Search

Buçalışmanın amacı, Avrupa Birliği’nin 13Ülkesi ve Türkiye açısından kentleşmeve ekonomik büyüme arasında bir ilişki olup olmadığını, ilişki var ise builişkinin yönünü belirlemektir. Çalışmada, kişi başına GSYH bağımlı değişken,kentleşmeyi temsilen kentsel nüfus yoğunluğu, sanayi, hizmetler sektörüistihdam oranları ve ayrıca modele dahil edilen tarım sektörü istihdam oranı vegenel istihdam oranı bağımsız değişken olarak ele alınmıştır. Çalışmakapsamında oluşturulan modelin değişkenlerine ait 1990-2014 yıllık serileripanel eşbütünleşme yöntemi ile analiz edilmiştir. Panel nedensellik testisonuçlarına göre, hizmetler sektörü istihdam oranı ve sanayi sektörü istihdamoranı ve tarım sektörü istihdam oranı ile kişi başına GSYH arasında çift yönlünedensellik ilişkisi vardır. Bununla birlikte kişi başına GSYH’den kentselnüfus yoğunluğu ve genel istihdam oranına doğru tek yönlü nedensellik ilişkisivardır. Ayrıca, DOLS ve FMOLS sonuçlarına görekentsel nüfus yoğunluğu ve hizmet sektörü istihdam oranındaki artışlar kişibaşına GSYH’yi pozitif yönde etkilemektedir. Çalışmadan elde edilen bulgularkentleşme ve ekonomik büyümenin 13 AB ülkesi ve Türkiye’de birbirlerinibesleyen süreçler olduğunu göstermektedir., The aim of this study is to determine whether there isa relationship between urbanisation and economic growth in terms of 13 EuropeanUnion Member countries and of Turkey as well as to determine the direction ofthis relationship, if it exists. In the study, GDP per capita was used as adependant variable where population density and employment rates of industryand services sectors, which represent the urbanisation, as well as theemployment rate of agriculture sector and general employment rate, which wereincluded in our model, were used as independent variables. The annual series ofthe variables of the model that was created within the scope of the study forthe period between 1990-2014 were analysed by panel co-integration method.According to panel causality test, there is a bilateral causality relationshipbetween GDP and employment rates of services, industry, and agriculturesectors. Additionally, there was a unilateral causality relationship from GDPtowards urban population density and towards general employment rate. Also,according to the DOLS and FMOLS results, the increases in urban populationdensity and in the employment rate of services sector have a positive effect onGDP per capita. Findings from the study show that urbanisation and economicgrowth are mutually dependent processes in 13 EU member countries and inTurkey.

Fırtına Havzası (FH), doğal ılıman kuşak ormanları, zengin biyolojik çeşitliliği, yüksek endemizmi ile dünyanın en önemli 25 ekolojik bölgesinden biri olarak kabul edilen Kafkasya Ekolojik Bölgesi içerisinde yer almaktadır. Ayrıca bu alanda yer alan Orman alanları “Dünya Koruma İzleme Merkezi” tarafından Avrupa’daki “daha iyi korunmaya acil ihtiyacı olan 100 orman”dan biri olarak ilan edilmiştir. Bu alanda sürdürülebilir havza yönetiminin temel girdilerini oluşturan mevcut arazi kullanımlarının ve bunlara yö- nelik altyapı çalışmalarının ekoloji ve biyoçeşitliliğe nasıl etkisi olduğu, bütüncül bir yönetim planı doğrultusunda gerçekleştiril(e)meyen çalışmaların/projelerin sosyo-ekonomik ve çevresel etkilerinin neler olduğunun tespiti yapılmıştır. Bu çalışma ile Fırtına Havzasındaki doğal kaynakların (su, toprak, orman vb) akılcı kullanımı ve sürdürülebilir yönetimi için yeterli teknik alt yapının kurulması ve kurumlar arasındaki eşgüdümün sağlanması amaçlanmıştır. Proje kapsamında, pilot alan olarak seçilen Fırtına Havzasında gerçekleştirilmesi hedeflenen Entegre Havza Yönetimi Projesi kapsamında FH ve diğer havzalar için bir sürdürülebilir doğal kaynak kullanımı ve biyolojik çeşitlilik koruma modeli oluşturulması da ana amaçlarındandır. Ayrıca FH’de elde edilecek EHY deneyimleri, aynı ekolojik koridor (Doğu Karadeniz Dağları) ve genel olarak Kafkasya Ekolojik Bölgesi içindeki diğer havzalarla paylaşılabilmesi amaçlanmıştır., Fırtına Basin (FB) having natural temperate zone forests, rich biodiversity and high endemic variety is located in Caucasus Ecoregion which is among the most important 25 ecoregions on earth. Additionally, forest zones in FB are listed among “100 Forest Hotspots” in Europe by The World Conservation Monitoring Centre (UNEP WCMC). This study identified how and to what level existing land use pattern and related infrastructure, which compose basic inputs of sustainable basin management, influence ecology and biodiversity. Findings also revealed certain socio-economic and environmental effects of recent applications / projects which were not based on a holistic management plan. This study seeks to establish adequate technical infrastructure for the rational use and sustainable management of natural resources (water, soil, forest, etc.) in Fırtına Basin and to provide coordination among the institutions. The Integrated Basin Management project also aims at designing a sustainable natural resource management and biodiversity conservation model for the piloting area, Fırtına Basin as well as for other basins. Moreover, IBM (Integrated Basin Management) experiences will be opened to debate among scholars in academic and institutional circles who are also concerned with the basins in the same ecological corridor (Eastern Black Sea Mountains) or other basins in the wider Caucasus Ecoregion.

Türkiye’de meydanlar Osmanlı döneminden itibaren tarihi geçmişlerinde şehirlerin önemli unsurlarından olmuşlardır. Osmanlı döneminde gördüğümüz dinin ve geleneklerin etkisiyle konut bağlamında içe kapanık avlu bahçeleri, kent bağlamında insanların sosyalleşmesi ve birçok ortak etkinliğin gerçekleştiği kentsel meydanlarıdır. Bu meydanların elemanları kırsalda çınar ağaçları, köy kahvesi ve camiden oluşan küçük toplanma merkezleri iken, kentlerde genelde alışveriş, yönetim ve yine cami ile bütünleşen büyük açıklıklı meydanlardır. Günümüz Türkiye’sinde ise new urbanism (yeni kentleşme) akımları, kentsel dönüşüm ihtiyaçları ve toplumun açık mekanlardan olan beklentileri meydanlarda da etkisini göstermiş, kamusal mekanın yenilenmesi ve dönüşümünde meydanlar ilk akla gelen kent parçaları olmuştur. Bu makalede, projelendirme çalışması tamamlanan Trabzon ölçeğindeki bir meydan üzerinde, planlamadan tasarıma doğru olan süreç tanımlanmıştır. Yapılan bu proje, Trabzon’un gelecek vizyonu koşutunda, katılımcı bir anlayışla tarihsel, kültürel ve mekansal değerlerin nitelikli bir biçimde geliştirilmesi, çok sayıdaki seçenek arasından koruma-kullanma dengesini gözeten işlevsel, sürdürülebilir, yenilikçi, özgün kimlikli mekanlar oluşturmayı amaçlamış, meydanın Trabzon-Ortahisar kent merkezine yakışır biçimde kent yaşamına kazandırılması hedeflenmiştir

ÖZET Günümüzde sanayileşme ile birlikte hızla artan kentleşme, kentlerin ekolojik dengesinin bozulmasına, kültürel ve tarihsel değerlerinin yok olmasına neden olmaktadır. Bu gelişim, bir taraftan kentte yaşayanları doğadan uzaklaştırırken, diğer taraftan da kent çevresinde doğanın tahribine ve ekolojik dengenin bozulmasına yol açmaktadır. Bu çalışmanın amacı, ekolojik dengenin sürdürülmesi ve kentsel sistemin ekolojik dengeye zarar vermeden, değerleri koruyacak ve geliştirecek yönde planlama ilkeleri ve uygulama esaslarını belirlemektir. Kullanılan yöntemle, potansiyel gelişim alanlarının saptanmasında ekonomik- ekolojik faktörler ve uygunluk ölçütleri üzerinde durulmaktır. Bu faktörlere ilişkin verilerin değerlendirilebilmesi için Coğrafî Bilgi Sistemleri (CBS) kullanılmaktadır. Bu yolla geleneksel planlama yöntemleri ile ekonomik-ekolojik faktörlerini CBS'nin olanakları ile değerlendiren öneri yöntemle, planlamanın sonuçlarının üstünlüğü ortaya konacaktır. Giriş bölümünde, günümüzde kullanılan planlama yaklaşımları ve bu yaklaşımlarda karşılaşılan çevre ve planlama sorunları kısaca açıklanmıştır. Kentsel ekoloji, sürdürülebilirlik kavramı ve ekolojik planlama ilkeleri açıklanmakta, planlamada etkin olan faktörlerin değerlendirilmesi yapılmaktadır. Planlama modelleri ve CBS'nin tanım ve kavramları ile, bu sistemlerin planlamadaki yeri ve karşılaşılan sorunları üzerinde durulmaktadır. İkinci bölümde, çalışmanın amacı ve çalışma alam belirlenerek, potansiyel kentsel gelişim alanlarının belirlenmesine yönelik olarak CBS-Arc/Info ortamında gerçekleştirilen yöntem, kullanılan verilerin derlenmesi ve tanıtılması yapılmaktadır. Mekansal planlama modelinin üretilen veriler doğrultusunda işletilmesi yapılmaktadır. Üçüncü bölümünde, CBS ile makroform önerileri oluşturulmasına yönelik hazırlanan ekolojik planlama süreci sonrasında, hedef yılı (2017) nüfusunun mekansal dağılım kalıplan belirlenerek, mevcut kent dokusu ile karşılaştırması yapılmıştır. Dördüncü bölümde, elde edilen sonuçlar ve yöntemin planlamaya olan katkılarından bahsedilmektedir. Beşinci bölümde de, bu yaklaşım ile gerçekleştirilecek çalışmalara ilişkin öneriler getirilmektedir. Anahtar kelimeler: Ekonomi-Ekolojik Planlama, Sürdürülebilirlik, Kentsel Gelişme Potansiyeli, Coğrafi Bilgi Sistemleri, Planlama Modeller, Lowry Modeli, Tranus/Loc Modeli VI SUMMARY Economy - Ecology Sensitive Planning Model and GIS for Determination of Urban Development Areas and Planning As a concequence of industrialization the rapid urbanization has been the main reason of deteriation of ecological, cultural environment and historical heritages. This process on the one hand, pushing people from nature who live in cities, on the other hand, causing the destruction of nature and ecological environment. The aim of this thesis is to inventigate and set for planning and application principles of urban system by governing urban system not being harmfull to the ecological issues and sustainability. The method employed in the thesis puts emphasis on the economic-ecological factors and suitability measures for determining potential development areas. Geographic Information Systems (GIS) is employed in evalucation process of those factors. The difference between conventional planning and economic- ecological planning approaches by using GIS. In the introduction, present planning approaches and the arising environmental and planning problems are briefly explained such as urban ecology, sustainability, ecological planning principles. In the second chapter, study area and the aim of thesis defined, data varified, then the model has been run. In the third chapter, in the light of economic-ecological planning approaches alternatif macroforms and spatial distrubition paterns of population through 2017 and compared with existing urban pattern. In the fourth chapter, contribution of the propose method to urban development planning. In the fifth chapter, recommendations set for that thouse who use the method developed in thesis. Key words: Ecological- Economic Planning, Sustainability, Urban Development Potential, GIS, Planning Model, Lowry Model, Tranus/Loc Model TC 201

Ülkedeki kentleşme olgusuna paralel olarak, Trabzon'da da bu olgu ağırlığını sürdürmektedir. Bunun sonucu olarak göç hare keti de canlılığını sürdürmektedir. Bu çalışma ile Trabzon ken tine il içinden, bölgeden ve ülkeden gelen göçlerin mekansal ve iç yapıları incelenmektedir. Birinci bölümde, genel olarak kentleşme olgusu üzerinde du rulmakta ve Trabzon'da gözlenen kentleşme ile ülke değerleri karşılaştırılmaktadır. İkinci bölümde, göç kuramları ve göç olgusu kısaca açıkla narak genel göç nedenleri incelenmekte, göçmenlerin kentte kar şılaştıkları sorunlar ve bu sorunların niteliksel olarak değiş mesine değinilmekte, göçmenlerin kentteki sosyo-ekonomik ve top lumsal ilişkileri irdelenmekteedir. Üçüncü bölümde, çalışmada izlenen yöntem belirtilerek, göç kuramlarının Trabzon kent ölçeğinde değerlendirmesi yapılmakta dır. Göç yoğunluğu, nerelerden geldiği ve kent içinde konut lan- mada mekansal tercihlerin nereler olduğu üzerinde durulmakta, göçle beklentiler arasındaki ilişki, kente ve kent kültürüne u- yum, ekonomik gelişme v.b. incelenerek neden-sonuç ilişkileri istatistikssel değerlerle ölçülmeye çalışılmaktadır. Dördüncü bölümde ise genel bir değerlendirme-sonuç yapıla rak göçe ilişkin bazı genel politika önerileri üzerinde durul maktadır. Turkey has been in a rapid urbanization process since 60' s. As many cities, Trabzon, too, has its chare of this process. In this study, spatial distribution of migration and socio-economic characteristics of migrants are examined in detail in the case of Trabzon. Also, it is invertigated social and economici in tegration of migrants to urban life in Trabzon. In the first chapter, it is explained the fact of urbaniza tion in Turkey in general and urbanization in Trabzon on the comparative base with the nation as a whole. In the second chapter, after explaining briefly the migration theories, the problems that mgrants face to in the clül aro al terations in problems over time are explained. Then, basing on the literature, the social and economic relation within migrants and also between migrants and city dwellers are argued In the third chapter, introducing the research methodology, migration to Trabzon is investigated on the bases of migration theories. Also, it is examined the intensity and origineof mig ration, spatial preferences of migrants among urban quaters on housing, the relalationships between migration process and expectations from migration, change in economic and social well- being, and the phases of urbanization (adaptation of urban habits, relation to city dwellers etc. ). All the facts and relationships are evaluated with statistical methods. The fourth chapter covers the conclution, the over all eva luation of the study and some policy proposals and implications. VI 76

Son yıllarda artan kentsel nüfus sonucunda, kentsel alanlar giderek yayılarak genişlemeyebaşlamış ve bu durum birçok soruna da beraberinde getirmiştir. Kentsel nüfusun artması ile birliktekentlerde trafikte aktif kullanılan otomobil sayısı da artış göstermiş, bu durum trafik sorunlarına yolaçmıştır. Özel taşıt kullanımına bağlı yaşanan sorunların önüne geçilmesi ancak kentlerde toplutaşıma kullanımının yaygınlaştırılması ile mümkün olabilmektedir. Yapılan çalışma ile; kentlerdemevcutta hizmet veren toplu taşıma sistemlerine HRS'lerin dâhil edilmesinin ardından, diğer toplutaşıma sistemlerinin analiz edilerek belirlenen önem sırasına göre HRS ile hat bütünleşmesi vezaman tarifesi başta olmak üzere entegrasyon kavramı incelenmiş, tüm toplu taşıma sistemlerininsistematik bir şekilde işletilmesine dair yapılması gereken uygulanabilir çözümler ortaya koymakamaçlanmıştır. Çalışmada kullanılan yöntemler; literatür taraması, yerinde yapılan tespitler, toplutaşıma işleticileri ile yapılan görüşmeler, toparlanan tüm verilerin toplu taşıma entegrasyonukapsamında ÇKKV sistemlerinden 'PROMETHEE' yöntemi kullanılarak değerlendirilmesi olaraksıralanabilir. Yapılan çalışmalar neticesinde elde edilen tüm veriler değerlendirilerek Samsunkentinde toplu ulaşım sistemlerinin mevcut durumu ortaya konulmuştur. Sonuç olarak sistemlerarası uygulanabilir bir entegrasyon sistemi sağlanabilmesi için bir takım öneriler getirilmiştir. In recent years, as a result of the increasing urban population urban areas have started toexpand gradually and this situation has caused many problems.Along with the increasing in theurban population, the number of automobiles actively used in traffic has increased in the cities andthis situation has led to traffic problems. Preventing the problems related to the use of privatevehicles is possible only by spreading the use of public transportation in the cities.With the studydone; to examine the importance of light rail systems with high vehicle capacities among urbanpublic transportation types and thanks to examine the integration of the systems with other modesof transportation in urban areas in Samsun, due to making the currentuse of public transportationsystems more efficientand, it is aimed to reveal there coveries and develop strategies for this byproviding inter-systemintegration. The methods used in the study: literaturere review, on-sitedeterminations, interviews with public transport operators, it can be listed as 'PROMETHEE'method which is one of the multi-criteria evaluation systems within the scope of public transportintegration. As a result of all the studies, the current situation of public transportation systems inSamsun city has been revealed, the problems of public transportation systems were analyzed and inorder to increase capacity utilization rates, the notion of integration between systems has beenexamined with in the framework of integration components. In conclusion, a number ofsuggestions have been made to provide a feasible integration system between systems. 132

Doğu Karadeniz'deki kırsal yerleşimlerde, engebeli topoğrafya ve mirasla gelen parçalı mülkiyet sahipliliğinin dağınık bir yerleşim tipolojisine sebep olduğu görülmektedir. Bu yerleşimlerde; yol, su, elektrik ve kanalizasyon gibi teknik altyapı hizmetlerinin her konuta götürülmesi, maliyeti artıran bir unsur oluşturmaktadır. Bu durum sürdürülebilir kırsal gelişimin önünde engel teşkil etmekte ve kırsal alan planlamasını ve bir yerleşim kademelenmesi yaklaşımının geliştirilmesini zorunlu kılmaktadır. 6360 sayılı kanunla merkezi yönetim güçlendirilerek; il özel idarelerinin sahip olduğu yetkiler ile köy tüzel kişilikleri kaldırılmış ve kırsal alanların yönetiminde büyükşehir ve ilçe belediyelerinin yetkili olması sağlanmıştır. Kırsal alanda yeni bir mekanizma yaratan bu sistem kır ve kent kavramları arasındaki yasal statü farkının ortadan kalkmasına sebep olmuştur. Dolayısıyla büyükşehir belediye sınırlarının tamamı kentsel alan statüsüne kavuşmuş ve kırsal alanlarda plan öngörüsü geliştirilmesi gereği zorunluluk haline gelmiştir. Bu çalışma kapsamında, kırsal karakteri devam eden yeni mahallelerde `köy yerleşik alanı` kavramı `kırsal mahalle yerleşik alanı` olarak tanımlanmış ve yasal dayanaklar ile bir model geliştirilmiştir. Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) ortamında hazırlanan jeoloji, yükseklik, toprak vb. yersel verilerin entegrasyonu ile konumsal veri tabanı oluşturulmuştur. Ayrıca çalışmanın asıl hedefi olan kırsal-mahalle yerleşik alanlarının belirlenmesi için veriler AHP (Analytic Hierarchy Process) methodu ile ağırlıklandırılarak yerleşime uygunluk analizleri yapılmıştır. Beraberinde, yerleşime uygun alanlardaki yapılı çevre ve mülkiyet dokusu analizi yapılarak, mevzuatta tanımlanan kamusal alanlarla çakıştırılmış ve kırsal mahalle yerleşik alan sınırı tanımlaması yapılmıştır. In rural settlements in the Eastern Black Sea region, it is seen that the ownership of fragmented ownership by rugged topography and inheritance causes a dispersed settlement typology. In these settlements; The provision of technical infrastructure services such as roads, water, electricity and sewerage to each residence constitutes a cost increasing factor. This is an obstacle to sustainable rural development and necessitates the development of rural area planning and a settlement leveling approach. By the Law No. 6360, the central government is strengthened; the provincial administrations were abolished and the village administrations were abolished and the municipalities and district municipalities were authorized to manage the rural areas. This system, which creates a new mechanism in rural areas, has caused the legal and status differences between rural and urban concepts to be eliminated. Therefore, all of the metropolitan municipal boundaries have gained the status of urban area and the necessity to develop a plan for rural areas has become a necessity. Within the scope of this study, the concept of village inhabited area in the new neighborhoods with rural character is defined as the rural neighborhood's resident area and a model has been developed with legal basis. Geological Information System prepared by geology, elevation, soil and so on. The spatial data base was created by the integration of local data. In addition, for the determination of the settled areas of rural neighborhood which is the main target of the study, the data were weighted with AHP (Analytic Hierarchy Process) method and settlement conformity analyzes were performed. In addition, the built environment and property texture analysis in the areas suitable for settlement has been made and the rural neighborhood has been defined with the defined area boundary. 165

İnsan ile fiziksel çevre sürekli etkileşim halindedir. Doğanın insan eliyle tahrip edilmesi ve doğal olayların gerçekleşmesi sonucu afetler meydana gelmektedir. Dünya' da ve Türkiye' de meydana gelen afetlerin olumsuz sonuçlarını azaltmak için organizasyonlar gerçekleştirilmiş, politikalar belirlenmiş ve belgeler oluşturulmuştur. Türkiye de afet odaklı yapılacak uygulamalarda kentsel dönüşüme yönelinmiş ve mevzuatta buna yer verilmiştir. En son 2012 yılında çıkarılan `6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun` ile afetler meydana gelmeden alanlar üzerinde yapılacak dönüşüm, iyileştirme, sağlıklaştırma gibi uygulamalarla kentsel mekânlardaki afet sonrası olumsuz etkilerin en aza indirilmesi hedeflenmiştir. Buna yönelik olarak 2012 yılından bu yana Türkiye'nin hemen hemen tüm illerinde 6306 sayılı Kanun kapsamında `Riskli Alanlar` ilan edilmiştir. Bu riskli alanlar birbirinden çok farklı kriterlere, mekânsal olgulara sahip olmasına karşın ilan öncesi ve sonrası yapılan uygulamalar benzerlik taşımakta hatta aynı olmaktadır. Bu çalışmada Türkiye' de 26.04.2016 tarihine kadar 6306 sayılı Kanun kapsamında ilan edilen riskli alanlar üzerine inceleme yapılmıştır. Çok kriterli karar verme yöntemleri kullanılarak ilan edilen riskli alanlar da, kavramsal olarak risk düzeyi yüksekten düşüğe doğru tespit edilmiş ve sıralama yapılmıştır. Böylelikle yapılan çalışma sonucunda ilan edilen riskli alanların yalnızca mekân ve bina kalitesini iyileştirmeye yönelik olup olmadığı, ayrıca mevcut durum kriterlerine göre gerçekten riskli olup olmadıkları irdelenmektedir. Human and physical environment are in constant interaction. Disaster occur as a result of human destruction and natural events. In order to decrease of negative effects of disasters. They were carried out some organizations in the world and in Turkey. Moreover, policies were determined and documents were compased. In Turkey, applications which be focused disaster directed to urban regeneration and this is included in the legislation. It was aimed to minimize the negative effects after disaster in urban areas with applications such as regeneration before disaster. Improvement and rehebilitation thanks to the law about regenerations of areas under disaster risk (The Law No 6306 in 2012). Moreover, Risky Areas has been declared within the scope of the Law No 6306 almost all cities in Turkey since 2012. Although these risky areas have very different criteria and spatial factors, the applications performed before and after the proclamation have similarities and are even the same. It is also made investigations in this study in Turkey on risky areas designated under the Law No 6306 until the date of 26.04.2016. Risky areas announced using multi-criteria decision-making methods were conceptually identified from high to low level and these areas were ranked. As a result of this study, it is examined whether the risky areas declared are only aimed at improving the quality of space and building, and whether they are really risky according to the current situation criteria. 187

Bu çalışmada, `2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu` kapsamında korunan alanlarda imar hakkı aktarımının uygulanabilirliğini araştırmak amaçlanmıştır. Mevzuat, yargı kararları ve akademik çalışmalar ışığında imar hakkı ve bu hak üzerindeki kısıtlık durumlarını tanımlamaya yönelik örnek uygulamalar incelenmiştir. Mevzuattan kaynaklanan ya da mekansal planlar ile belirlenen yapılaşma veya geliştirme hakkı olan imar hakkı, kazanılmış hak ve meşru beklenti durumları üzerinden değerlendirilmiştir. Kısıtlılık kanuni kısıtlılık, yargı kısıtlılığı ve idari kısıtlılık kaynaklı oluşmaktadır. İdareler (yetkili kurum ve kuruluşlar) tarafından mevzuatın öngördüğü ölçüde takdir yetkisi kullanılarak imar-yapılaşma hakları tanımlanmaktadır. Kültür varlıklarına yönelik koruma alanlarının belirlenmesi imar hakkı kısıtlılığı doğuracak önemli bir husustur. Koruma Bölge Kurulları tarafından sit alanlarında koruma amaçlı imar planları ile tescilli taşınmaz kültür varlıklarının koruma alanlarında yeni yapılanma projeleri ile imar hakkı kısıtlılığı doğuracak kararlar alındığı tespit edilmiştir. Kısıtlanmış imar haklarının İHA programı ile yapılaşmaya açık aktarım alanlarına aktarılması kültürel mirası koruyacak ve mülkiyet hakkı ihlallerini ortadan kaldıracak yenilikçi ve ekonomik bir çözüm olacaktır. Ayrıca imar planlarının hayata geçirilmesi için kullanılan mevcut uygulama araçlarıyla birlikte alternatif olarak İHA uygulama aracının kullanılabileceği değerlendirilmektedir. In this piece of work, it is aimed to investigate the applicability of tranfer of development rights in protected areas in accordance to the Law No 2683 on the Protection of Cultural and Natural Property. In the light of legislation, judicial decisions and academic studies, sample practices aiming to define the right of development and the constraints on this right have been examined. The development right, which has the right of construction or development determined by the legislation or spatial plans, has been evaluated over the acquired rights and legitimate expectations. The restriction consists of legal restriction, jurisdiction and administrative restriction. The authorities (authorized institutions and organizations) define the zoning-building rights by using the discretionary power as required by the legislation. The determination of protected areas for cultural assets is an important issue that will lead to the restriction of the right to zoning. It has been determined by the Regional Committees that there are new restructuring projects in the conservation areas of protected immovable cultural assets and decisions to create a restriction on zoning rights in the protected areas. Transferring the restricted zoning rights to the transfer areas open to development through the TDR program will be an innovative and economic solution that will protect cultural heritage and eliminate the violations of property rights. In addition, with the existing implementation tools used to implement zoning plans, it is considered that the TDR application tool can be used as an alternative. 377

Büyük kentlerde ve metropollerde hızlı kentleşme ve kentsel rekreasyon alanlarının yetersizliği ile birlikte kişiler kentten uzaklaşma, doğaya daha yakın rekreatif faaliyetlere ihtiyaç duymaktadır. Böylece kırsal rekreasyon alanlarına talep giderek artmaktadır. Bu bağlamda, kırsal alanlara olan rekreasyon amaçlı eğilimin sebepleri, sürekliliği, gidilebilen günü birlik mesafe ve diğer etkenlerin tespit edilmesi ve tartışılması gereken başlıca konulardır. Bu çalışmada, Kastamonu ili özelinde, Kastamonu kentini odağa alarak kent-kır etkileşimini, rekreasyonel açıdan sorgulayarak kırsal alanlara olan eğilimin varlığını, sebeplerini, gidilebilen mesafeyi ve sıklığını tespit etmek amaçlanmıştır. Bir kentin planlama sınırı, kentlerin kırla olan ticari, sosyal, idari, kültürel ve rekreatif amaçlı günübirlik ilişkileri dikkate alınarak belirlenmelidir. Söz konusu günü birlik ilişkiler içinde rekreatif amaçlı kullanımların ne derece önemli olduğu araştırılmaktadır. Çalışma beş bölümden oluşmaktadır; Birinci Bölüm: Çalışmanın amacı belirtilerek bu doğrultuda genel konular ve kavramlara yer verilmektedir. İkinci Bölüm: Çalışma alanı ve araştırma yöntemine ilişkin bilgiler verilmektedir. Üçüncü Bölüm: Alan çalışması sonucunda elde edilen bulgular irdelenmiştir. Dördüncü Bölüm: Tüm bu çalışma sonucunda Kastamonu kentinin rekreatif talepleri günü birlik ilişkiler içinde tespit edilerek, planlama disiplinine nasıl bir girdi oluşturacağı tartışılmış ve bunun yanı sıra bu konuda çalışmak isteyen araştırmacılara yön verecek önerilere yer verilmiştir.Anahtar Kelimeler: Kentsel alan, kırsal alan, kentleşme, kent ve kır sınırı, kent planlama,rekreasyon As a result of the rapid urbanization and lack of recreational areas in urban environments, force its citizens to move away from cities and seek for new recreational activities in natural areas. Thus, rural recreation areas become more popular. In this context, reasons for the tendency to the rural areas for recreational purposes should be defined and discussed within framework of sustainability, daily distances and other effects. In this study City of Kastamonu allocated as the center and conducted this research in terms of recreation that seeks answer if there is interaction between urban and rural areas, establish the presence of the need for rural areas and its reasons, and distance travelled and trip frequency. Planning boundaries of a city should be defined by taking into account of commercial, social, administrative, cultural and recreational relations with the rural areas. This study investigates the essence of recreational uses on this daily basis interactions. The study consist of five chapters; First Chapter: Defines the main goals of the study and gives information on introductory issues and concepts. Second Chapter: Informs about the study area and conducts research method. Third Chapter: Discussion of fieldwork results. Forth Chapter: Defines attention on a daily basis recreational demands of City of Kastamonu, as a result draw attention to how these findings can be an input for planning profession and gives recommendation for further studies.Key Words: Urban area, rural area, urbanization, urban and rural boundary, urban planning,recreation 128

Çeşitli ekosistem özellikleriyle önemli bir planlama birimi olan su havzalarının, ekolojik ve sürdürülebilirlik kavramlarının esas alınarak planlanmaması beraberinde yanlış arazi kullanım kararlarını getirmiş ve bu durumun bir sonucu olarak havza ölçeğinde bütüncül havza planlaması ve yönetimi kavramı önem kazanmıştır. Ülkemizde bütüncül havza planlamasına ilişkin model bir süreç bulunmamaktadır. Bu eksiklik, havzalar üzerindeki mevcut baskının önlenememesine neden olmakta ve havzalardaki ekolojik denge bozulmaktadır. Bu çalışmanın amacı; sürecin eksikliğinden yola çıkılarak ekolojik açıdan korunması gereken havzalarda, havzaya özgü sorun ve stratejileri belirleyerek bütüncül havza planlama süreci ve modeli geliştirmektir. Çalışmanın ilk bölümünde ekoloji ve sürdürülebilirlik kavramları, bütüncül havza planlaması ve yönetimi yaklaşımı kuramsal olarak incelenmiş, dünyadaki ve Türkiye'deki mevcut havza planlama ve yönetim sistemi açıklanmaya çalışılmıştır. İkinci bölümde, sürece erişebilmek amacı ile Trabzon Kenti'ne içme suyu sağlayan ve kentin gelişme bölgesinde yer alan Değirmendere Alt Havzası, örnek alan olarak seçilmiştir. Bu bağlamda, alana ilişkin literatür çalışmalarına ve plan kararlarına yer verilmiştir. Bütüncül havza planlaması ve yönetiminin disiplinler arası bir çalışmayı gerektirmesi nedeniyle, alana ilişkin planlama ve planlamaya yön veren sorunların tespit edilmesi için Delphi Yöntemi araç olarak kullanılmış, havzayı tanıyan akademisyenler, teknik kadro ve havza üzerinde karar verici/onaylayıcı bazı kurumlardan oluşan uzman grubunun görüşleri alınmıştır. Üçüncü bölümde, alanın öncelikli çözüm gerektiren sorunları ve bu sorunların çözümüne yönelik bazı stratejiler öngörülmüş, literatür çalışmalarından ve uygulanan Delphi Yöntemi'nden yararlanılarak bütüncül havza planlamasına yön verecek /verebilecek ilkeler belirlenmiştir. Son olarak, Değirmendere Alt Havzası üzerinden bütüncül havza planlamasına ilişkin süreç modeli tasarlanmıştır. With their various ecosystem properties, river basins are basic planning units of significant importance. However, the fact that river basins have not been managed in a sustainable manner and according to ecological principles has brought about wrong decision making in land use. As a result integrated river basin planning and management concept has gained importance. In Turkey, there is not a process model for integrated river basin planning. Lack of such a process, cause not to prevent the current pressure on river basins and disrupt the ecological balance. The aim of this study which bases on the lack of the process is identifying basin-specific problems and strategies in basins must be protected ecologically and developing an integrated river basin planning process and model. In the first chapter of the study, ecology, sustainability, and integrated river basin planning and management concepts are defined, and river basin management and planning in the World and in Turkey are tried to be explained. In the second chapter, with the aim of accesing the process, Değirmendere Sub-Basin which provides the supply of drinking water for the city and states in the urban region of the Trabzon, was chosen as the case area. In this regard, the literature of the field working and planning decisions are included. Integrated river basin planning and management requires an interdisciplinary study. That is why, Delphi Technique was used as a tool for determining the planning problems and problems which guide the planning related to case area. A group of experts including academicians, technical personnel, decisionmakers and certifying agencies familiar with the area have been consulted in the Delphi Technique. In the third chapter, problems requiring immediate solutions in the study area was discussed and some strategies were proposed for the solutions for these problems. Also, literature and Delphi Technique used in this study provide determining the principles which give or be able to give direction to river basin planning. At last, taking the Değirmendere Sub-Basin as an example, the process model for integrated river basin planning and management was proposed. 296

Ülkemizde sadece kırsal alanların planlanması konusunda geçerli olmamakla birlikte, planlama eyleminin dönemin güncel siyasi yapısından fazlasıyla etkilenmekte olduğu bilinen bir durumdur. İleride gerçekleştirilecek planlama çalışmalarına rehberlik edebilmesi amacıyla söz konusu bu durumun somut bir şekilde ortaya konulması gerektiği düşünülmektedir.Bu doktora tezinin amacı; planlı dönem olarak adlandırılan 1960 dönemi sonrası kırsal alana ilişkin üretilen politikaların, yasal düzenlemelerin ve planlama araçlarının, dönemin siyasi yapısı ile ilişkili olduğu varsayımından yola çıkılarak, bu ilişkinin kırsal planlamayı ne boyutta ve hangi doğrultuda yönlendirmiş olduğunun analiz edilmesidir.Tezin amacına yönelik olarak üç aşamalı bir yöntem izlenmiştir. Birinci aşamada planlı dönemde görev yapmış hükümetlerin hükümet programları ve üst düzeyde planlamanın önemli yönlendirici belgelerinden kabul edilen 5 Yıllık Kalkınma Planları, kırsal planlamaya verdikleri önem bakımından kavramsal olarak içerik analizi yöntemi ile değerlendirilmiştir. İkinci aşamada planlı dönem sonrası gerçekleştirilen Bölgesel Kalkınma Planları, Kırsal Kalkınma Projeleri ve kanunlar ortaya konulmuş ve tarihsel olarak incelenmiştir. Üçüncü ve son aşamada ise ilk aşamada ortaya konulan kırsal planlamanın siyasi duruma ilişkin kavramsal analiz ile ikinci aşamada ortaya konulan kırsal planlama araçlarına ilişkin tarihsel analiz birlikte değerlendirilip sonuç olarak; siyaset ile planlama politikaları-uygulamaları arasındaki ilişki ortaya konulmuş ileride gerçekleştirilecek planlama çalışmalarında, olası siyasi müdehaleler bağlamında rehber niteliğinde bir zemin oluşturulmuştur. Planning processes in general and rural area planning im particular are shaped by the ruling party?s political tendency and government program. In order to guide the future planning studies this aspect of the planning has to be revealed in a concrete way.The aim of this Ph.D. thesis is to analyze to what extent and in what direction that the policies related to rural areas, the legal regulations and planning tools and the political structure during the period after 1960, affected the rural planning based on the assumption that there exists a direct relationship among those.In line with the objectives of the thesis a three-step method is followed. In the first stage, the government programs of the planned period and five-year development plans which are considered as the major routers of the high level planning was evaluated with respect to the importance they gave to the rural planning with the conceptual content analysis method. In the second stage, regional development plans that were carried out during the planned period, rural development projects and laws were introduced and analyzed historically. In the third and final phase, the conceptual analysis of the political situation in rural planning that was exposed in the first stage and the historical analysis of the tools of rural planning that was revealed in the second stage were evaluated together. As a result, the direction of the relationship between politics and planning policies/applications is brought to act as a handbook in the future planning activities in the context of possible political interventions. 285