Search

Osmanlı Devleti’nde belediyecilikle ilgili gelişmelerin başlangıcı Tanzimat Dönemi’dir. Tanzimat’tan önce ise yerel yönetim hizmetleri, lonca, vakıf ve kadı tarafından yerine getirilmekteydi. Avrupa ile yoğunlaşan ticari ilişkilere bağlı olarak 19. yüzyılda Osmanlı liman kentlerinde ulaşım ve hizmetleri yönetmek için yeni teşkilatlar kurulmuştur. Bu bağlamda liman kentlerinden başlayarak çağdaş hizmet verecek yeni belediye yönetimlerinin kurulması gerekliliği ortaya çıkmıştır. Cumhuriyetin ilk yıllarında belediyelerin ve mahalli idarelerin görevleri, Osmanlı Devleti'nin son yıllarında yaşanan siyasî karışıklıkların yol açtığı tahribatı telafi etmek ve temel hizmetleri vermek olarak ön plana çıkmıştır. Ayrıca yerel yönetimlerin yürüttüğü bir diğer çalışma da savaşlar ve salgın hastalıklar nedeniyle azalan nüfusun artışına yönelik politikalar üretmek ve ayrıca sorumlu oldukları bölgelerde sağlık sorunlarının çözümlenmesi doğrultusunda çalışmalar yürütmekti. Osmanlı Devleti'nden miras kalan yerel yönetim kurumları bu işlevleri yerine getirmekten uzaktı. Belediyelerin kadroları eğitimsizdi, çalışanların sayısı yetersizdi. Ayrıca belediyelerin bütçeleri de yetersizdi. 1930'lu yıllarda Cumhuriyet döneminde belediyecilik anlayışının gelişmesiyle birlikte bu sorunlara çözümler üretilmeye başlanmıştır. Mithat Toroğlu, dünyada 1929 ekonomik krizinin Türkiye'yi de etkilediği bir dönemde göreve başladı. Toroğlu'nun Mersin Belediye Başkanı olduğu yıllar, aynı zamanda Türkiye'nin modernleşmesi bağlamında belediyecilik alanında ilgili yasal düzenlemelerin ve mevzuatların hayata geçirildiği dönem olmuştur Bu çalışmada 1929 ile 1942 yılları arasında Mersin'de belediye başkanlığı yapmış olan Mithat Toroğlu'nun yerel yönetim politikasına odaklanılmıştır. Böylece erken Cumhuriyet döneminde Türkiye'de modern belediyeciliğin uygulanmasına ilişkin yasal düzenlemeler, Mithat Toroğlu'nun Mersin belediye başkanlığı örneği üzerinden incelenmiştir. The beginning of the developments in the municipality in the Ottoman Empire is the Tanzimat period. Prior to this period the services in the regional administration were fulfilled by the guilds vakfs and Kadis. To administer the transportation and other services in the Ottoman port cities, new institutions were founded with the increase in the commercial developments with Europe. In this context, the necessity of founding new municipality administrations, which would provide modern municipality services emerged. This was especially true for the port cities. In the first years of the Republic, as well as giving the basic services, the duties of the municipalities and the local administrations were to ameliorate the damages caused by the political turmoils of the Ottoman Empire’s last years. In addition, another mission of the municipalities was to develop suitable policies for increasing the population of the country, as the population had decreased due to the constant wars and epidemics. The municipalities were also developing policies for solving the health problems of their areas. The local administrative institutions which can be traced back to the Ottoman Empire’s corrupted system were far from providing these services properly. The staff of the municipalities lacked the proper education, and their numbers were insufficient. Their budgets were also insufficient. Those problems were gradually resolved through the modernization of the municipality understanding of the Republican era of 1930’s. Mithat Toroğlu started his service in a period where the Great Economic Depression of 1929 affected Turkiye. The years of his mayorship of Mersin were also the period where new legal regulations were introduced in Turkiye to modernize the country. This study focuses on his local administration policies between the years of 1929-42. Accordingly, the legal regulations related to the implementation of the modern municipal policies in the early Republican era are discussed for the case of Mithat Toroğlu.

Şemsettin Gunaltay, Prime Minister in Turkey during the transition period to the multi-political party system is an intellectual, science and political person of Ottoman and Turkish Republic period. He published many books about history and theology and he reached and important point in the World of Academy. He served as a member of Ottoman Assembly in 1915 and he became a member of Turkish Parliament for seven terms from Sivas and a single term from Erzincan between the years 1923-1954. He served as a Prime Minister of Turkey between 16th January,1949 and 22nd, May 1950. Many thesis and articles were published about Şemsettin Gunaltay by historians and theologists. In this article, it is tried to expose his contributions to the Turkish political history before he became a Prime Minister and after he fulfilled his duty investigating his speeches he made in Turkish Grand Assembly not only as a Prime Minister but also as a member of Parliament as well. The knowledge obtained from the Turkish Grand Assembly records was used in the article and it is tried to contribute to the literature in this field. In addition, his contributions to the politics as a historian is a notable point as well., Türkiye’de çok partili demokrasiye geçiş döneminde başbakan olarak görev yapan Şemsettin GÜNALTAY, Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti dönemlerinin önde gelen aydın, ilim ve siyaset adamlarından biridir. Tarih ve İlâhiyat alanlarında pek çok eser yazarak akademik alanda önemli bir noktaya ulaşmıştır. 1915 yılında Osmanlı Meclis-Meb’usânı; Türkiye Cumhuriyeti döneminde yedi dönem Sivas, bir dönem Erzincan milletvekili olarak 1923-1954 yılları arasında yasama görevinde bulunmuştur. 16-Ocak 1949-22 Mayıs 1950 tarihleri arasında başbakanlık görevini yürütmüştür. Şemsettin GÜNALTAY hakkında tarihçiler ve ilâhiyatçılar tarafından pek çok tez ve makale yayınlanmıştır. Bu makalemizde Şemsettin GÜNALTAY’ın başbakan olmadan önce ve başbakanlık görevinden sonraki dönemlerde Türkiye Büyük Millet Meclisi genel kurulunda yaptığı konuşmaları inceleyerek sadece başbakan olarak değil; bir milletvekili olarak Türkiye’nin siyasî tarihine yaptığı katkıları ortaya koymaya çalıştık. Çalışmamızda ağırlıklı olarak Türkiye Büyük Millet meclisi Zabıt Cerîdesi’nden aldığımız bilgiler kullanılarak bu konudaki literatüre katkı sağlanmıştır. Aynı zamanda bir tarihçi olarak siyasete katkıları da dikkate değer bir husus olmuştur.

Türkiye Cumhuriyeti, başlangıcından bu yana tarih yazımı ve öğretimi konusunda dönemsel olarak farklılaşan bir takım önceliklere sahip olmuştur. Tek parti döneminin önceliklerinden biri yeni bir ulus inşa etmek olduğu için, buna uygun bir tarih öğretimi kaçınılmazdı. Türk Tarih Tezi ile başlayan dönemsel arayışlar, Cumhuriyet neslinde oluşturulmaya çalışılan “biz” şuurunun bir de “diğerleri” kısmını birlikte oluşturmuştur. Tek parti döneminde, geçmişle yüzleşme ve yeni bir gelecek inşa etme kaygısındaki elitlerin, bu geçmişin bir parçasını oluşturan Araplarla hesaplaşması kimi zaman dinin toplumdaki rolüyle yüzleşmesini de beraberinde getirmişti. Ancak ülkedeki toplumsal dönüşüm ve uluslararası gereklilikler tek parti dönemini bitirdiğinde, yıllardır inşa edilen birçok müfredat maddesi ile birlikte Arap imajı da değişmeye başladı. Geçmiş ders kitaplarında dine, Ortadoğu’ya ve Araplara dair sıklıkla rastlanılan üslup yerini yeni bir dile bıraktı. Cumhuriyet tarihinin ilk iki döneminde yazılmış tarih ders kitaplarındaki bu dönüşüm, tarih yazımının dönemsel ihtiyaçlara boyun eğse dahi uzun vadede kendi gerçeklerini dayatacağını göstermiştir., The Republic of Turkey has had a number of periodically differing priorities in historiography and history teaching since its inception. Since one of the priorities of the single-party era was to build a new nation, accordingly an appropriate history teaching was inevitable. Periodic searches, which started with the Turkish History Thesis, also created the "others" part along side with the "us" consciousness that was tried to be formed in the Republican generation. During the single-party period, the elites, who were anxious to face the past and build a new future, paid off with the Arabs, who were a part of this past, and this lead sometimes to bring religion to face its role in society But when the social transformation in the country and international requirements ended the one-party period, the Arab image began to change, along with many curriculum items built over the years. The frequently encountered style on religion, the Middle East, and the Arabs in past textbooks have left its place to a new language. This transformation in the history textbooks written in the first two periods of the history of the Republic has shown that even if historiography yields to periodic needs, it will impose its own realities in the long run.

Cumhuriyetin ilanıyla birlikte, siyasal ve toplumsal alanda yaşanan devrimlerin içselleştirilmesi sürecinde ideal bir vatandaş oluşturulması girişimi, cumhuriyet kadrolarının önemli bir problemi olarak gözükmektedir. 1930’a kadar devletin ve 1930 sonrası vatandaşın dönüştürülmesi bağlamında değerlendirebileceğimiz erken cumhuriyet döneminin ikinci yarısında, ideal vatandaşın oluşturulmasına çaba harcanmıştır. Bu çerçevede eğitim kurumları, Türk Tarih Kurumu, Türk Dil Kurumu ve Halkevleri gibi ideoloji üreten ve ideolojiyi yerleştiren önemli kültürel unsurlar tesis edilmiş, bu kurumların en önemli destekçisi de basın olmuştur. Bu bağlamda, basın araçlarının cumhuriyetin ideal vatandaşını oluşturma sürecindeki rolü çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Çalışma kapsamında, ideal vatandaş oluşturma sürecinde gazetelerin, resmi ideolojinin tesisi ve bireysel/toplumsal inşası bağlamında nasıl konumlandığının tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Bu kapsamda, 1944-1945 yıllarında Burdur’da yayımlanan Yeşil Burdur gazetesi, içerik analizi tekniğiyle incelenmiş, elde edilen veriler doğrultusunda tek parti iktidarında vatandaş inşası betimlenmiştir. Yeşil Burdur gazetesi içeriklerinin incelenmesi doğrultusunda elde edilen bulgular, gazetenin resmi ideolojiyi ve ideal vatandaşı tesis ederken köşe yazılarını etkin biçimde kullandığını ve köşe yazılarının resmi ideolojinin tesisine yönelik olmakla birlikte, yoğunluklu biçimde birey-cemiyet hayatına odaklanan içerikler sunduğunu ortaya koymaktadır., With the declaration of the Republic, the attempt to create an ideal citizen appears to be an important problem for the republican cadres in the process of internalizing the revolutions in the political and social spheres. In the second half of the early republican period, which we can evaluate in the context of the transformation of the state and the citizen after 1930, efforts were made to create the ideal citizen. In this framework, important cultural elements such as educational institutions, Turkish History Institution, Turkish Language Institution, and People's Houses that produce and embed ideology have been established and the most important supporter of these institutions has been the press. In this context, the role of the media in the process of forming the ideal citizen of the republic is the subject of the study. Within the scope of the study, it is aimed to determine how newspapers are positioned in the context of establishing the official ideology and individual/social construction in the process of creating ideal citizens. In this context, Yesil Burdur newspaper, published in Burdur between 1944 and 1945, was analyzed with the content analysis technique, and in the direction of the data obtained, the building of a citizen was depicted under the power of a single party. Findings obtained in line with the analysis of Yesil Burdur newspaper's content reveal that the newspaper effectively uses the columns while establishing the official ideology and the ideal citizen, and the columns are oriented towards the establishment of the official ideology, but also intensely focus on the individual-community life.

Cumhuriyetin ilanından sonra özellikle yeni rejimin, inkılapları tam olarak anlatamamasından ve bölgede aşiret ve şeyhlik düzeninin direncinden kaynaklanan nedenlerle önemli bir güvenlik sorunu ortaya çıkarmışsa da alınan sert önlemlerle bu sorunlar giderilmeye çalışılmıştır. Ancak ortaya çıkan bu güvenlik sorununun arkasında sosyal ve iktisadi sebepler de görülmüştür. II. Dünya Savaşı dönemi Türk hükümetlerinin bölgeye yönelik politikaları savaş tehdidi çerçevesinde şekillenmiştir. Bununla birlikte bölgenin temel sorunu olan güvenlik sorununu etkileyen sosyal ve iktisadi sebeplerin de ortadan kaldırılmasına yönelik politikalar üretilmiştir. Çünkü savaş döneminin bütün imkânsızlıklarına rağmen bölgeye yönelik başlatılan yatırımların devam ettirilmesinde, devlet mekanizmasının bölge vatandaşlarının temel ihtiyaçlarını karşılama görevini ciddiyetle yerine getirme gayretinde bu anlayış ön plana çıkmaktadır. Genel anlamda değerlendirecek olursak 1930-1945 yılları arasından tek parti hükümetlerinin Güneydoğu Anadolu bölgesine yönelik politik yaklaşımları bölgenin ülke ile bütünleşmesine yönelik olmuştur After the proclamation of the Republic, the new regime did not fully explain the revolutions and there was a significant security problem due to the resistance of the tribal and sheikh in the region. These problems were tried to be solved with hard measures. However, social and economic reasons behind this emerging security problem had also been seen. The policies of the Turkish governments of the World War II towards the region were shaped by the threat of war. Policies have also been developed to remove the social and economic causes that affect the security issue, which is the main problem of the region. Because, despite all the impossibilities of the war period, this initiative comes to the forefront in the continuation of investments initiated towards the region and in the effort to seriously fulfill the duty of the state mechanism to meet the basic needs of the citizens of the region. During the World War II, the political approaches of the Turkish governments in the single party period towards the Southeastern region are aimed at integrating the region with the country. 127

Milli kimliğin inşası halkın devlete aidiyetinin sağlanması noktasında kritik öneme sahiptir. Devletin devamlılığı bu bilinç ile şekillenmiş halkın iktidara sadakati ile doğru orantılıdır. Bu nedenle devlet, idaresi altındaki halkın çıkarlarını kendisininkiler ile özdeşleştirmesini ister. Bir adım daha ileri gidecek olursak devletin yararı, bireyin yararının önündedir. Bu bağlamda iktidarlar yönettikleri bireylerin arzu edilen aidiyeti ve bağlılığı göstermeleri için onlara gurur duyacakları bir kimlik vermelidir. Ortak değerler etrafında bireyleri bir araya getirip dağınık bir topluluk olmaktan çıkaracak bu değerler `milli kimliği` oluşturacaktır. Vatanseverlik, yurttaşlık, yaşadığı toprağa aidiyet, devlete bağlılık vb. kavramları bünyesinde eriten birey artık vatandaştır. Tüm bu değerler ışığında milli bilince sahip vatandaşlar yetiştirmeninse çok çeşitli araçları vardır. Törenler, bayramlar, eğitim ve kültür politikaları vb. araçlar ile devlet bireylerin ortak bir maziye inanan, ortak bir geleceği kucaklayan, kendilerinden önce ülkelerini düşünen milli kimliklerini benimsemiş vatandaşlar olmasını sağlamaya çalışır. Bu araçlardan biri de kuşkusuz yayıncılıktır. Gerek çeşitli edebi türlere ait eserler, gerekse süreli yayınlar milli kimliği besleyebilir. Süreli çocuk yayınları da bu araçlardan biri olarak göze çarpmaktadır. Kendisi için makbul vatandaşlar yetiştirmek isteyen devletin bu amacını gerçekleştirirken en önemli hedef kitlelerinden birisi çocuklardır. Çocuklar başta eğitim olmak üzere çok çeşitli araçların yardımı ile milli bilince ulaştırılmaya çalışılır. Süreli çocuk yayınları da çocuğun özellikle okul dışındaki serbest zamanını değerlendirirken başvurduğu bir eğlence aracı olmanın ötesinde yeri geldiğinde içerikleri ile milli kimlik oluşumuna destek verebilirler. Bu çalışmada ülkemizde tek parti döneminde çıkan çocuk dergilerinin milli kimlik oluşumuna etkisi ele alınmaya gayret edilecektir.Anahtar Kelimeler: Milliyetçilik, Millet, Milli kimlik, İktidar, Çocuk, Çocuk Dergileri The construction of the National identity is of critical importance in terms of ensuring public belonging to the state. The continuity of the state is proportional to the loyalty of the people to power, which is shaped by this consciousness. For this reason, the state asks the people under its administration to identify the interests of the people. If we go one step further, the benefit of the state is ahead of the benefit of the individual. In this context, governments should give them an identity that they are proud to show the desired belonging and commitment. These values, which bring together individuals around common values and become a scattered community, will form the national identity. Patriotism, citizenship, belonging to the land, attachment to the state, etc. The individual who dissolves the concepts within his body is now a citizen. n the light of all these values, there are many different means of raising citizens who have national consciousness. Ceremonies, festivals, educational and cultural policies, etc. vehicles and state individuals to believe in a common past, embracing a common future, who think of their country before the nation has adopted the national identity of trying to ensure. One of these tools is undoubtedly publishing. Both literary works and periodicals can feed national identity. Periodical children's publications are one of these tools. Periodical children's publications are one of these tools. One of the most important target groups for children is to realize this aim of the state who wants to raise the citizens who are willing for it. Children are tried to reach national consciousness with the help of a wide range of tools, especially education. Periodical children's publications may also support the formation of a national identity with its contents beyond being a recreational vehicle that the child especially uses when considering his free time outside the school. In this study, the effects of children's magazines on the formation of national identity will be discussed.Key Words: Nationalism, Nation, National identity, Power, Child, Children's magazines 216

anemon Followingthe establishment of the Republic of Turkey, with the realization of thesocial, cultural, economic, political reform movements, it was aimed to createa modern country. The founding and leading cadre desired to involve the publicparticularly in the modernization of the country. However, it is difficult to state that thefolk were conscious enough of internalising the modernization efforts ingeneral, though there were regional differences.The regional differences couldbe attributed to the ethnicity to a considerable extent. That is to say, although the official language of the state was Turkish, in some of the easternprovinces including Hakkâri, which establishes the framework of this study, Kurdish was the mostly spoken language and the number of those who could speakTurkish was low. Therefore, a way was sought to solve the problems arising fromcultural separation, which is a natural result of ethnic identities of theperiod. The activities of people’s house, people’s rooms formed in a remotecorner of the country, in Hakkâri, which lacks all kinds of developmentopportunities, are important in this respect. TürkiyeCumhuriyeti’nin kuruluşunu müteakip, sosyal, kültürel, ekonomik, siyasialanlarda gerçekleştirilen inkılap hareketleriyle devletin modern bir çehreyebürünmesi amaçlanmıştır. Yönetimi elinde bulunduran devletin kurucu kadrosu, arzuladığı moderniteye özellikle halk tabanını dâhil etmek istemiştir. Ancakbölgesel farklılıklarla birlikte, halkın, genel bağlamda modernleşme çabalarınıkolayca özümseyebilecek bilinçte olduğunu söylemek zordur. Bölgesel farklılığınönemli bir boyutunu etnik kimlik temelinde değerlendirmek mümkündür. Şöyle ki, devletin resmi dili Türkçe olmasına karşın, araştırmamızın çerçevesinioluşturan Hakkâri’nin de yer aldığı Doğu illerinin bir kısmında yoğun olarakKürtçe konuşulmakta ve Türkçe bilen kesim azdır. Dolayısıyla mevcut etnikkimliklerin doğal bir sonucu kültürel ayrışmanın neden olduğu sorunlarıgiderebilme çareleri aranmıştır. Devletin ücra bir köşesinde, her türlü gelişimimkânlarından yoksun Hakkâri’de teşekkül edilen halkevinin, halkodalarınınfaaliyetleri bu açıdan önem arz etmektedir. 464048

Türkiye Cumhuriyeti'nde 1923- 1946 yılları arasında Cumhuriyet Halk Partisi tek parti olarak iktidarı elinde bulundurmaktadır. Kuruluşundan itibaren otoriter eğilimler gösteren Cumhuriyet Halk Partisi, Kemal Tahir'in eserlerinde eleştiri konusunu oluşturmaktadır. Çalışmanın konusunu dönemin tanığı olan Kemal Tahir'in eserleri üzerinden tek parti döneminin incelenmesi oluşturmaktadır. Çalışmanın birinci bölümünde `Kemal Tahir'in hayatı ve eserleri`; ikinci bölümünde `Kemal Tahir'de tarih, toplum ve siyaset`; üçüncü bölümünde `Kemal Tahir ve Türkiye'de tek parti dönemi` yer almaktadır. Sonuç bölümünde ise Türkiye'de tek parti dönemi hakkında genel kapsamda değerlendirme yer almaktadır. The Republican People's Party held power as a single party between 1923- 1946 in the Republic of Turkey. The subject of the study is the examiation of the one party period in Turkey in the works of Kemal Tahir. In the first part of the study, `Kemal Tahir's life and work`; in the second part ` history, society and politics in Kemal Tahir`; in the third part, `Kemal Tahir and one party period in Turkey` an exemined. The findings one discused in detail in the conclusion.

Aydın’da modern belediyecilik anlayışı Cumhuriyet ile birlikte başlamıştır. Bu süreçte yeni bir belediye kanunu hazırlanarak 1930 itibariyle uygulamaya konulmuştur. Yapılan bu çalışmada 1930 yılı temel alınarak hazırlanmıştır. Ayrıca belediyelerin çalışmaları bazında Tek Parti ve Çok Partili Dönem Belediyeciliği de Aydın örneği ile ortaya çıkarılmıştır. Tek Parti Döneminde uzun yıllar kalan Aydın Belediyesi, en büyük gelişmeleri de bu dönemde yaşamıştır. Birçok hizmet bu dönemde gelmiş ya da temeli atılmıştır. Çok Partili Dönemin 1946 ile başlamasıyla birlikte şehirde siyasi değişimler yaşanmıştır. Ancak asıl değişim 1950 seçimlerinde Aydın’da genel ve yerel seçimlerde gerçekleşmiştir. Aydın Belediyesi ilk defa farklı bir partiye geçmiştir. Bu nedenle şehirde güzel bir muhalefet örneği başlamıştır. Bu sayede belediye çalışmaları da CHP ve DP tarafından açıklanmak ve tartışılmak zorunda kalmıştır. Aydın’da belediye, özellikle Tek Parti Döneminde spordan kültürel çalışmalara, sağlıktan imar çalışmalarına kadar geniş bir alanda çalışma yürütmüştür. DP Döneminde ise belediye konut yapımı, kültürel çalışmalar, şehir içi düzenlemeler üzerine birçok çalışma gerçekleşmiştir. Bu çalışmalar 1960 Askerî müdahalesine kadar sürmüştür. İÇİNDEKİLER KABUL VE ONAY SAYFASI .............................................................................................. iii BİLİMSEL ETİK BİLDİRİM SAYFASI ................................................................................ v ÖZET ..................................................................................................................................... vii ABSTRACT ........................................................................................................................... ix ÖNSÖZ ................................................................................................................................... xi TABLOLAR DİZİNİ .......................................................................................................... xxiii EKLER DİZİNİ ................................................................................................................. xxvii KISALTMALAR DİZİNİ .................................................................................................. xxix GİRİŞ ....................................................................................................................................... 1 1. BÖLÜM ............................................................................................................................ 23 1. ATATÜRK DÖNEMİ AYDIN BELEDİYESİ ................................................................. 23 1.1. Osmanlı Dönemi Aydın Belediyesi ........................................................................... 23 1.2. İşgal Dönemi Aydın Belediyesi ................................................................................. 24 1.3. Cumhuriyet Dönemi Aydın Belediyesi ...................................................................... 25 1.4. Ahmet Emin Bey (Arkayın) Dönemi ......................................................................... 26 1.4.1. Belediye Başkanlığı Dönemi ........................................................................... 26 1.4.2. Şehitler Anıtı .................................................................................................... 29 1.4.3. Mustafa Kemal’in (Atatürk) Aydın Ziyareti .................................................... 29 1.5. 1930 Belediye Seçimleri ............................................................................................ 31 1.5.1. 1930 Aydın Belediye Seçimleri ....................................................................... 32 1.6. Raif Fevzi (Aydoğdu) Bey Dönemi (01.04.1931-14.02.1933) .................................. 40 1.6.1. 1931 Belediye Seçimleri .................................................................................. 40 1.6.2. Belediyenin Genel Durumu ............................................................................. 41 1.6.3. Belediye Ekonomisi ......................................................................................... 42 1.6.3.1. Aydın Belediyesi’nce yapılan çalışmalarda gelir ve giderler .............. 42 1.6.3.2. Aydın Belediyesi (Gelir-Gider) ........................................................... 43 xiv 1.6.3.3. Aydın Belediyesi (Çalışanlar) ............................................................. 43 1.6.3.4. Aydın Belediyesi (Gayrimenkuller) .................................................... 44 1.6.4. Altyapı Çalışmaları .......................................................................................... 44 1.6.4.1. Su işleri ............................................................................................... 44 1.6.4.2. Aydın Elektrik Kooperatifinin kurulması ........................................... 46 1.6.5. Mezbaha ve Pazar Yeri Yapımı ....................................................................... 47 1.6.6. Süt Çocuğu Muayene Evi ................................................................................ 48 1.6.7. İtfaiye Teşkilatının Modernize Edilmeye Çalışılması ..................................... 48 1.7. Nafiz Karabudak Dönemi (09.05.1933-30.10.1938) ................................................. 50 1.7.1. Belediye Bütçesi .............................................................................................. 50 1.7.1.1. Şehrin 1933 yılı sonuna doğru belediyenin genel bütçe durumu ........ 50 1.7.1.2. Belediyenin eski borçları .................................................................... 51 1.7.2. Esnafların Sorun Çıkarması............................................................................. 51 1.7.3. Belediyenin Sağlıklı Et Mücadelesi ................................................................ 52 1.7.4. Belediyeler Bankasının Kurulması .................................................................. 53 1.7.5. Yoğurt Pazarının Islahı .................................................................................... 54 1.7.6. İtfaiye Teşkilatı................................................................................................ 55 1.7.7. Spor ................................................................................................................. 55 1.7.8. Belediye Akarat ve Binaları Satışı .................................................................. 57 1.7.9. Zabıta İşleri...................................................................................................... 58 1.7.10. Altyapı Çalışmaları........................................................................................ 58 1.7.10.1. Elektrik işleri ..................................................................................... 58 1.7.10.2. Tabakhane Deresinin ıslahı ............................................................... 59 1.7.10.3. Yol çalışmaları .................................................................................. 60 1.7.10.4. Lağım kanalizasyon .......................................................................... 61 1.7.11. Belediyenin İmar Çalışmaları ........................................................................ 61 1.7.11.1. Hükümet Bulvarı Köprüsü ................................................................ 61 xv 1.7.11.2. Belediyenin koruluk kurma çalışmaları ............................................ 61 1.7.11.3. Cumhuriyet Meydanı ......................................................................... 62 1.7.11.4. Umumi mezarlık ................................................................................ 62 1.7.12. Park ve Bahçeler ............................................................................................ 63 1.7.13. Sağlık İşleri .................................................................................................... 64 1.7.13.1. Belediyenin şehir sağlığına yönelik faaliyetleri ................................ 64 1.7.14. Kadastro İşleri ................................................................................................ 67 1.8. 1934 Belediye Seçimleri ............................................................................................ 67 1.8.1. 1934 Aydın Belediye Seçimleri ....................................................................... 68 1.9. Nafiz Karabudak’ın İkinci Dönemi ........................................................................... 75 1.9.1. Belediye Bütçesi .............................................................................................. 75 1.9.1.1. Nafiz Karabudak Dönemi Aydın Belediyesi (Gelir-Gider) ................ 75 1.9.1.2. Nafiz Karabudak Dönemi Aydın Belediyesi (Çalışanlar) ................... 76 1.9.1.3. Nafiz Karabudak Dönemi Aydın Belediyesi (Gayrimenkuller) .......... 77 1.9.1.4. Aydın Belediyesinin petrol davası ...................................................... 77 1.9.2. Şehir İçi Ulaşım ............................................................................................... 78 1.9.3. Kasaplar Yerleşkesi Önerisi ............................................................................ 79 1.9.4. Temizlik İşleri .................................................................................................. 81 1.9.4.1. Temizlik ve zabıta sorunu ................................................................... 81 1.9.4.2. Hayvan pazarı ve belediye ahırlarının taşınması ................................. 83 1.9.5. Altyapı Çalışmaları .......................................................................................... 84 1.9.5.1. Elektrik ................................................................................................ 84 1.9.6. Su İşleri ............................................................................................................ 90 1.9.6.1. Su tesisatı projesi ................................................................................. 90 1.9.6.2. Belediye başkanının Aydın Gazetesi’ne su ve elektrik işleri hakkında beyanatı ................................................................................... 96 1.9.6.3. Aydın’ın su sorunları ........................................................................... 97 1.9.7. İmar İşleri ......................................................................................................... 98 xvi 1.9.7.1. Beş senelik imar programı .................................................................. 99 1.9.8. Zabıta İşleri.................................................................................................... 100 1.9.9. Sağlık İşleri.................................................................................................... 101 1.9.9.1. Şehir sağlığı çalışmaları .................................................................... 101 1.9.10. İtfaiye Teşkilatı............................................................................................ 102 2. BÖLÜM .......................................................................................................................... 103 2. İNÖNÜ DÖNEMİ AYDIN BELEDİYESİ ..................................................................... 103 2.1. İkinci Dünya Savaşı Dönemi Genel Durum ............................................................ 103 2.2. Etem Menderes Dönemi .......................................................................................... 105 2.2.1. 1938 Belediye Seçimleri ............................................................................... 105 2.2.1.1. 1938 Belediye Seçimlerinden önce CHP genel yönetim kurulunun çalışmaları............................................................................................. 106 2.2.1.2. Aydın Belediye Meclisinin 1938 Belediye Seçim Çalışmaları ......... 107 2.2.1.3. 1938 Aydın Belediye seçimleri ......................................................... 111 2.2.1.4. Belediye başkanı seçimi .................................................................... 111 2.2.2. Atatürk’ün Cenaze Törenine Giden Aydın Heyeti ........................................ 112 2.2.3. Atatürk Anıtı.................................................................................................. 112 2.2.4. Belediye Bütçesi ............................................................................................ 115 2.2.5. Elektrik İşleri ................................................................................................. 121 2.2.5.1. Elektrik işlerinde yaşanan aksaklıklar .............................................. 124 2.2.5.2. Elektrik motoru krizi ......................................................................... 127 2.2.6. Su İşleri.......................................................................................................... 132 2.2.6.1. Su tesisatı .......................................................................................... 132 2.2.6.2. Su yollarının bozulması ve su sıkıntısı ............................................. 140 2.2.6.3. Orta mahallenin su tesisatı sorunu .................................................... 141 2.2.6.4. Askeriyeye su temini......................................................................... 142 2.2.7. Spor ............................................................................................................... 143 2.2.7.1. Spor sahası ........................................................................................ 143 xvii 2.2.8. Asker Ailelerine Belediyeler Tarafından Yardım Yapılması ........................ 144 2.2.9. Aydın’ın İmar Davası .................................................................................... 145 2.2.9.1. Aydın’da imar hareketleri ................................................................. 174 2.2.10. Kömür Meselesi ........................................................................................... 177 2.2.11. II. Dünya Savaşı Dönemi, Belediyelerin Işık Karartma Uygulaması .......... 178 2.2.12. Aydın Nüfusu ............................................................................................... 180 2.2.13. Aydın Belediyesi Mezarlık İşleri ................................................................. 181 2.2.14. Belediye ve Defterdarlık Arasında ki Hesap Uyuşmazlığı .......................... 182 2.2.15. Fethi Okyar’ın Aydın Ziyareti ..................................................................... 184 2.2.16. Aydın Belediye Sınırlarının Belirlenmesi ................................................... 186 2.2.17. 1942 Belediye Seçimleri .............................................................................. 186 2.2.17.1. 1942 Aydın Belediye seçimleri ....................................................... 187 2.2.18. Parti İl Başkanlıkları ile Belediye Başkanlıklarının Birbirinden Ayrılması 191 2.2.19. 1943 Aydın Belediye Seçimleri ................................................................... 191 2.2.19.1. 1943 Aydın Belediye Başkanı Seçiminde yaşanan olay ................. 195 2.2.20. Hayvan Pazarı .............................................................................................. 195 2.2.21. Aydın Belediyesinin Kasap ve Et işleri ....................................................... 196 2.2.22. Aydın’ın Buz İhtiyacı .................................................................................. 198 2.2.23. Aydın Belediyesinin Un ve Ekmek İşleri .................................................... 199 2.2.24. Aydın’da Evlenme İstatistiği 1940-1945 ..................................................... 205 2.2.25. Aydın’da Toplu Taşıma ............................................................................... 205 2.2.25.1. Toplu taşımanın düzenlenmesi ........................................................ 205 2.2.25.2. Toplu taşıma ücretleri ...................................................................... 207 2.2.26. Sağlık İşleri .................................................................................................. 208 2.2.26.1. Etem Menderes’in belediye başkanlığının ilk yılında sağlık işleri . 208 2.2.26.2. Süt Çocuğu Muayene ve Müşavere Evi .......................................... 209 2.2.26.3. Toplu taşıma araçlarının temizliği ................................................... 210 xviii 2.2.26.4. Sıtma ile mücadele .......................................................................... 210 2.3. Raif Aydoğdu’nun 2. Aydın Belediye Başkanlığı Dönemi ..................................... 212 2.3.1. 1945 Belediye Başkanlığı Seçiminde Yaşanan Olay .................................... 212 2.3.2. 1945 Yılı Belediye Başkanı Seçimi ............................................................... 213 2.3.3. Belediye Ekonomisi ...................................................................................... 214 2.3.4. Elektrik İşleri ................................................................................................. 215 2.3.5. Su İşleri.......................................................................................................... 216 2.3.5.1. Su sıkıntısı ......................................................................................... 217 2.3.6. Sağlık İşleri.................................................................................................... 218 2.3.7. İmar Çalışmaları ............................................................................................ 219 2.4. Orhan Çiftçi Dönemi ............................................................................................... 221 2.4.1. 1946 Belediye Seçimleri ............................................................................... 221 2.4.1.1. 1946 Aydın Belediye seçimleri ......................................................... 223 2.4.2. Elektrik İşleri ................................................................................................. 228 2.4.2.1. Yeni elektrik motoru işi .................................................................... 230 2.4.3. Su İşleri.......................................................................................................... 230 2.4.4. Orhan Çiftçi Dönemi İmar Çalışmaları ......................................................... 232 2.4.4.1. Şehir gazinosu ................................................................................... 233 2.4.4.2. Zahire loncası .................................................................................... 233 2.4.4.3. Tabakhane Deresinin durumu ........................................................... 234 2.4.4.4. Kültür park ........................................................................................ 234 2.4.5. Belediye Ekonomisi ...................................................................................... 235 2.4.6. 1947 Yılı Cumhuriyet Bayramı’nda Aydın’da Yeni Yapılan Yerlerin Açılış Törenleri ......................................................................................................... 236 2.4.7. Aydın’da Nüfus Hareketleri (1946-1948) ..................................................... 237 2.5. İrfan Saylam Dönemi .............................................................................................. 238 2.5.1. 1948 Belediye Seçimleri ............................................................................... 238 2.5.2. Belediye Ekonomisi ...................................................................................... 239 xix 2.5.2.1. İnönü Döneminde Aydın Belediyesi tarafından yapılan yardımlar .. 240 2.5.3. Elektrik İşleri ................................................................................................. 240 2.5.4. Su İşleri .......................................................................................................... 255 2.5.5. İmar Çalışmaları ............................................................................................ 257 2.5.6. Orhan Çiftçi ve İrfan Saylam Dönemlerinde Aydın’ın Et İşleri .................... 258 2.5.7. Ekmek ve Un İşleri ........................................................................................ 259 2.5.8. Temizlik İşleri ................................................................................................ 259 2.6. İsmet İnönü Dönemi Aydın İtfaiye Teşkilatı ........................................................... 260 3. BÖLÜM .......................................................................................................................... 262 3. MENDERES DÖNEMİ AYDIN BELEDİYESİ ............................................................. 262 3.1. Cevat Ülkü Dönemi ................................................................................................. 262 3.1.1. 1950 Belediye Seçimleri ................................................................................ 262 3.1.1.2. 1950 Aydın Belediye seçimleri ......................................................... 263 3.1.2. Belediye Bütçesi ............................................................................................ 267 3.1.3. Elektrik İşleri ................................................................................................. 268 3.1.4. Su İşleri .......................................................................................................... 272 3.1.5. Bayrak Sorunu ............................................................................................... 273 3.1.6. Belediyelerin Haklarının Genişletilmesi ........................................................ 273 3.2. Reşat Esenkan Dönemi ............................................................................................ 274 3.2.1. 1951 Belediye Başkanı Seçimi ...................................................................... 274 3.2.2. Belediye Bütçesi ............................................................................................ 274 3.2.3. Elektrik İşleri ................................................................................................. 276 3.2.4. Su İşleri .......................................................................................................... 276 3.2.5. Şehir Park’ının Düzenlenmesi ....................................................................... 277 3.2.6. Sıtma İle Mücadele ........................................................................................ 278 3.2.7. Temizlik Sorunu ............................................................................................ 279 3.2.8. Zabıta İşleri .................................................................................................... 280 xx 3.3. Selim Yatağan Dönemi ........................................................................................... 281 3.3.1. 1952 Aydın Belediye Başkanı Seçimi ........................................................... 281 3.3.2. Belediye Bütçesi ............................................................................................ 282 3.3.3. Belediye Araçlarının Özel İşlerde Kullanılması ........................................... 284 3.3.3.1. İtfaiye olayı ....................................................................................... 284 3.3.3.2. Belediye pikabı ................................................................................. 285 3.3.4. Zabıta İşleri.................................................................................................... 286 3.3.5. Belediye Binası Sorunu ................................................................................. 288 3.3.6. Park İşleri ...................................................................................................... 289 3.3.7. Aydın Anıtkabir Toprak Heyeti .................................................................... 290 3.3.8. Gecekondu Sorunu ........................................................................................ 290 3.3.9. Açık Pazar Yeri İnşaatı .................................................................................. 294 3.3.10. Kanalizasyon İşi .......................................................................................... 296 3.3.11. Elektrik İşleri ............................................................................................... 297 3.3.12. Su İşleri........................................................................................................ 302 3.3.13. Ekmek Sorunu ............................................................................................. 307 3.3.14. İmar İşleri .................................................................................................... 308 3.3.15. Sağlık İşleri.................................................................................................. 312 3.3.16. Sıtma İle Mücadele ...................................................................................... 314 3.3.17. Santral Garajı ............................................................................................... 316 3.4. İsmet Sezgin Dönemi .............................................................................................. 319 3.4.1. 1955 Belediye Seçimleri ............................................................................... 319 3.4.1.1. 1955 Aydın Belediye Seçimleri ........................................................ 319 3.4.2. Belediye Bütçesi ............................................................................................ 321 3.4.3. Elektrik İşleri ................................................................................................. 329 3.4.4. Su İşleri.......................................................................................................... 338 3.4.5. Milli Korunma Bürosu .................................................................................. 345 xxi 3.4.6. Atatürk Heykeli Yaptırma İşi ........................................................................ 345 3.4.7. Un ve Ekmek İşleri ........................................................................................ 346 3.4.8. Hukuk İşleri ................................................................................................... 347 3.4.9. İmar İşleri ....................................................................................................... 348 3.4.10. Fen İşleri ...................................................................................................... 353 3.4.11. Kanalizasyon İşi ........................................................................................... 354 3.4.12. Park ve Bahçe İşleri ..................................................................................... 355 3.4.13. Tabakhane Deresi Islah Çalışmaları ............................................................ 356 3.4.14. Santral Garajı ............................................................................................... 357 3.4.15. Sanayi Çarşısı .............................................................................................. 359 3.4.16. Yoksul Evleri ............................................................................................... 360 3.4.17. Çıldır Havaalanı ........................................................................................... 361 3.4.18. Ölçü ve Tartı Kontrolleri ............................................................................. 362 3.4.19. Evlenme İstatistikleri ................................................................................... 363 3.4.20. Sağlık İşleri .................................................................................................. 363 3.4.21. Sıtma İle Mücadele ...................................................................................... 366 3.4.22. Kasap İşleri .................................................................................................. 367 3.4.23. Temizlik Sorunu .......................................................................................... 370 3.4.24. Şehir İçi Otobüs İşletmesi ............................................................................ 370 3.4.25. Celal Bayar’ın Aydın Ziyareti ..................................................................... 373 3.4.26. Askeri Yönetim ............................................................................................ 373 4. TARTIŞMA VE SONUÇ .............................................................................................. 375 5. KAYNAKLAR ............................................................................................................... 381 7. EKLER ........................................................................................................................... 391 ÖZGEÇMİŞ ....................................................................................................................... 421

İnsan hakları bağlamında değerlendirilen basın özgürlüğü, uygar ve demokratikrejimin en temel gereklilikleri arasında yer almaktadır. Bu nedenle basın özgürlüğününsağlanması adına, yerel ve uluslararası olarak çeşitli yasal kodlar geliştirilmiştir. Bunoktada, söz konusu düzenlemelerin hangi fikir ve sistem etrafında oluşturulduğu kritikbir öneme sahiptir. Bu doğrultuda yürütülen çalışma kapsamında, tek parti ve koalisyonhükümetleri tarafından çıkarılan ve değiştirilen basın kanunları, basını ilgilendirendiğer uygulamalar ve basının dönem içindeki koşulları ele alınmıştır. Buna istinaden,basının hangi hükümet sisteminde daha özgür olduğunu ve basına ilişkin yasaldüzenlemelerin hangi çerçevede şekillendiğini ortaya koymak amaçlanmıştır. Tarihselaraştırma yönteminin esas alındığı çalışmada, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne aitresmi belgelerden, kaynaklardan ve yazılı metinlerden yararlanılmıştır. Çalışmanınsonucunda, tek parti ve koalisyon hükümetleri dönemlerinde basın özgürlüğünün sınırlıolduğu, basın üzerinde baskıcı ve denetimci bir sistemin kurulduğu görülmüştür. Ayrıcadönemin siyasal, ekonomik, hukuki ve sosyal unsurlarının da basına yönelik alınankararlarda ve uygulamalarda, belirleyici bir rol oynadığı sonucuna varılmıştır.--------------------The freedom of the press, which is considered in the context of the human rights,is one of the most fundamental requirements of the civil and democratic regime.Therefore, various legal codes have been developed locally and internationally in orderto ensure freedom of the press. At this point, in which idea and system thesearrangements are built around has a critical importance. Within the scope of the studythat is conducted out in this direction, press laws which are issued and changed by theone-party and coalition governments, the other media-related practices and theconditions of the press in the period were discussed. With regarding to this aspect, thisthesis is aimed to determine in which government system press could be freer and inwhich frame these legal regulations were significantly regulated about press. This studyis based on historical research methods. Furthermore; official documents, sources andtexts of the Grand National Assembly of Turkey were used. As a result of the study, it isanalyzed that the freedom of the press was limited during the one-party and coalitiongovernments, and that repressive and supervisory system was established on the press.The clues of the establishment of the repressive and supervisory system is observed aswell. In addition, it is concluded that the political, economic, legal and social elementsof the period played a decisive role in the decisions and practices taken against thepress.

Cumhuriyet Halk Partisi'nin iktidarda olduğu ve `Tek Parti` dönemi olarak ifade edilen 1930-1945 yılları arasındaki siyasal ve sosyal alanlarda gerçekleştirilen uygulamalar, başta sosyal bilimler olmak üzere birçok disiplindeki araştırmaya konu olmuştur. Adalet ve Kalkınma Partisi'nin 2002-2017 yılları arasında gerçekleştirmiş olduğu uygulamalar da siyasal, sosyal ve ekonomi alanlarda birçok disiplin alanında ele alınıp, incelenmiştir. Bu çalışmada, farklı bağlamlarda, Tek Parti dönemi ve AK Parti dönemlerinde uygulandığı iddia edilen `otoriter` politik uygulamaların olup olmadığı, kendi politik iklimlerinde değerlendirilerek, bu iki dönemin karşılaştırmalı analizi yapılacaktır. The practices carried out in the political and social areas between the years 1930-1945, expressed as the single party period, during which the Republican Peop- le's Party was in power, has been the subject of research in many disciplines, especi- ally in social sciences. The practices of the Justice and Development Party between the years of 2002 and 2017 have been examined in many disciplines including politi- cal, social and economic fields. In this study, a comparative analysis of these two periods on whether there are `authoritarian` political practices that are claimed to be applied in the Single Party period and in the AK Party periods will be done by means of evaluating these periods in their owncontexts.

Ünlü İtalyan siyaset bilimci Antonio Gramsci tarafından kavramsallaştırılan 'kültürel hegemonya' kavramı dünyada olduğu kadar Türkiye'de de bilimsel açıdan oldukça tartışılan bir konu haline gelmiştir. Buna rağmen genel bilimsel yazındaki mevcut çalışmalar bu alandaki açıkları yeteri kadar dolduramamaktadır. Buradan hareketle bu tez Türkiye'deki 'kültürel hegemonya' tartışmalarına yönelik önemli bir boşluğu doldurmaktadır. Bu çerçevede çalışma 1923-1950 arası Tek Parti dönemiyle 2000-2018 arası AK Parti dönemini 'kültürel hegemonya' kavramını baz alarak eleştirel bir bakışla tahlil etmektedir. Öncelikle 'kültür' ve 'hegemonya' kavramlarına yönelik detaylı bir tartışma yürüten tez daha sonra bu iki kavramın Türkiye'deki politik tartışmalarda nasıl konumlandırıldığını incelemektedir. Ardından 1923-50 arası Tek Parti dönemi ile 2000-2018 arası AK Parti döneminde atılan ve kültürel yaşantıyı doğrudan etkileyen politik adımları karşılaştırmalı şekilde ele almakta ve Kemalist Kültürel Hegemonya ile Muhafazakar Kültürel Hegemonya'nın teşekkül ve tevessül aşamalarını mukayese ederek Türkiye'deki hegemonya mücadelesinin bir resmini çekmeye çalışmaktadır. The concept 'cultural hegemony' conceptualized by the famous Italian political scientist Antonio Gramsci has become quite a trending topic in the global academic circles as well as in Turkey. However, existing studies in the general literature is not able to fulfil the gaps in this field. From this viewpoint, this thesis fills an important gap in the literature related to 'cultural hegemony' in Turkey. In this context, this research critically analyses `single-party era` between 1923 and 1950 and in the era of conservative AK Party between 2000 and 2018 based on the Gramsci's `cultural hegemony` concept. The thesis firstly carry on a detailed discussion about the two concepts 'culture' and 'hegemony', and then explores how these two concepts are positioned in the political debates in Turkey. Then it focuses on the policies that affected cultural life in the country. For this the thesis comparatively examines the policies implemented in the single-party era between 1923-1950 and in the AK Party era between 2000-2018. Therefore it tries to uncover the struggle of hegemony in Turkey by comparing the cores of two different ideologies, namely Kemalist Cultural Hegemony and Conservative Cultural Hegemony by analyzing their configuration and establishment process on the Turkey. 255

Bu çalışma siyasal iktidarın meşruiyetini politik semboller aracılığıyla nasıl sağladığını Türkiye Cumhuriyeti kuruluş ve kurumsallaşma süreci içinde analiz etmeyi amaçlamaktadır. Kişi kültü, milli bayramlar, ulusal dil, heykel ve kaideler Cumhuriyetin erken dönemlerinden itibaren belirlenen ve kullanılan başlıca sembollerdir. Erken Cumhuriyet döneminden itibaren inşa edilen politik sembollerin, iktidarın meşruiyetini sağlamadaki işlevi üzerine kurgulanan analizde temel varsayım politik sembollerin ilk işlevinin Weber'in kavram haritasında belirtilen rıza yaratma sürecini harekete geçirdiğidir. Dönemin resmi yayın organı olan Hâkimiyet-i Milliye Gazetesi'ne yönelik içerik analizi ile 1923 yılından (1934 yılından itibaren Ulus) 1938 yılı Mustafa Kemal Atatürk'ün vefatına kadar uzanan zaman aralığında rızanın yaratılması sürecinde politik sembollerin ele alınış biçimleri açığa çıkarılmıştır. Gazeteye yönelik inceleme ile amaçlanan; milli bayram olarak ilan edilen günler olan 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı, 30 Ağustos Zafer Bayramı ve 19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı kutlamaları; Latin Harflerinin Kabulü, Türkçeleştirme ve öz Türkçe çalışmalarını içeren haber ve köşe yazılarının analizi ile Tek Parti döneminin sembolik inşasını anlaşılır kılmaktır. This study aims to analyse how political power ensures its legitimacy via political symbols in the process of institutionalization and foundation of the Republic of Turkey. Cult of personality, national holidays, the national language, statues and pedestals are the major symbols used since the foundation of the Republic of Turkey. The basic assumption in the analysis constructed on the function of the political symbols, which are built since the early republic era, in the legitimisation of power is the first function of the political symbols stirs the process of compliance that is indicated in Weber's concept map. With the analysis of the formal press of the era, Hakimiyet-i Milliye until 1934 and Ulus after 1934, approaching methods to political symbols in the process of compliance between the years 1923 and 1938 are explained. With the analysis toward the newspapers, celebrations of the national days – 30 August Victory Day, 19 May Youth & Sports Day, 23 April National Sovereignty & Children's Day, 29 October Republic Day –, news and columns that involve the actions aimed on pure Turkish movement and Turkey's alphabet revolution are analysed, and it is aimed to make the symbolic foundation of the One – party period of the Republic of Turkey easier to understand. 249

21. yüzyılın yaygın devlet modeli olan ulus-devlet, bir yandan ortaya çıkış biçimleri, diğer yandan gelişen siyasal olgulardan etkilenme yönleri bakımından, yoğun tartışmalara konu olmaktadır. Bu bağlamdaki tartışmalar, millet bilincinin köklerine inilerek yapılabilirse, daha aydınlatıcı sonuçlara ulaşılabilir. Milletin ortaya çıkışı ve gelişimi incelenerek; ulusal kimlik ve ulusal bilincin nasıl oluştuğu doğru bir şekilde ortaya konabilirse, ulus-devletin geçmişine yönelik bu çalışmalar, ulus-devletin geleceğiyle ilgili yapılan tartışmaların aydınlatılmasında da yardımcı olabilecektir. Türkiye'de Tek Parti döneminde ulus-devletin gelişimi ve ulusal kimliğin oluşumu ile ilgili olan bu çalışma, yukarıdaki bağlamda, gelecekle ilgili ipuçları da verebilecektir. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde önce millet ve milliyetçilik kavramı ile Avrupa'da ortaya çıkan modern ulus-devletlerin gelişim süreçleri ele alınmaktadır. İkinci bölümde ise, Türk ulus-devlet anlayışının kökenini ortaya koymak ve gelişim çizgisini izleyebilmek için; önce Osmanlı dönemindeki milliyetçilik anlayışları ele alınıp, sonra da Türk uluslaşma modelinin bir analizini yapılmıştır. Üçüncü ve son bölümde ise; asıl araştırma konusu olarak; Türkiye örneğinde ulusal kimliğin (yurttaşlık kimliği) oluşturulmasında kullanılan politikalardan kamusal eğitimin rolü analitik ve eleştirel bir yaklaşımla değerlendirilmiştir., Nation state which is common model of the 21st century is subject to intense debates in terms of both for its emerging forms and on the other side, its aspects of being affected by the developing political events. . If the debates in this concept can be done by descending the root of national consciousness, more enlightening results will be able to be achived. By examining the birth and developing of the nation; if how the power of national identity and national consciousness have formed are clearly identified, the studies based on the past of nation state will also be able to help for the enlightment of the future discussion of the nation state. This study which is about the development of nation state and the formation of national identity in One-Party period in Turkey will also be able to give some clues concerning with future in that concept. The study consists of three parts. In the first part, first of all, the nation and the concept of the nationalism and the process of the development of the modern nation state in Europe are dealt with. ln the second part, to put forth the root of the mentality of Turkish state nation and to follow the development line; firstly the mentalities of nationalism in Ottoman Empire Period have been dealt with and then the model of Turkish nation building has been analyzed. For the third and last part; as a main research topic; from politics which were used to form national identity (citizenship identity) as in Turkey examples to the role of public education have been evaluated with an analytical critical approach.

Bu çalışmada esas olarak Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasından Demokrat Parti iktidarının son bulmasına kadar devam eden 1923-1960 döneminde, Türkiye ekonomisinde yaşanan gelişmeler, liberal ve devletçi politikalar perspektifinde incelenmiştir. İncelenen dönemde ekonomideki uygulamaların net bir şekilde ortaya konulması için geniş bir literatür taraması yapılmıştır. Çalışmada, Türkiye ekonomisini önemli ölçüde etkileyen uluslararası konjonktürde yaşanan ekonomik ve siyasi gelişmelere de yer verilerek daha sağlıklı değerlendirme yapma imkânı sağlanmaya çalışılmıştır. Özellikle Türkiye Cumhuriyeti'nin ekonomisini ve siyasetini en çok etkileyen devletlerin siyasi ve ekonomik gelişimleri genel anlamda irdelenmekle birlikte; Cumhuriyetin ilk kurulduğu yıllarda izlenen politikaların hangi şartlarda uygulama alanı bulduğunu belirtmek için de Türkiye Cumhuriyetinin Osmanlı Devleti'nden devraldığı miras, ayrıntılı bir şekilde irdelenmiştir. Çalışmanın kuramsal çerçevesinde ise, siyaset-ekonomi ilişkisi temel alınmıştır. Bu bağlamda; Liberalizmin ve Devletçilik'in genel tanımıyla birlikte, Osmanlı'dan Türkiye Cumhuriyetine uzanan süreçteki gelişimi ve bu politikaların Türkiye'deki seyrine, genel olarak bu çalışmada yer verilmiştir. The economic developments experienced in 1923-1960 era which starts by the foundation of Turkish Republic and ends with fall of the rule of Democrat Party have been intrrogated through the perspective based on liberal and statist polies as the basis of this study. A wide range literature review has been conducted in order to clarify the economic developments in the mentioned period. Within this framework, a more balanced appraisal has been tried to achieve by way of reflecting economic and political developments in international conjuncture which most affects the economy of Turkey. Accompanied by the study of political and ecoonomic developments of the states which most affects the economy of Turkish Republic in general sense, the Ottoman heritage which Turkish republic inherited has been interrogated in order to shed light into the conditions in which the early economic policies have been evolved. Within the theoretical framework of the study, the liaison between politics and economics has been inqured. Within the context, the progress and flow of those policies along with the process from late Ottoman era to Republican era have been interrogated as long as the definitions of liberalism and etatism. 160

Cumhuriyetin kuruluşundan sonra il haline getirilen Malatya, Tek Parti İktidarı döneminde uygulanan devletçilik politikaları doğrultusunda açılan tütün ve iplik fabrikaları ile doğuda önemli sanayi şehirlerinden biri olmuştur. İsmet İnönü'nün Malatyalı olması, CHP'nin elini bu şehirde güçlendirmiş ve bu partinin etkisini, çok partili dönemde de DP'ye karşı sürdürmesine neden olmuştur. 1950 seçimlerinde büyük bir farkla iktidara gelen DP, aynı başarıyı Malatya'da sergileyememiştir. DP iktidara geldikten sonra Malatya'ya atadığı valiler eliyle şehrin siyasal tercihini değiştirmek istediyse de başarılı olamamıştır. 1954 seçimlerinden sonra DP'nin en çok oy aldığı Adıyaman'ı iktisadi ve coğrafi sebeplerle Malatya'dan ayırıp il haline getirmesi, bu şehri CHP'ye oy verdiği için cezalandırdığı şeklinde yorumlanmıştır. DP, siyasal alanda Malatya'da başarı elde edemese de CHP'nin bu şehirde uyguladığı ekonomik yatırımları devam ettirmiş ve 1956 yılında şehirde şeker fabrikasını açmıştır. Anahtar Kelimeler: Malatya, CHP, DP, Ekonomi, Siyaset Malatya became a province after the foundation of the Republic and became one of the important industrial cities in the east with the tobacco and yarn factories opened in line with the statism policies applied during the single party power period. The fact that İsmet İnönü'nın Malatya strengthened the CHP's hand in this city and caused the influence of this party to continue against the DP in the multi-party period. The DP, which came to power with a great difference in the 1950 elections, has not exhibited the same success in Malatya. After DP came to power, he did not succeed even if he wanted to change the political choice of the city by the governors he appointed to Malatya.After the 1954 elections, the DP's separation of Adıyaman from Malatya for economic and geographical reasons and making it a province was interpreted as punishment for voting for the CHP. The DP, although not successful in the political arena Malatya, continued its economic investments in the CHP and opened the sugar factory in the city in 1956. Keywords: Malatya, CHP, DP, Economy, Politics 205

Geçmişi 19. yüzyıla dayanan ve İngiltere'de ortaya çıkan siyasi partilerin zamanla demokrasiye evirilen yönetimler için vazgeçilmez bir unsur haline geldiği açıktır. Aynı zamanda demokrasinin en temel aygıtlarından da biri olarak kabul edilen siyasi partilerin devlet yönetimlerinde söz sahibi olması ile ideolojik aygıtlar haline gelmeleri de olası bir durum olmuştu. Böylece siyasi partiler, tek partili yönetimlerin yanı sıra demokratikleşmenin gelişimine paralel olarak ortaya çıkan çok partili rejimlerde de siyasal hayatı farklı şekil ve amaçlarla domine etmeye başlamıştır. Batıdaki gelişimine dayalı olarak Türk siyasi hayatında da İttihat ve Terakki Cemiyeti ile başlayan partileşme süreci, Müdâfaa-i Hukuk Cemiyetlerinin, kurtuluşu hedefleyen siyasal amaçları ile devam etmiş ve bu süreç Halk Fırkasının bu yapılar üzerinde şekillenmesi ile sonuçlanmıştır. Ancak aynı zamanda ülkede oluşan siyasal kültürün de baş mimarı konumunda yer alan Halk Fırkasının sistemli ve kurumsal bir parti yapısına bürünmesi, oldukça uzun ve zorlu bir zaman almıştır. Tek parti idaresi altında kurumsal yapılanmasına dikkat eden CHP'nin bir parti örgütü olarak; parti tabanı, yerel parti liderleri, parti elitleri ve parti örgütleri ile topyekûn incelemeye alındığı bu çalışmada partinin örgütsel işleyişi ve bu işleyişin parti merkezi ve parti örgütleri üzerindeki etkisinin nasıl olduğu irdelenmiştir.1935-1945 yılları arasında yaklaşık on yıllık bir zaman diliminde CHP örgütlerinin partileşme, seçim, propaganda, basın yayım, parti prensiplerini aktarma çalışmaları ile parti örgütlerinin donanım, teçhizat ve üye yapısının ele alındığı çalışmada; İstanbul, İzmir ve Ankara gibi görece gelişmiş iller dışında kalan taşra illeri dikkate alınmıştır. Bu illerdeki parti örgütlerinde yapılan iç mücadeleler, parti yönetimlerinin parti merkezi, halk ve bürokrasi kademeleri ile ilişkilerinin yanı sıra bu örgütlerin, parti merkezince benimsenmiş olan Kemalist ilkeleri ne oranda benimsediği ve halka aktardığı soruları irdelenmiştir. Bu incelemeler, Tek Partili Dönemin en önemli kayıtlarını oluşturan teftiş raporları, parti merkezi ve örgütler arasındaki yazışmalar, parti örgütlerinin merkeze gönderdikleri çalışma ve faaliyet raporları, yerel gazete ve dergiler ile halkevi dergileri, partinin tüzük ve nizamnameleri, anılar, dönem ile ilgili yapılmış olan araştırma ve inceleme makale, kitap ve yayınlar ile resmi kurum yayınlarının irdelenmesi ile yapılmıştır. Çalışma sonunda bir siyasi parti olarak CHP'nin Tek Parti Dönemindeki kurumsal yapısına ve Cumhuriyet Döneminin kurucu öğesi ve ilk siyasal partisi olarak yapısal kökenlerine ışık tutulmuş olup, ayrıca şimdiye kadar yapılan CHP merkezli çalışmalara yerel örgütler üzerinden bir bakış sunulmaya çalışılmıştır. Böylece bir siyasi parti olarak CHP'nin kendisinden sonraki partileşme sürecine nasıl bir etkide bulunduğu ve çok partili hayata geçiş evresinde demokratik gelişimi ne oranda etkilediği soruları yanıtlanmıştır. Öte yandan tek partinin ideolojik amaçlarının taşrada yansıtılması sırasında parti örgütlerinin ülke genelinde bir gözetim ve bilgi kanalı olarak kullanıldığı da dikkate alınırsa, parti örgütlerindeki iç çekişmelerin siyasal kültür oluşumunu nasıl etkilediği sorusu da bu kapsamda yanıtlanmıştır. Parti merkezinin örgütler üzerindeki teftiş ve denetim mekanizmalarının nasıl çalıştığı ve merkezin örgütlerine ne oranda hükmedebildiği de yanıtlanan diğer sorulardan olmuştur. Bütün bu soruların yanıtlanması ve incelenmesi, dönemin tek partili özelliği unutulmadan ele alınmıştır. Anahtar Kelimeler: Siyasal Parti, CHP, Kemalizm, Taşra, Örgüt, Seçim, Merkez, Çevre, Üyelik. It is obvious that political parties whose past back go to 19 th century and showed up in England, became an essential factor for managements inverted to democracy. At the same time with having a voice in state management, political parties that are accepted as one of them ost basic instruments of democracy, also brings a possible situation as they are ideological instruments. In this way besides one party managements, multi-party regimes that showed up as paralel to development of democratization begin to dominate political life in different ways and for different aims. Based on its development in the West, in Turkish political life, the period of becoming a party that started with Party of Union and Progress continued with political targets of Country wide Resistance Organization aiming liberation and this period ended with embodiment of People's Party on these structures. However it took a rather long and hard time for People's Party taking a systematic and structural party shape for being a chief artchitect in political culture in the country. Republican People's Party will be taken under examination with party alignments, party leader, party elits and party organizations totally as a party organization paying attention to its institutional structuring under one party management as well as organizational process of party and how the effects of process on party centre and party organizations are, will be examined in this study. In the study in which election, propaganda, media, publication, studies of party principal transshipments of Rebuplican People's Party organizations between the years of 1935-1945 as well as equipment, appliances and human structure of party organizations will be held, provincial provinces apart from relatively developed provinces such as İstanbul, İzmir and Ankara were taken into consideration. Besides civil strives done in party organizations in these provinces, it will be struggle to illuminate the relations of party managements with party centre, public and bureaucracy, the questions of at what rate Kemalist principals adopted by party centre were assimilated and transferred to public, will try to be answered. These examinations will be done with audit reports that form the most important records of one party period, correspondences between party centre and organizations, working and activity reports sent to the centre by party organizations, public newspapers, magazines with community centre magazines, regulations and directories of party, memories, research and examination article, book and publications about period with public enterprise publications. At the end of study after the examination of datas organizational structure of Republican People's Party in One Party period as a political party and structural origin of it as founder factor and first political party of Rebuplic Period will be cleared up and studies done up to now based on Rebuplican People's Party will be out looked over local organizations. Accordingly as a political party the questions shuch as what kind of effect Rebuplican People's Party made on party period after itself and at what rate it affected democratic development during transition phase to multi-party life, will be answered. On the other hand as party organizations were used as a country wide observance and data source during reflecting of ideological aims of one party in provincial is taken into consideration, the question of how civil strives in party organizations affect political culture formation will be answered with in this scope. The other question that has to be answered is how inspection and controlling mechanisms of party centre on organizations works and at what rate it domains organizations. All these questions will be answered and examined whitout forgetting one party property of period.Keywords: Political party, Republican People's Party, Kemalism, Provincial, Organization, Election, Centre, Surrounding, Membership. 358

1876 yılında Meşrutiyet'in ilanıyla `parlamento` kavramı Türk siyasi hayatındaki yerini aldı. Meşrutiyet'in gereği olarak da ilk anayasa olan `Kanun-i Esasiye` 1876 yılında kabul edildi. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Padişah'ın anayasal yetkilerine dayanarak kapattığı parlamento, 1908'de II. Meşrutiyet'in ilanıyla yeniden açıldı. Bu süreç Birinci Dünya Savaşı'nın son bulduğu 1918 yılının sonlarına kadar sürdü. 30 Ekim 1918 Mondros Mütarekesi sonrası Osmanlı Mebusan Meclisi, Padişah Vahdettin'in Aralık 1918'de verdiği kararla tekrar kapatıldı. Milli Mücadele'nin başlamasıyla birlikte Meclis'in varlığı ve gerekliliği dile getirildi. Anadolu'daki milli hareketinin bir yansıması olarak 12 Ocak 1920'de Osmanlı Mebusan Meclisi İstanbul'da açıldı. Meclis'in bilinen en önemli kararı 28 Ocak 1920 tarihinde Misak-ı Milli'yi kabul etmesiydi. Bu durum 16 Mart 1920'de İstanbul'un işgal edilip, Osmanlı Mebusan Meclisi'nin kapatılmasına sebep oldu. Ancak 23 Nisan 1920 tarihinde Ankara'da TBMM'nin açılmasına imkân sağladı.1920-1923 yılları arasında faaliyet gösteren I.TBMM'de görev alan Diyarbakır Milletvekilleri, ülkenin kurtuluşu için alınan bütün kararlara destek vermişlerdi. I. TBMM'nin amacı, öncelikle vatanın kurtuluşunu sağlamak olduğu için Diyarbakır Milletvekilleri de bölgesellikten ziyade milli hedefler doğrultusunda çalıştı. Milli Mücadele Dönemi'nin sona ermesiyle birlikte yeni idealler doğrultusunda kurulan TBMM çalışmalarına başladı. Diyarbakır Milletvekilleri de yaptığı çalışmalarla Meclis faaliyetlerinde yer aldı.Araştırma konusu kapsamında 1920-1950 yılları arasında TBMM' de yer almış Diyarbakır Milletvekilleri'nin biyografileri, genel ve bölgesel faaliyetleri, sorunlara karşı ilgi ve katkıları, sosyal, kültürel, eğitim, güvenlik ve sağlık konularına ilişkin, Meclis'teki görüşmeler, soru önergeleri, alınan kararlar ve kanunlar incelendi. Tüm bu konuların ülke ve bölge sorunlarına yansıması karşısında Diyarbakır Milletvekillerinin takındıkları tavırlar da araştırma konusu içerisinde değerlendirildi.Anahtar Kelimeler: Parlamento Sistemi, Osmanlı Mebusan Meclisi, TBMM, Seçimler, Diyarbakır Milletvekilleri, Tek Parti Dönemi, CHP With the proclamation of the Constitutional Monarchy in 1876, the concept of `parliament` found its place in Turkish political life. In 1876, the first constitution, `Kanun-ı Esasiye` was adopted as a requirement for the Constitutional Monarchy. During the Ottoman-Russian War of 1877-1878, the Parliament was closed based on the constitutional powers of the Sultan. It was reopened with the proclamation of the constitutional monarchy. This process lasted until 1918. After the Mondros Armistice on October 30, 1918, the Ottoman Parliament was closed again by Sultan Vahdettin's order in December 1918.With the beginning of the National Struggle, necessity of the existence of Assembly was remarked. As a consequence of the national movement in Anatolia on January 12, 1920, the last Ottoman Mebusan Assembly opened in Istanbul. The most important decision of the Assembly was the adoption of the National Pact on 28 January 1920. This situation led to the occupation of Istanbul on 16 March 1920 and closing of the Ottoman Parliament. On April 23, 1920, however, the opening of the Turkish Grand National Assembly was permitted.The Parliament Members of Diyarbakırwho served in the First Turkish Grand National Assembly between 1920-1923 supported all decisions taken for the liberation of the country. As the purpose of the Assembly was to guarantee the liberation of the motherland, the deputies of Diyarbakır had worked in line with national goals rather than regionalism. Grand National Assembly of Turkey, which was established based on the new ideals began its work after the end of the National Struggle period. The deputies of Diyarbakır took role in the activities of the Assembly.The biographies, general and regional activities, interests and contributions to solve the social, cultural, educational, security and health problems, decisions making and legislation Diyarbakır Deputies who took part in the Parliament between 1920-1950, were discussed in this study. The influence of all these issues on the country and regional problems, and the attitudes adopted by the deputies of Diyarbakır encountering these problems were evaluated within the scope of the research.Keywords: The Parliamentarian System, Ottoman Parliaments, Turkish Grand National Assembly, Elections, Deputies of Diyarbakır, Single Party, Republican People's Party 369

Bu çalışma, Osmanlı Devleti'nin son on yılından başlayarak, Balkan Harbi, I. Dünya Savaşı, Millî Mücadele, Cumhuriyet yönetiminin kuruluşu, Tek Parti iktidarı ve çok partili hayata geçiş süreçlerini, bu süreçler içinde İbrahim Şükrü Sökmensüer'in rolünü ve faaliyetlerini konu edinir. Çalışma İbrahim Şükrü Sökmensüer'i bu süreçler içinde sırasıyla asker, devlet adamı ve siyasetçi kimliği çerçevesinde değerlendirmeyi amaçlamıştır. Böylece, hem sözü edilen dönemleri hem de İbrahim Şükrü Sökmensüer'i değerlendirmek mümkün olabilmiştir. Çalışma, Tek Parti Dönemi'nin bu etkili kişisinin yaptığı faaliyetler çerçevesinde dönem üzerinde bıraktığı etkiyi, dönemin genel ve özel konuları çerçevesinde ele alır.Balkan Harbi ve Edirne Savunması, Kanal Harekȃtı, Çanakkale Cephesi, Millî Mücadele süreci İbrahim Şükrü'nün yararlılıklar gösterdiği önemli askerî vazife dönemleridir. Askerlikten istifasından sonra Umumî Müfettişliklerde aldığı vazifeleri, emniyet teşkilâtındaki hizmetleri ve genel müdürlüğü, valilik görevleri, Hatay Meselesi'ndeki çalışmaları, İaşe müsteşarlığı, Türk Hava Kurumu başkanlığı onun bürokratik çalışma alanlarını oluşturmuştur. Dönemin önemli olaylarından Dersim sorunu, 1934 Trakya Olayları ve suikastlar konusu ile komünizm meselelerinde de yoğun mesailer harcamıştır. Sökmensüer'in siyaset hayatı 1942'de başlamış, 1946'da içişleri bakanı olarak kendi siyasî kariyerinin zirve noktasına ulaşmıştır. Bulunduğu her görevde çok ciddi çalışmalarla adından söz ettiren Şükrü Sökmensüer, tek parti döneminin önemli ve kilit kişilerinden biri olarak hem parti dışında hem parti içinde ciddi siyasî mücadelelere girişmiştir. Çalışma, İbrahim Şükrü Sökmensüer özelinde, yukarıda sözü edilen önceki dönemleri de ele alarak, aslında Cumhuriyet Tarihi'nin Tek Parti dönemi olarak bilinen bu önemli sürecini, bir kişi üzerinden ve farklı bir bakış açısıyla değerlendirmiştir. Çalışma, literatür taraması, arşiv çalışmaları, gazete incelemeleri, ilişkili konulara dair her türlü bilgi kaynağı değerlendirmesi ve bunların tasnif, analiz ve yazım aşamalarını içeren bir süreç sonucunda ortaya çıkarılmıştır.Anahtar Sözcükler: İbrahim Şükrü Sökmensüer, Tek Parti Dönemi, Cumhuriyet Tarihi, Türk Siyasi Hayatı, Osmanlı Devleti. This study deals with several time periods including the last decade of the Ottoman Empire, the Balkan War, the World War I , the National Struggle, the establishment of the Republican administration, the Single-Party Period, the transition to multi-party system, and the role and activities of İbrahim Şükrü Sökmensüer during these periods. The aim of the study is to evaluate İbrahim Şükrü Sökmensüer as a soldier, a statesman and a politician. Thus, the study covers the evaluation of both the mentioned periods and İbrahim Şükrü Sökmensüer. The study deals with the effect of this influential person of the single party period over the era examining the general and specific issues of the periods.İbrahim Şükrü played important roles in the Balkan War, the Siege of Adrianople, the actions in the Suez Canal, the Galipoli Front, and the National Struggle as a soldier. After his resignation from military service, he served in bureaucracy; for instance he worked for the offices for the general inspectorates, law enforcement agency, Undersecretariat for Subsistence and Turkish Aeronautical Authority as well as a governor. He was also there in the Hatay issue. He also showed a great deal of efforts on the Dersim problem, 1934 Thracian incidents, assassinations, and communist affairs.Sökmensüer's political life began in 1942, and in 1946 he reached the culmination of his political career as interior minister. Sükrü Sökmensüer was very sober in every task he undertook and entered into serious political struggles both outside the party and within the party as one of the important and key names of the one-party period. This study investigates one-party period of Republican History through the life a person from a different point of view.The study is an outcome of literature review, archival studies, newspaper reviews, classification and evaluation of all related sources.Keywords: İbrahim Şükrü Sökmensüer, Single-Party Period, Republican History, Turkish Political Life, Ottoman Empire. 459

Popülizm dünya siyasetinde sahneye çıktığı yıllarda, Osmanlı' da da Meşrutiyet döneminde halkçılık olarak yankı bulmuş, Ziya Gökalp tarafından Durkheim'ın dayanışmacı toplum teorileri ve solidarizmin bir bileşimi olarak geliştirilen halkçılık fikirleri, zamanla devletin resmi ideolojisi haline dönüştürülmüş, cumhuriyetin kuruluşundan sonra bu fikirler, CHP' nin Altı Ok olarak adlandırılan ilkeleri arasında `halkçılık` olarak kendine yer bulmuş ve bir dönem Anayasa' da da yer almıştır. Halkçılık, popülizmin Türkçe karşılığı olsa da, CHP'nin halkçılık ilkesinde sunduğu fikirler tamamen nev-i şahsına münhasır olmuştur. Popülist politikalara tam bir tezat olarak, halkın kitlesel desteğine dayanmadan, ülkeyi gelişmiş Batı medeniyetleri seviyesine çıkarma ülküsüne dayanarak, halk adına hareket eden seçkinci ve idealist bir hareketle hayata geçirilen CHP' nin halkçı fikirleri, çok partili döneme geçiş sürecinde DP popülist hareketinin yükselişinin gölgesinde kalmıştır. DP, örgütlenmemiş ve o döneme kadar sesini siyaseten duyuramamış olan emekçi ve köylü kesimi, diğer muhalif kesimlerle birlikte CHP yönetimine karşı bir çatı altında toplamayı başararak iktidarı ele geçirmiştir. Tanzimatla başlayan siyasi elitteki büyük zihniyet değişimi, hanedandan halka yönelim süreci, halkın bizzat siyaset sahnesine çıkmasıyla farklı bir boyuta taşınmıştır. CHP halkçılığının yerini DP popülizmine bıraktığı bu dönem, aynı zamanda Türk siyasetinde merkez sağın temellerinin atıldığı dönem olmuştur. Populism had been received as `halkçılık` in the Ottoman constitutional era during the years it first appeared in the world politics, and the ideas of populism developed by Ziya Gökalp's amalgamation of Durkheim's solidarist society theories with solidarism have gradually been transformed into the official ideology of the state, after the foundation of the republic. These ideas have found their way into the Six Arrows –principles of the Republican People's Party(RPP)– as `halkçılık` (populism), and have also appeared in the Constitution for a while. Although the word `halkçılık` is the Turkish equivalent of populism, the ideas set out in the Republican People's Party's `halkçılık` principle have been totally exclusive. In contrast to the populist policies, the populist ideas of the RPP, implemented as an elitist and idealist movement on behalf of the people, relying on the ideal of bringing the country up to the level of developed Western civilizations, and without relying on the mass support from the people, had been overshadowed by the rise of the Democrat Party's (DP) populist movement during the transition to multi-party system. The DP seized power by achieving to bring together the working class and the peasantry who had been unorganized and who had been unable to voice their political opinions, with other opposing groups under the same roof against the RPP. The great shift in the mentality of the political elite, starting from the Tanzimat era, and the power drift from the dynasty to the people, had seen a different dimension with the people's appearence on the political stage.This period, during which the halkçılık movement of the RPP was replaced by DP's populism, had also been the era when the foundations of the Turkish center-right politics had been laid. 133

Tek parti döneminde (1923-1946) Cumhuriyet Halk Fırkası / Partisi (CHP), Türkiye'nin siyasi hayatında tek başına söz sahibi olmuş bir partidir. Cumhuriyetin ku-rulmasında ve inkılâpların gerçekleştirilmesinde oldukça etkili olan CHP, kısa sürede ülke genelinde örgütlenmiş ve nihayetinde Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk dönemlerinde ülkenin siyasi karakterini şekillendirmiştir. Bu sebeple CHP'nin devraldığı 1923 Türki-ye'sinin 1946 Türkiye'sine nasıl dönüştüğünü ve yeni devletin hangi şartlar dâhilinde nasıl kurulup idame edildiğini görmek açısından önemlidir. Bu sürecin yerel örneklerle irdelenmesi ve birçok yönden ele alınması Türk siyasi ve teşkilat tarihi açısından oldukça önemlidir. Nitekim bu çalışmada 1923-1946 yılları arasını kapsayan dönemde CHP kadrolarının işleyişi ve faaliyetleri Ordu ili çerçevesinde incelenmiştir. Bahsi geçen dö-nemin şartları Ordu örneklemi üzerinden değerlendirilmeye çalışılmış ve CHP'nin taşra örgütlenmesinde Ordu'nun yeri ve önemi ortaya çıkartılmak istenmiştir. Böylelikle dö-nemin ilk ve tek partisi olan CHP'nin taşra politikası ve taşraya bakış açısı da kaynaklar dâhilinde ortaya konulmaya çalışılmıştır. Ayrıca bu çalışmada Cumhuriyetin kuruluşuyla birlikte uygulanan politika ve inkılâpların Ordu'da nasıl yer edindiği fiziki, siyasi, ekonomik, sosyal ve kültürel değişimleri, bahsi geçen dönemin siyasi karakterleri, eğitim-öğretim, imar, iskân, yürütülen ekonomik faaliyetler ve saire hususlar incelenmiştir. Kısaca bu çalışmada, Ordu'nun imparatorluktan ulus devletine geçiş sürecinde Ordu'ya dair çok yönlü bir değerlendirmeyi içermiştir. Bu değerlendirmeye göre 1923-1946 dö-neminin tek partisi olan CHP, bir modernleşme projesi Ordu'da başlattığı Halkevi ça-lışmalarını büyük ölçüde gerçekleştirmiş ve bunların halk tarafından benimsenmesini sağlamıştır.Anahtar Kelimeler: Ordu, Cumhuriyet, Tek Parti Dönemi, CHP. During the single party period (1923-1946) CHP was the single authority in Turkey's politics. CHP was very effective to creating the republic and revolutions. In a very short time the organizations were established and political character of the Turkey was shaped in the first periods of the Republic. Because of that, it is very important to examine the changes in 1923 to 1946 and it is important to understand under which cir-cumstances the new state is founded and managed. The study of this process with local examples and the consideration of many aspects are very important in terms of Turkish political and organizational history. In this research, operation and activities of CHP were examined between 1923-1946 years in Ordu. The terms of that period was tried to evaluated for the examples of Ordu and the importance of the place of the provincial of CHP organizations was tried to showed. Thus, perspective to provincial and policy of the CHP which was the first and the only political organization was tried to explain with the sources. And also in this research, effects and place of the revolutions to Ordu was examined (Physical, political, economic, cultural changes, politicial characters, educa-tion, reconstruction etc.). In short, this research includes multi-dimensional evaluation of Ordu in period from empire to nation state. According to this research, CHP which was the only political organization between 1923-1946 started the 'Halkevi' project which was the modernization project and it was succesful highly and also it had been adopted by the people. Keywords: Ordu, Republic, Period of the Single Party, CHP 169

Bu çalışmada geçmişten günümüze değin tarih sahnesinde yer almış birçok önemli medeniyete ev sahipliği yapmış, gerek tarihi, gerek dini, gerekse de kültürel bağlarımız bulunan Ortadoğu bölgesi ile tek parti dönemi olarak adlandırdığımız dönemdeki ilişkiler ele alınmaya çalışılmıştır. Öncelikle dış politika nedir, dış politikayı etkileyen faktörler nelerdir ve Türk dış politikasının temel ilkeleri nelerdir sorularına cevap aradığımız teorik bölümle giriş yapılmıştır. Ardından birkaç değişik açıdan bölgenin tanımı yapılmış ve bölgenin jeopolitik, ekonomik, dini ve kültürel bakımdan önemine değinilmiştir. Bölgenin Osmanlı Devleti hâkimiyetine girmesi ile başlayan ilişkilere kısaca değinilerek I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı sırasında yaşanan gelişmeler ele alınmıştır. Yeni Türkiye devletinin kurulması ile başlayan ve Demokrat Parti'nin kurulmasına kadar süren Tek parti dönemi; Atatürk Dönemi ve İsmet İnönü Dönemi olarak kronolojik sıraya göre kendi içerisinde iki bölüme ayrılarak incelenmiştir. Her iki dönemde de dış politikada etkili olan dönemin Cumhurbaşkanları Mustafa Kemal Atatürk ve İsmet İnönü'nün dış politika felsefelerine değinilmiş ve Türkiye ile Ortadoğu arasında yaşanan gelişmelerin ağırlıklı olarak siyasi ve diplomatik ilişkilere etkisi üzerinde durulmuştur. This thesis deals with Turkey's foreign policy towards the Middle East during the single party period. The period covers the years from 1923 to 1945 and it is divided into two sub-periods with respect to the two presidents of the time: Mustafa Kemal Atatürk and İsmet İnönü. The reason for choosing Turkey's Middle East policy for the given period lies in the fact that during the state-building process of the Early Republican Era, the country's choice of being a western and modern state has created a rift from the region. The thesis deals with the topic from a realist perspective, arguing that the conditions and a state's rational choices affect foreign policy actions. Based on this realist perspective, the main argument of the study is that Turkey's Middle East policy in the single-party period was determined according to the country's existing conditions, limits of its power and was based on two fundamental principles: Westernism and Status quo.Moreover, the policy in this period was formulated by the leaders to a great extent, thus the personal choices of the two presidents were integrated to the analysis. 127

Demokrat Parti Dönemi Giresun eğitimini Tek Partili döneme göre ne durumda olduğunu örgün ve yaygın eğitim kurumları açısından karşılaştırdım. Nitel ve nicel veri toplama, analiz, kaynak tarama metodları kullanılmıştır. Milli Eğitim İstatistikleri, yerel basından dönemin Işık Gazetesi tezimizin konusuna ışık tutmuştur Köy Enstitüleri kanununda yapılan değişiklikler ve daha sonra Köy Enstitülerinin kaldırılması, ülke genelinde olduğu gibi Giresun'da da ilköğretimde okul ve öğretmen sıkıntısına yol açmıştır. 1952'de öğretmen okullarının süresinin 6 yıla çıkarılması okul ve öğretmen sayılarında azalmaya neden olmuştur. Bilhassa mecburi hizmetle yükümlü bulunan bayan öğretmenlerin köy hayatına uyum sağlayamayıp istifa etmeleri de okulların öğretmen ihtiyacını artırmıştır. Hükümet okullarda artan öğretmen ihtiyacını karşılamak için vekil ve muavin öğretmenlik kursları açmış ve ücretli öğretmenlik sistemine geçilmiştir. Köy halkının okul inşatıyla alakalı her türlü mükellefiyetin kaldırılması, inşa levazımı fiyatlarının da yüksekliği ilkokulların maliyetini artırdığından bu dönemde Halkevleri ve Rumlardan kalma eski evler de okula dönüştürülmüştür. İlimizin bir irfan yuvası haline gelmesinde, Giresun milletvekillerinin vali ve kaymakamların, yerel basının sanata ve öğretmenlik mesleğine büyük hevesi olan halkımızın büyük katkıları olmuştur. Talebesinin yüzde seksen beşini köylü çocuklarının teşkil ettiği bir okulumuzun perişanlıktan kurtarılmasında Giresun'a gelen Adnan Menderes'in temennileri kabul etmesi Giresunluları sevindirmiştir. Anahtar Kelimeler: Giresun, Adnan Menderes, eğitim, öğretmen, öğrenci, okul I compared the situation of education in Giresun during Democrat Party period with the single party period considering formal and nan-formal education. Qualitive and Quantitative data collection, analyzing, literature review methods has been used. National Education Statistics and Işık Newspaper from local Press threw light on my thesis subject. Amendments to the village institutes law and later, removol of village institutes caused school and teacher shortages in primary education in Giresun as in the whole country. In 1952 Raisig the period of study to six years in teacher schools caused a shortages in the number of schools and teacher. Besides resigning of schoolmarms who was responsible for obligatoy service because of their inability to adapting village life raised the teacher requriments in schools. To meet the teacher need, the government opened substitute teacher courses and moved in to paid teacher system. Lifting up village people's responsibilities on building schools, rising the price of building supplies increased the cost of schools so community centers and old houses of Rums turned into schools. Deputies of Giresun, governers, district governers, local press, citizens who were interested in art and teaching contributed to our city's science and culture. Giresun people were satisfied when Adnan Menderes accepted the wishes abount a school where there were students coming from villages at the rate of %85 and it got rid of misery. Key words: Giresun, Adnan Menderes, education, teacher, student, school 125

Salgın hastalıklar insanlık tarihinin şekillenmesinde önemli bir yere sahiptir. Sıtma, verem, frengi, veba, kolera, cüzam gibi salgın hastalıklar binlerce insanın ölümüne neden olmuş, özellikle sıtma, dünyanın hemen hemen her yerinde yaşanan, yaş ve cinsiyet farkı gözetmeksizin herkesi tehdit edebilen yaygın bir hastalık olmuştur. Türkiye'de geçmişten bugüne incelediğimizde; sıtma toplumsal ve siyasal yönden başka hiçbir hastalıkta görülmeyen ilgi ve alakaya sahip olmuştur. Özelikle 1923'te Cumhuriyet'in ilk yıllarında bu ilgi daha da yoğunlaşmış ve 1950 yılına kadar artarak devam etmiştir. Bu çalışmada 1923-1950 yılları arasında Türkiye'de yaşanan sıtma hastalığı incelenmiş, sıtmanın ortaya çıkışı, yayılışı ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından alınan tedbirler arşiv belgeleri çerçevesinde değerlendirilmiştir.Anahtar Kelimeler: 1923-1950, Salgın Hastalıklar, Sıtma Mücadelesi Epidemics have an important place in shaping the history of mankind. Epidemics such as malaria, tuberculosis, syphilis, plague, cholera, leprosy caused the death of millions of people. Especially malaria is a worlwide common disease which threats the general population regardless of age and gender. It has gained a particular interest and importance in Turkey compared to other diseases from social and political aspects. This interest has been increased since the first few years of the Turkish Republic and it continued to increase until 1950. This study investigates that the malaria occurred in Turkey between the years 1923-1950, the emergences of malaria, it's distribution and measures taken by the Republic of Turkey are assessed on the basis of archival documents.Keywords: 1923-1950, Epidemic Diseases, Malaria Struggle. 320

Bu çalışmada, Dr. Lütfi Kırdar'ın, Cumhuriyet tarihinin önemli ve kritik evrelerini içeren Milli Mücadele yılları, Tek Parti Dönemi, 2. Dünya Savaşı süreci, çok partili siyasal hayata geçiş ve 27 Mayıs darbesini de içine alan dönemde oynadığı aktif siyasi rol ve bu rolün Türk Siyasal Hayatındaki dönemsel kırılma noktalarına etkileri incelenmiştir. Lütfi Kırdar'ın Cumhuriyeti inşa eden kadrolar arasında yer alması, Milli Şeflik Dönemi politikalarından bağımsız bir siyasi anlayış benimsemesi, belediyecilik alanında gerçekleştirdiği devrim niteliğinde çalışmalar, politik yaşamı boyunca sergilediği karakteristik tutum ve davranışları nedeniyle Türk basını tarafından oldukça fazla sevilmesi ve benimsenmesi, 2. Dünya Savaşı sürecinde kritik öneme sahip devletlerin büyükelçileriyle olan yakın dostluğu münasebetiyle sürecin en az zararla atlatılmasına sağladığı katkılar ve görev yaptığı dönemlerde halk tarafından bu denli sevilmesine rağmen Türk Siyasi Tarihinde adının neredeyse unutulacak noktaya gelmiş olması araştırma konusunun tarafımızca ilgi duyulmasına neden olan sebepleri arasındadır. Araştırmada, Dr. Lütfi Kırdar'ın politik yaşam evreleri tespit edilerek kaynak taraması yapılmış; bu evrelere ait toplanan veriler karşılaştırma yoluyla ele alınmış; tarihi belgeler ışığında dönemin yaşayan tanıklarından alınan bilgiler tahlil edilerek, Lütfi Kırdar'ın yakın dönem Türk Siyasi Tarihine etkileri belirlenmeye çalışılmıştır. 1935 yılından itibaren Türk bürokrasisinde adını duyurmaya başlayan Kırdar, 11 yıllık İstanbul Valiliği süresi boyunca gerçekleştirdiği çok sayıda icraat, tek parti döneminin parti-devlet bütünleşmesine karşı verdiği mücadele ve siyasi duruşuyla dikkatleri üzerine çekmiştir. 27 Mayıs Darbesi ile hem kişisel, hem de siyasi yaşamının sonuna gelen Kırdar, çok partili siyasal sistemlerde de bağımsız ve tarafsız bir politika sergilenebileceğini ve siyasi etiğin ülke yönetiminde ne kadar elzem ve pragmatik olduğunu savunmaktan geri durmamıştır.Araştırma, Atatürk'ün milli mücadele dönemi ile başlayan ve cumhuriyetin kuruluşunu ve devrimleri kaçınılmaz kılan süreçte en yakınında bulunan ve tarihin tozlu raflarında unutulmaya yüz tutmuş devrimci, çağdaş bir siyaset adamının, Dr. Lütfi Kırdar'ın, tarihteki yerini ve önemini ortaya koymaya çalışmıştır.Anahtar Kelimeler: Lütfi Kırdar, Milli Mücadele, Tek Parti Dönemi, İstanbul Valiliği, 27 Mayıs. This study focuses on the active political role played by Dr. Lütfi Kırdar during the most critical period in the history of the Turkish Republic, encompassing the National Struggle, the single political party period, the Second World War, the transition to a multi-party political system, and the coup of May27; and the effects of his role on the periodic breaking points in Turkish political life.The topic of this research is of particular interest for the following reason: Dr. Kırdar was a member of the group of people that foundedthe Turkish Republic;he held a political point of view that was independent of the politics of the National Leadershipperiod; many of hismunicipal accomplishmentswere revolutionary in nature; he was favored greatly by the Turkish media, mainly due to his demeanor and behavior; his close relations with the ambassadors of key States of the Second World War helped the Turkish nation to come through the period with the least damage; and he was well liked by the public during his termsin office. Yet, hehas been all but forgotten in Turkish Political History. The study includes a review of literature covering thevarious stages in Dr. Lütfi Kırdar's political career; thecollected data has been processed using the method of comparison.Information gathered from living witnesses has been analyzed in light of historical documents, and used to determine Lütfi Kırdar's impact on recent Turkish Political History. Kırdar was well known in bureaucratic circlesafter 1935. During his 11 years as the Governor of Istanbul, he drew considerable attention with his performance, his struggle against party-state integrationof the single-party period, and his politicalstance. The coup of May 27 ended Kırdar's political careerand cost him his life. He proved that one can be independent and politically neutral even in multi-party systems, and always advocatedthe indispensability of political ethics in governing a country.Thepresent study has endeavored to reveal the role and importance of Dr. Lütfi Kırdar in Turkish history:a revolutionary, a contemporarypolitical figure who was very close to Atatürk throughout the period beginning with the war of independence, the period that made the establishment of the Republic and its reformsinevitable; a man who is almost forgotten in the dusty annals of history. Key Words: Lütfi Kırdar, The National Struggle, Single Party Period,Governorship of Istanbul, May 27th. 213

Ali Fuad Başgil, 1893-1967 yılları arasında yaşamıştır. Başgil, döneminin önde gelen anayasa hukukçuları arasında yer almıştır. Başgil, Tek Parti ve Demokrat Parti dönemleri ile 27 Mayıs Darbesi ve sonrasındaki çok partili hayatı yaşamış bir ilim adamıdır. Türk siyasal hayatından güncelliğini ve serüvenini hiç yitirmeyen laiklik anayasa yargısı, özgürlük, insan hakları, demokrasi, iktidar ve meşruiyeti gibi konular Ali Fuad Başgil'in çalıştığı konular arasında yer almıştır. Çalışmada bahsi geçen konular Başgil'in çalışmalarından yola çıkılarak anayasal boyuttan ele alınmıştır. Ali Fuad Başgil lived in between 1893-1967. He was one of the leading constitutional jurists of his time. Başgil is a scholar who has lived a multi-party life on May 27, with the periods of One Party and Democrat Party.Ali Fuad Başgil has worked on the issue that has never been lost in the Turkish political life such as secularism, constitutional jurisdiction, liberty, human rights, democracy, power, and legitimacy. The issues that were mentioned in the study were taken from the constitutional perspective by leading from the work of Başgil.

Bu tezin amacı 1923-1950 yılları arasında Siirt'in siyasi ve sosyoekonomik durumunu incelemektir. 1923 ile 1950 yılları arasında Siirt ilindeki yaşamı daha iyi idrak edebilmek adına, bu tez Siirt'in o yıllardaki demografik özelliklerini, idari yapısını, eğitime erişim imkanlarını, ekonomik hayatını, merkezi hükümetle ilişkilerini, önemli kişilerini ve Siirt ve yöresinde gerçekleşmiş bazı ayaklanmalarını Geç Osmanlı ve Erken Cumhuriyet dönemlerinin daha geniş siyasi ve sosyoekonomik koşulları çerçevesinde ele almıştır. Siirt'in 1923-1950 arasındaki dönemine dair akademik literatürün taranmasının yanı sıra, bu yıllar arasında Siirt hakkında yazılmış devlet raporlarının, yapılmış nüfus etütlerinin ve çeşitli arşiv kaynaklarının incelenmesine dayanan bu araştırma Siirt ilinin bahsi geçen zaman dilimindeki özellikleri hakkında bazı çıkarımlarda bulunulmasını sağlamıştır. Siirt, Geç Osmanlı ve Erken Cumhuriyet dönemlerinde sosyoekonomik olarak geri kalmış Güneydoğu Anadolu şehirlerinden biridir. Bahsi geçen yıllarda, eğitim ve iktisat alanlarında merkezi hükümet her ne kadar yenilikler yapma yoluna başvurmuş olsa da, bu teşebbüsler Siirt ilinin sosyoekonomik açıdan gelişmesini sağlamaya yeterli olmamıştır. Siirt'in nüfusu zamanla artmış olsa da, 19. yüzyılın sonuna kadar Siirt ve yöresinde yaşadığı bilinen Ermeni ve Hıristiyanların 20. yüzyılın ilk çeyreğinden sonra Siirt ilinde yaşamadıkları görülmektedir. Bu yüzden Siirt ve yöresi inanç bakımından homojen bir karakter kazanmıştır. Ayrıca, Siirt ili ve yöresinde aşiret sistemine dayanan geleneksel yaşam varlığını sürdürmüştür. Bu durum, Cumhuriyet idarecilerinin yaratmak istediği çağdaş ulus-devlet yapısının dışında kalmış ve merkezi hükümet ile Siirt ve yöresindeki halk arasında problemler çıkarmıştır. Siirt ve çevresinde Osmanlının yabancılar tarafından işgal edilmesine karşı çıkılmış ve Milli Mücadele hareketi desteklenmiştir. Ancak, Cumhuriyet kurulduktan sonra Siirt ve yöresinde Ankara hükümetine karşı tepkiler ortaya çıkmıştır. Bu tepkiler zaman zaman silahlı ayaklanmalar olarak kendilerini göstermişlerdir. Bu durum karşısında, Ankara hükümetleri, Siirt'i de içine alan bölgede güvenliğe yönelik politikalara yönelmiştir. Silah toplama, yasak bölge oluşturma, Genel Müfettişlik uygulamasına yönelik politikalar bunların başında gelmektedir. Uygulanan bu politikalar Siirt ve çevresini etkileyerek yeni olayların çıkmasına neden olmuştur. Ortaya çıkan problemler Cumhuriyet'in ilk 15 yılında tam anlamıyla çözülememiştir.Anahtar Kelimler: Siirt, Siirt'in Siyasi Durumu, Siirt'in Eğitim Durumu, Siirt'in İktisadi durumu, Çemil Çeto, Siirt Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, Siirt Halkevi, Birinci Umumi Müfettişlik, Silah Toplama, Yasak Bölge, İskân Kanunu, Mahmut Soydan,Ömer Atalay, Siirt Gazetesi, Halil Hulki Aydın, Rıfat Bakır. This thesis aims to investigate the socio-economic and political life in Siirt between 1923 and 1950. To be able grasp Siirt in its historical integrity, demographic composition, administrative structure, educational attainment, economic life, relations to central government, significant people and major uprisings in Siirt between 1918 and 1938 were situated in the broader socio-economic and political context of the late Ottoman period and early Republican Era. Based on the review of academic literature, government reports, census data and the analysis of available archieve resources, this thesis sheds light on the main features of Siirt between 1923 and 1950. Siirt is one of the underdeveloped Southeastern provinces of the late Ottoman and early Republican period. The attempts from the central government to cater the socio-economic situation in Siirt did not result in line with the aimed goals. Despite the population increase in Siirt throughout the mentioned period, the Armenians and Christians, who composed a significant part of Siirt's population, ceased to exist by the end of the first quarter of 20th century. Hence, in the later period in Siirt religiosity-wise homogeneity is observed. Moreover, Siirt remained to be a tribal society. This social structure in Siirt contradicted the modern nation-state ideal in the minds of the Republican elites and therefore caused conflict between the central government and the people living in Siirt and nearby provinces. In Siirt and nearby provinces, the invasion of Ottoman land by foreign troops was objected and the War of Independence was supported. However, after the constitution of the Republic, there emerged reactionary movements against the Ankara government. These reactionary movements occasionally made appearance as armed uprisings. As a response, the Ankara governments implemented security and defense policies in the region including Siirt. Collection of the weapons, forming restricted areas, and General Investigation practices can be counted among the security policies. The implementation of these policies have triggered new movements and uprisings in Siirt and in nearby provinces. These conflicts could not be resolved in the first 15 years of the Republic. 162

Tanzimat öncesi Osmanlı bürokratları, genel olarak toplumsal düzeni sağlamak ve vergileri toplamak gibi klasik devlet görevlerini yerine getirirken Tanzimat ile başlayan süreçten sonra önce İttihat ve Terakki sonra da Tek Parti dönemlerinde bürokratların görevleri, sadece vergi toplamak veya kamu düzenini sağlamakla sınırlı kalmamış, topluma etkin şekilde müdahele edebilecekleri farklı misyonlar da üstlenmişlerdir. Cumhuriyetin ilanı sonrası iktidara gelen Tek Parti döneminde bürokratlar, klasik ve rutin vazifelerinin yanı sıra; toplumu dönüştürmek, yeni bir ulus oluşturmak, Cumhuriyetin temel ilkelerini halka benimsetmek, devletin üstün menfaatlerini korumak, sosyal ve kültürel hizmet sunmak, ekonomik kalkınma ve gelişme politikaları belirlemek, kamu politikalarını yürütmek gibi aktif rol alabildikleri başlıkları da görev tanımlarına eklemişlerdir. Ayrıca bu dönem bürokratları sadece yasaların uygulayıcısı olmayıp, o yasaları hem yapan hem de koruyan olmuşlardır. Cumhuriyet ilkelerinin yerleşmesinde önemli görevler üstlenen bürokrat sınıf, kutsal addettikleri bu görevleri yerine getirirken uyguladıkları her kamu politikasını meşru kabul etmişlerdir. The Ottoman bureaucrats before the Tanzimat generally fulfilled classical state duties such as collecting social order and collecting taxes. After the process started with Tanzimat, the duties of the bureaucrats in the Union and Progress and then the Single Party periods were not only limited to collecting tax or public order, they had undertaken different missions. In the era of Single Party, which was ruling after the proclamation of the Republic, bureaucrats, classical and routine officials, they also added to their job descriptions the topics that they were able to take an active role in transforming society, creating a new nation, adopting the basic principles of the Republic to the people, protecting the state's superior interests, providing social and cultural services, determining economic development and development policies and running public policies. Moreover, the bureaucrats of this period were not only practitioners of the law, but were both doing and protecting the laws. The bureaucrat class, who undertook important duties in the establishment of the Republican principles, legitimated every public policy they enacted as sacred while fulfilling these duties

Halkevleri, Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin Tek Parti Dönemi'nde 19 Şubat 1932'de Cumhuriyet Halk Fırkası (CHF)'nın bir kültür şubesi olarak kurulmuştur. Halkevlerinin temel vazifesi Atatürk ilke ve inkılâplarını Türk toplumuna anlatmak ve benimsetmekti. Bu ilke ve inkılâpları halka iletme aracı olarak Halkevlerinin kurulduğu yerlerde yerel dergilerden yararlanılmış, ülke genelindeki bütün vatandaşlara yaymak için de `Ülkü Dergisi` nden faydalanılmıştır. Halkevleri ilim, iktisat, siyaset, sanat, eğitim ve spor gibi bütün kültür sahalarında Türk vatandaşlarını yetiştirmek için imkânları dâhilinde öncü bir rol üstlenmiştir. Türk toplumunu kısa zamanda çağdaş düzeye getirecek olan kültürel, sosyal ve ekonomik atılımlar Cumhuriyet'in 10. yıldönümünden sonra uygulama alanına aktarılmaya başlanmıştır.24 Şubat 1933 Cuma günü Adana Halkevi binlerce vatandaşın katılımı ve coşkun gösteriler ile açılmıştır. Adana Halkevi kendi bünyesindeki dokuz şubesi çeşitli dallara ayrılmış ve programlı bir çalışma sistemi içinde faaliyetlerine başlamıştır. Atatürk ilke ve inkılâplarını Adana Halkevi aracılığıyla şehir halkına anlatıp benimsetmek için konferanslar, törenler, kutlamalar, halk kürsüleri, temsiller, sinemalar, eğlenceler, kurslar ve neşriyatlar gibi çeşitli iletişim araçları kullanılmıştır. Cirit, güreş, futbol, jimnastik sporları, gezi ve ziyaretler, sosyal ve tıbbi yardımlar gibi faaliyetlerle şehir insanlarının kaynaşması amaçlanmıştır. Şehirde yaşayanları köylüler ile kaynaştırmak amacıyla yapılan faaliyetlerin bu doğrultuda geliştirilmesi için girişimlerde bulunulmuştur. Örneğin Adana Halkevi'nin Köycülük Şubesi, kaynaşma ve anlaşma amacıyla köylüleri imkân buldukça Halkevindeki genel eğlence ile toplantılara davet etmiştir. Halkevi üyelerini de belirli mevsimlerde köylerde düzenlenen kırsal kutlamalara davet etmiştir.Atasözlerin, öz Türkçe kelimelerin, tarihi belgelerin ve arkeoloji kalıntılarının toplanması daha sonra Adana Halkevi'nin süreli yayın organı olan `Akgünler` gazetesinde, `Görüşler` ve `Çukurova` dergilerinde yer alması sağlanmıştır. Bu yayınlar müzede, sergide, okuma odalarında ve kütüphanede halkın yararına sunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Atatürk, Halkevleri, Halkodaları, Adana Halkevi, Seyhan Vilâyet Hars Komitesi. The Community Centers were established as a cultural branch of the Republican People's Party in 19th February 1932 during the One Party Period of the Republic of Turkey. The main duty of the Community Centers was to explain and adopt Atatürk's Principles and Revolutions to the Turkish society. These principles and reforms had been benefited to spread to all the citizens of the country from local magazines where the Community Centers were established as a means of communicating with the people and they were benefited from `Ülkü Magazine`. Community Centers had undertaken a leading role for raising Turkish citizens in all cultural fields such as science, economics, politics, arts, education and sports. The cultural, social and economic breakthroughs that would bring the Turkish society to the contemporary level in a short time had been started to be transferred to the field of application after the 10th anniversary of the Republic.In 24th February 1933, on Friday, the Adana Community Center was opened with the participation and enthusiasm of thousands of citizens. Adana Community Center had started its activities in a programmed working system with its own nine branches divided into several branches. Various means of communication such as conferences, ceremonies, celebrations, people's courts, representations, cinemas, entertainments, courses and publications had been used to express the principles and reforms of Atatürk through the Adana Community Center. Activities such as jerid, wrestling, football, gymnastic sports, excursions and visits, social and medical aids are aimed at integrating city people. Initiatives had been made to develop activities aimed at integrating the residents of the city with the villagers in this direction. For example, the Peasant Branch of the Adana Community Center had invited the villagers to join the general entertainment and gatherings of the Community Center with the intention of integrating and negotiating. The members of the Community Center had also invited rural festivals organized in the villages in certain seasons.Proverbs, self-Turkish words, historical documents and archaeological remains were gathered then were made available in the `Akgünler` newspaper, the `Görüşler` and `Çukurova` magazines, which is the regular publication of Adana Community Center. These publications were presented to the benefit of the people in the museum, exhibition, reading rooms and library.Keywords: Atatürk, Community Centers, Public halls, Adana Community Center, Seyhan City Culture Committee. 329

İki Dünya Savaşı arasındaki dönem radikal değişim ve dönüşümlerin yaşandığı bir süreç olmuştur. Bu durum Avrupa'da özellikle Almanya ve İtalya'da otoriter/totaliter yapıların ortaya çıkmasına ve güçlü lider anlayışına vurgu yapılmasına neden olmuştur. Mustafa Kemal önderliğinde kurulan yeni devlet modeli de Avrupa'da yaşanan süreçten etkilenmiştir. Bu etkileşimle birlikte tek partiye dayalı otoriter bir yapı ve gücünü liderin otoritesinden alan Şeflik sistemi uygulanmıştır.Çalışmamızda, Avrupa'da ortaya çıkan faşist ideolojinin tarihsel arka planı ve ortaya çıktığı dönemin koşulları, Türkiye kurulan tek partili yapının inşası ve Avrupa'daki otoriter-totaliter rejimlerden etkileşimi, tek parti döneminde fiili olarak uygulanan şeflik sisteminin özellikleri ve yansımaları incelenmeye çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Faşizm, Otoriter Rejim, Totaliter Rejim, Şeflik, Tek Parti. The period between two World war have been a process that radical changes and transformations occurred. This situation caused occurrence of authoritarian/totalitarian structures in Europe especially in Germany and Italy and caused emphasizing onstrong leader mentality. The new state model which has been established under the leadership of Mustafa Kemal also influenced by the encountered process in Europe. With that interaction a one party based authoritarian structure and Chiefdom system which derives its power from the authority of leader has been implemented.In our study, historical background and conditions of the fascist ideology that occurred in Europe, construction of one party structure which established in Turkey and its interaction with authoritarian/totalitarian regimes in Europe, features and reflections of the Chiefdom system which have been implemented at one party period have been tried to examine.Keywords: Fascism, Authoritarian Regime, Totalitarian Regime, Chiefdom, One Party.

İçel (Mersin), Anadolu'daki en eski yerleşim yerlerinden biridir. Gerek coğrafi konumu, gerek arazilerinin verimliliği, gerekse taşıdığı stratejik önemi dolayısıyla tarihin her döneminde önemli bir kültür ve ticaret merkezi olarak karşımıza çıkan İçel, Cumhuriyet Dönemi'nde de bu stratejik önemini ve kültürel varlığını devam ettirmiştir. 1923 yılında kurulan yeni Türk Devleti, hakimiyeti kayıtsız şartsız millet egemenliğine verdiğinde İçel, engin bir duyarlılıkla vekillerini meclise göndermekte gecikmemiştir. Bu çalışmamızda 1923-1950 yıllarında görev yapmış olan yirmi beş milletvekilinin yasama faaliyetleriyle siyasi çalışmaları incelenmiş; Türk siyasetine, Türk demokrasisine, ülkenin gelişmesine ve kalkınmasına sağladıkları katkılar, temsil ettikleri bölgenin sosyo-ekonomik, kültürel ve siyasi gelişimi hakkında ortaya koydukları yaklaşımlar ve tasarılar ele alınmıştır. Tespit edilen veriler ışığında sonuca ulaşılmıştır., İçel (Mersin) is one of the oldest settlement in Anatolia. İçel, due to the its geographical location, land productivity and its strategical importance, is a significant cultural trade center and keep this significance during republic period. When the new Turkish government found in 1923 gave the soveregnity unconditionally to the people, Mersin wasn't late to send its deputies to the parliament in a very sensible way. In our work, we have analysed the political activities of the twenty five deputies officiated during 1923-1925 about legislative activities, their contrubition to the Turkish policy, Turkish democracy, the development of the country and their approaches and the projects about the socio-economic, cultural and political development of the regions they stood for. We have reached the frutions in the light of the datas.