Search

The article is a review of Marta Baron-Milian’s Wat plus VAT, the fi rst monograph about connections between economy and literature in Aleksander Wat’s work. The author tries to show Baron’s book as a part of wider phenomenon, which can be observed after the great crisis in 2008, as a result of returning of diff erent humanistic approaches to the problems of capitalist economy. By analyzing "economic consciousness" and literary strategies of Aleksander Wat (in his poetry, biography, short stories and essays), Baron reveals the theological, symbolic and linguistic basis of modern economy. It allows her to describe a specifi c literary "experience of economy" and penetrating analyze of main themes of Wat’s work. One of the aims of the review is to rethink Baron’s proposition as a part of the new, thematically orientated history of polish modern literature. The other is to check, if Wat’s and Baron’s strictly modern and humanistic view of the economic systems can be still subversive and helpful against postmodern, mathematically reinforced capitalistic rhetoric.

The author considers the idea of a reader, which he borrows from the sociological theory of everyday by Michel de Certeau. He dissociates himself from the majori- ty of structuralist and communication approaches, considering them to be too op- pressive, using the "reader" dominated by textocentric vision of work. Aside from a specific reader or a readership, the author presents the "regular reader" from the writings of the French sociologist as an empty and utopian figure, but thanks to his/ her indeterminate nature and anarchic freedom capable of eluding classic sociologi- cal and literary depictions. Then, hejuxtaposes such figure with the idea of biopoli- tical (immaterial) labour by M. Hardt and A. Negri, presenting reading practice as an important part of social activities of an emancipatory character. Autor przygląda się idei czytelnika, którą zapożycza z socjologicznej teorii codzienności Michela de Certeau. Dystansuje się od większości ujęć strukturalistycznych i komunikacyjnych, uznając je za nazbyt opresyjne, posługujące się "czytelnikiem" zdominowanym przez tekstocentryczną wizję dzieła. Abstrahując od konkretnego czytelnika lub grupy czytelniczej, autor prezentuje "zwykłego czytelnika" z pism francuskiego socjologa jako figurę pustą i utopijną, ale właśnie dzięki swojej niedookreśloności i anarchicznej swobodzie zdolną wymykać się klasycznym ujęciom socjologicznym i literackim. Następnie zestawia tę figurę z ideą pracy biopolitycznej (niematerialnej) M. Hardta i A. Negriego, przedstawiając praktykę czytelniczą jako ważną część działań społecznych o charakterze emancypacyjnym. Publikacja dofinansowana przez katedry literaturoznawcze Instytutu Filologii Polskiej UŁ