktadır. Bu sebeple son yıllarda bu literatür çok hızlı bir şekilde gelişmektedir. Türkiye'de bu ilişkiye bakıldığında, makro ekonomik verilerin verim eğrisi hareketlerinde çok önemli bir rolu olduğu görülmüştür. Bu noktada, ilgili literatürde hiç irdelenmemiş olan kurların da verim eğrisi hareketlerinde önemli bir rol oynadığı tespit edilmiştir. Ayrıca verim eğrisi ile macroekonomik verilerin arasındaki ilişkide yapısal bir kırılma tespit edilmiştir. Bu kırılma enflasyon hedeflemesi ile para politikasında yaşanan değişimle ilişkilidir. Verim eğrisi öngörüsü yapabilmek için farklı modeller kullanılmış ancak bu modellerin rastgele değişme (random walk) öngörülerinden daha iyi sonuç üretemediği görülmüştür. Makroekonomik verilerin öngörü modellerine dahil edilmesinin, bu modellerin öngörü kabiliyetini önemli oranda arttırdığı tespit edilmiştir. Son olarak vade farkalarının reel ekonomiye ilişkin tahmin kabiliyeti analiz edilmiştir. Vade farklarının büyümeye ilişkin tahmin kabiliyetinin düşük olduğu görülmüştür. Resesyon tahmini analizleri için öncelikle BBQ methodu kullanılarak aylık bazda resesyon dönemleri tahmin edilmiş ve daha sonra vade farklarının son resesyon dışında, çalışılan dönemdeki diğer resesyonları önceden tahmin edebildiği tespit edilmiştir. The aim of this research is to investigate the relationship between the term structure of interest rates and the macroeconomic variables in Turkey during the period of January 1993 to January 2009. Since the short term interest rate is at the interconnection of the finance and macro literature and the recent events reveal the close connection between macroeconomic and financial conditions, inspecting this relationship leads to comprehend and model the connection of finance and macroeconomy. In this study, analysing the corresponding relation we show that movements in the yield curve is mainly driven by the macroececonomic variables in Turkey. We also find that there is a structural break in this relationship which is associated with the change in monetary policy.To best of our knowledge, firstly we document that exchange rate is an important factor for the yield curve and should not be ruled out in the yield curve studies for emerging market cases. We also investigate the forecasting performance of different models and find that these models cannot beat the random walk. Additionally, we show that incorporating macroeconomic variables in forecast models, significantly ipmroves the forecasting performance. Moreover, we examine the predictive power of the yield curve on reel economy and find that the slope of the yield curve contain little information about the future growth. In order to asses wheter the yield spread predict recession, we firstly determine recessions in monthly base by usin BBQ method and find that the slope of the yield curve has ability to predict recessions in Turkey, but the last one. 146

Son üç on yıl boyunca döviz kurlarının belirlenmesi uluslararası iktisat çalışmalarında en önemli yönelimlerden biri olmuştur. Aynı dönem içinde bu konu hakkında geniş bir yazın oluşmuş olmasına karşın, ortodoks iktisatçılar döviz kuru değişmelerini açıklamadaki başarısızlıklarına ilişkin artan hayal kırıklıklarını ifade etmektedirler.Bununla birlikte Anwar Shaikh (1980,1991 ve 1995) tarafından alternatif bir teorik model olarak geliştirilen iddialı bir yaklaşım da vardı. Shaikh çalışmasında uzun dönem reel döviz kurlarının ticaret yapan uluslar arasında fiyat düzeylerinden ziyade kar oranlarını eşitleyecek yönde hareket ettiğini ortaya koymuştur. Modelin temel hipotezi uzun dönem reel döviz kurlarının ticaret ortaklarının reel birim emek maliyetlerinin birbirine oranları tarafından belirlendiğidir. Kar oranlarını eşitleyecek yönde hareket eden uzun dönem reel döviz kurları ticaret ortakları arasında içsel olarak ortaya çıkan sermaye hareketleriyle telafi edilen kronik ticaret dengesizlikleriyle de tutarlıdır.Bunun yanında bu modelde, uluslararası düzeyde emek akışkanlığı olmadığı varsayılır, fakat finansal ve finansal olmayan sermaye ve mallar ülkeler arasında daha yüksek getiri arayışıyla serbestçe hareket eder, ülkeler arasında reel ücret farklılıkları çok yüksek ve sürekli olabilir. Ayrıca, ülkeler arasında teknolojik düzey de farklı olabilir.Bu hipotez deneysel olarak uzun dönem reel döviz kurlarının, reel birim emek maliyeti oranlarının ve reel faiz oranlarının arasında eşbütünleşim ilişkisinin olmasını gerektirir. Amerika Birleşik Devletleri ve Japonya verilerine Shaikh (1998), İspanya verilerine Roman (1997) ve Yunanistan verilerine Antonopoulos (1997,1999) tarafından uygulanmış olan ampirik çalışmaların sonuçları göstermiştir ki bu model reel döviz kurlarının uzun dönemli hareketlerinin açıklanması için teorik ve ampirik olarak yeterli bir çerçeve sunmaktadır.Yazında Türkiye ekonomisi verilerine de uygulanmış çeşitli ortodoks modeller vardır fakat bunların hiç birisi uzun dönem reel döviz kurlarının belirlenmesini açıklamaya muktedir değildir. Bu nedenle söz konusu alternatif modelin Türkiye verilerine uygulanması mutlak bir biçimde gerekli olmuştur. Söz konusu teorik hipotezi Türkiye vakasında deneysel olarak incelemek amacıyla biz bu çalışmada birim kök, eşbütünleşim ve hata düzletme tekniklerini Türkiye ve ticaret ortaklarının 1970?2004 yılları arasındaki üç aylık verilerine uyguladık. Biz, deneysel çalışmamızda reel döviz kurları, reel birim emek maliyetleri oranı ve reel faiz farklarının, her birinin düzeyde durağan olmamalarının ve birinci farklarında durağan olmalarının yanı sıra, bunların arasında oldukça anlamlı eşbütünleşim ilişkisi bulunduğunu ve hata düzeltme mekanizmasının değişkenler arasında çalışmakta olduğunu gözlemledik. The exchange rate determination has become one of the most important fields of research in the studies of international economics during the last three decades. Although there has been an extensive literature about this subject over the same period, orthodox economists have expressed an increasing disappointment over their failure to explain the exchange rate movements.Nevertheless there has been a pretentious approach developed by Anwar Shaikh (1980, 1991 and 1995) as an alternative theoretical model to the ones prevailing in the literature. Shaikh demonstrated, in his studies, that the long run real exchange rates move in such a direction to equalize profit rates, rather than price levels among trading nations. The main hypothesis of the model is that the long run real exchange rates are determined by the real unit labor cost ratios of the trading partners. The long run real exchange rates moving in line with the equalization of the profit rates may also be consistent with the chronic trade imbalances covered by endogenously generated capital flows among trading partners.Besides, since, there is no presumption of labor mobility in the international scale, yet financial and non-financial capital and goods move freely across countries in the search for higher returns, real wage differences between countries can be greater and persistent. In addition, levels of technology can differ across countries.This hypothesis empirically necessitates establishing a cointegration relation among long run real exchange rates, real unit labor cost ratios and real interest rate differentials. The findings of the empirical studies, performed by Shaikh (1998) for the data of the USA and Japan, by Roman (1997) for the data of Spain and by Antonopoulos (1997, 1999) for the data of Greece and her trading partners, showed that this model provides a sufficient theoretical and empirical framework for the explanation of movements in real exchange rates in the long run.In the literature various orthodox models have also been applied to the data of the Turkish economy none of which are able to explain the determination of the long run real exchange rates. Therefore, it has been absolutely necessary to apply this alternative model for the data of Turkey. In order to investigate the theoretical hypothesis under consideration for the case of Turkey, we applied unit root tests, cointegration and error correction techniques to the quarterly data of Turkey and her main trade partners spanning from 1970 to 2004. In our empirical study we found that each of the long run real effective exchange rates, real unit labor cost ratios and real interest rate differentials are non-stationary in levels and stationary in first differences. In addition there is a quite significant cointegration relation between the variables and error correction mechanism works for the variables. 123

89