Search

Ebu Sa‘îd Muhammed Hâdimî (1701‐1762), Osmanlı Devleti’de, 18. yüzyılın önemli ilim adamlarından biri idi. Dönemin ileri gelen devlet adamları ile tanışmış ve Hâdim’de bir kütüphâne yapılmasını sağlamıştır. O, hayatta iken Hâdim’e yapılan kütüphânenin, günümüze gelinceye kadar, Dârü’s‐sa‘âde Ağası Hâcı Beşir Ağa tarafından yaptırıldığı ifade edilmekte idi. Ancak son yapılan araştırmalarla, kütüphânenin Dîvân‐ı Hümâyûn hâcegânından Şehdî Osman Efendi tarafından yaptırıldığı ortaya çıkmıştır. Kütüphâneyi yaptıran Osman Efendi, ayrıca kütüphâneye pek çok da kitap vakfetmiştir. Kütüphâne 18.yüzyılın sonlarında esaslı birtamirat görmüştür. Şehdî Osman Efendi’nin yaptırmış olduğu kütüphânenin bütün hizmetleri ise Ebû Sa‘îd Muhammed Hâdimî’nin çocukları ve torunları tarafından yürütülmüştür, Ebu Sa‘îd Muhammed Hâdimî (1701‐1762) was one of the most important scholars of the Otto‐ man Empirein the 18th Century. He met prominent statesmen of his time and ensured the buil‐ ding of a library in Hadim. Until now, it has been said that, the library which wasfounded at Hadim, was built by Beşir Agha of the House of Felicity. But, according to latest research, it has been come to light that thelibrary wasfounded by Şehdî Osman Efendi, a scribein theImperial Council. Şehdî Osman Efendi had also donated many books to thelibrary. Thelibrary had under‐ gone an extensive repair at the end of the 18th century. All functions of the library which was founded by Şehdî Osman Efendi had been conducted by the children and grandchildren of Ebû Sa‘îd Muhammed Hâdimî.

The ambassadors who came to Ottoman State, were immediately met by a mihmt:ındôr on the border. Also they came to Jstanbul with the mihmandar's guidance. in 1736 the reignlngJranian shah, Nadir Shah, sent ambassadors in different dates to the Ottoman State. His aims wlth this action, was to get an end to the long lasting Ottoman-Iranlan War, furthermore to get acceptance of the Ottoman State about the shahdom himself and to get acceptance of the Caferf as the ftfth mazhab. The arrluing ambassadors, were accordlng to the protoool, met by a mihmdndôr and brought to Jstanbul. These enuoys were wefcomed with great ceremonies and were showed great hospitallty in addltlon thelr arrlual, staylng in Jstanbul and retuming costs,were paid by the Ottoman State. A part of these mentloned state expenses, were met by the national treasury and the rest were taken by the publlc as tax., Osmanlı Devleti'ne gefen etçiler, daha sınırdan içeri girer girmez, bir mihmôndar tarafından karşılanır ve onun rehberliğinde İstanbul'a gelirlerdi. 1736 yılında İran tahtına oturan Nadir Şah, uzun süredir devam eden Osmanlı-İran savaşını sona erdirmek ve aynı zamanda, hem kendi şahlığını, hem de Caferiliği beşinci mezheb olarak kabul ettirmek gayesiyle, Osmanlı Devleti'ne çeşitli tarihlerde elçiler gönderm ştir. Gelen bu elçiler de, Osmanlı teşrifat kaideleri gereğince, sınırdan alınarak bir mlhmôndar tarafından İstanbul'a getirilmiştir. İhtişamlı törenlerle karşılanan İran efçllerl en iyi şekilde ağırlanmışlardır. Gelişlerinde, İstanbuf'daki ikametleri sırasında ve dönüşlerinde masrafları tamamen Osmanlı Devleti tarafından karşılanmıştır. Devlet tarafından karşılanan bu masrafların bir kısmı hazfneden ödenirken, bir kısmı da, vergilerine karşıfık olarak, halktan alınmışhr.

Bugün İstanbul yolu üzerinde Buzlukbaşı mevki’inde yer alan sarnıcın, şimdiye kadar yapıldığı tarih ve yaptıranı hakkında herhangi bir bilgi bulunmuyordu. Bu çalışma ile, Konya şer’iye sicillerinden tespit edilen iki ayrı vakfiye sayesinde, Buzlukbaşı Sarnıcı olarak bilinen söz konusu sarnıcın bugüne kadar karanlıkta kalan yönleri ortaya çıkarılmıştır. Vakfiyelere göre Konyalı hayırseverlerden olup Küçük Sinanperâkende Mahallesi’nden el-Hâc Hâfız Mehmed Efendi ibn Mustafa adlı şahıs, yer altından toplanan sularıyla, gelip geçenlerin faydalanmaları için bir sarnıç ve onun bitişiğinde bir taş musluk yaptırmıştır. Ayrıca bu tesislerin hizmetlerini sürdürebilmeleri için kendi malından ve bazı hayırseverlerin katkılarıyla, ilk önce 16 Ağustos 1810 tarihli vakfiye ile 1.500 guruş; daha sonra da 1 Ağustos 1824 tarihli vakfiye ile 2.500 guruş vakfetmek suretiyle, yaptırmış olduğu sarnıç ve musluğun hizmetlerini devam ettirmelerini sağlamıştır. Vâkıf el-Hâc Hâfız Mehmed Efendi, kendi yaptırdığı sarnıç ve musluğa para vakfederek kurmuş olduğu vakfının mütevelliliğini, hayatta oldukça kendisinin yürütmesini, ölümünden sonra ise bu görevi avlâdının, avlâd-ı evlâdının ve evlâd-ı evlâd-ı evlâdının nesilden nesile geçecek şekilde, erkek ve kızların ortaklaşa olarak yapmasını şart koşmuştur. Bunun yanında sarnıç ve musluk için vakfetmiş olduğu paranın mütevelli tarafından sağlam ve güvenilir kefiller ile dindar ve güvenilir kimselere % 15’den fâize verilmesini; elde edilecek gelirden her sene sarnıç ve musluğun gerekli bakım ve tamirlerinin yapılarak görevlilerin ücretlerinin verilmesini; harcamalardan arta kalan paranın ise yarısının vakfın anaparasına katılmasını, kalan diğer yarısının ise evlâdı arasında eşit şekilde paylaşılmasını istemiştir., Water has a prominent place in Turkish-Islam communities. Therefore, benefactors built public fountains, pools, waterways, cisterns and faucets and put them into service of the people and animals to meet their water needs. One way of charity pertaining water is building cisterns. Cisterns were widely used in Anatolia both in the Seljuk Era and Ottoman Era. As it is known, cisterns are underground water reservoirs which are dig and surrounded with stones to accumulate rain and snow waters. el-Hâc Hâfız Mehmed Efendi ibn Mustafa is one of the benefactors from Küçük Sinanperâkende Quarter of Konya and he contributed to charities by having a cistern and a fountain built on Istanbul highway in the locality named as Buzlukbaşı and by donating money for their maintenance. Neither the benefactor nor the date of construction of the cistern which is now in Buzlukbaşı locality on Konya-Akşehir highway and in Prof. Dr. Erol Güngör Park which was designed by Konya Metropolitan Municipality was known. The only thing known about it is that it was built in 19th century. Thanks to this study, we can now know who the benefactor is and the date on which it was built, we cannot find the constructor. This study about Buzlukbaşı cistern is based on two charters of donations found in Konya Şer’iye Sicil (records in Ottoman Era). The first of these two charters is recorded on page 90 of Konya Şer’iye Sicil with number 69 and dated on 15 Recep 1225 / 16 August 1810; the second one recorded on the page 8 of Konya Şer’iye Sicil numerated as 71 dated on 5 Zilhicce 1239 / 1 August 1824. el-Hâc Hâfız Mehmed Efendi ibn Mustafâ had a cistern and a stone fountain by the cistern built by the Istanbul highwaytoday known as Buzlukbaşı- for the benefactions of the passersby and for the maintenance and sustenance of the service of the cistern and the faucet he donated 1.500 guruş (an Ottoman denomination) from his own property and with the contributions from some other benefactors on 16 August 1810 and later on 1 August 1824 he donated 2.500 guruş. By donating to the cistern and fountain he had built, el-Hâc Hâfız Mehmed Efendi conditioned that he would be the chairman of the board trustee as long as he lived. He also wanted that his chairmanship pass on and to be shared by his male and female descendents Besides, he appointed the lecturers from Teacher School in Küçük Sinanperâkende Quarter-which was also founded by him-as the minister of the charity he established for the cistern. Moreover, he conditioned that the money he donated for the cistern and fountain to be given to reliable guarantors and righteous and reliable people at 15 % interest and the income from this is to be spend for the maintenance of the cistern and fountain, and the charity minister to be paid 5 akçes (an Ottoman denomination) daily, and half the remaining money-after maintenance and wage expenses- to be added to the capital of the charity and the other half to be shared by his children equally. It is seen that with the second charter of charity, el-Hâc Hâfız Mehmed Efendi is improving the charity he founded with the first charter of donation. Accordingly, while Hâfız Mehmed Efendi has a cistern and fountain built for the benefaction of the passerby on Istanbul highway by donating 1.500 guruş in cash, this time he donated 2.500 guruş. Yet, whether this amount is a 1000 addition to previously donated 1.500 guruş or a new donation of 2.500 guruş is not stated in the charter. Besides Mehmed Efendi’s own money, this amount also includes donations from some other benefactors. In this charter, el-Hâc Hâfız Mehmed Efendi did not make crucial changes in the conditions of the previous charter. Accordingly, he conditioned that he be the chairman of the charity and the conditions not be changed as long as he lives, and his child and his descendents to have equal austerity after his death, and his son-in-law es-Seyyid Mustafâ Efendi ibn Nasûh be the minister of the charity. Besides, he also wanted the money he donated to be lend at interest at 15 %, and the money gathered every year to be spent for the maintenance of not only the cistern and the fountain he consecrated but also the fountain in Bağıkutlu village on İstanbul Highway and the fountain by the caravanserai on Akyokuş way, the minister of charity to be given five akçe daily wage, and the half of the remaining money to be added to the capital of the charity, and the other half to be shared among his children equally. There is no more information about the identity of el-Hâc Hâfız Mehmed Efendi other than stated in the charter. However, the epithet “el-Hac” indicates that he is one of the outstanding richest people in the city, and the epithets “Hafız” and “Efendi” indicates that he is one the religious scholars of his time. At that time one’s being able to go to pilgrimage for such a long time as 8 to 9 months can be taken as his having enough economic power and being rich. It is known that the title “Hafız” is given to people who memorize and keep the whole Qur’an in their memory, and the title “Efendi” is mostly used for people who have received education and civility.

Osmanlı toplumunda nişan, tarafları evliliğe hazırlayan bir süreçtir. Kız ve erkek tarafı bu süreci birbirilerini tanımakla geçiriler. Ancak bazen bu süreç, evlilik gerçekleşmeden tarafların ayrılması ile sonuçlanabilir. İslâm hukûku, nişan hakkında bir düzenleme yapmamış olmasına rağmen, nişanın bozulması bazı hukûkî sonuçlar doğurur. Osmanlı Devleti’nde İslâm hukûkunun koymuş olduğu hükümler uygulanmıştır. Osmanlı toplumunda ve bu arada Konya halkı arasındaki nişan ile ilgili tartışmaların ve nişanın bozulmasından sonra taraflar arasında ortaya çıkan anlaşmazlıkların mahkemelere taşındığı görülmektedir. Mahkemelere intikâl eden nişandan ayrılma ile ilgili kayıtlara göre, nişan, hem kız tarafından, hem de erkek tarafından bozulabilmektedir. Genellikle küçük yaşta ana-babaları tarafından nişanlanan kızlar, erişkin çağa gelince, nişanlıları ile evlenmek istemiyorlardı. Erkekler ise evlenmek için gerekli maddî gücü bulamadıkları için nişanlılarından ayrılmaktaydılar. Nişanın bozulmasından sonra tarafları mahkemeye getiren sebep ise, daha çok, nişanlılık döneminde karşılıklı verilmiş olan eşya ve paralar hakkındaki anlaşmazlıklardı. Müslüman Osmanlı toplumu arasında yaygın olan nişan âdeti, gayr-ı müslim halk arasında da yaygındı., In the Ottoman society, engagement was a process that prepared the parties for marriage. The girls’ and boys’ sides spent this time trying to know each other. However, this process sometimes ended in separation before marriage took place. Although the Islamic Law made no regulations as to engagement, the breaking off of engagement bore certain legal consequences. It is observed that the controversies surrounding engagement and the disagreements that emerged when the engagement in the Ottoman society and in Konya was broken off were taken to court. According to records of disengagement in the law courts, engagements could be broken off by both the girl and the boy. Usually, the girls who were engaged by their parents at a very young age did not want to marry when they became adults. Boys, on the other hand, separated from their fiancés because they could not afford to marry. The reason that led the parties to go to court was disagreements about belongings and money that were given to one another during the engagement. The tradition of engagement common among the Muslim Ottoman people was also common among the non-Muslim people.

At the Ottoman Palaee between 16th and the 19th centuries, flowers were consumption in use besides different fruits. These products were achieved from Istanbul and its vicinity and also these were raised at the special gardens of the Sultan. This article presents, two lists belonging to two different months in the mid 18th century. The lists contain the fruit and flower expenditure of the Ottoman Palace. The lists show the monthly expenses of daily-purchased fruit and flower to the palaee and they also registered the expenditure of the products purchased for some special days and holidays bought to the Sultan, the darüssafide ağası, the women of the Sultan and to the other important officials in the Palaee., 16. yüzyıl ile 19. yüzyıl arasında Osmanlı sarayında tüketilen yiyecekler arasında çeşitli meyvelerin yanında çiçekler de bulunuyordu. Bu ürünler İstanbul ve çevresinden temin edildiği gibi padişaha ait hassa bahçelerde de yetiştiriliyordu. Bu çalışmada 18. yüzyılın ortalarında iki ayrı aya ait, Osmanlı sarayının meyve ve çiçek masraflarını içeren iki liste verilmiştir. Listelerde ay içerisinde günlük olarak saraya alınan meyve ve çiçek masrafları ile bazı özel günlerde ve bayramlarda padişah, darüssaade ağası, padişah kadınları ve saraydaki diğer ileri gelen görevlilere alınan meyve ve çiçek masrafları kaydedilmiştir.

URL: http://sefad.selcuk.edu.tr/sefad/article/view/518, Osmanlı Devleti'ne gelen elçiler, daha sınırdan içeri girer girmez, bir mihmandar tarafından karşılanır ve onun rehberliğinde İstanbul'a gelirlerdi. 1736 yılında İran tahtına oturan Nadir Şah, uzun süredir devam eden Osmanlı-İran savaşını sona erdirmek ve aynı zamanda, hem kendi şahlığını, hem de Caferiliği beşinci mezheb olarak kabul ettirmek gayesiyle, Osmanlı Devleti'ne çeşitli tarihlerde elçiler göndermiştir. Gelen bu elçiler de, Osmanlı teşrifat kaideleri gereğince, sınırdan alınarak bir mlhmôndar tarafından İstanbul'a getirilmiştir. İhtişamlı törenlerle karşılanan İran efçllerl en iyi şekilde ağırlanmışlardır. Gelişlerinde, İstanbuf'daki ikametleri sırasında ve dönüşlerinde masrafları tamamen Osmanlı Devleti tarafından karşılanmıştır. Devlet tarafından karşılanan bu masrafların bir kısmı hazfneden ödenirken, bir kısmı da, vergilerine karşıfık olarak, halktan alınmışhr., The ambassadors who came to Ottoman State, were immediately met by a mihmt:ındôr on the border. Also they came to Jstanbul with the mihmandar's guidance. in 1736 the reignlng Jranian shah, Nadir Shah, sent ambassadors in different dates to the Ottoman State. His aims wlth this action, was to get an end to the long lasting Ottoman-Iranlan War, furthermore to get acceptance of the Ottoman State about the shahdom himself and to get acceptance of the Caferf as the ftfth mazhab. The arrluing ambassadors, were accordlng to the protoool, met by a mihmdndôr and brought to Jstanbul. These enuoys were wefcomed with great ceremonies and were showed great hospitallty in addltlon thelr arrlual, staylng in Jstanbul and retuming costs, were paid by the Ottoman State. A part of these mentloned state expenses, were met by the national treasury and the rest were taken by the publlc as tax.

16. yüzyıl ile 19. yüzyıl arasında Osmanlı sarayında tüketilen yiyecekler arasında çeşitli meyvelerin yanında çiçekler de bulunuyordu. Bu ürünler İstanbul ve çevresinden temin edildiği gibi padişaha âit hassa bahçelerde de yetiştiriliyordu. Bu çalışmada 18. yüzyılın ortalarında iki ayrı aya âit, Osmanlı sarayının meyve ve çiçek masraflarını içeren iki liste verilmiştir. Listelerde ay içerisinde günlük olarak saraya alınan meyve ve çiçek masrafları ile bazı özel günlerde ve bayramlarda padişah, dârüssaâde ağası, padişah kadınları ve saraydaki diğer ileri gelen görevlilere alınan meyve ve çiçek masrafları kaydedilmiştir., At the Ottoman Palace between 16th and the 19th centuries, flowers were consumption in use besides different fruits. These products were achieved from Istanbul and its vicinity and also these were raised at the special gardens of the Sultan. This article presents, two lists belonging to two different months in the mid 18th century. The lists contain the fruit and flower expenditure of the Ottoman Palace. The lists show the monthly expenses of daily-purchased fruit and flower to the palace and they also registered the expenditure of the products purchased for some special days and holidays bought to the Sultan, the dârüssaâde ağası, the women of the Sultan and to the other important officials in the Palace.

Osmanlı Devleti'nde kölelerin sosyal ve ekonomik hayatta önemli bir yerleri vardı. Sosyal hayata belirli bir canlılık getirdikleri gibi ekonomik hayata da büyük ölçüde katkıda bulunuyorlardı. Çeşitli milletlere ait bu insanların savaşlar sonunda elde edildikleri veya tüccarlar vasıtası ile ülkeye getirildikleri bilinmektedir. İşte bu insanların milliyet ve fiziki yapılanı yani eşkâli bu çalışmanın konusunu teşkil et- mektedir. Bu konuda şimdiye kadar herhangi bir müstakil çalışma yapılmamıştır. Burada çeşitli milletlere ait kölelerin eşkâli şer'iye sicillerinden faydalanılarak ortaya konulmaya çalışılmaktadır. Bu çalışma, bu sahada yapılmış ilk çalışma olması hase- blyle eksiklikler olacaktır. Ancak bu eksikliklere rağmen daha sonra yapılacak olan antropolojik çalışmalara bir başlangıç teşkil edeceği inancıyla bu eksikliklerin hoş karşılanacağı ümidindeyiz.

Osmanlı Devleti, XIX. yüzyıla kadar, merkezin taşra ile olan irtibâtını ve devletinresmî haberleşmesini ana yollar üzerinden sırasıyla ulak hükmü, menzilhâne sistemi,in’âm hükmü, kirâcıbaşılık ve nihâyetinde de 1839 yılında kurulan posta teşkilâtı vâsıtasıylasağlamıştır. Devlet seferler sırasında ordusunu cepheye ulaştırabilmek için, yinebu ana yollar üzerinde tespit edilen menzillerden faydalanmıştır. Ayrıca Anadolu’nunSağ Kol güzergahı üzerinde, surre alaylarına ve hacı kafilelerine hizmet vermek üzere,hac menzilleri oluşturulmuş ve bu menziller sayesinde hem surre alayları hem de hacılargüvenli bir şekilde seyâhat etme imkanına kavuşmuşlardır. Sağ Kol güzergâhındaolan Akşehir, bu sistem içerisinde hem haberleşme ve hac menzili olarak, hem de askerîmenzil olarak yüzyıllar boyunca hizmet vermiştir., Ottoman Empire had provided its center’s contact with the provinces and the state’s formal communication on main roads by means of ulak hükmü (messenger authority), system of menzilhâne (posting house),in’âm hükmü ( in’âm authority), kiracıbaşılık and in the end via post-organization which was founded in 1839 until the XIXth century. The state had made use of these main roads that were determined to make its army reach to the front during the campaigns. Furthermore, pilgrimage menzils(halting places) had been formed to render service to pilgrim’s convoys and surre regiments on the Right Wing Route of Anatolia and thanks to these menzils both surre regiments and pilgrims had got the opportunity of traveling safely. Akşehir which was on the Right Wing Route of Anatolia had rendered service in this system as both communication and pilgrimage menzils and military menzils for centuries

Muhâla’a, İslâm hukûkunun evlilik birlikteliğini sona erdirmek için getirmiş olduğuusullerden birisi olup, Osmanlı toplumunda oldukça sık başvurulan bir uygulamadır.Bilhassa şer’iye sicillerinde yer alan kayıtlardan bunu açıkça görmek mümkündür. Bukayıtlardan, muhâla’anın sebepleri olarak eşler arasındaki geçimsizlik, kocanın bulunduğuyerden başka bir yere gitmesi veya gittiği yerde uzun süreli kalması ve uzun süreli olaraksavaşa gitmesi görülmektedir.Yine Şer’iye sicillerinde talâktan daha çok muhâla’akayıtlarına rastlanılmasının sebebi ise muhâla’anın ayrılacak tarafların her ikisinin deçıkarına olmasıdır. Kadın için muhâla’a, istemediği ve yürütemediği bir evlilikten, bazımaddî menfaatlerinden vaz geçerek kurtulabilmek demek iken, koca için de geçinemediği,mutlu olamadığı bir kadını talâkla boşadığı zaman ona vermek zorunda olduğu mehr-imü’eccel, nafaka-i iddet ve me’ûnet-i süknâ gibi hukûkî yükümlülüklerini yerinegetirmeksizin evliliği bitirebilmek demektir.

Url: http://sutad.selcuk.edu.tr/sutad/article/view/87

269

OsmanlıDevleti’nin kuruluşve yükselme dönemlerinde eğitim ve öğretim kurumlarıdaha çok büyük merkezlerde yoğunlaşmışiken, bu durum XVII. yüzyıldan itibaren değişmeye ve Anadolu’nun küçük köylerine kadar yaygınlaşan bir medreseleşme hareketi başlamıştır. Bunun bir sonucu olarak büyük merkezlerde ve bilhassa İstanbul’da biriken kitap külliyatlarınıAnadolu’ya aktarma girişimleri görülmektedir. İleri gelen devlet adamlarıAnadolu’daki küçük kasaba ve köylere varıncaya kadar medreseler, kütüphaneler yaptırmışlar ve bunlarıdesteklemek için kitaplar vakfetmişlerdir. İşte bunlardan birisi de Divân-ıHümâyûn Hâcegânından Şehdî Osman Efendi’dir. Bu makalede Şehdî Osman Efendi’nin Hadim Kütüphanesi’ne vakfettiği kitaplardan bahsedilecektir. Ancak konuya geçmeden önce Hadim, Ebû Sa’îd Muhammed Hâdimî ve Hadim Kütüphanesi hakkında kısaca bilgi vermenin faydalıolacağıkanaatindeyiz, In 16th and 17th centuries, Hadim, which was a small village, began to grow up from Ebû Sa’îd Muhammed Hâdimî’s era in 18th century and its reputation spread to the whole Ottoman country. Hacı Beşir Ağa, who got acquianted with Hâdimî, built a library in Hadim and Şehdî Osman Efendi also devoted various books to that library through Beşir Ağa so that Hâdimî’s students would benefit from them. There were books of different science branches among them.

100

Osmanlıtoplumunda nişan, taraflarıevliliğe hazırlayan bir süreçtir. Kız ve erkek tarafıbu süreci birbirilerini tanımakla geçiriler. Ancak bazen bu süreç, evlilik gerçekleşmeden tarafların ayrılmasıile sonuçlanabilir. İslâm hukûku, nişan hakkında bir düzenleme yapmamışolmasına rağmen, nişanın bozulmasıbazıhukûkî sonuçlar doğurur. OsmanlıDevleti’nde İslâm hukûkunun koymuşolduğu hükümler uygulanmıştır. Osmanlıtoplumunda ve bu arada Konya halkıarasındaki nişan ile ilgili tartışmaların ve nişanın bozulmasından sonra taraflar arasında ortaya çıkan anlaşmazlıkların mahkemelere taşındığıgörülmektedir. Mahkemelere intikâl eden nişandan ayrılma ile ilgili kayıtlara göre, nişan, hem kız tarafından, hem de erkek tarafından bozulabilmektedir. Genellikle küçük yaşta ana-babalarıtarafından nişanlanan kızlar, erişkin çağa gelince, nişanlılarıile evlenmek istemiyorlardı. Erkekler ise evlenmek için gerekli maddî gücü bulamadıklarıiçin nişanlılarından ayrılmaktaydılar. Nişanın bozulmasından sonra taraflarımahkemeye getiren sebep ise, daha çok, nişanlılık döneminde karşılıklıverilmişolan eşya ve paralar hakkındaki anlaşmazlıklardı. Müslüman Osmanlıtoplumu arasında yaygın olan nişan âdeti, gayr-ımüslim halk arasında da yaygındı., In the Ottoman society, engagement was a process that prepared the parties for marriage. The girls’ and boys’ sides spent this time trying to know each other. However, this process sometimes ended in separation before marriage took place. Although the Islamic Law made no regulations as to engagement, the breaking off of engagement bore certain legal consequences. It is observed that the controversies surrounding engagement and the disagreements that emerged when the engagement in the Ottoman society and in Konya was broken off were taken to court. According to records of disengagement in the law courts, engagements could be broken off by both the girl and the boy. Usually, the girls who were engaged by their parents at a very young age did not want to marry when they became adults. Boys, on the other hand, separated from their fiancés because they could not afford to marry. The reason that led the parties to go to court was disagreements about belongings and money that were given to one another during the engagement. The tradition of engagement common among the Muslim Ottoman people was also common among the non-Muslim people

Şer'iye sicilleri, merkezden gelen belgeler yanı sıra kadıların tuttuğu hüccet ve ilamlar ile sosyal, kültürel, hukuki ve siyasi gibi çok geniş bir alanı aydınlatarak çalışmalara büyük bir katkı sağlayan birinci elden kaynaklardır. Bu sebeple siciller, bir döneme ait toplum hayatını anlayabilmemiz açısından son derece önemlidir. Çalışmanın ana kaynağı olan 12 Numaralı Konya Şer'iye Sicili 1074-1075 yıllarına ait olup 1177 adet belgeden oluşmaktadır. Belgeler mülk satışı, mîrâs, nafaka takdiri, alacak da'vâları, nikâh ve boşanmalar, vergiler, hırsızlık, darb, tayinler, ferman, berat, mektûb gibi çeşitlilik arz etmektedir. Çalışmada bu belgeler içeriklerine göre ayrı başlıklar altında tasnif edilmiştir., Court records are first-hand sources that make a great contribution to studies by enlightening a wide area such as social, cultural, legal and political, as well as documents held by kadis as well as documents from the center. Fot this reason, registers are very important fot us to understand the social life of a period. Konya court records number 12, which is the main source of the study, belongs to 1074-1075 and consists of 1176 documents. The documents Show diversity, such as the sale of property, inheritance, alimony, claims, marriage and divorces, taxes, theft, death, appointments, edicts, berat, letters. In the study, these documents were evaluated under seperate titles according to their content.

Osmanlı Devleti farklı dil, din ve ırka sahip unsurların birlikte yaşadığı kozmopolit bir yapıya sahiptir. Ülkede yaşayan gayrimüslimler din ya da mezheplerine göre sınıflandırılarak millet sistemi olarak ifade edilen bir sistemle yönetilmiştir. Şer'iye sicilleri Osmanlı toplum yapısı hakkında bilgi edinebileceğimiz önemli arşiv kaynaklarındandır. Bu çalışmamızda, araştırmamızın birincil kaynağını oluşturan 1650-1800 yılları arasındaki Konya şer'iye sicilleri incelenerek, Konya'da yaşayan gayrimüslimlerin toplum hayatı ve sahip oldukları ekonomik, sosyal ve hukukî haklar ortaya konulmaya çalışılmıştır. Ayrıca, Müslümanlar ile gayrimüslimler arasındaki ekonomik ve toplumsal ilişkiler de ele alınmıştır., Ottoman state has a cosmopolitian structure in which different language, religion and ethnic components had lived together. Non-Muslims in the Ottoman state, had ruled with "millet system" in which they were classified according to their religion and sects. Court records are important archiaval sources by which one can get information about Ottoman social structure. In this study, by using Konya court records which belong to between 1650-1800 years, we tried to present the social life of non-Muslims lived in Konya and their economic, social and legal rights. In addition, we also analyzed the social and economic relations between Muslims and non-Muslims.

Şer'iye Sicilleri, Osmanlı Devleti'nin merkez ve taşrada uyguladığı sosyal, siyasi ve içtimaî politikaları görmek ve bölgelerdeki insan ilişkilerine tanık olmak için en uygun kaynaklardandır. Bu nedenle siciller tarih, hukuk ve daha birçok alana ana kaynak olma özelliğini göstermektedir. 1096-1110 (1685-1699) yıllarını kapsayan 32 Numaralı Konya Şer'iye Sicili'nde 682 adet belge bulunmaktadır. Bu belgeler içerisinde fermânlar, beratlar, nafaka takdirleri, darb davaları ve hırsızlık davaları gibi belgeler bulunmakla birlikte, bu sicilde miras davaları, mülk satışları ve vasi tayini ile alakalı belgeler çoğunluktadır. 32 Numaralı Sicil giriş ve metin kısımlarından oluşmaktadır. Giriş bölümünde defterde transkript edilen 682 adet konularına göre tasnif edilerek belge türleri hakkında bilgiler verilmiştir. Metin kısmında ise belgelerin transkripti yapılmış, belgedeki hicri tarihler miladiye çevrilmiştir., The Sharia Registry is one of the most appropriate sources to see the social, political and social policies implemented by the Ottoman Empire in the central and provincial and to witness the human relations in the regions. For this reason, registers show the main source of history, law and many other fields. There are 682 documents in 32nd Konya Şer'iye Registers covering the years 1096-1110 (1685-1699). Although there are documents such as edicts, patents, alimony appraisals, assault and theft cases, the documents related to inheritance lawsuits, property sales and guardianship are the majority. Registration number 32 consists of input and text parts. In the introductory section, 682 topics which are transcribed in the book are classified according to their subjects and given information about the types of documents. In the text part, transcripts of the documents were made and the hijri dates in the document were translated into the Gregorian calender.

Farklı nitelikteki belgeleri kapsayan şer'iye sicilleri Osmanlı Devleti'nin yıkılma dönemine kadar varlığını devam ettiren şer'i mahkemelerde kadılar tarafından görülen davaların kayıt edildiği defterlerdir. Şer'iye sicilleri özellikle Osmanlı şehir tarihinin araştırılmasında; sosyal, iktisadi, hukuki, idari, kültürel ve demografik açıdan önemli bir yere sahiptir. Bu itibarla şer'iye sicilleri üzerine yapılan çalışmalar son dönemlerde artış göstermektedir. 970-1213 / 1562-1798 tarihlerini kapsayan 5 Numaralı Konya Şer'iye Sicili'nin değerlendirmesini yapmış ve transkripsiyonunu hazırlamış bulunmaktayız. Bir giriş ve dört bölümden oluşan çalışmamızda; Giriş bölümünde Şer'iye Sicilleri ve özellikleri hakkında bilgi verilip 5 numaralı Konya Şer'iye Sicili tanıtılmıştır. Diğer bölümlerde ise belgeler konularına göre sosyal, ekonomik, siyasi ve hukuki nitelikli olarak ayrı ayrı ele alınmıştır., Sharia registers, covering documents of different nature, are the books in which the cases seen by the judges in the courts of Sharia, which survived until the collapse of the Ottoman State, were recorded. The records of the Sharia have an important place in the study of the history of the Ottoman city, especially in terms of social, economic, legal, administrative, cultural and demographic aspects. In this respect, studies on the records of the Shariah show an increase in recent times. We have made the evaluation and transcription of Konya Sharia Registry No. 5 which covers the dates 970-1213 / 1562-1798. In our study consisting of an introduction and four chapters; In the introduction part, information about Sharia Registers and their characteristics is given and Konya 5 Sharia Registrar is introduced. In the other sections, the documents are handled separately according to their subjects as social, economic, political and legal.

Bu çalışmada, 1570-1582 (Hicri 978-989) yıllarını kapsayan 2 numaralı Konya şer'iye sicili defterinin transkripsiyonu yapılarak, defterde geçen kayıtlar ışığında adı geçen dönemde Konya'daki siyasi, sosyal, ekonomik ve idari hayat değerlendirilmeye çalışılmıştır. Ayrıca incelenen dönemde Kıbrıs Seferi yapılması sebebiyle çalışmada sefer hazırlıklarının Konya'daki yansımalarına da değinilmiştir. Çalışma, bir giriş ve dört bölümden oluşmaktadır. Girişte, şer'iye sicilleri ve önemi hakkında kısa bir bilgi verildikten sonra 2 numaralı şer'iye sicil defteri hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde, XVI. yüzyılda Osmanlı Devleti'nin ve Konya'nın siyasi ve sosyo-ekonomik durumu hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde sosyal hayat başlığı altında özellikle aile kurumu üzerinde durulmuştur. Nikâh, çok evlilik, mehr miktarları, kadınların toplum içindeki yerleri, sosyal bünye ile ilgili anlaşmazlıklar grafik ve tablo kullanılarak incelenmiştir. Üçüncü bölümde ekonomik hayat başlığı altında vakıflar, para vakıfları, mülk satışları, vergi ve Konya şehrinde belirlenen narh listeleri konuları işlenmiştir. Dördüncü bölümde ise hukuki ve idari konular başlığı altında miras, miras anlaşmazlıkları, vekil, vasi ve nazır tayinleri, tereke kayıtları, kölelik kurumu, mütevelli tayinleri yine tablolar ile desteklenerek incelenmiştir. Çalışmamızın sonundaki ekler kısmında ise 2 numaralı konya şer'iye sicilinin trankripsiyonu mevcuttur., In this study was tried to evaluate political, social, economic and administrative life in Konya by doing transcribed Konya Şer'iye Sicils (Kadi's Court Registers) Number 2 which is covering the years 1571-1582 (H.978-989), in the light of this records.Also, due to the fact that the Cyprus Expedition was made during the period examined, the reflections of the preparations for the expedition in Konya were also mentioned. The study consists of an introduction and four parts.In introduction, after giving brief information about the registers and their importance, information has been given about the Konya Şer'iye Sicils (Kadi's Court Registers) Number 2. In the first part, has been given information about the political and socio-economic situation of the Ottoman Empire and Konya in the sixteenth century. In the second part under the title of 'Social Life', especially the family institution. Wedding ceremony, multiple marriage, the amounts of mehr, status of women in society, disputes of social structure was examined using the graphics and tables.In the third chapter under the title of 'Economic Life' were covered foundations, money foundations, property sales, taxes and the topic of Narh lists which were determined in Konya city. In the fourth part, under the title of 'Legal and Administrative Issues', was also examined inheritance, inheritance disputes, attorney, guardion and minister determination, the slavery institution, determination of trustees supported by tables again. In the appendices at the end of our study it is available that all of the Konya Şer'iye Sicils (Kadi's Court Registers) Number 2.

Sicil, Osmanlı Devleti'nin son yıllarına kadar devam eden şer'î mahkemelerde, kadı ya da nâibi tarafından tutulan kayıtların toplandığı defterlerdir. Bu defterlere "Şer'iye Sicilleri veya Kadı Defterleri" de denilmektedir Kadılar tarafından tutulan bu defterlerde kadı'nın kendi vermiş olduğu hüccet ve i'lâmlar yanında devlet merkezinden gönderilen fermanlar, berâtlar, tezkereler, buyuruldular, rü'uslar ve mektûblar da yer almaktadır. Bu çalışmanın kaynağını teşkil eden 16 Numaralı Konya Şer'iye Sicili, 1672-1673 tarihlerine ait olup Konya'nın sosyal, siyasî, ekonomik ve hukûkî yapısı ile ilgili 100 çeşitten fazla dava konusunu içermektedir. Olaylar Konya Eyâleti içerisinde geçmekle birlikte çoğunlukla Konya'da yaşanan olayları konu edinmektedir. Okunuşu gerçekleştirilen belgeler içeriklerine göre sosyal, siyasî, ekonomik ve hukukî hayatla bağlantıları açısından ayrı ayrı değerlendirilmiştir. Sosyal hayatla ilgili konuları namzed, nikâh, boşanma; ekonomik hayatla ilgili konuları vakıf, mülk satışları, alacak-verecek davaları ve vergilerle ilgili kayıtlar; siyâsî ve idârî hayatla ilgili konuları ferman, berat, mürâsele, tezkere, buyuruldu, mektûb, hüccet; hukûkî hayatla ilgili konuları ise ölüm keşfi, nafaka takdiri, köleler ve câriyeler, kapıya katran sürme, rıza senedi, çeşitli suçlar vb. oluşturmaktadır. Bu bilgiler ışığında değerlendirmeler yapılmış ve dönem hakkında Konya'daki yaşam tarzı, işlenen suçlar, ekonomik yapı ve siyasi hayatla ilgili genel yargılara varılmıştır., The register is a notebook in which the records kept by kadi or nâibi are collected in the shari'a courts, which continued until the last years of the Ottoman State. These notebooks are also named as "Sheride Records or Kadi Notebooks". These books, which are kept by the kadis, include the decrees, charters, compasses, duties, and the letters sent from the state center besides the hujjats and writes which were given them by kadi. Konya Şer'iye Sicili, number 16, which constitutes the source of this work, belongs to 1672-1673 and contains more than 100 kinds of lawsuits concerning the social, political, economic and legal structure of Konya. It included the events take place in Konya Province, but mostly in Konya. The documents that been read were evaluated separately in terms of their connections with social, political, economic and legal life according to the contents. Issues related to social life constitue naminee, marriage contract, divorce; ıssues related to economic life, foundations, property sales, assets and liability actions and taxation; the issues related to political and administrative life, edicts, berats, religions, compasses, orders, letters, huccets; the issues related to the legal life, discovery of death, alimony, slaves and handmaidens, tarring, consent, various crimes and so on. It was evaluated in the light of this information and general judgments were made about Konya life style, crimes committed, economic structure and political life.

Sicil, Osmanlı Devleti'nin son yıllarına kadar devam eden şer'î mahkemelerde, kadı ya da nâibi tarafından tutulan kayıtların toplandığı defterlerdir. Bu defterlere `Şer'iye Sicilleri veya Kadı Defterleri` de denilmektedir Kadılar tarafından tutulan bu defterlerde kadı'nın kendi vermiş olduğu hüccet ve i'lâmlar yanında devlet merkezinden gönderilen fermanlar, berâtlar, tezkereler, buyuruldular, rü'uslar ve mektûblar da yer almaktadır. Bu çalışmanın kaynağını teşkil eden 16 Numaralı Konya Şer'iye Sicili, 1672-1673 tarihlerine ait olup Konya'nın sosyal, siyasî, ekonomik ve hukûkî yapısı ile ilgili 100 çeşitten fazla dava konusunu içermektedir. Olaylar Konya Eyâleti içerisinde geçmekle birlikte çoğunlukla Konya'da yaşanan olayları konu edinmektedir.Okunuşu gerçekleştirilen belgeler içeriklerine göre sosyal, siyasî, ekonomik ve hukukî hayatla bağlantıları açısından ayrı ayrı değerlendirilmiştir. Sosyal hayatla ilgili konuları namzed, nikâh, boşanma; ekonomik hayatla ilgili konuları vakıf, mülk satışları, alacak-verecek davaları ve vergilerle ilgili kayıtlar; siyâsî ve idârî hayatla ilgili konuları ferman, berat, mürâsele, tezkere, buyuruldu, mektûb, hüccet; hukûkî hayatla ilgili konuları ise ölüm keşfi, nafaka takdiri, köleler ve câriyeler, kapıya katran sürme, rıza senedi, çeşitli suçlar vb. oluşturmaktadır.Bu bilgiler ışığında değerlendirmeler yapılmış ve dönem hakkında Konya'daki yaşam tarzı, işlenen suçlar, ekonomik yapı ve siyasi hayatla ilgili genel yargılara varılmıştır.Anahtar Kelimeler: Konya, Şer'iye Sicilleri, Kadı, Mahkeme, Dava. The register is a notebook in which the records kept by kadi or nâibi are collected in the shari'a courts, which continued until the last years of the Ottoman State. These notebooks are also named as `Sheride Records or Kadi Notebooks`. These books, which are kept by the kadis, include the decrees, charters, compasses, duties, and the letters sent from the state center besides the hujjats and writes which were given them by kadi. Konya Şer'iye Sicili, number 16, which constitutes the source of this work, belongs to 1672-1673 and contains more than 100 kinds of lawsuits concerning the social, political, economic and legal structure of Konya. It included the events take place in Konya Province, but mostly in Konya. The documents that been read were evaluated separately in terms of their connections with social, political, economic and legal life according to the contents. Issues related to social life constitue naminee, marriage contract, divorce; ıssues related to economic life, foundations, property sales, assets and liability actions and taxation; the issues related to political and administrative life, edicts, berats, religions, compasses, orders, letters, huccets; the issues related to the legal life, discovery of death, alimony, slaves and handmaidens, tarring, consent, various crimes and so on. It was evaluated in the light of this information and general judgments were made about Konya life style, crimes committed, economic structure and political life.Key words: Konya, Sheride Records, Kadi, Court, Lawsuits. 446

Geçmişten günümüze kadar gelen yazılı belgeler, tarihin aydınlatması bakımından fazlaca önem arz etmektedir. Osmanlı Devleti tarih sahnesinden çekilirken, kültürü, sosyal, idari, ekonomik, hukukî yapıları ve şehir hayatı hakkında aydınlanmamız sağlayacak çok değerli arşiv malzemeleri bırakmıştır. Şüphesiz bu arşiv malzemeleri içerisinde kendisine özgü yapısıyla Şer'iye Sicilleri önemli bir yer tutmaktadır. İnsanların birbirleriyle her türlü münasebetlerini ortaya koyan en önemli kaynaklardan olan Şer'iye sicilleri, 472 yıllık Türk tarihinin, iktisadı, siyasi, sosyal ve hukukî yapılarını yakından ilgilendirmektedir. Bir nevi ait olduğu bölgenin bilgi bankası olan siciller içerisinde mukavele, nafaka, vekâlet, vesayet, miras davaları, tereke, fermân, berât, divan tezkeresi, mektup vb. gibi kayıt örnekleri bulundurmaktadır. Birçok belgeyi ihtiva etmesi sebebiyle; siyasi, hukuki, iktisadi, idari ve askeri yönlerden mühim deliller ortaya koyan sicillerin incelenip gün yüzüne çıkarılması gerekmektedir. Bu bağlamda biz de Konya'nın, 1087-1088 / 1676-1677 yıllarını ihtiva eden 13 Numaralı Konya şer'iye sicilini inceleyerek bu yıllar arasında Konya'nın siyasi, sosyal, ekonomik, hukukî, idarî ve kültürel yapısının belirlenmesine katkı sağlamaya çalıştık., Written documents from the past to the present are of great importance in terms of the illumination of history. When the Ottoman state was withdrawn from the stage of history, it left valuable archive materials to enlighten us about its culture, social, administrative, economic, legal structures and urban life. Undoubtedly, in this archival material, Şer'iye Sicilleri holds an important place with its unique structure. Şer'iye Sicilleri, which is one of the most important sources that reveal all kinds of relations between people, closely concerns 472 years of Turkish history, economic, political, social and legal structures. Şer'iye Sicilleri is the knowledge bank of the region to which it belongs. it contains registration examples such as contracts, alimony, power of attorney, guardianship, inheritance cases, tereke, ferman, berat, Divan tezkeresi and letters. The Siciller contain many documents. it is therefore necessary to examine the records which reveal important evidence from political, economic, administrative and military point of view. n this context, we examined Konya's Register Number 13, which includes the years 1087-1088 / 1676-1677, and tried to contribute to determining the political, social, economic, legal, administrative and cultural structure of Konya during those years.

Osmanlı tarihinin, özellikle de şehir tarihlerinin araştırılmasında Şer'iye sicilleri; sosyal, iktisadî, hukukî, idarî, kültürel ve demografik açıdan önemli bir yere sahiptir. Bu nedenle Şer'iye sicilleri üzerine yapılan çalışmalar, son dönemlerde büyük bir artış göstermiştir. 970-1019 (1563-1610) yıllarına ait 1 numaralı Konya Şeriyye Sicilinde, 2471 adet belge bulunmaktadır. Bu belgeler içerisinde berat, fermanlar, mektuplar,tezkireler bulunmaktadır. Konya şeriyye sicilinde nikah akitleri ve vakıflardan borç alınması ağırlıkta olup, bunun yanı sıra miras, mülk satışları, borç ikrarı, darp davaları, vekil ve vasi tayini gibi belgelere de rastlanılmaktadır. Bu çalışma 970-1019 / 1563-1610 yıllarına ait 1 numaralı Konya Şer'iye Sicili'nin Selçuk Üniversitesi Merkez Kütüphanesi'nde bulunan fotokopisinden faydalanılarak hazırlanmıştır. Çalışma giriş ve defterin transkripsiyonunu içeren metin kısmından oluşmaktadır. Giriş bölümünde, defterde mevcut 2471 adet belge konularına ve belge türlerine göre tasnif edilerek bunlar hakkında kısa bilgiler sunulmuştur. Metin kısmında ise belgelerin transkripsiyonu yapılmış, hicri olan tarihler miladiye çevrilmiştir., During the research of Ottoman history, especially in the research of urban history, Şer'iye sicllleri; have importance in terms of social, economic,judicial, administrative,cultural and demografical aspects. For this reason, studies about Şer'iye sicilleri show a big increase recently. There are 2471 documents in the numbered 1 Konya Şer'iyye Sicili which belongs to years of 970-1019 (1563-1610). There are berat, fermanlar, mektuplar, tezkireler in these documents. Konya sharia register mostly consist of marriage contracts and debts borrowed from waqfs, also encountered documents about legacy, property selling, debt confirmation, assualt prosecutions and deputy appointment. This study has been been prepared by the help of the photocopy of the 1 Konya Şeriyye Sicili which belongs to years of 970-1019 (1563-1610) in Selçuk University Central Library. This study consists of entry and the text of the transcription of the notebook. In entry part, 2471 documents which exist in the notebook are classified into subjects and document types and short information is presented about them. In the text part,transcriptions of the documents are done; dates in hegira era are transformed into dates in gregorian era.

Osmanlı tarihinin, özellikle de şehir tarihlerinin araştırılmasında Şer'iye sicilleri; sosyal, iktisadî, hukukî, idarî, kültürel ve demografik açıdan önemli bir yere sahiptir. Bu nedenle Şer'iye sicilleri üzerine yapılan çalışmalar, son dönemlerde büyük bir artış göstermiştir. 970-1019 (1563-1610) yıllarına ait 1 numaralı Konya Şeriyye Sicilinde, 2471 adet belge bulunmaktadır. Bu belgeler içerisinde berat, fermanlar, mektuplar,tezkireler bulunmaktadır. Konya şeriyye sicilinde nikah akitleri ve vakıflardan borç alınması ağırlıkta olup, bunun yanı sıra miras, mülk satışları, borç ikrarı, darp davaları, vekil ve vasi tayini gibi belgelere de rastlanılmaktadır. Bu çalışma 970-1019 / 1563-1610 yıllarına ait 1 numaralı Konya Şer'iye Sicili'nin Selçuk Üniversitesi Merkez Kütüphanesi'nde bulunan fotokopisinden faydalanılarak hazırlanmıştır. Çalışma giriş ve defterin transkripsiyonunu içeren metin kısmından oluşmaktadır. Giriş bölümünde, defterde mevcut 2471 adet belge konularına ve belge türlerine göre tasnif edilerek bunlar hakkında kısa bilgiler sunulmuştur. Metin kısmında ise belgelerin transkripsiyonu yapılmış, hicri olan tarihler miladiye çevrilmiştir. During the research of Ottoman history, especially in the research of urban history, Şer'iye sicllleri; have importance in terms of social, economic,judicial, administrative,cultural and demografical aspects. For this reason, studies about Şer'iye sicilleri show a big increase recently. There are 2471 documents in the numbered 1 Konya Şer'iyye Sicili which belongs to years of 970-1019 (1563-1610). There are berat, fermanlar, mektuplar, tezkireler in these documents. Konya sharia register mostly consist of marriage contracts and debts borrowed from waqfs, also encountered documents about legacy, property selling, debt confirmation, assualt prosecutions and deputy appointment.This study has been been prepared by the help of the photocopy of the 1 Konya Şeriyye Sicili which belongs to years of 970-1019 (1563-1610) in Selçuk University Central Library. This study consists of entry and the text of the transcription of the notebook. In entry part, 2471 documents which exist in the notebook are classified into subjects and document types and short information is presented about them. In the text part,transcriptions of the documents are done; dates in hegira era are transformed into dates in gregorian era. 727

Bu çalışmada Sultan II. Abdülhamid Döneminde Mısır Meselesi ve Osmanlı Devleti'nin bu mesele etrafında Mısır politikasının temel dinamikleri üzerinde durulmaya çalışılmıştır. Bu amaçla, giriş bölümünde Mısır'ın tarihî geçmişine kısaca değinilmiş, Mısır'da İslam ve Osmanlı fethi, Osmanlı Devleti'nin Mısır'daki konumu ve bunun Mısır'da Osmanlı idaresine yansıması ele alınmıştır. Yine Mısır Meselesi'ne medhal olarak İsmail Paşa döneminde Mısır Meselesi etrafında Osmanlı Devleti'nin Mısır politikalarına değinilmiştir. Akabinde de Mısır'ın İngilizler tarafından işgal edilmesi süreci ve Osmanlı Devleti'nin bu süreci engelleme çabaları, diplomasileri ve mücadeleleri çalışmada yer bulmuştur. Başta Süveyş Kanalı meselesi olmak üzere, Sudan Meselesi, Sevakin'de strateji mücadelesi ve Akabe-Taba Meseleleri gibi Mısır Meselesi'nin etrafında değerlendirilebilecek olan meseleler ve bunların Mısır Meselesi?ne etkilerine değinilerek Osmanlı Devleti'nin bölge politikalarına yansımaları irdelenmiştir. Devletin Mısır politikalarına yaklaşımına kuramsal bir çerçevesi olmak üzere, Sultan II. Abdülhamid ve Mısır Meselesi başlığıyla devletin, Mısır ile siyasî, hukukî, dinî bağlarını, padişahın Mısır'a dair politika tanzim ederken politikalarını nasıl şekillendirdiğine değinilmiştir. İşgal ile birlikte Osmanlı Devleti'nin Mısır'daki konumu, hâkimiyet paradigmaları üzerinden belirlenmeye çalışılarak, buna İngilizlerin nasıl karşı paradigmalar ürettiği, bunun Osmanlı Devleti'nin Mısır'daki konumunu nasıl sınırlandırdığı ve İngilizlerin Mısır'da bütün otoritelerin üstünde nasıl bir konum elde ettiği belirlenmeye çalışılmıştır. Mısır Meselesi'nin uluslararası boyutuna da değinmeden geçemezdik. Bu amaçla, başta İngiltere olmak üzere Fransa Rusya, Almanya ve İtalya'nın, Mısır Meselesi'nde nasıl bir konum elde etmeye çalıştıklarını ve bunun diplomasiye nasıl yansıdığını ortaya koymaya çalıştık., In this study, the matter of Egypt in the term of II. Sultan Abdulhamit and the basic dynamics of Ottoman Empire's politics about Egypt are discussed. Based on this sentence, in the prolog, the history of Egypt is mentioned, Islamic and Ottoman conquest in Egypt, the location of Ottoman Empire in Egypt and the reflection of this situation to Ottoman administration are handled. And again related to the Matter of Egypt, Ottoman Empire's politics about Egypt in the term of Ismail Pashaare dealt with. Right after, the invasion of Egypt by the English and the efforts, diplomacies and struggles of Ottomans to hinder this process are taken place in this study. As first, Suez Canal, the Matter of Sudan, the strategy struggle in Sevakin and the Matter of Akabe-Taba that can be evaluated around the Matter of Egypt and also refering the effects of these matters to Egypt, Ottomans' effects on regional politics are dealt with. As the theoretical frame on the approach of the state to the politics of Egypt, we mentioned about the political, jural and religious relations of the state with Egypt and hoe the sultan figured out these policies while he arranged them with the heading ?Sultan II. Abdulhamit and the Matter of Egypt?. Trying to define the position of Ottoman State in Egypt with the invasion on the basis of domination paradigms we defined how the English produced versus paradigms and how this affects the position of Ottoman in Egypt and also the English tried to gain the leading position superior of all the authorities. We couldn't overpass without mentioning the international aspect of the Matter of Egypt. With this statement, we tried to study on how other countries; as first England, then France Russia, Germany and Italy made an effort to have a position on the Matter of Egypt and how this affects the international diplomacy.

Osmanlı tarihinin, özellikle de şehir tarihlerinin araştırılmasında Şer'iye sicilleri; sosyal, iktisadî, hukukî, idarî, kültürel ve demografik açıdan önemli bir yere sahiptir. Bu nedenle Şer'iye sicilleri üzerine yapılan çalışmalar, son dönemlerde büyük bir artış göstermiştir. 1080-1081 (1669-1670) yıllarına ait 14 numaralı Konya şeriyye sicilinde 624 adet belge bulunmaktadır. Bu belgeler içersinde buyruldu, berat, fermanlar, mektuplar berat-ı şerifler bulunmaktadır. Konya şeriyye sicilinde mülk satışları ağırlıkta olup bunun yanı sıra miras, hibe, mehr-i mü'eccel nafaka takdiri, darp davaları, miras davaları gibi belgelere de rastlanılmaktadır. Bu çalışma 1080 ? 1081 / 1669 -1670 yıllarına ait 14 numaralı Konya Şer'iye Sicili?nin Selçuk Üniversitesi Merkez Kütüphanesi?nde bulunan fotokopisinden faydalanılarak hazırlanmıştır. Çalışma giriş ve defterin transkripsiyonunu içeren metin kısmından oluşmaktadır. Giriş bölümünde, defterde mevcut 624 adet belge konularına ve belge türlerine göre tasnif edilerek bunlar hakkında kısa bilgiler sunulmuştur. Metin kısmında ise belgelerin transkripsiyonu yapılmış, hicri olan tarihler miladiye çevrilmiştir., During the research of Ottoman history, especially in the research of urban history, Şer’iye sicllleri; have importance in terms of social, economic,judicial, administrative,cultural and demografical aspects. For this reason, studies about Şer’iye sicilleri show a big increase recently. There are 624 documents in the numbered 14 Konya şeriyye sicili which belongs to years of 1080-1081 (1669-1670). There are buyruldu, berat, fermanlar, mektuplar berat-ı şerifler in these documents. While property sales are dominant, documents of miras, hibe, mehr-i mü’eccel nafaka takdiri, darp davaları, miras davaları (heritage, grant, alimony, sustention, battery cases) can be seen. This study has been been prepared by the help of the photocopy of the numbered 14 Konya şeriyye sicili which belongs to years of 1080-1081 (1669-1670) in Selçuk University Central Library. This study consists of entry and the text of the transcription of the notebook. In entry part, 624 documents which exist in the notebook are classified into subjects and document types and short information is presented about them. In the text part,transcriptions of the documents are done; dates in hegira era are transformed into dates in gregorian

Hamiyet gazetesi, Miladi 1896 yılında, Filibe'de yayınlanmaya başlamış, siyasi bir Türk gazetesidir. Haftada 17. sayıya kadar iki kez, 17. sayıdan itibaren de üç kez yayınlanmaya başlayan gazete, Osmanlı Devleti'nin siyasî olaylarını ele almıştır.Osmanlı Devleti, 19. yüzyılda ortaya çıkan milliyetçilik akımının etkisinde kalmış ve dağılma sürecine girmiştir. Özellikle 1877?78 Osmanlı-Rus savaşının sonuçlarının doğurmuş olduğu bir takım meseleler de bu dağılma sürecinin hızlanmasında etkili olmuştur. Rusya'nın başarısı da Avrupa Devletleri için endişe yaratmış, çıkarları zedelenen Devletler mücadelede yerlerini almışlardır.Osmanlı Devleti özellikle 19. yüzyılda Yunanistan'ın bitmek bilmeyen toprak hırsı ile kaşı karşıya kalmıştır. Yunanistan'ın bir takım başarıları da çıkarları zedelenen devletleri harekete geçirmiştir. Böylece Osmanlı'nın Balkan toprakları bir takım mücadelelere sahne olmuş, Osmanlı Devleti de bu mücadele çemberi içerisinde yer almıştır.Emperyalist Devletler kendi emellerine ulaşabilmek için Osmanlı Devleti aleyhinde propagandalar yaparak dünya kamuoyunun gözünde Osmanlı Devletini suçlu göstermişler ve kendi lehlerine taraf toplamaya başlamışlardır.Hamiyet gazetesi, Osmanlı aleyhinde propaganda yapan diğer Avrupa gazetelerine cevap vererek dünya kamuoyuna Osmanlı Devleti'nin haklı olduğunu göstermeyi amaç edinmiştir. Bu bağlamda Hamiyet gazetesi, Filibe Türklerinin yegâne sesi olmuştur. Hamiyet was a Turkish political magazine which started its publishing adventure in 1896 AD in Plovdiv. The newspaper was published twice a week until 17th edition. İt was published three times a week beginning from 17th edition and mainly dealt with the political issues of Ottoman Empire at that time.The rise of nationalism in the 19th century affected the Ottoman Empire and eventually caused its break down. This break down process of the Empire was quickened by the consequences of the war between Ottomans and Russia during the years 1877-78. The success of Russia against Ottomans made some European countries worry about their interests and this led to the participation of these countries in the struggle.The Ottoman Empire faced with the Greece?s never ending desire to have land in the 19th century. Greece?s victory over other countries made some Nations worry about their interests. As a result, there were struggles and problems in Ottoman borders.To reach their ends the imperialist powers tried to change the world public opinion about Ottoman Empire by accusing him. Meanwhile they collect friends to their side as many as possible.The aim of the Hamiyet newspaper was to show that Ottoman Empire was not guilty to the World and the powers working against Ottomans. The Hamiyet became the only voice of the Plovdiv Turks. 123

Anadolu'da Faaliyet Gösteren Menzilhaneler (1690-1750) Osmanlı Devleti'nde resmî ulaşım ve haberleşme, menzilhane adı verilen istasyonlar vasıtasıyla sağlanmıştır. Menzilhanelerin konumları büyük ölçüde yol sistemine göre belirlenmiştir. Osmanlı yol sistemi Anadolu ve Rumeli olmak üzere iki kısımda değerlendirilmekte olup, bu çalışma esnasında 1690-1750 yılları arasında Anadolu'da faaliyet gösteren menzilhaneler; işlevleri, isimleri, konumları, hukukî nizamları ve finansmanları bağlamında, ayrıntılı ve sistematik olarak incelenmiştir. Dört bölümden oluşan çalışmanın ilk bölümünde, menzilhaneler hem kavramsal olarak hem de mekânsal özellikleri bağlamında tanıtılmışlardır. İkinci bölümde Anadolu'da faaliyet gösteren 166 menzilhane, hizmet verdikleri ana yollara göre tasnif edilmek suretiyle; isimleri, konumları ve bağlantıları açısından, analiz edilmişlerdir. Üçüncü bölüm menzilhanelerin hukukî nizamlarını analiz etmeye yönelik olup, bunun için öncelikli olarak menzilhanelere hangi birimler tarafından ve ne şekilde nizam verildiği ele alınmıştır. Ayrıca menzilhanelerin idareleri, denetimleri ve faydalanılma koşulları gibi hususlar da ayrıntılı biçimde anlatılmıştır. Dördüncü bölüm ise menzilhanelerin masraflarını ve finansmanlarını incelemeye yönelik şekillendirilmiştir., Menzilhanes Operating in Anatolia (1690-1750) Official transportation and communication in Ottoman State were provided via stations named menzilhane. Positions of menzilhanes were mostly determined by road system. Having been qualified as two parts like Anatolia and Rumelia of Ottoman road system, in the course of this study, menzilhanes operating between the years 1690-1750 in Anatolia are researched systematically and in detail in aspect of their functions, names, locations, legal orders and finance. In the first chapter of the study which consists of four chapters, menzilhanes are introduced in the context of both conceptual and spatial features. In the second chapter, 166 menzilhanes operating in Anatolia are analyzed in the context of their names, locations and connections and means of being assorted according to main roads they serve. The third chapter is devoted to analyze legal orders of menzilhanes, for that purpose, the subject by which units and how orders were given to menzilhanes is handled primarily. Moreover, administrations, supervisions and utilization conditions are explained in detail as well. As to fourth chapter is formalized intending to research expenses and finances of menzilhanes.

Osmanlı Devleti?nde temel idari birim sancaktır ve bunların bir araya getirilmesinden Beylerbeyilik veya eyalet adı verilen daha büyük idari birimler oluşturulmuştur. Beylerbeyi, kendisine tabi tüm sancakların askeri kumandanı ve sancakbeylerinin de amiridir. Başlangıçta beylerbeyinin görev alanına Beylerbeyilik denilirken, zamanla vilâyet ve XVI. Yüzyıldan sonrada eyalet ve yöneticisine de vali denilmiştir. Eyaletlerde padişahın otoritesini temsil eden en yüksek dereceli yönetici olan beylerbeyi ? mîr-i mirân, emirü?l-ümerâ, mutasarrıf ve vali ? adlarıyla kaynaklarda geçmektedir. Bunlar Paşa unvanıyla anılmakta ve emrinde bulunan sancaklardan birinin sancak merkezi olan şehirde oturmakta ve burada ayrıca bir sancakbeyi bulunmamaktadır. 1700?1725 yılları arasında Konya Karaman eyaletine atanan valilerin ikâmet ettiği Paşa Sancağı statüsündedir. Valiler burada ailesi ve kapı halkıyla birlikte kendilerine tahsis edilen bir sarayda oturmaktadır. Konya Şer?iye Sicillerine göre Karaman Eyaleti valileri ortalama altı ay burada görev yapmışlar, imdâd-ı hazeriye ve seferiye, avârız, nüzûl ve sürsat vb. adı altında halktan topladıkları vergilerle kendi ihtiyaçlarını ve kapı halkının masraflarını karşılamışlardır. Halktan toplanan bu vergiler onların önemli gelir kaynaklarıdır., Basic administrative unit in Ottoman Empire is ?Sanjak? and larger administrative units, called as Governorship (Beylerbeyilik) and State, emerged by combining them. Governor (Beylerbeyi) is military commandant and the chief of flag officer that?s subjected to itself . While governor?s place of duty was called as Governorship at the beginning, it was called as province in the course of time and then as State after XVI century, and its administrator was named as Governor. Highest level governor that was representing the authority of Sultan in States is mentioned as ?mîr-i mirân, emiru?l-umerâ, mutasarrıf ve governor? in the sources. They were mentioned with the title of Pasha and were residing at any city that is the centre of one of the sanjaks under the command of them, and there were also a flag officer there. It was in the position of Pasha Sanjak where governors appointed to Konya Karaman States were residing between 1700 and 1725. Governors were residing at a palace assigned for their families and servants (kapı halkı). According to the Şer?iye Records of Konya, governors of Karaman State served there for six months and covered their own needs and public needs with taxes they collected from people that were called as imdâd-ı hazeriye and seferiye, avârız, nüzûl and sursat etc. Those taxes collected from people were important source of income for them.

Bu çalışmada 1700-1725 yıllar arasında Konya da meydana gelmiş adlû olaylar incelenmiştir. Ceza hukukuna ait teorik hukuki bilgilerin günlük hayata ne derecede uygulandığı Konya sicil kayıtlarından yararlanılarak araştırılmıştır. Bu çalışma üç bölümden oluşmuştur. Giriş bölümünde İslam ve Ceza Hukukunda suç ceza hakkında genel bilgiler verilmiş ikinci bölümde 1700-1725 yılları arasında Konya mahkemesine intikal etmiş adlû olaylar hakkında bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümde ise adlû suçların Osmanlı kanunlarında ki ceza uygulamalar araştırılmış ve sonuç olarak Konya da 1700-1725 yılları arasında mahkemeye intikal etmiş adlû davalarda suçlu bulunan kişilere çoğu zaman ne tür bir mahkumiyetin uygulandığı açık olarak belirtilmemiş sadece davaların kaydı tutanak altına alınmıştır., In this work, legal events such as usurpation, burgley, casualty, household transgression that happened between 1700-1725 in Konya are examined. The theoretical legal information that belongs to criminal law in what level is praticed to daily events are investigated taking information from register record of Konya. This study is formed in three parts. In introduction part, general information about Islam and Otoman criminal law is given is given. In third part criminal pratice in Otaman Empire are investigated by giving information about legal crimes. By the legal events taht were investigated in law in Konya between the years 1700-1725 when the people who were found guilty are investigated we found that what kind of punisment was practiced weren t clear and that only their trial were written in reports.

223

Osmanlı Devleti’nin siyasî, idarî, sosyal ve medeniyet tarihini daha iyi analiz edebilmek açısından büyük önemi olan menzil teşkilâtı hakkında yapılan çalışmalar, genellikle sistemin bütününü değerlendirmeye yöneliktir. Bu sebeple menzilleri mekan ve zaman sınırlandırması dahilinde ayrıntılı olarak değerlendirmeye tabî tutan araştırmaların, bahsedilen türden çalışmalar ile bir bütün oluşturacağı kanaatindeyiz. XVII. ve XVIII. yüzyıllarda Konya menzillerinin isimlerini, bulundukları mekanları, hukukî nizamlarını, görevlilerini ve fonksiyonlarını ortaya koymayı hedefleyen bu araştırma 4 bölümden oluşmaktadır. Osmanlı Devleti’nde haberleşme amaçlı tesis edilen menzilhâneler, askerî konaklama ve iaşe amacıyla kullanılan menzil alanları ile hâc yolculukları esnasında hacıların konakladığı yerleşimlerin tümü menzil kategorisinde değerlendirilmiştir. Bunun yanında Konya menzillerinin coğrafî sınırlandırması ise, bu günkü Konya il sınırlarına göre yapılmıştır. Tezin Giriş’inde, kısaca Anadolu yollarının tarihî seyri, Osmanlı Devleti haberleşme sistemine tesiri olan devletlerin haberleşme usulleri ile idarî oluşumların askerî lojistiğin temininde izledikleri yollar değerlendirilmiştir. I. Bölüm’ün ilk alt başlığında, Osmanlı Devleti yol sistemi kısaca izah edilmiştir. Diğer alt başlıkta ise bu yol sistemine göre, Anadolu’nun sağ kol güzergâhı üzerinde Akşehir-Ereğli arasında yer alan Konya menzillerinin isimleri, birbirleri ile olan mesafeleri ve genel özellikleri ortaya konulmuştur. Bu değerlendirmeler ise haberleşme menzilleri, askerî menziller ve hâc menzilleri olmak üzere, fonksiyonlarına göre belirlenen tasnife göre yapılmıştır. II. Bölüm’de süreklilik arzeden ve belirli nizâmları olan haberleşme menzillerinin hukukî ve malî nizâmları değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmeler yapılır iken öncelikle genel düzenlemelerden bahsedilerek sistem bir bütün olarak ifade edilmiştir. Bundan sonra ise Konya menzilhânelerine mahsus olarak yapılan düzenlemeler ele alınarak, yerel manada menzilhânelerin nizâmları belirtilmiştir. III. Bölüm üç alt başlıktan oluşmaktadır. İlk alt başlıkta haberleşme menzilleri ile askerî menzillerin sevk ve idaresinden sorumlu olan ortak görevliler değerlendirilmiştir. Sonraki diğer iki alt başlıkta ise haberleşme menzilleri ile askerî menzillerin görevlileri ayrı ayrı belirtilmiştir. IV. Bölüm’de ilk olarak, önceki bölümlerde mekanları, nizâmları ve görevlileri izah edilen haberleşme menzillerinin fonksiyonları değerlendirilmiştir. Değerlendirme esnasında menzilhânelerin ana fonksiyonu olan devlet haberleşmesindeki yeri ve önemi rakamsal verilerle ortaya konulmaya çalışılmıştır. Buna ilaveten menzilhânelerin tali fonksiyonları olan, devlet adamlarının ulaşımı ve hazine nakli ile ilgili hizmetlerinden bahsedilmiştir. İkinci olarak da askerî menzillerde seferler esnasında ordulara sunulan konaklama ve lojistik hizmetleri değerlendirilmiştir. Üçüncü olarak ise hâc menzillerinin surre ve hâc kafilelerinin güvenliğinin sağlanması konusundaki rolleri ifade edilmiştir. Bu bölümde son olarak ise, devlet görevlileri ile yabancı devlet elçilerine, menzillerden bağımsız olarak, kazâlarda verilen iaşe hizmetleri belirtilmiştir. Çalışmada gerekli görülen yerlerde tablolar düzenlerek, değerlendirmelere tabi tutulmuştur. Bunun yanında çalışmanın sonuna eklenen haritalar ile menzillerin mekansal dağılımları verilmeye çalışılmıştır.

İlk uçağın 1903 yılında havalanmasından sonra, 1909 yılından itibaren, dünya devletleri bu yeni aracı ordularında kullanmaya başlamışlardır. Osmanlı Ordusu da bu gelişmeleri yakından takip etmiştir. İki pilot adayının pilotaj eğitimi için Avrupa’ya gönderilmesi ve iki uçağın Fransa’dan satın alınması sonucunda havacılık işleriyle uğraşmak üzere 1 Haziran 1911 yılında Genelkurmay Başkanlığına bağlı bir Havacılık Komisyonu kurulmuştur. Havacılık Komisyonu başkanlığına Yarbay Süreyya İlmen atanmıştır. Türkiye’de havacılık teşkilatının kurulmasında Yarbay Süreyya İlmen’in çok emeği geçmiştir. Türk Hava Kuvvetlerinin kuruluş aşamasında Trablusgarp Savaşı patlak vermiştir. Birkaç pilot ve uçağa sahip Türk Hava Kuvvetleri bu savaşta varlık gösterememiştir. Fakat, hava kuvvetlerinin önemi kavranmıştır. Bu savaş bitmeden başlayan Balkan Savaşlarında da Türk havacıları pek varlık gösterememişlerdir. Türk Hava Kuvvetleri asıl harp görevini I.Dünya Savaşında yerine getirmiştir. Özellikle, müttefiğimiz Almanya’nın personel, uçak ve malzeme yardımlarıyla Türk askeri havacılığının gücü arttırılmıştır. Türk Hava Kuvvetleri, kuruluş aşamasında aldığı cephe görevlerinin yanısıra teşkilatlanma, harekat ve eğitim-öğretim faaliyetlerine de devam etmiştir. Hava Kuvvetlerinin teşkilatlanması için, I. Dünya Savaşından önce Fransa; I Dünya Savaşı sırasında ise Almanya örnek alınmıştır. 1912 yılında İstanbul’da bir havacılık okulu açılmıştır. Artık, Türk pilotlarının uçuş eğitimleri bu okulda yapılmaya başlanmıştır. Ordu ve Kolordu Komutanlıklarında görev yapmak üzere yirmiye yakın Uçak Bölüğü kurulmuştur., After the first take off of the first aircraft in 1903, from 1909 on, world countries began to use this new vehicle. The developments in aviation have been closeyl observed by The Ottoman Army. Two student pilots were sent to Europe to get flight training, and two aircraft were bought from France. At the end of these improvements an aviation commission was founded on June 1st, 1911 under General Staff’s Command structure. Lieutenant Colonel Surayya Ilmen was appointed to this aviation commision as chairman LTC Sureyya Ilmen had great jobs during the formation of aviation organizations in Turkey. During the foundation of the Turkish Air Force, The Trablusgarp War broke out. Turkish Air Force wasn’t able to make presence in this war although it owned a few pilots and aircrafts. However, the importance of an Air Foce was realized. Balkan Wars broke out just before the end of this war. Turkish Airmen weren’t able to make presence in these wars, either. Turkish Air Force fulfilled its real mission during World War-I. Especially, the power of the Turkish Military Aviation had a great performance after our allied Germany’s aid personel, aircraft and material. Turkish Air Force had continued operations and traning activities beside its war missions during establishing years. Before WW-I France; during WW-I Germany were taken as models to organize the Air Forces. The first Air School wa founded in 1912 in İstanbul. And Turkish pilots got their flight traning in this school. Approximately twenty Aircraft Divisions were established to take missions in Armies and Army Corps.

ÖZET 1647-1648 yıllarına ait 19 Numaralı Gaziantep Şer'iye Sicili 360 sayfa olup 15 cm eninde, 42 cm boyundadır. 227 adet mülk satış belgesi vardır. Bu belgelerde 277 adet mülkün satışı yapılmıştır. Satışların 135*1 ev ve yan unsurlarıyla, 51 'i bağ, 41'i tarla, 13'ü dükkan, 5'i değirmen, 16'sı bostan, I4'ü diğer satışlarla ilgilidir. Satışın 264 adedinde müslümandan müslümana, 7 adedi müslümandan zımmîye ve 6 adedi zımmîden müslümana yapılmıştır. 23 'ün akrabalık İlişkisi vardır. Mülk satışlarının 253 adedinde esidî guruşla, 17 adedinde guruşla, 6 adedinde riyali guruşla; 1 adedinde koyun karşılığında satış yapılmıştır. Akçe ile. yapılmış satış ise hiç yoktur. Yapılan satışlarda 77 adet köy ve mevki, 36 adet mahalle adı tespit edilmiştir. 228 259

234

103