Mimarlık nesnesi, tarih boyunca ortaya koyulmuş üretim ve durumlar üzerinden elealınan, başlangıcı, kaynakları ve üretim şekline dönük bakış açıları değişen mimarlıkfaaliyetinin ortaya çıkartmış olduğu olgudur. Tarihsel süreç içinde mimarlıkdisiplininin üretimleri ve o üretimleri ortaya çıkartan süreçler farklı şekillerde elealınmıştır. Tip kavramı ve tipoloji, mimarlık nesneleri arasındaki ve nesneler ileonların altında yatan fikirler arasındaki bağlantıyı okuyabilmek için önerilmişyaklaşımlardan birisidir. Araştırma tip kavramının disiplin içinde tarih boyuncadeğişen yaklaşımlar ile ele alınış biçimlerinden hareketle, güncel söylem veüretimlerde tipin ve tipolojinin mimarlık nesnesi üretimindeki rollerini ve olasıgörevlerini inceler.Araştırma kapsamında odaklanılan esas konu mimarlıkta tip kavramı üzerine enönemli eleştirilerden olan sabitleyici bakış açısının, tarih boyunca ve güncelyaklaşımlarda hangi şekillerde aşıldığı; tipolojik bakışla hangi şekilde farklılaşmaunsurlarının bulunduğu ve üretildiğidir. Buna bağlı olarak farklılaşma noktalarınınvarlığı ve durumu aynı zamanda tip ve tipoloji kavramlarının ve yaklaşımının yenidentanımlanmasına da aracı olacak durumdur.Mimarlıkta tipolojik bakış kapsamında farklılaşma unsurlarının değerlendirilmesi, tümtarihsel bakış açıları dahilinde mimarlık nesnesinin nasıl ele alındığı ve tip ileilişkilendirildiği ile başlar. Buradan hareketle araştırma, öncelikli olarak Vidler'ingruplandırışı ile tarih boyunca ortaya çıkmış 3 farklı tipoloji yaklaşımına; güncel pratikve teorik üretimlerde tip konusunun işleyişi ile birlikte değinerek tipin mimarlıkdisiplini içindeki kavranışını, mimarlık nesnesi ile bağlantılı olarak yerini vedurumunu inceler. Buna göre araştırmada tüm tarihsel görevi ile birlikte tipolojik bakışaçısının hangi şekillerde farklılık üretici unsur olarak kullanıldığı ve son tahlildeüzerine atılı olan sabitleyici olma durumu dışına nasıl çıktığı irdelenir.Araştırma sürecinde, mimarlık nesnesi özelinde farklılaşma kurgusunun gözlendiği ilkbağlantı tip ve model arasında bulunan iki yönlü bağlantıdır. Tip kavramının tarihselyaklaşımlardaki farklı ele alınışları üzerinden tip ve model ikilisi arasındaki bakış dayeniden tanımlanmış, tip kavramının ilk açıklamalarında modelden farkıvurgulanmakta iken, kimi zaman aralarındaki ayrım yok sayılarak tip kavramı modelüzerinden düşünülerek kurgulanmıştır. Tip ve model, ve tipolojik bakışta modellerarasındaki farklılık, yaklaşım olarak matematik biliminden ödünç alınan diferansiyelteriminden hareketle ulaşılan türev fonksiyonu üzerinden organize edilir. Bu yaklaşım,türev fonksiyonunun sunduğu bakışla tipe ve tipolojiye ilişkin bir karşılaştırmadüzlemi oluşturma girişimidir. Bunun gibi farklılık kavramının değerlendirilmesinoktasında Derrida'nın différance'ı ve Deleuze'ün farklılığa dair yaklaşımına dadisiplin dışı bakış açıları olarak başvurulmuştur. Tip ile ilişkili olarak ortaya çıkan prototip, stereo-tip, arketip gibi kavramlar, türevfonksiyonunun soyutladığı fikir-ürün, tip-model ikilileri arasındaki bağlantıları ortayaçıkartmayı hedefler. Buna göre yaklaşımları ve üretimleri anlamak için izlenecek yoltipolojik serileri oluşturmak, ya da oluşturulmuş olan serileri çözümlemektir. Tipolojikbakış kapsamında ortaya çıkan serilerin içerdiği nesneler arasındaki ilişkilerindeğerlendirilmesi sırasında da genetik biliminden ödünç alınan kavramlar olarakgenotip ve fenotipin sunduğu bakış açıları, konunun kavrayışı boyutunda yeniaçılımlara imkan verecek yaklaşımlar olarak ele alınmıştır.Tipolojik bakış dâhilinde farklılık üretiminin kökeni, farkın ne olduğunu ortayadökerek, üretici süreçlerdeki etkinlik biçimini ortaya çıkartmaktır. Tipolojik bakışaçısı ile ele alınan tasarım sürecinin çıktıları, tekrara dayalı tip bakış açısı dışında,üretici ve farklılaştırıcı bir yaklaşım tarif etmektedir. Bu bağlamda çizilecek kavramsalçerçeveden elde edilen çıkarımla Foreign Office Architects'in filogenetik ağaç olarakadlandırdığı üretimler arası, bütünsel ilişkiler kuran tasarım süreci vePeter Eisenman'ın diyagramatik ''EV'' tasarımları, üretimleri ve dolayısıylafarklılıkları ortaya çıkartan vektörlerin kurgulanışı bağlamında elealınacaktır. Yaklaşım olarak vektörler, tasarım sürecinde farklılaşmayı ortaya çıkartanbiçimi oluşturan yapısal kurgu (tip) ve biçimin üretimi (model) arasındaki dönüşümüsağlayan ilkesel hamleler olarak ele alınmaktadır.Son tahlilde tipolojik bakış açısının anlaşılması, farklılık üretimi ve bu farklılığı ortayaçıkartan unsurların anlaşılması ile gerçekleşir ve tip fikrinin tanımı değilse de, etkialanı ve taşıdığı bilginin niteliğine dair söz söyleme imkanı ortaya çıkar. The object of architecture has been approached from different points of view duringthe history of architecture. The roots of the object; in particular, the roots of theoutcome of architectural production, may lead a discourse of origins in order to explainthe historical point zero in terms of the production process of the architecture. Besidesthat, starting from the Plato and Aristotle of the Ancient Period, there has been adiscussion on the world of things as the dualistic approach as ideas and the sensiblephysical objects. This dualistic point of view through matter has also shown inthe typal and typological approaches of the thinkers and theorists. This distinction hasfirst appeared in the Enlightenment Period, as the division of idea as type; and thematerial production or representations as models. Starting from that point, concept oftype and typology is selected as the main frame of dissertation with all the differentpoints of view during the history. Besides that, this research focuses on the existenceand the creation of the notion of difference within the typological logic of the processof the architectural production. In order to understand the relationship and differencesbetween objects and relationship between ideas and objects, creations of typologicalseries are crucial. Upon the typological series, from the point of differential in order tounderstand difference, the function of derivative is used to frame the research. Thefunction of Derivative, here, is held as conceptual abstraction to understand and showthe different approaches and situations related to typology. Thus, in the thesis,typological series have been introduced with the sub-situations like prototype,stereotype, archetype and new type, being told and explained in respect to function ofderivative as a tool for abstraction. In the first chapter of the thesis, notions tounderstand the typology and the elements of differentiation are presented with themajor instances of the emergence of the typology in the history.Commonly, it is accepted that there are 3 different paradigms have been occurred sincethe notion of type had first appeared on the discourse of architecture. Firstly theapproach of Enlightenment Period searching for the historical origins with the idea ofimitation of nature, secondly the point of view through the object of architecture of themodernists as an object of mass production, and lastly with the occurrence of the NeoRationalistMovement right after the World War 2 in relation to the city and the sharedmemory of citizens. All the different approaches are different comments on thetypology with nuances in between and according to recent architectural theorists andtheir praxis; the notion of type and typology is still valid within different manners andtreatments. Apart from aiming to describe type and typology in the ''most correct'' way,the research instead focuses on the state of typology in the manner of creation ofarchitectural object as the single object with variations and changes although comingfrom the same structure of mind. In the first chapter of the dissertation, a briefconclusion sums up the direction of the research on the typology in order to understandthe difference which occurred related to to its own logic.With the beginning of the second chapter, typology, with its ways of understandingthe past design solutions and objects of architecture, and the ability of creating newseries within a shared form structure has been introduced in detail once more. Ratherthan searching for the historical approaches and changing logic of typology, in thesecond chapter, the logic of typology provides a systemization process to gather andlook to different individual architectural productions in a given shared ground. To beable to obtain that comparison ground, the research first divides the roles of typologyby generative and analytical typologies. The first reflects the way typology approachesand designs series of objects in respect to a shared logic, while the second one shapesthe ways of typology of understanding and relating produced individuals. In additionto these roles of typology as generative and analytical tools of architecture, the notionsretrieved from genetics represented to explain and organize the mission of typologyfocusing on the physical materializations of the objects as phenotypes, and theorganizing structure lying behind the physical configurations of form asgenotypes. Furthermore, phenotype includes architectural and tectonic elementsleading to the act of the building with all its stylistic attributions.Within the research, to be able to reach to genotypes that leads to the models orphenotypes, an abstractive point of view has been hired. At that point diagram as a toolto state the relationship between ideas and physical interpretations, is an outstandingactor being able to convert the conceptual ideas which genotype has, to the physicalrealization of objects or models, which phenotype is attributed. With the help of thediagram, the deep structure of type, which is abstract in its nature, could be convertedto the graphic schemes of dynamic relationships creating the object. What diagramdoes in this case is being a kind of bridge in between ideal knowledge of type andphysical conditions of produced models. Noting that diagram, in the research, is notaccepted as equivalent of the type or the drawn receipts, but rather accepted as themediator graphic representation, by determining the general conditions of the bordersof idea with all the possible options which come out from the root idea of type withinthe knowledge it carries and produces.In the case of the single architectural object; diagram, abstractly creates layers ofvectors as decisions and movements on the process of design, starting from the settingup of the idea to the materialization. This vectors, directs the steps of the process bycreating outcomes in order to create variations, as well as being used as the tool ofanalysis of a single object by reading its layers which produce it step by step. Thus,single object of architecture by the diagrammatic point of view can be analysed andproduced in order to grasp the idea creating the differences in between objects throughvectors. However, in order to create difference, it is needed to have different objectsto rely on and to compare with. In this case, the relationship in between single designsolutions, or models needed to be approached in groups, in other words in typologicalseries. Typology, here works as the incubator of difference by putting single objectstogether to analyze or generate them in order to create variations. Creation and theexistence of the differences within the variations, like the one in theDerrida's difference, constantly states, changes and re-states the type by delaying itsstatic conclusion and meaning. Thus, understanding the difference in the typologyleads to understanding of type without stating it with sharp descriptions. The framethat point of view of the derivative provides an alternative looking to the notion of typeand differentiation processes within it. By replacing type with a variable `x`, leads topermition of differentiation with the help of the diagrammatic vectoral moves of itwithout dealing with the exact meaning it has.In order to understand the creation of differences and variations, the multiple designprocesses of Foreign Office Architects called as phylogenies, and the Peter Eisenman'shouses analyzed within the dissertation. While FOA's phylogeny aims to createconsistency in between their production of buildings, organized by the logic of genetictree with all the relationships in between; Peter Eisenman's designprocess, creation of the houses starting from a cube shows the usage of thediagrammatic vectors in order to create different instances within the one singleprocess of design. 135