Search

Ian Manners tarafından ortaya atılan Normatif Güç kuramı kısaca normal olanı belirleme kabiliyeti olarak tanımlanmaktadır. Manners'a göre AB, ilişki kurduğu ülkelere, kendi değerler sisteminin de temelinde yer alan insan hakları, demokrasi, hukukun üstünlüğü gibi evrensel normları yerleştirmekte ve böylece onları Avrupalılaştırmaktadır. 2007 yılında meydana gelen beşinci genişleme dalgası sonrasında Güney Kafkasya bölgesinin AB ile komşu olmasına neden olmuştur. Bu çerçevede, Güney Kafkasya ülkeleri olan Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan'ı önce Komşuluk Politikaları içine dâhil edilmiş, ardından 2009 yılında ilan edilen Doğu Ortaklığı girişiminin parçası olmuşlardır. Böylece Güney Kafkasya bölgesinde yer alan ülkelerle AB arasında Ortaklık Antlaşmaları imzalanması için çalışmalara başlanmıştır. Nitekim 2014 yılında Gürcistan'la, 2017 yılında ise Ermenistan'la Doğu Ortaklığı Antlaşmaları imzalanmıştır.Doğu Ortaklığı Antlaşmaları, içerdikleri hükümler nedeniyle, Manners'ın Normatif güç kuramında tanımladığı normali belirleme yetisine sahip anlaşmalardır. AB bu antlaşmalar aracılığıyla ortak ülkelere, kurumsal ve biçimsel olarak yayılmayı, kendi norm ve değerlerini aktarmayı hedeflemektedir. Bu çalışma, Gürcistan ve Ermenistan özelinden yola çıkarak AB'nin Güney Kafkasya ülkelerine yönelik politikalarının normatif güç ile ilişkisi ile etkileri ve boyutunun ne olduğu sorusuna odaklanmıştır. Bu bağlamda uygulanan politikaların her iki ülkede eşit ağırlığa sahip olup olmadığı, Ortaklık Anlaşmaları ve ilerleme raporları aracılığıyla değerlendirilmeye çalışılmıştır. Çalışma kapsamında literatür taraması yapılmış öncelikle normatif güç kuramı hakkında bir çerçeve çizilmiştir. Ardından AB'nin Gürcistan ve Ermenistan'la imzaladığı antlaşmalar incelenmiş, resmi politika belgeleri değerlendirilerek normatif gücü test edilmiştir.Çalışma sonucunda AB'nin Gürcistan ve Ermenistan'la imzaladığı antlaşmaların benzer hükümler içermesine rağmen, uygulamada benzer sonuçlar doğurmadığı görülmüştür. Normative power approach by Ian Manners can be defined as a capability to identify what is normal in short. According to Manners, Europe instill universal norms such as human rights, democracy and rule of law which lies under its ethos into the countries that entered to relations with it, and Europeanized them.After the fifth enlargement on 2007, EU became the neighbor of South Caucasus region. In this context, Azerbaijan, Armenia and Georgia, South Caucasus States were included in the Neighborhood Policy and became a part of Eastern Partnership declared after 2009. By this way, efforts to sign Partnership Agreements between the South Caucaus states and EU have begun. After all, Georgia signed that agreement in 2014, and Armenia signed it in 2017.Eastern Partnership Agreements has the capability of identifying what is normal as Manners described because of its provisions. EU aims with these agreements to transfer its norms and values through institutional and formal contagion to partner countries.This study focused on the question of the relationship between normative power and the effects and dimensions of EU policies towards South Caucasus countries, starting specifically from Georgia and Armenia. In this context, it has been tried to assess whether the implemented policies have equal weight in both countries through Partnership Agreements and progress reports.In the scope of the study, literature was searched and firstly a framework was drawn about normative power theory. Afterwards, the treaties signed by the EU with Georgia and Armenia were examined and the normative power was tested by evaluating official policy documents.As a result of the study, it is seen that although the agreements signed by the EU with Georgia and Armenia contain similar provisions; but they did not produce similar results in practice. 128

Enerji kaynaklarının önemi her geçen gün daha da artmakta ve uluslararası sistemde etkin olmak isteyen aktörler enerji kaynaklarının yoğun olduğu bölgelere yönelmektedir. Ortadoğu'nun 11 Eylül terör saldırıları sonrasında güvenilir bölge olmaktan çıkması üzerine ülkeler yeni kaynak arayışlarına yönelmiş ve bu durum SSCB'nin dağılmasıyla işbirliğine açık hale gelen Güney Kafkasya'da rekabetin başlamasına neden olmuştur. Bölgede etkin olmak isteyen küresel aktörler ise bölgedeki hakimiyetinden vazgeçmek istemeyen Rusya faktörü ile karşılaşmıştır. Bölgedeki iki önemli aktör olan Rusya ve ABD'nin Soğuk Savaş sonrası politikaları zaman içinde değişiklik göstermiştir. Rusya ilk dönemlerinde eski gücüne sahip olmadığı için daha pasif politikalar izlemiş ve daha çok Batı etkisinde bir tutum sergilemiştir. Putin döneminde Rusya'nın daha aktif politikalar izleyerek eski gücüne sahip olması ABD'yi tedirgin etmiş ve politikalarında değişikliğe neden olmuştur. `Önce Rusya` politikasını izleyen ABD, Rusya'nın tutumlarındaki değişiklik sonrası Rusya'nın hakimiyet politikasından vazgeçmediğini görerek daha savunmacı bir politika izlemeye başlamıştır. ABD bölgede işbirlikleri ve boru hattı projeleri ile Rusya'nın hakimiyetini kırmaya çalışmakta, Rusya'nın enerji konusundaki üstünlüğünü azaltmaya çalışmaktadır. Bölgedeki diğer aktör olan Türkiye ise ABD-Rusya arasında dengeli bir politika izlemeye çalışmaktadır. Bölge ülkelerinden özellikle Azerbaycan ile tarihi ve kültürel geçmişe sahip olan Türkiye için bölgenin istikrarı hem bölgenin hem de kendisinin ekonomisinde önemli role sahiptir. Bölgedeki ayrılıkçı çatışmalar Rusya tarafından kullanılmakta, bölgenin istikrarı ve gelişmesi önünde engel oluşturmaktadır. Dağlık-Karabağ ve Güney Osetya ve Abhazya bölgeleri sorunlu alanlardır ve NATO ve AB gibi uluslararası kurumlar bölgedeki çatışmaların barışçıl yollarla çözülebilmesi için adımlar atsa da bölgedeki Rusya faktörü çözümü zorlaştırmaktadır. Birçok aktörün arasında hem bölgeyle olan tarihi geçmişi hem de bölge ülkelerini yakından tanıması sebebiyle Rusya avantajlı bir konumdadır. Coğrafi avantajının yanında askeri ve ekonomik avantajlarını da kullanan Rusya hem sert hem de yumuşak güç unsurlarını kullanarak bölge üzerinde hakimiyetini devam ettirmektedir. ABD ise bölgede etkin olma yönünde işbirliği ve anlaşmaları hayata geçirse de Rusya ile birebir rekabete girmekten kaçınmakta ve denge politikası izlemektedir. The importance of energy resources is increasing day by day and actors who are turning to regions where energy resources are concentrated to be effective in international system. Middle East, ceased to be a reliable region after the September 11 terrorist attacks, countries looking for new resources and started the competition in the South Caucasus, which became open to cooperation with the dissolution of the USSR. The global powers that want to dominate the region have had to struggle with the Russian factor. The post-Cold War policies of the two major actors in the region, Russia and the US, have changed over time. Russia did not have the old power in the early period, it followed more passive policies and was influenced by the West. In Putin era, Russia has the old power ,this made the United States uneasy and caused a change in its policies. Firstly, USA followed policy of `First Russia` but Russia did not abandon its domination policy and USA started to more defensive policies. USA is trying to break the dominance of Russia with its cooperation and pipeline projects in the region, trying to reduce its superiority in energy, The other actor is Turkey in the region ,is trying to balance the Russian and USA. Turkey has cultural and historical past especially with Azerbajan and stability of region is important for Turkey. Russia uses ethnic conflicts in the region for its own interests and these conflicts prevents development and stability of the region. Nagorno-Karabakh in and South Ossetia and Abkhazia are problematic areas. International actors such as NATO and AB try to solve problems with diplomatic ways but Russia prevents it. Russia has advantage due to historical history with the region and recognizes countries. Russia has economic and military power as well as geographical advantage and it is active in the region with both hard and soft power elements. On the other hand USA takes steps to be active in the region, it avoids competition with Russia and follows a balance policy. 125

Güney Kafkasya`da, Avrupa ve Asya`nın ulaşım-iletişim hatlarının buluşma noktasında, jeopolitik açıdan hassas bir bölgede bulunan, Rusya, Türkiye ve İran gibi güçlü ülkelerle sınır komşusu olan Azerbaycan, 1991`de SSCB`nin dağılmasının ardından bağımsızlığını elde ederek uluslararası sisteme bir aktör olarak katılmıştır. Azerbaycan Cumhuriyeti`nin bağımsızlığını ilk tanıyan devlet Türkiye Cumhuriyeti olmuştur. İlk günden itibaren Türkiye ile çeşitli alanlarda geliştirilen ilişkiler günümüzde stratejik işbirliği düzeyine kadar yükseltilmiştir. Rusya ile ilişkiler ise daha karmaşık bir karaktere sahiptir. Bu, tarihen Rusya`nın Azerbaycan`da gerçekleştirmek istediği `etki alanı` politikasıyla ilgili olmuştur. Bununla birlikte bağımsızlığın ilk yıllarında Rusya ile ilişkilerde mevcut olan sorunlar günümüzde önemli ölçüde ortadan kaldırılmıştır. Bu çalışmada Azerbaycan`ın Türkiye ve Rusya ile olan ikili ilişkileri araştırılmış ve bunun yanısıra Azerbaycan`da Türkiye ve Rusya algısı analiz edilmiştir. SSCB içerisinde uzun süre kardeş ülkeler olarak yaşayan Azerbaycan ve Rusya, aynı zamanda günümüz itibariyle birbirini kardeş ülkeler olarak adlandıran Azerbaycan ve Türkiye arasında ilişkilerin analizi özellikle Azerbaycanlıların Türkiye ve Rusya algısını anlamak açısından önemlidir. Azerbaycanlıların Türkiye ve Rusya ile ilgili birçok önyargıları veya olumlu düşünceleri yüzlerce yıl önce oluşmuş ve günümüzde de varlığını sürdürmektedir. Kısaca, Türk veya Rus imajı, etnik kalıpların olağan oluşum sürecinden dolayı oluşmaktadır. Bazı önyargılardan kurtulmak, ilişkilerin gerçek yüzünü anlamak ve Türk ve Rus algısının artı ve eski yönlerini ele alarak gelecekte Azerbaycan`ın bu iki ülke ile ilişkilerini daha da pekiştirerek olumlu yönde algıların gelişimine katkı sağlamak açısından bu araştırma önem taşımaktadır.Çalışmanın temel amacı Azerbaycan`da Türkiye ve Rusya algısı ve mevcut faktörleri tespit etmek, özellikle Türk ve Rus algısını ele alarak gelecekte Azerbaycan`ın bu iki ülke ile ilişkilerinin gelişmesine olumlu yönde katkı sağlamaktır.Anahtar Kelimeler: Uluslararası İlişkiler, Azerbaycan, Türkiye, Rusya, Algı Azerbaijan, located in the South Caucasus, at the meeting point of Europe and Asia transportation and communication lines, in a geopolitically sensitive region, which shares borders with powerful states like Russia, Turkey and Iran, gained its independence in 1991 after the dissolution of the USSR and stepped into the international relations arena. The first state to recognize the independence of Azerbaijan Republic has been the Republic of Turkey. Since the first days of establishment of bilateral relations with Turkey until now, these relations developed in various fields and were raised up to the level of strategic cooperation. Relations with Russia have a more complex character. This was related to the historical policy of `domain` Russia wanted to carry out in Azerbaijan. However, many problematic issues that existed in relations with Russia in the early years of independence have been eliminated to a great extent today.This study investigates bilateral relations of Azerbaijan both with Turkey and Russia, at the same time analysis the perception of Turkey and Russia in Azerbaijani. Analysis of relations between Azerbaijan and Russia living as brotherly countries in the USSR for a long period of time, and also Azerbaijan and Turkey called as brotherly countries as historically as today, is particularly important for understanding the perceptions of Azerbaijanis of Turkey and Russia. Prejudices or positive thoughts of Azerbaijanis regarding Turkey and Russia have been formed hundreds of years ago and still exists today. Summarily, the Turkish or Russian perceptions have been formed due to the general formation of ethnic patterns. This study is important in order to contribute to the development of positive perceptions by getting rid of some prejudices, understanding the real face of relations and enhancing the relations of these two countries with Azerbaijan.The main objective of this study is to identify the current perceptions of Turkey and Russia in Azerbaijan, especially to address the pros and cons of Turkish and Russian perceptions, and thus to contribute to the development of future relations with these two countries, by the development of perceptions of these two in a positive way.Keywords: International Relations, Azerbaijan, Turkey, Russia, Perception 233

Kafkas dağlarının batısında küçük bir ülke olan Gürcistan, Güney Kafkasya'nın kadim memleketlerindendir. Sahip olduğu önemli stratejik konumu nedeniyle tarih boyunca Roma, Bizans, Arap, Hazar, Selçuklu, Moğol, İran, Osmanlı, Çarlık Rusya ve Sovyet Rusya gibi çeşitli devletlerin hegemonyası altında varlığını sürdürmüştür. Kendi içinde birçok etnik yapıyı, dini ve dili barındıran Gürcistan, bir anlamda çok çeşitliliğin buluştuğu önemli noktalardan biri haline gelmiştir. Gürcistan, yüzyıllardır sürüp giden hâkimiyet mücadelelerinde sürekli büyük güçler tarafından yıpratılmış, bölünmüş ve yönetilmiştir. Ancak bölge halkı bütün bu mücadele dönemlerinde milliyetçi duygularından ödün vermemişler ve bağımsızlıklarını elde etmek için büyük çaba harcamışlardır. Bölge içindeki etnik ve kültürel farklılıklar, bağımsızlık sonrasında etnik çatışmalara ve kaos ortamının oluşmasına sebebiyet vermiştir.1991'de Sovyetler Birliği'nin dağılması gerek dünya tarihi açısından gerekse de Avrasya coğrafyası açısından yeni bir dönemi başlatmıştır. Nisan 1991 tarihinde bağımsızlığını ilan eden Gürcistan'da yeni bir siyasi yapılanma süreci başlamış ve ulus inşa çabaları hız kazanmıştır. Bu çalışmada tarihsel ve uluslararası dinamikler göz önünde bulundurularak Gürcistan'daki devlet yapılanması ve ulus inşa süreci analiz edilmiştir. Republic of Georgia which is a small country at the West of Caucasia mountains is the primeval state in South Caucasia. It has been attackhed by many states and nationalities like Roma, Byzantium, Arabian, Khazarian, Seljuk, Mangolian, İranian, Ottoman, Czarist Russia and Soviet Russia because ıt ha an important strategical location. So Georgia includes many etnichs, religions and languages, ıt became an important middle point of many kinds. The ethnical and cultural differences in the area is the reason of Conflict and chaos after independence.For centuries, in the struggles of hegemony it has governed, divided and exulcerated. But during these struggles times, they didn't compromise from their national feelings and gave a big effort to have their independence. Ethnic and cultural differences within the region have resulted in ethnic conflicts and chaos.With this in 1991 the disperse of Soviet Union indicates starting of a new period from the view of World Political history and also Eurosion geography. Thus, Georgia which declared its independence b the result of the disperse of Soviet Union, a new Political settlement period started. In this period the Nation settlement effort accelarated concordandly, in this work out, by taking into consideration of the historical and internatinal Dynamics, the state settlement and process of Georgia will be analyzed. 112

Hazarlar, VII- X. yüzyıllar arasında bugünkü Özi kıyılarından Etil'e kadar uzanan Karadeniz'in kuzeyindeki bozkırlarla Kafkaslarda hâkimiyet tesis eden bir Türk grubudur. Değişik kaynaklarda farklı isimlerle anılmalarına rağmen özellikle dönemin Arap Bizans ve Çin kaynaklarında Türk oldukları açıkça zikredilir. VII. yüzyılın başlarında bugünkü Gürcistan, Azerbaycan ve Doğu Anadolu Bölgesi'ne doğru yayılmaya başlayan bu topluluk 665'te büyük Bulgar Devletini de ortadan kaldırarak bilhassa Doğu Anadolu'da Doğu Roma Sasani rekabetinde etkin olmaya başlayacaktır. Türkler Güney Kafkasya ve Doğu Anadolu çevresine ilk defa Hazarlarla gelmediler. Onların bu bölgedeki varlıklarının milattan önceki üç bininci yıllara kadar uzandığına dair işaretler bulunmaktadır. Ancak bölgedeki siyasi faaliyetlerini kaynakların verdiği bilgiler doğrultusunda MÖ. VII. yüzyıldan itibaren başlatabilmekteyiz. Bu Türk akınları aynı zamanda bir yurt bulma ve yerleşme gayretinin sonucu olup bir başka deyişle yeni bir vatan arayışıdır. Bölgeye söz konusu Hazar yayılması da bu cümledendir. Nitekim Hazarlara bağlı pek çok Türk topluluğunun Kafkaslar ve özellikle Doğu Anadolu Bölgesi'ne yerleşip meskûn mahaller tesis ettikleri görülmektedir. Zamanla sistematik bir şekilde değiştirilmiş olmalarına rağmen pek çok demografik veriyle diğer bilgiler bize kadar ulaşmış bulunmaktadır. Bunlar Hazarların bahse konu bölgedeki faaliyetlerini ve etkisini tam olarak bilmeden bugün bölgede ortaya çıkan gelişmeleri anlamanın da mümkün olmadığını göstermektedir. Anahtar Kelimeler: Hazarlar, Doğu Anadolu, Kafkaslar, Kafkasların Güneyi. The Khazars are a Turkish community that dominated steppes on the north of the Black Sea which extends from today's coast of Dnieper to Etile and the Caucasus. Although they are called by different names in different sources, it is clearly stated that they are Turks in the Arab Byzantine and Chinese sources. This community, who began to spread towards today's Georgia, Azerbaijan and Eastern Anatolia Region at the beginning of VII. Century, was becoming effective in the Eastern Roman-Sassanid competition, especially in Eastern Anatolia, by eliminating the Bulgarian State in 665.The Turks did not come to the South Caucasus and Eastern Anatolia with the Khazars for the first time. There are indications that Turks' existence in this region dates back to the 3000 years BC. However, their political activities can be trace backed VII. century BC in accordance with the information provided by the sources. These Turkish raids are also the result of an effort to find habitation and settling in this habitation, in otherwords a new homeland. Khazars' spreading over the region is a result of this homeland search. As a matter of fact, it is seen that many Turkic communities connected to the Khazars have settled in the Caucasus and especially in Eastern Anatolia and built residential areas. Although they have been systematically modified over time, many demographic data and other information have reached today. These shows that it is not possible to understand the developments in the respective region without knowing the activities and impact of the Khazars in the region.Key Words: Khazars, Eastern Anatolia, Caucasus, Transcaucasia. 121

Bu tez çalışmasında, Soğuk Savaş sonrası ABD-Ermenistan ilişkileri ele alınmıştır. ABD'nin Ermenistan'a yönelik politikasını anlamlandırabilmek adına öncelikle ABD'nin Avrasya stratejisine değinilmiş, sonrasında Ermenistan'ın bulunduğu Güney Kafkasya bölgesine yönelik ABD'nin ve bölge ülkeleri olan Rusya ile İran'ın Güney Kafkasya politikaları incelenmiştir. Ardından ABD-Ermenistan ilişkilerinin temel belirleyicileri olarak Dağlık Karabağ anlaşmazlığı, Türkiye-Ermenistan İlişkilerini normalleştirme çabaları, ABD'de yaşayan Ermeni diasporası ve ABD'nin Ermenistan'a sağladığı dış yardımlar değerlendirilmeye çalışılmıştır. Son bölümde ise bölge ülkeleri olan Rusya ve İran'ın Ermenistan ile ilişkilerine yer verilmiştir.Anahtar Kelimeler: ABD, Ermenistan, Güney Kafkasya, Diaspora, Dağlık Karabağ In this thesis, US-Armenia relations after the Cold War will be discussed. In order to make sense of the US policy towards Armenia, the Eurasian strategy of the USA will be mentioned first, and then the South Caucasus policies of the USA and the countries of the region, Russia and Iran, will be examined. Then as the main determinant of US-Armenia relations, the Nagorno-Karabakh conflict, the normalization efforts of Turkey-Armenia relations, US foreign aid to Armenia and Armenian diaspora living in the US will also be evaluated. In the last section, Armenia's relations with Russia and Iran, which are the countries of the region, will be given.Keywords: USA, Armenia, South Caucasus, Diaspora, Nagorno-Karabakh 182

Coğrafi konumu itibari ile önem arz eden bir bölgenin günümüz uluslararası sistemindeki yerine bakmak için tarihin hangi mecralarından geçtiğine bakmak gerekmektedir. Güney Kafkasya bölgesi Kafkasya bölgesinin ikiye ayrılması ile ortaya çıkmıştır fakat daha öncesinde hep Kuzey Kafkasya ile bir bütün halinde varlığını sürdürmüştür. Bölge, sahip olduğu coğrafi, jeopolitik konum ve jeostratejik öneminden dolayı batı ile doğu arasında hep taraf seçmek zorunda kalmıştır.Güney Kafkasya ülkeleri 1918-1920 senelerinde kısa süreli bağımsızlık duygusunu tatsalar da SSCB'nin kurulması ile 1991 senesine kadar bu yapının içerisinde varlıklarını sürdürmüşlerdir. 1991'de bağımsızlıklarını elde eden üç Güney Kafkasya ülkesi başlarda Batı merkezli politikalar üretmişler ve bölgenin öneminden dolayı başta ABD olmak üzere diğer sözü geçen ülkeler ve kuruluşlar da bölgeye yönelik girişimlere başlamışlardır.Bölgedeki dondurulmuş sorunlar, Ermenistan ve enerji rezervlerine karşı dünyanın ilgisi gibi faktörler çok kısa zamanda bölge için yeni güvenlik sorunlarının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bir yandan Dağlık Karabağ Sorunu ile uğraşan ve bölgede denge olmasını isteyen Azerbaycan, bir tarafta Abhazya ve Güney Osetya Sorunu ile uğraşırken bir yandan da Batı odaklı politikalarını sürdüren Gürcistan, bir tarafta da hem Rusya'nın partneri olup hem de ABD'de güçlü bir lobiye sahip olan Ermenistan bölgenin siyasi yapısını oldukça karmaşık hale getirmiştir.Güney Kafkasya'nın günümüz dünyasındaki yerine bakıldığında, bölge halen sahip olduğu konum ve enerji rezervleri itibari ile büyük önem arz etmektedir. Bölge uluslararası sistemin en önemli iki aktörü olan ABD ve Rusya Federasyonu arasında bir nevi siyasi mengenededir. Güney Kafkasya'nın sahip olduğu enerji rezervlerinin kendi bölgesinden geçerek ulaştırılması çabasında olan ve bu istikamette bölge ülkelerini kendisine bağımlı hale getirmek için Azerbaycan ve Gürcistan'ın sorunlarından faydalanan Rusya Federasyonu'na karşı ABD etkisi ve politikalarını analiz eden bu çalışma için tümevarım yönteminden yola çıkılmış olup son noktada bu ülkelerin bölge güvenliği açısından önemi analiz edilmiştir. To see the place of a region in today's international system, it is needed to look at the course it passed through. The South Caucasus region emerged since Caucasus region was divied into two section but in retrospect, it is obvious that South one interbedded with North one. Due to its geographic, geopolitical location and geostrategic importance, the region has always had to choose one side between west and east. Although South Caucasus countries enjoyed of short-term independence in 1918-1920, with the establishment of the USSR, those countries had existed within this structure until 1991, collapse of the USSR. Initially, three Southern Caucasian countries which gained independence from USSR in 1991 followed a western-oriented policy and other organization and powerful countries especially USA initiated some initiative toward to region. The factors like Armenia, frozen problems in the region and globally increasing demand to energy reserves in region led to new security issues. At one extreme, Azerbaijan which deals with the Nagorno-Karabakh conflict and wants a balance in the region, at another extreme, Georgia which deals with Abkhazia and South Ossetia issues, at another extreme, partner of the Russia, Armenia which also have a powerful lobby in USA, make the political structure of the region quite complicated.Considering the place of the South Caucasus in contemporary world, The Region is of great importance due to its location and energy resources. The region is in kind of political clamp between the USA and the Russian Federation, the two most important actors of the international system. This study which analyse USA's effect against Russia which wants to transit energy resources of region to another region through its own territory and for this reason, make use of Georgian and Azerbaijan issues, is based on the method of induction and end of the study, it is examined the importance of these countries in terms of regional security. 95

Yumuşak güç Soğuk Savaş döneminde Uluslararası İlişkiler'in en önemli tartışma konularından biri olmuştur. Uluslararası güç mücadelesinden cezbetme boyutuna geçtiği tartışılmakta idi. Artık devletlerin hedeflerine sert güç ve ekonomik baskı yerine cezbetme ile daha az maliyet ile ulaşacakları tartışılıyordu. Bu anlamda, Rusya Yumuşak Gücü, Batı'nın eski Sovyet coğrafyasında etkisini yaymak için yeni bir mücadele aracı olarak algılamıştır. Kremline yakın devlet liderlerinin renkli devrimlerle devrilmesi, Batı ile bütünleşmeye öncelik veren kişilerin iktidara gelmesi Rusya'yı endişelendirmiştir. Batı yumuşak gücüne karşı, Rusya 2000'lerden başlayarak kendi yumuşak güç stratejilerini oluşturmaya başlamıştır. Rusya bu amaçla farklı devlet kurumları ve medya merkezleri oluşturmuştur. Batı'nın medya tekelini kırmak ve dünya kamuoyunda oluşturulan olumsuz Rusya algısına karşı Rusya'yı tebliğ etmek. Rusya yumuşak gücü eski Sovyet coğrafyasına odaklanmak ve burdaki varlığını pekiştirmek, özellikle Batı yönlü olan ülkelerdeki yönetimleri Rusya yönlü hükümetlerle değiştirmek. Güney Kafkasya ülkeleri, bu anlamda Rusya'nın önem verdiği bölgelerden biri olmuştur. Sert gücün Batı yönlü Gürcistanı ve Azerbaycanı kendi yanında tutabilmedeki yetersizliğini, yumuşak güçle telafi etmek ve Batı karşıtlığını bu ülkelerde pekiştirmek. Ermenistan'nın ekonomik ve güvenlik aslılığını daha da pekiştirmek ve kültürel aslı duruma getirmek Rusya'nın Güney Kafkasya'daki yumuşak güç stratejisini oluşturmaktadır. One of the most important topics of the International Relations literature after the Cold War was soft power concept. It has been argued that the international struggle has been shifted from coercion to attraction. It was argued that states would achieve their goals by attracting, instead of threatening with hard power and economic pressure. In this sense, Russia perceived soft power as a new means of struggle to spread the influence of the West in the former Soviet geography. Russia was worried about the overthrow of state leaders close to the Kremlin by colorful revolutions and the replacement with leaders prioritise to integration with the West. Against the soft power of the West, Russia began to form its own soft power strategies starting from the 2000s. To this end, Russia has established different state institutions and media centers. Breaking the Western media monopoly and propagandise positive image of Russia against the negative perception of Russia in the world public opinion. Russia's soft power priorities to focus on the former Soviet geography and consolidate its presence there, in particular to replace Western-oriented governments with pro-Russian governments. In this sense, the countries of the South Caucasus have become one of the regions that Russia claims to keep under influence. To compensate the inadequacy of hard power in keeping Western-oriented Georgia and Azerbaijan at its side, Russia uses soft power and reinforce anti-Westernism in these countries. On the other hand, in addition to economic and security dependence of Armenia, Russia build up its soft power in Armenia to increase its cultural influence is the Russian Soft power strategy in the South Caucasus. 91

Bilindiği üzere M. Foucault geneoloji projesi çerçevesinde Ceza, İşkence, Disiplin ve Hapishaneyi temel söylemler olarak kabul etmektedir. Biz de aynı söylemleri araştırmamıza uygulayarak konu edindiğimiz Batı Avrupa ve Güney Kafkasya bölgesinin eleştirel ve karşılaştırılmalı analizini yaptık. Biz tarihsel olarak bilginin iktidarla aynı şey olduğu sonucuna vardık. Çünkü belirtmek gerektir ki, iktidar/güç araçları olmadan bilgi kendi implikasyonlarını gerçekleştiremez. Biz klasik dönemde bedensel cezalandırma yöntemlerinin aydınlanma sonrası modern dönemde Disiplin ve Hapishanenin teknik unsuru olarak görülen bedensel olmayan cezalandırma yöntemleriyle değiştiğine dikkat ettik. Bu cezalandırma yöntemlerini ise İktidarın elinde kendi egemenliğini ve gizli zayıflığını korumak için etkili mekanizmler olarak ele aldık. Daha sonra Burjuva ve Sosyalist devrimlerinin temel prensiplerin değerlendirdikten sonra onların olumlu ve olumsuz yönlerini inceledik. Modern dönemde cezalandırıcı ekonomik güç ortadan kaybolduktan sonra insan bilimlerinin ortaya çıkmasıyla iktidarın yeni ekonomik mekanizmleri yeni sert disiplin ve etik normlar yaratmış oldu. Böylece bedensel cezalandırma yöntemi bedensel olmayan mekanizmaya dönüştü. Aynı zamanda kriminal cezalandırma sistemlerinde reformların başladığı dönemde hapishane de doğmuş oldu. Biz araştırmamızda mikrofizik iktidarı detaylı bir şekilde incelememize rağmen makrofizik iktidarı sadece belli bir yönüyle ele aldık. Bunun yanı sıra biz cezalandırıcı ekonomik ve yeni ekonomik mekanizmlerinde iktidar ilişkilerinin nasıl üretildiğine şahit olduk. Son olarak Batı Avrupayla Güney Kafkasya bölgesi arasinda paralleller yaparak benzerlikleri ve farklılıkları tespit ettik. As it is known, M. Foucault accepts Torture, Punishment, Discipline and Prison as basic discourses within the framework of the genealogical project. We have applied the same discourses to our research and we have analyzed the Western Europe and South Caucasus region critically and comparatively. We've seen historically knowledge is the same thing as power. Knowledge couldn't exist without a more powerful force to explain its implications. In the classic period, we've seen the corporal punishments, then in the modern period non-corporal punishments as the technical part of Discipline and Punish, we considered these punishments were influential mechanisms in the hands of Power for keeping its strengths and hidden weaknesses. We've seen the main principles of the Socialist and Bourgeoisie revolutions, their cons and pros, in the modern period after the punitive economy of power disappeared how was developed new economy mechanisms of power when human sciences were appeared the corporal punishments were abolished, the new strict discipline and morals have transformed the agency of punishment from corporal to non-corporal, reforms in the criminal justice systems were actively started at the same time prison was born. We've discussed in details microphysics of power, and partially macrophysics of power, moreover we've found out power relations in the law, political, social and educational institutions, concretely how was produced power relations under the economy of punitive and a new economy mechanisms of power. Finally, we've drawn parallels, found out similarities, and differences in both research worlds. 214

Bu çalışma, Abbâsî Devleti'nin (132–750/656–1258) kuruluşundan Halife Mütevekkil'in (232–247/847–861) ölümüne dek Arapların Güney Kafkasya'ya yönelik askeri, siyasi ve idari faaliyetlerini aydınlatmayı amaçlar. Bilindiği gibi Güney Kafkasya, Hulefâ-i Raşidîn ve Emeviler zamanında Müslüman Araplar tarafından fethedilmişti. Abbâsilerin Hilâfeti döneminde, Araplar bu bölgede hüküm sürmeye devam ettiler. Ancak ülkenin merkezi otoritesinde sık sık yaşanan siyasi çekişmeler, ülkenin birçok yerinde olduğu gibi Güney Kafkasya'yı da son derece olumsuz yönde etkilemişti. Öte yandan Abbâsîlerin, Hazarlarla yürüttükleri diplomasi trafiğinin fiyaskoyla sonuçlanması, derebeyler ve Babek isyanı gibi meseleler, Güney Kafkasya'da hâkim olan olumsuz havayı daha da derinleştirdi. Abbâsîler Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan, Karabağ ve Derbend'de kaybettiği toprakları fethederek, geri kazanmasına rağmen yapılan savaşlar, Abbâsîlere hem ekonomik hem askeri hem de siyasi açıdan büyük bir darbe vurmuştu. Velhâsılıkelâm IX. yy. ikinci yarısı ve X. yy'ın başlarında, Abbâsîlerin artık Kafkasya'da tutunması hayli güç olmuştu. Öyle ki IX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Kafkasya coğrafyasında varlık gösteren birçok feodal yapı, Abbâsîlerden ayrılarak bağımsız bir şekilde devletlerini inşa etmişlerdi. Anahtar Sözcükler: Abbâsîler, Babek, Derebeyler, Güney Kafkasya, Hazarlar This study aims to elucidate the military, political and administrative activities of the Arabs for the South Caucasus from the establishment of the Abbâsîd Caliphate (132-750 / 656-1258) to the death of the Caliph Al-Mutawakkil (232-247 / 847-861). As it is known, Muslim Arabs conquered the South Caucasus during the time of Rashidun Caliphs and The Umayyad Caliphate. During the caliphate of Abbâsîd, the Arabs continued to rule this region. However, political conflicts frequently taken place in the central authority of the state also affected the South Caucasus in the most negative way as well as in many parts of the state. On the other hand, the Abbâsîds' fail on diplomacy trafficking with the Khazars, the the Feudalists and the Babak Rebellion deepened the negative atmosphere prevailing in the South Caucasus. Despite the fact that the Abbâsîds regained the lands they had lost in Azerbaijan, Armenia, Georgia, Karabakh and Derbent by conquering, the battles caused a great blow for the Abbâsîds in economic, military and political terms. In brief, at the second half of the IXth century and at the beginning of the Xth century, it was very hard for the Abbâsîds to hold in the Caucasus ever after. Such that, from the second half of the ninth century, many feudal structures that existed in the Caucasus geography built their states independently by separating from the Abbâsîds.Key Words: Abbâsîds, Babak, Feudalists, Khazars, South Caucasus

Bu tezde AB'nin Güney Kafkasya enerji politikası ve bu politikanın uygulanmasında Türkiye'nin etkisi üzerinde durulmuştur. Türkiye'nin, AB-Güney Kafkasya ilişkilerindeki önemi vurgulanmıştır. AB'nin Güney Kafkasya enerji politikasının temel dayanağının `Karşılıklı Bağımlılık` olduğu belirtilmiştir. Bölgesel güvenlik alanlarının etkileşim ve ilişkileri AB-Güney Kafkasya-Türkiye ekseninde incelenmiştir.Çalışmanın uluslararası ilişkiler alanındaki temel dayanağı araştırılırken başta klasik yaklaşımlar daha sonra da klasik yaklaşımların yeni (neo) versiyonları incelenmiş olup Karşılıklı Bağımlılık teorisi ekseninde üzerinde durulan konu açıklanmaya çalışılmıştır. Bu konu incelenirken; `Avrupa Birliği ve Güney Kafkasya ilişkilerinin esası ne üzerinedir?`, `Enerji konusu, AB politikalarına ne derecede etki yapar?`, `Türkiye'nin AB-Güney Kafkasya enerji eksenindeki ilişkilerde rolü nedir?` gibi soruların cevabı aranmıştır. Buradaki esas amaçlar, AB ve Güney Kafkasya arasındaki Karşılıklı Bağımlılığı oluşturan etmenin `enerji` olduğunun tespiti ve bu kapsamda ikili ilişkilerin etkin bir şekilde sürdürülebilirliğine yönelik politika önerileri sunmaktır. Sunulan önerilerin en önemlisinin ise merkezinde Türkiye'nin olduğunu vurgulamaktadır.Çalışmada öncelikle kuramsal yapı üzerinde durulmuştur. Bölgesel Güvenlik Kompleksi ve Karşılıklı Bağımlılık teorileri açıklanmıştır. AB'nin dış politikası ve komşuluk politikası daha sonra da Kafkasya'nın jeopolitik önemi ve uluslararası politikadaki konumu incelenmiştir. İkinci bölümde AB'nin Güney Kafkasya ülkelerine yönelik program ve politikalarına yer verilmiştir. Son bölümde ise; Kafkasya coğrafyasındaki Türkiye'nin etkinliğinden ve AB-Türkiye ilişkilerinin bölge politikalarına yansımaları değerlendirilmiştir. In this thesis, the EU and the South Caucasus energy policy focused on the influence of Turkey in the implementation of this policy. Turkey has emphasized the importance of EU-South Caucasus relations. It is stated that the EU's fundamental basis for the South Caucasus energy policy is `Mutual Dependence`. Interaction of regional security and relations have been investigated in the EU-South Caucasus-Turkey axis.While studying the basic stance of international relations in the study, new (neo) versions of classical approaches and then classical approaches were examined and tried to explain the subject which is emphasized on the subject of mutual dependence theory. While this subject is examined; `The European Union and on what basis the South Caucasus relations?`, `Power said, acts to what extent the EU policy?`, `What is the role in the relations of Turkey in the EU-South Caucasus energy axis?` As answers to the questions were sought. The main aims are to identify the `energy` that is the causative agent of the EU and the South Caucasus, and to present a policy proposal for the effective sustainability of bilateral relations. The most important of the proposals presented emphasizes that it is in the center of TurkeyIn the study, firstly the theoretical structure is emphasized. Regional Security Complex and Interdependence theories are explained. The foreign policy of the EU and its neighboring policy, and then the geopolitical importance of the Caucasus and its position in international politics have been examined. In the second part, the program and policies of the EU towards the South Caucasus countries are included. In the last section; Turkey's reflection on the effectiveness of the policy in the Caucasus and Turkey-EU relations were evaluated. 126

Karakurt, Metehan/Ardahan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Tezin amacı, Çarlık Rusya’nın sömürge ve Ruslaştırma politikaları, Ermenilerle yaşanan etnik çatışmalar ve diğer sorunların çözümü olarak savunulan milliyetçiliğin, Azerbaycan Türkleri arasında uygun bir zemin sağlamasının ve kitlesel bir destek kazanmasının arka planını açığa çıkarmaktır. Dolayısıyla bu tez ‘‘Bu başarının nedenleri nelerdir?’’ sorusuna cevap aramıştır. Ayrıca, bu tez, milliyetçilik kuramlarının sorularından olan; milletin seçkinlerin eliyle mi inşa edildiği, etnik bağların millet ve milliyetçilikle ne tür bir ilişkisi olduğu, milliyetçiliğin hangi toplumsal ve siyasal koşullarda ortaya çıktığı gibi temel soruların cevaplarını Azerbaycan’daki Türk milliyetçiliği bağlamında bulmaya çalışmıştır. Bu tez çalışması, milliyetçilik olgusunu Azerbaycan’da yaşanan deneyim çerçevesinde somutlaştırmıştır. Tezin sınırlarını belirlemek, kavramsal zeminini oluşturmak ve konunun daha iyi anlaşılmasını sağlamak için, tezin ilk bölümünde, genelde birbirinin yerine kullanan etnisite, millet, ulus-devlet ve milliyetçilik gibi kavramlar ele alınmış, milliyetçilik türlerine değinilmiş, sonrasında ise, millet ve milliyetçiliğin ne zaman ve nasıl ortaya çıktığını inceleyen kuramlara yer verilmiştir. İkinci bölümde, Azerbaycan adı, dili, coğrafyası ve tarihi hakkında kısa bilgiler verildikten sonra, Azerbaycan’daki Türk milliyetçiliğini belirleyen temel dinamikler iç ve dış olarak belirlenip, incelenmiştir. Bu bağlamda, Azerbaycan Türklerinde kültürel bir hareket olarak ortaya çıkan milliyetçiliğin inşa süreci, gelişimi ve kitlesel olarak yayılmasında etkili olan faktörlerin özgül yanlarına değinilmiştir. Üçüncü bölümde ise, Azerbaycan’daki Türk milliyetçiliğinin kültürel bir hareketten siyasal bir harekete dönüşüm sürecinde etkili olmuş kişi ve kuruluşlar ele alınmıştır. Bu kişi ve kuruluşların toplumsal ve siyasal olaylar neticesinde geçirdikleri dönüşüm ve dönemin diğer siyasi hareketleriyle kurdukları ilişkiler incelenmiştir., The aim of the thesis is to uncover the background of the colonial and Russification policies of the Tsarist Russia, the ethnic conflicts with the Armenians and the nationalism, which is defended as the solution of the other problems, to provide a suitable ground and to gain a mass support among the Turks of Azerbaijan. Thus, this thesis sought to answer the question “What are the reasons for this success?”. In addition, this thesis tried to find the answers to the basic questions of nationalism theories; such as what kind of a relationship between the nation and nationalism with which the nation was built by the elite, what kind of relationship with the nation and nationalism, the emergence of nationalism in the context of Turkish nationalism in Azerbaijan. This thesis embodies the phenomenon of nationalism in the framework of experience occurred in Azerbaijan. To determine the boundaries of the thesis, to create a conceptual basis and to provide a better understanding of the subject, in the first part of the thesis, generally interchangeable concepts such as ethnicity, nation, nation-state and nationalism are discussed, types of nationalism are mentioned, and then theories that examine when and how national and nationalism emerged then, theories on how and when national and nationalism emerged were included. In the second chapter, after giving brief information about Azerbaijan name, language, geography and history, the main dynamics which determine Turkish nationalism in Azerbaijan are determined and examined internally and externally. In this context, the specific aspects of the factors affecting the construction process, development and mass spread of nationalism which emerged as a cultural movement in Azerbaijan Turks were mentioned. In the third chapter, the individuals and organizations that have influenced the transformation of Turkish nationalism from a cultural movement to a political movement in Azerbaijan were discussed. The relations between these people and organizations as a result of the social and political events and the other political movements of the period were examined., İÇİNDEKİLER ÖZET -- i ABSTRACT -- iii İÇİNDEKİLER -- v KISALTMALAR -- ix GİRİŞ -- 1 BİRİNCİ BÖLÜM MİLLİYETÇİLİK: KAVRAMLAR, KURAMLAR VE TİPOLOJİLER 1. ETNİSİTE, MİLLET, ULUS DEVLET VE MİLLİYETÇİLİK -- 4 1.1. Etnisite -- 4 1.2. Millet -- 7 1.3. Ulus Devlet -- 10 1.4. Milliyetçilik -- 12 2. MİLLİYETÇİLİK TÜRLERİ -- 16 2.1. Kültürel Milliyetçilik -- 18 2.2. Siyasal Milliyetçilik -- 19 3. MİLLİYETÇİLİK KURAMLARI -- 21 3.1. İlkçi Yaklaşım -- 22 3.2. Modernist Yaklaşım -- 23 3.2.1. Ekonomik Dönüşüm -- 24 3.2.2. Siyasi Dönüşüm -- 25 3.3.3. Toplumsal-Kültürel Dönüşüm. 27 3.3. Etno-Sembolcü Yaklaşım -- 32 3.4. Azerbaycan’daki Türk Milliyetçiliğinin Miroslav Hroch’un Yaklaşımı Bağlamında Analizi -- 35 İKİNCİ BÖLÜM AZERBAYCAN’DAKİ TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİNİ BELİRLEYEN TEMEL DİNAMİKLER 1. GENEL OLARAK AZERBAYCAN -- 38 1.1. Azerbaycan Adı, Coğrafyası ve Dili -- 38 1.2. Tarihsel Süreçte Azerbaycan -- 40 1.3. Çarlık Rusya Azerbaycan’ında Toplumsal ve Siyasal Yapı -- 42 2. AZERBAYCAN’DAKİ TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİNİ BELİRLEYEN İÇ ETKENLER -- 44 2.1. Cedit Hareketi -- 45 2.2. Entelijansiya. 48 2.3. Milli Burjuvazi -- 51 2.4. Basın -- 53 2.5. Modern Edebiyat -- 58 3. AZERBAYCAN’DAKİ TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİNİ BELİRLEYEN DIŞ ETKENLER. 61 3.1. Çarlık Rusya’nın Sömürge ve Asimilasyon Politikaları -- 61 3.2. 1905 Rus Devrimi -- 64 3.3. Osmanlı ve İran’ın Etkisi -- 67 3.4. Liberalizm -- 70 3.5. Sosyalizm -- 72 3.6. Ermeni Milliyetçiliği. 74 3.7. Sekülarizm ve Laiklik -- 77 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM AZERBAYCAN’DAKİ TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİNİN SİYASALLAŞMASI 1. AZERBAYCAN’DAKİ TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİNİN SİYASİ BİR NİTELİK KAZANMASINDA ETKİLİ OLAN KİŞİ VE KURULUŞLAR -- 80 1.1. Azerbaycan’da Türk Milliyetçiliğinin Önde Gelen İsimleri -- 81 1.1.1. Ali Bey Hüseyinzade -- 82 1.1.2. Ahmet Ağaoğlu -- 84 1.1.3. Neriman Nerimanov -- 88 1.1.4. Mehmet Emin Resulzade -- 89 1.2. Azerbaycan’da Milliyetçi Oluşumlar -- 94 1.2.1. Himmet Partisi -- 94 1.2.2. Difai -- 97 1.2.3. Müsavat Partisi -- 101 SONUÇ -- 107 KAYNAKÇA -- 114 ÖZGEÇMİŞ -- 120

Bu çalışmada Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra bağımsızlıklarınıkazanan Güney Kafkasya Cumhuriyetleri olan Azerbaycan, Gürcistan veErmenistan'ın enerji güvenliği politikaları ve enerji politikaları kapsamında bölgeselve küresel güç merkezleri ile olan ilişkileri, aynı zamanda bu ilişkileri etkileyen veşekillendiren faktörler incelenmiştir. Güney Kafkasya Cumhuriyetlerinin enerjigüvenlik politikalarının çok geniş bir alanı kapsadığını dikkate alarak, çalışmanınçerçevesini bu politikayı belirleyen temeller, etkileyen ülke içi ve ülke dışı faktörlerve bunların karşılıklı etkileşimi oluşturmaktadır. Bu tez çalışması beş bölümdenoluşmaktadır. Birinci bölümde enerji güvenliği kavramı ele alınmış ve ülkelerin dışpolitikası açısından incelenmiştir. Bu bölüm kapsamında dünyada temel enerjikaynakları olarak bilinen petrol ve doğal gaz rezervlerinin istatistik değerlendirmesiyapılmıştır. Aynı zamanda Güney Kafkasya'nın uluslararası ilişkilerdeki önemi,sahip olduğu enerji kaynakları ve jeopolitik açısından konumu bu bölüm kapsamındadeğerlendirilmiştir. İkinci bölümde ise dünyanın stratejik ve bölgesel güçmerkezlerinden ABD, AB, Rusya, Türkiye ve İran'ın yürüttükleri enerjistratejilerinin Güney Kafkasya politikalarına etkisi araştırılmıştır. Tez çalışmasınınüçüncü, dördüncü ve beşinci bölümleri Güney Kafkasya Cumhuriyetleri olanAzerbaycan'ın, Ermenistan'ın ve Gürcistan'ın enerji güvenliği dış politikalarıkapsamında değerlendirilmiştir. Bu bölümde aynı zamanda Güney KafkasyaCumhuriyetlerinin sahip oldukları enerji rezervleri, Anahtar kelimeler: Enerji Güvenliği, Güney Kafkasya, Azerbaycan,Ermenistan, Gürcistan, Petrol, Doğal gaz. This dissertation studies the factors that have shaped the relationship of thethree South Caucasus Republics, Azerbaijan, Georgia and Armenia, after they gainedindependence from the Soviet Union, with the regional and global power centers inthe context of their energy and energy security policies, as well as the factors thathave influenced and shaped these policies. As the energy security policies of theSouth Caucasus Republics is a very broad concept, the specific focus has been on theinternal and external factors that have influenced these policies and theinterrelationship between these factors themselves. The dissertation is composed offive chapters. The first chapter handles the concept of the energy security and studiesit in terms of the foreign policies of the three states in question. The chapter alsostatistically evaluates two of the fundamental components of the global energyresources. Moreover, the chapter looks at the energy resources of the SouthCaucasian states and their geopolitical position in this context. The second chapteranalyzes the influence of the global and regional power centers', such as the US, theEU, Russia, Turkey and Iran, on the energy policies of the three states in the SouthCaucasus. The remaining three chapters of the dissertation study the energy securityof Azerbaijan (Ch. 3), Armenia (Ch. 4) and Georgia (Ch. 5) in the context of theirrespective foreign policies. Besides energy reserves which belong to SouthCaucasus, strategies which it follows, relationship with internal and external powercenters and other concepts was defined in this chapter. Key Words: Energy Security, South Caucasus, Azerbaijan, Armenia,Georgia, Oil, Natural Gas. 225

Kafkasya coğrafyası tarihin her diliminde çetin hakimiyet mücadelelerine sahne olmuştur. SSCB'nin dağılması ile birlikte Güney Kafkasya'da bağımsızlığını ilan eden üç ülkeden biri olan Gürcistan ile Türkiye'nin ilişkilerinin incelenmesi, tezin ana temasını oluşturmaktadır. Çalışmadaki veriler literatür taraması ve ikincil kaynaklara ulaşılarak elde edilmiştir.Çalışmanın ilk kısmında, toplum olarak pek aşina olmadığımız Gürcistan'ın ülke profili hakkında genel bilgiler verilmiştir. Bir bölgedeki problemin arka planına hakim olmadan sorunsal incelemenin yeterince doğru olmayacağı düşüncesi ile Gürcistan'da tarihsel süreçte yaşanan olaylarda kısmen derine inilmiştir. Akabinde bağımsızlığının ilanından itibaren Gürcistan'da hiç bitmeyen etnik sıkıntılar üzerinde durulmuştur. Bu noktada Abhazya hakkında detaylı bilgilere yer verilmiştir.İkinci kısımda, Türkiye ile Gürcistan'ın jeopolitik ve jeostratejik konumları itibariyle ortaklıklarının haklı sebeplerinden bahsedilmiştir. Türkiye-Gürcistan ilişkilerinin siyasi, ekonomik, sosyo-kültürel ve askeri boyutları incelenmiştir. Siyasi ilişkiler, devlet başkanları dönemi itibariyle kronolojik olarak işlenmiştir. Ekonomik ilişkilerde, iki ülke için oldukça önem arz eden işbirliği projelerine yer verilmiştir.Son kısımda ise, elde edilen bulgular ışığında Türkiye-Gürcistan ilişkilerinin ekonomik ve siyasi zorunluluklardan dolayı iyi seviyede tutulmaya çalışıldığı sonucuna ulaşılmıştır. Türkiye Kafkasya üzerinden Orta Asya'daki Türk devletlerine ulaşmak istemektedir. Enerji konusunda Türkiye'nin Rusya ve İran'a olan bağımlılığını azaltmak için Gürcistan, çok önemli bir konumda bulunmaktadır. Gürcistan için de Türkiye, Batı'ya açılan bir kapı pozisyonundadır. Bu kapsamda iki ülke, birbirleri için stratejik açıdan vazgeçilmez The geography of the Caucasus has been the scene of struggle for domination in every part of history. Examining the relations between Turkey and Georgia, one of the three countries that declared their independence in the South Caucasus with the disintegration of the USSR, constitutes the main theme of the thesis. The data in the study were obtained by accessing secondary sources and literature review.In the first part of this study, general information about Georgia's country profile where we are not very familiar in our society have been given. With the thought of the fact that the problematic examination would not be accurate enough without the background of the problem in a region, was partly deepened in the historical events in Georgia. Then, never-ending ethnic problems in Georgia have been emphasized since the declaration of independence. At this point, detailed information about Abkhazia have been given.In the second part of this study, the geopolitical and geostrategic positions of Turkey and Georgia have been mentioned their justification for partnership. The political, economic, socio-cultural and military dimensions of Turkey-Georgia relations have been examined. Political relations are chronologically processed in the period of the presidents. Cooperation projects that are very important for both countries are included in economic relations.In the last part of this study, with the light of the findings obtained it has been reached that the relations between Turkey and Georgia have been tried to be kept a good level due to economic and political neccessities. Turkey wants to reach the Turkish states in Central Asia via Caucasus. Georgia is in a very important position to reduce dependence of Turkey on Russia and Iran on energy. For Georgia, Turkey is also a gateway to the West. In this context, as the two countries are strategically indispensable for each other, cooperation and relations must continue increasingly. 110

Rusların XVIII. asrın sonlarından başlayarak, XIX. asrın ilk çeyreğine kadar Güney Kafkasya'ya yayılım göstermeleri, birçok cephede mücadele vermeyi gerektiren tarihsel bir süreç yaratmıştır. Savaş ve diplomasi ile şekillenen bu oluşum sürecinin sancıları bugün dahi hissedilmekle birlikte, söz konusu dönemde Rus işgaline karşı takınılan tutumların yaratmış olduğu husumetlerin de henüz aşılamadığı gerçeği ile yüz yüze kalınmaktadır.II. Katerina (1762-1796) döneminde bir daha dönmeksizin Kafkasya'ya adım atan Rusya, bölgede kalıcı olmak adına büyük bir mücadele vermiştir. Doğa şartları, Osmanlı ve İran'ın bölgesel nüfuzu, feodal güç odaklarının çetrefilli politikaları ve en nihayetinde Rus idaresine girme konusunda direnç gösteren Kafkas halklarının haklı direnişleri bu süreci oldukça sancılı hale getiren faktörler olmuştur. Bu çalışma Güney Kafkasya'nın Rusya sınırlarına dâhil edilmesini, belli başlı olaylar üzerinden irdelemekte ve sürecin tüm bileşenleri ile birlikte ne şekilde vuku bulduğu konusu üzerinde yoğunlaşmaktadır. Bu amaç doğrultusunda I. Bölüm'de; XVIII. yüzyıl sonları itibariyle Güney Kafkasya'da ortaya çıkan Rus-Kaçar rekabetine değinilmektedir. Burada öncelikli olarak Rusya'nın Güney Kafkasya'ya ne zaman ve niçin ilgi göstermeye başladığı sorusu aydınlatılmaya gayret edilerek, bu amaç doğrultusunda atılan adımlar ve bunun yarattığı sonuçlar üzerinde durulmaktadır. Yine Rusların özellikle Gürcistan üzerinden Güney Kafkasya'ya sirayet etme çabaları, İran'da ortaya çıkan yeni bir hanedanın geleneksel refleksi ile karşılık bulmuş ve böylelikle ileride iki büyük savaşa neden olacak Rus-Kaçar rekabetinin temelleri atılmıştır.II. Bölüm; XIX. asrın başlarında Güney Kafkasya'da baş gösteren Rus yayılmacılığı ve bölgede Rus idaresinin konsolide edilmesi hususuna ayrılmıştır. Bu bölümde öne çıkan noktalar, Kartli-Kaheti Krallığı'nın Rusya tarafından ilhak edilmesi ve hemen akabinde bölgeye geniş yetkilerle gönderilen P. D. Tsitsianov'un Rus idaresini konsolide etmek uğruna başlatmış olduğu agresif siyasetin yansımalarıdır. Ruslar bu dönemde Gürcistan'ın kendi sınırlarına entegre etmek adına büyük bir çaba sarf etmeleri yanı sıra, bu yeni Rus vilayetinin iç ve dış güvenliği adına da girişimlerini arttırmışlardır. Ancak Tsitsianov'un İran'ın eski toprak bütünlüğü içinde yer alan bölgelerde, savaş ve diplomasi yoluyla yürüttüğü yayılma siyaseti Rusya ve Kaçar devletleri arasında vuku bulan savaşın temel sebebi haline gelmiştir. III. Bölüm; 1804-1813 Rus-Kaçar Savaşı'nın sebeplerine ve savaşın başlamasından Tsitsianov'un ölümüne değin geçen sürece ayrılmıştır. İki taraf arasında kaçınılmaz bir biçimde vuku bulan bu savaşın ilk perdesi, aslında kazananın olmadığı, ancak Ruslar adına Güney Kafkasya serüveninde büyük tecrübeler edinmelerine neden olacak inişli-çıkışlı bir dönemi ifade etmektedir. Savaşın ve diplomasini yoğun bir biçimde uygulandığı bu dönem Tsitsianov'un trajik ölümü ile noktalanmıştır.IV. Bölüm ise; Aras ve Kura nehirleri arasındaki bölgede Rus hegemonyasının tesis edilmesi meselesine ayrılmıştır. Tsitsianov'un ölümü ardından bir bocalama dönemine giren Güney Kafkasya'daki Rus ilerleyişi, savaşın ikinci perdesinde, Rusların bu bölgeye nispeten daha fazla konsantre olmaları neticesinde kaldığı yerden devam etmiştir. Bu dönemde Fransa ve İngiltere gibi devletlerin siyasi ve askeri desteklerine rağmen, bir türlü savaş meydanında istediği sonuçları elde edemeyen Kaçar Devleti, iki büyük mağlubiyet ardından Güney Kafkasya'daki haklarından büyük ölçüde feragat ettiğini ilan eden Gülistan Antlaşması'nı imzalamak zorunda kalmıştır. Ancak bu anlaşma daha sonraki Rus-Kaçar Savaşı'nın da en önemli sebebi haline gelecektir. Russian expansion in Caucasus from the end of the 18th century to the first quarter of the 19th century had created a historical process that requires struggle in many fronts. The pain of this process, shaped by war and diplomacy, is still felt today. In this period, we are faced facts that the hostilities created by the positions intended for the Russian occupation, have not been overcome yet.Russian Empire, who had entered permanently to the region during the reign of the Catherine II (1762-1796), had great struggle in the Caucasus. Natural conditions, traditional dominations of the Ottomans and Iran, the intricate politics of the feudal powers, and the rightful resistance of the Caucasian peoples, who ultimately resisted entering the Russian administration, were the factors that made this process very difficult.In this study, we researched the inclusion of the South Caucasus into Russian borders in the context of major events, and focused on how the process emerged with all its components.In accordance with this purpose, in Chapter I; was mentioned about the Russo-Qajarian rivalry that emerged in the South Caucasus in the late of the 18th century. In this chapter, we focused on primarily the questions of when and why Russians started to interest for the region, and which attempts they realized for this purpose. In addition, we evaluated that Russia's efforts to infiltrate the South Caucasus, especially through Georgia, and Russo-Qajarian conflict, which was arised for this reason, leaded to two major wars in the near future.In the Chapter II, we discussed Russian expansionism and consolidation of Russian borders in the South Caucasus in the beginning of the 19th century. The main topics in this chapter were annexation of Kingdom of Kartli-Kakheti by Russia and aggressive politics of P. D. Tsitsianov, who was appointed as a General Governor of the region afterwards. In this period, Russians made a great effort to integrate Georgia into their borders, as well as increasing their initiatives on behalf of the internal and external security of this new Russian province. However, expansionist politics of Tsitsianov, which were realized through war and diplomacy in former territorial provinces of Iran, have become the main material of the war between Russia and Qajar states.In the Chapter III, we mentioned the main reasons of the Russo-Qajarian War 1804-1813, and the period from the beginning of the war to the death of Tsitsianov. This is the first period of the war, which occurred inevitably between the two sides. This period with no winner, however, represents a tumultuous period for Russians, at the same time provided them great experience in the South Caucasus adventure. This period, during which the war and his diplomacy were exercised extensively, ended with the tragic death of Tsitsianov.Finally, the last Chapter IV, we discussed the issue of consolidating Russian hegemony in the region between the Aras and Kura rivers. Russian expansionism in the South Caucasus, which entered a wobbling period after the death of Tsitsianov, continued distinctly, thanks to Russian troops, who focused on this region. In this period, the Qajar State, despite the political and military support of states such as France and Britain, could not obtain the results of any kind of warfare. They had to sign Treaty of Gulistan, which means that they had abandoned their rights on the South Caucasus. However, this agreement will also become the most important reason for the subsequent Russo-Qajarian War 1826-1828. 270

Doğu Anadolu'nun Erken Demir Çağ çanak-çömlek kültürü bu güne kadar çoğunlukla yivli seramik (groovy ware) üzerinden tanımlanmıştır. Bu çalışmada ise yivli seramikleri de içine alan dönemin tüm çanak çömlekleri mal, tip veya bezeme özelliklerine göre detaylı olarak analiz edilmiştir. Çalışmamız içerisinde öncelikle bölgede yapılmış kazı verileri dikkate alınmıştır. Kazı merkezleri ve buluntuları bölgenin coğrafi alt bölümlerine göre ayrıştırılarak incelenmiştir. Buna göre: Elazığ-Malatya Bölümü'nden Norşuntepe Höyüğü, Korucutepe Höyüğü, İmikuşağı Höyüğü, Değirmentepe Höyüğü, Tepecik Höyüğü ve İmamoğlu Höyüğü'nün; Erzurum-Kars-Ağrı Bölümü'nden Bozkurt Mezarları, Büyükardıç Yerleşimi, Sos Höyüğü, Pulur Höyüğü, Güzelova Höyüğü ve Bulamaç Höyüğü'nün; devamında Van Gölü havzasından Karagündüz Höyüğü, Karagündüz Mezarları, Van Kalesi Höyüğü, Yoncatepe Mezarları, Ernis/Evditepe Mezarları ile Dilkaya Höyük/Mezarlarının ve son olarak Hakkâri dağlık yöresinden ise M2 olarak isimlendirilmiş mezarın çanak çömleği incelenmiştir. Devamında Muş-Bitlis ve Van-Ağrı-Iğdır yüzey araştırmalarının buluntuları değerlendirilmiştir. Bölge müzelerinden tespit edilen Erken Demir Çağ çanak çömleğinden ise istatiksel anlamda faydalanılmıştır. Doğu Anadolu Bölgesi, Güney Kafkasya ve Kuzeybatı İran'la ortak bir coğrafya dolayısıyla kültürü paylaşması nedeniyle arkeoloji açısından da tüm tarihsel süreci boyunca benzer bir gelişim izlemiştir. Bu nedenle Gürcistan, Ermenistan, Nahçıvan, Azerbaycan ve Kuzeybatı İran'dan seçilen merkezlerin de çanak çömlekleri analiz edilerek Doğu Anadolu ile ilişkileri değerlendirilmiştir. Sonuç olarak incelenen üç bine yakın çanak çömleğin istatiksel değerlendirmeleri neticesinde Erken Demir Çağ çanak çömleği için `Kahve-Kiremit Renkli Seramik Kültürü` ve `Gri-Siyah Renkli Seramik Kültürü` olmak üzere iki ana kültür bölgesi oluşturulmuştur. Söz konusu geniş kültür bölgeleri içerisinde Elazığ-Malatya ovası, Muş-Bulanık ovası, Van Gölü havzası, Hakkâri dağlık bölgesi ve Ağrı Dağı etekleri ile Iğdır ovası gibi coğrafi-kültürel alt lokalizasyonlarda küçük çanak çömlek grupları ayrıştırılmıştır. Nihayetinde bölgenin, M.Ö. 1250'lerde yeni bir materyal kültürünün ortaya çıkmasıyla başlayarak Urartu'nun kuruluşuna kadar devam eden yaklaşık dörtyüz yıllık sürecinin çanak çömlek kültür haritası ortaya çıkarılmıştır. The Early Iron Age pottery culture of Eastern Anatolia has mostly been described through groovy ware until today. And in this study, all of the potteries of the period, including groovy ware, were analysed in detail according to their properties, types or decorative features.This study primarily focuses on the excavation data obtained in the area. Excavation centres and findings were analysed regarding geographical subparts of the region. In this respect: among the potteries we studied are those from Norşuntepe Mound in Elazig-Malatya region, Korucutepe Mound, İmikuşağı Mound, Değirmentepe Mound, Tepecik Mound, İmamoğlu Mound; Bozkurt Tombs in Erzurum-Kars-Ağrı region, Büyükardıç Settlement, Sos Mound, Pulur Mound, Güzelova Mound, Bulamaç mound and Karagündüz Mound in Van Lake basin, Karagündüz Tombs, Van Castle Mound, Yoncatepe Tombs, Ernis / Evditepe Tombs, Dilkaya Mound and Tombs and finally the M2 grave from the Hakkari mountainous region.Further, we analysed Muş-Bitlis and Van-Igdir-Agri regions surface survey findings. Besides, the Early Iron Age potteries available in the surrounding museums were statistically beneficial to the study.Since the Eastern Anatolia Region shares a common geography and thus a common culture with the South Caucasus and Northwest Iran, it has undergone a similar development in terms of archaeology throughout the historical process. For this reason, pottery samples from Georgia, Armenia, Nakhichevan, Azerbaijan and some selected centres in the Northwest Iran were also analysed and evaluated in terms of their relations with Eastern Anatolia.In conclusion, as a result of statistical analysis of about three thousand potteries, two main culture regions `Brown-Reddish Colour Ceramic Culture` and `Grey-Black Colour Ceramic Culture` for the Early Iron Age pottery were developed. Among these wide cultural regions, in such geographical-cultural sub-locations as Elaziğ-Malatya plain, Muş-Bulanık plain, Van Lake basin, Hakkari mountainous region, Ağrı Mountain foothills and Iğdır plain, small pottery groups were separated. Eventually, this study unearths the cultural map of pottery of about a four hundred-year process, starting with the emergence of a new material culture in the 1250s BC running until the establishment of Urartu. 1300

Çok eski devirlerden beri yerleşmelerin olduğu Güney Kafkasya coğrafyası tarihi süreç içerisinde bulunduğu coğrafi konumu, stratejik açıdan geçiş bölgesinde olması ve yeraltı ve yerüstü kaynaklarının zengin olması bakımından birçok devletin egemenlik sahasında yer aldığı bir bölge oldu. Coğrafyanın otlak bakımından zengin olması Oğuzların Kınık Boyuna mensup Selçuklu Türkmenlerinin dikkatlerinden kaçmamış ve Anadolu'ya yapılacak seferler için önemli üs bölgesi olması bakımından da Selçukluların egemenlik sahasında yer almıştır. Tuğrul ve Çağrı Beylerin başında bulunduğu Türkmen grupları bir taraftan bağımsızlık kurma yolunda iken, bir taraftan da Güney Kafkasya coğrafyasında keşif hareketlerinde bulunmaktaydılar. Yapılan keşif hareketleri sonunda bölgede siyasi bir birlikteliğin olmadığı tespit edilmiş ve bu durum karşısında Selçuklu Türkmenleri siyasi teşekküllerini Güney Kafkasya üzerinde yoğunlaştırdılar. Siyasi vaziyetin mücadeleler için uygun olması ile birlikte Selçuklu akınları meydana gelmiş ve bunun sonunda da Türkmen göçleri yaşandı. Yaşanan göç hareketleri sadece Selçuklular ile sınırlı kalmayıp tarihin belirli dönemlerinde devam etti. Özellikle Moğolların önünden kaçan Türkmen birlikleri Güney Kafkasya bölgesine geldi. Bu göçler sonunda bölgede edebiyat dilinin Türkçe olmasında büyük katkı sağladı.Selçuklular ile başlayan askeri mücadeleler Selçukluya bağlı vasal devletler, Moğollar, İlhanlı Moğolları, Harezmşahlar ve Timur Devleti ile devam etmiştir. Bu devletler ise bölgede egemenlik kurması ile birlikte sanatkârları, edip ve şairleri desteklemeleri sonucunda önemli mimari yapıların ve edebi eserlerin meydana gelmesinde büyük katkıları oldu. South Caucasia used to very important geographical place because of its strategical position, geographical point and andergraund and mine sources which made this land to be occopic by bunch of states and countries. Kınık tribes of Oğuz's take attention of this place and they used here as a base point to the attacks to Anatolia.Turkish groups leading by Tuğrul and Çağrı Bey were vrying to declare their independence while they were exploring South Caucasia. After their inventigation about the land, they came to on conclusion that there is no political unity. That conclusion made them establish their political instituons in South Caucasia.After finding a right spat migration activities has been held not just limited by Seljukis but continued through different times of history. Especially Turkish units exaping from Mongolions came to South Caucasia. All this migration caused Turkish to be a major language in this region.Military continues struggles begins with Seljuk's and after stutes connected to Seljuk's like Mongolions, Harezmşah and Timur's. After this states esteblishing their govermental organisations in this area old supporting intellectal like poets, writers and artists, important structual buildings and literary work of arts grew up. 150

Bu tezin amacı; 1990 yılında SSCB'nin parçalanması sonucu, bağımsızlığını kazanan 15 Cumhuriyetten biri, Azerbaycan'ın zor şartlar altında hayata geçirdiği enerji temelli dış politikası ile Güney Kafkasya'da oluşturduğu etkiyi anlatmaktır. Soğuk Savaşın önemli aktörü, Sovyetlerin düşüşü sonrası yönetimden kopan tüm ülkelerde, birbirine zincir gibi bağlı olan ekonominin çöküşü hakim oldu. Azerbaycan'da ise manzara tamamen farklıydı. Ekonomik çöküşle beraber, Ermenistan'ın Rusya'dan aldığı destekle topraklarında yürüttüğü işgal politikası zor olan durumu daha da çıkmaz hale getirmişti. Bölgede istikrarı tehdit eden olumsuz siyasi ortamın hakim olmasına rağmen Azerbaycan enerji faktörünü kullanarak dış politikasında "akıllı güç" (smart power) stratejisi ile ekonomisini iyileştirmeyi hedeflerken bir tarafdan da, kendi bağımsızlığını korumak, güvenliğini garanti altına almak ve Dağlık Karabağ sorununu çözmek niyetinde idi. Asrın Anlaşması ile Batı'nın ve ABD'nin dikkatini bölgeye çeken Azerbaycan kısa zamanda işbirliği çerçevesinde gerçekleştirdiği enerji ağırlıklı projelerle bölgenin gözdesi olmakla beraber uluslararası sistemin önemli aktörüne çevrildi. Bu doğrultuda tez çalışmasında Azerice, Türkçe, Rusça ve İngilizce kaynaklardan faydalanılmış, tarihsel gelişmeler kronolojik çerçeve dahilinde işlenmiştir. Kafkasya ve Azerbaycan'ın coğrafi konumu, kısa tarihi, enerji sektörünün tarihsel gelişimi, Soğuk Savaş sonrası bağımsızlığına kavuşan Azerbaycan'ın enerji politikası, üretilen petrolün taşınması için hayata geçirdiği boru hatları stratejisi ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır. Neticede önemli bir bölgede bulunan Azerbaycan'ın günümüzde dış politikada izlediği denge politikası analiz edilerek bölgede oluşturduğu etki belirtilmiştir. Sonda ise izlenen dış politika gereği ülkenin bölgedeki rolü ve gelecek vizyonu ile bağlı öngörüde bulunulmuştur., The purpose of this thesis is to explain the energy-based foreign policy of Azerbaijan which is one of the 15 republics that gained independence as a result of the disintegration of the USSR in 1990 under difficult circumstances; and to explain the impact of this foreign policy on the South Caucasus. After the fall of the important actor of the Cold War, the Soviet Union, there was a decline of the chain of connected economies in all administrated countries under it. However, the situation was completely different in Azerbaijan. Along with the economic collapse, the Armenia's occupation policy in its territory with the Russian support has made the difficult situation even worse. Despite the negative political environment that threatens the stability in the region, Azerbaijan was aiming to improve its economy with "smart power" strategy in its foreign policy by using energy factor. On the one hand, Azerbaijan was intending to protect its independence, and on the other hand it was trying to guarantee its security and solve the problem of Nagorno-Karabakh. With the Agreement of the Century, Azerbaijan drew the attention of the west and the USA; and became a part of collaborative energy-intensive projects which has transformed Azerbaijan into an important actor in the international system. In this thesis, Azerbaijani, Turkish, Russian and English sources are used; and historical developments were written in chronological order. Within this context, the geographical position of the Caucasus and Azerbaijan; brief history; the historical development of the energy sector; the energy policy of Azerbaijan which was resumed during its independence in the post-Cold War period; and the pipeline strategy that Azerbaijan has been dealing with for the transportation of produced oil have been discussed in this study. All in all, Azerbaijan, located importantly in the region, is analyzed within the balance policy and the impact of its current regional foreign policy have been discussed. As a final projection, it is possible to claim that the potential of Azerbaijan energy politics is mainly lying on its upcoming foreign policy vision that it might develop in the future.

Kafkasya'nın en merkezi bölgesi olan, Anadolu'nun giriş ve çıkış yolları üzerinde bulunan Gürcistan, sarp dağların yer aldığı Kafkas coğrafyasında batı ile doğu arasında irtibatı sağlayan önemli dağ geçitlerine sahip olmasından dolayı stratejik bakımdan Kafkasya'nın en önemli ülkesidir. Bu sebepledir ki Gürcü yurdu, Bizans, Harzemşah, Selçuklu, Moğol, Osmanlı ve Rusya gibi devletlerin mücadele ve istila alanı olmuştur. Bu istilaların en dikkat çekeni de Moğol istilalarıdır. Moğollar, tarih boyunca değişik bölgelere yayılmış ve farklı milletlerle çeşitli münasebetlerde bulunmuşlardır. Bu milletlerden biri de hiç şüphesiz Kafkasya'nın en köklü milletlerinden biri olan Gürcülerdir. Anonim bir Gürcü kroniği olan Kartlis Tskhovreba adlı kaynağın çalışmamızı içeren ve kaynağın son bölümü olan Yüzyıllık Kronik `The Hundred Years' Chronicle` bölümünün ana konusunu, Güney Kafkasya'ya ve ardından Gürcü topraklarına hâkim olan Moğolların 1220'lerden itibaren bölgeye gelişleri, akınlarıyla Gürcistan'da varlığını hissettirdikleri bu dönemde Tiflis şehrini elinde bulunduran ve bölgede etkili bir güç haline gelen Harzemşah hükümdarı Sultan Celaleddin'in egemenliğine son verilmesi, Selçuklu- Gürcü ilişkileri, önce Doğu Gürcistan'ı işgal eden Moğolların, daha sonra ülkenin büyük bir bölümüne egemen olarak Gürcüleri kendilerine bağlı bir prenslik haline getiren ancak Gürcü hâkimiyetindeki bölgede de Gürcü prensliğinin varlığını korumasından dolayı iki başlı bir yönetim sürecinin yaşanmasının ardından Moğolların Gürcistan'ı tamamen hâkimiyet altına aldıkları ve başta siyasi-askeri münasebetler olmak üzere sosyo-ekonomik münasebetler oluşturmaktadır. Gürcüler Moğollara karşı isyan teşebbüsünde bulunmuşlarsa da bağımsızlıklarını kazanmaya, Tamara dönemindeki parlak devirlerini yakalayarak tek bir devlet çatısı altında toplanmaya, Gürcistan'ı Moğol hâkimiyetinden kurtaran ve parçalanmış siyasi yapısını yeniden sağlayan Kral V.Giorgi zamanına kadar muvaffak olamamışlardır. Bu çalışmanın amacı, güçlü tarihi bağların bulunduğu Kafkasya hakkında yeterli miktarda çalışma olmaması, mevcut çalışmaların da genellikle Kuzey Kafkasya ile ilgili yapılarak Güney Kafkasya, özellikle Gürcistan tarihi ve coğrafyası hakkındaki çalışmalara çok az yer verilmesi, benzer şekilde Moğollar ve Moğolların işgal ettikleri çeşitli coğrafyalar hakkında araştırmaların ve kaynakların fazla olmasına rağmen Moğolların Güney Kafkasya'daki faaliyetleri hakkında kaynakların oldukça az olmasından ve Türkiye'de de yapılan çalışmalarda pek kullanılmayan Gürcü kaynaklardan istifade yoluna giderek XII. ve XIV. yüzyıl Gürcü-Moğol ilişkileri alanındaki yeni çalışmalara katkı sağlamaktır.Anahtar Kelimeler: Güney Kafkasya, Kartli, Gürcü, Moğol, İlişkiler Georgia, which is central of the Caucasus and stands on the entrance and exit ways of Anatolia, is the most significant country of the Caucasus because of the fact that She has significant mountain passes that provide connection between east and west. Because of these reasons Georgia has always been the place where Byzantine, Khuarazmsha, Seljuk, Mongols, Ottoman and Russia etc. have always attempted to invade. The most notable ones among them are Mongol invades. Mongols spread to different regions and got in contact with different nations. Beyond any doubt one of the nations is Georgian who is one of the oldest nation of the Caucasus. The last part of the chronicle that consisted of our study Kartlis Tskhovreba, which is an anonymous Georgia chronicle' main idea is consisted of Mongols', who dominated the South Caucasus and Georgia, coming to the region down from 1220, Sultan Jalaldin's ending, who is the ruler of the Khuarazmsha and holding the Tblisi and became the real power of the region, Seljuq and Georgia relations, Mongols, who occupied the East Georgia then made the Georgia their principality, however; Mongols' political-martial relations that they dominate Georgia after bileteral administration showed up because of the stability of the Georgia principality and social-economic relations. Even if they tried to riot against Mongols, They gained their independence with King V.Giorgi,who save the Georgians from Mongol and fixed the shattered political structure by reaching their gorgeous era on Tamara's Era. This study aims that contribute the studies about relation between Georiga and Mongols by utilising sources that are not used so much on the studying in Turkey. The reasons why I study about this project are shortage of studies about Caucasus that has strong historical connections, underrating South Caucasus and especially Georgia History and Geography while more care the North Caucasus History, although there are several sources about Mongols and their occupies, there is much more less things about Mongols South Georgia activities. In the studies done in Turkey, it goes to the way of benefiting from the Georgian sources which are not used very much, XII. And XIV. to contribute to the new work in the field of Georgian-Mongol relations.Key words: South Caucasus, Kartli, Georgian, Mongol, Relations 124

Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki Dağlık Karabağ sorunu, dünya siyasetinde devletler arası önemli çatışmaların da önemli ve bilgili ülkelerinden biridir. Bu ülkelerden her ikisi de bu topraklarda kendi egemenliklerini talep ediyorlar. Bu yazıda Rusya, Turkiye ve İran ülkelerinin savaştaki rolünden bahsediliyor.Dağlık Karabağ devletlerarası bir çatışmadır ve etnik gruplar arasındaki saldırganlık ve tartışmalara konu olan bir bölge olarak kalır ve Soğuk Savaş döneminde Güvenlik ve Ortak Güvenlik için kurulan bölgeler gibi çeşitli devletler ve uluslararası gruplar tarafından uluslararası arabuluculuk çağrılır ve sağlanır. Avrupa'da faaliyete geçmiş, ancak sefil bir şekilde başarısız oldu. 1994 yılında Bişkek protokol imzalanmış bu durum yalnızca ülkeler arasındaki savaşı durdurmuştu fakat çatışmalar hala devam ediyordu. Bu çalışmanın temel amacı, Dağlık Karabağ'daki tarihsel Azerbaycan toprakları ve 7 çevresindeki Ermeni işgalini, Güney Kafkasya'da halen çözümsüz kalan bölgesel sorunlardan biri olarak analiz etmektir. Bu durum da Dağlık Karabağ sorununun tarihsel kökenleri ve nedenleri, sonuçları, uluslararası örgütlerin başarısız rolü, bazı hükümetlerin çatışmanın çözümü konusunda başlattıkları girişimler, Azerbaycan ve Ermenistan'ın incelenecek konulara yaklaşımları bu çalışmada değerlendirildi. The purpose of this thesis is to better understand the factors that have lead to the Nagorno-Karabakh conflict, to better grasp on to the details that have caused the deaths of thousands and to introduce the people of the world to the massacres and constant fighting that has occurred in the region for over a century.The roles of Russia, Turkey, Iran are also taken into account and are deeply studied in order to provide a visible perspective on the outcome. The role of Kazakhstan and the EU is also favourably mentioned as the policies, protocols and ceasefire agreements (Bishkek protocol) are all sculpted by other parties and not just Russia.What we see nowadays is various skirmishes and threats from both Azerbaijan and Armenia and tackling the false policies and massacres that were committed by Armenia — such as the Khojaly massacre, Sumgait Pogroms — is the key factor in this thesis and will be underlined as an important point in the ongoing conflict. 63

Sunulan bu Yüksek Lisans tezinin konusu Türkiye için her zaman stratejik önemini koruyan doğu komşumuz Güney Kafkasya'nın tarihinde dikkati çeken 1917–1918 yılları Güney Kafkasya Federasyonu dönemini kapsamaktadır. Güney Kafkasya ülkeleri olan Gürcistan'ın, Azerbaycan'ın ve Ermenistan'ın Mayıs 1918 ilk bağımsızlıklarına doğru mücadele yolu olarak değerlendirilen bu dönem hususunda, özellikle de Osmanlı Devletinin o dönemde Güney Kafkasya yaklaşımının özellikleri hususunda Türk tarih bilimine daha fazla bilgi kazandırmak amaçlanmaktadır. Araştırma sürecinde uygulanan yöntemlerin temelinde arşiv belgeleri üzerinde sınıflandırma, irdeleme, inceleme çalışmaları olmuştur. Tez eserinden Güney Kafkasya'daki tarihsel olayların Türkiye için her zaman önem arz ettiği, bölgedeki bağımsız devletlerle, komşu halklarla ilişkilerin en yüksek düzeyde ve sağlam nitelikte kurulması gerektiği sonucuna varılmaktadır. Bu Yüksek Lisans Tezinde önce 1917–1918 yıllarında Güney Kafkasya'da Gürcistan'ın, Azerbaycan'ın, Ermenistan'ın federatif (koşma) hükümet biçiminde bir araya gelmesi olayları, sonra Osmanlı ile Güney Kafkasya Federasyonu arasında diplomatik ilişkiler ışıklandırılmakta, daha sonra federasyon düzeninin iflasa uğraması takibinde Güney Kafkasya'da üç bağımsız halk cumhuriyetinin kurulması mücadelesi süreci izlenmektedir., Presented this thesis to the subject of our eastern neighbors, Turkey has always been of strategic importance to protect the remarkable period in the history of the South Caucasus in the 1917–1918 periods covers the South Caucasus Federation. South Caucasus countries, Georgia, Azerbaijan and Armenia in May 1918 considered the correct way to first independence struggle considered in this period; especially at that, time of the Ottoman Empire in the properties of matter in the South Caucasus approach is to gain more knowledge of Turkish history. The research process based on its methods, has been classification on archival documents, examination, inspection work. The thesis work of historical events in the South Caucasus to Turkey is always crucial in the region in the independent state; it reached the conclusion those public relations with neighbors of the highest level and the need to establish sound quality. This Master's graduation project in 1917–1918 years ago in Georgia in the South Caucasus, Azerbaijan, Armenia federative (running) to meet government in the form of events, then is lit diplomatic relations between the Ottomans and the South Caucasus Federation, then federation in the follow-up to the bankruptcy order is not the establishment of three independent people's republic in the South Caucasus fighting process is followed.

Gürcistan Cumhuriyeti, Sovyetler Birliği'nin güneyinde bulunan Kafkas Dağları'nın batısında küçük bir ülkedir. Gürcü halkı, dünyanın en eski milletlerinden biri olup çok eski ve hareketli bir tarihe sahiptir.Asya ve Avrupa arasındaki coğrafi durumu ve diğer faktörler sosyal, politik, ekonomik ve kültürel evrimine etki yapmıştır. Gürcistan'ın avantajlı durumu ve doğal zenginliği daima Rusya ve Türkiye dâhil bazı ülkelerin ihtirasını çekmiştir. Ülke, Roma, Bizans, Arap, Hazar, Selçuklu, Moğol, İran, Osmanlı ve Rus istilalarına uğramıştır.Gürcistan, sahip olduğu jeostratejik önem nedeniyle, gerek Kafkasya bölgesi, gerekse Rusya ve Türkiye açısından hayati önem kazanmıştır. Özellikle, Kafkasya ve Orta Asya'ya açılan ulaşım ve ticaret yollarının merkezi konumundadır.Gürcistan açısından Türkiye; Rusya'nın nüfuzunu dengeleyebilecek bir komşu devlet olmanın yanı sıra, hem Batı'ya açılan bir kapı, hem de gelişmesine katkı sağlayabilecek ekonomik bir güçtür.Burada daha çok İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Gürcistan'ın iç politikası ve Gürcistan'da yaşanan etnik sorunlar özetlenecektir. Tarih boyunca yapılan bağımsızlık savaşları yüzünden yıpranan Gürcüler, XIX. yüzyılın başında Çarlık Rusyası'nın istilasına uğradılar. Yıllarca süren mücadeleler sonunda, demokratik bir cumhuriyet kurarak tarih sahnesinde yeniden göründüler. Gürcüler diğer Güney Kafkasyalı milletler olan Azeriler ve Ermeniler gibi 1991 yılında Rusya Federasyonu'nun dağılmasıyla bağımsızlıklarına kavuşmuşlardır.Çalışmanın amacı; Gürcistan'ın İkinci Dünya Savaşı sonrasında, Türkiye, Rusya, Azerbaycan, Ermenistan ve İngiltere'nin Güney Kafkasya'da çakışan menfaatlerini, ortak siyasetlerinin bu siyaset çerçevesinde diplomatik ve askeri faaliyetlerinin incelenerek, sonuçlarının analiz edilmesidir. Bu çerçevede II. Dünya Savaşı'ndan sonra Gürcistan'ın Kafkas halkları ile siyaseti ele alınmıştır. Aynı zamanda bağımsızlık öncesi sosyal, kültürel ve ekonomik yapısı ele alınarak sanayi ve endüstri hakkında da bilgiler incelenmiştir. Ayrıca savaştan sonra Kafkasya siyasetinin başarılı olabilmesi için gerçekleştirilmiş faaliyetler de irdelenmiştir.Anahtar Kelimeler: Gürcistan, Güney Kafkasya, Transkafkasya, Türkiye, SSCB, Rusya Federasyonu, Stalin. The Republic of Georgia is a small county in the South of the Soviet Union and in the west of Caucasian countries. Being one of the oldest nations in the world, Georgian people have a very lively history that dates back to ages.Its geographical location between Asia and Europe, and many other factors contributed to a lot its social, politic, economic and cultural revolution. The advantageous position and the national wealth of Georgia has attracted, throughout the history, some countries among which are Russia and Turkey. The country had been invaded by Romans, Byzantines, Arabs, Caspians, Seljuks, Mongolians, Iranians, Ottomans and Russians.Georgia is of vital importance both in terms of Caucasian region and in terms of Russia and Turkey due to its geo-strategic position. It is located in the middle of most transportation and commercial roads reaching to Caucasian and Middle Asian countries.For Georgia, Turkey is not only a neighbour that would balance the power of Russia, but also a gate to the West, and an economic power that would contribute in its development.This study will rather describe the domestic policies in Georgia after World War II and the ethnical problems persisting in the country. Exhausted by wars of independency throughout history, the Georgians were invaded by the Tsarist Russia in early 19th century. Subsequent to years of struggle, they have reappeared at the stage of history, founding a democratic republic. Georgians have gained independence after dissolution of the Russian Federation in 1991 just like other South Caucasians such as Azerbaijanis and Armenians.The objective of the study is to reveal the conflicting interests of Georgia, Turkey, Russia, Azerbaijan, Armenia and England in South Caucasia after World War II, as well as their common policies, and their diplomatic and military activities in the frame of such common policies. The study also aims to analyze the results thereof. The political affairs of Georgia and Caucasians after World War II have also been examained in this context. The country's social, cultural and economic structure before independence has been studied to derive information about its industrial affairs. Activities that have been carried out to succeed with its Caucasian policies after the war have been investigated too.Key Words: Georgia, South Caucasia, Transcaucasia, Turkey, The Soviet Union, Russian Federation, Stalin. 291

Soğuk Savaş'ın sona ermesiyle birlikte oluşturulması zorunlu bir ihtiyaç haline gelen yeni bir dünya düzeni için, Trans-Kafkasya olarak da adlandırılan Güney Kafkasya bölgesi, birçok açıdan oldukça önemli bir hale geldi.Bundan dolayıdır ki, dünyanın birçok büyük gücü, dünya üzerindeki etkinliğini artırmak için bu bölgeyi öncelikli hedef noktalarına koydular. Bölgenin jeopolitik ve stratejik konumu, dünyanın bu gününü ve de yarınını derinden etkileme potansiyelini, bünyesinde barındırdığı yapılan gözlemler ve çalışmalar sonucunda açıkça ortaya dökülmüştür.Böylece, bu günlerde, SSCB döneminden beri bölgeyi kontrolü altında bulunduran Rusya Federasyonu ile Batı değerlerini temsil eden ABD ve AB yanlarına bu değerler doğrultusunda oluşturulmuş olan NATO'yu da bu birliğin bir parçası yaparak bölgede bir güç mücadelesi içindedirler. İçinde farklı çıkarlar ve amaçlar bulunduran bu güç mücadelesi bölge ülkelerini oldukça derinden etkilemektedir.Ayrıca bu bölgesel güç mücadelesi veya bölgesel rekabet, bölge ülkelerinin ulusal politikalarının oluşmasında birçok aksaklığa sebebiyet vermektedir.Bu çalışmada, yukarıda bahsettiğimiz büyük güçlerin bölge üzerindeki beklentilerini her bir bölgesel ülke bazında ayrı ele alınmaktadır.Ayrıca büyük güçlerin bölge ülkeleriyle olan siyasi ilişkileri ve bölgeye yönelik uygulamaya soktukları politik yaklaşımları çözümlenmeye çalışılmaktadır. With the end of the Cold War, the creation of a new world system has become compulsory and the South Caucasus region, also called Trans-Caucasus, has become very important in many respects for this new order. That is why many of the great powers of the world put at this region their target points to increase their effectiveness in the world. Many research and studies shows which done on the geopolitical and strategic importance of the region prove that the South Caucasus have the potential of shaping the world's today and future.Thus, these days, the Russian Federation, which has been in control of the region since the USSR and the US and the EU, which represent Western values, is also NATO, which is formed in the same line by western powers are in a power struggle in the region. This power struggle, which has different interests and aims within it, is deeply affecting the countries of the region. Moreover, this regional power struggle or regional rivalry creates many obstacles in the formation of the national policies of the regional countries.In this study, the expectations of the great powers mentioned above on the region are considered separately on the basis of each regional country. In addition, the political relations of the great powers with the countries of the region and their political approaches to regional countries are tried to be resolved. 160

Bu çalışma, Rusya Federasyonu'nun Putin dönemindeki Güney Kafkasya politikasını incelemektedir. Bu bağlamda ilk olarak Güney Kafkasya bölgesinin sosyo politik özellikleri ve ortaya çıkan rekabet alanları ele alınacaktır. Ardından Putin'in Rusya'da artan etkisine ve bunun Rus dış politikasında nasıl bir dönüşüm yarattığı incelenecektir. Bu kapsamda Atlantikçilikten Avrasyacılığa geçiş ve dönemlere göre farklılaşan doktrinler değerlendirilecektir. Son olarak Rusya'nın Güney Kafkasya politikalarının şekillenmesine neden olan krizler incelenecektir. Osetya ve Karabağ gibi bölgelerin dışında, AKKA ve enerji hatları gibi üst unsurların etkileri de incelenecektir. Tüm bu incelemelerin ışığında Putin dönemi Rus dış politikasında Güney Kafkasya'nın yeri ortaya konacaktır. Böylece Putin döneminin yarattığı dönüşüm ile Güney Kafkasya'daki politikaların arasında ne gibi bir paralellik olduğu sorgulanmış olacaktır. In this study, the Russian foreign policy towards Southern Caucasus during Putin Era will be examined. Firstly, the social/political bakground and the rivalry fields of Southern Caucasus will be investigated. Secondly, Vladimir Putin's increasing effect into the Russian politics and foreing policy since 2000's will be the focus point. The transformation of Russian foreign policy with Putin effect will be displayed in this context. In this respect, transition from Atlanticism to Euroasianism and the doctrines of different eras will be evaluated. Finally, the Crices which have shaped the Russian foreign policy towards Southern Caucasus. In this context, the regions like Osetia and Nagorno-Karabagh and supra-structures like CFA and energy policies will be analyzed. In the light of aforementioned examinations, the importance of Southern Caucasus in the Russian foreign policy will be detected. In this respect, it will be analyzed what is the linkage between the Putin based transformation and Russian foreign policy towards Southern Caucasus. 126

Soğuk Savaşın sona ermesi ve Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra aktörlerin bölgeye ilgisi, temelde enerji kaynakları ve bölgesel sorunlar nedeniyle artmaktadır. Bölgeye ilgisi artan ve çeşitli ekonomi, hukuki ve politika araçları ile aktif olmaya çalışan AB yeni bir dönüşüme uğramıştır. 1993 yılında Maastricht Anlaşmasıyla siyasi birlik yapısına kavuşan AB, dış politika ve güvenlik konularında yeni bir çalışmanın içerisine girmiştir. Özellikle Avrupa'nın doğusunda ve Güney Kafkasya'da yeni ülkelerin bağımsızlıklarını ilan etmesi, genişleme sürecinde olan AB için bir güvenlik sorunu oluşturmuştur. Azerbaycan ve Hazar Denizi zengin enerji kaynaklarına sahip olmasından dolayı enerji ithalatı (özelliklede doğalgaz) %46'larda olan ve 2030'lu yıllarda %70 civarında olacağı değerlendirilen AB için cazibe haline gelmiştir. AB 2007 yılı genişlemesiyle (Romanya ve Bulgaristan'ın üyeli) birlikte Güney Kafkasya ülkeleri ile komşu olmuştur. Tabii bu ülkelerle ilişkilerini geliştirmek maksadıyla hukuki zemini oluşturan Ortaklık ve İşbirliği Anlaşmaları ve Politik zeminini oluşturan Avrupa Komşuluk Politikaları vasıtasıyla bölgede etkin bir rol oynamak istemektedir. Özellikle 1990'lı yıllarda uygulamaya çalıştığı projelerde başarısız olan AB, bölge ülkeleri için düzenlediği ilerleme raporlarındaki gelişmeler neticesinde desteklerini arttırmaktadır. Doğrusunu söylemek gerekirse, ne kadar reform o kadar mali destek deyimi yerinde olacaktır.Bu çalışmayı, AB eurometer anket programına göre 2015 yılı güz döneminde Azerbaycan'da yaptığım çeşitli yaş ve meslek grupları arasında yaptığım anket çalışması değerlendirme aşamasında tezi desteklemiştir.Anahtar Kelimeler: Avrupa Birliği, Güney Kafkasya, Azerbaycan, Avrupa Komşuluk Politikası, Doğu Ortaklık Anlaşması, Eylem Planı, İlerleme Raporu, Anket Analizi Çalışması. The end of the Cold War and the Soviet Union after the collapse of the region of interest of actors is growing because of basic energy resources and regional issues. Regional interest in the growing and diverse economy, trying to be active with the legal and policy tools the EU has undergone a new transformation. In 1993 gained the political union structure with the Maastricht Treaty, the EU has entered into a new work on foreign policy and security issues. In particular, the declaration of independence of new countries in the east of Europe and the South Caucasus, have created a security problem for the EU is in the process of expansion, Azerbaijan and Caspian Sea energy imports due to its rich energy resources (especially natural gas), which in 46% and 2030 l in the years has become an attraction for the EU considered to be around 70%. EU enlargement in 2007 (Romania and Bulgaria members) have been together with the neighboring countries of South Caucasus. Needless to develop relations with these countries constitute the legal basis for the purpose of forming the Partnership and Cooperation Agreement and the political ground is willing to play an active role in the region through the European Neighbourhood Policy. Especially for projects that failed to work in practice in the 1990s, the EU supports the development as a result of the increase in organized progress reports for their country. Obviously it will be the reform of financial support statement in place. This thesis was supported by the arguments I made in the evaluation phase of a survey among various age groups and professions EUROMET EU 2015 survey by the fall semester of my program in Azerbaijan. Keywords: European Union, The South Caucasus, Azerbaijan, The European Neighbourhood Policy, East Partnership Agreement, Action Plan Progress, Report, Survey Analysis. 135

İnsanoğlunun biyolojik ve kültürel evrim sürecindeki önemli basamaklardan birini yaklaşık M.Ö. 10000-5000 yıl öncesini tanımlayan Neolitik Dönem oluşturmaktadır. `Devrim` ya da `Evrim` olarak da tanımlanan bu dönemde, yerleşik yaşamdan evcilleştirmeye, alet üretimindeki uzmanlaşmadan ritüel uygulamalara kadar insan yaşamında köklü değişimler meydana gelmiştir. İnsan yaşamındaki bu değişimlerin nasıl ve neden olduğuna yönelik soruların büyük bir kısmı Yakın Doğu'da sürdürülen araştırmalarla açıklanmıştır. Ancak, bölgelerarası kültürel ilişkilerin ortaya konmasında Kafkas Bölgesi'ndeki verilerin yeterince dikkate alınmadığı görülmektedir. Son yıllarda Güney Kafkasya Bölgesi'nde oldukça geniş alanlarda araştırmalar yapılmış olmasına rağmen kronolojik ve terminolojik sorunlardan dolayı arkeolojik verilerin yeterince değerlendirilemediği anlaşılmaktadır. Bu sebeple bölgenin Neolitik tanımlaması, yerleşim modelleri ve arkeolojik veriler kapsamında ele alınması yeterince mümkün olamamaktadır. Bu tez çalışmasında son araştırmalar kapsamında, ideolojik kaygılardan uzak ve yeni bilimsel tekniklerle araştırılan Güney Kafkasya'daki Geç Neolitik süreci tanımlamak ve bu süreçte karşımıza çıkan yerleşim modellerini ortaya koymak hedeflenmiştir. Çalışma yöntemi açısından Güney Kafkasya Bölgesi coğrafi olarak kendi içinde Orta Kura Havzası ve Aras Havzası olmak üzere iki bölgeye ayrılarak ele alınmış ve her iki bölgede en iyi araştırılan yerleşimler seçilerek incelenmiştir. Bölgenin iki ayrı alanda incelenmesi, coğrafi, iklimsel ve bitki örtüsü koşullarının farklılığı göz önüne alınarak özellikle düşünülmüştür. Böylece farklı coğrafyaya sahip ama aynı bölge içinde yer alan yerleşimlerin benzer ve ayrıldığı noktalar ile coğrafyanın yerleşim modellerine olan etkisinin anlaşılması amaçlanmıştır. Çevre ve yerleşenlerin ilişkisi, Orta Kura Havzası için Aruchlo arkeolojik merkezi özelinde incelenirken, Aras Havzası için Kamil Tepe ve Aknashen arkeolojik merkezleri özelinde incelenmiştir. Çalışmanın sonucunda yerleşim modelleri dikkate alınarak Güney Kafkasya Neolitikleşme sürecini etkileyen iç ve dış faktörlerden hangisinin birincil rol oynadığına dair bir tespite gidilmiştir. In approximately 10,000 – 5000 BCE one of the most important progress in the biological and cultural evolution of the human beings happened in the Neolithic Period. This period is also called, `the revolution` or sometimes `the evolution` during which fundamental changes occurred in human life as becoming sedentary, domestication of animals, ritual practices and specialization in the manufacture of tools. The reasons of these changes have been investigated in the Near East. But unfortunatelly the South Caucasus Region is not taken into account because of the chronological and terminological problems as a result of which the definition of the Neolithic period in the region is not clarified. In this study, our aim is to identify the Late Neolithic period in the South Caucasus by investigating the remote and ideological patterns using new scientific techniques and determine the settlement patterns encountered in the process. The methodology of the thesis is based on geographical definitions. The Kura Basin has been investigated in two regions; The Middle Kura Basin and the Aras Basin. For purposes of expediency the settlements in Aruchlo, Kamil Tepe and Aknashenwere are selected. In the course of the study, the internal and external factors are examined and explained as primary determinants in the Neolithization process of the South Caucasus. 236

1747 yılında Azerbaycan'da ve Güney Kafkasyada hükümranlık eden Türk sülalelerinin zayıflaması nedeniyle Azerbaycan toprakları hanlıklara parçalandı. Hanlar arasında siyasi birliğin olmaması, coğrafi konumundan dolayı Kafkasya'ya sahiplenmeye can atan Rusya için kolaylık sağladı. Gürcistan çarlığını ilga eden Rusya karşısında en büyük mani Gence hanlığı idi. Sonuçta Kafkasya'daki Rus ordularının kumandanı General Sisianov, 1803'te, Tiflis'ten hareket ederek Gence'yi kuşattı. Gence hanı Cevad Han, Ruslarla yaptığı muharebede öldürüldü. 1804'te Gence hanlığı ortadan kaldırıldı ve buranın ismi Çariçenin onuruna Yelizavetpol olarak değiştirildi. Cevad Hanın diğer oğlu Uğurlu Han, bu tarihten 22 yıl sonra Gence'yi Ruslardan geri aldı. İki yıl sonra Ruslar, Gence'yi tekrar istila ederek hanlığı tamamen ortadan kaldırdı. Komünist idare, bu kez Gence'ye, Kirovabad ismini verdi. In the year 1747 in Azerbaijan and South Caucasia Türkish family governed with sovereignty in that area, but later due to the lost of it power the Khanates of Azerbijan fragmented into peaces. Unfortunately there was not unity and political stratagy among the khanates. Due to the Caucasion geograpical welfare and natural resources with this reasons it pushed Russia into this land for looted. Russia has occupy Georgia with this reason they tried to take-over the Ganja khanates, but they could'nt succed it. At the and, in 1803 Russia commander General Tiflis who live's in Caucasia had surrourded Ganja. The Ganja khan and Javad Khan was killed during the war with Russsia. In 1804 Ganja khanates was destroyed and the name of Ganja waschanged into princess Elizabeth. After 22 years of Russian occupation the Javad Khan son Uğur Khan recaptured and restored Ganja territory from Russia. After two yeras Russian came and destroyed Ganja of Azerbaijan. Later comminist authorities Ganja a new name called Kirovabad.Keywords:Azerbaijan, Russia, Caucasus, Ganja, Javad Khan, Sisianov 149

Avrupa Birliği ve Rusya Federasyonu için Güney Kafkasya stratejik öneme sahip bölgelerden biridir. Her iki aktör de, kendi çıkarları doğrultusunda Güney Kafkasya'da farklı politikalar uygulamaktadırlar. Enerji çeşitliliği ve güvenlik politikaları AB'yi Güney Kafkasya cumhuriyetleri ile işbirliği yapmaya itmektedir. Ayrıca, bu bölge, AB'nin Orta Asya'ya açılması için bir kapı görevi görüp, AB'nin Asya pazarlarına ulaşmasında önemli rol oynamaktadır. Öte yandan, Güney Kafkasya ülkelerini kendi etki alanında tutmak, Rusya'nın eski Sovyetler Birliği ülkeleri üzerindeki hâkimiyetini sürdürmesi için hayati öneme sahiptir. Bununla birlikte, AB'nin bölgedeki enerji politikaları, Rusya'nın Avrupa'daki enerji tekelini tehlikeye atmaktadır. Buna karşın, bölge ülkeleri AB ve Rusya'nın bölgedeki tutumlarına karşı kendi çıkarlarını ön planda tutarak politika geliştirmektedir. Bu tez aşağıdaki sorunsalları yanıtlamaya yöneliktir: AB ve Rusya neden Güney Kafkasya üzerinde rekabet etmektedirler? Bölge bu iki aktör açısından neden önem arz etmektedir? Onları bu tür politikalar geliştirmeye iten çıkarlar nelerdir? Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan AB ve RF'nin bölgedeki tutumlarına karşılık ne tür politikalar geliştirmektedir? The South Caucasus is a strategic region both for the European Union and the Russian Federation. Each of these actors has developed different policies towards the region in order to achieve their interests. The EU's energy diversification and security policies prioritize closer cooperation with the South Caucasian republics. Apart from this, the region may serve as a gate opening to Central Asia and therefore may allow the access of the EU to the whole Asian market. Keeping the South Caucasian countries in its sphere of influence is a vital need for Russia to maintain its hegemony in the post-Soviet countries. Besides this, the EU's energy policies in the region undermine the Russian monopoly in the energy sector in Europe. In contrast, the South Caucasian countries are also analyzing the pros and cons of the EU's as well as the RF's policies. They formulate their policies towards the EU and the RF on the basis of their maximum potential gain. This thesis aims to answer the following questions: Why does the EU and Russia compete over the South Caucasus? Why is the region vital for these two actors? What interests lead them to develop such policies towards the region? What are the responses of Armenia, Azerbaijan and Georgia towards the involvement of the European Union and Russian Federation with the region? 131

Soğuk Savaş döneminin sona ermesiyle başlayan yeni dönemde Kafkasya, jeopolitik konumu ve iç çatışmalar nedeniyle dünya gündemine oturmuştur. Bu dönemden itibaren Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan'ın içinde bulunduğu bölge Güney Kafkasya, Rusya'nın kontrolü altında kalan bölge ise Kuzey Kafkasya kavramıyla adlandırılmaya başlanmıştır.Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla birlikte bağımsızlığını ilan eden Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan ciddi sorunlarla karşı karşıya kalmıştır. Bu sorunlardan en dikkat çekenlerinden biri Azerbaycan ve Ermenistan arasında yaşanan Dağlık Karabağ sorunu, diğeri ise Gürcistan'da yaşanan Abhazya ve Güney Osetya sorunlarıdır. Ülkelerin toprak bütünlüğünü tehdit eden bu sorunların çözülmesi, dış politikalarının belirlenmesinde önemli rol oynamaktadır. Her ülkenin kendi siyasi meseleleri, hükümet değişimleri ve cumhurbaşkanı değişimleri söz konusudur. Dolayısıyla iç siyasetteki değişiklikler dış siyasete de yansımakta, sorunların çözümündeki kararlılığı bozmaktadır. Bu çerçevede Güney Kafkasya ülkelerinin bölge içi ve bölge dışı yürüttükleri siyaset, sorunların nasıl çözüleceği konusunda belirleyici olmuştur. Bu tez araştırmasında Güney Kafkasya ülkelerinin yürüttükleri politikaların bölgedeki mevcut sorunların gelişimini nasıl etkilediği neden- sonuç ilişkileri kurularak incelenmeye çalışılmıştır. Sorunların nedeninin, nasıl ortaya çıktığının daha iyi anlaşılması amacıyla bölge ülkelerinin yakın siyasi tarihleri incelenmiştir.Anahtar kelimeler: Güney Kafkasya, Siyasi Coğrafya, Çatışma, Abhazya, Güney Osetya, Karabağ. In the new process that started with the end of Cold War period, Caucasian regions is in the agenda of the world due to their geopolitical location and civil conflicts. From this period, Azerbaijan, Georgia and Armenia began to be referred as the South Caucasus region, while the lands remaining under the control of Russia referred as the North Caucasus region. However Azerbaijan, Georgia and Armenia declared their independence after the collapse of the Soviet Union, they faced with serious problems. One of the most remarkable of these problems between Azerbaijan and Armenia over the Nagorno-Karabakh conflict and the other problems are Abkhazia and South Ossetia in Georgia. Solutions of these problems of threaten the territorial integrity of the countries, plays an important role in the determination of foreign policy. Each country has involved their own political affairs, government and President changes. Therefore, these changes in domestic politics is also reflected to foreign politics, deteriorate the stability in the solutions of problems. In this context, the South Caucasus countries implementation in the region and out of the region politics are decisiving about how to solve problems in these areas. In this thesis research argued that how countries in the region which they affect to development the policies of the current problems of the South Caucasus. Research analyzed with cause effect relationships. Purpose of a better understanding about reasoning of the problems and how problems emerged, it has investigated the recent political history of countries in the region.Key words: South Caucasus, Political Geography, Conflict, Abkhazia, South Ossetia, Karabakh. 148

Rusya, Soğuk Savaş sonrası dönemde eski SSCB ülkelerinde özel çıkarları olduğunu belli etmek, bu ülkeleri diğerlerinden ayırmak için jeopolitik anlamda `yakın çevre` kavramını kullanmayı tercih etmiştir. Rusya, 1993 yılında yakın çevre alanına yönelik politikasının temellerini içeren doktrin kabul etmiştir. Yeniden dünya gücü olabilmek için hayat sahası olarak gördüğü bölgede hegemonyasını kurmak için uğraş veren Rusya, bunu yapabilmek için yumuşak ve sert güç olarak birçok aracı mevcuttur.Bu çalışma, güvenlik, yakın çevre ve etnisite kavramlarını merkeze koyarak Rusya'nın yakın çevre alanına yönelik politikasını incelemektedir. Çalışma'da Rusya'nın `Yakın Çevre Politikası`nın tarihi arka planına inilmiş, teorik çalışma yapılmış, Rusya'nın 1993'den beri yayınlanmakta olan Dış Politika Konsepti, Ulusal Güvenlik Stratejisi ve Askeri Doktrinleri incelenmiştir. Çalışma'da Güney Kafkasya'daki Dağlık Karabağ, Abhazya, Güney Osetya, Cavaheti, Ahıska, Lezgi, Avar ve Talış sorunları incelenmiş, bu sorunlar Rusya'nın Güney Kafkasya ülkeleri ile ilişkileri bağlamında ele alınmıştır. Rusya, bölgedeki bu etnik temelli sorunları bir enstrüman olarak kullanarak bölgede hegemonyasını kurmaya çalışmakta, geleneksel kodları dikkate alındığında Rusya'nın yayılmacı siyasetini devam ettirmek için bu araçlarını kullanmaya devam edeceği anlaşılmıştır.Anahtar Kavramlar : Rus Dış Politikası, Yakın Çevre, Güvenlik, Etnik Sorun, Jeopolitik,Güney Kafkasya After the Cold War period, Russia makes certain the special interests in the former Union of Soviet Socialist Republics and has chosen `near abroad` concept to separate these republics from others in the geopolitical sense. In 1993, Russia has accepted the doctrine which contains the basics of the `near abroad` policy. Russia in order to become a world power again strives to establish its hegemony in the area which sees as the field life. To do this, as soft and hard power Russia has many tools.This study investigates the safety, near abroad and ethnicity concepts putting them to the center of Russia's `near abroad` policy. In the research, the background of Russia's history of `near abroad` policy has been presented, theoretical studies have been conducted, from 1993 Russia's Foreign Policy Concept, the National Security Strategy and Military Doctrines have been investigated.In the research, Nagorno-Karabakh in the South Caucasus, Abkhazia, South Ossetia, Javakheti, Akhaltsikhe, Lezgi, Avar and Talysh problems have been examined, and these problems have been discussed in the context of Russia's relations with the South Caucasus countries. Russia seeks to establish its hegemony in the region by using these ethnically based problems in the region as an instrument, considering the traditional codes it is understood that Russia in order to continue an expansionist policy will continue to use these tools.Key words : Russian Foreign Policy, Near Abroad, Security, Ethnic Problem,Geopolitics, South Caucasus 379

Tarih boyunca jeopolitik anlamda önemli bir konuma sahip olan Güney Kafkasya, stratejik açıdan da önem taşıyan bir bölgedir. 1992 yılında Güney Kafkasya'da Gürcistan, Azerbaycan ve Ermenistan'ın bağımsızlıklarını ilan etmeleri ile Kafkasya'nın jeopolitiğinde değişimler yaşanmıştır. SSCB'nin dağılmasının ardından Güney Kafkasya'da bağımsızlıklarını kazanan Gürcistan ve Azerbaycan'ın politikaları Rusya Federasyonu'ndan bağımsız Batıya yönelik bir gelişim içerisine girmiştir. Gürcistan, Azerbaycan ve Ermenistan, içinde bulunduğu jeopolitikayı kendi olanakları çerçevesinde tanımlayarak dünya politikasına kendi ulusal çıkarları bağlamında katılabilmek için bir dış politika yapım ve geliştirme süreci yaşamaktadır. Güney Kafkasya ülkeleri bağımsızlık ortamına hazırlıksız yakalanmıştır. Özellikle Azerbaycan ve Gürcistan, bölgedeki Rusya etkisini azaltmak, bağımsızlıklarını güçlendirmek ve jeopolitik gücünü arttırmak için bölge dışı güçlerle işbirliğine girişmişlerdir. Çatışan güvenlik çıkarları doğu-batı ve kuzey-güney eksenlerinde resmi nitelik taşımayan ittifakların kurulması ihtimalini artırmış ve kutuplaşmalara neden olmuştur.Gürcistan, Azerbaycan ve Ermenistan arasındakı ilişkileri belirleyen güç ve menfaat dengesi ile bölge dışı güçlerin Güney Kafkasya'ya yönelik ilgisi devam ettiği sürece Güney Kafkasya'da uzun vadeli bir istikrarın sağlanması oldukça güç olacaktır South Caucasus which has been in jeopolitic position through out history also strategic importance. In1992 which history of wining independency of Georgia and Azerbaijan, ıt was changed somethings. After destroy of SSCB, foreign politics of Georgia and Azerbaijan turned into West differently from Russia Federation. Azerbaijan and Armenia define themselves, their jeopolitic position then structured of foreign policy thinking of their national intersts.South Caucasus countries were not ready to indepence. Especially Azerbaijan and Georgia found relations to powers the outside of region decrease Russia effect to increase its jeopolitic power. Security interest, which have contract, caused founding of unoffical union, caused important difference.Unfortunately South Caucasus has not had statuko in a long time because of power. Interest balance demanding of Georgia, Azerbaijan, Armenia which shape their relationship. 157

Şirvan Müslümanlar tarafından fethedilmesinden itibaren Güney Kafkasya Bölgesinin en önemli şehirleri arasında yer almıştır. Şirvan,bulunduğu yer itibariyle sahip olduğu coğrafi ve stratejik durumuAbbasi Devleti'nin merkezi otoritesinin zayıflamasının ardından da bölgede jeopolitik ve stratejik durumundan kaynaklı olarak her daim önemini muhafaza etmiştir.Azerbaycan, tarihi süreç içerisinde canlılığını her daim koruyan Kafkasya topraklarının en kadim mirasçılarındandır. Bu ülke sürekli savaşlara, soykırımlarına, toprak parçalanmalarına, göçlere ve iktidar mücadelelerine sahne olmuştur. İslâm diniyle Hz. Ömer devrinde tanışan ve Emeviler tarafından fetihlerde üs olarak kullanılan günümüz Azerbaycan toprakları, Bizans ile Sasani, Moğol istilası, Akkoyunlular ile Karakoyunluların, Osmanlılar ile Safevilerin savaşlarına, 17. yüzyılda ise Osmanlı Devleti, İran ve Rusya arasındaki nüfuz mücadelesine sahne olmuştur.Şirvan bölgesi, İslam tarihinin siyasi yönü ve fetihler noktasında yüklendiği misyon itibari ile çok önemli bir fonksiyon icra etmiştir. Şirvan Bölgesinin, fethedilmesinden Mezyediler döneminin (IX-XI) sonuna kadar ki dönemi, yaklaşık olarak dört buçuk asırlık tarihini konu edindiğimiz Yüksek Lisans tez çalışmamız Şirvan bölgesini bütün yönleriyle gözler önüne sermektedir. Azerbaycan coğrafyasında faaliyet göstermiş olan Şirvanşahlar'ın siyasi, idari, sosyo-ekonomik, ve medeniyet sahasında ortaya koyduğu maddi ve manevi kültürel öğelerin aydınlatılmasında da önemli katkılar sunmayı amaçlamaktadır.AnahtarKelimeler: Abbasiler, Azerbaycan, Derbend, Hazarlar, Şirvan, Shirvan, has taken place among the most important cities of the South Caucasus region after conquered by the Muslims. Shirvan never lost its importance and after central authority of Abbacies state weakened, during the time of Shirvanshahs who previously existed in the region, it always preserved its importance because of its geopolitical and strategical situation.Azerbaijan, in the historical process always preserves the viability of the territory Caucasus is one of the most ancient heirs. The known of the history of this country started until today it has been scene to the wars, genocide, land fragmentation, migration and power struggles. With the religion of Islam in the period Caliph Omar met and by Umayyads on conquests used as the base today's Azerbaijani territory, it has been scene of the Byzantine and Sassanid, to Mongol invasion, Akkoyunlus with Karakoyunlus, to the wars of Ottomans with Safavids, in the 17th century, to the power struggle between the Ottoman Empire, Iran and Russia.Shirvan region, in the political direction of İslamic history and at the point of conquerings in respect of mission is loaded, it has performed a very important function. Our postgraduate thesis in which we mentioned nearly four and a half century-old history, from the conquest of Shirvan region to the end of the Mezyedis period, unfolds the Shirvan region entirely. Our study, also, aims to make a substantial contribution to enlighten Shirvanshahs's material and moral factors, who were active in the Azerbaycan geography, in the fields of politics, administration, socio-economic, and civilization.Keywords: Abbacies, Azerbaijan, Darband, Khazars, Shirvan. 140

Ortaya çıkışları itibariyle Türk tarihinin en tartışmalı kavimlerinden birisi olan Kıpçaklar, geçirmiş oldukları uzun ve karmaşık serüvenlerin neticesinde Karadeniz'in kuzeyindeki bozkırlara kadar gelmişlerdir. Burada bulundukları sırada Ruslara karşı başarılı mücadeleler veren Kıpçaklar, Gürcü Kralı IV. David'in daveti ile Gürcistan'a göç etmişlerdir. Gürcü ordusu içerisinde soydaşları Selçuklulara karşı mücadele eden Kıpçaklar, Gürcülere tarihlerinin en parlak devirlerini yaşatmışlardır. Gürcistan'da bulundukları sırada askerî ve siyasî alanlarda önemli mevkilere kadar yükselen Kıpçaklar, zaman zaman Gürcülerle karşı karşıya gelmişledir. Kraliçe Tamara döneminin ardından ülkedeki etkinlikleri azalmaya başlayan Kıpçaklar, zamanla Hristiyanlaşarak Gürcüler içerisinde asimile olmuşlardır. Moğol istilaları sırasında yürüttükleri politikalar ile bölge tarihinin gidişatına etki eden Kıpçaklar, Ahıska bölgesinde bir atabeklik kurmuşlardır. 1578 yılına kadar bölgede varlığını sürdüren bu atabeklik pek çok önemli faaliyet gerçekleştirmiştir. Kipchak, one of the most controversial tribes of Turkish history in respect of theirs emergence, came to the steppes at the north of Black Sea after their long and complicated journeys. While they were in this region, Kipchaks gave succesful campaigns against Russians and with the invitation of Georgian King David IV. they migrate to Georgia. Kipchaks in the rule of Georgian army fought againts their own kins, the Seljuks, and they enabled Georgians to live their most glorious years. Kipchaks, who advanced to important positions military and politically, sometimes objected to Georgians. After the era of Queen Tamara, the activities of Kipchaks died away, they embraced Christianity and they were asimilated within Georgians. Kipchaks influenced the process of the history of the region with their policies during Mongol invasions and they established principality in the Ahıska. This Principatiy served significantly until 1578. 250

Kafkasya coğrafyası, sahip olduğu jeopolitik konumundan ötürü yüzyıllar boyu kabilelerin, kavimlerin, devletlerin ve imparatorlukların dikkatini çekmeyi başarmıştır. Bu coğrafya üzerinde 19. yüzyıldan 20. yüzyılın başlarına kadar Çarlık Rusyası ile Osmanlı Devleti, hâkimiyet mücadelesi vermiştir. Bu mücadeleye bağlı olarak coğrafyada yaşayan Müslüman Türk kavimler, hayatlarını kurtarmak amacıyla Osmanlı Devleti'nin sınırları dâhiline göç etmeye başlamıştır. 1914-18 yılları arasında yaşanan 1. Dünya Savaşı'nın ardından Osmanlı Devleti'nin yıkılma sürecine girmesi ile Mustafa Kemal Paşa önderliğinde Anadolu'da Kurtuluş Savaşı başlatılmış ve Güney Kafkasya ile Anadolu'nun doğusunda Gürcü ve Ermenilerle mücadele edilmiştir. Bu mücadeleler esnasında Güney Kafkasya'da bulunan Müslüman Türk ahali, Gürcü ve Ermenilerin zulmüne maruz kalmalarından dolayı Anadolu içlerine doğru hicret etmiştir. Mustafa Kemal Paşa önderliğinde Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulduğu ilk yıllarda da Güney Kafkasya üzerinden yeni kurulan Türkiye'ye doğru göç hareketi görülmüştür. Türkiye Cumhuriyeti, kendi dininden ve milletinden olan bu göçmenleri kabul etmiş, Kurtuluş Savaşı'nın yaratmış olduğu maddi ve manevi sıkıntılara rağmen göçmenlerin en iyi şekilde iskân ve iaşe edilmesine çalışmıştır. Yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti'ni nüfus, sosyal ve ekonomik alanlarda etkileyen bu göç hareketi, bazen hızlı bazen de yavaş bir şekilde gerçekleşmiştir.Anahtar Kelimeler : Güney Kafkasya, Göç, Muhacir, Mülteci, Sevk, Ġskân, ĠaĢe The Caucasus geography has succeeded to get tribes', nations', states' and empires'attention for centuries years due to its geopolitics position. Czarism Russia and Ottoman Empire have campaigned from the 19th century until the early times of the 20th century. Due to this campaign, the Moslem Turkish nations had to migrate to the inside borders of the Ottoman Empire to survive. After the World War I, between 1914-1918, with the collapsing period of the Ottoman Empire, an Independence War was started in the leadership of Mustafa Kemal Pasha in Anatolia and the war was among South Caucasus, and also Armenians and Georgians in the East Part of Anatolia. During this campaigns, the Moslem Turkish citizens who lived in the south Caucasus migrated to the Anatolia because of the cruelty they exposed by the Armenians and the Georgians. Also an immigration movement was seen to Turkey from the South Caucasus, in the early years of Turkish Republic which was founded in the leadership of Mustafa Kemal pasha. Turkish Republic hosted this immigrations since its religion and language unity, and also they tried to help them in both settling and feeding in spite of the Independence War. This migration movement went on sometimes fast and the other times slowly, and it effected the new founded Turkish Republic in terms of population, social and economical fields.Key Words : South Caucasus, Migration, Immigrant, Refugee, Dispatch, Settlement, Feed 161

1722 yılında Safevi Devleti'nin başkenti olan İsfahan'ın Afganlar tarafından ele geçirilmesi üzerine Rusya'nın Kafkasya içlerine doğru ilerlemesi Osmanlıyı tedirgin etmiş ve bu bölgeye sefer açmıştır. 1723 yılında Serasker İbrahim Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu Tiflis'i aldıktan sonra Gence'ye yönelmiştir. Ancak İbrahim Paşa'nın serdarlık ettiği Osmanlı ordusu Gence önlerinde başarısız olmuştur. Bunun üzerine İbrahim Paşa Güney Kafkasya seraskerliğinden alınarak yerine Arifi Ahmet Paşa tayin edilmiştir. Osmanlı Devleti 1724 yılının Haziran ayında Rusya ile Güney Kafkasya'nın paylaşılmasını ön gören İstanbul anlaşmasını imzaladıktan sonra Revan'a yönelmiştir. Arifi Ahmet Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu yaklaşık üç ay süren kuşatmadan sonra 1724 yılının Ekim ayında kaleyi ele geçirmiştir. 1725 yılında Serasker Mustafa Paşa tarafından Gence Kalesi'nin zapt edilmesiyle Gence-Karabağ bölgesi Osmanlılara bağlanmıştır. Kahetiya'nın Osmanlıya kesin bir şekilde bağlanması ise 1731 yılında Kral II. Konstantin'in Yusuf Paşa tarafından öldürülmesiyle gerçekleşmiştir. Böylelikle Güney Kafkasya'nın ilhakı sona ermiştir. Osmanlı Devleti bölgedeki hâkimiyetinin düzenliğini sağlamak için özellikle tahrirat işlemine başlamış Güney Kafkasya'yı Kahetiya hariç Tiflis, Revan ve Gence-Karabağ olmak üzere üç eyalet birimine ayırmıştır. Bununla da yetinmemiş XVIII. yüzyılın başlangıcında bölgede yaşanan karışıklık ve seferler dolayısıyla yurtlarını terk ederek başka yerlere göç eden halkı geri döndürmeye çalışmıştır. Yine bazı vergileri kaldırarak veya azaltarak halkı rahatlatmaya yönelik adımlar attığı gibi ticaretin gelişmesi için Aras ve Zengi nehirlerini temizlemiş, emniyet ve asayiş ortamını sağlamak içinde eşkıyalık hareketlerini önlemeye çalışmıştır. Ayrıca bölgede İslam'ın yayılması için din adamları gönderdiği gibi Medrese, Mescit ve çeşitli vakıflar kurmuştur. Ancak 1730 yılında Patrona isyanın patlak vermesi ve bu olayın devleti iç karışıklığa sürüklemesi Osmanlının bölgede tam manasıyla hâkimiyet tesisine engel olmuştur. Buna karşın Nadir'in İsfahan'da Safevi hâkimiyetini ele geçirip İran'da istikrarı sağladıktan sonra Safevi Devleti'nin kaybettiği eski topraklarını tekrar almaya çalışmıştır. Bu maksatla harekete geçen Nadir Han 1734-1735 yıllarındaki yaptığı savaşlarla 1723-1725 yıllarında kaybettiği Güney Kafkasya topraklarını geri almıştır., Upon the capture of Esfahan, the capital of Safavid Empire in 1722, by Afghans, Russia's moving into Caussia worried the Ottoman Empire and Ottomans commenced a campaign to this region. After the Ottoman Army, led by commander General Ibrahim captured Tbilisi, they headed for Gence. However, Ottoman Army led by General Ibrahim failed in Gence. Upon this failure, General Ibrahim was impeached from the position of Caussian Directorship, and General Arifi Ahmet was appointed to the vacant position instead. After signing Istanbul Treaty in June, 1724, which encompassed the partake of Russia and South Caussia, headed for Revan. Ottoman Army under General Arifi Ahmet control managed to capture the castle in October, 1724 after a blockade lasting about three months. In 1725, upon the control of Gence Castle by General Mustafa, the region between Gence and Karabağ was added to Ottoman territory. The inclusion Kahetiya to the Ottomans for sure was realized in 1731 upon Constantine II's death by General Yusuf; thus, the annexation of South Caussia ended likewise. In order to provide the regular control of the region, Ottoman Empire began local administration proceedings and divided the South Caussia, except Kahetiya, into three states as Tbilisi, Ravan and Gence. Furthermore, Ottomans tried to dissuade people migrating to other regions because of the disorder and campaigns in the region in the beginning of the 18th century. Moreover, not only did they take some steps by both abolishing or lessening particular taxes to relieve the public, but also cleaned the rivers Aras and Zengi, and sustained security and legacy by trying to prevent banditry activities. They also appointed religious staff and built monastries, mosques and various foundations in order to spread Islam. However, after the breakout of Patrona uprising and the disorder in the empire caused by this uprising prevented the state from establishing a proper control in the region. On the contrary, the empire tried to capture the former territories lost by the Safavid Empire after capturing the Safavid control and setting stability in Iran. Nadir Han, who took action with this aim, regained the former territories in the South Caussia between 1723-1725 after the wars fought between 1734-1735.

Güney Kafkasya'nın en eski halklarından olan Gürcüler, Kartveli adıyla anılmaktadırlar. Günümüzde nüfusunun çoğu bugünkü Gürcistan sınırları içerisinde yaşayan Gürcüler, Kafkasya'nın stratejik açıdan önemli bir yerinde olduklarından tarih boyunca büyük savaşlara sahne olmuşlardır. M.Ö. IV. yüzyıldan itibaren Türkler ile ilişki içinde bulunan Gürcüler, sırasıyla Arap, Bizans, Selçuklu ve Moğol hakimiyeti altında yaşamışlardır. XVI. yüzyıldan itibaren Gürcü topraklarının bir bölümünde Osmanlı idaresi kurulmuşken, bundan sonraki dönemde Gürcü toprakları Osmanlı- İran mücadelesinin merkezi konumuna gelmiştir. XIX. yüzyıldan itibaren Rusya'nın da bu mücadeleye ortak olması ile yaşanan Osmanlı- Rus savaşlarından 1877-78 Savaşı sonucunda Rusya, Osmanlı Devleti'nin Kafkasya'daki hakimiyetine son vermiştir. Bunun neticesinde Rus mezaliminden kaçan Müslüman Gürcülerin Anadolu'ya göç ve iskan etmeleri, iki milletin arasındaki bağı kuvvetlendirmiştir. XX. yüzyıl her iki millet içinde dönüm noktası teşkil edecek gelişmelerin yaşanmasına neden olmuştur. I. Dünya Savaşı sırasında Rusya'da gerçekleşen Bolşevik ihtilalı Gürcülere kısa süreliğine de olsa bağımsızlık yolunu açmıştır. Gürcistan'ın Sovyetleşmeden önceki bu döneminde Türkiye ile ilişkileri sınırların belirlenmesi konusunda çıkmaza girmiştir. Gürcistan'ın tekrar Rus hakimiyeti altına alınması ile Türk- Gürcü ilişkileri SSCB tarafından yürütülmüştür. Yüzyılın sonuna doğru bağımsızlıklarını tekrar ilan eden Gürcülerin bağımsızlığını tanımak için girişimde bulunan ilk ülkelerden biri Türkiye olmuştur. Anahtar Sözcükler: Güney Kafkasya, Gürcüler, Rusya, Türk- Gürcü ilişkileri. The Georgians, who are one of the oldest communities in Southern Caucasus, are called as Kartveli. The Georgians whose population lives mostly in the borders of today's Georgia, experienced great wars during history due to its strategically crucial position in Caucasus. The Georgians has been in good relations with the Turks since 4th century BC. and survived under the reign of Arabia, Byzantium, Seljuk and Mongolia. In some parts of Georgian territories Ottoman administration had been founded since 16th century; however, after that time Georgian land became the centre of the struggle between Ottoman and Iran. There broke out Ottoman- Russia battles due to Russia's participation into this fight. As a result of 1877-1878 battle, Russia ended the Ottoman dominance on Caucasus. Therefore, Muslim Georgians who escaped from the of the Russian atrocities immigrated to Anatolia and settled there, which reinforced the bond between two nations. 20th century has been subject to improvements that turned out to be a threshold for both nations. During WWI, Bolshevik Revolution in Russia made way to Georgian independence even for a short period of time. Before Georgians' being like Soviets the relations between Georgians and Turks reached a deadlock about setting the borders. By the time Georgia had been out under the reign of Russia, the Turkish- Georgian relations started to be directed by USSR. Towards the end of the century, Turkey was one of the first countries to acknowledge the independence of Georgia, who declared his independence again.Key words: Southern Caucasus, Georgians, Russia, Turkish- Georgian relations. 145

Güney Kafkasya bölgesinde çıkan çatışmaların asıl sebebi tarihi anlaşmazlıklar, bölgenin jeostratejik ve ekonomik önemidir. Kafkasya'da silahlı çatışmalar şu anda sona ermiş olmakla beraber bölgede güvenlik meselesi halen büyük bir problemdir. Avrupa'da güvenliği sağlamak maksadıyla anlaşmalar-Avrupa Konvansiyonel Kuvvetler Anlaşması (AKKA), Viyana Belgesi-2011 (VB-11), Açık Semalar Anlaşması (ASA)-imzalanmış ve bu anlaşmalar NATO ile eski Varşova Paktına üye ülkeler arasında güvenliği ve güç dengesini sağlamışlardır. Fakat söz konusu anlaşmalar Güney Kafkasya bölgesinde güvenliği sağlayamamışlardır. Güney Kafkasya'da güvenliği sağlamak için yapılabileceklerden birisi de anlaşmaları zaman içinde ortaya çıkmış olan güvenlik ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde gözden geçirerek düzenlemektir. Anlaşmaların ne şekilde gözden geçirilerek düzenleneceği ve güvenlik ihtiyaçlarını karşılayacak hale getirileceği konusu önemini korumaktadır. Bu çalışmada Avrupa'da askeri anlamda güvenliği sağlamak maksadıyla imzalanmış olan anlaşmaların Güney Kafkasya bölgesinde güvenliğinin sağlanmasında neden başarısız olduklarının sebepleri ve çözüm yolları ortaya konulmuştur.Anahtar Sözcükler:1. Güney Kafkasya2. AKKA3. VB-114. ASA5. Çözüm modeli The real causes of conflicts in the South Caucasus are historical disagreements, geostrategic and economic importance of the region. Although the armed conflicts have been ceased in the South Caucasus, the security issue in this region is still a big problem. In order to ensure the security in Europe the treaties-Treaty on Conventional Armed Forces in Europe (CFE), Vienna Document-2011 (VD-11), Open Skies Treaty (OS)-were enacted and these treaties provided security and balance of power among the participant states of NATO and the former Warsaw Pact. But aferomentioned treaties could not provide security in the South Caucasus. One of the things that can be done to provide security in the South Caucasus is to revise the treaties in order to meet the security demands emerged in time. The subject, related to the treaties on how to revise and meet security demands is keeping its importance.In this study it was laid why the enacted treaties to ensure the security in military sphere in Europe failed to provide the security in the South Caucasus region and the solutions were set forth. Anahtar Sözcükler:1. South Caucasus2. CFE3. VD-114. OS5. Solution Model 156

Bu çalışmada, İran-Azerbaycan ilişkileri, özellikle de ilişkilerin güvenlik boyutu ele alınmışdır. Bu çerçevede İran-Azerbaycan ilişkilerinin tarihine, ilişkilerin çeşitli boyutlarına, temel dinamiklerine göz atılmış,ilışkilerin genel çerçevesi ortaya konulmaya çalışılmıştır. This work is about relationship between Iran and Azerbaijan, especially covers its` security aspects. Thus, the main attention was paid to the history, the dynamic bases and different directions of the relations and also, focused on the key frames of two countries relations 195

Bu yüksek lisans tezinde 2008 yılında meydana gelen Gürcistan ? Rusya savaşının Güney Kafkasya?ya etkileri incelenmektedir. İlk bakışta, bu savaş her iki taraf için de çok stratejik öneme haiz olmayan küçük bir dağlık bölge için yapılmış gibi görünebilir. Ancak iki tarafı da savaşmaya iten bazı sebepler ve güdüler vardı. Bu beş gün süren kısa savaşın Gürcistan sınırlarını aşan önemli neticeleri oldu. Bu savaş Batı ve Rusya ilişkilerinde derin bir çatlak oluşturdu ve hem Güney Kafkasya?ya hem de bölge ile alakalı uluslararası siyasete etkileri oldu. Bu savaşla Kremlin Batı?nın Rusya?nın `etki alanına? nüfuz etme girişimlerine karşılık verme imkanını elde etmiş oldu. Rusya?nın bu savaşla Batı?nın çevreleme çabalarına karşı kendisini savunmakta olduğu da ileri sürülebilir. Batı ile çok yakın ilişkileri olan Gürcistan yönetimi için savaş ve sonrası dönem Batı?dan umdukları yeterli desteği alamadıkları için büyük bir hayal kırıklığı oldu. Dolayısıyla, 2008 savaşı özellikle AB ve ABD gibi bölge dışı aktörlerin Kafkaslar üzerine olan jeopolitik rekabetteki limitlerini ve bölgedeki çatışmaların çözümüne sağlayabilecekleri katkıların yetersizliğini ortaya koydu. Ayrıca Rusya?nın savaştan sonra Güney Osetya ve Abhazya?nın bağımsızlıklarını tanıması ve bölgede artan askeri varlığı acaba yeni bir tür Rus Emperyalizmi mi doğuyor endişesine yol açtı. Bu bağlamda, bölgenin diğer ülkeleri olan Azerbaycan ve Ermenistan, savaştan sonra Rusya ve Batı ile olan ilişkileriyle alakalı dış politikalarında bazı değişikliklere gittiler. Savaşın sadece Gürcistan?ın değil ayrıca Azerbaycan ve Ermenistan?ın da güvenliğini ilgilendiren sonuçları oldu. Bölge ülkelerindeki etnik problemler daha uzun yıllar çözümsüz kalacak ve Sovyetler sonrası çevrede yeni çatışma kaynakları üretecek gibi görünüyor. Son olarak bu kriz enerji meseleleriyle yakından bağlıdır. Yadsınamaz bir gerçektir ki Batı?nın bölgeye olan ilgisi enerji kaynakları ile doğrudan ilintilidir. Güney Kafkasya Avrupa ülkelerinin Rusya?ya olan enerji bağımlığını azaltacak alternatif bir enerji geçiş güzergâhıdır. Savaş sonrası bu yeni durum batılı güçleri bölgeyle alakalı politikalarını yeniden tanımlamaya ve bunun yanında Moskova ile olan ilişkilerini gözden geçirmeye zorlayacaktır.Anahtar Kelimeler: Gürcistan, Rusya, Güney Osetya, Güney Kafkasya, Bölgesel çatışmalar, AB, ABD, enerji This thesis analyzes the implications of the 2008 Georgian - Russian War for the South Caucasus. At first glance, the war was a small-scale confrontation that was fought over South Ossetia, a small mountainous region with no significant strategic value. However, both sides had some the motives and reasons to fight a war. This five-day war has had significant results that meant much more than Georgia. The war brought about a big rift in the Western ? Russian relations, and it has had implications for both South Caucasus and international politics over the region. With this war Kremlin had an opportunity to counter the Western attempts of penetrating into the Russia?s `sphere of influence?. It could also be argued that Russia was defending itself against Western containment efforts with this war. For Georgian administration that had very close relations with the West, war and the post-war situation were big disillusionment as they could not get adequate support that they had expected from the US and the EU. Therefore, the 2008 war also revealed the limits of the external actors particularly the EU and the USA in the geopolitical rivalry over the Caucasus and their incompetence to contribute to the solution of the regional conflicts in the region. In addition, Russian recognition of independence of South Ossetia and Abkhazia and increasing Russian military presence in the region after the war brought about a disturbing question whether a new kind of Russian imperialism is emerging. In this regard, other regional states, Azerbaijan and Armenia have made some adjustments in their foreign policies vis-à-vis their relations with Russia and the Western powers after the war. The war has had implications not only for the security of Georgia but also for Azerbaijan and Armenia. Ethnic conflicts of the regional countries seem to remain unsolved for many years to come, and they are likely to generate new sources of insecurity in the post-Soviet locale. Finally, the crisis is also closely linked with the energy issue. It is an unquestionable fact that the Western attention to the region is directly related with the energy resources. South Caucasus is an alternative transit energy route for the European countries which decreases their dependency on Russian energy. The new framework after the war would compel the western powers to redefine their policies for the region, and along with this, review their relations with Moscow.Key words: Georgia, Russia, South Ossetia, South Caucasia, Regional Conflicts,EU, USA, energy 133

Soğuk Savaş'ın bitişi uluslararası ilişkilere yeni kavramlar ve eski kavramlara yeni yorumlar getirmiştir. Yeniden yorumlanan ve insan güvenliği gibi boyutların da dâhil edilmesiyle genişletilen güvenlik algısı, Avrupa Birliği'nin (AB) dış politika tercihlerini ve uygulamalarını etkilemiştir. Soğuk Savaş'ın çift kutuplu yapısının zayıflayan etkisiyle, daha önce bastırılan ya da üstü örtülü duran devlet içi etnik çatışmalar serbest kalmış ve artan sayıdaki bu etnik çatışmalar diğer uluslararası aktörler üzerinde geniş ölçüde olumsuz etkiler yaratmıştır. Küresel çapta artan karşılıklı bağımlılık, ülkeleri herhangi bir tehlikenin istikrarsızlık ve yıkım kaynağına dönüşebileceği daha savunmasız bir çevreye sürüklemiştir. Bu nedenle, AB, kendi güvenliği ve istikrarı üzerinde olduğu kadar küresel güvenlik boyutunda çok önemli yansımaları bulunan yakın çevresindeki çatışmaların da barışçıl yollarla çözümlenmesine dâhil olma ihtiyacı hissetmiştir. AB'nin, güvenlik aktörü olarak uluslararası alandaki rolü, AB'nin etkinliği, imkânları ve köklü etnik çatışmaların barışçıl yollarla çözümlenmesine katkılarıyla birlikte uzun zamandır tartışılmaktadır. Güney Kafkaslardaki istikrarsızlık ve tehlike AB'nin kendi güvenliği ve refahı için öncelikli endişelerinden biri haline gelmiştir. Bu bağlamda, AB'nin Güney Kafkaslar'daki çatışmaların, Abhazya, Güney Osetya ve Nagorna-Karabağ, çözüm süreçlerine dâhil olması AB'nin uluslararası bir aktör olarak çabalarının, yeteneklerinin, zayıflıklarının ve gücünün gözlemlenebileceği önemli olaylardır. Bu tez AB'nin bölgedeki çatışma çözümü çabalarının etkisini ortaya koymayı amaçlamaktadır. İleri sürdüğü arguman, AB'nin artan güvenlik ve ekonomik çıkarlarına rağmen, Güney Kafkasya çatışmalarında oynadığı rolün sınırlı olduğudur. Bunun nedeni AB'nin kendi iç kısıtlamaları (kurumlararası rekabet ve üye devletlerin yaklaşımlarındaki tutarsızlıklar) ve aynı zamanda bölgedeki diğer aktörlerin (özellikle Rusya) etkisidir. Çalışmanın vardığı sonuç şudur: AB'nin bu bölgedeki çatışmaların barışçıl yollarla çözüm sürecine yapıcı katkıları, sadece Birliğin güvenliğini sağlamakla kalmayacak; aynı zamanda AB'nin uluslararası güvenlik aktörü olarak yetenek ve gücünü de arttıracaktır. The end of the Cold War has introduced new dynamics and new interpretations for the old concepts in the international relations. The security perception which has been re-conceptualized and broadened with the inclusion of soft dimensions, i.e human security, has affected the EU?s policies and actions related to its foreign policy preferences and implications. The formerly suppressed or covered intra-state ethnic conflicts have been released with the fading effect of the Cold War bipolar structure, and the increased number of these conflicts has brought wider negative consequences over the international actors. The rise of interconnectedness around the globe has dragged nations into a more vulnerable environment where any possible threat might become a source of instability and devastation. Therefore, the EU felt the necessity to engage further in peaceful resolution of the violent conflicts around its vicinity which has crucial reflections over global security as well as the EUs own security and stability. The EU?s international role, as a security actor, has long been discussed along with the EU?s efficiency, capability and its contributions in peaceful resolution of the deep-rooted conflicts. The instability and threats in the South Caucasus region became a primary matter of concern for the EUs own security and prosperity. In this context, the EUs involvement and its impact in the three long-standing South Caucasian conflicts, Abkhazia, South Ossetia and Nagorno-Karabakh, can be considered as important cases where the EU?s efforts, capabilities, weaknesses or strength can be observed. This thesis attempts at revealing the EUs conflict resolution impact in the region. Its major argument is that although the EUs security and energy interests in the region have increased, the EU has a limited role to play in the South Caucasian conflicts, due mainly to its internal constraints (inter-institutional rivalries and inconsistencies in Member States approaches) but also to the impact of other actors in the region, especially Russia. This study concludes that the EUs constructive contributions to the peaceful resolution processes in this region would not only assure the Unions security, but also would confirm and improve the EUs capabilities and strength as an international security actor. 205

Güney Kafkasya tarih boyunca hem jeopolitik, hem de stratejik açıdan bölgesel güçler için önemli bir bölge olmuştur. Uzun süre Rus egemenliği altında kalan Güney Kafkasya`da, 1991 yılında Sovyetler Birliği`nin dağılmasıyla yeni devletler oluşmuş ve uluslararası camiada dengeler değişmeye başlamıştır. Rusya Federasyonu`nun da uluslararası arenada yerini almasıyla G.Kafkasya`da egemen olma mücadelesi şiddetlenmiştir.Rusya Federasyonu için G.Kafkasya bölgesi, kendi istikrar ve güvenliğini sağlayabilme açısından çok önemlidir. Rusya, doğrudan G.Kafkasya ile ortak sınıra sahip olması nedeniyle başka güçlerin bölgede hakim olmalarına karşı olmakla birlikte, aynı zamanda kendi dış politikasını oluştururken bölgeni Yakın Çevre`si olarak hayati çıkarlarının kesiştiği bölge olarak nitelendirmiştir. Bu nedenle Rusya, bölgede oluşan olaylarla doğrudan ilgilenmekte ve önem göstermekte. Bölge devletlerinden Azerbaycan ve Gürcistan dünya politikasına kendi ulusal çıkarları bağlamında katılabilmek için Rusya`nın bölgedeki rolünü dengelemek açısından Batı yönümlü politikalar sürdürmekteler. Ermenistan ise bölgede Rus gücünü simgeleyen en önemli faktör olarak kalmaktadır. Bu etken, bölgede jeopolitik dengenin sağlanması açısından Rusya için önem taşımakta.Rusya Federasyonu, dış politikasının ana hatlarını oluşturan Avrasyacı ve Atlantikçi akımlar üzerinde kurulan doktrinler, konseptler ve stratejilerle Güney Kafkasya devletleriyle ilişkilerin niteliğini belirlemiştir. Rusya, kendisinden koparak bağımsızlığını kazanan bu devletleri yeniden kendi bünyesine katabilmek için çeşitli stratejiler ve politikalar uygulamakta. Bunun için etki alanındaki siyasi ve ekonomik araçları kullanmaktadır. Bazen bölgedeki petrol/doğal gaz hat ve güzergahlarını kontrol altında tutma girişimlerinde bulunmakla, bazen de daha Sovyetler Birliği zamanında bilinçli olarak ?böl ve yönet? politikası uygulamakla, sürgün ve zorunlu göç politikalarıyla milletleri parçalayarak kriz alanları oluşturmuştur. Bölgedeki Karabağ, Güney Osetya, Abhazya gibi sorunların da temelinde Rusya`nın bölgeyi kontrol altında tutma isteğinden yaranan milliyetçilik politikaları yatmaktadır. Bu yüzden, bölgesel sorunların çözümü Rusya`nın katılımı olmaksızın mümkün gözükmemekle beraber, Rusya`nın dış politikasının ana ilkelerine uymadığı için, Rusya`nın girişimiyle de çözümün sağlanması yakın ve orta vadede imkansız olarak gözükmekte. Throughout the history the South Caucasus has been an important region for the regional powers both from geopolitical and strategic standpoints. In 1991, after the collapse of the Soviet Union, several new states were founded in the South Caucasus, which had been under Russian domination for a long period of time, and the balance on international scene commenced to change. Formation of the Russian Federation on the international scene had made the combat for domination In the South Caucasus more severe.For the Russian Federation, the South Caucasus region is very important to ensure its own stability and security. Since Russia has a direct common border with the South Caucasus, it is against to other forces? domination in the region, and at the same time characterizes the region where its vital interests intersect as ?Close Neighborhood?, while shaping its foreign policy. For this reason, Russia is directly interested in the events occurring in the region and pays close attention to them. Among regional states, Azerbaijan and Georgia pursue pro-Western policies in order to participate in the world politics, balancing the role of Russia in the region. Armenia, on the other hand, remains the most important factor symbolizing the Russian power in the region. This factor is essential for Russia in terms of providing geopolitical balance in the region.The Russian Federation, has determined the nature of relations with South Caucasus states based on the doctrines, concepts and strategies formed on the grounds of the Eurasian and the Atlantic streams, which are the main contours of her foreign policy. Russia applies different strategies and policies against these states, which became independent from Russia, in order to rejoin them. Political and economic tools are used in order to pursue this aim. Sometimes attempting to control the petrol/natural gas pipelines and routes in the region, and sometimes intentionally appliying 215

Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra Güney Kafkasya bölgesindeki üç yeni devletin bağımsızlığını herhangi bir ayırım gözetmeksizin 1991 yılında tanıyan Türkiye özellikle, ortak dil, kültür ve tarihi paylaştığı Azerbaycan'la yakın bir ortaklık ilişkisi geliştirmiştir. Kafkasya politikasının temelini bölgenin sahip olduğu enerji kaynakları oluşturmuştur. Bu kapsamda Azerbaycan önem arz ederken Gürcistan ise bu kaynakların Türkiye'ye aktarımında önemli bir ülkedir. Türkiye'nin Güney Kafkasya'da sorunlu ilişki içinde olduğu tek devlet Ermenistan'dır.Çalışma kapsamında; giriş bölümünde konunun içeri, amacı ve metodolojisi belirtilmiştir. İkinci bölümde teorik alanda mutlak ve göreceli kazanç kavramları ve bölgenin siyasi yapısı bu teorik eksende incelenmiştir. Üçüncü bölümde, Güney Kafkasya jeopolitiğinde, Ermenistan'ın yeri ve Azerbaycan ile rekabetine değerlendirilmiştir. Bu kapsamda, Amerika ve Rusya'nın Güney Kafkasya politikası ve bu politika ekseninde Ermenistan ile olan ilişkileri ele alınmıştır. Dördüncü bölümde Türkiye'nin Güney Kafkasya politikası ve bu politikada Ermenistan ile olan ilişkisi değerlendirilmiştir. Türkiye-Ermenistan ilişkilerinde, ?futbol diplomasisi? ile başlayan normalleşme sürecinde; soykırım iddiaları, Ermeni diaspora faaliyetleri, Dağlık Karabağ, ?Kardeş? ülke Azerbaycan ve Rusya faktörleri değerlendirilmiştir. Sonuçta, Türkiye-Ermenistan ilişkilerinde kazan-kazan politikasının realitesi tartışılmıştır. After the dissolution of the Soviet Union, Republic of Turkey has been recognized three new states? independence without distinction of any kind in the Southern Caucasus geopolitical region in 1991. Azerbaijan is the one of those three states that Republic of Turkey developed close partnership with due to the both nations? common language, culture and history. Natural energy resources have taken the top priority while defining the Caucasus foreign policy. In this scope, even though Azerbaijan stands out as an important country, Georgia plays an important role as well transferring these resources into Turkey. The only country that the Republic of Turkey has political difficulties in Southern Caucasus region is Armenia.In the scope of this study, Introduction part in the introduction content of the topic, purpose and methodology indicated. Second part has been analyzed theoretically in terms of absolute and relative gains concepts and the region?s political structure. In the third part, Armenia has been evaluated with its competition with Azerbaijan in Southern Caucasus geopolitics. In this part, Southern Caucasus politics of United States of America and Russia and their political relation with Armenia has been discussed. In the fourth part, Southern Caucasus politics of Republic of Turkey and its political relation with Armenia has been evaluated. Started with ?football diplomacy?, during the normalization stage of political international relationship between Turkey and Armenia; ?Armenian genocide allegations?, ?Armenian diaspora activities?, ?Nagorno-Karabakh?, ?brotherly country Azerbaijan? and ?Russian? factors have been evaluated. As a result, reality of win-win situation has been discussed in terms of international relations between Republic of Turkey and Armenian. 216

Avrupa?nın ne tür bir güç olduğuna dair tartışmalar eskiye gitmektedir. Ian Manners?ın başını çektiği bir kesim ?normatif güç? kavramını ortaya atmış ve Avrupa Birliği?ni bir normatif güç olarak nitelemiştir. Bu noktada, Avrupa Birliği?nin en yeni dış politikası olan Avrupa Komşuluk Politikası, bu normatif gücü yansıtan uygulama olarak değerlendirilebilir. Bu tez çalışması, Avrupa Komşuluk Politikası?nın ne ölçüde bir normatif güç uygulaması olarak değerlendirilebileceğini, pek çok açıdan önemli risk ve fırsatlar barındıran Güney Kafkasya ülkeleri -Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan- bağlamında inceleme amacını taşımaktadır. Ana metin üç ana bölümden oluşmakta olup, ilk bölümde normatif güç üzerine kuramsal bir tartışma yapılmış, ikinci bölümde Avrupa Komşuluk Politikasının normatif karakteri, son bölümde ise Güney Kafkasya ülkelerine yönelik Avrupa Komşuluk Politikası ele alınmıştır. Çalışmanın hazırlanmasında, birincil kaynaklar olarak antlaşmalar, anlaşmalar, kararlar, raporlar, diğer resmi belgeler ve AB?nin resmi internet sitesi, ikincil kaynaklar olarak çok sayıda makale, kitap, sunum, bildiri, süreli yayınlar ve gazete haberleri vs. kullanılmıştır. AKP?nin başarısı, kuşkusuz AB?nin bu noktada göstereceği kararlılık kadar bölge ülkeleri tarafından benimsenmesiyle de yakından ilgilidir. Anahtar Kelimeler: Normatif Güç, Sivil Güç, Avrupa Birliği, Avrupa Komşuluk Politikası, Güney Kafkasya, Ermenistan, Azerbaycan, Gürcistan The debates about the type of European Union?s power go too far. A group of academics, led by Ian Manners, used the concept of `normative power`. They described the European Union as a normative power. At this point the European Neighbourhood Policy, the European Union's newest foreign policy, could be considered as an application of normative power.This thesis aims to analyze, whether the European Neighbourhood Policy could be evaluated as a normative power application or not, in the context of the South Caucasus countries - Armenia, Azerbaijan, Georgia- that hosts many risks and opportunities. The main text consists of three main chapters. In the first chapter, there is a theoretical discussion of the concept of normative power. In the second chapter, the normative character of the European Neighbourhood Policy is discussed. And in the last chapter, European Neighbourhood Policy is evaluated in the context of the South Caucasus countries. Treaties, agreements, resolutions, reports, other official documents, and the European Union's official web site, and numerous articles, books, presentations, papers, conference notes, periodicals, news etc. are used as sources. Finally, it could be said that the success of the European Neighbourhood Policy will depend on the determination of the European Union and the adoption degree of the concerning countries, as well. Keywords: Normative Power, Civilian Power, the European Union, the European Neighbourhood Policy, South Caucasus, Armenia, Azerbaijan, Georgia. 149

1812 senesindeki Vatan Savaşı'nda I. Batı ordusunun Genelkurmay Başkanlığınıyapan ve Napolyon Savaşları'ndaki başarısı sebebiyle herkesin savaş bakanı olmasınıbeklediği Aleksey Petroviç Yermolov, 1816 senesinde I. Aleksandr tarafından Kafkasyabaşkomutanlığına getirilmiştir. Yermolov, Kafkasya'da görev yaptığı 11 yıl boyuncaÇar'ın ?Kafkasya'ya uzanan eli? olarak görülmüş, Kuzey Kafkasya'da özellikleÇeçenya, Dağıstan ve Kabardey topraklarında kurduğu kaleler ve düzenlediği askeriharekâtlarla hâkimiyeti sağlamıştır. Osmanlı Devleti ve İran'ın etkisinden çekindiğiGüney Kafkasya topraklarındaki gücünü ise, buraya kendilerinden sonsuz itaatbeklediği yöneticiler atayarak perçinlemiştir. Gülistan Antlaşması'yla hâkimiyeti altınaaldığı Şeki, Karabağ ve Şirvan Hanlıklarını sade bir Rus eyaletine çevirerekbağımsızlıklarına son vermiş, aynı zamanda olağanüstü İran elçisi sıfatıyla Sultaniye'deŞah Feth Ali Han ile görüşerek İran'ın talep ettiği Azerbaycan Hanlıklarının Rusyasınırları dâhilinde kalmasını sağlamıştır.Ancak tüm bu başarılarına rağmen I. Nikolay'ın tahta çıkmasıyla birlikteDekabrist olabileceği ve 1826-1828 Rus-İran Savaşı'nın başında orduyu hareketsizbıraktığı suçlamalarıyla 1827 senesinde Kafkasya başkomutanlığından azledilerekgörevini İvan Paskeviç'e devretmiştir. Yermolov'un 1816-1827 yılları arasındayönetimini sürdürdüğü zaman dilimi ?Yermolov Zamanı?, onun Kuzey ve GüneyKafkasya topraklarında uyguladığı politika ve olaylara yaklaşımı ise ?YermolovSistemi? olarak tanımlanmıştır. Ancak Yermolov'un özellikle Kuzey Kafkasya'nınyerel halklarını sindirme politikası ve kullandığı askeri ve siyasi yöntemler,hedeflediğinin aksine Kafkasya'nın dağlı halklarını boyun eğdirememiş ve 19. yüzyıldaaktif bir şekilde devam edecek olan Müridizm hareketinin yeniden filizlenmesine sebepolmuştur. Rus tarihçilere göre 19. yüzyılda etkin bir şekilde devam eden Kafkas-Russavaşları, Yermolov'un göreve geldiği tarih olan 1816 senesinden kısa bir süre sonrabaşlamış ve 1864'e kadar devam etmiştir. Yüksek askeri becerileri, cesareti vegeliştirdiği yeni stratejik yöntemlerle Rusların takdirle karşıladığı ve ?Kafkasya'dakigururumuz? olarak nitelendirdikleri Yermolov, Kafkasya halkları açısından ise ?zalimbir komutan? olarak adlandırılmaktadır. Aleksey Petrovich Ermolov who was the general staff of the 1st West Army andfor his victories in Napoleonic Wars was pretending by everybody being Minister ofWar, was appointed commander-in-chief of Caucasian Army in 1816 by Aleksandr I.Ermolov was seem as `The Czar?s Power Extending to Caucasia? in his 11 serving yearsin Caucasia and dominated his ruler in The North Caucasus specially in Chechnya,Dagestan and Kabardino territories by the building castles and organising militaryoperations. But about his power in South Caucasian territories which he was bewaredfrom The Ottoman Empire and Iran?s influence, he clinched it, by nominating rulerspretending eternal obedience. By the taking under his power Shaki, Karabakh andShirvan Khanates he turned them to simple Russian province with `The Treaty ofGulistan?, wrap up their independence and at the same time as the extraordinaryambassador of İran by the contacting with Shah Fath Ali Khan in Sultaniye, suppliedAzerbaijanians Khanates requisting by İran, within the borders of Russia.However all of these achievements with ascending Nicholas I the throne, asbeing Dekabrist and for the blame of immobilizing army in 1827 at the begining ofRusso-Persian War in 1826-1828, was dismissed from commander-in-chief Caucasianarmy and had been revolved his position to Ivan Paskeviç. Ermelov?s ruling time framebetween 1816-1827 was identified The as `Ermelov?s Frame? and his implementingpolicy and approaching to events in North and South Caucasian territories identified as`The Ermelov?s Sistem?. But Ermelov?s intimidation policy specially against of theNorth Caucasian local population and applying military and political methods contraryto his intending could not take overpower of the Caucasian mountaineers and wascaused to re-sprouting of the `Muridizm Action? which would be progressed in 19thcentury. According to he Russian historians the Russo-Caucasian War which continuedeffectivly in 19th century, had been started after a short period of Ermelov?s takingpower in 1816 and continued until 1864. Ermolov for his higher military skills, courageand progressing new war strategies were satisfied with Russains appreciation andqualifying as a `Proud of Russia in Caucasus?, but in terms of Caucasian peoples wascalled as a `Cruel Commander?. 230

Bu çalışmanın amacı gerek jeopolitik gerek jeostratejik gerekse jeoekonomik açıdan büyük bir önem arz eden Güney Kafkasya bölgesinin Türk Dış Politikası'ndaki parametrelerini belirterek; 2001 yılı sonrası Türkiye'nin bölgeye yönelik uygulamış olduğu politikanın, bölgede vuku bulan ABD-Rusya rekabetini ne ölçüde etkilediğinin reelpolitik açıdan analiz edilmesidir.Çalışmanın ortaya koymaya çalıştığı bir diğer mefkure (hedef) ise tek kutuplu bir yapılanmadan çok kutuplu bir yapılanmaya doğru bir seyir izleyen günümüz dünya sisteminde, bölgesel bir güç konumundan küresel bir aktör olma yolunda ilerleyen Türkiye'nin bu doğrultuda sergilemiş olduğu politik duruşun diğer küresel aktörlerin pozisyonlarını ne ölçüde etkilediğinin Güney Kafkasya bölgesinin temel alınarak açıklanmasıdır.Bu çerçevede çalışmanın birinci bölümünde Güney Kafkasya'nın konumu, bölge devletleri, kriz ve çatışma alanları ele alınarak, bölgenin genel hatları ortaya konulmuştur. Diğer taraftan bölgenin jeopolitik ve jeostratejik özelliklerine değinilerek, Güney Kafkasya'nın küresel ve bölgesel politikalar açısından hangi konumda olduğu belirtilmeye çalışılmıştır. İkinci bölümde ise Güney Kafkasya'da yer alan Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan'ın bölgesel politikaları ve bölgede nüfuz sahibi olmak isteyen Türkiye, Rusya ve ABD gibi aktörlerin bu sürece etkileri incelenmiştir.Üçüncü bölüm de ise Türkiye'nin 2001 yılı sonrası Güney Kafkasya politikasını etkileyen iç ve dış faktörler ayrıntılı bir şekilde ele alınmış; bu sayede Türkiye'nin bölgeye yönelik uygulamış olduğu politikanın kökenlerine de ışık tutulmaya çalışılmıştır. Dördüncü bölümde başta Türkiye olmak üzere Rusya ve ABD'nin Güney Kafkasya politikaları ele alınarak, Güney Kafkasya'nın Türkiye, Rusya ve ABD dış politikasındaki önemi incelenmiştir.Beşinci bölümde Türkiye'nin Güney Kafkasya politikasının bölgede vuku bulan ABD-Rusya rekabetini ne yönde etkilediği, 2001 yılı sonrası Türkiye-Rusya ve Türkiye-ABD ilişkileri kapsamında analiz edilerek çalışma sonlandırılmıştır.Anahtar Kelimeler: Güney Kafkasya, Türk Dış Politikası, ABD-Rusya Rekabeti, Uluslararası Sistem, Güç Mücadeleleri The aim of this study is to analyze the effect of policy of Turkey after 2011 on USA-Russia competition which occurred in the region in real political terms; by expressing parameters of South Caucasus region which has importance both geopolitically, geo-strategically and geo-economically in Turkish Foreign Policy.Another aim of the study is to explain; in today?s world system which has a course from single pole structure to multi pole structure; how far the political standing of Turkey which moves from being a regional power to a global actor would influence the position of other actors on the basis of South Caucasus region.In this sense in the first section of the study; general frame of the region was put forward considering the location of South Caucasus, states of the region, areas of crisis and conflict. On the other hand; considering geo-political and geo-strategic features, the position of South Caucasus was tried to be mentioned in the sense of global and regional policies. In the second section, regional policies of Azerbaijan, Georgia and Armenia which are located in South Caucasus and the effect of actors such as Turkey, Russia and USA which want to be politically exposed in the region were analyzed.In the third section, internal and external factors which influence South Caucasus policy of Turkey after 2001 were discussed in details; in this way Turkey?s policy implemented on the region was tried to be retraced. In the fourth section, South Caucasus policies of Russia and USA, being turkey in the first place, were mentioned and the importance of South Caucasus in the foreign policy of Turkey, Russia and USA were analyzed.In the fifth section, how the South Caucasus policy of Turkey influenced USA-Russia competition in the region was analyzed in the scope of Turkey-Russia and Turkey-USA relations after 2001 and the study was concluded.Key words: South Caucasus, Turkish Foreign Policy, USA-Russia Competition, International System, Power Struggle 214

Sovyetler Birliği egemenliğinde, uzun yıllar merkezi planlı ekonomik sistem ile yönetilen Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan, Sovyetlerin dağılması ile birlikte bağımsızlıklarını ilan etmiş, serbest piyasa ekonomisine geçiş kararı alarak bu doğrultuda birçok siyasi ve ekonomik reform gerçekleştirmiştir. Günümüzde Güney Kafkasya olarak adlandırılan bölgede yer alan bu üç siyasal yapı; tarihten gelen etnik sorunlar, siyasi çekişmeler ve ekonomik sıkıntılarla birlikte geçiş sürecinin zorluklarıyla mücadele etmektedir.Güney Kafkasya ile tarihi ve kültürel bir geçmişe sahip olan Türkiye ise bölge ülkelerine olan yakınlığını ve ekonomik potansiyelini kullanarak etkin bir komşuluk siyaseti yürütmeye ve bölgesel bir işbirliği kurmaya çalışmakta; ancak siyasi sorunlar, bölge bağlamında Türkiye'yi de etkileyerek istenilen ekonomik ve siyasi ilişkilerin tam manası ile kurulamamasına neden olmaktadır. Ayrıca bölge üzerinde başta Rusya olmak üzere, ABD ve İran gibi ülkeler ile AB gibi bölgesel güçlerin politikaları da, bölge ilişkilerinde hassas bir dengenin oluşmasına neden olmaktadır.Bu bağlamda, öncelikli olarak Güney Kafkasya ülkelerinin günümüz sorunlarına ışık tutmak amacıyla bölgenin tarihsel sürecinin incelenmesi ile başlatılan çalışma, serbest piyasa ekonomisi ve geçiş sürecine yönelik teorilere yer verilerek Güney Kafkasya ülkelerinin iktisadi politikaları ve geçiş süreçleri ile devam etmiştir. Ardından Türkiye'nin bölgesel ilişkileri ve bölgedeki diğer aktörlerin rolleri değerlendirilerek Güney Kafkasya-Türkiye ilişkileri ve bölgesel çıkarlar incelenmiştir.Çalışmanın sonucunda Güney Kafkasya'nın ekonomik potansiyelini zayıflatan unsurların başında siyasal sorunların yattığı ve bu siyasal sorunların bölgede hassas dengeler yarattığı görülmüştür. Türkiye-Gürcistan-Azerbaycan ekseninde yoğunlaşan bölgesel işbirliği projelerinde ise Türkiye, önemli ekonomik ve siyasi kazanımlar elde etmektedir. Ancak bu çıkarların genişletilmesi ve bölge potansiyelinin arttırılması için Ermenistan faktörünün de denkleme dahil edilmesi gerekmektedir. Azerbaijan, Armenia and Georgia, which were ruled by the central-planned economic system under Soviet Union, declared their independence after the dissolving of the Soviet Union, made many economic and political reforms by deciding to use free market economic system. Today, these three political structures located in the region called South Caucasia are struggling with the difficulties of the transitio period with historical ethnic problems, political struggles and economic problems.On the other hand, Turkey, which has a historical and cultural past with South Caucasia, is trying to have an active neighborhood policy and to establish a regional cooperation by using its closeness to the countries of the region and its economic potential; however, the political problems also effects Turkey as a regional problem and because of this political relations connot be estalished totally. In addition to this, the policies of some countries like the USA, Iran, and especially Russia, and some regional powers like the EU creates a sensitive balance in the regional relations.For this reason, this work which starts with the study of the historical process of the region in order to explain the current problems of the South Caucasian countries, continues with the economic policies and the transition periods of the South Caucasian countries by explaining the theories about free market system and transition period. Then, the relationship between South Caucasia and Turkey, and regional benefits are studied by evaluating Turkey?s regional relations and the roles of the other actors of the region.At the end of the study, it is understood that the most important factors that weaken the economic potential of South Caucasia are the political problems and that these political problems create a sensitive balance in the region. Turkey gains significant economic and political benefits by the regional cooperation projects between Turkey, Georgia and Azerbaijan. However, Armenia should also be added to this cooperation in order to widen these benefits and improve the potential of the region. 201

Bu çalışmanın amacı Soğuk Savaş sonrası dönemde AB ve Türkiye'nin Güney Kafkasya-Karadeniz bölgesi ile ilişkilerini ve bu çerçevede bölgeye yönelik politikalarını incelemek, bu politikaların ne ölçüde örtüştüğünü ve AB ile Türkiye ilişkilerine ne şekilde yansıdığını ortaya koymaktır. Bu bağlamda, bölgenin AB ve Türkiye'ye sunduğu fırsatlar ile karşı karşıya getirdiği tehdit ve riskler inceleme konusu yapılmış, AB ve Türkiye'nin bu unsurları nasıl algıladığı ve bu algı doğrultusunda ne tür politikalar geliştirdiği, söz konusu politikaların başarılı olup olmadığı araştırılmıştır.Güney Kafkasya-Karadeniz bölgesinin jeopolitik önemi Soğuk Savaş sonrası dönemde artmış ve bölge ?Yeni Büyük Oyun? olarak adlandırılan büyük bir jeopolitik mücadeleye sahne olmuştur. Bu mücadelenin özünde enerji ve enerji arz güvenliği yer aldığı için çalışma esas olarak enerji-güvenlik bağlamında yürütülmüş ve AB ile Türkiye'nin bölge ve birbirleriyle ilişkileri de bu çerçevede bir değerlendirmeye tabi tutulmuştur.Yapılan değerlendirmelerde AB ve Türkiye'nin Güney Kafkasya-Karadeniz bölgesine ilişkin temel önceliklerinin enerji-güvenlik bağlamında büyük ölçüde örtüştüğü ve bölgeye yönelik politikalarının da benzerlikler taşıdığı, ancak bölgenin iki aktörün birbirleriyle olan ilişkilerinde tam olarak yansımasını bulamadığı sonucuna varılmıştır. The aim of this research is to examine relations of EU and Turkey with South Caucasus-Black Sea region and policies towards the said region within this context; and further to evaluate the consistency of this policies by taking their reflections on EU Turkey relations into consideration. In this respect, opportunities provided as well as risks and threats caused by this region are analyzed for EU and Turkey; and the conception of EU and Turkey are also investigated so as to clarify policies developed and to examine whether these policies are satisfactory, or not.South Caucasus-Black Sea region has increased in geopolitical importance since the end of Cold War, and the region has withnessed a great geopolitical struggle titled ?New Great Game?. Since the main focus of this struggle is energy and energy-security context is taken as basis for this study which handles relations EU and Turkey with the region and with each other within this context.As a result of the evaluation process, it is detected that basic priorities of EU and Turkey are consistent with each other within the energy-security context in South Caucasus- Black Sea region; and further that adopted policies towards the region of EU and Turkey are also similar; overlapping attitudes of both actors regarding the region can not be reflected on their interrelations. 230

Sovyetler Birliği'nin yıkılması ve Soğuk Savaş döneminin sona ermesiyle bir-likte, Birlik üyesi devletler bağımsızlıklarını ilan etmeye başlamıştır. Güney Kafkasya bölgesinde bulunan Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan da bağımsızlığını ilan ederek uluslararası sisteme bağımsız aktörler olarak katılmıştır. Bu devletlerin bağımsızlıklarına ulaşmalarıyla, SSCB döneminde dondurulmuş sorunlar olarak nitelendirilen sınır içi etnik anlaşmazlıklar otorite boşluğu ile birlikte çatışmaya dönüşmüştür. İlk çatışma Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ bölgesinde yaşayan Azeriler ve Ermeniler arasında başlamış, kısa sürede Azerbaycan ve Ermenistan arasında bölgesel bir savaşa yol açmıştır. Gürcistan sınırları içinde yaşayan Abhaz ve Osetlerin Gürcistan'dan ayrılma talepleri de Gürcü-Abhaz ve Gürcü-Oset çatışmasının çıkmasına sebep olmuştur. Diğer taraftan, Güney Kafkasya bölgesinin sahip olduğu jeopolitik ve jeostratejik konum yeni dünya düzeninde önemini daha fazla arttırmış, bölge sahip olduğu enerji kaynakları ve enerji koridoru olması sebebiyle büyük bir avantaj yakalamıştır. Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla birlikte, Rusya Federasyonu, Türkiye ve İran gibi bölgesel güçler, ortaya çıkan güç boşluğunu doldurabilmek amacıyla bölgesel bir rekabete girişmiştir. Bu çerçevede Bölgesel güçlerin Güney Kafkasya devletleriyle kurdukları ilişkiler, etnik temelli çatışmaların seyri konusunda belirleyici olmuştur., After the Cold War and the collapse of the USSR, the states which were members of the Union, started to declare independence. South Caucasus States namely Azerbaijan, Armenia and Georgia also declared independence and joined the international system as soverign actors. After their independence, intrastate ethnic problems which were frozen during the USSR rule started to cause conflicts. First conflict started between Azeri and Armenian people living in the Nagorno Karabakh region of Azerbaijan and soon after turned into a regional war between Azerbaijan and Armenia. Seperation demands of the Abkhaz and the Ossettians living in Georgian territory caused Georgian-Abkhaz and Georgian-Ossetian conflicts. On the other hand, geopolitical and geostrategical position of the South Caucasus Region increased its importance in new world order. After the collapse of the USSR, regional powers such as Russian Federation, Turkey and Iran started to compete in order to bridge the authority gap in the region. In this context, regional powers? relations with the South Caucasus States determined the course of the ethnic conflicts.

Soğuk Savaşın sona ermesi ile Güney Kafkasya tüm dikkatleri tekrar üzerine çekti. Zengin yer altı kaynakları bu coğrafyayı bölgesel ve küresel aktörlerin rekabet sahasına çevirdi. Avrupa Birliği de bu rekabette yerini almak isteyen aktörlerden biri oldu. Soğuk Savaş sonrasında ortaya çıkan güvenlik endişelerini öne sürerek, bölgeyi yeniden şekillendirmek adına bu coğrafyada yer alan devletlerle ilşkilerini derinleştirdi. Ancak Avrupa Birliğinin bölgeye uygulayacağı politikalar önünde en büyük engeli bölgesel krizler oluşturuyordu. Krizlerin başka tipte güvenlik tehditlerine ve risklerine yol açacağı gerçeğine inanan Avrupa Birliği bu krizlerin çözümüne kendi sivil metodları ile katkıda bulunmaya karar verdi. Bu tez, Dağlık Karabağ örneğini ele alarak Avrupa Birliğinin kriz çözme politikasının başarılı olup olmadığını incelemiş, bölgesel ve küresel aktörlerin bölgenin siyasi atmosferine, krizlere, Avrupa Birliği'nin Güney Kafkasya politikasına ve sivil kriz çözme metodlarına olan etkisini kanıtlamıştır. The end of the cold war transformed the South Caucasus in to an interest area. The rich resources made the South Caucasus a zone of competition, and both the global actors and the regional actors turned their attention to that geography. The EU was one of the actors that participated in this competition. The EU by putting forward its security concerns, enhanced its relations with the states of the region, in order to reshape the post cold war period. The biggest threat in front of the EU, was the regional crisis. Due to the fact that the regional crisis triggerred other security risks and the threats, the EU decided to contribute to the resolution of the regional crisis, by employing its civilian methods. This thesis aimed to explore, to what extent the EU would be successful in treating the regional crisis, by presenting the case study of the Nagorno Karabakh. This thesis, proved the regional and the global actor impact on the political atmosphere of the region, the conflict resolution, the EU's South Caucasus policy, and on its civilian crisis resolution methods. 190

Güney Kafkasya Ülkeleri,,Türkiye ve Avrupa Birliği İlişkilerinin Analizi adını taşıyan bu tez sizlere konumuzun merkezindeki aktörlerin birbirleriyle olan ilişkilerinin boyutları hakkında siyasi, ekonomik, tarihsel ve sosyo-kültürel referanslar vererek, detaylı bir bakış açısı sunacaktır.Sovyetler sonrası bağımsızlığına kavuşan yeni ülkelerin ortaya çıkması, küresel ve bölgesel güçler için aynı anda hem yeni fırsatlar, hem de yeni problemler ortaya çıkarmıştır.Küçük sayılabilecek bir alana sahip olmasına rağmen, Güney Kafkasya önemli bir jeostratejik bölge olarak ortaya çıkmaktadır. Avrupa, Orta Asya, Anadolu ve Orta Doğu'nun yol ayrımlarının ortasında yer almakta olan bölgede Kafkas dağları doğal bir sınır çizmekte ve bölge önemli derecede enerji kaynaklarını barındırmaktadır. Güney Kafkasya'nın bu jeostratejik konumu bölgesel etnik yapının karmaşık olmasına ve birbirinden farklı kimliklerin oluşmasına yol açmıştır. Buna rağmen, Sovyetler sonrasındaki yaklaşık yirmi senelik zaman sürecinde bölgesel işbirliği gerçekleşemediğinden tam olarak istikrar sağlanamamıştır.Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan bölgesel ülkeleri oluşturmalarına rağmen, çeşitli etnik gruplar kendi etnik kimlikleri aracılığıyla siyasi olarak aktivize olmuştur. Bunda merkezi ulus-devlet kimliklerinin yıpranması, kötü ekonomik altyapı, Sovyet döneminin idari yapılanması ve bölge dışı aktörlerin politikaları etkili olmuştur.Bölgesel problemler, temel olarak çözülemeyen etnik sorunlar, eskimiş ve zayıf bir planlı ekonominin yeniden yapılanma/reforme edilme ihtiyacı, ideolojik boşluğun getirdiği kimlik sorunsalı, doğal kaynakların getirdiği zenginliğin paylaşılması mücadeleleri ve bölgesel işbirliğinin eksiklikleri olarak ele alınabilir.Kaçınılmaz olarak, Güney Kafkasya ülkeleri sadece komşu ülkeler olan Türkiye, Rusya ve İran'ı değil, aynı zamanda bölge dışı ülkeler olan ABD ve kendine özgü bir oluşum olan Avrupa Birliği'nin çıkarlarını da etkilemiştir.Sonuç olarak, içiçe girmiş ilişkilerin ve problemlerin olduğu bir tablo önümüzde durmaktadır. Bu çalışma Türkiye, Avrupa Birliği ve Güney Kafkasya ülkelerinin birbirleriyle olan ilişkilerinin siyasi, ekonomik, kültürel ve tarihi boyutlarına ışık tutacaktır. Bu bağlamda, bu aktörlerin politikalarının birbirleriyle olan ilişkilerini ne derecede etkilediği sorusuna bir yanıt aranacaktır. This thesis titled as Analysis of Relations Between the Southern Caucasus States, Turkey, EU provides a detailed perspective on the dimension of relations between the parties with significant political, economic, historical and socio-cultural references.Emergence of newly independent states from the Soviet Union has simultaneously created new opportunities and challenges for the global and regional powers around the world.Despite her relatively small size, Southern Caucasus stands as one of the most important geostrategic regions because of being located on the crossroads between Europe, Central Asia, Anatolia and the Middle East, demarcated with natural boundaries drawn by Caucasus mountains and absorbing significant energy reserves. This geostrategic location of the Southern Caucasus also affected the regional mixed ethnic make-up and retaining of specific diverse identities in the region. Nevertheless, the twenty year old history of the post-Soviet period has not shown a well-maintained stability supported by regional cooperation.Even though, Azerbaijan, Georgia and Armenia comprise the regional nation states, several sub-ethnic groups has been politically mobilized on ethnical basis due to erosion of central nation-state identities, poor economic infrastructure, legacy of Soviet-era administrative policies and affiliations with extraregional groups.Those challenges can be briefly summarized as unresolved ethnic conflicts, restructuring/reforming an outdated and fragile planned economy, identity crises arising from the ideological vacuum, struggle over the distribution of wealth through regional resources, lack of regional cooperation.It is inevitable that potential of the Southern Caucasus has not only affected the interests of neighbouring powers Turkey, Russia and Iran, but also extraregional actors like the USA and the unique entity of the EU.In this sense, we have a complex picture with interconnected relations and problems between the parties. This study will shed a light on the relations between Turkey, the EU and the Southern Caucasus states with a focus on significant political, economic, cultural and historical dimensions. In this sense, an answer is going to be sought to the question of to what extent these actors' policies influence their relations with each other. 176