Search

Lumiere Kardeşlerin 1985 yılında gerçekleştirdikleri ilk gösterimlerinin ardından sinemanın bir sanat dalı olup olmadığı tartışılırken sinema bu zaman içinde anlatım dilinden teknik olanaklarına kadar birçok yönden gelişim gösterdi. Bu süreç içerisinde sinema yavaş yavaş bir dil haline geldi. Bu bağlamda insanların filmleri kimin yarattığını ayırt edebilmesi mümkün olabilir mi sorusu auteur kuramın çıkış noktasını oluşturur. Bu araştırmada auteur kuram tarihsel gelişimi de göz önüne alınarak açıklanmaya çalışılmıştır. Yönetmenin filmlerinde kendine özgü bir dil geliştirip geliştiremediği bu çalışmanın temel sorunsalıdır. Bu bağlamda Onur Ünlü' nün senaryosunu yazıp yönetmenliğini üstlendiği uzun metraj filmler çözümlenerek bu filmlerde görsel biçem, tekrarlanan tematik ilgi odakları, motif ve olaylar yönetmenin öz yaşam öyküsü göz önünde tutularak incelenmiştir. Sonuç olarak yönetmenin tüm filmlerinde ölümün ve bununla ilintili olarak intihar ve kanser hastalığının varlığı, neredeyse tüm filmlerine hakim olan iktidar ve egemen ideolojiye karşı takınılan eleştirel tavır, dini söylemin başatlığı, yaratılan antikahramanlar ve antierotizm öne çıkan konuların başında gelmektedir. Bahsi geçen bu unsurlar auteur bir yönetmen olma çabasında olan Onur Ünlü' nün sinema dilinin alt başlıkları olarak sıralanabilmektedir.Anahtar kelimeler: Auteur, Fransız Yeni Dalga, Onur Ünlü, İktidar, Kara Komedi While it was discussed whether cinema was a branch of art, after Lumiere Brothers' first projection took place, cinema develeped from language of expression to technical opportunies in terms of many terms at that time. During that time, cinema slowly became into a language. In this context, the question of if people could differentiate who created films was the origin of theory of the auteur. In this reserach the auteur theory is tried to be explained by taking into account the historical development of it. The primary question of this research is whether the director developed a special language in his films or not. In this regard, by analyzing the feature-length films of which scripts were written and directed by Onur Ünlü, the visual, style, repetitive thematic focus points, motive and events in these films are examined by taking into account the director's own life story. As a result, the existence of death and in relation to that, the existence of suicide and cancer in all films of the director critical attitude against dominant ideology and power in nearly all his films, dominance of religious discourse, anti-heroes being created and limited existence of women in the films are the prominent subjects of outstanding issues. Aforementioned elements can be ranged as the subtopics of the cinema language of Onur Ünlü as an auteur director. Keywords : Auteur, French New Wave, Onur Ünlü, Power, Black Comedy 118

Bu çalışma, Handan İpekçi filmlerinin kolektif bellek üzerinden okunmasını amaçlamaktadır. Kolektif bellek, zaman-mekanla sınırlı olarak her belleğin, belirli bir toplumsal grup tarafından taşınmakta olduğunu belirtmektedir. Topluluk içerisinde bulunan bireylerin, hatırlama ve unutma etrafında geçmiş algılarının ve hatıralarının kolektif bir çerçeve oluşturduğuna dayandırılan kolektif bellek kavramı, bireyin neyi hatırlayacağının onun dahil olduğu grup ve grubun dinamikleriyle doğrudan ilişkili olduğunu vurgulamaktadır. Buna göre kolektif bellek çalışmaları, hakim ideoloji tarafından ötekileştirilen kimlikleri, hatırlamaları ve travmayı ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Toplumun yeniden hatırlamasını sağlamak üzere disiplinlerarası bir çalışmayı da beraberinde getiren kolektif bellek, yüzleşmeyi de sağladığından dolayı bir mücadele alanı ve politik bir tavır niteliği taşımaktadır. Kolektif bellek çalışmaları, toplumların tarihinin inşasında önemli bir yer tutmakta ve yeniden üretim süreciyle sisteme eklemlenmektedir. Toplumların ekonomi-politiğine, yaşayışına ve kültürüne bağlı olan sinema, toplumdan aldıklarını dönüştürerek, yapılandırılmış bir belleği kitlelere geri sunmaktadır. Kolektif bellek çalışmalarında görülen yüzleşme, hesaplaşma, hatırlama, adalet, temsil, aidiyet, öteki ve kimlik kavramları, sinemanın görsel dili etrafında yeniden çizilmektedir. Ancak filmlerin neyi, nasıl anlattığı ve temsillerin ne kadarını, hangi bakış açısıyla aktardıkları sorunsalı, onların politik bir tavır sergileyerek, hakim sistemin dışında kalıp karşı-belleği kurmaları açısından ayırıcı noktayı içermektedir. Bu açıdan amaçlı örneklem olarak seçilen Handan İpekçi’nin Babam Askerde (1995), Büyük Adam Küçük Aşk (2001), Saklı Yüzler (2007) ve Çınar Ağacı (2011) isimli filmleri, filmlerin oluşturulmasına etki eden toplumsal, siyasal, ekonomik ve kültürel süreci de göz önünde bulundurmamız gerektiğinden eleştirel söylem analizi yöntemiyle ele alınmıştır. Araştırmamızın amacı, kolektif belleğe ait olan kimlik, yabancılaşma, travma, unutma, hatırlama, öteki, iletişimsizlik, kuşak çatışması, tanıklık, yüzleşme gibi kavramların Handan İpekçi’nin filmleri olan filmlerinde nasıl temsil edildiğini çözümlemektir. Sonuç olarak filmlerde yalnızca yapıldıkları dönem içerisinde hakim ideolojinin çarpıtmaya ve unutturmaya çalıştığı toplumsal olayların hesaplaşma niteliğinde sunulduğu değil, ‘öteki’nin temsilinin de yönetmenin tüm filmografisinde yer aldığı görülmüştür. Bununla birlikte filmlerin yalnızca konu, estetik ve dil bakımından değil, üretim ve dağıtım koşulları açısından da farklı bir yere oturduğu tespit edilmiştir. Bu ise bir kadın olarak yönetmenin, patriarkal sistem içerisinde durduğu radikal noktayı tespit açısından da önemli referanslara işaret etmektedir.--------------------This study aims to analyze Handan İpekçi films through collective memory. Collective memory is intrinsically limited to time and space, where each memory is carried by a particular social group. The concept of collective memory, based on the collective framework of individuals and their past perceptions and remembrances around recall and forget, is directly related to the dynamics of the group and group to which the individual remembers. Accordingly, collective memory studies aim to reveal the identities, reminders and trauma that are alienated by the dominant ideology. The collective memory that brings with it an interdisciplinary work in order to make society remember again, is a struggle area and a political attitude, because it also provides confrontation. Collective memory plays an important role in the history of society and is articulated in the system through the process of reproduction. The cinema, which is linked to the economy-politics, life and culture of the societies, transforms what they receive from the society and presents a structured memory back to the masses. The concepts of confrontation, reckoning, truth seeking, justice, representation, belonging, other and identity noticed in collective memory studies are redrawn around the visual language of the cinema. However, the question of how and what movies tell and how much of the representations they convey, is still problematic, in that they have a distinctive point in terms of building a counter-memo out of the dominant system, exhibiting a political attitude. In this sense, Handan İpekçi's films have been taken into consideration in social, political, economic and cultural processes that affect the formation of films, if necessary by critical discourse analysis. Consequently, it is not only that the social events that the dominant ideology tried to distort and forget during the period they were made were presented in the film, but the representation of the 'other' was found in all the filmography of the director. However, it has been found that films are not only in terms of subject, aesthetics and language, but also in terms of production and distribution conditions. This, as a woman, also points to important references from the director in determining the radical spot she stands in the patriarchal system.

YABANCILAŞMA VE YABANCILAŞTIRILMA UNSURLARI BAĞLAMINDA MODERNİTE KRİZİ: ANTONİONİ SİNEMASI ÖRNEĞİ; MACERA, GECE VE BATAN GÜNEŞ ÜÇLEMESİÜst modern çağın gittikçe artan sancısı arasında var olmaya çalıştığımız yıllarda, bireyler arası iletişim sorunlarının artışına bağlı olarak yalnızlaşma ve yabancılaşma sorunlarında da hatırı sayılır bir artış gözlenmektedir. Özellikle sanayileşme sonrasını kapsayan bu yabancılaşma, insanın bir birey olarak kendi iç dünyasını keşfetmesiyle belirginleşmiştir. Varoluşun Rönesans’a kadar uzanan kökleri, geçmişten günümüze kapsamlı bir araştırma gerektirmektedir. Pek çok düşünür, kuramcı ve sanatçının uzun yıllardır ele aldığı yabancılaşma kavramı, üzerine titizlikle gidilmesi gereken, küresel düzeyde ve şiddeti gittikçe artan bir insanlık sorunu olması bakımından, göz ardı edilemeyecek kadar hayati öneme sahiptir. İnsanın modern çağdaki temel sorunu olarak görülen yabancılaşma durumunu ele aldığım bu çalışmada, modernite ve yabancılaşma kavramı sinema ile harmanlanarak incelenmiştir. Çalışmada, Michelangelo Antonioni’nin “İletişimsizlik Üçlemesi” adını verdiği Macera, Gece ve Batan Güneş filmleri ele alınmıştır.--------------------MODERNITY CRISIS IN THE CONTEXT OF FOREIGN AND RESEARCH: AN ANCIENT CINEMA SAMPLE; ADVENTURE, NIGHT AND ECLİPSE TRİLOGYOver the years we have tried to exist between the increasingly sassy and the upper modern age, a considerable increase has also been observed in the problems of loneliness and alienation due to the increase of communication problems between individuals. This alienation, especially after industrialization, has become evident when man has discovered his inner world as an individual. The roots of existence to the Renaissance require extensive research from the past. The notion of alienation, which many thinkers, theorists and artists have been dealing with for many years, has vital preventive measures that can not be ignored in that it is a humanitarian problem at a global level and increasingly violent, which must be meticulously addressed. In this work I have dealt with the alienation which is regarded as the fundamental problem of man in the modern age, the concept of modernity and alienation is examined by blending it with cinema.In the study, the movies Adventure, Night and Solar Eclipse, which Michelangelo Antonioni calls "The Trilogy of Uncertainty", are discussed.

ÖZETSinema filmlerinde oyuncu yönetimi genel olarak ülkemizde, üzerinde pek çalışılmamış önemli bir konudur. Yönetmenler, oyuncu seçimi kadar oyuncu yönetimini önemsememekte; genel olarak mesleki deneyimleri, aldıkları eğitim ve set ortamının doğallığıyla oyuncuyu kolaylıkla yöneteceklerini düşünmektedirler. Oyuncu yönetiminde istediği sonucu alamayan yönetmenler ise çekim ve kurgu tekniklerini kullanarak oyunculuk nedeniyle sinema filminde oluşan anlatım zafiyetini aşmaya çalışmaktadırlar. Tezin amacı; oyuncu yönetiminin sinema filmlerinde çok temel bir zorunluluk olduğunu anlatmak; oyuncu seçiminden oyuncu yönetimine kadar geçen süreçte yönetmenlerin uygulamada kullandıkları kişisel yöntemleri aracılığıyla oyuncu yönetiminin temel ilkelerini ortaya koymaktır. Tez, başta yönetmen ve oyuncular olmak üzere sinema sanatına gönül vermiş herkese bir yol gösterici metin oluşturmayı hedeflemektedir. Oyuncular, senaryoda yaratılan dünyanın taşıyıcıları olarak; yönetmenin çekmek istediği filmin ete kemiğe bürünmesini sağlayan aktörlerdir. Oyuncular, yönetmen tarafından yönetildikleri ve kendilerine yaratıcı bir alan tanındığı müddetçe nitelikli performanslar ortaya koyabilmekte ve sinema filminin değerine değer katmaktadırlar. Oyuncular, sinema filmlerinin olmazsa olmazları olarak, karmaşık, duygusal ve akıl dolu yaşamlarında özellikle set ortamında en önce anlaşılmayı talep etmekte; filmin kurduğu dünyadaki karakterlere yetenekleri ve özverileri ile can katmayı istemektedirler. Yönetmenler, sinema filmlerinde başarılı sonuçlara ulaşmak, anlatılarını en üst seviyeye çıkartmak istiyorlarsa oyuncuların dünyalarını girebilmeyi başarmak; onların güvenlerini ve beğenileri kazanmak zorundadırlar. ABSTRACTActor management, in general, is not a subject that has been quite worked on in our country. Directors do not care about actor management till choices and they think that their overall job experience, education and naturality of the set environment would be more than enough to manage the actors. Directors who does not receive the desired results in actor management that they want, use shooting and editing techniques to conceal the infirmity in movie’s expression quality and storytelling that is caused by the acting. Aim of the thesis is to depict the necessity of actor management in movies and to show forth the basic principles of actor management via the personal methods of the directors which they employ in the process of choosing and managing the actors. Thesis aims to be a guide text to who have committed their hearts to art of cinema and foremost to the directors and the actors. Actors; as they are the carriers of the world that is created in the scenarios, are the agents that give life to the directors’ dreams and goals in a movie. Actors are able to give quality performances and to contribute to the overall value of the movies as long as they are being directed and provided a creative environment by the directors. Actors, as they are indispensable for the movies, demands to be understood in their complicated, emotional and full of wisdom lives and especially in set environments. They want to give life to the characters in the world that the movie establishes, with their talent and devotion. Directors, if they seek success in their movies and desire to bring the quality of storytelling to the maximum, need to be able to dive in to the lives of their actors and must earn their trust and regard.

Anahtar Kelimeler: Sinema, Film Endüstrisi, Sendikacılık ÖZETTÜRKİYE’DE FİLM ENDÜSTRİSİNDE ÇALIŞMA İLİŞKİLERİ VE SENDİKALAŞMABu çalışmada, 20. yy. boyunca gelişerek günümüzde kayda değer bir endüstri haline gelmiş olan Türk film endüstrisinde çalışma ilişkileri ve sendikal örgütlenmede yaşanan dönüşüm ile günümüzde yaşanan sorunlar ve nedenlerini ortaya koymak amaçlanmıştır. Türkiye’de de 1960 yıllarda sektör haline gelmeye başlayan sinema 2000’li yıllarda televizyonlarda dizi yapımlarının artmasıyla birlikte kayda değer bir film endüstrisi haline gelmiştir. Ancak bu gelişim çalışma koşulları açısından büyük olumsuzlukları da beraberinde getirmiştir. Diğer taraftan 1980’den sonra gerilemiş olan sendikal örgütlenme düzeyi de zayıftır. Bu çalışmada yapılan alan araştırması ile film endüstrisinde çalışma ilişkilerinde ve sendikalaşmada yaşanan dönüşüm, günümüzde yaşanan sorunlar ve nedenleri ortaya konmaya çalışılmıştır. Bu çerçevede, film endüstrisinde yer alan sendika yöneticileri ve çalışanlarla derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Görüşme yapılan endüstri çalışanları ve sendika yöneticileri tarafından düzensiz ödemeler ya da ücretlerin alınamaması, setlerde uzun çalışma saatleri ve yoğun çalışma programı, artan iş kazaları ve sosyal güvencelerinin olmaması gibi pek çok sorun dile getirilmiştir. Buna ek olarak endüstrideki işleyişin büyük bir bölümünün bireysel ilişkileri üzerinden gerçekleştiği, çalışanlar arasında dayanışma ve sendikal örgütlenme düzeyinin düşük olduğu görülmektedir. Keywords: Cinema, Film Industry, Trade UnionismABSTRACTWORKING RELATIONS AND UNIONISM IN TURKISH FILM INDUSTRYThe aim of this study is to review labour relations and unionization in Turkish film industry that has been developed during the 20th century and has become a noteworthy sector with the increasing production of TV series, from a historical perspective and to evaluate the contemporary status of unionization in Turkish film industry. However this development has been occurred with bad working conditions and low unionization. In this study a field research has been conducted to reveal the transformation and problems in labour relations and unionization and determine to cause of problems. In the research, qualitative method was preferred and the data was compiled through in-depth interview with unions and workers. As an outcome of the research the bad working conditions, low wages and irregular payment, long working hours, intensive work program, increasing work accidents and absence of social security are mentioned by the interviewers. Although all of the workers mention about those unfavourable conditions, they do not believe that trade unions can improve their working conditions. Due to the major role of individual relationships, solidarity among labor force has not improved and unionization has stayed weak in the film industry.